รายงานระบบการชำระเงิน มิถุนายน 2552 2551
รายงานระบบการชำระเงน
มถนายน 2552
2551
สรปสถตท สำคญในป 2551
จำนวนประชากรทงหมด 63.4ลานคน
ผลตภณฑมวลรวมในประเทศราคาปปจจบน 9,102.8 พนลานบาท
โครงสรางพนฐานดานเทคโนโลย l จำนวนเลขหมายผใชโทรศพทพนฐาน 11 เลขหมาย ตอจำนวนประชากร 100 คน
l จำนวนเลขหมายผใชโทรศพทเคลอนท 100 เลขหมาย ตอจำนวนประชากร 100 คน
ขอมลดานการชำระเงน l ธนาคารพาณชยจดทะเบยนในประเทศ 18 แหง 5,477 สาขา
l สาขาธนาคารพาณชยตางประเทศ 16 แหง 16 สาขา
l สถาบนการเงนพเศษของรฐ (เฉพาะทเปนธนาคาร) 6 แหง 1,812 สาขา
l ไปรษณย 1,188 สาขา
l จำนวนเครองเอทเอม 34,796 เครอง
l จำนวนเครอง EFTPOS 259,567 เครอง
l จำนวนบตรเครดต 12,971,694 ใบ
l จำนวนบตรเดบต 26,266,359 ใบ
l จำนวนบตรเอทเอม 22,423,525 ใบ
l ปรมาณเงนสดหมนเวยนตอจำนวนประชากร ณ 31 ธนวาคม 2551 11,889 บาท/คน
l ปรมาณการใชเชคเฉลยตอจำนวนประชากร1 2 ฉบบ/คน/ป
l มลคาการใชจายของคนไทยผานบตรเครดต เฉลยตอเดอน2 3,395 บาทตอบตร
l มลคาการถอนเงนสดผานบตรเอทเอม เฉลยตอเดอน 6,056 บาทตอบตร
l มลคาการใชจายของคนไทยผานบตรเดบต เฉลยตอเดอน1 75 บาทตอบตร
l มลคาการถอนเงนสดผานบตรเดบต เฉลยตอเดอน 7,640 บาทตอบตร
1 ปรมาณการใชเชคเฉลยตอจำนวนประชากร หมายรวมถงการใชเชคระหวางธนาคารและเชคภายในธนาคารเดยวกน2 เฉพาะการใชบตรเครดตทออกในประเทศไทยซอสนคาและบรการผานเครอง EFTPOS ในประเทศไทยและตางประเทศ3 เฉพาะการใชบตรเดบตทออกในประเทศไทยซอสนคาและบรการผานเครอง EFTPOS ในประเทศไทยและตางประเทศ
40
สาสนจากประธานคณะกรรมการระบบการชำระเงน (กรช.)
ระบบการชำระเงนมบทบาทสำคญในการสนบสนนกจกรรมทางเศรษฐกจและการเงนทเกยวของ ทงสถาบนการเงน หนวยงานภาครฐและเอกชน รวมถงประชาชนทวไป เพอใหสามารถบรหารเงน ไดอยางมประสทธภาพ การพฒนาทางเทคโนโลยในปจจบนมสวนสำคญทสงผลใหเกดนวตกรรม ดานการชำระเงนทมความหลากหลาย และสะดวกรวดเรวยงขน ตวอยางเชน การชำระเงน ดวยบตรพลาสตก อนเทอรเนต โทรศพทเคลอนท เปนตน ซงนวตกรรมดงกลาว นอกจากจะ เออประโยชนใหภาคธรกจและประชาชนทวไปมความสะดวกสบายในการใชบรการทางการเงนแลว ยงชวยเพมประสทธภาพของระบบการชำระเงนดวยการลดการใชเงนสดซงเปนสอการชำระเงน ทมตนทนสงสำหรบระบบเศรษฐกจดวย
ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ตระหนกดถงความสำคญของระบบการชำระเงนทมตอระบบ เศรษฐกจไทย ในพระราชบญญตธนาคารแหงประเทศไทย (ฉบบท 4) ป 2551 ไดมการเพมหนาท ในการรกษาเสถยรภาพของระบบการชำระเงนใหเปนงานหลกอกงานหนงของ ธปท. พระราชบญญต ดงกลาวยงไดกำหนดใหมการจดตงคณะกรรมการระบบการชำระเงน (กรช.) ซงประกอบดวย ผบรหารระดบสงของ ธปท. และผทรงคณวฒจากหนวยงานภายนอก โดย กรช. มอำนาจหนาท ในการกำหนดนโยบายเกยวกบระบบการชำระเงนของประเทศใหมความปลอดภยและดำเนนไป ดวยดอยางมประสทธภาพ
กรช. ไดกำหนดใหมการจดทำแผนกลยทธระบบการชำระเงนฉบบทสอง ป 2550-2553 เพอกำหนด ทศทางดานระบบการชำระเงนของไทย และผลกดนใหมการใชระบบการชำระเงนอเลกทรอนกสมากขน โดยความรวมมอของภาครฐและเอกชน ไดแก การสงเสรมการใชบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกส ของผใชบรการทกกลมและลดปรมาณการใชเงนสด การผลกดนใหมการนำกฎหมายทรองรบระบบ การชำระเงนทางอเลกทรอนกสมาใชอยางเปนรปธรรมและมการกำกบดแลใหระบบการชำระเงน มความมนคงปลอดภย มประสทธภาพ สอดคลองกบมาตรฐานสากล การเพมประสทธภาพ ในการจดการตนทนและการทบทวนหลกการกำหนดคาธรรมเนยมการใหบรการการชำระเงน เปนตน ทงน กรช. ไดแตงตงคณะทำงาน 6 คณะ และคณะทปรกษาอก 1 คณะ ทประกอบดวย ผแทนจากหนวยงานทงภาครฐและเอกชนในการผลกดนใหบรรลวสยทศนตามทไดกำหนดไว
การดำเนนงานตามแผนกลยทธระบบการชำระเงนในปทผานมา ไดรบความรวมมอจากทกภาคสวน เปนอยางด จนสามารถดำเนนการตามแผนงานทกำหนดไว กลาวคอ
ดานการสงเสรมการใชบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสและการลดปรมาณการใชเงนสด คณะทำงานไดศกษาแนวทางการพฒนาระบบรองรบการชำระเงนภายในประเทศผานบตรเดบต และบตรเงนอเลกทรอนกส ตลอดจนสนบสนนการยกระดบบตรเอทเอมใหสามารถทำหนาท เปนสอการชำระเงนทรานคา เพมเตมจากการทำหนาทเพยงการเบกถอนเงนสด
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1
50
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
ดานการบงคบใชกฎหมายเพอรองรบระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสและกำกบดแลระบบ การชำระเงน ธปท. ไดสนบสนนและมสวนในการผลกดนการตราพระราชกฤษฎกาวาดวย การควบคมดแลธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2551 ซงยงผลให ธปท. กำกบดแลระบบการชำระเงนไดทงระบบ (ทงสวนทผใหบรการเปนสถาบนการเงนหรอมใชสถาบน การเงน รวมทงท ธปท. เปนผใหบรการ) ใหมความมนคงเปนไปตามมาตรฐานสากล
ดานการเพมประสทธภาพในการสำรวจตนทนและการทบทวนหลกการกำหนดคาธรรมเนยม ในการใหบรการการชำระเงน คณะทำงานไดดำเนนการศกษาตนทนการใหบรการระบบ การชำระเงนเพอเปนขอมลสำหรบการสงเสรมและเพมความสามารถในการแขงขนของธนาคาร พาณชย รวมถงศกษาหลกการกำหนดคาธรรมเนยมการใหบรการ เพอสงเสรมการแขงขนทเปนธรรม ระหวางผใหบรการ ในขณะทผใชบรการมทางเลอกในการใชบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกส มากขน
ดานการบรหารจดการความเสยงในระบบบาทเนตใหเปนมาตรฐานสากล คณะทำงานไดศกษา วเคราะหมาตรการหรอเครองมอปองกนความเสยงสำหรบการโอนเงนมลคาสงผานระบบบาทเนต ตลอดจนขอกฎหมายทรองรบการทำธรกรรมในระบบการชำระเงนเพอปองกนการเกดความเสยง ในระบบการชำระเงนทมผลกระทบอยางกวางขวางรนแรง (Systemic risk)
ธปท. ตระหนกดวาการดำเนนงานตามเปาหมายตางๆ ทไดกำหนดไวมความยากและทาทาย ตองอาศยความเสยสละและการอทศตนของคณะทำงานตางๆ ซงเปนกลไกสำคญในการผลกดน ใหแผนกลยทธระบบการชำระเงนมความคบหนาตามแผนงานทกำหนดไว อนจะชวยยกระดบ ประสทธภาพและขดความสามารถของระบบการชำระเงนไทยใหสามารถรองรบความตองการ ของผใชบรการและมมาตรฐานเทยบเทาระดบสากล ในโอกาสนดฉนจงใครขอขอบคณคณะทำงาน คณะทปรกษาทกทาน รวมทงหนวยงานตนสงกดทไดเลงเหนความสำคญของการดำเนนการ ตามโครงการตางๆ ทกำหนดไวในแผนกลยทธ และหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความรวมมอ
เปนอยางดจากทกฝายเชนเคยในโอกาสตอๆ ไป
(นางธารษาวฒนเกส)
ประธานกรรมการระบบการชำระเงน
1 มถนายน 2552
60
คณะกรรมการระบบการชำระเงน (กรช.)
หนาทของคณะกรรมการระบบการชำระเงน ใหคณะกรรมการระบบการชำระเงนจดการประชมตามความ จำเปน หรออยางนอยสามเดอนตอครง 1. กำหนดทศทางและนโยบายดานการชำระเงนของประเทศ เพอใหมระบบการชำระเงนทมประสทธภาพและความ ปลอดภย ชวยลดตนทนและสงเสรมการทำธรกจการคา นำไปสการเพมศกยภาพในการแขงขนของประเทศ ซง ครอบคลมถง - การลดความเสยงดานตางๆ ในระบบการเงน - การมมาตรฐานตางๆ ทงดานความปลอดภย และ ประสทธภาพ รวมถงขอกำหนดดานเทคโนโลย และ ระเบยบวธปฏบตทเกยวของ - การแขงขนระหวางผใหบรการดานการชำระเงน เพอ ใหผใชบรการไดรบบรการทสอดคลองกบความ ตองการ ภายใตราคาทเหมาะสม - ความรวมมอระหวางผเกยวของตางๆ ในระบบการ ชำระเงนเพอสนบสนนใหมระบบการชำระเงนทม ประสทธภาพและความปลอดภย 2. รบผดชอบใหมรายงานประจำป สรปการดำเนนงานของ คณะกรรมการอยางมมาตรฐานและโปรงใส
ประธานกรรมการดร.ธารษาวฒนเกส ผวาการ
1.นางสาวนตยาพบลยรตนกจ รองผวาการ
ดานบรหาร
2. ดร.บณฑตนจถาวร รองผวาการ
ดานเสถยรภาพสถาบนการเงน
รองประธานกรรมการ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1
70
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
ณ วนท 31 ธนวาคม 2551
1.นายอภศกดตนตวรวงศ ประธาน สมาคมธนาคารไทย
2.นายประมนตสธวงศ ประธาน สภาหอการคาแหงประเทศไทย
3.ดร.สมชยจตสชน ผอำนวยการวจย ดานการพฒนาเศรษฐกจ สวนรวมและการกระจายรายได สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย
4.ดร.ฉมตนตยาสวสดกล ผชวยผวาการ สายระบบขอสนเทศ
กรรมการ
เลขานการ
80
นโยบายดานการชำระเงนในป 2551
พระราชบญญตธนาคารแหงประเทศไทย พ.ศ. 2485 มาตรา 17 ใหมการจดตงคณะกรรมการระบบ
การชำระเงน (กรช.) เพอกำหนดและตดตามการดำเนนการตามนโยบายเกยวกบระบบการชำระเงน
ท ธปท. กำกบดแลและระบบการหกบญชระหวางสถาบนการเงน ในป 2551 มการประชม กรช.
ทงสน 2 ครง ซงมประเดนนโยบายสำคญทไดรบความเหนชอบ ดงน
นโยบายสำคญทผานความเหนชอบของกรช.ในป2551
l การปรบปรงประสทธภาพระบบการหกบญชเชค
กรช. เหนชอบในหลกการใหพฒนาระบบการเรยกเกบเงนตามเชคดวยภาพเชค หรอระบบ
Imaged Cheque Clearing and Archive System (ICAS) เปนระบบการหกบญชเชค
ระหวางธนาคารของประเทศ โดยในระยะแรกจะเรมใชงานในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล
ภายในป 2552 และจะขยายผลการใชงานระบบดงกลาวไปทวประเทศในป 2555 นอกจากน
ยงมมตให “คณะทำงานตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงนของธนาคารพาณชย
(ทตน.)” ภายใตแผนกลยทธระบบการชำระเงน 2553 หรอ Payment Systems Roadmap
2010 เปนผพจารณาแนวทางการกำหนดคาธรรมเนยมเชคทเหมาะสม
l การปรบโครงสรางคาธรรมเนยม ITMX Bulk Payment
กรช. ไดอนมตแนวทางการปรบโครงสรางคาธรรมเนยม ITMX Bulk Payment ทธนาคารพาณชย
เรยกเกบจากลกคา โดยใหคาธรรมเนยมทเรยกเกบไมแปรผนตามชวงจำนวนเงนทโอนและ
ยกเลกการกำหนดวงเงนโอนสงสด ทงน เพอใหบรการดงกลาวมโครงสรางคาธรรมเนยมและ
ระบบงานทเออตอการใชบรการมากยงขน โดย กรช. ไดมอบหมายให “คณะทำงานตนทนและ
คาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงนของธนาคารพาณชย (ทตน.)” เปนผรบผดชอบในการ
ดำเนนงานตามแนวทางทกลาวตอไป
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1
90
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
l การใหกยมเพอเปนหลกประกนสดทายสำหรบการชำระดลแบบ Net Settlement
ในระบบบาทเนต
กรช. ไดอนมตมาตรการจดการความเสยงในระบบบาทเนต โดยใหผใชบรการบาทเนตดำรง
ตราสารหนเพอเปนหลกประกนสดทายสำหรบการชำระดล (Securities Requirement for
Settlement: SRS) เพอรองรบความเสยงจากการชำระดลในลกษณะ Net Settlement ซงเปน
การชำระดลพรอมกนหลายฝาย (Multi-lateral Funds Transfer: MFT)
1 0
สาสนจากประธานคณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต (อชช.)
ป 2551 เปนปทสำคญยงปหนงของระบบการชำระเงนของประเทศไทย อนเนองมาจากการ
ดำเนนการตามแผนกลยทธระบบการชำระเงนไดบรรลเปาหมายตามทกำหนดไวตามแผนการจด
ตงบรษทกลาง เพอใหบรการการชำระเงนของประเทศ (บรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ) โดยใน
ระหวางปไดมการเปดใหบรการครบตามแผนงาน กลาวคอ
1. บรการ SMART CREDIT ซงไดเปดใหบรการแกธนาคารสมาชกรวม 33 ธนาคารตงแตปลาย
ป 2550
2. บรการ SMART CREDIT SAME DAY PAYMENT อนเปนบรการตอเนองจากบรการ SMART
CREDIT หากแตการโอนเงนจะมผลใหเงนเขาบญชผรบผลประโยชนในวนเดยวกบการโอน ซงเปน
การเพมประสทธภาพและความสะดวกรวดเรวในการโอนเงนระหวางธนาคาร เพอสนองตอบตอ
ความตองการทางธรกจของลกคาซงสวนใหญจะเปนกลมบรษททมความตองการการชำระเงน
ภายในวนทำการ
3. เรมใชระบบบรหารความเสยงในการชำระดลระหวางธนาคาร (Interbank Liability
Management) เพอการควบคมและดแลสถานะการเงน (Position) ของทกธนาคารสมาชกใน
รปแบบเปนปจจบน (Real Time) ซงเปนสวนหนงของเครองมอบรหารความเสยงทแผนกลยทธ
ชำระเงนกำหนดเปนกรอบดำเนนการไว
4. ไดทำการยายระบบ Electronic Switch ซงใชในการใหบรการ Switch รายการเครอง
ATM ระหวางธนาคารมาดำเนนการผานบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ ครบหมดทกธนาคาร
อยางเรยบรอยสมบรณงานดงกลาวเปนงานทซบซอน (Complex) และมความเสยงสง เนองจาก
เปนปรมาณธรกรรมทมจำนวนมากและธนาคารสมาชกทกธนาคารตองเรงดำเนนการปรบยาย
ภายในเวลาอนจำกดโดยตองไมสงผลกระทบใดๆ ตอการใหบรการแกลกคาประชาชน ในการนไดม
การประสานงานอยางใกลชดและไดรบความรวมมออยางดยงจากทกธนาคารสมาชกทรวมให
บรการ บรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ บรษทผใหบรการโครงสรางพนฐานทงบรษท Hardware,
Software และบรษทสอสาร ภายใตการกำกบดแลใหคำแนะนำของคณะอนกรรมการความรวมมอ
เพอการชำระเงนแหงชาต
อนงจากการใหบรการในวนทำการทมธรกรรมสงสดของปพบวามธรกรรมการชำระเงนและโอนเงน
ระหวางธนาคารสงถง 115 รายการตอวนาท ระบบสามารถดำเนนการไดอยางมเสถยรภาพ
(Stability) โดยใชขดความสามารถ (Capacity) ของระบบไปเพยง 30% ซงผลการประเมน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1
1 1
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
ดงกลาวทำใหอนกรรมการฯ มควรเชอมนวาระบบการชำระเงนของประเทศไทยทไดวางไวม
ขดความสามารถในการรองรบการขยายตวของธรกรรมการชำระเงนตอไปไดอกมาก อยางม
ประสทธภาพและเสถยรภาพ ทงจากการเพมปรมาณธรกรรมในปจจบนและบรการชำระเงนผาน
ชองทางและกจกรรมอนๆ ทมการพฒนาตอเนองในอนาคต
นอกจากนคณะอนกรรมการฯ ยงไดแนะนำและสนบสนนใหบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ ปรบปรง
มาตรฐานการใหบรการชำระเงนของประเทศอยางตอเนอง ทงในดานระบบการรกษาความปลอดภย
ของการใหบรการ (Operation), ขอมล (Data), การบรหารจดการ (Management) โดยใหบรษท
มแผนในการสมครและผานการทดสอบขอใบรบรองมาตรฐานสากล I.S.O. 27001 ในป 2552
กำหนดใหมการจดทำรายงานสถตและการวเคราะหการใชบรการ ผลการใหบรการแกธนาคาร
สมาชกเปนระยะเพอดแลและปรบปรงมาตรฐานบรการการชำระเงนอยางตอเนอง รวมทงการ
ปรบปรงการสอความ (Communication) ระหวางธนาคารสมาชก, การฝกอบรมอยางตอเนอง
อนเปนการปรบระดบมาตรฐานของธนาคารสมาชกทกแหงซงเปนหวใจของการใหบรการชำระเงน
รวมกน
ความสำเรจของระบบการชำระเงนของประเทศทผานมาเปนผลสบเนองจากการมองการณไกลของ
คณะกรรมการระบบการชำระเงนและธนาคารแหงประเทศไทยทไดกำหนดกรอบการดำเนนการ
เปาหมายและระยะเวลาการ Implement ทชดเจน รวมทงความรวมมอประสานงานและสนบสนน
ตอกนอยางใกลชดของหนวยงานทงภาครฐ, เอกชน และธนาคารสมาชกทงหมด กระผมในนามของ
ประธานคณะอนกรรมการฯ ขอขอบพระคณในการสนบสนนอยางดยงจากทกองคกร ทไดชวย
ผลกดนใหระบบการชำระเงนของประเทศไดดำเนนการสำเรจตามวตถประสงคและเจตนารมณ
ในทกประการ
นายธระอภยวงศ
ประธานคณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต
26 มนาคม 2552
คณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต (อชช.)
