คํ า นํ า สํ า นั ก พิ ม พ์และจรยวิ ตรั พระองค์ถอเป็นนางแก้วคื ู่แผ่นดนมาติ

สมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถในพระบาท

สมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชราชนผงดงามทงรปโฉม

และจรยวตร พระองคถอเปนนางแกวคแผนดนมาตงแตยงเยาว

ชนษากาลเวลาผานมาเนนนานหลายสบปจวบจนปจจบนกยง

คงเปนมงขวญของปวงชนชาวไทย

เรองราวชวตของพระองคทานนนลวนนาสนใจตงแตถอ

ก�าเนดขนเปนหมอมราชวงศไดรบการศกษาอยางดในประเทศไทย

ฉายแววความเปนนกเปยโนจนมความฝนจะเปนศลปนทแสดงใน

งานคอนเสรตแตตอมาตองตามบดาซงเปนทตไปอยตางประเทศ

จนในทสดชวตของหมอมราชวงศหญงผนกเปลยนไปโดยสนเชง

เมอไดพบรกกบกษตรยหนมซงคอพระบาทสมเดจพระปรมนทร

มหาภมพลอดลยเดชรชกาลท๙แหงราชวงศจกรนนเอง

ค า น า ส า น ก พ ม พ

ทงสองพระองคไดกลายเปน“พระคขวญ”ทเกอหนนกน

ในดานตางๆทงไดเผอแผความรกและความหวงดสประชาชนใน

ผนแผนดนสยาม

ส�ำนกพมพสถำพรบคส

“การทขาพเจามก�าลงใจก�าลงกายปฏบต

หนาทรบใชบานเมอง กดวยนกถงค�าของพอท

สงสอนไวตงแตเดก และเมอแตงงาน พระบาท

สมเดจพระเจาอยหวกทรงสอนตลอดมาวาแผนดนน

มบญคณแกชวตพวกเรามากมายนก เพราะฉะนน

ชวตทเกดมาอยาใหวางเปลา จงคอยตอบแทนให

รสกเสมอวาเปนหนบญคณ”

จากพระราชด�ารส สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรม

ราชนนาถในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ทพระราชทานแกประชาชนชาวไทยเมอวนท๑๒สงหาคมพ.ศ.

๒๕๒๒ ดงกลาว เปนสงทบงบอกถงพระเมตตาและพระมหา

กรณาธคณอนยงใหญทพระมหากษตรยไทยตลอดจนพระบรม

วงศานวงศทรงมตอแผนดนและปวงพสกนกรชาวไทยมากมาย

เกนพรรณนา

ค า น า ผ เ ข ย น

หนงสอททานถออยในมอนผเขยนมไดมงหวงจะใหเปน

เพยงสงทรวบรวมพระราชประวตในสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดชเทานน แตผเขยนยงมงถายทอดเรองราวบางสวน

อนเปนประวตศาสตรนารดวย โดยเฉพาะอยางยง เรองราว

“ความรก”และความผกพนของ“พระคขวญ”ทงสองพระองค

ทนอกจากจะทรงเปนแบบอยางใหเหนถงครรลองความรกอน

งดงามทชายหญงตางด�าเนนชวตไปตามวถทางอนเหมาะสมและ

ดงามตามหนาทแหงตนแลวทงสองพระองคยงสงเสรมเกอหนนกน

ในพระราชกรณยกจตางๆและทรงเผอแผความรกความปรารถนาด

มาสปวงชนทวทงผนแผนดนไทย เปนทประจกษแกคนทงโลก

ตราบถงปจจบน

ผเขยนขอใชหนงสอเลมนแทนเครองสกการะทแสดงถง

ความจงรกภกดอยางสงสด ถวายแดองคพระบาทสมเดจพระ

ปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชและเพอเปนการเทดพระเกยรตแด

สมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถในพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เพอนอมส�านกในพระมหา

กรณาธคณอนหาทสดมไดของพระผทรงเปนศนยรวมดวงใจของ

ชาวไทยทงสองพระองคน

สวสทธ

ปฐมบท ๑๑

ภำค๑พระรำชประวต ๑๕

แรกก�าเนด“ผเปนศรแหงกตยากร” ๑๖

เยาววยในวกฤตความเปลยนแปลง ๑๙

แผนดนใหม ๒๕

“มหารานนอย”กบ“ค�าท�านาย” ๒๙

ของ“แขกเลยงวว”

