รายงานวิจัย ความหลากหลายของไลเคนในพื้นที่หุบเขาล าพญา ต ...wb.yru.ac.th ›

รายงานวจย

ความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา

Diversity of Lichens in Lampaya Valley, Mueang District, Yala Province.

มฮ าหมดตายดน บาฮะคร ประยร ด ารงรกษ

ฉนทนา รงพทกษไชย พาตเมาะ อาแยกาจ

ซไบด โตะโมะ นสร มะแน

ไดรบทนอดหนนจากงบประมาณแผนดน ปงบประมาณ 2557 มหาวทยาลยราชภฏยะลา

มฮ าหมดตายดน บาฮะคร และคณะ ความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา จงหวดยะลา มหาวทยาลยราชภฏยะลา 2557

ก

บทคดยอ

การศกษาความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา ระหวางเดอนพฤศจกายน 2556 ถงเดอนธนวาคม 2557 เพอศกษาความหลากหลายของชนดพนธ สณฐานวทยา อนกรมวธาน แหลงทพบและสภาพแวดลอมบางประการ โดยการเดนส ารวจ 2 เสนทาง คอแนวล าธารและแนวทางเดนปาธรรมชาต ระยะทางประมาณ 8,950 เมตร ทระดบความสงไมเกน 400 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง เกบตวอยางไลเคนเดอนละ 1 ครง จากตวอยางไลเคน 489 ตวอยาง สามารถจ าแนกไลเคนได 19 วงศ 41 สกล 60 ชนด แบงเปน 4 กลม คอ กลมครสโตส 16 วงศ 29 สกล 41 ชนด กลมโฟลโอสพบ 5 วงศ 8 สกล 11 ชนด กลม สแควมโลสพบ 2 วงศ 2 สกล 4 ชนด และกลมบสซอยดพบ 2 วงศ 2 สกล 4 ชนด วงศทพบมากทสด คอ วงศ Graphidaceae พบ 11 สกล 14 ชนด รองลงมาคอ วงศ Physciaceae สวนใหญเปนไล เคนท เจรญอยบนเปลอกไมอยบร เวณทมแสงร า ไร ไดแก ชนด Antracothecium cristatellum, Coccocarpia palmicola, Collema rugosum, Leptogium phyllocarpum, Leptogium cyanescens, Crocynia pyxcinoides และ Pyxine reticulate. ค ำส ำคญ : ไลเคน หบเขาล าพญา ความหลากหลายทางชวภาพ

ข

Abstract

Diversity of Lichens in Lampaya Valley, Muang yala District, Yala Province was studied from December 2013 to November 2014. The objective was to study species diversity, morphology, taxonomy and habitat; surveying once a month 2 trails were stream and valley, which not higher than 400 meters above sea level. It was found that lichens comprised of 19 families, 41 genera and 60 species Divided in to 4 groups : Crustose comprised of 16 families, 29 genera and 41 species. Foliose comprised of 5 families, 8 genera and 11 species, Squamulose comprised of 2 families 2 genera and 4 species, Byssoid comprised of 2 families 2 genera and 4 species. The dominant family was Graphidaceae, and Physciaceae. Mostly lichen was grown on the bark and shading such as Antracothecium cristatellum, Coccocarpia palmicola, Collema rugosum, Leptogium phyllocarpum, Leptogium cyanescens, Crocynia pyxcinoides and Pyxine reticulate. Keywords : Lichens, Lamphaya valley, Biodiversity.