1 2
หนาทของคณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต(อชช.) 1. พจารณากำหนดหลกเกณฑในการใหบรการชำระเงน (Code of Conducts)
และกำหนดมาตรฐานทางเทคนคทเปนโครงสรางพนฐานการชำระเงน เพอ
ใหเกดการใชงานรวมกนอยางมประสทธภาพ ปลอดภย และเกดการแขงขน
ทเปนธรรมแกทกฝายในระบบการชำระเงน
2. พจารณากำหนดแนวนโยบายเพอดำเนนการในดานตางๆ ตอไปน
2.1 ผลกดนใหเกดการใชระบบการชำระเงนรวมกน เพอใหเกดประสทธภาพ
และลดความซำซอนในการลงทน
2.2 สนบสนนและรเรมใหเกดการใชสอการชำระเงน เทคโนโลยทเกยวของ
และการใหบรการชำระเงนททนสมย
2.3 ผลกดนใหเกดการเชอมโยงระหวางระบบการชำระเงนตางๆ ทงภายใน
และภายนอกประเทศ
2.4 ดำเนนการใหเกดการรวบรวมขอมล และงานศกษาวจยทเกยวของกบ
การชำระเงนเพอเปนประโยชนแกการดำเนนงานของหนวยงานท
เกยวของกบการชำระเงนทงภาครฐและเอกชน
3. พจารณารปแบบและแนวทางการจดตงองคกรความรวมมอระหวางผให
บรการดานการชำระเงน เพอรบโอนหนาทและความรบผดชอบจากคณะ
อนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต (อชช.) ตาม 1 และ 2
ไดอยางมประสทธภาพ
ประธานนายธระอภยวงศ กรรมการรองผจดการใหญ ธนาคารกรงเทพ จำกด (มหาชน)
1.นายจรมพรโชตกเสถยร รองผจดการใหญ ธนาคารไทยพาณชย จำกด (มหาชน)
2.นางสวรรณสขวจน ผชวยกรรมการผจดการ ธนาคารกรงไทย จำกด (มหาชน)
3.นางวรรณาธรรมศรทรพย ผชวยกรรมการผจดการใหญอาวโส ธนาคารกรงศรอยธยา จำกด (มหาชน)
อนกรรมการ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
1 3
4.นางสาวศรประภายมสมทธ ผจดการฝายตลาดการเงนและคาปลก บรษท ไปรษณยไทย จำกด
7.นายประเสรฐหวงรตนปราณ ผชวยกรรมการผจดการใหญอาวโส ธนาคารไทยธนาคาร จำกด (มหาชน)
5.นางวระอนงคจระนครภตระกล ผอำนวยการอาวโส ฝายระบบการชำระเงนการคาตางประเทศ รบฝากหลกทรพย และพฒนาสนเชอ ธนาคารซตแบงก
8.นางสาวจรญญาแกวมณ ผอำนวยการอาวโส
ฝายระบบการชำระเงน
ธนาคารแหงประเทศไทย
6.นายไพรตนนาคะปา ผอำนวยการฝายการเงน ธนาคารออมสน
9.นางสาววลาวรรณวนดรงควรรณ ทปรกษา บรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ จำกด
10.นายปราโมทยไชยอำพร ผชวยกรรมการผจดการ ธนาคารกสกรไทย จำกด (มหาชน)
กรรมการผทรงคณวฒ อนกรรมการและเลขานการ
ณ วนท 31 ธนวาคม 2551
1 4
งานท อชช. ไดดำเนนการในป 2551
คณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต (อชช.) จดตงขนโดยคณะกรรมการระบบ
การชำระเงน (กรช.) เมอวนท 25 ธนวาคม 2545 มหนาทกำหนดหลกเกณฑการใหบรการชำระเงน
และกำหนดมาตรฐานทางเทคนคทเปนโครงสรางพนฐานดานการชำระเงน ผลกดนใหเกดการใช
งานระบบการชำระเงนรวมกนและลดการลงทนทซำซอน สนบสนนใหเกดการชำระเงนททนสมย
และผลกดนใหเกดความเชอมโยงระหวางระบบการชำระเงนตางๆ ทงภายในและภายนอกประเทศ
โดยในรอบป 2551 อชช. ไดพฒนาระบบ ITMX ผานทางบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ จำกด
และบรษทฯ ไดเปดใหบรการระบบควบคมความเสยงในการชำระดล (Liability Management)
และบรการ Bulk Payment - Credit Same Day ในเดอนมถนายนและกรกฎาคม 2551 ตามลำดบ
ขณะทระบบ Bulk Payment - Debit บรษทฯ ไดพฒนาระบบงานสนเสรจในเดอนกนยายน 2551
และจะเปดใหบรการภายหลงการจดทำวธปฏบตระหวางธนาคารแลวเสรจในป 2552
สำหรบบรการโอนเงนรายยอยทละรายการ (Single Payment System: SPS) บรษทฯ ไดดำเนนการ
โอนยายสมาชกจากระบบ ATM Pool ไปยงระบบ ITMX ดำเนนการแลวเสรจในเดอนมกราคม 2552
หลงจากนนจะเรมดำเนนการโอนยายระบบ Back-office & Settlement และระบบ ASEANPay
Cross-border Link ตอไป
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1
1 5
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘πสารบญ
สรปสถตทสำคญในป2551 1
สาสนจากประธานคณะกรรมการระบบการชำระเงน(กรช.) 4
คณะกรรมการระบบการชำระเงน(กรช.) 6
นโยบายดานการชำระเงนในป2551 8
คณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต(อชช.) 12
งานทอชช.ไดดำเนนการในป2551 14
สารบญ 15
1. พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ 18
1.1 ดานนโยบายการชำระเงน 18
1) แผนงานสงเสรมใหมระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจ 18
ผใชบรการ “ระดบผบรโภค”
2) แผนงานสงเสรมใหมระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจ 21
ผใชบรการ “ระดบผประกอบการ”
3) แผนงานศกษาและทบทวนตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการ 22
ชำระเงน
4) แผนงานกำหนดมาตรฐานและแนวทางปฎบตเพอใหเปนไปตาม 23
กฎหมายและระเบยบตางๆ ภายในประเทศและระหวางประเทศ
5) แผนงานเพมประสทธภาพดานการกำกบดแลระบบการชำระเงน 24
6) แผนงานการจดการความเสยงในระบบบาทเนต 25
7) แผนงานการเตรยมความพรอมเพอการเชอมโยงระบบบาทเนต 26
กบตางประเทศ
8) แผนงานการเชอมโยงระบบการชำระเงนรายยอยระหวางประเทศ 27
ในกลม ASEAN และบางประเทศในแถบเอเชย
9) แผนงานการพฒนาระบบการชำระเงนทสนบสนนการทางการคา 29
และการลงทนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน
1 6 1.2 ดานโครงสรางพนฐาน 30
1.2.1 โครงการเกยวกบระบบบาทเนตทไดดำเนนการในป 2551 30
1.2.2 โครงการพฒนาระบบ Imaged Cheque Clearing and 34
Archive System (ICAS)
1.2.3 โครงการปรบปรงประสทธภาพระบบชำระดลกลาง 35
(Central Settlement System Enhancement)
1.2.4 โครงการตวรวม 36
1.2.5 โครงการความรวมมอระหวางธนาคารกลางในภมภาคเอเชยตะวนออก 36
และแปซฟก (Executives’ Meeting of East Asia-Pacific
Central Banks)
1.3 ดานการกำกบดแลระบบการชำระเงน 37
1.3.1 การบงคบใชพระราชกฤษฎกาวาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการ 37
ชำระเงนทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2551
1.3.2 การกำกบดแลผประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส (e-Money) 38
1.4 ทศทางของบรการชำระเงนในอนาคต 38
2. พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ 42
ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารดวยภาพเชค 42
(Image Cheque Clearing System)
1. สงคโปร 42
2. ฮองกง 44
3. มาเลเซย 45
4. อนเดย 47
สารบญ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1
1 7
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
3. ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน 49
3.1 พฒนาการของระบบโครงสรางพนฐานดานการชำระเงน 49
3.1.1 สาขาของธนาคารพาณชย ธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะ 49
และไปรษณย
3.1.2 เครองเอทเอม และเครอง EFTPOS 50
3.1.3 บตรเอทเอม บตรเดบต และบตรเครดต 52
3.1.4 ผใชบรการโทรศพทพนฐานและโทรศพทเคลอนท 54
3.2 ชองทางและสอการชำระเงนทสำคญ 55
3.2.1 การใชเงนสด 55
3.2.2 ระบบการโอนเงนมลคาสง 59
3.2.3 ระบบการหกบญชเชค 62
3.2.4 ระบบการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา 65
3.2.5 บรการทเคานเตอรธนาคาร 67
3.2.6 บตรพลาสตก 69
3.2.7 ธนาคารทางอนเทอรเนต 73
3.2.8 บรการเงนอเลกทรอนกส 74
3.3 การโอนและชำระเงนผานระบบไปรษณย 74
3.4 รายไดจากบรการดานการชำระเงน 75
4. อภธานศพทและคำยอ 77
5. บรรณานกรม 79
6. ตารางสถต 80
7. หมายเหตประกอบตาราง 99
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
1 8
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศพฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ1
1.1 ดานนโยบายการชำระเงน
จากการดำเนนงานตามแผนกลยทธระบบการชำระเงน 2553 เพอพฒนาระบบการ
ชำระเงนและผลกดนใหมการใชระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน ภายใต
การบรการทมประสทธภาพมนคงปลอดภย และมการจดเกบคาธรรมเนยมทเปนธรรม
รวมถงการมกฎหมายและการบงคบใชทมประสทธผล คณะกรรมการระบบการชำระเงน
(กรช.) ไดแตงตงคณะทำงานเพอพฒนาระบบการชำระเงนในดานตางๆ เชน ขยายการ
ใชบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสของผใชบรการทกกลม กำหนดมาตรการในการลด
การใชเงนสด การมโครงสรางคาธรรมเนยมทเหมาะสมเปนธรรม และสงเสรมการใช
บรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน รวมทง การนำกฎหมายทรองรบระบบการ
ชำระเงนทางอเลกทรอนกสมาใชอยางเปนรปธรรม
ทงน ความคบหนาของการทำงานของคณะทำงานตางๆ สามารถสรปไดดงน
1)แผนงานสงเสรมใหมระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ
“ระดบผบรโภค”
(1) แตงตงคณะทำงานสงเสรมการชำระเงนทางอเลกทรอนกสใน “ระดบผบรโภค”
(ทอบ.) เพอศกษาปญหาอปสรรค รปแบบและความเปนไปไดในการพฒนา
ระบบใหรองรบความตองการของผบรโภค คณะทำงานประกอบดวยผแทนจาก
ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC) สถาบนวจย
เพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) สมาคมธนาคารไทย สภาหอการคาแหง
ประเทศไทย ผใหบรการเงนอเลกทรอนกส และ ธปท.
(2) คณะทำงาน ทอบ. ไดจดตงคณะทำงานเพอศกษาความเปนไปไดในการพฒนา
ระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสในดานตางๆ รวม 4 คณะ ไดแก (1) คณะ
ทำงานดาน Local Switching (2) คณะทำงานดาน e-Money (3) คณะทำงาน
ดานการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทรองรบ e-Commerce และ (4) คณะ
ทำงานดานการชำระเงนตามใบแจงหน โดยคณะทำงานดาน Local Switching
และคณะทำงานดาน e-Money ไดเรมดำเนนการในป 2551 สวนอก 2 คณะ
จะเรมดำเนนการในป 2552
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
1 9
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘πพฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
(3) คณะทำงานดาน Local Switching มบทบาทหนาทศกษาความเปนไปได
ในการพฒนาระบบ Local Switching เพอรองรบการชำระเงนภายในประเทศ
ผานบตรเครดต บตรเดบต และบตรเงนอเลกทรอนกสเพอลดตนทนการใช
บรการและสงเสรมใหผบรโภคใชสอการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทดแทน
เงนสด โดยมความคบหนาของการดำเนนงาน ดงน
3.1) ศกษารปแบบและขนตอนการชำระเงนผานบตรเครดต บตรเดบต
และบตรเงนอเลกทรอนกสของไทย และปญหาอปสรรคในการใชบรการ รวมทง
แนวทางสงเสรมการใชบตรเพอชำระเงนภายในประเทศทดแทนเงนสด
3.2) สำรวจความเหนผประกอบธรกจบตร (ผออกบตรและผรบบตร)
และรานคาทรบชำระเงนผานบตรในเดอนสงหาคม 2551 เปนการสำรวจความ
เปนไปไดในการพฒนาระบบ Local Switching เพอรองรบการชำระเงนผาน
บตรเครดต บตรเดบต หรอบตรเงนอเลกทรอนกส ซงสวนใหญเหนดวยกบ
แนวทางดงกลาว และเสนอแนะใหมการกำหนดแนวทางสงเสรมการใชบตร
ผาน Local Switching อยางจรงจง และควรกำหนดกฎระเบยบ พธปฏบตทใช
รวมกนทชดเจน
3.3) การศกษาประสบการณการพฒนาระบบ Local Switching ใน
ตางประเทศ ไดแก ออสเตรเลย ฮองกง ญปน เกาหล ไตหวน สงคโปร
และมาเลเซย โดยทกประเทศมการพฒนาระบบ Local Switching เพอรองรบ
การชำระเงนผานบตร Local Debit Card
3.4) คณะทำงานฯ ไดรวมกำหนด Business Case และ Business
Model โดยศกษาระบบงานปจจบน ผลกระทบของการพฒนาระบบตอ
ผทเกยวของ รวมทงประเมนความพรอมทงดานเทคนค ธรกจและกฎหมาย
โดยเสนอใหมการพฒนาระบบ เปน 3 ระยะ ดงน
ระยะแรก รองรบการชำระเงนผาน Local Debit Card
ระยะท 2 รองรบการชำระเงนผาน International Debit Card
และ e-Money
ระยะท 3 พจารณาความพรอมในการพฒนาระบบเพอรองรบ
International Credit Card
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 0
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
(4) คณะทำงานดาน e-Money มบทบาทหนาทศกษาและกำหนดมาตรฐานกลาง
ทรองรบการใหบรการเงนอเลกทรอนกสแบบเปด (Open-loop) กำหนดรปแบบ
การจดตง Central Clearing House และโครงสรางการแบงคาธรรมเนยมของ
ผทเกยวของในระบบเพอผลกดนใหการชำระเงนผาน e-Money สามารถ
เชอมโยงระหวางกนได (Interoperability) โดยมความคบหนาของการดำเนนงาน
ดงน
4.1) การศกษารปแบบการใหบรการ e-Money ของตางประเทศ เชน
เกาหล มาเลเซย สงคโปร ญปน ฮองกง เพอใชเปนขอมลประกอบการพจารณา
ดำเนนงานในคณะทำงานดาน e-Money
4.2) สรปแนวทางการกำหนดมาตรฐานกลางของ e-Money ใหสามารถ
เชอมโยงระหวางกนได (Interoperability) โดยแบงการดำเนนการเปน 2 ดาน
ดงน
l การพฒนาระบบการรกษาความปลอดภยของขอมลกลาง
(Central security module) หรอ InterOP SAM (Interoperability Security
Access Module) เพอใหรองรบการใชงานขาม e-Money Operator ได โดย
ไมกระทบตอการทำงานและใหบรการของ e-Money operator ในระบบ
ปจจบน และผใหบรการแตละรายยงสามารถใชระบบการรกษาความปลอดภย
ขอมลของตนเองได
l กำหนดใหมการจดทำมาตรฐานบตร e-Money (National
Card Standard) เพอใชเปนมาตรฐานของบตรเงนอเลกทรอนกสทผออกบตร
รายใหม (e-Money Issuers) สามารถนำไปใชเปนแนวทางในการออกบตร
e-Money
4.3) การประสานงานกบสำนกงานนโยบายและแผนการขนสงและ
จราจร (สนข.) โดย สนข. ไดสงผแทนเขารวมในคณะทำงานดาน e-Money และ
ผแทนจาก ธปท. เขารวมในคณะกรรมการกำกบการศกษาการใชระบบตวรวม
เพอสงเสรมการเดนทางดวยระบบขนสงมวลชนและการจดตงศนยบรหาร
จดการรายได เพอใหการกำหนดมาตรฐานกลางของบตรทใชในภาค retail
และภาคขนสงสอดคลองกนและสามารถนำไปปรบใชรวมกนไดในอนาคต
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 1
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
2)แผนงานสงเสรมใหมระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ
“ระดบผประกอบการ”
ธปท. ไดจดตงคณะทำงานสงเสรมการชำระเงนทางอเลกทรอนกสใน “ระดบ
ผประกอบการ” (ทอป.) ประกอบดวยผแทนจากหนวยงานภาครฐและเอกชน ไดแก
สมาคมธนาคารไทยและสมาคมธนาคารตางชาต ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและ
คอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC) สภาหอการคาแหงประเทศไทย หนวยงานภาครฐ
และ ธปท. โดยมเปาหมายเพอลดขอจำกดของการชำระเงนผานสออเลกทรอนกส
ผลกดนใหมการยอมรบเอกสารหลกฐานการชำระเงนทางอเลกทรอนกส และ
กำหนดมาตรฐานกลางของการชำระเงนทางอเลกทรอนกส โดยมความคบหนาของ
การดำเนนงาน ดงน
(1) ศกษาวเคราะห ปญหา/อปสรรคของการชำระเงนทางอเลกทรอนกสของ
ผใชบรการ ธนาคาร และหนวยงานภาครฐ รวมทงกำหนดแนวทางแกไข
ปญหาและสงเสรมการใชบรการ
(2) ศกษามาตรฐานกลางขอความการชำระเงนทางอเลกทรอนกส (Message
Format Standard) โดยจดตงคณะทำงานดานมาตรฐาน ซงในชวง
ทผานมาไดดำเนนการศกษา Message format ของการชำระเงนทาง
อเลกทรอนกสทใชในปจจบน และจดทำรางมาตรฐานกลางขอความการ
ชำระเงนทางอเลกทรอนกส ของกลมธนาคารนำรอง 5 แหง ไดแก
ธ.กสกรไทย ธ.กรงเทพ ธ.กรงไทย ธ.ทหารไทย และ ธ.สแตนดารด
ชารเตอรด ดงน
l Local Payment Message Format
l Direct Debit Message Format
l International Payment Message Format
นอกจากน ธปท. ไดจดจาง NECTEC เพอศกษาและใหขอเสนอแนะ
แนวทางการกำหนดมาตรฐานกลางขอความการชำระเงนทางอเลกทรอนกส
โดยนำรางมาตรฐานกลางของกลมธนาคารนำรองมาพจารณาปรบใช
โดยมระยะเวลาดำเนนการตงแตเดอนมกราคม - 15 มถนายน 2552
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 2
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
(3) ศกษากระบวนการชำระเงนภายในประเทศและระหวางประเทศ รวมทง
ระบบ e-Banking และ e-Corporate ของธนาคารพาณชยในปจจบน
3)แผนงานศกษาและทบทวนตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงน
ธปท. ไดจดตงคณะทำงานตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงนของ
ธนาคารพาณชย (ทตน.) ประกอบดวยผแทนจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศ
ไทย (TDRI) สมาคมธนาคารไทยและสมาคมธนาคารตางชาต สภาหอการคาแหง
ประเทศไทย และ ธปท. โดยมเปาหมายเพอใหมการคดคาธรรมเนยมบรการชำระเงน
อยางเหมาะสมและมความเปนธรรมระหวางผใชบรการ รวมถงมสวนชวยสนบสนน
ใหมการใชบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสเพมมากขน ในปทผานมา ทตน.
ไดดำเนนการ ดงน
(1) โครงการ “การศกษาประสทธภาพการจดการตนทนการใหบรการชำระ
เงนของธนาคารพาณชย” โดย ทตน. ไดกำหนดขอบเขตงานและวธการ
ศกษาเพอวดประสทธภาพการจดการตนทนการใหบรการชำระเงน
ประเภทตางๆ ของธนาคารพาณชย และนำไปสการผลกดนใหธนาคาร
พาณชยแขงขนกนเพมประสทธภาพการจดการตนทนของตนมากขน
โดย ธปท. ไดจดจางคณะผวจยจากมหาวทยาลยหอการคาไทยเปน
ผดำเนนการสำรวจขอมลตนทนจากธนาคารพาณชย โดยคาดวา
ดำเนนการแลวเสรจภายในครงแรกของป 2552
(2) การปรบปรงโครงสรางคาธรรมเนยมบรการชำระเงน เพอสงเสรม
การแขงขนทเปนธรรมระหวางผใหบรการ ในขณะทผใชบรการมทางเลอก
ในการใชบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน ในป 2551 ทตน.
ไดพจารณาหลกการกำหนดคาธรรมเนยมการโอนเงนโดยมขอตกลง
ลวงหนาระหวางธนาคาร (Interbank Bulk Payment) โดยศกษาขอด
ขอเสยของการกำหนดคาธรรมเนยมรปแบบตางๆ เปรยบเทยบกบ
ตางประเทศ พรอมทงนำเสนอหลกการกำหนดคาธรรมเนยมตอ กรช.
และไดรบความเหนชอบกอนดำเนนการใหธนาคารพาณชยนำไป
ประยกตใชในทางปฏบตตอไป
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 3
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
4) แผนงานกำหนดมาตรฐานและแนวทางปฎบตเพอใหเปนไปตามกฎหมายและ
ระเบยบตางๆภายในประเทศและระหวางประเทศ
ธปท. ไดจดตงคณะทำงานกำหนดมาตรฐานและแนวทางปฏบตดานระบบการ
ชำระเงน (ทมป.) ประกอบดวยผแทนจากสมาคมธนาคารไทยและสมาคมธนาคาร
ตางชาต ธนาคารเฉพาะกจ ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต
(NECTEC) และ ธปท. โดยมเปาหมายเพอใหมการกำหนดมาตรฐานหรอแนวทาง
ปฏบตรวมกนสำหรบผใหบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทสอดคลองกบ
กฎหมายและระเบยบทเกยวของทงในประเทศและระหวางประเทศ เพอสงเสรมใหม
การใหบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทมความมนคงปลอดภย โดยไมสราง
ภาระใหกบผใหบรการมากเกนความจำเปน ความคบหนาของการดำเนนงาน มดงน
(1) รวบรวมปญหา/อปสรรคทเกดจากการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ และ
ประกาศตางๆ ทเกยวกบการใหบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทออก
โดยหนวยงานภาครฐ
(2) นำเสนอประเดนปญหา อปสรรค ใหแกหนวยงานทเกยวของ เพอพจารณา
แนวทางแกไขหรอลดภาระของธนาคารพาณชยในการปฏบตตาม
กฎหมาย ระเบยบ และประกาศตางๆ โดยประเดนปญหาทอยในกระบวน
การพจารณาดำเนนการโดยหนวยงานทรบผดชอบแลว เชน
2.1) การใชหลกฐานอเลกทรอนกส หรอ e-receipt ทดแทนใบเสรจรบ
เงนหรอใบกำกบภาษทเปนกระดาษ ซงพจารณาโดยกรมสรรพากร
2.2) การใชหลกฐานอเลกทรอนกส หรอ electronic P/N เปนหลกฐาน
ในการกยมเงนระหวางธนาคาร แทนการสงมอบตวสญญาใชเงน
ทไดถอปฏบตอยแตเดม ซงพจารณาโดยสมาคมธนาคารไทย
(3) จดทำรางแนวปฏบตของธนาคารในการชวยเหลอลกคากรณทำรายการ
โอนเงนระหวางธนาคารผดพลาด เพอใหธนาคารตางๆ มมาตรฐานหรอ
แนวปฏบตในการใหบรการลกคาทสอดคลองกน ทงน คาดวาจะนำเสนอ
และรบฟงความคดเหนจากธนาคารตางๆ ภายในไตรมาส 2 ป 2552 กอน
ใชเปนแนวปฏบตรวมกนตอไป
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 4
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
5)แผนงานเพมประสทธภาพดานการกำกบดแลระบบการชำระเงน
แผนงานเพมประสทธภาพการกำกบดแลระบบการชำระเงน มวตถประสงคเพอ
ดำเนนการใหการกำกบดแลระบบการชำระเงนและผใหบรการการชำระเงนทาง
อเลกทรอนกส สอดคลองกบมาตรฐานสากล เปนทยอมรบของผใหบรการ โดยม
กฎหมายรองรบ เพอใหระบบการชำระเงนมประสทธภาพ มนคงปลอดภย
สรางความนาเชอถอใหกบผใชบรการ และสนบสนนใหเกดความมนคงตอระบบ
การเงนและระบบสถาบนการเงนในป 2551 ธปท. ไดดำเนนการ ดงน
(1) ผลกดนการออกกฎหมาย โดยรวมในกระบวนการพจารณารางพระราช
กฤษฎกาวาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกส
ซงตราขนโดยอาศยอำนาจตามความในมาตรา 32 แหงพระราชบญญต
วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ตามทคณะรฐมนตรไดมมต
อนมตหลกการไว เมอวนท 21 พฤศจกายน 2549 ทงน พระราชกฤษฎกา
ดงกลาวไดประกาศลงราชกจจานเบกษา เมอวนท 16 กนยายน 2551
และมผลใชบงคบเมอพน 120 วน นบจากวนดงกลาว ซงตรงกบวนท
14 มกราคม 2552 เปนตนไป
(2) จดทำรางประกาศ หลกเกณฑ เง อนไขตางๆ โดยอาศยอำนาจตาม
พระราชกฤษฎกาฯ เพอใชบงคบกบผประกอบธรกจบรการการชำระเงนทาง
อเลกทรอนกส โดยจดใหมการรบฟงความคดเหนรางประกาศดงกลาวจาก
ผใหบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทงทเปนสถาบนการเงน และทมใช
สถาบนการเงน (Non-Bank) กอนประกาศใชบงคบตอไป
(3) เผยแพรและประชาสมพนธเกยวกบการบงคบใชพระราชกฤษฎกาฯ รวมกบ
คณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส และกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ
และการสอสาร รวมทงเผยแพรขอมลขาวสารผาน www.bot.or.th ของ ธปท.