เตบโต...ภายใตวถ“ชาตนยม” ๓๔

เขมแขงและงดงาม...ทามกลาง ๓๘

“สงครามมหาเอเชยบรพา”

ความฝนในวยเยาว ๔๐

การเมองหลงสงคราม ๔๔

รอยยมของชาวสยาม ๔๘

วนวปโยค...หวใจทหลดลอย... ๕๓

และการรอคอยทแสนยาวนาน

ส า ร บ ญ

ดอกไมงามทแยมบานในกรงปารส ๖๐

ขาวดของคนไทยในกรงปารส ๖๖

แรกสบเนตร“สาวนอยหนางอ” ๗๐

ดอกรกทเรมผลบาน ๗๕

ความลบ...ในพระราชหฤทย ๗๘

การเมองไทย...กบความหวงใย ๘๑

ของพระเจาแผนดน

อปทวเหตและหวใจของแม! ๘๕

พระเนตรขวาของในหลวง ๘๙

ภาพถายใบแรกความในพระราชหฤทย ๙๓

ทถกเผย

ครรลองความรก ๙๘

ค�าคนแสนหวาน...พระราชพธ“ทรงหมน” ๑๐๓

“Sheismysmile.” ๑๐๘

...โฉมงามแหงสยามประเทศ

วนชนคนสข ๑๒๑

พระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพ ๑๒๖

พระราชพธราชาภเษกสมรส ๑๒๘

พระราชพธบรมราชาภเษก ๑๓๖

สมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถ ๑๔๒

ภำค๒พระรำชกรณยกจแหง ๑๔๕

“สมเดจพระบรมรำชนนำถ”

“ทรงฮนนมน” ๑๔๗

วงไกลกงวล...“บานแหงรก” ๑๕๐

ฉลองพระองค ๑๕๓

พระฉายาลกษณ...แหงรก ๑๕๘

ภำค๓พระรำชกรณยกจแหง ๑๖๑

“สมเดจพระรำชมำรดำ”

พระราชโอรส-พระราชธดา ๑๖๓

“ฉนรกทจะเปนแมมากทสด” ๑๖๖

ทรงปลกฝงพระอปนสย“รกการอาน” ๑๖๙

การอบรมพระราชโอรสและพระราชธดา ๑๗๓

ภำค๔พระรำชกรณยกจแหง ๑๗๙

“แมของแผนดน”

โครงการสงเสรมศลปาชพ ๑๘๑

โครงการบานเลกในปาใหญ ๑๘๗

โครงการอนรกษพนธสตวปาภเขยว ๑๙๐

โครงการฟารมตวอยาง ๑๙๓

โครงการดานการศกษา ๑๙๕

โครงการดานการเกษตรและชลประทาน ๑๙๘

มลนธสายใจไทยในพระบรมราชปถมภ ๒๐๐

โครงการดานการสาธารณสข ๒๐๓

โครงการเพอสงเสรมการอนรกษธรรมชาต ๒๐๕

ภำค๕ประมวลพระรำชด�ำรสแหงควำมจงรกภกด ๒๑๑

บทสงทำย ๒๒๑

ป ฐ ม บ ท

12 พระราชน ศรแผนดน

พทธศกรำช๒๔๗๕...

กำรเปลยนแปลงครงใหญของสยำมประเทศ

เชำมดของวนท๒๔มถนำยนพ.ศ.๒๔๗๕...

ขณะทพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว พระมหากษตรยรชกาลท๗แหงราชวงศจกรเสดจไปประทบทพระราชวงไกลกงวลจงหวดประจวบครขนธไดเกดเหตการณปฏวตครงใหญทตองจดจารไวในหนาประวตศาสตรไทย เมอ “คณะราษฎร”น�าโดยพนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา ไดเขายดอ�านาจการปกครองแผนดนเปนผลส�าเรจ และประกาศเปลยนแปลงการปกครองของประเทศสยาม จากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาสระบอบประชาธปไตย

กลาวไดวา เหตการณปฏวตของคณะราษฎรในครงนนเปนไปโดยละมนละมอม ประกอบกบดวยพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวททรงเหนแกความสงบเรยบรอยของบานเมองและความสขของประชาชนเปนสงส�าคญยงกวาการด�ารงไวซงพระราชอ�านาจของพระองคท�าใหทรงยอมรบ การเปลยนแปลงดงกลาวโดยมไดทรงตอตานหรอคดตอบโตคณะราษฎรดวยการใชก�าลงทหารทมอยแตประการใดกบทงพระองคกมพระราชประสงคมาแตเดมวาจะพระราชทานรฐธรรมนญใหเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศแกประชาชนอยแลวดงนนการปฏวตเปลยนแปลงการปกครองครงนนจงเปนไปอยาง