ค

กตตกรรมประกาศ

คณะผวจยขอขอบคณมหาวทยาลยราชภฏยะลา ทใหการสนบสนนงบประมาณในการท าวจยเรองความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา

งานวจยนส าเรจดวยความอนเคราะหของบคคลและหนวยงานทเกยวของหลายแหงทผวจยไมอาจน ามากลาวไดไดทงหมด ผมพระคณทานแรกคอ อาจารยเวชศาสตร พลเยยม อาจารยทปรกษางานวจย จากหนวยวจยไลเคน ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง ทไดใหความชวยเหลอในการตรวจสอบความถกตองของการจ าแนกไลเคน ใหขอคดและเทคนคในแงมมตางๆ ทเปนประโยชนตอการท าวจย ใหค าแนะน าในกระบวนการวจย การวเคราะหขอมลและการสรปขอมล รวมถงไดใหค าปรกษาและเปนก าลงใจแกผ วจยตลอดเวลา ทานทสองคอ รองศาสตราจารย ดร.กณฑรย บญประกอบ อาจารยทปรกษางานวจย จากหนวยวจยไลเคน ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง ทใหความชวยเหลอในการท าวจยใหค าปรกษาทดตลอดมา

ขอขอบคณอธการบดมหาวทยาลยรามค าแหง คณาจารยและบคลากรหนวยวจยไลเคน ภาคชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง กรงเทพฯ ทใหความอนเคราะหสถานทหองปฏบตการวจย ใหความอนเคราะหในการตรวจสอบความถกตองของชนดไลเคน ใหความชวยเหลอในกระบวนการทดลองทางวทยาศาสตร ใหค าแนะน าและเปนทปรกษาทดตลอดมา

ขอขอบคณนายกองคการบรหารสวนต าบลล าพะยา ทใหการชวยเหลออ านวยความสะดวกในการเกบขอมลในพนทหบเขาล าพญา ขอขอบคณ คณดอเลาะ สาและ และครอบครวทใหความชวยเหลอในการลงพนทเกบขอมล ขอขอบคณประชาชนในพนทต าบลล าพะยาทใหความรวมมอในการตอบขอซกถามเกยวกบการใชทรพยากรธรรมชาตและสภาพพนทปาหบเขาล าพญา

สดทายคณะผวจยขอขอบพระคณยง ในความกรณาของอาจารยทกทานทไดเสยสละเวลาอนมคาพรอมกบเปดโอกาสใหผวจยไดเขาพบเพอขอค าปรกษา ค าแนะน า และขอคดไดตลอดระยะเวลาในการท าวจยจนกระทงไดเสรจสมบรณตามกระบวนการวจยในครงน ตลอดจนผมสวนเกยวของทกทานตอการวจยจนท าใหงานวจยฉบบนส าเรจลลวงไปดวยด ขอขอบพระคณยง

ศนยวจยความหลากหลายทางชวภาพฯ

http://joomlas.ru.ac.th/lichen/index.php/staff?layout=edit&id=31

ง

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษองกฤษ ข กตตกรรมประกาศ ค สารบญ ง สารบญตาราง ฉ สารบญภาพ ช บทท 1 บทน า

ความส าคญและทมาของปญหา 1 วตถประสงคของการวจย 2 ความส าคญของการวจย 2 ขอบเขตของการวจย 2 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 นยามศพทเฉพาะ 4 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ความหมายของไลเคน 5 ประเภทของไลเคน 5 โครงสรางภายในของไลเคน 6 การเจรญเตบโตของไลเคน 7 การขยายพนธของไลเคน 7 นเวศวทยาของไลเคน 9 อนกรมวธานของไลเคน 10 ความส าคญของไลเคน 10

งานวจยทเกยวของ 15 บทท 3 วธด าเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง 21 เครองมอทใชในการวจย 23

การเกบรวบรวมขอมล 24 การวเคราะหขอมล 27

บทท 4 ผลการวจย ขนตอนการวเคราะหขอมล ดานความหลากหลายทางชวภาพของไลเคน 29 ดานลกษณะแหลงทอย และการเจรญเตบโตของไลเคน 32

ดานลกษณะสณฐานวทยาของไลเคน 39

จ

สารบญ (ตอ) หนา

ผลการวจยรวม 51 บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย 53 อภปรายผล 53 ขอเสนอแนะ 54 บรรณานกรม 55 ภาคผนวก ภาคผนวก ก ภาพไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา 58 ประวตนกวจย................................................................................................................................ 111