อยางตอเนอง ทงน เพอใหผใหบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสได
เตรยมการสำหรบการดำเนนการตามกฎหมาย
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 5
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
6) แผนงานการจดการความเสยงในระบบบาทเนต
ธปท. ไดจดตงคณะทำงานจดทำรางกฎหมายระบบการชำระเงน (ทกร.) ซง
ประกอบดวยผแทนจากสมาคมธนาคารไทย สมาคมธนาคารตางชาต สำนกงาน
คณะกรรมการกำกบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย และ ธปท. โดยมเปาหมาย
เพอใหมมาตรการหรอเครองมอปองกนความเสยงเพอใหการชำระเงนในระบบ
เปนไปตามมาตรฐานสากล ซงจะทำใหเกดความเชอมนตอระบบการเงนและระบบ
สถาบนการเงน โดยเฉพาะประเดนกฎหมายเกยวกบ Payment Finality และ
Zero Hour Rule ในระบบการชำระเงน โดยคณะทำงานไดกำหนดแนวทางใน
การดำเนนการ 2 แนวทาง คอ
1. การพจารณาปรบแกกฎหมายตางๆ ทเกยวของในปจจบน
2. การยกรางกฎหมายระบบการชำระเงนขนเปนการเฉพาะ
ทงน ทกร. ไดจดใหมการศกษาและรวบรวมขอมลทเกยวของเพอนำมาประกอบการ
พจารณากำหนดแนวทางทเหมาะสมเพอแกไขประเดนกฎหมายทเกยวของขางตน
รวมทงการดำเนนการอนเพอใหระบบการชำระเงนเปนไปตามมาตรฐานสากล
โดยมความคบหนาของการดำเนนงาน ดงน
(1) ศกษาวเคราะห ปญหา/อปสรรคของระบบการชำระเงนทสำคญในประเทศ
เชน ระบบบาทเนต ซงใชสำหรบการโอนเงนมลคาสง และระบบการหกบญช
เชคดวยวธอเลกทรอนกส เปนตน
(2) ศกษาวเคราะหระบบการชำระเงนของตางประเทศ ตลอดจนขอกฎหมาย
ทรองรบระบบการชำระเงน โดยครอบคลมถงปจจยททำใหตองมการบญญต
กฎหมายระบบการชำระเงนขนเปนการเฉพาะ ไดแก การปองกนการเกด
ความเสยงในระบบการชำระเงน (Systemic risk) โดยเฉพาะการกำหนดใหม
Payment Finality และ Zero Hour Rule เพอสรางความชดเจนกรณสมาชก
ลมละลาย การบงคบใชขอสญญา netting ตลอดจนกำหนดระบบการชำระเงน
ทตองกำกบดแล เปนตน
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 6
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
(3) ศกษากฎหมายของประเทศไทยทมในปจจบน โดยเฉพาะพระราชบญญต
ลมละลาย พ.ศ. 2483 และตดตามความคบหนาในการยกรางพระราชบญญต
ลมละลายฉบบใหมของคณะกรรมการยกรางกฎหมายพระราชบญญต
ลมละลาย พ.ศ. 2483 เพอนำเสนอปรบแกกฎหมายใหครอบคลมประเดน
เกยวกบ Payment Finality และ Zero Hour Rule เพอใหเกดความชดเจน
และความเชอมนในการทำธรกรรมผานระบบการชำระเงน
7) แผนงานการเตรยมความพรอมเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ
คณะทำงานเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ (ทชบ.) ไดจดตงขนโดย
มวตถประสงคเพอใหเกดความรวมมอกนระหวาง ธปท. และสถาบนการเงน
ในการศกษาประโยชนและวเคราะหผลกระทบดานตางๆ จากการเชอมโยงระบบ
บาทเนตกบตางประเทศในลกษณะ Payment versus Payment (PvP) รวมทง
กำหนดแนวทางการเชอมโยงทเหมาะสมกบประเทศไทย และเตรยมพรอม
ในการรองรบผลกระทบดานตางๆ ไดแก การดำเนนนโยบายการเงน การดำเนน
นโยบายอตราแลกเปลยน การเคลอนยายเงนทนระหวางประเทศ กฎหมาย และ
ระเบยบทเกยวของ ธรกจ เทคนค และการปฏบตงาน ตลอดจนประเดนอนๆ
ทเก ยวของ เพอนำมาจดทำแผนการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ
ในการชวยลดความเสยงการชำระราคาธรกรรมการแลกเปลยนเงนบาทกบสกล
เงนตราตางประเทศ (FX Settlement Risk) และเพมประสทธภาพการชำระเงน
ขามประเทศ
สรปความคบหนาในการดำเนนงานการของคณะทำงานฯ ดงน
(1) ประชมรวมกบผแทนจาก CLS และ HKMA โดยมการนำเสนอระบบ CLS
(Continuous Linked Settlement System) และระบบ USD-CHATS (USD
Clearing House Automated Transfer System) เพอใหคณะทำงานฯ ไดทราบ
ขอมลรายละเอยดและขอพจารณาในการเขารวมระบบ
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 7
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
(2) หารอกบธนาคารกลางทมระบบซงเชอมโยงกบตางประเทศแลว ไดแก ธนาคาร
กลางมาเลเซย (ระบบ RENTAS กบระบบ USD-CHATS) และธนาคารกลาง
เกาหล (ระบบ BOK-Wire กบระบบ CLS) ทงน เพอเปนการแลกเปลยน
ประสบการณ และขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอแนวทางการเชอมโยงระบบ
บาทเนตกบตางประเทศ รวมทงขอขอมลจากธนาคารกลางเมกซโก ธนาคาร
กลางแหงแอฟรกาใต และธนาคารกลางอสราเอลเพอประกอบการพจารณา
เขารวมระบบ
(3) ธปท. ศกษาผลกระทบการเชอมโยงกบการดำเนนนโยบายของ ธปท. และ
สถาบนการเงนจดทำการศกษาผลกระทบกบสวนงานตางๆ ภายใน Business
Analysis ของ CLS
(4) หารอกบคณะทำงานฯ เกยวกบประโยชนและผลกระทบจากการเชอมโยงระบบ
ตลอดจนการบรหารความเสยงการชำระดลธรกรรม FX และความเหน
ตอแนวทางการเชอมโยงระบบการชำระเงนกบตางประเทศ เพอรวบรวม
ขอมล รายละเอยด และประเดนพจารณาทเกยวของตอการเชอมโยงระบบ
สำหรบแนวทางการดำเนนงานของคณะทำงานฯ ในป 2552 จะเปนการสรป
ความคดเหนของธนาคารพาณชยในคณะทำงานฯ ตลอดจนหารอรวมกบ CLS และ
ธนาคารกลางอนๆ รวมทงสวนงานภายในเพอกำหนดแนวทางการเชอมโยงระบบท
เหมาะสมรวมกนและจดทำแผนงานเสนอคณะกรรมการระบบการชำระเงนตอไป
8) แผนงานการเชอมโยงระบบการชำระเงนรายยอยระหวางประเทศในกลม ASEAN
และบางประเทศในแถบเอเชย
โครงการ ASEANPay เปนการพฒนาโครงสรางพนฐานสำหรบระบบการชำระเงน
รายยอยระหวางประเทศในภมภาคอาเซยน เพอรองรบการขยายตวของการคาและ
การลงทนในภมภาคใหมความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจในตลาดโลก
การดำเนนการในระยะแรกประกอบดวยกลมประเทศนำรอง 4 ประเทศ ไดแก ไทย
สงคโปร มาเลเซย และอนโดนเซย
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 8
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
ในชวงป 2551 ไดมการดำเนนการดงน
(1) ประชมคณะกรรมการ Steering Committee เมอวนท 24-25 เมษายน 2551
ทจงหวดเชยงใหม เพอหารอประเดนตางๆ ดงน
1.1) พจารณารางกรอบการดำเนนงาน ASEANPay (ASEANPay Standards
Framework) ซงครอบคลมนโยบาย กฎระเบยบและแนวปฏบตทเกยวของ
มาตรการปองกนการฟอกเงน โครงสรางคาธรรมเนยม รวมทงการบรหาร
ความเสยงของการโอนเงนและการชำระดลระหวางประเทศ ซงธนาคาร
กลางประเทศสงคโปรเปนผดำเนนการปรบแกรางกรอบการดำเนนงาน
ตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการ Steering Committee และ
Network Service Providers ของประเทศสมาชก และมมตให
ธนาคารกลางแตละประเทศจดสงกรอบการดำเนนงานให Network
Service Providers โดยถอวาการดำเนนการในสวนของกรอบ
การดำเนนงาน ASEANPay เสรจสมบรณ พรอมทงมมตใหเพมประเทศ
ฟลปปนสเขารวมเปนคณะกรรมการ Steering Committee
นอกจากน ไดมการพจารณาประเดนเกยวกบการเชอมโยงระบบ ATM
ระหวางประเทศในสวนของความลบของขอมล การระบวตถประสงค
การโอนเงน และการแสดงเอกสารหลกฐานการโอนเงน รวมทงไดม
การนำเสนอขอมลเกยวกบชองทางการชำระเงนระหวางประเทศอนๆ
เชน การโอนเงนผานโทรศพทมอถอและ Internet
1.2) ในการประชมรวมกบ Network Service Providers ของประเทศสมาชก
ไดมการพจารณาประเดนตางๆ อาท การรบสมาชกใหม การเขารวมของ
สถาบนการเงนในแตละประเทศ การขยาย Asian Payment Network
(APN) ไปยงประเทศอนๆ และแผนงานในอนาคต นอกจากน ไดเชญ
ผเชยวชาญจากบรษท Edgar, Dunn & Company นำเสนอเกยวกบ
พฒนาการของการชำระเงนระหวางประเทศในปจจบนและผลกระทบ
ตอประเทศในกลมอาเซยน
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2 9
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
(2) ธปท. ไดหารอรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ เพอผอนคลายกฎระเบยบ
ควบคมการแลกเปลยนเงนรองรบการโอนเงนระหวางประเทศผานระบบ ATM
ซงฝายกำกบการแลกเปลยนเงนและสนเชอ เหนควรผอนผนระเบยบดงกลาว
โดยกำหนดใหนตบคคลรบอนญาตไมตองเรยกเอกสารหลกฐานจากผโอนเงน
ระหวางประเทศ ผานระบบ ATM เมอมการโอนเงนไมเกน 1,000 ดอลลาร สรอ.
ตอรายการ และไมเกน 2,500 ดอลลาร สรอ. ตอวนตอผโอนแตละราย โดย
ธนาคารสมาชก และบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ จำกด ตองมระบบพรอม
ใชบรการ และตองสามารถจดทำขอมลเพอรายงานให ธปท. ทราบตามทกำหนด
ทงน เพอเปนการสนบสนนความรวมมอดานการโอนเงนระหวางประเทศและ
อำนวยความสะดวกใหแกผโอนเงนรายยอย
9) แผนงานการพฒนาระบบการชำระเงนทสนบสนนการทำการคาและการลงทน
ระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน
เพอสงเสรมและสนบสนนใหมทางเลอกเพมเตมในการชำระเงนผานระบบธนาคาร
พาณชย ซงจะชวยอำนวยความสะดวกตอการคาและการลงทนระหวางประเทศไทย
กบประเทศเพอนบาน ซง ธปท. ไดมการแตงตงคณะทำงานโครงการพฒนาระบบ
การชำระเงนเพอการคาและการลงทนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน
ซงประกอบดวยเจาหนาทในสวนงานตางๆ ทเกยวของใน ธปท. อยางไรกตาม
เพอใหการดำเนนงานของธนาคารเปนไปอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบ
ความตองการของหนวยงานภาคเอกชนทงจากสถาบนการเงนและผประกอบการ
คาชายแดน ธปท. จงไดแตงตงคณะทปรกษาโครงการพฒนาระบบการชำระเงนเพอ
การคาและการลงทนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน (ปพช.) ซงประกอบ
ดวยผแทนจากสมาคมธนาคารไทย และสภาหอการคาแหงประเทศไทย โดยม
เปาหมายเพอใหขอเสนอแนะแนวทางพฒนาระบบการชำระเงน และสนบสนนการ
ทำการคาและการลงทนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน รวมถงสงเสรม
ใหมการใชระบบการชำระเงนมากขน ซงจะทำให ธปท. ไดรบขอสงเกตและ
ขอเสนอแนะจากผทมสวนเกยวของโดยตรง
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 0
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
ในปทผานมา ปพช. ไดรวบรวมปญหาและอปสรรคในการทำการคาและการลงทน
ระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบานในประเดนทเกยวของกบการชำระเงน
โดยสาระสำคญพบวาผประกอบการประสงคใหมการสนบสนนการโอนเงนบาท
หรอเงนสกลประเทศเพอนบานผานบญชธนาคารพาณชยทตงอยในพนทการคา
ของทงไทยและประเทศเพอนบาน รวมทงสนบสนนใหผคาเงนเขาสระบบ โดย
ในประเดนดงกลาว ธปท. ไดดำเนนการสนบสนนใหเกดความรวมมอระหวาง
ธนาคารพาณชยของไทยกบประเทศเพอนบานในลกษณะธนาคารคคาเพอให
ผประกอบการคาชายแดนสามารถใชบรการชำระเงนผานระบบธนาคารพาณชย
ทตงอยในพนทการคาในประเทศของตนได
นอกจากน ยงมปญหาและอปสรรคในดานอนๆ เชน อปสรรคในการคาซงเกดจาก
โครงสรางภาษ กฎระเบยบและมาตรการนำเขาและการลงทนของประเทศคคา
ในขณะเดยวกน ผประกอบการยงเหนวาการสนบสนนและสงเสรมการคาการลงทน
ใหแกนกลงทนไทยทประสงคจะไปลงทนในประเทศเพอนบานยงไมเพยงพอ ทงน
ปพช. จะนำเสนอประเดนดงกลาวใหแกสวนงานทเกยวของตอไป
1.2 ดานโครงสรางพนฐาน
1.2.1โครงการเกยวกบระบบบาทเนตทไดดำเนนการในป2551
(1) การดำเนนการในป 2551 ของคณะทปรกษาระบบบาทเนต
ธปท. ไดขอความรวมมอจากสมาคมธนาคารไทย สมาคมธนาคารตางชาต
และสถาบนการเงนพเศษของรฐ ตงแตป 2550 ในการสงตวแทนเพอเขารวม
เปนคณะทปรกษาระบบบาทเนต (BAHTNET Advisory Group) เพอรวมให
ความเหนและขอเสนอแนะในการกำหนดแนวทางการปรบปรงระบบบาท
เนตใหทนตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม และความกาวหนาทาง
เทคโนโลย ซงจะเปนประโยชนตอผใชบรการบาทเนต และระบบการเงน
ของประเทศ โดยกำหนดการประชมรวมกนอยางนอยทก 4 เดอนหรอ
เมอมความจำเปน
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 1
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
ในป 2551 คณะทปรกษาระบบบาทเนตซงประกอบดวยผแทนจากสถาบน
การเงนจำนวน 11 สถาบน มขอสรปในประเดนตางๆ จากการประชมรวมกน
ดงน
l ความเหนและขอเสนอแนะตอมาตรการจดการความเสยงในระบบ
บาทเนต (Securities Requirement for Settlement : SRS)
l ความเหนในการปรบปรงคาธรรมเนยมและคาปรบในระบบบาทเนต
l แนวทางการคดคาธรรมเนยมการขยายเวลาใหบรการระบบบาทเนต
l แนวทางการขยายเวลา cut-off time ธรกรรมโอนเงนเพอบคคลทสาม
(2) การปรบปรงการคดคาธรรมเนยมระบบบาทเนต
ในป 2551 ธปท. ไดพจารณาทบทวนการกำหนดคาธรรมเนยมระบบ
บาทเนต โดยหารอรวมกบคณะทปรกษาระบบบาทเนต เพอกำหนด
คาธรรมเนยมและคาปรบใหมความเหมาะสม ซงเรมมผลบงคบใชตงแต
วนท 1 สงหาคม 2551 ดงน
2.1) เพอใหการดำเนนการในระบบบาทเนตเปนไปตามกรอบ
เวลาทกำหนดและไมสงผลกระทบตอระบบอนๆ ทเช อมโยงกบ
ระบบบาทเนต อาท การเชอมโยงกบบรษท ศนยรบฝากหลกทรพย
(ประเทศไทย) จำกด (TSD) เพอการชำระราคาหลกทรพย เปนตน
ธปท. ไดออกประกาศ ธปท.ท สรข. 3/2551 เรอง คาธรรมเนยมบรการ
บาทเนต (แกไขเพมเตมครงท 2) เพอกำหนดอตราคาธรรมเนยม
จากผใชบรการบาทเนตกรณทมการแจงขอขยายเวลาการใหบรการ
บาทเนตนอกเหนอไปจากกำหนดเวลาการใหบรการปกต
2.2) ธปท. ไดออกประกาศ ธปท. ท สรข.4/2551 เรอง คาปรบ
บรการบาทเนตกรณการใหบรการโอนเงนพรอมกนหลายฝาย (แกไข
เพมเตมครงท 1) เพอยกเลกการคดคาปรบจากสถาบนผโอน/รบโอน
เงน กรณชำระดลลาชาเกนกวา 3 ครงใน 1 เดอน อนเปนการลด
ภาระของสถาบนผโอน/รบโอนเงน และลดความซำซอนในการคดคา
ปรบบรการบาทเนต
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 2
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
2.3) เพอสนบสนนการดำเนนนโยบายการเงนของ ธปท. และ
การบรหารสภาพคลองของสถาบนการเงนหลงการปดตลาดซอคน
ธปท. ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ธปท. ไดออกประกาศ ธปท. ท
สรข. 5/2551 เรอง เกณฑการดำรงเงนสภาพคลองระหวางวน (ILF)
และสดสวนในการโอนเงนผานบาทเนต (แกไขเพมเตมครงท 1) เพอ
ยกเวนไมนำธรกรรมซอขายพนธบตรกบ ไพรมาร ดลเลอร (Primary
Dealer) โดยมสญญาวาจะขายคนหรอซอคนดวยวธอเลกทรอนกส
(e-Bilateral Repo) มารวมคดเปนฐานในการคำนวณเกณฑสดสวน
การโอนเงนในวนนน
(3) การออกประกาศเพอรองรบการปรบปรงระบบชำระดลกลาง
ธปท. ไดออกประกาศ ธปท. ท สรข. 7/2551 เรองบรการโอนเงนพรอมกน
หลายฝาย ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 10 พฤศจกายน 2551 เพอรองรบ
ผลการปรบปรงระบบชำระดลกลาง (Central Settlement System : CSS)
ทเพมบรการใหสถาบนผสงคำสงสามารถสงคำสงโอนเงนพรอมกน
หลายฝายเพอชำระดลในระบบบาทเนต โดยสงคำสงทมรายละเอยดขอมล
การชำระดลมากขน เพอใหผใชบรการบาทเนตสามารถเรยกดรายละเอยด
การชำระดลกบสถาบนคกรณได
(4) การปรบปรงประกาศเพอรองรบการเปลยนแปลงกระบวนการรกษา
ความปลอดภยในการรบและสงขอความของสวฟท
เนองจาก สวฟท (S.W.I.F.T.) มการเปลยนแปลงกระบวนการรกษาความ
ปลอดภยในการรบและสงขอความของสวฟท จากการแลกเปลยน Bilateral
Key Exchange (BKE) เปนวธการ Relationship Management
Application (RMA) ดงนน เพอเปนแนวทางปฏบตใหแกผใชบรการ
บาทเนตทใชชองทางสวฟทในการรบและสงคำสงโอนเงนหรอขอความอน
ผานระบบบาทเนต ธปท. จงไดแกไขเพมเตมประกาศทเกยวของ คอ
ประกาศ ธปท. ท สรข. 9/2551 เรองพธปฏบตกรณสวฟทขดของ การยกเลก
คำสงโอนเงน และการแลกเปลยน KEY ของสวฟท โดยมผลใชบงคบตงแต
วนท 1 ตลาคม 2551 เปนตนไป
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 3
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
(5) การขยายเวลา cut-off time ของรายการโอนเงนเพอบคคลทสาม
ผานระบบบาทเนต
เพอสงเสรมใหผใชบรการระบบบาทเนตสามารถตอบสนองความตองการ
โอนเงนผานระบบบาทเนตของลกคาผใชบรการมากยงขน ธปท. ไดออก
หนงสอเวยนท ฝรช.12(ว) 79/2551 เรอง กำหนดเวลา cut-off time
และแนวทางปฏบตสำหรบการใหบรการโอนเงนเพอบคคลทสามผานระบบ
บาทเนต โดยมสาระสำคญคอใหขยายกำหนดเวลา cut-off time
สำหรบการรบคำสงโอนเงนเพอบคคลทสามผานระบบบาทเนตสำหรบ
รายการลกคาในประเทศจากเดมกำหนดเวลา 14.30 น. เปน 15.00 น.
