Page 1
1
การปฏบิตังิานลดนํ�าสูญเสยี กปภ.ข.5
โดย งานนํ�าสูญเสยี กองระบบจาํหน่าย
การประปาสว่นภูมภิาคเขต 5
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
1. ความหมายของคาํวา่ นํ�าสูญเสยี
ธรุกจิการประปาก็เป็นธรุกจิหนึ�งที�มเีป้าหมายในการดาํเนินงานเหมอืน กบัผูป้ระกอบการที�ดาํเนินธรุกจิอื�นๆ คอื ผลกาํไรจากการประกอบกจิการ แตก่ารดาํเนินงานจะอยู่ภายใตข้อบเขตของนโยบาย ในการบรหิารกจิการประปา
ผลกาํไรที�ได ้ประกอบดว้ยหลายปัจจยั แตปั่จจยัที�ที�สะทอ้นผลกาํไรไดโ้ดยตรง คอื ปัจจยัของนํ�าสูญเสยี แลว้นํ�าสญูเสยีคอือะไร “นํ�าสูญเสยี คอืนํ�าที'จา่ยเขา้ระบบแลว้ไม่ก่อใหเ้กดิรายได ้“ แลว้อยู่สว่นไหนของระบบ?
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 2
2
1. ความหมายของคาํวา่ นํ�าสูญเสยี
ในระบบสายงานของประปาจะประกอบดว้ย 3 สายงานหลกั คอื งานผลติ งานบรกิารฯ งานอาํนวยการ ซึ�งในแตล่ะสายงานก็ลว้นแตม่สี่วนเกี�ยวขอ้งกบันํ�าสญูเสยี นํ�าสญูเสยีที�เกดิขึ �นในแต่ละสายงานสามารถแบ่งออกไดด้งันี�
1.นํ�าสญูเสยีที�เกดิขึ �นในระบบผลติ 2.นํ�าสญูเสยีที�เกดิขึ �นในระบบจาํหน่าย
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
นํ�าสูญเสยีในระบบผลติ
นํ�าสูญเสยีในระบบผลติ คอืนํ�าสญูเสยีที�
เกดิขึ �นในกระบวนการผลติ สามารถแบ่งออกได ้ดงันี�
- นํ�าที�ใชใ้นกจิการประปา- การปล่อยใหนํ้�าลน้และร ั�วในระบบผลติ- การไม่ควบคมุแรงดนันํ�าในเสน้ท่อตน้ทาง
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 3
3
นํ�าสูญเสยีในระบบจาํหน่าย
นํ�าสูญเสยีในระบบจาํหน่าย สามารถแบ่งตามที�มาออกไดเ้ป็น 2สายงานคอื
1 นํ�าสญูเสยีในสายงานบรกิาร2 นํ�าสญูเสยีในสายงานอาํนวยการ
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
นํ�าสูญเสยีในสายงานบรกิาร
นํ�าสูญเสยีในสายงานบรกิาร หรอืเรยีกอกีอย่างหนึ�งวา่ “นํ�าสูญเสยีจรงิ” เป็นผลมาจาก
- การเลอืกใชว้สัดทุี�ไม่เหมาะสมกบัสภาพพื �นที�
- อายกุารใชง้านของท่อและอปุกรณ ์- การกอ่สรา้งวางท่อที�ไม่ไดม้าตรฐาน - การทรดุตวัของดนิใตท้อ้งท่ออนัเนื�องมาจากนํ�าหนักกด
ทบั - เกดิจากการปฏบิตังิานของผูด้แูละระบบ - ความเที�ยงตรงของมาตรหลกั งานนํ�าสญูเสยี
กปภ.ข.5
Page 4
4
นํ�าสูญเสยีในสายงานอาํนวยการ
นํ�าสูญเสยีในสายงานอาํนวยการ หรอืเรยีกอกีอยา่งหนึ�งวา่ “นํ�าสูญเสยีเชงิพาณิชย”์ เป็นผลมาจาก
- คา่ความเที�ยงตรงของมาตรผูใ้ชนํ้�า- สภาพของมาตรที�ใชแ้ละอายกุารใชง้าน- ความถกูตอ้งของรปูแบบในการตดิตั�ง- การอา่นหน่วยการใชนํ้�าที�ไม่เป็นจรงิ- คา่ความคลาดเคลื�อนของการประเมนิหน่วยนํ�ามาตร- การลกัใชนํ้�า- การออกใบแจง้หนี�แลว้เรยีกเก็บเงนิไม่ได ้มกีารคา้งชาํระคา่นํ�า- ชว่งเวลาในการอา่นมาตรในแตล่ะเดอืน