สงบมไดเกดเหตการณนองเลอด

สวสทธ 13

ภายหลงจากการปฏวตพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจา

อยหวและคณะราษฎรไดเรมด�าเนนการเพอใหไดมาซงรฐธรรมนญ

ฉบบแรกแกประชาชนชาวสยามซงในเวลาตอมาพระบาทสมเดจ

พระปกเกลาเจาอยหวไดทรงลงพระปรมาภไธยในพระราชบญญต

รฐธรรมนญชวคราวโดยมผลประกาศใชเมอวนท๒๗มถนายน

พ.ศ. ๒๔๗๕ (หลงจากนนจงไดพระราชทานรฐธรรมนญฉบบ

ถาวรเมอวนท๑๐ธนวาคมพ.ศ.๒๔๗๕)

ทงนขอความในรฐธรรมนญฉบบชวคราวเรมตนมาตรา

๑ความวา“อ�ำนำจสงสดของประเทศนน เปนของรำษฎร

ทงหลำย”

ทางดานอ�านาจบรหารนน ในรฐธรรมนญไดบญญต

ต�าแหนงบรหารทส�าคญเอาไวคอประธานคณะกรรมการราษฎร

(เทยบเทานายกรฐมนตร)ซงจะตองเปนบคคลทสามารถประสาน

ความเขาใจระหวางคณะราษฎรกบพระบาทสมเดจพระปกเกลา

เจาอยหวไดเปนอยางดโดยคณะราษฎรตกลงเหนชอบใหพระยา

มโนปกรณนตธาดา(กอนหตะสงห)เปนประธานคณะกรรมการ

ราษฎรนบเปนคณะรฐมนตรชดแรกทตงขนตามพระราชบญญต

ธรรมนญการปกครองสยามชวคราวพ.ศ.๒๔๗๕

นอกจากน รฐธรรมนญฉบบดงกลาวยงท�าใหสถาบน

กษตรยทเคยเปนผปกครองสงสดของประเทศมาเปนระยะเวลา

ยาวนานตองสญเสยอ�านาจสวนใหญไป ทงยงไดจ�ากดพระราช

อ�านาจของพระมหากษตรยโดยยกเลกพระราชอ�านาจทมมาแต

โบราณอาทพระราชอ�านาจในการยบยงกฎหมายการพระราชทาน

อภยโทษ และพระราชสทธในการยนยนผสบราชสมบตและ

รชทายาท

หรออาจกลาวไดวา รฐธรรมนญดงกลาวจ�ากดพระราช

อ�านาจทงหมดของพระมหากษตรย เพยงแตยงมไดยกเลก

สถาบนพระมหากษตรยไปเทานน

นบแตนนมำ ทองฟำแหงสยำมประเทศกเปลยน

แปลงไป...

14 พระราชน ศรแผนดน

๑พ ร ะ ร า ช ป ร ะ ว ต

สถานการณความเปลยนแปลงดานการเมองการปกครอง

ในชวงพ.ศ.๒๔๗๕นอกจากจะสงผลตอพระราชอ�านาจของ

พระมหากษตรยแลวยงมผลกระทบมาถงพระบรมวงศานวงศ

สวนใหญดวยอยางเลยงไมได

แรกกาเนด “ผเปนศรแหงกตยากร”

ซงรวมถง หมอมเจานกขตรมงคล๑ ทขณะนนทรงรบ

ราชการทหารในยศพนเอกรวมทงทรงมต�าแหนงเลขานการสภา

ปองกนราชอาณาจกรและต�าแหนงผชวยเลขาธการทหารบกกได

ทรงออกจากประจ�าการ แลวยายไปรบราชการในกระทรวงการ

ตางประเทศ กอนจะไดรบแตงตงจากรฐบาลใหไปรบต�าแหนง

เลขานการเอกประจ�าสถานทตสยาม(สถานเอกอครราชทตไทย)