สวนรายการลกคาผมถ นฐานนอกประเทศยงคงเวลา cut-off time
เดมคอ 15.30 น. โดยใหถอปฏบตตงแตวนท 2 มกราคม 2552 เปนตนไป
(6) การจดการความเสยงในระบบบาทเนต
ธปท. ไดกำหนดมาตรการจดการความเสยงในระบบบาทเนตโดยใหผใช
บรการระบบบาทเนตดำรงตราสารหนเพอเปนหลกประกนสดทายสำหรบ
การชำระดล (Securities Requirement for Settlement: SRS) เพอรองรบ
ความเสยงจากการชำระดลในลกษณะ Net Settlement ซงเปนการชำระดล
พรอมกนหลายฝาย (Multi-lateral Funds Transfer: MFT) เชน การชำระดล
การหกบญชเชคระหวางธนาคาร และการชำระดลของธรกรรมการโอนเงน
รายยอย เปนตน เนองจากหากมสมาชกรายใดรายหนงในวงชำระดล
ไมสามารถชำระดลได อาจสงผลกระทบตอเนองถงสมาชกรายอนๆ
ในระบบ จนเกดผลกระทบเปนวงกวาง (Systemic Risk) และเพอใหมนใจ
วาการชำระดลจะเสรจสมบรณไดภายในวนนน โดย ธปท. อยระหวาง
การพฒนาระบบงานรองรบและมกำหนดจะเรมใชมาตรการในป 2552
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 4
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
1.2.2 โครงการพฒนาระบบImagedChequeClearingandArchiveSystem
(ICAS)
ในป 2551 ธปท. มโครงการพฒนาระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารดวย
ภาพเชค (Imaged Cheque Clearing and Archive System : ICAS) โดยม
วตถประสงคเพอพฒนาระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคาร โดยใชภาพเชค
ในการเรยกเกบแทนตวเชคไดทวประเทศ
ระบบ ICAS ประกอบดวย 2 ระบบงานยอย ไดแก ระบบการหกบญชเชคโดยใช
ขอมลและภาพเชคในกระบวนการเรยกเกบ (Imaged Cheque Clearing
System : ICS) และระบบการจดเกบรกษาภาพเชคอเลกทรอนกส และเอกสารทาง
การเงนอนทเกยวของ (Image Archive System : IAS) โดยมความคบหนาการ
ดำเนนการ ดงน
(1) ธปท. ไดจดประชมคณะทำงานปรบปรงประสทธภาพระบบการหกบญช
เชคและธนาคารสมาชก เพอชแจงนโยบายการพฒนาระบบการหกบญช
เชค รวมทงหารอและรบฟงความคดเหนเกยวกบรปแบบและแผนการ
พฒนาระบบ ICAS รวมทง การเตรยมความพรอมดานระบบงานของ
ธนาคารสมาชก เพอใหสอดคลองกบแผนงานท ธปท. กำหนด
(2) ธปท. ไดประกาศมาตรฐานเชค Image Friendly และมาตรฐานภาพเชค
รวมทงแผนงานการเรมใชมาตรฐานดงกลาว เมอวนท 29 เมษายน 2551
โดยมาตรฐานเชค Image Friendly ใหถอปฏบตตงแตเดอนกมภาพนธ
2552 เปนตนไป
(3) ธปท. ไดรวบรวมรายละเอยดความตองการเบองตนของระบบงานทง
ดานธรกจและเทคนค เพอจดทำ Terms of Reference (TOR) และจดหา
ผพฒนาระบบงาน
(4) คณะอนกรรมการกำกบดแลธรกจบรการเกยวกบธรกรรมทางอเลกทรอนกส
และธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ ไดนำเสนอโครงการ ICAS ท ธปท.
เปนผดำเนนการ เปนโครงการนำรอง (Model Application) ในการทำ
ธรกรรมทางอเลกทรอนกสทเปนรปธรรมตอคณะกรรมการธรกรรม
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 5
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
ทางอเลกทรอนกส เพอเปนแนวทางและมาตรฐานทนาเชอถอและ
สรางความเชอมนในการทำธรกรรมทางอเลกทรอนกส ซงมรายละเอยด
การดำเนนการ ดงน
4.1) คณะอนกรรมการมาตรฐาน พฒนา และวจย เกยวกบ
การทำ ธรกรรมทางอเลกทรอนกส อยระหวางกำหนดหลกเกณฑ วธการ
จดทำ และแปลงเอกสารและขอความทมอยในรปอเลกทรอนกส
4.2) คณะอนกรรมการโครงสรางพนฐานทางกฎหมายได
พจารณาและใหความเหนตอการใชภาพเชคเปนพยานหลกฐานในการ
ดำเนนคดแทนการใชเชคตนฉบบ
(5) ธปท. รวมกบคณะทำงานยอยธนาคารสมาชกอยระหวางพจารณากำหนด
มาตรฐาน Image Quality Assurance (IQA) ในการตรวจสอบ
คณภาพของภาพเชคทสงเรยกเกบในระบบ ICAS
ทงน ธปท. ไดวาจางบรษท ไอบเอม ประเทศไทย จำกด บรษท โอจเอ ซนคอม
จำกด และบรษท เอมเอสแอลซอฟตแวร (ไทยแลนด) จำกด พฒนาระบบ
ICAS โดยคาดวาจะเรมใชงานระบบ ICAS ไดในปลายป 2552 และขยาย
การใชงานระบบ ICAS ไปทวประเทศภายในป 2555
1.2.3 โครงการปรบปรงประสทธภาพระบบชำระดลกลาง(CentralSettlement
SystemEnhancement)
ธปท. ไดดำเนนการปรบปรงระบบชำระดลกลาง ตามโครงการปรบปรงประสทธภาพ
ระบบชำระดลกลางซงเรมมาตงแตป 2548 โดยมวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพ
การใหบรการชำระดล การหกบญชพรอมกนหลายฝาย (Multilateral Funds
Transfer: MFT) ใหกบธรกรรมการชำระเงนของหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและ
เอกชน เพอใหเกดประโยชนตอการปฏบตงานและการบรหารเงนของสมาชก
โดยในป 2551 ธปท. ไดดำเนนการพฒนาและทดสอบระบบ พรอมทงจดประชม
ชแจงและอบรมการใชงานใหกบธนาคารสมาชก และเรมใชงานตงแตวนท 10
พฤศจกายน 2551
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 6
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
1.2.4 โครงการตวรวม
ผแทนจาก ธปท. เขารวมในคณะกรรมการกำกบการศกษาการใชระบบตวรวม
(Common Ticketing) เพอสงเสรมการเดนทางดวยระบบขนสงมวลชน และ
การจดตงศนยหกบญชกลางเพอรองรบการดำเนนงานภายใตระบบตวรวม
ตลอดจนศกษาการใชบตรโดยสารภายใตมาตรฐานเดยวกน เพอใหผใหบรการ
ปจจบนและผใหบรการในอนาคตสามารถใชตวโดยสารรวมกนได ทงน ตวโดยสาร
รวมดงกลาวจะสามารถใชไดในระหวางผใหบรการขนสง และจะสามารถนำไปใช
กบรานคาตางๆ นอกธรกจขนสงในลำดบตอไป
1.2.5 โครงการความรวมมอระหวางธนาคารกลางในภมภาคเอเชยตะวนออก
และแปซฟก(Executives’MeetingofEastAsia-PacificCentral
Banks)
ในปทผานมา ธปท. ไดเขารวมประชม EMEAP Working Group on Payment and Settlement Systems (WGPSS) 2 ครง คอ 18th EMEAP Working Group on Payment and Settlement Systems ระหวางวนท 13-14 มนาคม 2551 ทกรงเทพมหานคร ซง ธปท. ไดเปนเจาภาพในการจดประชม และ 19th EMEAP Working Group on Payment and Settlement Systems ระหวางวนท 22-23 กนยายน 2551 ทเมองโอคแลนด ประเทศนวซแลนด ในการประชมทง 2 ครง มการหารอในประเดนสำคญตางๆ ทเกยวกบระบบการชำระเงน เชน ผลกระทบตอ ประเทศสมาชก EMEAP กรณสถาบนการเงนขนาดใหญหลายแหงของประเทศ สหรฐอเมรกาประสบปญหาลมละลายหรอขาดสภาพคลอง ความคบหนาและ แผนการดำเนนงานของคณะทำงานยอยตางๆ เชน การสำรวจการจดการกรณเกด วกฤตการณ (Crisis Management survey) เพอเปนขอมลเกยวกบสาเหตและ ผลกระทบของวกฤตการณตอระบบการชำระเงนเพอใหประเทศสมาชกไดนำไป ประยกตใชเพอปองกนและรบมอกบวกฤตการณตางๆ ได โดยมคณะทำงาน ยอยตางๆ ไดแก คณะทำงานยอยจดการบรหารความเสยงระบบการชำระเงน คณะทำงานยอยกำกบดแลระบบการชำระเงน และคณะทำงานยอยมาตรฐานระบบ การชำระเงน โดยมการหารอในประเดนตางๆ เพอเพมประสทธภาพและปองกน ความเสยงตางๆ อนจะเกดตอระบบการชำระเงนของประเทศสมาชก ทงน การจด ประชม WGPSS ครงท 20 จะจดขนในราวเดอนมนาคม 2552 ทเมองเซยงไฮ ประเทศจน
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 7
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
1.3 ดานการกำกบดแลระบบการชำระเงน
1.3.1 การบงคบใชพระราชกฤษฎกาวาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการชำระ
เงนทางอเลกทรอนกสพ.ศ.2551
พระราชกฤษฎกาวาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกส
พ.ศ. 2551 ไดประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 16 กนยายน 2551 และ
มผลใชบงคบเมอวนท 14 มกราคม 2552 เปนตนไป โดย ธปท. เปนผรบผดชอบ
ในการควบคมดแลธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสตาม พ.ร.ฎ.ฯ น
ธปท. ไดจดประชมชแจงเกยวกบ พ.ร.ฎ.ฯ และรบฟงความคดเหนรางประกาศตางๆ
ทเกยวของจากกลมผประกอบธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทอย
ภายใตการควบคม ดแลของกฎหมายฉบบน ทงทเปนสถาบนการเงน (Bank)
และไมใชสถาบนการเงน (Non-Bank) เมอวนท 3 และ 7 พฤศจกายน 2551 รวมทง
ไดนำขอสงเกตและขอเสนอแนะตางๆ มาปรบปรงรางประกาศใหเหมาะสมยงขน
โดย ธปท.ไดเรยนเสนอรางประกาศใหคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส
พจารณาใหความเหนชอบแลว เพอประกาศในราชกจจานเบกษาตอไป
การควบคมดแลผประกอบธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทอยภายใต
พ.ร.ฎ.ฯ แบงออกไดเปน 3 ประเภท ตามระดบความรนแรงของผลกระทบ
ทอาจเกดจากการประกอบธรกจกลาวคอ บญช ก เปนธรกจบรการทตองแจง
ใหทราบ บญช ข เปนธรกจบรการทตองขอขนทะเบยน และบญช ค เปนธรกจ
บรการทตองไดรบใบอนญาตกอนใหบรการ สำหรบการยนแบบการแจงใหทราบ
แบบการขนทะเบยน หรอแบบการขอใบอนญาตนน กรณทเปนผใหบรการรายเดม
ซงใหบรการอยกอนวนท พ.ร.ฎ.ฯ มผลใชบงคบ (กลาวคอกอนวนท 14 มกราคม
2552) สามารถยนเอกสารได ตงแตวนท 12 กมภาพนธ 2552 ถงวนท 16 มนาคม
2552 หากไมยนแบบฯ ภายในกำหนดเวลาดงกลาว จะสามารถประกอบธรกจ
ตอไปไดจนถงวนท 13 พฤษภาคม 2552 สวนผใหบรการรายใหม ซงใหบรการ
หลงวนท พ.ร.ฎ.ฯ มผลใชบงคบ สามารถยนเอกสารไดตงแตวนท 14 มกราคม
2552 เปนตนไป
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 8
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
1.3.2 การกำกบดแลผประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส(e-Money)
ธปท. กำกบดแลผประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ทเปน
Non-bank ซงไดรบอนญาตตามประกาศกระทรวงการคลง เรอง กจการทตอง
ขออนญาตตามขอ 5 แหงประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 58 (การประกอบธรกจ
บตรเงนอเลกทรอนกส) ลงวนท 4 ตลาคม 2547 จำนวนทงสน 6 ราย โดยในป 2551
ผประกอบธรกจ e-Money ทไดรบอนญาตดงกลาวไดปฏบตตามหลกเกณฑ
วธการและเงอนไขในการประกอบธรกจตามทกำหนดไว
นอกจากน ในป 2551 ไดมการรองเรยนเกยวกบผประกอบธรกจบตรเงน
อเลกทรอนกสโดยไมไดรบอนญาต ซง ธปท. อยระหวางดำเนนการตดตาม
ตรวจสอบขอเทจจรงเพอกำกบดแลใหปฏบตตามกฎหมาย
1.4 ทศทางของบรการชำระเงนในอนาคต
การพฒนารปแบบการชำระเงนโดยใชเทคโนโลยใหมๆ ไดเรมเขามามบทบาทมากขน
ในการเพมความสะดวกสำหรบผใชบรการและลดตนทนของผใหบรการ โดยสอ
การชำระเงนทางอเลกทรอนกสมแนวโนมจะเตบโตมากขน โดยเฉพาะการชำระเงน
ผานบตรพลาสตกและโทรศพทเคลอนท
การใชบตรพลาสตกในการชำระคาสนคาบรการมแนวโนมจะเพมมากขนในอนาคต
โดยธนาคารพาณชยไดออกบตรเดบตมาทดแทนบตรเอทเอม พรอมกบมการสงเสรม
การขายในรปแบบตางๆ ททำใหผบรโภคเหนประโยชนจากการใชบตรเดบต
แทนการใชเงนสด ทงในดานความสะดวกสบายและความปลอดภย แมปจจบน
การใชบตรเดบตจะมปรมาณการใชไมมากนกเทยบกบบตรเครดต แตหากมบรการ
ใหมๆ ทตอบสนองความตองการของลกคาและรานคา เชน การพฒนาเครอขาย
บตรเดบตในประเทศทมคาธรรมเนยมการรบบตรของรานคาตำลง และสามารถ
รองรบการทำรายการดวยบตรเอทเอมได กจะสนบสนนใหการใชการชำระเงน
ผานบตรพลาสตกมปรมาณมากขน
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
3 9
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
การชำระเงนผานโทรศพทเคลอนทหรอ Mobile Payment เปนการชำระเงน
อกรปแบบหนงทยงคงจะไดรบความนยมเพมขนอยางตอเนอง โดยในชวงทผานมา
ผใหบรการหลายรายไดพฒนาบรการ Mobile Payment ในรปแบบตางๆ เชน
การทำรายการผานระบบตอบรบอตโนมต (IVR) การสงขอความสน (SMS) และ
การเชอมตอเขาสอนเทอรเนตผานโทรศพทเคลอนท (WAP/GPRS) รวมถงม
กระบวนการตดเงนชำระคาสนคาหรอบรการทหลากหลาย ไดแก การตดเงนผานบญช
ธนาคาร ผานบตรเครดต (Credit Card) และผานกระเปาเงนอเลกทรอนกส (e-purse)
เปนตน
โอกาสของธรกจการชำระเงนผานโทรศพทเคลอนทในอนาคต มาจากปจจยสนบสนน
ทสำคญ ไดแก ความตองการของผใชโทรศพทเคลอนททตองการความสะดวกรวดเรว
และงายตอการใชบรการ แนวโนมการขยายตวของการใชบรการโทรศพทเคลอนท
ตลอดจนการแขงขนของผใหบรการเครอขายทมอยางตอเนอง นอกจากน ธนาคาร
พาณชยยงใหความสำคญกบการใหบรการผานโทรศพทเคลอนทมากขน ในฐานะทเปน
เครองมอชวยใหลกคาจำนวนมากสามารถเขาถงบรการไดงายขน และลดปรมาณ
การใหบรการผานสาขาของธนาคาร และต ATM ซงมตนทนสงกวา
ความกาวหนาทางเทคโนโลยเปนอกปจจยหนงทจะสนบสนนการพฒนาบรการ
การชำระเงนผานโทรศพทเคลอนท โดยเฉพาะเทคโนโลยไรสมผส (Contactless)
เทคโนโลยคลนความถวทยเพอระบลกษณะเฉพาะของวตถแตละชน (Radio Frequency
Identification-RFID) และเทคโนโลย NFC (Near Field Communication) ทสามารถ
รบสงขอมลในลกษณะสองทาง (2-way communication) การประยกตใชเทคโนโลย
ดงกลาวกบโทรศพทเคลอนทจะชวยอำนวยความสะดวก รวดเรวในการชำระเงน และ
เพมชองทางการใหบรการการชำระเงนสำหรบธรกจตางๆไดกวางขน โดยเฉพาะธรกจ
ขนสงมวลชนทตองการความเรวในการชำระเงน เชน รถไฟฟา รถโดยสารประจำทาง
เปนตน การใหบรการเครอขายโทรศพทเคลอนทระบบ 3G ทเพมความสามารถ
ในการเชอมโยงขอมลไดมากขน เปนอกปจจยหนงทจะชวยใหการทำธรกรรมการเงน
และการชำระเงนมประสทธภาพในการรกษาความปลอดภยของขอมลมากขน
อนจะสงผลใหผใชบรการเกดความไววางใจและเชอมนในการทำรายการชำระเงน
รวมถงใชบรการมากขน
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
4 0
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
ผลกระทบของปจจยทางสงคมและเทคโนโลยทไดกลาวมาแลวนน สงผลตอผใหบรการ
การชำระเงนโดยเฉพาะธนาคารพาณชยตองปรบตวและปรบแผนกลยทธเพอรองรบ
การเปลยนแปลงและการแขงขนทเพมมากขน นอกจากน ยงมปจจยภายนอกดานอน
ทเปนตวผลกดนใหเกดการปรบตวดงกลาว โดยธนาคารพาณชยตองใหความสำคญ
กบเรองตนทนการใหบรการและอตราคาบรการชำระเงนมากขน ไดแก
1. ปญหาวกฤตเศรษฐกจโลก
ปญหาวกฤตเศรษฐกจสงผลกระทบโดยตรงตอการหดตวของรายไดอยางรนแรง
ทำใหธนาคารพาณชยตองใหความสำคญกบการลดคาใชจายในการใหบรการ
โดยเฉพาะอยางยง การปรบเปลยนรปแบบการใหบรการชำระเงนทเนน
การใหบรการทางอเลกทรอนกส เพอทดแทนการใชเงนสดและเชคทมตนทน
ในการใหบรการทสงกวา ซงในระยะยาวจะสงผลใหธนาคารพาณชยสามารถ
ลดตนทนการใหบรการไดอยางมาก แมวาในระยะแรกตองมการลงทน
ดานอปกรณอเลกทรอนกสและเทคโนโลยเปนมลคาสงกตาม
2. บทบาทของรฐบาลและธนาคารกลางตอเรองอตราคาบรการชำระเงน
ในอดตทผานมารฐบาลและธนาคารกลางในประเทศตางๆ มกไมเขามากำกบ
ดแลอตราคาบรการชำระเงนอยางใกลชดและปลอยใหเปนเรองของกลไกตลาด
โดยจะทำการดแลใหธนาคารพาณชยมการเปดเผยขอมลคาบรการแกผใชบรการ
ไดรบทราบเทานน อยางไรกด ในชวงไมกปทผานมา รฐบาลและธนาคารกลาง
ในหลายประเทศ โดยเฉพาะในกลมประเทศทพฒนาแลว ไดเรมเขามามบทบาท
ในการกำกบดแลอตราคาบรการมากขน เนองจากกลไกตลาดไมสามารถทำงาน
ไดอยางมประสทธภาพ สงผลใหผใชบรการไดรบความเดอดรอนและไมเปนธรรม
จากคาบรการทไมเหมาะสม
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
4 1
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
นอกจากน รฐบาลและธนาคารกลางยงไดเขามาดแลโครงสรางของตลาดบรการ
ชำระเงนใหการแขงขนระหวางผใหบรการเปนไปอยางสมบรณมากขน สำหรบ
บรการทภาครฐใหความสำคญเขามากำกบดแลสวนใหญจะเปนบรการชำระเงน
รายยอยทกระทบผใชบรการในวงกวาง ไดแก การใชบตรเอทเอม บตรเครดต
และบตรเดบต เปนตน โดยตวอยางประเทศททำการกำกบดแลอตราคาบรการ
ชำระเงน ไดแก ออสเตรเลย กลมประเทศในสหภาพยโรป สหรฐอเมรกา สเปน
อสราเอล เมกซโก นวซแลนด โปแลนด และเนเธอรแลนด เปนตน
3. กระแสเรยกรองของผใชบรการตออตราคาบรการทไมเหมาะสมเพมขน
การเรยกรองของผใชบรการทสงผลใหเกดการเปลยนแปลงเรองคาบรการ
มมากขน ตวอยางเชน ในสหรฐอเมรกา กลมผคาปลกซงมหางสรรพสนคา
Wal-Mart เปนแกนนำไดทำการฟองรองบรษทบตรเครดต VISA ในประเดน
ทเก ยวกบคาบรการ เปนผลใหทาง VISA ตองยอมเจรจายอมความ โดย
ตองยอมลดคาบรการและชดใชคาเสยหายแกกลมผคาปลกในทสด
แมวาในปจจบน เทคโนโลยทไดมการพฒนาเพอตอบสนองความตองการของ
ผบรโภคจะยงมขอจำกดในการเขามาแทนทการชำระเงนแบบเดม และเงนสด
และเชคยงคงเปนทางเลอกทผ บรโภคคนเคย อยางไรกด อตราการใชส อ
การชำระเงนทางอเลกทรอนกสทสงขนและความตนตวของทงผใชบรการและ
ผใหบรการในการยอมรบการเปลยนแปลง รวมทง การใหความสนใจเกยวกบอตรา
คาบรการทไมเหมาะสม นบวาเปนแนวโนมทดและเปนปจจยสนบสนนทสำคญ
สำหรบการพฒนารปแบบการชำระเงนทมประสทธภาพในอนาคต
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
4 2
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศพฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ2
ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารดวยภาพเชค (Imaged Cheque Clearing System)
ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารดวยภาพเชค คอ ระบบการหกบญชเชคระหวาง
ธนาคารโดยใชขอมลและภาพเชคในกระบวนการเรยกเกบแทนการใชตวเชค โดย
ธนาคารผสงเรยกเกบ Capture ขอมลและภาพเชคตามมาตรฐานทระบบกำหนด และ
สงภาพเชคพรอมขอมลเชคไปเรยกเกบยงธนาคารผจายผานระบบ โดยธนาคารผสงเรยก
เกบเปนผเกบรกษาตวเชคแทนธนาคารผจาย
ภาพเชคทใชในกระบวนการเรยกเกบจะถกเกบไวในระบบจดเกบภาพเชค ซงเปนระบบ
กลางทมมาตรฐานและเปนทยอมรบได สวนใหญในประเทศตางๆ ระบบดงกลาว
จะดำเนนการโดยธนาคารกลางของแตละประเทศ นอกจากนนในบางประเทศสามารถ
ใชภาพเชคเปนพยานหลกฐานตอศาลไดดวย ทำใหสามารถทำลายตวเชคไดภายหลง
กระบวนการเรยกเกบ
การดำเนนการระบบการหกบญชเชคดวยภาพเชคจะชวยลดคาใชจายในการดำเนนการ
เรยกเกบเงนตามเชคและการเกบรกษาตวเชคในระยะยาว นอกจากนนยงชวยเพม
ประสทธภาพในกระบวนการเรยกเกบเงนตามเชค เนองจากการใชภาพเชคแทนตวเชค
ในการเรยกเกบจะทำใหงายตอการจดการ การสงเรยกเกบ และการเรยกดขอมล
1. สงคโปร
ระบบ Cheque Truncation System (CTS) ของประเทศสงคโปร เรมใชงานเมอวนท
12 กรกฎาคม 2546 โดยเปนความคดรเรมรวมกนระหวาง Monetary Authority of
Singapore (MAS) Singapore Clearing House Association (SCHA) และ
Association of Banks in Singapore (ABS) ซงอยบนเงอนไขความจำเปนทตองพฒนา
ระบบงานใหมเพอทดแทนระบบเดมทใชงานมานานกวา 10 ป
1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ
4 3
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘πพฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
1.1รปแบบการสงและรบขอมล
ธนาคารผสงเรยกเกบ Capture ขอมลและภาพเชคเรยกเกบสงเขาระบบ CTS
แตสำหรบรอบเชคคนธนาคารผจายจะสงเฉพาะขอมลเขาระบบเทานน โดย
ภาพเชคคนจะถกดงจากระบบ เพอรวมเขากบขอมลและสงกลบไปยงธนาคารผสง
เรยกเกบสำหรบเชครบเขาทงรอบปกตและรอบคน ระบบจะสงขอมลและภาพเชค
ใหแกธนาคารผรบ เพอสามารถนำไปดำเนนการตอไดทนท
ในกรณเชคคน ธนาคารผสงเรยกเกบจะไมคนตวเชคใหแกลกคา แตคนเปนเอกสาร
IRD (Imaged Return Document) ซงมฐานะทางกฎหมายเทยบเทาเชคคนตนฉบบ
ซงขอดของการใช IRD คอ ลดภาระแรงงานในการจดการตวเชคคนและปองกน
การ Capture เชคเขาสระบบมากกวาหนงครง
1.2เวลาการปฏบตงาน
ระบบ CTS เปดใหบรการเรยกเกบเชคสปดาหละ 6 วน คอ วนจนทร-เสาร โดย
วนจนทร-ศกร ใหบรการเรยกเกบเชควนละ 2 รอบ คอ รอบ Mid-day Cheque
Clearing และรอบ End-of-day Cheque Clearing สำหรบวนเสารใหบรการ
เรยกเกบเชคเพยงรอบเดยว คอ รอบ End-of-day Cheque Clearing สำหรบการ
ชำระดลจะเกดขนในวนทำการถดจากวนทสงขอมลเขาเรยกเกบในระบบ โดยในวน
จนทร-ศกร จะมการชำระดล 2 รอบ คอ รอบท 1 เวลา 15.45 น. โดยนำ
รอบเชคคนรวมกบรอบ Mid-day Cheque Clearing และรอบท 2 เวลา 18.15 น.