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
1. ความหมายของคาํวา่ นํ�าสูญเสยี
แนวคดิในการแจกแจงหาอตัรานํ�าสูญเสยีของแตล่ะสาเหตเุพื�อทาํการวเิคราะหโ์ดยภาพรวม ดงัตารางที� 1.1 เป็นตารางที�แสดงถงึองคป์ระกอบของนํ�าสูญเสยี Water Balance (ในสหรฐัฯ เรยีกว่า “การตรวจสอบนํ�า”) ซึ�งสมาคมนํ�าระหว่างประเทศ (IWA : International Water Associal) ไดพ้ฒันาโครงสรา้งและคาํจาํกดัความขึ �น
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 5
5
1. ความหมายของคาํวา่ นํ�าสูญเสยีงานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
2. การบรหิารและจดัการลดนํ�าสูญเสยีดว้ยระบบ DMA
ในการบรหิารจดัการลดนํ�าสญูเสยีสามารถดําเนินการไดห้ลายวธิ ีแต่ละวธิก็ีมวีตัถปุระสงคแ์ละเป้าหมายเดยีวกนั คอื ผลลพัธท์ี�มปีระสทิธภิาพสงูสดุของการบรหิารจดัการ ในการบรหิารจดัการลดนํ�าสญูเสยี เป็นเร ื�องยากที�จะระบุตําแหน่งที�เกดินํ�าสญูเสยีที�แน่นอนได ้สง่ผลต่อระยะใชเ้วลาในการแกปั้ญหา แต่อย่างไรก็ตามเพื�อผลสาํเรจ็ที�มีประสทิธภิาพ กระบวนการทํางานที�เป็นระบบ ลดทรพัยากรในกระบวนการ เห็นผลสาํเรจ็ที�เรว็ขึ �น ดงันั�นจงึจําเป็นตอ้งมีการกาํหนดรปูแบบในการบรหิารจดัการลดนํ�าสญูเสยีขึ �น รปูแบบที�ว่านี�ก็คอื การบรหิารและจดัการลดนํ�าสูญเสยีดว้ยระบบ DMA
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 6
6
2. การบรหิารและจดัการลดนํ�าสูญเสยีดว้ยระบบ DMA
2.1 การบรหิารจดัการลดนํ�าสูญเสยีในระบบผลติ2.2 การบรหิารจดัการลดนํ�าสูญเสยีในระบบจาํหน่าย
1. การบรหิารจดัการลดนํ�าสญูเสยีในสายงานบรกิาร
2. การบรหิารจดัการลดนํ�าสญูเสยีในสายงานอาํนวยการ
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
การบรหิารจดัการลดนํ�าสูญเสยีในระบบผลติ
คอื การบรหิารจดัการลดนํ�าสญูเสยีในสายงานสายงานผลติที�มผีลโดยตรงตอ่นํ�าสญูเสยีในระบบจําหน่าย เชน่ การควบคมุระบบการจา่ยนํ�าตน้ทาง และการควบคมุวางแผนการเดนิเคร ื�องสบูจา่ยทั�งหมด
การที�จะควบคมุแรงดนันํ�าตน้ทางหรอืกาํหนดชว่งเวลาการเดนิเคร ื�องแตล่ะตวัเพื�อใหส้ามารถจา่ยนํ�าไดเ้พยีงพอและมคีวามสอดคลอ้งกบัความตอ้งการใชนํ้�าในชว่งเวลา วธินีี �จะเป็นการลดแรงดนัสว่นเกนิในระบบ แรงดนันํ�าส่วนเกนิ คอื แรงดนันํ�าที'สูงเกนิความจาํเป็นหรอืเกนิความตอ้งการของผูใ้ชนํ้�าในแต่ละชว่งเวลา ดงันั�นการควบคมุแรงดนันํ�าตน้ทางจงึเป็นการลดนํ�าสญูเสยี ลดปัจจยัเสี�ยงที�จะทําใหเ้กดิการแตกร ั�วของทอ่และสามารถลดคา่ใชจ้า่ยในสว่นของตน้ทนุการผลติไดอ้ยา่งเป็นระบบ
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 7