ณกรงวอชงตนด.ซ.ในปเดยวกน

ดวยเหตนหมอมหลวงบวกตยากร๒พระชายาในหมอม

เจานกขตรมงคลซงขณะนนก�าลงครรภแก จงตองพาบตรคนโต

และบตรคนรอง คอ หมอมราชวงศกลยาณกต กตยากร และ

หมอมราชวงศอดลกต กตยากร กลบไปอยทบานของบดาและ

มารดาคอบานของพลเอกเจาพระยาวงษานประพทธและทาว

วนดาพจารณทถนนพระรามหกต�าบลวงใหม (สะพานเหลอง)

อ�าเภอปทมวนจงหวดพระนคร

๑หมอมเจานกขตรมงคล (ภายหลงไดรบการสถาปนาพระอสรยศกดขนเปน พระวร-วงศเธอกรมหมนจนทบรสรนาถ)เปนพระโอรสพระองคท๓ในพระเจาบรมวงศเธอพระองคเจากตยากรวรลกษณกรมพระจนทบรนฤนาท(พระราชโอรสองคท๑๒ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕) และหมอมเจาอปษรสมานกตยากร(ราชสกลเดมเทวกล)

๒หมอมหลวงบวกตยากร(สกลเดมสนทวงศ)เปนธดาของเจาพระยาวงษานประพทธ(หมอมราชวงศสทาน สนทวงศ) กบทาววนดาพจารณ (บาง สนทวงศ ณ อยธยา;สกลเดมณบางชาง)

สวสทธ 17

กระทงวนศกรท๑๒สงหาคมพ.ศ.๒๔๗๕ธดาคนแรก

ของหมอมเจานกขตรมงคลจงถอก�าเนดขนทบานของ“ทานตา”

ยานสะพานเหลองนนเอง และพระบาทสมเดจพระปกเกลา

เจาอยหว รชกาลท ๗ ไดทรงพระกรณาพระราชทานนามวา

“สรกต”ซงมความหมายวา“ผเปนศรแหงกตยากร”โดยมนาม

เรยกโดยล�าลองวา“คณหญงสร”และมฐานนดรเมอแรกก�าเนด

อยในชน“หมอมราชวงศ”

๓เดอนตอมาในเดอนพฤศจกายนพ.ศ.๒๔๗๕หมอม

หลวงบวพรอมบตรคนโตคอหมอมราชวงศกลยาณกตกตยากร

ไดเดนทางไปสมทบกบหมอมเจานกขตรมงคลทกรงวอชงตนด.ซ.

หมอมราชวงศสรกตซงมอายได ๓ เดอน และพชายคอหมอม

ราชวงศอดลกตกตยากรจงอยในความพทกษดแลของเจาพระยา

วงษานประพทธและทาววนดาพจารณผเปน“ทานตา-ทานยาย”

เรอยมา

18 พระราชน ศรแผนดน

แมจะตองอยหางไกลจากพระบดาและมารดาตงแตยง

เยาววย แต “คณหญงนอย” กใชชวตอยทบานยานสะพาน

เหลอง ในออมอกของเจาพระยาวงษานประพทธและทาววนดา

พจารณดวยความอบอ นและเปนสขเสมอมา ดวยเพราะ

“ทานตา-ทานยาย” ทงคเป ยมดวยความเมตตารกใครตอ

หมอมราชวงศหญงนอยผนอยางยง กระทงวา หมอม

ราชวงศหญงสรกตเปนหลานคนแรกทเรยกเจาพระยาวงษาน-

ประพทธวา “ตาจา” ตดปากทกค�า ในขณะทหลานคนอนๆ

ลวนเรยกขานทานดวยความเคารพย�าเกรงวา“คณตา”

เยาววยในวกฤตความเปลยนแปลง

20 พระราชน ศรแผนดน

ในขณะเดยวกน“คณหญงสร”กเปนทรกใครหวงใยของ

“ทานหญงยา” คอหมอมเจาอปษรสมาน กตยากร อยางมาก

เชนกนยงเมอชวงกลางปทผานมานนเอง(๒๗พฤษภาคมพ.ศ.

๒๔๗๔) หมอมเจาอปษรสมานไดทรงสญเสยพระสวาม คอ

พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระจนทบรนฤนาท ไปดวยพระอาการ

ประชวรพระศอ อกเสบ การไดทรงดแลอมชนดดาผยงเยาววย

จงชวยใหทรงคลายความโศกเศราลงไดมาก

พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระจนทบรนฤนาท

หมอมเจาอปษรสมาน กตยากร

สวสทธ 21

อยางไรกตาม ในสถานการณทประเทศก�าลงเผชญกบ

สภาวะวกฤตทางการเมองการปกครองอยางหนกในขณะนนกยอม

กอใหเกดความหวนวตกแกพระราชวงศสวนใหญอยไมนอย...

แมแตพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวเองกยงทรง

อยในความกงวลพระทย และทรงวตกวาการเผชญหนาระหวาง

พระองคกบคณะราษฎรในภายภาคหนาจะท�าใหพระองคและ

สมเดจพระนางเจาร�าไพพรรณพระบรมราชนทรงไดรบอนตราย

ดงขอความทปรากฏในลายพระราชหตถเลขาของพระองคถง

พระเจาวรวงศเธอพระองคเจาจลจกรพงษพระนดดาเมอปลาย

ปพ.ศ.๒๔๗๕ความวา

“...เราทงหมดตางกคอนขางรดวาเราอาจก�าลงจะตาย”

ยงภายหลงจากการด�าเนนการเปลยนแปลงการปกครอง

ของคณะราษฎรส�าเรจลงคณะราษฎรกไดเผชญกบสถานการณ

ล�าบากเมอรปแบบประชาธปไตยทเกดขนในสยามมไดเปนไปดง

อดมการณทตงไวแตแรก เนองจากมผเหนวาการทคณะราษฎร

ยดอ�านาจการปกครองมาจากพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว

เพอเปลยนแปลงการปกครองนนยงมไดเปนไปตามค�าแถลงทให

ไวกบประชาชนอกทงหลายฝายยงมองวาเคาโครงรางเศรษฐกจ

มลกษณะโนมเอยงไปในทางหลกเศรษฐกจแบบคอมมวนสตดงนน

ในเวลาตอมาจงไดเกดความขดแยงทางการเมองขนระหวางกลม

ผลประโยชนตางๆในคณะราษฎรทมสวนรวมในการเปลยนแปลง

การปกครองครงนน

22 พระราชน ศรแผนดน

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวเองกทรงเปนหวง

วาประชาชนจะมไดรบอ�านาจการปกครองอยางแทจรงทพระองค

พระราชทานใหโดยผานทางคณะราษฎรพระองคจงทรงใชความ

พยายามทจะขอใหคณะราษฎรไดด�าเนนการปกครองประเทศ

ดวยหลกการแหงประชาธปไตยอยางแทจรง

แตความพยายามของพระองคกมไดรบการสนองตอบ

จากรฐบาลของคณะราษฎรแตประการใด ในทสดความขดแยง

ภายในระหวางรฐบาลกบการกระท�าของนายกรฐมนตรอนรกษนยม

กไดกอใหเกดการรฐประหารอกครงในอกหนงปตอมาคอในวนท

๒๐มถนายนพ.ศ.๒๔๗๖พนเอกพระยาพหลพลพยหเสนาได

น�าก�าลงทหารเขายดอ�านาจรฐบาลพระยามโนปกรณนตธาดาลงเอย

ดวยการทพนเอกพระยาพหลพลพยหเสนาไดเขาด�ารงต�าแหนง

นายกรฐมนตรคนท๒ของสยามและเปนผบรหารราชการแผนดน

สบตอมา

บทบาททไมมนคงของพระมหากษตรยภายใตรฐธรรมนญ

และความไมพอใจตอการยดอ�านาจของพนเอกพระยาพหลพล

พยหเสนา ไดตดตามมาดวยเหตรฐประหารซอนในเดอนตลาคม

พ.ศ.๒๔๗๖โดยกลมคนทเรยกตนเองวา“คณะกบานกเมอง”(หรอ

ทถกเรยกวา“กบฏบวรเดช”)ซงน�าโดยพระวรวงศเธอพระองคเจา

บวรเดชและเจานายอกหลายพระองค

พระวรวงศเธอ พระองคเจาบวรเดช ซงทรงเคยด�ารง

ต�าแหนงเสนาบดกระทรวงกลาโหม (กอนจะทรงลาออกในชวง

สวสทธ 23

พ.ศ. ๒๔๗๔) ไดทรงสงก�าลงทหารจากหวเมองภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลางเคลอนก�าลงทางรถไฟเขายดสนามบนดอนเมองและเขายดพนทไปตามแนวคลองบางเขนจนถงสถานรถไฟบางเขน เพอบบบงคบใหรฐบาล พนเอก พระยาพหลพลพยหเสนากระท�าตามเงอนไข ซงมใจความโดยยอคอ ใหรกษาสถาบนพระมหากษตรยใหอ�านาจรฐสภามากขนและจ�ากดอ�านาจของรฐบาลมใหกลายเปนคณะเผดจการโดยใหด�าเนนการปกครองประเทศในระบอบรฐธรรมนญทเปนประชาธปไตยอยางแทจรง