ซงเปนขอมลเฉพาะรอบ End-of-day Cheque Clearing สำหรบวนเสารจะชำระดล
เพยงรอบเดยวในเวลา 14.30 น. โดยนำรอบเชคคนรวมกบรอบ End-of-day
Cheque Clearing หลงจากทธนาคารผสงเรยกเกบไดรบขอมลเชคคนรบเขา
เรยบรอยแลว จะทำการปลด hold บญชลกคาเพอใหสามารถใชเงนไดประมาณ
เวลา 14.00 น.
1.3ประโยชนทไดรบจากการใชงานระบบ
(1) ลดคาใชจายในการดำเนนการเรยกเกบเงนตามเชค ไดแก คาแรงงาน
ในการจดการตวเชคทงในสวนของเชคเรยกเกบและเชคคน คาขนสงและคาจดเกบ
ตวเชค
2 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
4 4
2 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
(2) ลดระยะเวลาการเรยกเกบเงนตามเชคสกลดอลลาร จากระบบเดม
ทใชเวลา 2 วนทำการ เหลอ 1 วนทำการ
(3) ธนาคารสมาชกสามารถเปดใหบรการเรยกเกบเงนตามเชค
ตางธนาคารแบบเรงดวนโดยลกคาผใชบรการนตองเสยคาธรรมเนยมในอตรา
พเศษ
(4) เปนพนฐานในการพฒนาบรการดานธนาคารใหมๆ ซงใชเทคโนโลย
Image ไดแก บรการดาน Internet Banking และ Cheque Deposit Machine
2. ฮองกง
การหกบญชเชคระหวางธนาคารในระยะแรกเปนการดำเนนการโดย Hong Kong and
Shanghai Banking Corporation Limited (HSBC) ตอมา Hong Kong Monetary
Authority (HKMA) ไดจดตง Hong Kong Interbank Clearing Limited (HKICL)
เมอเดอนพฤษภาคม 2538 เปน Private Sector โดย HKMA ถอหน 50% และ
Hong Kong Association of Banks (HKAB) ถอหน 50% เพอใหบรการหกบญชระหวาง
ธนาคารแกธนาคารในฮองกง
ระบบ Cheque Imaging and Truncation System (CITS) ไดเรมใชงานเมอวนท
21 มถนายน 2547 ซง HKMA เปนผใหนโยบายในการพฒนา กำกบดแล และผลกดน
ใหมการดำเนนการระบบ CITS รวมทงรบผดชอบการดำเนนการดานกฎหมาย
โดยท HKICL และ HKAB ไดรวมมอกนวางแผนและพฒนาระบบงาน
2.1รปแบบการสงและรบขอมล
ธนาคารผสงเรยกเกบทมความพรอมในการ Capture ขอมลและภาพเชค จะทำการ
Capture ขอมลและภาพเชคเพอสงเขาระบบดวยตนเอง แตสำหรบธนาคารทไมม
ความพรอมจะขนสงตวเชคไปใหศนยหกบญชฯ เพอทำการ Capture ขอมลและ
ภาพเชคและสงเขาระบบแทน สำหรบเชคทมมลคาสง (ตงแต 20,000 HKD หรอ
ประมาณ 100,000 บาท) หรอเชคทมขอสงสย ธนาคารผสงเรยกเกบท Capture
ขอมลและภาพเชคเอง จะตองสงตวเชคใหศนยหกบญชฯ ดวย เพอสงตอใหแก
ธนาคารผจายใชในการตรวจสอบและอนมตตดจายเงน
2 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 12 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
4 5
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
ในกรณเชคคน หากเปนการคนเชคมลคาตำ ธนาคารผจายจะคนเฉพาะขอมลเชค
เทานน แตหากเปนเชคคนมลคาสง จะคนขอมลและตวเชคไปพรอมกน สำหรบ
การคนเชคใหลกคา ธนาคารผสงเรยกเกบจะคนตวเชคใหแกลกคา โดยไมคนดวย
IRD เหมอนสงคโปร
2.2เวลาการปฏบตงาน
ธนาคารท Capture ขอมลและภาพเชคเองจะตองสงขอมลใหศนยหกบญชฯ ภายใน
เวลา 21.00 น. สำหรบธนาคารทใหศนยหกบญชฯ ดำเนนการแทน จะตองสงตวเชค
ใหแกศนยหกบญชฯ ภายในเวลา 19.00 น. หลงจากนนเมอธนาคารผจายตรวจสอบ
ขอมลและภาพเชคเรยกเกบเสรจสนแลว จะตองแจงผลเชคคนภายในเวลา 13.00 น.
ของวนทำการถดไป และระบบจะสงขอมลเชคคนรบเขาใหแกธนาคารผสงเรยกเกบ
ภายในเวลา 14.15 น. ศนยหกบญชฯ จะดำเนนการชำระดลในเวลา 15.00 น. ของ
วนทำการถดไป และลกคาสามารถใชเงนไดตงแตเวลา 16.00 น. เปนตนไป
2.3ประโยชนทไดรบจากการใชงานระบบ
(1) ลดคาใชจายในการดำเนนการเรยกเกบเงนตามเชค
(2) ลดคาใชจายในการเกบรกษาตวเชคในระยะยาว
(3) เพมประสทธภาพในกระบวนการเรยกเกบเงนตามเชค เนองจากใช
ภาพเชคแทนตวเชคในการเรยกเกบจะทำใหงายตอการจดการ การสง
เรยกเกบ และการเรยกดขอมล
3. มาเลเซย
ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารในมาเลเซยดำเนนงานโดยธนาคารกลางของ
มาเลเซย คอ Bank Negara Malaysia (BNM) โดยหลงจากทไดใชงานระบบเดม
มาเปนเวลานาน ทาง BNM จงมนโยบายทจะพฒนาระบบ Cheque Truncation and
Conversion System (CTCS) ขนมาใหม เพอทดแทนระบบงานเดม โดยเรม Implement
ระบบ CTCS ในระยะแรกเฉพาะเขตเมองหลวง คอ Kuala Lumpur ในวนท 13 มถนายน
2551 หลงจากนนจะขยายผลไปยงทวประเทศใหเสรจสนภายในกลางป 2552
2 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
4 6
2 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
3.1รปแบบการสงและรบขอมล
ลกษณะการสงขอมลทงรอบเชคเรยกเกบและรอบเชคคนของมาเลเซยเหมอนกบ
สงคโปร กลาวคอ ในรอบเชคเรยกเกบ ธนาคารผสงเรยกเกบจะสงขอมลและ
ภาพเชคเขาระบบ สำหรบรอบเชคคน ธนาคารผจายจะสงเฉพาะภาพเชคเขาระบบ
เทานน โดยตวเชคจะเกบไวทธนาคารผสงเรยกเกบ แตหากธนาคารผสงเรยกเกบ
มขอสงสยเกยวกบตวเชค เชน เชคถกปลอมแปลงหรอมการแกไขขอความ เชคม
ขอมลไมครบถวนสมบรณ ธนาคารผสงเรยกเกบสามารถใส Tag และสงไปพรอม
กบขอมลและภาพเชค เพอเปนการแจงเตอนใหธนาคารผจายพจารณาตรวจสอบ
เชคฉบบดงกลาวเปนพเศษ รวมทงเปนการแบงความรบผดชอบระหวางธนาคาร
ผสงเรยกเกบและธนาคารผจายใหชดเจนดวย
3.2เวลาการปฏบตงาน
ธนาคารผสงเรยกเกบสามารถสงขอมลเขาระบบไดตงแตเวลา 8.30-21.00 น. และ
ธนาคารผจายจะไดรบขอมลเชครบเขาตงแตเวลา 24.00-04.00 น. ของวนทำการ
ถดไป หลงจากนนธนาคารผจายสามารถสงขอมลเชคคนไดตงแตเวลา 8.30-
13.00 น. ของวนทำการถดไป โดยธนาคารผสงเรยกเกบจะไดรบขอมลเชคคนรบ
เขาในเวลา 14.00 น. เพอนำไปดำเนนการตอไป การชำระดลในระบบการหกบญช
เชคระหวางธนาคารมทงหมด 2 รอบ คอ รอบเชคเรยกเกบและรอบเชคคน โดยจะ
ชำระดลในเวลา 8.45 น. และ 15.30 น. ตามลำดบ ทงนลกคาสามารถใชเงนได
ประมาณเทยงคนของวนท 3 นบจากวนทสงขอมลเขาเรยกเกบ
3.3ประโยชนทไดรบจากการใชงานระบบ
(1) ลดระยะเวลาการเรยกเกบเชคขามเขตจาก 5-8 วน เปน 1 วน
(2) สามารถยกเลกการเกบคาธรรมเนยมการเรยกเกบเชคขามเขต เนองจาก
มระบบการเรยกเกบเงนตามเชคระหวางธนาคารทสวนกลางเพยงระบบ
เดยว
(3) ธนาคารสมาชกสามารถขยายเวลาการรบฝากเชคจากลกคาไดเพมขน
ประมาณ 30 นาท จากเดม 16.00 เปน 16.30 น.
(4) ลดตนทนในการดำเนนการเกยวกบการเรยกเกบเงนตามเชค
(5) ลกคาสามารถใชเงนตามเชคไดเรวขน
2 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 12 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
4 7
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π
4. อนเดย
ระบบการเรยกเกบเงนตามเชคระหวางธนาคารระบบเดม เปนการสงตวเชคเพอ
การเรยกเกบ ซงทำใหเกดผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ กลาวคอ ระยะเวลาการแจงผล
การเรยกเกบคอนขางนาน โดยเชคภายในเขตเดยวกนใชเวลาเรยกเกบ 3 วน และ
เชคขามเขตใชเวลาประมาณ 20-25 วน ซงมสาเหตเนองจากประเทศอนเดยมพนท
คอนขางใหญ มจำนวนประชากรและสำนกหกบญชเปนจำนวนมาก นอกจากนน
ยงกอใหเกดปญหาหลกตามมา คอ ตวเชคสญหายระหวางการขนสง Reserve Bank
of India (RBI) จงจดตงคณะทำงานเพอกำหนดรปแบบระบบ Cheque Truncation
ทเหมาะสมกบประเทศ ซงไดศกษาจากรปแบบตางๆ ทดำเนนการในตางประเทศ
หลงจากไดขอสรปจากคณะทำงานแลว จงดำเนนการจดหาบรษทผพฒนาระบบ
Cheque Truncation และเรม Implement ระบบ Cheque Truncation ทเมองนวเดล
ในเดอนกมภาพนธ 2551
4.1รปแบบการสงและรบขอมล
ธนาคารผสงเรยกเกบมหนาทตองตรวจสอบตวเชคในเบองตนแทนธนาคารผจาย
ตามขอกำหนดของ Negotiable Instrument Act หลงจากนนจง Capture
ขอมลและภาพเชคสงเขาระบบ CTS โดยตวเชคจะเกบไวทธนาคารผสงเรยกเกบ
แตในบางกรณตวเชคจะถกสงไปใหธนาคารผจาย กลาวคอ กรณภาพเชคไมผาน
การตรวจคณภาพ (Image Quality Assurance : IQA) ตามทกำหนด กรณ
Government Cheque และกรณเชคเรยกเกบซำ
4.2เวลาการปฏบตงาน
ระบบ CTS ของอนเดยจะเปดใหบรการตงแตวนจนทร-เสาร โดยในวนจนทร-ศกร
จะเปดใหธนาคารสมาชกสงขอมลและภาพเชคเรยกเกบและเชคคนได 2 รอบ
กลาวคอ รอบท 1 สงเชคเรยกเกบในเวลา 9.00-12.00 น. และเชคคนในเวลา 16.00-
17.00 น. สวนรอบท 2 สงเชคเรยกเกบในเวลา 15.00-20.00 น. และสงเชคคนใน
เวลา 12.00-13.00 น. ของวนทำการถดไป สำหรบวนเสารจะเปดใหสงขอมลและ
ภาพเชคไดเพยงรอบเดยว คอ เวลา 14.00-17.00 น. สำหรบเชคเรยกเกบ และเวลา
12.00-13.00 ของวนจนทรสำหรบเชคคน ระบบ CTS จะชำระดลในเวลา 13.00 น.
ของวนทำการถดไป และลกคาสามารถใชเงนไดหลงจากทระบบชำระดลเสรจสนแลว
2 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
4 8 4.3ประโยชนทไดรบจากการใชงานระบบ
(1) ลดระยะเวลาการเรยกเกบเชคทงในเขตและนอกเขต
(2) ธนาคารสมาชกสามารถขยายเวลาการรบฝากเชคจากลกคาไดนานขน
(3) ลดตนทนในการดำเนนการเกยวกบตวเชค
(4) ลดความเสยงการทตวเชคสญหายระหวางการขนสง
2 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ
4 9 3.1 พฒนาการของระบบโครงสรางพนฐานดานการชำระเงน
3.1.1 สาขาของธนาคารพาณชยธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะและ
ไปรษณย
ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน3
วกฤตเศรษฐกจโลกและวกฤตสถาบนการเงนโลก รวมถงสภาวะทางการเมองภายใน
ประเทศและปจจยลบอนๆ ไดสงผลกระทบตอพฒนาการของระบบโครงสรางพนฐาน
ดานการชำระเงนในป 2551 ในระดบตำ โดยในภาพรวมธนาคารพาณชย ธนาคารทม
กฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะ และไปรษณยยงคงมจำนวนสาขาเพมขนเพยงแต
เปนไปในอตราทใกลเคยงกบอตราการเพมขนในป 2550 หรออตราทลดลงเลกนอย
เมอเทยบกบอตราการเพมขนในป 2550 เนองจากมธนาคารบางแหงทมการชะลอแผน
การเปดสาขาบางแหงและธนาคารบางแหงไดทบทวนความเหมาะสมในการเปดสาขา
เพอใหสอดรบสภาวะเศรษฐกจทชะลอตวลง
ภาพท1: จำนวนสาขาของธนาคารพาณชย ธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะ และไปรษณย
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 0
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
n ธนาคารพาณชย มจำนวนสาขาเพมขนรอยละ 8.0 จากป 2550 ซงม 5,086
สาขา เปน 5,493 สาขา โดยสาขาทเพมขนเปนสาขาของธนาคารพาณชยไทย
ซงเพมขนเปน 5,477 สาขา ในขณะทสาขาธนาคารพาณชยตางประเทศ
มจำนวนเทาเดมคอ 16 สาขา
n ธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะ มจำนวนสาขาเพมขนรอยละ 0.7
โดยมจำนวนสาขาทงสน 1,812 สาขา เพมขนจากป 2550 จำนวน 3 สาขา
ซงมาจากการขยายสาขาของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร
(ธกส.) ในขณะทธนาคารอาคารสงเคราะหและธนาคารออมสนมจำนวน
สาขาลดลง สวนธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะอนๆ ไมม
การเปลยนแปลงของจำนวนสาขาแตอยางใด
n ไปรษณย มสาขาเพมขน 12 สาขาในป 2551 คดเปนรอยละ 1.0 โดยม
จำนวนสาขาทงสน 1,188 สาขา
3.1.2เครองเอทเอมและเครองEFTPOS
ภาพท2: จำนวนเครองเอทเอม และจำนวนเครอง EFTPOS
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 1แมสภาวะเศรษฐกจจะชะลอตวลงแตธนาคารพาณชยยงคงใหความสำคญกบการ
ตดตงเครองเอทเอมประกอบกบผลการประเมนสภาวะการตลาดทไดแสดงใหเหนวา
ในปจจบน สถานการณการแขงขนในการพฒนาคณภาพการใหบรการของธนาคาร
พาณชยมคอนขางสงมาก ดงนน เพอเพมความสามารถในการแขงขน มงขยายชองทาง
การใหบรการ และเพอใหเขาถงลกคาทกกลม ธนาคารพาณชยจงไดขยายสาขาไปยง
แหลงชมชน และหางสรรพสนคารวมทงทำการตดตงเครอง ATM ซงมปรมาณ
เพมขนอกเปนจำนวนมาก โดยธนาคารพาณชยขนาดใหญยงไดขยายการตดตงเครอง
ADM (Automatic Deposit Machine) และเครองปรบสมดเงนฝากอตโนมต
ซงเปนการอำนวยความสะดวกใหลกคาสามารถทำธรกรรมการเงนไดดวยตนเองตลอด
24 ชวโมงอกดวย
n เครองเอทเอม มจำนวนทงสน 34,796 เครอง เพมขนจากป 2550 ซงม
25,943 เครอง โดยมอตราการเพมขนรอยละ 35.0 สดสวนจำนวนบตรเดบต
และบตรเอทเอมของธนาคารพาณชยตอจำนวนตเอทเอม เทากบ 1,410 บตร
ตอต ในป 2551 ลดลงจาก 1,851 บตรตอต ในป 2550 สำหรบจำนวน
บตรเดบตและบตรเอทเอมทรวมสถาบนการเงนเฉพาะกจมสดสวนจำนวน
บตรตอจำนวนตเอทเอม เทากบ 1,399 บตรตอต
n เครอง EFTPOS มจำนวนทงสน 259,567 เครอง เพมขนจากป 2550 ซงม
218,829 เครอง โดยมอตราการเพมขนมากถงรอยละ 18.6 สงผลใหสดสวน
จำนวนบตรเดบตและบตรเครดตตอจำนวนเครอง EFTPOS ลดลงจาก 161
บตรตอเครองในป 2550 เปน 151 บตรตอเครอง
การดำเนนธรกจบตรเครดตในป 2551 มการแขงขนทรนแรงโดยจะเหนไดจากการท
ผประกอบการมงทำการตลาดขยายฐานบตรเครดต และเรงการใชจายผานบตรเครดต
มากขน ในขณะเดยวกนกไดเพมความระมดระวงมากขนในการดำเนนธรกจบตรเครดต
โดยเฉพาะในเรองของคณภาพของสนเชอ สวนตลาดบตรเดบตนน ผประกอบการไดม
การทำตลาดอยางตอเนองในชวงป 2551 ทผานมา เชน การสงเสรมใหลกคาเปลยน
จากบตรเอทเอมมาเปนบตรเดบต และใหสวนลดกบลกคาทชำระคาสนคาหรอบรการ
ผานบตรเดบตในรานคาทเปนพนธมตรกบผประกอบการ
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 2
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
3.1.3บตรเอทเอมบตรเดบตและบตรเครดต
n บตรเอทเอม มจำนวนทงสน 22.4 ลานใบ ลดลงรอยละ 0.9 จากป 2550
ซงม 22.6 ลานใบ
n บตรเดบต มจำนวนทงสน 26.3 ลานใบ เพมขนรอยละ 12.8 จากป 2550
ซงม 23.3 ลานใบ
ในป 2551 นบเปนปท 2 ตอเนองจากป 2550 ทจำนวนบตรเดบตมสดสวนสงทสด
ในจำนวนบตรพลาสตก ในขณะทบตรเอทเอมมสดสวนรองลงมาและมแนวโนม
สดสวนทลดตำลงเนองจากผประกอบการไดมงทำการตลาดออกบตรเดบตทดแทน
การออกบตรเอทเอม โดยจำนวนบตรเดบตมสดสวนสงทสดในจำนวนบตรพลาสตก
เทากบรอยละ 43 เพมขนจากปทผานมาทมสดสวนรอยละ 40 ขณะทบตรเอทเอม
มสดสวนรองลงมาคอรอยละ 36 ลดลงจากปทผานมาทมสดสวนอยทรอยละ 39
สำหรบบตรเครดตมสดสวนเทาเดมคอรอยละ 21
แมวาผประกอบการไดมงทำการตลาดออกบตรเดบตทดแทนการออกบตรเอทเอม
พรอมทงจดรายการสงเสรมการขาย และขยายจดรบบตร เพอจงใจใหลกคาใช
บตรเดบตเพอชำระคาสนคาและบรการ ณ จดขายมากขน อยางไรกตาม ตลอดระยะ
เวลาหลายปทผานมา การใชจายผานบตรเดบตยงคงไมเปนทนยมมากนก โดยสาเหต
สวนใหญมาจากรานคารบบตรเดบตยงคงมปรมาณไมมากนกประกอบกบรานคา
บางแหงแนะนำใหใชเงนสดชำระแทนบตรเดบต
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 3
n บตรเครดต มจำนวนทงสน 13 ลานใบ เพมขนรอยละ 8.1 จากป 2550
ซงม 12.0 ลานใบ โดยแยกเปนบตรทออกโดยธนาคารพาณชย 6.4
ลานใบ และบตรทออกโดยผประกอบธรกจทมใชสถาบนการเงน4 6.6
ลานใบ โดยมสดสวนคดเปนรอยละ 49.2 และ 50.8 ตามลำดบ
ปรมาณบตรเครดตในระบบ ณ สนป 2551 ทมการขยายตวเพมขนจากป 2550
เปนผลจากการขยายฐานบตรเครดต และมงการทำตลาด เชนการทผประกอบการ
มการออกบตรเครดตในรปแบบเจาะกลมตลาดมากขน (Segment Marketing)
โดยสรางบตรเครดตเฉพาะประเภทหรอเฉพาะบางธรกจ เพอใหลกคาไดรบ
สทธประโยชนจากการใชบตรประเภทนนเปนพเศษ ทำใหแนวโนมผถอบตรเครดต
1 คน จะมการถอบตรเครดตมากกวา 1 บตรเพมสงขน
ภาพท3: จำนวนบตรเครดต บตรเอทเอมและบตรเดบต
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
4 บตรเครดตของผประกอบการทมใชสถาบนการเงน ไดแก บ.บตรกรงไทย บ.บตรกรงศรอยธยา บ.เจเนอรล คารด
เซอรวสเซส บ.เซทเทเลม (ประเทศไทย) บ.ไดเนอรส คลบ (ประเทศไทย) บ.เทสโก คารด เซอรวสเซส บ.อเมรกน
เอกซเพรส (ไทย) บ.อออน ธนสนทรพย (ไทยแลนด) บ.เอไอจคารด (ประเทศไทย) จอ แคปปตอล (ประเทศไทย)
จำกด อซ บาย จำกด (มหาชน) และ บ.แคปปตอลโอเค
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 4
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
ภาพท4: สดสวนบตรเครดตทออกโดยสถาบนการเงนและบรษทบตรเครดต ป 2551
ภาพท5: จำนวนผใชโทรศพทพนฐานและโทรศพทเคลอนท
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3.1.4ผใชบรการโทรศพทพนฐานและโทรศพทเคลอนท
โทรศพทพนฐาน ยงคงมผใหบรการ 3 ราย คอ บรษท ทโอท จำกด (มหาชน)
ใหบรการในเขตกรงเทพฯ และภมภาค บรษท ทร คอรปอเรชน จำกด (มหาชน)
ใหบรการเฉพาะในเขตกรงเทพฯ และ บรษท ททแอนดท จำกด (มหาชน) ใหบรการ
เฉพาะในเขตตางจงหวด ในป 2551 จำนวนเลขหมายโทรศพทพนฐานคดเปน
สดสวนรอยละ 11 ของประชากรทงประเทศ โดยมจำนวนทงสน 6.97 ลาน
เลขหมาย ลดลงรอยละ 0.8 จาก 7.0 ลานเลขหมายในปกอนหนา
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 5
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
โทรศพทเคลอนท มผใหบรการเพมขนเปนจานวน 6 ราย คอ บรษท แอดวานซ
อนโฟร เซอรวส จำกด (มหาชน) บรษท โทเทล แอคเซส คอมมนเคชน จำกด
(มหาชน) บรษท ไทยโมบาย จำกด บรษท ฮทชสน ซเอท ไวรเลส มลตมเดย จำกด
บรษท ทร มฟ จำกด และ บรษท ดจตอล โฟน จำกด (DPC) ในป 2551 มจำนวน
ผใชบรการโทรศพทเคลอนท 63.3 ลานราย เพมขน 11.7 ลานราย อตราการ
เพมขนคดเปนรอยละ 22.7 ตำกวาปกอนหนาทเพมขนรอยละ 24.9 โดยผใช
บรการโทรศพทเคลอนทสวนใหญยงคงเปนผใชในระบบ prepaid
3.2 ชองทางและสอการชำระเงนทสำคญ
3.2.1การใชเงนสด
ปรมาณเงนสดหมนเวยนตอจำนวนประชากรมแนวโนมเพมขนตามภาวะ
การขยายตวทางเศรษฐกจหรอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) โดยปรมาณ
เงนสดหมนเวยนตอจำนวนประชากรเพมขนจาก 11,443 บาท ในป 2550
เปน 11,889 บาท ในป 2551 ในขณะทผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP)
ตอจำนวนประชากร เพมขนจาก 134,733 บาท เปน 143,601 บาท ตามลำดบ
(ตารางท 1)
ตารางท1:ปรมาณเงนสดและผลตภณฑมวลรวมในประเทศ(GDP)
255125502549254825472546
ปรมาณเงนสดหมนเวยนตอจำนวนประชากร (บาท)
8,545
93,808
9,662
104,720
10,123
113,632
10,411
124,804
11,443
134,733
11,889
143,601ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ราคาปปจจบนตอจำนวนประชากร (บาท)
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 6
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