ฉ

สารบญตาราง หนา

ตารางท 1 อตราการเจรญเตบโตของไลเคน 7 2 ไลเคนแทลลสขนาดใหญในพนทหบเขาล าพญา 29 3 ไลเคนแทลลสขนาดเลกทพบในหบเขาล าพญา 30 4 แหลงทอยและลกษระการเจรญเตบโตของไลเคน 34 5 ลกษณะสณฐานวทยาของไลเคนทพบในหบเขาล าพญา (สรปลกษณะส าคญของสกล

(Genus) ของไลเคนโฟลโอส (Foliose) สแควมโลส (Squamulose) บอสซอยด (Bissoid) และครสโตส (Crustose) ทพบในหบเขาล าพญาจ านวน 42 สกล โดยแบงกลมตามลกษณะของแทลลส บางสกลมแทลลสมากกวาหนงแบบ 39

ช

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 ภาพตดขวางของโครงสรางไลเคน 6 2 การเจรญเตบโตแบบอาศยเพศโดยลกษณะการสราง fruiting body แบบตางๆ 8 3 ไอซเดย 8 4 ซอรเดย 9 5 แผนทประเทศไทยแสดงทตงหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 22 6 อปกรณเกบตวอยางไลเคนในภาคสนาม 23 7 ลกษณะของไลเคน Coccocarpia palmicola ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ……….……. 58 8 ลกษณะของไลเคน Collemma rugosum....................................................................... 59 9 ลกษณะของไลเคน Leptogium cyanescens ................................................................ 60 10 ลกษณะของไลเคน Leptogium phyllocarpum........................................................... 61 11 ลกษณะของไลเคน Leptogium sp.1.............................................................................. 61 12 ลกษณะของไลเคน Parmeliella sp.1............................................................................ 62 13 ลกษณะของไลเคน Pamotrema sp.1............................................................................. 63 14 ลกษณะของไลเคน Dirinaria picta................................................................................... 64 15 ลกษณะของไลเคน Physcia sp.1..................................................................................... 65 16 ลกษณะของไลเคน Pyxine sp.1….................................................................... ................ 66 17 ลกษณะของไลเคน Pyxine reticulate............................................................................ 67 18 ลกษณะของไลเคน Eschatogonia polifera................................................................... 68 19 ลกษณะของไลเคน Phyllopsora santensis................................................................... 69 20 ลกษณะของไลเคน Phyllopsora sp.1............................................................................. 70 21 ลกษณะของไลเคน Phyllopsora sp.2….......................................................................... 70 22 ลกษณะของไลเคน Crocynia sp.1................................................................................... 71 23 ลกษณะของไลเคน Crocynia pyxinoides ..................................................................... 72 24 ลกษณะแทลลสของไลเคน ก) Dichosporidium sp.1 ข) Dichosporidium sp.2........... 73 25 ลกษณะแทลลสของไลเคน Arthopyrenia keralensis ................................................... 74 26 ลกษณะแทลลสและแอสโคมาตาของไลเคน Porina mastoidella................................. 75 27 ลกษณะแทลลสของไลเคน ก) Porina sp.1 ข) Porina sp.2........................................... 76 28 ลกษณะแทลลสของไลเคน ก) Anthracothecium cristatellum ข) Anthracothecium sp.1................................................... 77 29 ลกษณะของไลเคน Anthracothecium megaspemum ............................................... 78 30 ลกษณะแทลลสและแอสโคมาตาของไลเคน Pyrenula sp.1............................................ 79 31 ลกษณะแทลลสของไลเคน Laurera benguelensis ........................................................ 80 32 ลกษณะของไลเคน Trypethelium sp.1........................................................................... 81 33 ลกษณะแทลลสและแอสโคมาตาของไลเคน Arthonia sp.1.............................................. 82