การกอรฐประหารในครงนนท�าใหถกมองจากฝายนยมคณะราษฎรวาเปนความพยายามทจะฟนระบอบสมบรณาญาสทธราชยและตอตานระบอบประชาธปไตย ทส�าคญ การทพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวทรงพยายามวางพระองคเปนกลาง ประกอบกบการตดสนพระทยทไมเดดขาดระหวางความขดแยงชวงสนๆนกเปนผลใหพระองคทรงถกรฐบาลสงสยวาใหการสนบสนนการกอเหตในครงน

เมอทรงแนพระทยวาพระองคและพระราชวงศตกอยในสภาวะทไมปลอดภยแลว ในชวงปลายพ.ศ.๒๔๗๖พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวซงขณะนนประทบณวงไกลกงวลจงหวดประจวบครขนธจงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหยายราชส�านกไปตงยงจงหวดสงขลา ซงในครงนนมเจานายทงฝายหนาฝายใน และขาราชบรพารผใกลชดตามเสดจฯ เปนจ�านวนมาก

รวมถงครอบครวของหมอมเจาอปษรสมานกตยากรพระมารดา

ของหมอมเจานกขตรมงคลดวย

และในครงนน หมอมเจาอปษรสมาน กตยากร “ทาน

หญงยา” ของหมอมราชวงศสรกต กไดทรงรบหมอมราชวงศ

สรกตรวมเดนทางไปพ�านกอยทจงหวดสงขลาดวย เพราะทรง

เมตตาหวงใยนดดาผเยาววยนนเอง

ชวตวยเยำวของหมอมรำชวงศสรกตผหำงอกพระ

บดำและมำรดำจงนบเปนชวงเวลำแหงควำมผนแปรอนนำ

หวนวตกของพระญำตวงศและผใหญจ�ำนวนมำก แตถง

อยำงนน “คณหญงสรกต”กยงคงอบอนและปลอดภยอย

ในควำมปกครองของพระญำตฝำยพระบดำและญำตผใหญ

ฝำยมำรดำผเปยมดวยควำมรกใครเมตตำตอคณหญงนอย

ผนเสมอมำ

24 พระราชน ศรแผนดน

เหตการณรฐประหารซอนโดยคณะกบานกเมองครงนน

ถกปราบปรามดวยอาวธ ท�าใหเกดการสรบระหวางคนไทย

ดวยกนเองจนมการเสยชวตทงสองฝายเปนทสะเทอนพระราช

หฤทยของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวเปนอนมาก

แผนดนใหม

26 พระราชน ศรแผนดน

ทสดแลวรฐบาลไดปราบการรฐประหารของคณะกบาน

กเมองลงไดเปนผลส�าเรจ ภายหลงจากเหตการณทางกรงเทพฯ

สงบลงรฐบาลจงสงตวแทนมากราบบงคมทลใหพระบาทสมเดจ

พระปกเกลาเจาอยหวเสดจกลบพระนครดงนนหมอมราชวงศ

สรกตซงตามเสดจไปดวยภายใตความปกครองของหมอมเจา

อปษรสมานกตยากรจงไดเดนทางกลบกรงเทพฯและมาพ�านก

อยกบ“ทานตา-ทานยาย”ทบานยานสะพานเหลองอกครง

เมอเสดจกลบถงกรงเทพฯพระบาทสมเดจพระปกเกลา

เจาอยหวทรงเจรจาเรองส�าคญกบรฐบาลหลายเรอง เชน เรอง

การช�าระโทษผคดกอการกบฏตอหนาพระทนง และเมอไมทรง

สามารถเจรจาใหเปนไปตามพระราชประสงคได และมพระราช

ด�ารวาพระองคไมสามารถใหความคมครองแกผใดไดแลว จง

ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเจานายและขนนางหลายทานท

อาจโดนภยคกคามจากรฐบาลเดนทางออกจากประเทศสยาม