เมอพจารณาสดสวนของปรมาณเงนสดเทยบกบ GDP ปรมาณเงนความหมายแคบ
(Narrow Money) และปรมาณเงนความหมายกวาง (Broad Money) (ภาพท 6)
พบวาสดสวนดงกลาวมอตราคอนขางคงท โดยสดสวนเงนสดเทยบกบ GDP อยท
ระดบรอยละ 8 มาตงแตป 2548 และเมอพจารณาองคประกอบของเงนสดทงหมด
จะเหนไดวาปรมาณเงนสดในมอของประชาชน ปรบตวเพมขนอยางตอเนอง โดย
ในป 2551 ปรบตวสงขนรอยละ 4.5 จากป 2550 (ภาพท 7)
ภาพท6: ปรมาณเงนสดเปรยบเทยบกบ GDP, Narrow Money และ Broad Money
ภาพท7: องคประกอบของเงนสดในมอ
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 7
ภาพท8: องคประกอบของปรมาณเงนความหมายแคบ (Narrow Money)
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
นอกจากนน เมอพจารณาแนวโนมการใชเงนสดจากสดสวนของปรมาณเงนสด
เทยบกบปรมาณเงนความหมายแคบ ซงแสดงถงแนวโนมของปรมาณการใชเงนสด
เทยบกบการใชสอการชำระเงนอนผานทางบญชเงนฝากกระแสรายวนของธนาคาร
พาณชย (ภาพท 8) จะพบวาสดสวนดงกลาวคอนขางคงทอยทระดบรอยละ 70-72
มาตงแตป 2546
ระบบการชำระเงนและสอการชำระเงนไทยทมปรมาณรายการและมลคาสงทสำคญ
ประกอบดวย ระบบการโอนเงนมลคาสงหรอระบบบาทเนต (BAHTNET) และระบบ
การโอนเงนสำหรบรายยอย ไดแก ระบบการหกบญชเชค การโอนเงนรายยอย
ระหวางธนาคาร ITMX Bulk Payment การโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา
ของธนาคารพาณชย (Pre-authorized Direct Credit/Direct Debit) บตรพลาสตก
ไดแก บตรเอทเอม บตรเดบต และบตรเครดต และธนาคารทางอนเทอรเนต
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 8
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
การทำธรกรรมดานการชำระเงนผานระบบและสอการชำระเงนทกประเภทม
ปรมาณและมลคาเพมสงขน โดยเมอพจารณาดานปรมาณ (ภาพท 9) บตรพลาสตก
ยงเปนสอทไดรบความนยมมากทสด คดเปนรอยละ 80.8 ของทงหมด รองลงมาคอ
การโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา และการใชเชค คดเปนรอยละ 10.0 และ 6.5
ตามลำดบ
ภาพท9: เปรยบเทยบสดสวนปรมาณรายการใชสอการชำระเงนตางๆ
ภาพท10: เปรยบเทยบสดสวนมลคาการใชสอการชำระเงนตางๆ
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
5 9 เมอพจารณาในดานมลคา (ภาพท 10) การโอนเงนผานระบบบาทเนตยงคงมสดสวน
สงทสด คดเปนรอยละ 76.5 ของมลคาทงหมด รองลงมาคอการใชเชคคดเปนรอยละ
17.1
3.2.2ระบบการโอนเงนมลคาสง
การโอนเงนผานระบบบาทเนต (BAHTNET : Bank of Thailand Automated
High-Value Transfer NETwork) มธรกรรมหลกของการโอนเงนแยกตามประเภท
ธรกจ ไดแก การโอนเงนระหวางสถาบน การซอขายเงนตราตางประเทศ การกยมเงน
ระหวางสถาบน การโอนเงนภายในสถาบนเดยวกน การซอขายหลกทรพย ธรกรรม
เพอตราสารหนภาครฐ และธรกรรมอนๆ
ณ สนป 2551 ระบบบาทเนตมสถาบนผใชบรการรวมทงสน 69 สถาบน จำแนกเปน
ธนาคารพาณชยไทย 18 ธนาคาร ธนาคารพาณชยตางประเทศ 16 ธนาคาร บรษท
เงนทน บรษทเงนทนหลกทรพย และบรษทหลกทรพย 14 บรษท สถาบนการเงน
พเศษของรฐ สวนงานราชการและสถาบนอนๆ 13 แหง สวนงานภายใน ธปท. 8
สวนงาน โดยธรกรรมการโอนเงนผานระบบบาทเนตมจำนวนทงสน 1,928,920
รายการ เพมขนจาก 1,765,566 รายการในป 2550 หรอเพมขนรอยละ 9.25
ในขณะทมมลคารวมทงสน 277.47 ลานลานบาท เพมขนจาก 182.37 ลานลานบาท
ในปกอน หรอเพมขนรอยละ 52.15 โดยสามารถจำแนกรายละเอยดตามประเภท
ธรกรรมได ดงน
1)การโอนเงนระหวางสถาบน มจำนวนทงสน 153,442 รายการ คดเปนมลคา
รวม 141.10 ลานลานบาท ปรมาณและมลคาการโอนเงนระหวางสถาบนเพม
ขนจากปกอนรอยละ 3.30 และ 57.87 ตามลำดบ โดยมลคาการโอนเงน
ระหวางสถาบนทเพ มขน มผลมาจากธรกรรมการซอขายพนธบตรกบ
Primary Dealer โดยมสญญาวาจะขายคนหรอซอคน (Bilateral RP) ซงม
ธรกรรมเพมขนหลงจากการปดตลาดซอคนของ ธปท. เมอวนท 13 กมภาพนธ
2551
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 0
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
สำหรบธรกรรมการโอนเงนตราตางประเทศระหวางสถาบน (Interbank FX)
ในปนมปรมาณเพมขนคดเปนรอยละ 4.15 ในขณะทมมลคาลดลงคดเปนรอยละ
14.45 เมอเทยบกบปกอน
2)การโอนเงนเพอบคคลทสาม มจำนวนทงสน 1,772,860 รายการ คดเปนมลคา
รวม 128.02 ลานลานบาท ปรมาณและมลคาการโอนเงนเพอบคคลทสาม
เพมขนจากปกอนรอยละ 9.81 และ 48.95 ตามลำดบ โดยมลคาการโอนเงน
เพอบคคลทสามทเพมขน มผลมาจากธรกรรมการโอนเงนเพอชำระราคา
ตราสารหนทเพมขนจากการขยายตวอยางตอเนองของตลาดตราสารหน
สำหรบธรกรรมซอขายเงนตราตางประเทศของผมถนทอยในประเทศมปรมาณ
และมลคาลดลงจากปกอนรอยละ 48.84 และ 60.68 ตามลำดบ ในขณะทธรกรรม
ซอขายเงนตราตางประเทศของผมถนทอยนอกประเทศ มปรมาณเพมขนรอยละ
32.18 และมลคาเพมขนรอยละ 73.05 ซงเปนผลมาจากการยกเลกมาตรการ
ดำรงเงนสำรองเงนนำเขาระยะสนของ ธปท. เมอวนท 3 มนาคม 2551
3) การชำระดลการหกบญชระหวางสถาบน มจำนวน 2,618 รายการ คดเปน
มลคา 8.35 ลานลานบาท ปรมาณและมลคาเพมขนจากปกอนเลกนอย
คดเปนรอยละ 4.89 และรอยละ 18.64 ตามลำดบ ซงมผลมาจากธรกรรม
Bulk Payment ซงดำเนนการโดยบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ (NITMX)
ทมเพมมากขน
ทงน เมอจำแนกธรกรรมตามประเภทธรกจ พบวา ในป 2551 ธรกรรมทมมลคา
การโอนเงนผานระบบบาทเนตสงทสด คอ ธรกรรมซอขายหลกทรพย (Securities/
Equity) คดเปนรอยละ 25.9 ของมลคาการโอนเงนผานระบบบาทเนตทงหมด
รองลงมาเปนธรกรรมโอนเงนระหวางสถาบน (Funds Transfer) ซงมสดสวน
ใกลเคยงกน คอ รอยละ 24.8 ของมลคาการโอนเงนผานระบบบาทเนตทงหมด
ในขณะทธรกรรมประเภทอนๆ เชน ธรกรรมซอขายเงนตราตางประเทศ (FX)
มสดสวนรอยละ 15.8 ธรกรรมการโอนเงนภายในสถาบนเดยวกน (Internal
Funds Transfer) มสดสวนรอยละ 15.7 และธรกรรมอนๆ มสดสวนรอยละ 14.6
สำหรบธรกรรมทมมลคาการโอนเงนผานระบบบาทเนตตำสด คอ ธรกรรมกยม
ระหวางสถาบน (Interbank Loan) และธรกรรมการชำระดลระหวางสถาบน
ซงมสดสวนใกลเคยงกนคอ รอยละ 3.03 และ 3.01 ตามลำดบ (ภาพท 11)
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 1ภาพท11: มลคาการโอนเงนผานบาทเนตแยกตามประเภทธรกจ ป 2551
ภาพท12: ปรมาณรายการตางๆ ของการโอนเงนผานระบบบาทเนต
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 2
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
3.2.3ระบบการหกบญชเชค
ในป 2551 ปรมาณการใชเชคทงหมด (รวมทงเชคระหวางธนาคารและ
เชคภายในธนาคารเดยวกน) มจำนวนทงสน 129.1 ลานฉบบ ลดลงจากปกอนหนา
เทากบรอยละ 0.9 ในขณะทมลคาการใชเชครวมเทากบ 62.2 ลานลานบาท
เพมขนรอยละ 11.7 จำนวนเชคเฉลยตอประชากรทากบ 2.04 ฉบบตอคน มลคา
เชคเรยกเกบตอฉบบเพมขนจาก 0.40 ลานบาท เปน 0.47 ลานบาท หรอเพมขน
รอยละ 16.1
เชคคนมปรมาณทงสน 2.1 ลานฉบบ มลคารวม 0.3 ลานลานบาท ในจำนวนน
เปนเชคคนดวยเหตผลไมมเงนจำนวน 1.4 ลานฉบบ หรอ 0.2 ลานลานบาท
สดสวนปรมาณและมลคาเชคคนไมมเงนตอเชคเรยกเกบเทากบรอยละ 1.1 และ
รอยละ 0.3 ตามลำดบ
ภาพท13: มลคารายการตางๆ ของการโอนเงนผานระบบบาทเนต
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 3
ภาพท14: ปรมาณรายการเชคระหวางธนาคาร
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคาร
ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคาร ประกอบดวย ระบบการหกบญชเชค
ระหวางธนาคารในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล (Electronic Cheque Clearing
System: ECS) ระบบการหกบญชเชคของสำนกหกบญชในตางจงหวด
(Provincial Cheque Clearing System) และระบบการหกบญชเชคเรยกเกบ
ขามเขตสำนกหกบญช (Bill for Collection: B/C)
ในป 2551 เชคระหวางธนาคารมปรมาณทงสน 79.2 ลานฉบบ คดเปนมลคา
37.1 ลานลานบาท เมอเปรยบเทยบกบป 2550 ปรมาณลดลงรอยละ 1.9 แตมลคา
เพมขนรอยละ 14.0
สำหรบปรมาณเชคคนในป 2551 มจำนวนทงสน 1.14 ลานฉบบ คดเปนมลคา
รวม 166.28 พนลานบาท สดสวนของปรมาณและมลคาเชคคนตอเชคเรยกเกบ
ลดลงจากปกอนโดยอยทระดบรอยละ 2.0 และ 0.5 ตามลำดบ
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 4
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
สดสวนของปรมาณและมลคาเชคในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑลในป 2551
ยงอยในอตราใกลเคยงกบปทผานมา คอ รอยละ 73.0 และ 91.5 ตามลำดบ สวน
เชคของสำนกหกบญชในตางจงหวดมสดสวนของปรมาณและมลคารองลงมา
เทากบรอยละ 18.5 และ 7.5 สำหรบเชคขามเขตสำนกหกบญชยงคงมสดสวน
ของปรมาณและมลคาเทยบกบเชคทงหมดเพยงรอยละ 8.5 และ 1.0 ตามลำดบ
ภาพท15: มลคาเชคระหวางธนาคาร
ภาพท16: ปรมาณรายการเชคระหวางธนาคารประเภทตางๆ
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 5 ระบบการหกบญชเชคภายในธนาคารเดยวกน
ธปท. เรมเกบขอมลเชคภายในธนาคารเดยวกนจากธนาคารพาณชยและสถาบน
การเงนพเศษของรฐบางสถาบนตงแตป 2549 ขอมลดงกลาวหมายรวมถง
ปรมาณและมลคาของเชคเรยกเกบภายในธนาคารเดยวกนในเขตกรงเทพฯ และ
ปรมณฑล เชคเรยกเกบในเขตตางจงหวด เชคเรยกเกบขามเขตสำนกหกบญช
สำหรบป 2551 เชคเรยกเกบภายในธนาคารเดยวกน ม 49.9 ลานฉบบ หรอ
คดเปนรอยละ 38.6 ของปรมาณเชคทงหมด มลคาเชคเรยกเกบภายในธนาคาร
เดยวกน เทากบ 25,061.1 พนลานบาท หรอคดเปนรอยละ 40.3 ของมลคาเชค
ทงหมด
3.2.4ระบบการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา
ระบบการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนาเปนระบบการโอนเงนสำหรบรายยอย
ประเภททมขอตกลงลวงหนาไวกบธนาคาร โดยมงวดการชำระเงนทแนนอน
และ/หรอมปรมาณรายการจำนวนมาก ประกอบดวย การโอนเงนโดยมขอตกลง
ลวงหนาภายในธนาคารเดยวกนของธนาคารพาณชยตางๆ ไดแก การทำรายการ
ประเภทนำเงนเขาบญช (Direct Credit) เชน เงนเดอน คาจาง เงนปนผล
คนภาษ และการทำรายการประเภทหกบญชอตโนมต (Direct Debit) เชน
การชำระคาสาธารณปโภค คาเบยประกน ชำระคาบตรเครดต ฯลฯ และ
การโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนาระหวางธนาคาร หรอระบบ ITMX Bulk
Payment ซงบรษท เนชนแนลไอทเอมเอกซ จำกด เปนผดำเนนการ และ
ใหบรการเฉพาะรายการประเภทนำเงนเขาบญช
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 6
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
ในป 2551 การโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา มมลคารวมทงสนประมาณ 8.7 ลานลานบาท เพมขนรอยละ 11.2 จากปทผานมา และมจำนวนรายการ รวม 218.20 ลานรายการ เพมขนรอยละ 8.1 โดยรายการประเภทนำเงนเขาบญช (Direct Credit) มสดสวนสงสด ทงปรมาณและมลคา คดเปนรอยละ 61.4 และ 69.3 ตามลำดบ รองลงมาคอรายการประเภทหกบญชอตโนมต (Direct Debit) มสดสวนปรมาณรายการรอยละ 29.8 และสดสวนมลคารอยละ 21.2 สวนระบบ ITMX Bulk Payment มสดสวนปรมาณรายการรอยละ 8.8 และสดสวนมลคา
รอยละ 9.5
ภาพท17: ปรมาณรายการและมลคาของการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา
ภาพท18: สดสวนมลคาการโอนเงนผานระบบ ITMX Bulk Payment
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 7 การโอนเงนรายยอยระหวางธนาคารผานระบบ ITMX Bulk Payment ในปนม
ปรมาณรวม 19.2 ลานรายการ และมลคารวม 828.1 พนลานบาท เพมขนจาก
ปทแลวรอยละ 9.3 และรอยละ 4.4 ตามลำดบ โดยเมอพจารณาดานปรมาณ
การจายเงนเดอนและคาจางจะมสดสวนรายการสงทสดรอยละ 45.5 รองลงมา
คอ การชำระคาสนคาและบรการ รอยละ 39.0 แตหากพจารณาดานมลคาแลว
การโอนเงนเพอชำระคาสนคาและบรการจะมสดสวนสงทสดถงรอยละ 62.7
รองลงมาคอ การจายเงนเดอนและคาจาง รอยละ 28.0
สำหรบการโอนเงนในระบบ Direct Credit มปรมาณและมลคารวม 134.0 ลาน
รายการและ 6,044.4 พนลานบาท เพมขนรอยละ 7.9 และ 13.0 ตามลำดบ
การโอนเงนสวนใหญเปนการโอนเพอจายเงนเดอนและคาจาง โดยมสดสวนสง
ทสดทงมลคาและปรมาณรายการถงรอยละ 51.5 และรอยละ 78.8 ตามลำดบ
สวนการโอนเงนในระบบ Direct Debit มปรมาณและมลคารวม 65.0 ลาน
รายการและ 1,846.7 พนลานบาท เพมขนรอยละ 8.4 และ 8.7 ตามลำดบ
เกอบทงหมดเปนการโอนเพอชำระคาสนคาและบรการ โดยมสดสวนทางดาน
มลคาและปรมาณรายการถงรอยละ 90.1 และ 96.6 ตามลำดบ
3.2.5บรการทเคานเตอรธนาคาร
การชำระคาใชจายตามใบเรยกเกบเงน(BillPayment)
ในป 2551 การชำระคาใชจายตามใบแจงหนผานเคานเตอรธนาคาร เพอจาย
คาสาธารณปโภคและคาสนคาและบรการ ยงไดรบความนยมสงกวาการหกบญช
อตโนมต (Direct Debit) ทธนาคารเปนผใหบรการ โดยมปรมาณธรกรรมสงถง
77.9 ลานรายการ และมมลคาธรกรรมรวม 6,758.0 พนลานบาท เปรยบเทยบกบ
62.8 ลานรายการ และ 1,663.8 พนลานบาท ทชำระเงนผาน Direct Debit โดย
การชำระคาใชจายผานเคานเตอรธนาคารยงมอตราการเตบโตตอเนองจาก
ป 2550 ทงดานปรมาณและมลคา คดเปนรอยละ 7.5 และ รอยละ 30.4
ตามลำดบ
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 8
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
เงนสดยงคงเปนสอการชำระเงนทไดรบความนยมมากทสดในการชำระ
คาใชจายตามใบเรยกเกบเงนผานเคานเตอรธนาคาร โดยมสดสวนคดเปน
รอยละ 95.0 ของปรมาณธรกรรมทงหมด เปรยบเทยบกบเชคทมสดสวนเพยง
รอยละ 3.1 อยางไรกด หากพจารณาในแงของมลคารายการเชคยงคงเปนสอ
การชำระเงนทมสดสวนสงสด คดเปนรอยละ 48.1 เปรยบเทยบกบเงนสด
ทคดเปนรอยละ 38.3 ของมลคารายการทงหมด
ภาพท19: สดสวนปรมาณธรกรรมการชำระ Bill Payment ผาน Direct Debitและเคานเตอรธนาคาร ป 2551
ภาพท20: สดสวนมลคาการชำระ Bill Payment ผาน Direct Debitและเคานเตอรธนาคาร ป 2551
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
6 9 การโอนเงนขามธนาคารผานระบบORFTทเคานเตอร
การโอนเงนขามธนาคารผานระบบ ORFT ทเคานเตอรผานเครอขายระบบเอทเอม
ไดรบความนยมสงอยางตอเนองนบแตเรมใหบรการเมอวนท 15 ธนวาคม 2548
โดยในป 2551 มจำนวนธรกรรมทงสน 8.2 ลานรายการ และมมลคารวม 127.7
พนลานบาท เพมจากป 2550 รอยละ 55.3 และรอยละ 64.3 ตามลำดบ
3.2.6บตรพลาสตก
บตรพลาสตก ครอบคลมทงบตรเครดต บตรเดบต และบตรเอทเอม โดย
บตรพลาสตกจะยงมบทบาทสำคญทจะเขามาทดแทนการใชเงนสดในการชำระ
เงนคาสนคาและบรการ รวมถงการโอนเงนระหวางกนมากขน โดยเฉพาะในสวน
ของบตรเครดตและบตรเดบต ทงนในสวนของบตรเดบต ยงคงมอตรา
การขยายตวสงกวาบตรเครดต เนองจากมฐานผใชบตรกวางกวา ประกอบกบ
บตรเครดตมขอจำกดเรองฐานเงนเดอนของผทสามารถทจะขอใชบตรเครดตได
สำหรบบตรเอทเอมยงคงมแนวโนมลดลง เนองจากการทธนาคารผออกบตร
พยายามสรางแรงจงใจใหผใชบรการถอบตรเดบตแทนบตรเอทเอมมากขน
บตรเครดต
การใชจายผานบตรเครดตในป 2551 มมลคาประมาณ 921 พนลานบาท เพมขน
จากป 2550 ซงมมลคา 840 พนลานบาท โดยยงคงมอตราการขยายตวท
ลดตำลงตอเนองจากป ป 2550 ทมอตราขยายตวรอยละ 11.3 ลดลงเหลอ
รอยละ 9 .6 สบเนองจากภาวะเศรษฐกจโลกทชะลอตว ทำใหผใชบตรเครดต
ระมดระวงในการใชจายผานบตรเครดตมากขน
ผใชบตรเครดตยงนยมใชบตรผานจดรบชำระเงนทรานคา (EFTPOS) มากทสด
ทงในแงจำนวนรายการและมลคาการใช โดยมสดสวนคดเปนรอยละ 89.7 และ
89.4 ตามลำดบ สำหรบชองทาง Internet banking และ Mobile banking
ยงคงมสดสวนทตำมาก ทงในแงจำนวนรายการและมลคาการใช
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
7 0
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
ภาพท21: จำนวนรายการการใชบตรเครดตผานชองทางตางๆ ป 2551
ภาพท22: มลคาการใชบตรเครดตผานชองทางตางๆ ป 2551
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
บตรเดบต
การใชบตรเดบตสวนใหญ ยงคงเปนการใชเพอการเบกถอนเงนสดในลกษณะ
เดยวกบบตรเอทเอมเปนหลก โดยการใชบตรเพอโอนเงนและชำระคาสนคาและ
บรการยงมสดสวนทตำมาก ดงจะเหนไดจากปรมาณการใชบตรเดบตในป 2551
จำนวน 760 ลานรายการ ทเปนการใชเพอเบกถอนเงนสดถงรอยละ 83 ใน
ขณะทการใชบตรเดบตเพอโอนเงนภายในธนาคารเดยวกน โอนเงนตางธนาคาร
และชำระคาสนคาและบรการ มสดสวนคดเปนเพยงรอยละ 6 และรอยละ 1.5
ตามลำดบ โดยสดสวนดงกลาวไมตางจากป 2550 มากนก
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
7 1ภาพท23: สดสวนปรมาณการทำรายการผานบตรเดบต ป 2551
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
บตรเอทเอม
การใชบตรเอทเอม5 ในป 2551 แมวาจะมปรมาณลดลงจาก 571.3 ลานรายการ
ในป 2550 เปน 531.9 ลานรายการ โดยปรมาณธรกรรมทลดลงสวนใหญเปนการ
ลดลงในการเบกถอนเงนสดทลดลงมากถงรอยละ 11.4 อยางไรกตามการฝากเงน
และการโอนเงนผานเครองเอทเอมกลบมอตราการขยายตวทเพมขนอยางมาก
ถงรอยละ 73.0 และรอยละ 13.8 ตามลำดบ ซงแสดงใหเหนถงการปรบเปลยน
พฤตกรรมการใชบรการทยอมรบการใชบรการฝากและโอนเงนผานเครอง
เอทเอมและเครองเอทเอมมากขน ซงชวยลดภาระในการเดนทางไปทำธรกรรมท
สาขาของธนาคารและสามารถลดตนทนในดานตางๆ ของธนาคารไดอกดวย
สำหรบมลคาการใชบตรเอทเอมมสดสวนลดลงรอยละ 3.2 จาก 2,549.2 พนลาน
บาท ในป 2550 เปน 2,466.5 พนลานบาท
5 เฉพาะธรกรรมการใชบตร ATM ของธนาคารพาณชยไมรวมสถาบนการเงนพเศษของรฐ
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
7 2
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
ภาพท24: สดสวนธรกรรมผานบตรเอทเอม ป 2551
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
สดสวนรอยละสดสวนรอยละ พนลานบาทลานรายการ
บตรเอทเอม
- ถอนเงน
- โอนเงน
- ชำระสนคาและบรการ
- ฝากเงน
- อนๆ
รวม
บตรเดบต
- ถอนเงน
- โอนเงน
- ชำระสนคาและบรการ
- ฝากเงน
- อนๆ
รวม
419.6
80.7
9.0
14.5
8.0
531.8
627.9
88.2
11.3
10.9
21.4
759.7
1,634.1
649.4
36.3
145.5
1.2
2,466.5
2,781.7
1,481.1
39.9
121.0
7.0
4,367.7
66.3
26.3
1.5
5.9
0.0
100.0
63.7
32.5