ซ

สารบญภาพ (ตอ) ภาพท หนา 34 ลกษณะของไลเคน Arthothelium sp.1.......................................................................... 83 35 ลกษณะของไลเคน Coenogonium sp.1.......................................................................... 84 36 ลกษณะของไลเคน Chapsa sp.1...................................................................................... 85 37 ลกษณะแทลลสและแอสโคมาตาของไลเคน Myriotrema sp.1........................................ 86 38 ลกษณะของไลเคน Ocellularia crocea.......................................................................... 87 39 ลกษณะของไลเคน Ocellularia sp.1................................................................................ 88 40 ลกษณะแทลลสของไลเคน Ocellularia sp.2………………………........................................ 88 41 ลกษณะของไลเคน Letrouitia leprolyta……………………………........................................ 89 42 ลกษณะของไลเคน Buellia sp.1…………………………………………........................................ 90 43 ลกษณะของไลเคน Bacidia sp.1…………………………………………....................................... 91 44 ลกษณะของไลเคน Bacidia laulocerasi……………………………......................................... 92 45 ลกษณะของไลเคน Chiodecton sp.1............................................................................... 93 46 ลกษณะของไลเคน Cresponea proximate……………………............................................ 94 47 ลกษณะของไลเคน Cresponea sp.1............................................................................... 95 48 ลกษณะของไลเคน Cresponea sp.2.............................................................................. 95 49 ลกษณะของไลเคน Caloplaca sp.1…………………………………........................................ 96 50 ลกษณะของไลเคน Malmidia sp.1................................................................................ 97 51 ลกษณะของไลเคน Acanthothecis sp.1....................................................................... 98 52 ลกษณะของไลเคน Diorygma sp.1................................................................................ 99 53 ลกษณะของไลเคน Dyplolabia afzelii......................................................................... 100 54 ลกษณะของไลเคน Fissurina sp.1................................................................................. 101

55 ลกษณะของไลเคน Graphis sp.1…................................................................................ 102 56 ลกษณะของไลเคน Pheographis brasiliensis ............................................................ 103

57 ลกษณะของไลเคน Platythecium serpentinellum................................................... 104 58 ลกษณะของไลเคน Sarcographa labyrinthica......................................................... 105 59 ลกษณะของไลเคน Sarcographa sp.1…………………………............................................ 106 60 ลกษณะแทลลสของไลเคน Cryptothecia sp.1.............................................................. 107 61 ลกษณะแทลลสของไลเคน Cryptothecia sp.2 ............................................................. 108 62 ลกษณะแทลลสของไลเคน Cryptothecia sp.3............................................................. 108 63 ลกษณะของไลเคน Chrysothrix candellaris…………………………….………………………… 109 64 ไลเคนกลมทไมสรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ……………………………………………… 110