หลงจากนนพระองคไดเสดจพระราชด�าเนนพรอมดวยสมเดจ

พระนางเจาร�าไพพรรณพระบรมราชนไปเจรญทางพระราชไมตร

กบประเทศในแถบยโรปพรอมทงเสดจประทบทประเทศองกฤษ

เพอทรงเขารบการผาตดและรกษาพระเนตร

ในระหวางนพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวไดทรง

แตงตงสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรา

นวดตวงศเปนผ ส�าเรจราชการแทนพระองค และทรงตดตอ

ราชการกบรฐบาลผานทางผส�าเรจราชการแทนพระองคอยาง

สวสทธ 27

ตอเนอง ซงในชวงเวลาดงกลาวยงคงปรากฏขอขดแยงตางๆ

ระหวางพระองคกบรฐบาลทไมสามารถหาขอยตกนไดพระองค

จงตดสนพระทยสละราชสมบตเมอวนท๒มนาคมพ.ศ.๒๔๗๗

(นบศกราชแบบเกา) ในพระราชหตถเลขาสละราชสมบตนน

ปรากฏขอความทใชอางองกนเสมอในเวลาตอมาวา

“ขาพเจามความเตมใจทจะสละอ�านาจอน

เปนของขาพเจาอยแตเดมใหแกราษฎรโดยทวไป

แตขาพเจาไมยนยอมยกอ�านาจทงหลายของขาพเจา

ใหแกผใดคณะใดโดยเฉพาะเพอใชอ�านาจนนโดย

สทธขาด และโดยไมฟงเสยงอนแทจรงของประชา

ราษฎร

บดน ขาพเจาเหนวาความประสงคของ

ขาพเจาทจะใหราษฎรมสทธออกเสยงในนโยบาย

ของประเทศโดยแทจรงไมเปนผลส�าเรจ และเมอ

ขาพเจารสกวาบดนเปนอนหมดหนทางทขาพเจาจะ

ชวยเหลอหรอใหความคมครองแกประชาชนไดตอ

ไปแลวขาพเจาจงขอสละราชสมบตและออกจาก

ต�าแหนงพระมหากษตรยแตบดนเปนตนไป”

-ประชาธปกปร.-

ในการทรงสละราชสมบตครงนน พระบาทสมเดจพระ

ปกเกลาเจาอยหวไมทรงตงองครชทายาททงนเพอพระราชทาน

พระราชวโรกาสใหรฐบาลและสภาผแทนราษฎรเปนผคดเลอก

พระมหากษตรยพระองคใหมเองจากนนพระองคทรงกลบไปใช

พระนามและพระราชอสรยยศเดมไดแกสมเดจเจาฟาประชาธปก

ศกดเดชน กรมหลวงสโขทยธรรมราชา และไมเสดจกลบมาท

ประเทศไทยอกเลย

ดงนน คณะรฐมนตรโดยความเหนชอบจากสภาผแทน

ราษฎรจงไดอญเชญเสดจพระวรวงศเธอ พระองคเจาอานนท-

มหดล ซงขณะนนทรงก�าลงศกษาอยทโรงเรยนในประเทศ

สวตเซอรแลนด และเปนเจานายเชอพระบรมวงศพระองคท ๑

ในล�าดบพระราชสนตตวงศแหงกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบ

ราชสนตตวงศ พ.ศ. ๒๔๖๗ ขนทรงราชยเปนพระมหากษตรย

รชกาลท๘ตงแตวนท๒มนาคมพ.ศ.๒๔๗๗เปนตนมา

นจงเปนกำรเรมตน“แผนดนท๒”ในชวตของคณ

หญงนอยวย๑ป๖เดอนอยำงหมอมรำชวงศสรกตกตยำกร

28 พระราชน ศรแผนดน

ภายหลงจากพระวรวงศเธอพระองคเจาอานนทมหดล

ไดทรงตอบรบค�ากราบบงคมทลเชญจากคณะรฐมนตรในยค

นน ใหเสดจขนครองราชยเปนพระมหากษตรยรชกาลท ๘

แหงราชวงศจกรแลว

“มหารานนอย” กบ “คาทานาย” ของ “แขกเลยงวว”