0.9
2.8
0.2
100.0
78.9
15.2
1.7
2.7
1.5
100.0
82.7
11.6
1.5
1.4
2.8
100.0
ปรมาณ มลคา
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
7 3 3.2.7ธนาคารทางอนเทอรเนต
การใชบรการธนาคารทางอนเทอรเนตไดรบความนยมในกลมลกคาธนาคาร
โดยขยายตวเพมขนอยางรวดเรวตามความมนใจของผใชบรการในระบบ
ความปลอดภยของระบบทนาเชอถอมากขน โดยในป 2551 มปรมาณธรกรรม
เพมขนรอยละ 47.9 จาก 21,220,469 รายการ เปน 31,391,638 รายการ ขณะท
มลคาการใชบรการเพมขนรอยละ 39.3 จาก 4,896.5 พนลานบาท ในป 2550
เปน 6,818.6 พนลานบาท
สดสวนปรมาณการใชบรการธนาคารอนเทอรเนต แยกไดเปน การโอนเงน
ธนาคารเดยวกน รอยละ 42.7 ขณะทสดสวนการชำระคาสนคาและบรการ
มสดสวนรอยละ 27.5 ดานการจายเงนเดอนและคาจางรอยละ 15.1 และอนๆ
รอยละ 14.8
ภาพท25: สดสวนปรมาณรายการธนาคารอนเทอรเนต ป 2551
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
7 4
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
3.2.8บรการเงนอเลกทรอนกส
ปจจบนการใหบรการทางการเงนผานสออเลกทรอนกสสามารถจำแนกการ ใหบรการเปน 2 รปแบบ ไดแก การเกบมลคาเงนอเลกทรอนกสในบตร และการ เกบมลคาเงนอเลกทรอนกสบนเครอขายคอมพวเตอร โดยมบรษทและธนาคาร ทไดรบอนญาตใหบรการเงนอเลกทรอนกสรวม 9 แหง ไดแก บรษท ไทยสมารทคารด จำกด บรษท เพยเมนท โซลชน จำกด บรษท ทร มนน จำกด บรษท เพยสบาย จำกด บรษท แอดวานซ เอมเปย จำกด บรษท แอดวานซ เมจกการด จำกด ธนาคารไทยพาณชย จำกด (มหาชน) ธนาคารกสกรไทย จำกด (มหาชน) และธนาคารทสโก จำกด (มหาชน)
การขยายตวของการใชบรการทางการเงนผานสออเลกทรอนกสในป 2551 ปรบตวเพมขนเลกนอยทรอยละ 3.1 จากระยะเดยวกนปกอน โดยมปรมาณ การใชจายทงสน 80.0 ลานรายการ เพมขนจากการเพมชองทางการใหบรการ ตลอดจนการสงเสรมและประชาสมพนธการใชบรการผานสออเลกทรอนกส อยางไรกตามมลคาการใชจายลดลงจากระยะเดยวกนปกอนรอยละ 3.2 คงเหลอ 8,383.1 ลานบาท เปนการลดลงตามการใชจายของผบรโภค โดย ณ สนป 2551
มจำนวนบตร/บญชทงสน 5.5 ลานบตร/บญช 6
3.3 การ โอนและชำระเงนผานระบบไปรษณย
6 ปรมาณรายการใชจาย มลคาการใชจายและจำนวนบตร/บญช ดงกลาวแสดงเฉพาะบรการเงนอเลกทรอนกสทม ลกษณะเปนการใชเพอทดแทนเงนสดทสามารถนำไปใชชำระคาสนคาและบรการไดไมจำกดจำนวนเงนและจำนวนครง และสามารถเตมเงนได
ภาพท26: จำนวนรายการและมลคาการโอนเงนผานระบบไปรษณย
ทมา: บรษท ไปรษณยไทย จำกด
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
7 5มลคาการโอนเงนและการชำระเงนผานระบบไปรษณยในป 2551 เพมขนเลกนอยจาก
ระยะเดยวกนปกอนรอยละ 2.0 โดยมมลคารวมทงส น 110.0 พนลานบาท โดย
เปนการโอนเงนเพอชำระเงนตามใบแจงหนประเภทตางๆ ทบรษทไปรษณยไทย จำกด
เปนตวแทนรบชำระ ขณะทปรมาณธรกรรมปรบตวลดลงรอยละ 2.2 โดยมจำนวนทงสน
33.7 ลานรายการ โดยเปนการลดลงจากการแขงขนในการเปนตวแทนรบโอนและ
การชำระเงนทเพมสงขน
ทงน จากการขยายรปแบบการใหบรการทหลากหลายและอำนวยความสะดวก รวดเรว
ใหแกลกคาบรษทไปรษณยไทย จำกด เชน บรการธนาณตออนไลน และบรการสงเงน
ดวนทางอเลกทรอนกสผานเวสเทรนยเนยนทไปรษณยเปนตวแทน ซงลกษณะการให
บรการดงกลาวใกลเคยงและแขงขนกบบรการตวแลกเงนไปรษณยและธนาณต
ตางประเทศซงไปรษณยไทยใหบรการอยแลว จงสงผลใหบรการตวแลกเงนไปรษณย
และธนาณตตางประเทศยงคงมปรมาณลดลง
3.4 รายไดจากบรการดานการชำระเงน
ภาพท27: รายไดจากบรการดานการชำระเงน
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
7 6 รายไดจากบรการดานการชำระเงนของธนาคารพาณชยยงคงเพมขนอยางตอเนองและ
เพมขนสงกวาปทผานมาโดยเพมในอตรารอยละ 11.0 คดเปนมลคา 47.7 พนลานบาท
(ภาพท 27) โดยรายไดจากบรการดานการชำระเงนของธนาคารพาณชยไทย 3 ลำดบ
แรก มาจากการโอนเงนและเรยกเกบเงนซงคดเปนสดสวนสงสด รองลงมาคอบตรเครดต
ในขณะทบตรเอทเอมและบรการธนาคารอเลกทรอนกสเปนรายไดหลกลำดบสดทาย
ของบรการดานการชำระเงนธนาคารพาณชยไทย โดยมสดสวนรอยละ 32.0 28.9 และ
27.8 ตามลำดบ
ในขณะทรายไดจากบรการดานการชำระเงนของสาขาธนาคารตางชาตสวนใหญมาจาก
บตรเครดต รองลงมา คอ การโอนเงนและเรยกเกบเงน และการดแลและเกบรกษา
หลกทรพยของลกคา โดยมสดสวนรอยละ 40.7, 30.7 และ 20.6 ตามลำดบ (ภาพท 28)
ทงน สถาบนทไมใชสถาบนการเงนยงคงเปนคแขงสำคญในธรกจบรการชำระเงน ทำให
ธนาคารพาณชยตองเผชญกบการแขงขนเพมมากขน และเพอรกษาความสามารถในการ
แขงขนในระยะยาว ธนาคารพาณชยจงควรเพมประสทธภาพใหแกระบบการชำระเงน
อยางสมำเสมอ รวมทงการสรางจดแขงใหแกสอการชำระเงนของธนาคาร การพฒนา
ผลตภณฑและบรการใหมๆ ขณะทในเวลาเดยวกน ธนาคารกควรรกษาพนธมตรทาง
ธรกจอยางสถาบนทไมใชธนาคาร ซงมรปแบบการดำเนนธรกจทหลากหลาย เพอสราง
จดแขงใหแกบรการดานการชำระเงนของธนาคาร
ภาพท28: รายไดจากบรการดานการชำระเงนแยกตามประเภทตางๆ ในป 2551
ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย
3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน
7 7กรช. คณะกรรมการระบบการชำระเงน
คบร. คณะกรรมการผบรหารระดบสง ธนาคารแหงประเทศไทย
ทชบ. คณะทำงานเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ
ทตน. คณะทำงานตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงนของธนาคารพาณชย
ธปท. ธนาคารแหงประเทศไทย
สนข. สำนกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร กระทรวงคมนาคม
สนช. สภานตบญญตแหงชาต
อชช. คณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต
APN Asian Payment Network Forum
ATM Automated Teller Machine
B/C Bill for Collection หมายถง เชคเรยกเกบขามเขตสำนกหกบญช
BAHTNET Bank of Thailand Automated High-value Transfer NETwork หรอ
ระบบการโอนเงนมลคาสง
BIS Bank for International Settlements หรอ ธนาคารเพอการชำระหนระหวางประเทศ
CPSIPS Core Principles for Systemically Important Payment Systems
ECS Electronic Cheque Clearing System หรอ ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคาร
ในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล
EFTPOS Electronic Funds Transfer at the Point of Sale
EMEAP The Executives’ Meeting of East Asia-Pacific Central Banks
e-Money Electronic money
FSAP Financial Sector Assessment Program
GDP Gross Domestic Product หรอ ผลตภณฑมวลรวมในประเทศราคาปปจจบน
ICS Imaged Cheque Clearing System
ILF Intraday Liquidity Facilities
IMF International Monetary Fund หรอ กองทนการเงนระหวางประเทศ
ITMX Interbank Transaction Management and Exchange
MFT Multilateral Funds Transfer
MNCs Multinational Corporations
NECTEC National Electronics and Computer Technology Center หรอ
ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต
อภธานศพทและคำยอ4
4 อภธานศพทและคำยอ
7 8 NITMX National ITMX หรอ บรษท เนชนแนลไอทเอมเอกซ จำกด
ORFT Online Retail Funds Transfer
PvP Payment versus Payment
RFID Radio Frequency Identification
ROSCs Reports on the Observance of Standards and Codes
RSI Regional Settlement Intermediary
SMART System for Managing Automated Retail Funds Transfer หรอ
ระบบการโอนเงนรายยอย
SRS Securities Requirement for Settlement
S.W.I.F.T. Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication
TSD Thailand Securities Depository Co., Ltd. หรอ
บรษท ศนยรบฝากหลกทรพย (ประเทศไทย) จำกด
WGPSS Working Group on Payment and Settlement Systems
4 อภธานศพทและคำยอ
7 9ธนาคารแหงประเทศไทย “แผนกลยทธระบบการชำระเงน 2553”, กนยายน 2550
บรรณานกรม5
8 0
ตารางสถต6
Table 1: Basic statistical data
Table 2: Technological infrastructure
Table 3: Narrow Money (at year-end, billion baht)
Table 4: Settlement media used by non-banks (at year-end, billion baht)
Table 5: Settlement media used by banks (at year-end, billion baht)
Table 6: Indicators of the use of various cashless payment instruments.
Volume of transactions (in thousands)
Table 7: Indicators of the use of various cashless payment instruments.
Value of transactions (billion baht)
Table 8: Notes and coins (at year-end, million baht)
Table 9: Institutional infrastructure
Table 10: Payment instructions handled by selected interbank settlement systems.
Volume of transactions (in thousands)
Table 11: Payment instructions handled by selected interbank settlement systems.
Value of transactions (billion baht)
Table 12: Securities transfer instructions handled by securities settlement systems.
Volume of transactions (in millions)
Table 13: Securities transfer instructions handled by securities settlement systems.
Value of transactions (billion baht)
Table 14: Number of participants in selected payment and settlement systems
Table 15: Number of ATMs
Table 16: Number of EFTPOS terminals
Table 17: Number of payment cards
Table 18: Use of postal payment instruments. Volume of transactions (in millions)
Table 19: Use of postal payment instruments. Value of transactions (billion baht)
Table 20: Sources of payment revenues of Thai commercial banks (million baht)
Table 21: Sources of payment revenues of foreign bank branches (million baht)
Table 22: Daily averages of BOT payment services. Volume of transactions
(transactions)
Table 23: Daily averages of BOT payment services. Value of transactions
(billion baht)
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1
8 1
√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘πตารางสถต
Table 24: Peak day figures of BOT payment services. Volume of transactions
(transactions)
Table 25: Peak day figures of BOT payment services. Value of transactions
(billion baht)
Table 26: Use of credit cards and debit cards via EFTPOS (Monthly average, baht)
Table 27: Cash withdrawal via ATM (Monthly average, baht)
Table 28: Use of mobile banking
Table 29: Use of internet banking
Table 30: Use of ORFT via ATM and counter. Volume of transactions (in thousands)
Table 31: Use of ORFT via ATM and counter. Value of transactions (billion baht)
Table 32: Bill payment at bank counter. Volume of transactions (in thousands)
Table 33: Bill payment at bank counter. Value of transactions (billion baht)
Table 34: Use of e-Money
Table 35: Fraud through specific payment channels and payment instruments
(million baht)
6 ตารางสถต
8 2
6 ตารางสถต
TABLE 1 : Basic statistical data
TABLE 2 : Technological infrastructure
Population (millions)1
GDP current price (billion baht)2
GDP per capita (baht)2
Exchange rate vis-à-vis US$ (at year-end)
Totalfixednetworktelephonesubscribers(millions)Totalmobiletelephonesubscribers(millions) Postpaid PrepaidTotalInternetusers(millions)Penetrationrates Fixed network telephone (%) Mobile telephone (%) Internet (%)
Sources: Bank of Thailand, Department of Provincial Administration, National Economic & Social Development Board1 Department of Provincial Administration adjusted figures of year 2004 2 National Economic & Social Development Board adjusted figures from year 2003-2005 P Preliminary Data
Sources: CAT Telecom Public Company Limited, TOT Public Company Limited, National Electronics and
Computer Technology Center
2004
61.97
6,489.5
100,563.70
39.20
20046.79
27.374.9922.386.97
10.9644.1711.25
2006
62.83
7,841.3
119,579.36
36.04
20067.04
41.306.3234.9811.41
11.2165.7318.17
2005
62.42
7,092.9
108,955.48
41.17
20057.00
32.005.2526.759.91
11.2151.2715.87
2007
63.04
8,493.3
128,606.64
33.75
20077.02
51.605.6046.0013.42
11.1481.8621.28
2008P
63.39
9,102.8
136,921.05
34.93
20086.97
63.336.5356.7916.10
10.9999.9025.40
6 ตารางสถต
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต
8 3
TABLE 4 : Settlement media used by non-banks (at year-end, billion baht)
TABLE 3 : Narrow Money1 (at year-end, billion baht)
Banknotes and coins1
Demand depositsNarrow money 2
Broad money 3
Currency Held by business and household sector Held by commercial banks Held by finance companies Held by specialized banks
Demanddeposits Demand deposits at Bank of Thailand Demand deposits at commercial banks Demand deposit at specialized banks
NarrowMoney Currency held by business and household sector as % of Narrow money Demand deposits held by business and household sector as % of Narrow money
Source: Bank of Thailand
1 Banknotes outside depository corporations and coins issued by central government 2 Currency in circulation and demand deposits at commercial banks and specialized banks 3 Currency in circulation and all kinds of deposits at commercial banks, specialized banks, and PN issued by financial companies P Preliminary data
Source: Bank of Thailand 1 Currency in circulation and demand deposits at commercial banks and specialized banksP Preliminary data
2004598.74232.71829.887,471
2004742.27598.74126.990.0016.54
232.716.86
222.862.99
829.8872.1%
28.0%
2006654.14258.57911.478,573
2006806.37654.14135.110.0017.13
258.573.67
252.062.84
911.4771.8%
28.4%
2005631.89259.51890.227,927
2005781.70631.89132.650.0017.16
259.513.30
252.034.18
890.2271.0%
29.2%
2007721.38279.85999.909,109
2007878.33721.38140.240.0016.71
279.853.85
271.414.59
999.9072.1%
28.0%
2008P
753.64288.901,041.229,942
2008P
962.63753.64184.760.0024.23
288.9015.11269.774.02
1,041.2272.4%
27.7%
6 ตารางสถต
8 4
6 ตารางสถต
TABLE 5 : Settlement media used by banks (at year-end, billion baht)
TABLE 6 : Indicators of the use of various cashless payment instruments. Volume of transactions (in thousands)
Balances held at central bankRequired reservesFree reservesTransferable deposits at other banksMemorandum item:Institutions borrowing from central bank
Paper-based1: In-house cheque Interbank cheque
Paymentcards: ATM card2
Debit card3
Credit card4
Automated: Direct credit5 Direct debit6
ITMX Bulk Payment (SMART) BAHTNET7
Source: Bank of Thailand
Source: Bank of Thailand 1 Since 2006, Data include in-house cheque from banks, however, some banks do not report in-house provincial and B/C cheque. Data from some Specialized Financial Institutions are not included. 2 Include data from two Special Financial Institutions. Since 2004, debit card data was taken out from ATM card. 3 Data include cash withdrawal transactions from ATM 4 Data collected since 2004 and included bank cards/affinity cards, non-bank cards/affinity cards and foreign credit cards used in Thailand.5 Intra-bank pre-authorized direct credit 6 Intra-bank pre-authorized direct debit 7 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer. p Preliminary data
200446.0347.0822.04.0
63.0
200486,926nav.86,926
919,211506,791210,934201,486
146,40487,97745,35611,8621,209
200587,365nav.87,365
1,029,713535,298262,484231,931
161,88596,82847,82515,7281,504
2006127,77443,68184,093
1,225,961646,304326,105253,551
177,801105,73153,27717,0721,721
2007130,23549,50380,732
1,402,398592,653538,288271,457
203,536124,23659,96717,5681,766
2008P
129,12649,90079,227
1,601,273555,826761,142284,305
220,128134,01064,98519,2051,929
200656.8404.8743.25.1
80.1
200557.0375.0648.06.0
113.0
200751.5408.2921.26.7
75.8
200858.5426.71,382.25.0
19.2
6 ตารางสถต
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต
8 5TABLE 7 : Indicators of the use of various cashless payment instruments. Value of transactions (billion baht)
Paper-based1: In-house cheque Interbank cheque
Paymentcards: ATM card2
Debit card3
Credit card4
Automated: Direct credit5 Direct debit6
ITMX Bulk Payment (SMART) BAHTNET7
Source: Bank of Thailand 1 Since 2006, Data include in-house cheque from banks, however, some banks do not report in-house provincial and B/C cheque.