บทท 1 บทน ำ

ควำมส ำคญและทมำของปญหำ ไลเคนเปนทรพยากรธรรมชาตทมความหลากหลายมากในประเทศไทย ในปจจบนม ไลเคนในประเทศไทยทส ารวจและก าหนดชอไดแลวกวา 1,700 สายพนธ และมไลเคนอกกวากงหนงทยงไมมรายงาน ทงนเนองจากยงไมสามารถระบชอได โดยสวนมากเปนไลเคนกลมทไมมโครงสรางสบพนธทงแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศ ซงโครงสรางเหลานมความส าคญมากในการจดจ าแนกสายพนธ และมไลเคนอกจ านวนหนงทการส ารวจยงเขาไมถง เชนไลเคนบนเรอนยอดไม หรอตามโขดหนทสงชน ไลเคนเปนสงมชวตท เกดจากการอยรวมกนแบบพงพาอาศยซงกนและกน (symbiosis) ของ ไมโคไบออนท (mycobiont) ไดแก รา (fungi) และโฟโตไบออนท (photobiont) ไดแก สาหราย (algae) หรอ สาหรายสเขยวแกมน าเงน (cyanobacteria) โดยไลเคนมรปแบบการเจรญเตบโตแตกตางไปจากรา และสาหรายทเจรญเปนอสระโดยสนเชง ราท าหนาทปองกนอนตรายจากสงแวดลอมใหกบสาหราย เชน ปองกนอนตรายจากรงสอลตราไวโอเลตทไดรบจากดวงอาทตย และยงชวยรกษาความชนใหแกสาหราย สวนสาหรายมคลอโรฟลลสรางอาหารไดจากขบวนการสงเคราะหดวยแสง และแบงอาหารใหรา (Ahmadjian and Hale, 1993) ไลเคนเปนสงมชวตทมความส าคญและมประโยชนมากมาย โดยธรรมชาตไลเคนเปนอาหารและทอยอาศยของสตว เชน กวางกนไลเคนเปนอาหาร นกและแมลงใชไลเคนท ารง หรอสตวขนาดเลก เชน ปลวกกนไลเคน นอกจากนมนษยยงมการใชประโยชนจากไลเคนในดานตางๆ มาตงแตยคโบราณ ไดแก ดานอาหาร ยาสมนไพร สยอมผา การใชไลเคนบอกอายหน และโบราณวตถ นอกจากน ปจจบนไลเคนมบทบาทส าคญในการใชเปนดชนบงชคณภาพอากาศ

มการน าไลเคนมาเปนเครองมอชวดมลพษในอากาศของเมองใหญ เชน ในกรงลอนดอน มมลพษท เกดจากกาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) จากการน าถานหนมาใชทงในครวเรอนและภาคอตสาหกรรมท าใหพบไลเคนไดนอย ตอมาส ารวจพบไลเคนไดมากขนหลงจากมการลดลงของมลพษในอากาศ ซงแสดงใหเหนวาอากาศดขน ลกษณะเดยวกนนพบไดหลายเมองทางยโรป (Fenton, 1960; 1964; Hawksworth and Rose, 1970; Gilbert, 1973; Nimis et al., 1990; Geebelen and Hoffmann, 2001; Asta et al., 2002; van Herk et al., 2003)

ในปจจบนไลเคนมบทบาทในชวตของคนไทยมากขน เหนไดจากบางหนวยงาน เชน กรมปาไม ทจดท าโครงการส ารวจความหลากหลายทางชวภาพของไลเคน และการเชอมโยงกบภมปญญาพนบานของชมชนใกลพนทปาอนรกษ หรอแมแตมลนธโลกสเขยว ทใชไลเคนเปนสอการเรยนรธรรมชาตและความสมพนธกบคณภาพอากาศในเมอง กจกรรมตาง ๆ เหลานแสดงใหเหนถงความตระหนกในทรพยากรทางชวภาพของไทยมากขน

หบเขาล าพญา ซงตงอยทต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา เปนสวนหนงของเทอกเขาสนกาลาคร เปนพนททมการกลาวถงในอดตวามความหลากหลายของสมนไพรและพรรณไมเปนอยางมาก สภาพโดยรวมของพนทหบเขาล าพญา เปนปาดงดบชนหรอปาฝนเขตรอน มความสง

2

ระหวาง 50-700 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง พนทสวนใหญเปนพนทราบสง สภาพปายงมความอดมสมบรณ อกทงยงเปนแหลงก าเนดพรรณไมทส าคญหลากหลายชนด เชน พชตระกลปาลมและเฟรนชนดตางๆ (ฉนทนา รงพทกษไชย และคณะ, 2548) หบเขาล าพญาอาจมสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของไลเคนมากมาย ดงนน จงไดศกษาวจยพนฐานดานความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนในบรเวณหบเขาล าพญา เพอท าการส ารวจความหลากหลาย และเปนการพฒนาองคความรการใชประโยชนจากทนทางธรรมชาตทมอยอยางยงยนของชมชนในล าพะยา และเปนแนวทางในการเผยแพร สรางความรความเขาใจในการจดการทรพยากรธรรมชาตทเนนการมสวนรวมของชมชนตอไป วตถประสงคของกำรวจย

1. เพอศกษาความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา

2. เพอศกษาแหลงทอยของไลเคนในหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 3. เพอรวบรวมขอมลของไลเคนในหบเขาล าพญาใชในการศกษาตอไปในอนาคต

ควำมส ำคญของกำรวจย ผลของการวจยท าใหทราบถงชนดของไลเคนทอาศยอยในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา ตามสภาพการใชประโยชนทดนบรเวณพนทหบเขาล าพญาในแนวล าธารหรอทางเดนธรรมชาตทเปนตวแทนของปาหบเขาล าพญา ทระดบความสง 50-400 เมตร ซงสามารถน ามาพฒนาเปนดชนชวดความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนทน ามาใชไดกบการเปลยนแปลงสภาพพนทของชมชน ท าใหชมชนและหนวยงานทองถนมความพรอมในการตดตามตรวจสอบการเปลยนแปลงสภาพพนทปาโดยใชไลเคนในพนทดวยตนเอง เกดความรวมมอระหวางองคกร สถาบนการศกษาและชมชนในการตดตามตรวจสอบสงแวดลอมอยางเปนรปธรรม เพมบทบาทและศกยภาพชมชนในการตดตามการเปลยนแปลงของสงแวดลอมตอไป ขอบเขตของกำรวจย

1. ขอบเขตดำนประชำกรและกลมตวอยำง ศกษาไลเคนในบรเวณพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา

เปนระยะเวลา 1 ป เรมตงแตเดอนธนวาคม พ.ศ. 2556 ถงเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2557 โดยศกษา ไลเคนในพนทตามแนวล าธารหรอทางเดนธรรมชาตทเปนตวแทนของปาหบเขาล าพญา ทระดบความสง 50-400 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง เกบตวอยางไลเคน เดอนละ 2 ครง

2. ขอบเขตดำนเนอหำ ศกษาไลเคนดานสณฐานวทยา กายวภาควทยา เพอจ าแนกไลเคนตามหลกอนกรมวธาน

และศกษาปจจยสภาวะแวดลอมบางประการบรเวณทไลเคณเจรญเตบโต การศกษาสณฐานวทยา ไดแก ศกษารปรางลกษณะภายนอกและลกษณะสของไลเคน การศกษากายวภาควทยา ไดแก รปแบบการจดเรยงตวของสาหรายและรา ลกษณะโครงสรางระบบสบพนธ การจ าแนกหมวดหมถง

3

ระดบสกลและชนด อนกรมวธานวทยา การแพรกระจายของไลเคน และแหลงทอย ปจจยสภาพแวดลอมบางประการ ไดแก อณหภม ความเขมของแสง และความชนสมพทธของ แตละสถาน ซงมความส าคญตอการแพรกระจายและแหลงอาศยของไลเคน

3. ขอบเขตดำนตวแปร

3.1 ตวแปรอสระ คอ สภาพพนท 3.2 ตวแปรตาม คอ ชนดของไลเคน

ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1. ดำนผลผลต : ผลทเกดขนทนทหรอผลทเกดขนโดยตรง หลงจากด าเนนการวจยเสรจสน 1.1 ทราบถงชนดของไลเคนทอาศยอย ในบรเวณ พนทหบเขาล าพญา ต าบล

ล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 1.2 ทราบถงลกษณะทางชววทยา และลกษณะทางนเวศวทยาบางประการของ

ไลเคนทพบในหบเขาล าพญา 1.3 เปนขอมลพนฐานเพอการวางแผนการอนรกษและการน าไปใชประโยชนใหกบ

ประชาชนในพนทและบรเวณใกลเคยง

2. ดำนควำมร : ผลทเกดตอเนองมาจากผลผลต 2.1 มองคความรเกยวกบความหลากหลายของไลเคนทพบในพนทหบเขาล าพญา