7
การบรหิารจดัการลดนํ�าสูญเสยีในระบบจาํหน่าย
1. การบรหิารจดัการลดนํ�าสูญเสยีในสายงานบรกิารในการตรวจสอบหานํ�าสญูเสยีในระบบท่อจ่ายนํ�า ซึ�งมี
บรเิวณพื �นที�ๆ ใหบ้รกิารจําหน่ายนํ�าเป็นบรเิวณกวา้ง ในการตรวจสอบหานํ�าสญูเสยีว่าเกดิขึ �นในบรเิวณพื �นที�ใดนั�นจะทําไดย้าก หากทําไดก็้ตอ้งใชร้ะยะเวลานาน สง่ผลใหก้ารแกไ้ขปัญหานํ�าสญูเสยีในบางคร ั�งไม่สามารถแกปั้ญหาไดต้รงจดุ ดงันั�นเพื�อแกไ้ขปัญหาของกระบวนการทํางานที�เกดิขึ �น จงึไดม้แีนวคดิในการแบ่งพื �นที�การจ่ายนํ�าออกเป็นพื �นที�ย่อยที�
เรยีกว่า District Metering Area (DMA)
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
การบรหิารจดัการลดนํ�าสูญเสยีในระบบจาํหน่าย
วตัถปุระสงคข์องการจดัทําระบบ DMA1. เพื�อใชใ้นการตรวจสอบหาอตัรานํ�าสญูเสยีที�เกดิขึ �นในแต่ละพื �นที�ย่อย2. เพื�อกาํหนดพื �นที�ใหเ้ล็กลง ทําใหส้ะดวกต่อการตรวจสอบคน้หานํ�าสญูเสยีและการบรหิารจดัการ3. เพื�อใชใ้นการจดัลาํดบัความสาํคญัในการแกไ้ขปัญหา4. เพื�อความรวดเรว็ในการแกไ้ขปัญหาและลดระยะเวลาในการดําเนินการใหส้ ั�นลง5. เพื�อยกระดบัของการใหบ้รกิารที�ด ีกระบวนการทํางานที�เป็นระบบและมปีระสทิธภิาพมากยิ�งขึ �น
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 8
8
การบรหิารจดัการลดนํ�าสูญเสยีในสายงานบรกิาร
ขอ้มูลที'ไดจ้ากการตดิต ั�งระบบ DMA มอีะไรบา้ง แลว้จะนําขอ้มูลมาวเิคราะหห์านํ�าสูญเสยีไดอ้ย่างไร
ภายหลงัจากที�มกีารออกแบบระบบ ทําการตดิตั�งมาตรวดันํ�า อปุกรณว์ดัและบนัทกึแรงดนันํ�าพรอ้มชดุสง่ขอ้มูล ณ บรเิวณจดุจา่ยนํ�าเขา้ของแตล่ะพื �นที� DMA ชดุอปุกรณด์งักลา่วจะทําหนา้ที�วดัอตัราการไหลและแรงดนันํ�าพรอ้มบนัทกึคา่ ซึ�งเราสามารถตั�งคา่ชว่งระยะเวลาในการบนัทกึของแตล่ะคา่ได ้หรอืสามารถสง่ขอ้มูลไปยงัหอ้งควบคมุก็ไดแ้ลว้แตค่ณุสมบตัทิี�กาํหนดไว ้จากชดุอปุกรณด์งักลา่วเราจะไดข้อ้มูล 2 คา่ คอื
1.ค่าอตัราการไหลหรอืผลรวมของปรมิาณนํ�าที'จา่ยเขา้ในพื �นที' DMA
2.แรงดนันํ�าในแต่ละชว่งเวลา
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
การวเิคราะหข์อ้มูลจากเครื'องบนัทกึขอ้มูลของระบบ DMA
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 9
9
การวเิคราะหข์อ้มูลจากเครื'องบนัทกึขอ้มูลของระบบ DMA
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
การวเิคราะหข์อ้มูลจากเครื'องบนัทกึขอ้มูลของระบบ DMA
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 10
10
การวเิคราะหข์อ้มูลจากเครื'องบนัทกึขอ้มูลของระบบ DMA
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