30 พระราชน ศรแผนดน

ปลายป พ.ศ. ๒๔๗๗ ขณะหมอมราชวงศสรกตมอาย

๒ป๖ เดอนหมอมเจานกขตรมงคลพระบดาทรงลาออกจาก

ราชการและเสดจกลบประเทศไทยพรอมครอบครว อนมหมอม

ราชวงศกลยาณกตบตรคนโตและหมอมราชวงศบษบาบตรคน

เลกซงเกดทสหรฐอเมรกาแลวมารบหมอมราชวงศอดลกตและ

หมอมราชวงศสรกตผตองอยหางจากพระบดาและมารดาตงแต

อายเพยง๓เดอนกลบมาอยพรอมหนากนทงครอบครวอกครง

ณต�าหนกในวงเทเวศรรมแมน�าเจาพระยาบรเวณถนนกรงเกษม

ปากคลองผดงกรงเกษมนนเอง

(ซาย) ม.ร.ว. สรกต กตยากร ในวยเดก(ขวา) ม.ร.ว. สรกต กตยากร กบนองสาว ม.ร.ว. บษบา กตยากร

สวสทธ 31

ในชวงเวลาแหงความอบอนนมบางครงทคณหญงกลบ

ไปคางบานของ “ทานตา” ทเธอคนเคยเปนอนด และครงหนง

ระหวางทหมอมราชวงศสรกตมาพกกบ “ทานตา” นนเอง กม

เหตการณหนงเกดขน เมอวนหนง พเลยงไดอมหมอมราชวงศ

สรกตในวย ๒ ขวบเศษออกไปเดนเลน ประจวบกบขณะนนม

“แขก”ชาวอนเดยซงเรยกกนวา“แขกเลยงวว”ทเปนเพอนของ

“แขกยาม”ประจ�าบานไดแวะมาหากนพอแขกเลยงววเหลอบ

มาเหนหมอมราชวงศสรกตกจองอยครหนงกอนจะกวกมอเรยก

พเลยงเพอจะขอเหนหนาหมอมราชวงศผเยาววยใหชดๆจนเมอ

ไดเหนในระยะใกลแลวแขกเลยงววคนนนกพดขนวา

“ตอไปจะไดเปนมหาราน”

วงเทเวศร

32 พระราชน ศรแผนดน

พเลยงไดฟงกชอบใจ น�าไปเลาให “ทานยาย” คอทาว

วนดาพจารณรวมถงคนในบานฟงแมมไดมใครเชอในค�าท�านายนน

แตกท�าใหใครตอใครตางรสกปลาบปลมและใหนกเอนดในความ

สดใสนารกของหมอมราชวงศหญงผนไปตามๆกนและค�าท�านายน

กน�ามาสการลอเลยนภายในครอบครวเปนทสนกสนานยงในเวลา

ตอมา

“ตอมาเมอหมอมราชวงศสรกตเจรญวยขน

เลยเปนเหตใหคณพชายทงสองคนเอามาลอเปนท

ขบขนวา เปนราชนแหงอบสซเนย (เอธโอเปยใน

ปจจบน) บางครงถงกบท�าใหผถกลอตองนงรองไห

ดวยความอายและเจบใจ แตพชายทงสองกยงไม

หยดลอกลบเอาเศษผามานขาดๆมาท�าเปนธงโบก

อยไปมา พรอมทงบอกวาเปนธงประจ�าตวของ

พระราชนเหตการณเหลานยงเปนทขบขนอยจนถง

ทกวนน เมอมการกลาวถงความหลง” (ทานผหญง

เกนหลงสนทวงศณอยธยา๓เลาไวในหนงสอบนทก

“เปน อย คอ สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรม

ราชนนาถ”)

๓ทานผหญงเกนหลงสนทวงศณอยธยา(นางสนองพระโอษฐ)ภรยาพลโทนายแพทยหมอมหลวงจนดาสนทวงศณอยธยา(อนชาของหมอมหลวงบวกตยากรพระชนนในสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช)

สวสทธ 33

ยงไปกวานน เมอหมอมราชวงศสรกตไดเลาเรองราว

ดงกลาวใหเพอนๆ จากโรงเรยนเซนตฟรงซสซาเวยรคอนแวนต

ทยายมาเรยนตอทโรงเรยนมาแตรเดอวทยาลยฟงวามหมอดมา

ทต�าหนกของทานพอ แลวทายทกวาจะไดเปนราชน กท�าให

คณหญงไดรบการขนานนามจากเพอนๆ วา “ราชนสรกต” มา

นบแตนน

เรองราวทมาของค�าขนานนาม “ราชนสรกต” จงเปนท

ขบขนของราชสกลกตยากรเสมอเมอถกน�ามากลาวถงแตกไมม

ผใดเลยทจะคาดคดวาในอก๑๐กวาปตอมาค�าท�านายนนจะ

เปนจรง!