Data from some Specialized Financial Institutions are not included. 2 Include data from two Special Financial Institutions. Since 2004, debit card data was taken out from ATM card. 3 Data include cash withdrawal transactions from ATM 4 Data collected since 2004 and included bank cards/affinity cards, non-bank cards/affinity cards and foreign credit cards
used in Thailand.5 Intra-bank pre-authorized direct credit
6 Intra-bank pre-authorized direct debit 7 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer.
p Preliminary data
200424,969nav.24,969
4,0842,1121,436536
77,8292,6361,146553
73,494
200527,737nav.27,737
4,7522,3601,766626
110,4572,9071,111806
105,634
200648,20018,08030,121
5,8542,8592,240755
148,7783,4361,238802
143,302
200755,63723,09932,537
6,6522,6073,205840
190,2105,3511,699793
182,368
2008P
62,14725,06137,086
7,9192,6454,354921
286,1916,0441,847828
277,472
6 ตารางสถต
8 6
6 ตารางสถต
TABLE 8 : Notes and coins (at year-end, million baht)
TABLE 9 : Institutional infrastructure1
NotesandcoinsNotes:
500000 baht 1000 baht 500 baht 100 baht 60 baht 50 baht 20 baht 10 baht 5 baht 1 baht 50 satangCoins:
CentralBank Number of Institutions Number of Branches2
Number of Accounts3
Value of Accounts (million baht)3
ThaiCommercialBanks Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)
Source: Bank of Thailand
2004742,269714,650118
510,434105,63969,0424528,13217,3503,2441231079
27,619
2004
13
1,169335,662
123,925
56,780,8405,298,553
2006806,380773,848118
571,73994,71274,8431,1548,78719,0383,2181231079
32,532
2006
13
366174,639
154,701
68,154,7395,925,451
2005781,698753,256118
552,60699,48870,7684588,26418,0873,2281231079
28,442
2005
13
992117,607
164,228
62,391,5135,597,040
2007878,331842,624117
628,17598,49782,4351,1577,81920,7413,3571961219
35,707
2007
13
287151,137
185,070
73,235,9335,914,318
2008993,148954,484117
701,711119,28397,4841,1619,37721,6743,3511961219
38,664
2008
13
260159,678
185,477
75,259,7456,535,094
6 ตารางสถต
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต
8 7TABLE 9 : Institutional infrastructure1
2004
1588
30,214,359580,131
1109
366,348331,299
1595
12,131,460341,879
17
3,0713,928
180
nav.nav.
2006
1591
25,884,639614,234
1108
597,719447,527
1880
18,989,152467,393
110
3,7956,216
19840
5,913
2005
1588
27,078,642583,281
1118
419,658351,019
1596
13,376,015415,817
111
3,6408,862
1809
10,476
2007
1598
16,448,269403,001
1135
837,958409,482
1931
19,257,527498,491
110
5,7474,655
19952
12,889
2008
1596
20,883,860702,479
1128
849,405515,149
1953
20,860,275542,751
110
4,8796,095
19977
23,106
SpecializedFinancialInstitutions:GovernmentSavingsBank Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts4
Value of Accounts (million baht)
GovernmentHousingBank Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)
BankforAgricultureandAgriculturalCooperatives Number of Institutions Number of Branches 5
Number of Accounts Value of Accounts (million baht) Export-ImportBankofThailand Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)
SmallandMediumEnterpriseDevelopmentBankofThailand Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)
6 ตารางสถต
8 8
6 ตารางสถต
TABLE 9 : Institutional infrastructure1
2004
19
25,5531,654
1818
90,910366,761
11,146
--
2006
127nav.8,215
1717
83,178594,549
11,158--
2005
127
86,0034,644
1717
79,034558,619
11,146
--
2007
126
101,54412,964
1616
88,419577,881
11,176--
2008
126
115,37320,073
1616
90,115507,009
11,188--
IslamicBankofThailand Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)
ForeignBankBranches Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)
PostOffice Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)
Sources: Bank of Thailand and Thailand Post Co.,Ltd. 1 Data collected since 2000 2 Since 2004, Lampang office was merged with Chaing Mai office3 Exclude regional offices 4 Data as of 30 November 2006 5 Upgrade Service Units to Sub Branches
6 ตารางสถต
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต
8 9TABLE 10 : Payment instructions handled by selected interbank settlement systems. Volume of transactions (in thousands)
TABLE 11 : Payment instructions handled by selected inter-bank settlement systems. Value of transactions (billion baht)
Paper-based: ECS Provincial Cheques B/C1
Automated: BAHTNET 2
ITMX Bulk Payment (SMART) ORFT-ATM (Online Retail Funds Transfer)3
Paper-based: ECS Provincial Cheques B/C1
Automated: BAHTNET 2
ITMX Bulk Payment (SMART) ORFT-ATM (Online Retail Funds Transfer)3
Sources: Bank of Thailand and National ITMX Co., Ltd. 1 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House 2 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer. 3 Data collected since 2000
Sources: Bank of Thailand and National ITMX Co., Ltd. 1 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House 2 Since 2002, data include inter-bank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and multilateral funds transfer. 3 Data collected since 2000
200486,92663,84516,4766,60532,1421,20911,86219,071
200424,96922,6532,039277
74,16173,494553114
200684,09361,44515,9356,71459,8721,72117,07241,079
200630,12127,1752,617329
144,374143,302802270
200587,36564,06516,4736,82745,2281,50415,72827,996
200527,73725,0632,371303
106,626105,634806187
200780,73259,02615,0566,64975,3001,76617,56855,966
200732,53729,5242,667346
183,509182,368793349
200879,22757,83314,6666,728
100,1261,92919,14979,047
200837,08633,9122,798376
278,773277,472823478
6 ตารางสถต
9 0
6 ตารางสถต
TABLE 12 : Securities transfer instructions handled by securities settlement systems. Volume of transactions (in millions)
TABLE 13 : Securities transfer instructions handled by securities settlement systems. Value of transactions (billion baht)
Bondregistrysystem: Equity securities Government securitiesBook-entrysystem: Equity securities Government securities
Bondregistrysystem: Equity securities Government securitiesBook-entrysystem: Equity securities Government securities
Sources: Bank of Thailand and Thailand Securities Depository Co., Ltd.
Sources: Bank of Thailand and Thailand Securities Depository Co., Ltd.
2004
-neg.
2.110.05
2004
-8
722.04,558
2006
-0.01
2.450.06
2006
-35
694.010,666
2005
-neg.
2.470.08
2005
-8
623.06,167
2007
-0.01
2.360.05
2007
-23
713.627,002
2008
-0.01
2.410.09
2008
-33
625.858,647
6 ตารางสถต
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต
9 1
TABLE 15 : Number of ATMs
TABLE 16 : Number of EFTPOS terminals1
TABLE 14 : Number of participants in selected payment and settlement systems
Total Bangkok Central Northeast North South
Total
BAHTNET ECS Provincial Cheque ClearingB/C1
ITMX Bulk Payment (SMART)Bondregistrysystem: Equity securities Government securitiesBook-entrysystem: Equity securities Government securities2
Source: Bank of Thailand
Source: Bank of Thailand 1 Since 2006, data has been collected from banks and some credit card companies. P Preliminary data
Sources: Bank of Thailand and Thailand Securities Depository Co., Ltd. 1 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House 2 Government securities depository services was transferred from Bank of Thailand to Thailand Securities Depository Co., Ltd. since 2006.
200410,6024,3143,3819549411,012
2004P
84,000
20046937173527
-200,000
503,200
200621,9888,6756,9512,0692,0722,221
2006P
208,942
20066540213929
-247,700
7479
200515,7846,3735,0591,3751,3671,610
2005P
102,000
20056838183726
-235,380
735,124
200725,9439,8838,8182,4912,2742,477
2007P
208,942
20076740223933
-296,867
7777
200834,79612,62411,8713,6733,2303,398
2008P
259,567
20086940233933
-308,188
9191
6 ตารางสถต
9 2
6 ตารางสถต
TABLE 17 : Number of payment cards
TABLE 18 : Use of postal payment instruments. Volume of transactions (in millions)
Total Credit card1 ATM card2
Debit Card
Postalpaymentstotal Domestic money order total1
Domestic postal order Postcheque2
International money order Incoming Outgoing
Source: Bank of Thailand
1 Since 2002, data include non-bank 2 Some banks revised the data in 2004. Data include Government Saving Bank and Government Housing Bank. P Preliminary data
Source: Thailand Post Co.,Ltd.1 Include domestic money order and Pay at Post2 Postcheque was terminated since 2002
200442,457,1508,648,10025,384,0278,425,023
200429.1527.971.12-
0.060.060.00
200655,698,70810,900,56630,845,35813,952,784
200634.6933.770.86-
0.030.03neg.
200549,754,8839,958,57128,752,51211,043,800
200530.6329.660.93-
0.040.040.00
200757,929,15012,003,36922,632,17323,293,608
200734.4533.830.58-
0.020.02neg.
2008P
61,661,57812,971,69422,423,52526,266,359
200833.6933.190.46-
0.020.020.00
6 ตารางสถต
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต
9 3TABLE 19 : Use of postal payment instruments. Value of transactions (billion baht)
TABLE 20 : Sources of payment revenues of Thai commercial banks (million baht)
TABLE 21 : Sources of payment revenues of foreign bank branches (million baht)
Postalpaymentstotal Domestic money order total1
Domestic postal order Postcheque2
International money order Incoming Outgoing
Total Credit card ATM card and e-banking Money transfer and collection Securities custodian Cheque-related fee Letter of credit
Total Credit card ATM card and e-banking Money transfer and collection Securities custodian Cheque-related fee Letter of credit
Source: Thailand Post Co.,Ltd.1 Include domestic money order and Pay at Post2 Postcheque was terminated since 2002
Source: Bank of Thailand
Source: Bank of Thailand
200465.8264.370.29-
1.161.100.06
200426,9947,2467,5938,4204141,2392,082
20042,7676339281086561306
2006107.06105.610.19-
0.630.620.01
200636,2919,7929,97611,7117561,9652,091
20062,95587359763732244284
200581.1780.190.21-
0.770.760.01
200531,4318,0079,10710,5205481,1002,149
20052,93671760788808206357
2007107.91106.710.14-
0.530.520.01
200739,85811,20210,71012,9778202,2691,880
20073,1461,08359772753239240
2008110.04108.860.12-
0.530.530.01
200844,72012,93412,43014,3108562,3651,825
20082,9901,2185791961119166
6 ตารางสถต
9 4
6 ตารางสถต
TABLE 22 : Daily averages of BOT payment services. Volume of transactions (transactions)
TABLE 23 : Daily averages of BOT payment services. Value of transactions (billion baht)
TABLE 24 : Peak day figures of BOT payment services. Volume of transactions (transactions)
BAHTNET 1
ECSProvincial Cheque ClearingB/C 2
SMART
BAHTNET1
ECSProvincial Cheque ClearingB/C2
SMART
BAHTNET1
ECSProvincial Cheque ClearingB/C2
SMART
Source: Bank of Thailand 1 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer. 2 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House
Source: Bank of Thailand 1 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer. 2 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House
Source: Bank of Thailand 1 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer. 2 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House
20044,957
260,59267,21226,95948,415
2004302928.31.12.3
20047,372
539,013124,743127,845226,030
20066,997
252,85865,57427,63070,255
200658311210.81.43.3
200613,421590,830141,274124,162300,353
20056,138
261,49267,23627,86564,198
20054311029.71.23.3
200510,165597,938144,682128,748234,684
20077,206
240,92461,45327,14171,704
200774412110.91.43.2
200711,488514,286129,731120,434322,497
20087,716
231,33458,66326,91176,598
20081,11013611.21.53.3
200811,969495,463115,119125,038361,746
6 ตารางสถต
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต
9 5TABLE 25 : Peak day figures of BOT payment services. Value of transactions (billion baht)
TABLE 26 : Use of credit cards and debit cards via EFTPOS1 (Monthly average per card, baht)
TABLE 27 : Cash withdrawal via ATM (Monthly average per card, baht)
BAHTNET1
ECSProvincial Cheque ClearingB/C2
SMART
Credit card Debit Card
ATM cardDebit Card
Source: Bank of Thailand 1 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer. 2 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House
Source: Bank of Thailand 1 Domestic and oversea spending of Thai credit cards and Thai debit cards via EFTPOS. P Preliminary data.
Source: Bank of ThailandP Preliminary data.
2004509.0178.014.24.110.1
20043,203nav.
2004nav.nav.
20061,378.4217.218.34.725.5
20063,26373
20066,0637,328
2005723.1209.316.44.616.6
20053,248nav.
2005nav.nav.
20071,236.6247.420.34.914.6
20073,33173
20077,0187,051
20081,820.6296.320.95.715.0
2008P
3,39575
2008P
6,0567,640
6 ตารางสถต
9 6
6 ตารางสถต
TABLE 28 : Use of mobile banking1
TABLE 29 : Use of internet banking1
TABLE 30 : Use of ORFT via ATM and counter. Volume of transactions (in thousands)
No. of agreementsVolume of transactionsValue of transactions (million baht)
No. of agreementsVolume of transactions2
Value of transactions (billion baht)
TotalORFT ATM Counter1
200418,31222,704745
20041,581,8774,872,4071,139.2
200419,07119,071nav.
2006133,419355,048392
20062,139,32515,488,7413,584.0
200643,27941,0792,200
200585,565329,769622
20051,852,00711,099,7292,722.4
200527,99627,996nav.
2007168,434359,407336
20073,135,50221,220,4694,896.5
200761,23455,9665,267
2008P
232,7584,670,37725,218
2008P
4,009,90731,391,6386,818.6
200887,22579,0478,177
Source: Bank of Thailand 1 Data collected since 2004
Since 2005, data include mobile banking transactions using credit cards, debit cards and account numbers. P Preliminary data.
Source: Bank of Thailand1 Data collected since 20002 Since 2004, enquiry transactions were excludedP Preliminary data
Source: National ITMX Co., Ltd.1 Data collected since 2006
6 ตารางสถต
PAYMENTSYSTEMSR E P ORT
20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต
9 7TABLE 31 : Use of ORFT via ATM and counter. Value of transactions (billion baht)
TABLE 32 : Bill payment at bank counters. Volume of transactions (in thousands)
TABLE 33 : Bill payment at bank counters. Value of transactions (billion baht)
TotalORFT ATM Counter1
Totalbillpayment1
Cash Cheque Others
Totalbillpayment1
Cash Cheque Others
2004114114nav.
2004nav.nav.nav.nav.
2004nav.nav.nav.nav.
200629327023
200666,88958,8061,4576,626
20063,9098981,9041,107
2005187187nav.
2005nav.nav.nav.nav.
2005nav.nav.nav.nav.
200742734978
200772,47169,1351,8891,446
20075,1821,3622,2411,578
2008606478128
2008P
77,89674,0112,4171,468
2008P
6,7582,5863,249923
Source: National ITMX Co., Ltd.1 Data collected since 2006.
Source: Bank of Thailand1 Data collected from banks since 2006. P Preliminary data
Source: Bank of Thailand1 Data collected from banks since 2006. P Preliminary data
6 ตารางสถต
9 8 TABLE 34 : Use of e-Money1
TABLE 35 : Fraud through specific payment channels and payment instruments1
(million baht)
No. of cards/accountsVolume of transactionsValue of transactions (million baht)
Totalfraud Payment channels2
Payment instruments3
2004nav.nav.nav.
2004nav.nav.nav.
20063,190,13523,644,1555,532.4
200634590254
2005nav.nav.nav.
2005nav.nav.nav.
20073,689,48475,642,2168,660.9
2007620389231
20085,477,32477,953,8418,383.1
2008P
519315204
Source: Bank of Thailand 1 Data collected since 2006 and excluded top-up cards.
Source: Bank of Thailand 1 Data collected from banks, some special financial institutions and some credit card companies since 2006. 2 Banks report only final result. Fraud through specific payment channels include telephone banking, mobile banking,
internet banking, pass book and other channels. 3 Banks report only final result. Fraud via specific payment instruments include cheque, credit card, ATM card, Debit card,
prepaid card and other cards.
P Preliminary data
6 ตารางสถต
9 9สญลกษณทใชในตาราง
“-”
“nav.”
“neg.”
“0”
ความหมาย
ไมมขอมล
ยงไมมการเกบขอมลหรอเกบขอมลไมได
ขอมลมมลคานอยมากเมอเปรยบเทยบกบขอมล
อนในตารางเดยวกน
ขอมลมมลคาศนยหรอใกลเคยงศนย
ตารางท 1 - ผลตภณฑมวลรวมในประเทศใชขอมลทเปนราคา ณ ปปจจบน
- อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศใชอตราแลกเปลยนถวเฉลย
ตารางท 6-7 - ตงแตป 2549 ขอมลเชคประกอบดวยเชคภายในธนาคารเดยวกนและเชคขาม
ธนาคาร และรวมขอมลธนาคารพาณชยทกธนาคารและสถาบนการเงนพเศษ
ของรฐ 3 สถาบน
- ขอมล Credit transfer หมายถงขอมลการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา
ภายในธนาคารเดยวกนประเภทนำเงนเขาบญช (Pre-authorized direct
credit)
- ขอมล Direct debit หมายถงขอมลการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนาภายใน
ธนาคารเดยวกนประเภทหกบญชอตโนมต (Pre-authorized direct debit)
- ตงแตป 2545 ขอมลระบบบาทเนตประกอบดวยธรกรรมการโอนเงนระหวาง
สถาบน การโอนเงนเพอบคคลทสาม ขอมลรบโอนตราสารหนพรอมชำระราคา
และขอมลการชำระดลระหวางสถาบน
- ตงแตป 2546 ขอมลมลคาการใชจายผานบตรเครดต รวมขอมลของภาคธรกจ
ทมใชสถาบนการเงน (Non-bank) ตามแบบรายงานฉบบใหม ทประกาศใช
12 พฤศจกายน 2545 (หนงสอเวยนท สนส. (21) ว.207/2545)
- ตงแตป 2547 ขอมลปรมาณและมลคาการใชจายผานบตรเดบต ไดถกแยกออก
มาตางหากจากปรมาณและมลคาการใชจายผานบตรเอทเอม
- ตงแตป 2547 ขอมลปรมาณธรกรรมบตรเครดต หมายรวมถง บตรเจาของ
ตวแทนออกบตร และตวแทนรบบตรเฉพาะบตรทออกโดยผออกบตรตางประเทศ
ตารางท 9 - ขอมลไมรวมขอมลจำนวนบญชและมลคาคงคางทสาขาภาคของธนาคารแหง
ประเทศไทย
หมายเหตประกอบตาราง7
7 หมายเหตประกอบตาราง
1 0 0 ตารางท 10-11 - มการเกบขอมลเอทเอม-ORFT ตงแตป 2543
- ขอมลเชคเรยกเกบขามเขตสำนกหกบญช หมายถงเฉพาะขอมลเชคเรยกเกบ
ขามเขตสำนกหกบญชทนำมาเรยกเกบผานศนยหกบญช ทกรงเทพฯ
- ตงแตป 2545 ขอมลระบบบาทเนตประกอบดวยธรกรรมการโอนเงนระหวาง
สถาบน การโอนเงนเพอบคคลทสาม ขอมลรบโอนตราสารหนพรอมชำระราคา
และขอมลการชำระดลระหวางสถาบน
ตารางท 12-13 - การชำระดลตราสารทน (Equity Securities Settlement) ทำผานระบบจดบญช
(Book-entry System) แบบไรใบหน (Scripless) เทานน
ตารางท 16 - ตงแตป 2549 ขอมลจำนวนเครอง EFTPOS เปนขอมลรวมของธนาคารพาณชย
และบรษทบตรเครดตบางสถาบน
ตารางท 17 - ตงแตป 2545 ขอมลจำนวนบตรเครดต รวมขอมลของภาคธรกจทมใชสถาบน
การเงน (Non-bank) ตามแบบรายงานฉบบใหม ทประกาศใช 12 พฤศจกายน
2545 (หนงสอเวยนท สนส. (21) ว.207/2545)
ตารางท 18-19 - ขอมลของบรการธนาณตในประเทศ เปนขอมลรวมของทงบรการธนาณตใน
ประเทศ และบรการชำระเงนทางไปรษณย (Pay at Post)
ตารางท 22-25 - ขอมลเชคเรยกเกบขามเขตสำนกหกบญช หมายถงเฉพาะขอมลเชคเรยกเกบ
ขามเขตสำนกหกบญชทนำมาเรยกเกบผานศนยหกบญช ทกรงเทพฯ
- ตงแตป 2545 ขอมลระบบบาทเนตประกอบดวยธรกรรมการโอนเงนระหวาง
สถาบน การโอนเงนเพอบคคลทสาม ขอมลรบโอนตราสารหนพรอมชำระราคา
และขอมลการชำระดลระหวางสถาบน
ตารางท 26 - มลคาเฉลยรายเดอนของการใชจายบตรเดบตและบตรเครดตทออกบตรใน
ประเทศไทยผานเครอง EFTPOS ทงในและนอกประเทศ
ตารางท 29 - ตงแตป 2547 ขอมลจำนวนรายการธนาคารทางอนเทอรเนต ไมรวมรายการ
สอบถามขอมล (enquiry transactions)
ตารางท 33 - ขอมลเงนอเลกทรอนกสไมรวมบตรเตมเงนโทรศพทเคลอนท
ตารางท 35 - ขอมลทการสำรวจจากธนาคารพาณชยและบรษทบตรเครดตบางบรษท
7 หมายเหตประกอบตาราง
รายงานระบบการชำระเงนจดพมพเผยแพรเปนรายป
รายงานนปรากฏใน Website ของธนาคารแหงประเทศไทย
ท http://www.bot.or.th
รายงานระบบการชำระเงนน
ฝายระบบการชำระเงน ธนาคารแหงประเทศไทย
เปนผรบผดชอบในคำอธบายและความเหนตางๆ ทแสดงไว
การนำขอความหรอตวเลขไมวาเรองใด ตอนใดในรายงานนไปลงพมพในหนงสออน
โปรดอางชอรายงานกำกบไวดวย
สนใจหนงสอ โปรดตดตอท
ทมนโยบายและความเสยงระบบการชำระเงน
สวนนโยบายและกลยทธระบบการชำระเงน
ฝายระบบการชำระเงน
ธนาคารแหงประเทศไทย
บางขนพรหม กรงเทพฯ 10200
โทรศพท 0-2283-6553, 0-2283-5033, 0-2283-5048, 0-2283-5058
หรอ โทรสาร 0-2282-7717
e-mail: [email protected]