การวเิคราะหข์อ้มูลจากเครื'องบนัทกึขอ้มูลของระบบ DMA
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 11
11
การบรหิารจดัการลดนํ�าสูญเสยีในสายงานบรกิาร
1. การบรหิารจดัการในแตล่ะพื �นที' DMA 2. การบรหิารจดัการในภาพรวมของระบบจาํหน่าย
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
การบรหิารจดัการในแตล่ะพื �นที' DMA
การบรกิารจดัการในพื �นที� DMA ก็เพื�อใหบ้รรลตุามวตัถปุระสงคข์องการจดัตั�งระบบคอื
1. เพื�อใชใ้นการตรวจสอบหาอตัรานํ�าสญูเสยีที�เกดิขึ �นในแต่ละพื �นที�
2. เพื�อกาํหนดพื �นที�ใหแ้คบลง ทําใหส้ะดวกต่อการตรวจสอบคน้หานํ�าสญูเสยีและการบรหิารจดัการ
3. เพื�อใชใ้นการจดัลาํดบักอ่น-หลงั ในการแกไ้ขปัญหา4. เพื�อความรวดเรว็ในการแกไ้ขปัญหาและลดระยะเวลาใน
การดําเนินการใหส้ ั�นลง5. เพื�อยกระดบัของการใหบ้รกิารที�ด ีกระบวนการทํางานที�
เป็นระบบและมปีระสทิธภิาพมากยิ�งขึ �นงานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 12
12
การบรหิารจดัการในแตล่ะพื �นที' DMA
ในการบรหิารจดัการลดนํ�าสญูเสยีในแต่ละพื �นที� DMA สามารถกาํหนดขั�นตอนการปฏบิตังิานไดด้งันี� 1. เตรยีมบคุลากรในการปฏบิตังิาน 2. วางแผนการดําเนินงาน 3. การจดัเก็บและการจดัเตรยีมขอ้มูล 4. การวเิคราะหค์วามเปลี�ยนแปลงของขอ้มูล 5. การลงพื �นที�ตรวจสอบหานํ�าสญูเสยี 6. การตรวจสอบหาท่อแตกร ั�ว 7. การประเมนิผล และการปรบัปรงุขอ้มูลในระบบ DMA ให ้เป็นปัจจบุนั
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
การบรหิารจดัการในภาพรวมของระบบจาํหน่าย
การบรหิารในสว่นนี�จะเป็นการวางแผน ดําเนินตรวจสอบ วเิคราะห ์ประเมนิผลพรอ้มทั�งแกไ้ขปรบัปรงุและควบคมุโดยภาพรวมของระบบ ขอ้มูลที�นํามาใชใ้นการบรหิาร มาจากขอ้มูลที�ไดจ้ากแต่ละพื �นที� DMAและขอ้มูลจากมาตรวดันํ�าหลกั ขอ้มูลที�ไดม้าจะมคีวาม สาํคญัในการลงพื �นที� ตรวจสอบแกไ้ขปรบัปรงุระบบ เพื�อลดปัญหานํ�าสญูเสยี การบรหิารจดัการแรงดนันํ�าในพื �นที� ใหม้คีวามเหมาะต่อการใช ้งาน และการตรวจสอบความตอ้งการใชนํ้�าหรอืการเพิ�มจํานวนของผูใ้ชนํ้�า การตรวจสอบความสามารถในการรองรบัการขยายเขตการจ่ายนํ�าในแต่ละ DMA การกาํหนดโครงการปรบัปรงุเสน้ท่อที�มสีภาพเกา่และเพื�อรองรบัความตอ้งการใชนํ้�าเพิ�มในอนาคต
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
Page 13
13
ปัญหาและอปุสรรค
- สภาพอากาศไม่เอื �ออาํนวยตอ่การปฏบิตังิาน- ความไม่ถกูตอ้งของขอ้มูลแผนที�แนวทอ่ในระบบ GIS- ประตนํู�าจมดนิ ถกูสิ�งกอ่สรา้งปิดทบั หรอือยู่ในสภาพไม่
พรอ้มใชง้าน
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5
จบการนําเสนอขอบคณุครบั
งานนํ�าสญูเสยี กปภ.ข.5