ดานลกษณะสณฐานวทยา และแหลงทอย 2.2 เปนขอมลเพอจดท าหนงสอหรอเอกสารเผยแพรตามโรงเรยน หรอกลมผสนใจ

เกยวกบไลเคน 2.3 เปนขอมลเพอจดท าแผนการสอนเกยวกบการเรยนรเรองไลเคนใหกลมนกเรยน

หรอผสนใจ 2.4 เปนแนวทางทจะน าไปสการอนรกษไลเคนทอาศยอยในพนทหบเขาล าพญา

3. ดำนผลกระทบ : ผลระยะยาวซงเกดเปนผลจดหมายปลายทางหรอผลตอเนองจากผลลพธ 3.1 เปนแนวทางในการอนรกษและการน าไลเคนไปใชใหเกดประโยชนสงสด

3.2 ประชาชนในทองถนเกดความตระหนกและหวงแหนทรพยากรในทองถน และเกดการอนรกษอนทรงคณคาแกประเทศชาต และโลกใหคงอยตลอดไป

3.3 เปนแหลงเรยนรและแหลงศกษาของนกเรยน นกศกษาหรอผสนใจดานไลเคนในพนทวจยตอไปในอนาคต

4

นยำมศพทเฉพำะ ควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ (Biodiversity) หมายถง การมสงมชวตนานาชนด นานา

พนธในระบบนเวศอนเปนแหลงทอยอาศย ซงมมากมายและแตกตางกนทวโลก คอ การทมชนดพนธ (species) สายพนธ (genetic) และระบบนเวศ (ecosystem) ทแตกตางหลากหลายบนโลก ไลเคน (Lichens) หมายถง สงมชวตทมการด ารงชวตแบบตองพงพาอาศยซงกนและกน ประกอบดวยสาหรายสเขยวหรอสาหรายสเขยวแกมน าเงนและราพวกแอสโคไมซตส หรอ เบสดโอไมซตส ซงสาหรายจะไดรบความชนหรอสารอาหารจากรา สวนราไดรบอาหารทสาหรายสงเคราะหขน สาหรายอาจเรยงตวกนเปนระเบยบหรออยกนอยางกระจดกระจาย และมไมซเลยมของราหมไว ไลเคนจะเกาะอาศยอยบนผวหนาของสงตางๆ โดยพบทงบนวสดธรรมชาต เชน เปลอกไม ใบไม หน ดน แมลง เปนตน หรอวสดกอสราง เชน คอนกรต แผนปายโลหะ ฯลฯ

พนทวจย หมายถง พนทตามแนวล าธารหรอทางเดนธรรมชาตทเปนตวแทนของปาหบเขา ล าพญา ตงแตระดบความสง 50-400 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง

หบเขำล ำพญำ เปนสวนหนงของเทอกเขาสนกาลาคร เปนทมการกลาวขานวาเปนหบเขาทมความหลากหลายชวภาพ ลกษณะของพนทหบเขาโดยภาพรวมเปนปาดบชนหรอปาฝนเขตรอน อยสงจากระดบน าทะเลปานกลาง 50-700 เมตร

ล ำพะยำ หมายถง ชอต าบล (ต าบลล าพะยา) ล ำพญำ หมายถง ชอหบเขา (หบเขาล าพญา)

กำรใชประโยชนทดน หมายถง การส ารวจภาคสนามการใชประโยชนทดนปจจบน พ.ศ. 2552 ในเขตผงเมองรวมชมชน จ าแนกประเภทออกเปน 10 ประเภท (กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมเมองยะลา พ.ศ. 2554 : 2 – 7 ) ซงจากการลงพนทไดประยกตการจ าแนกประเภทการใชประโยชนทดนตามสภาพจรงออกเปน 4 ประเภท คอ ประเภทท 1 การใชประโยชนทดนประเภท ปาไม ประเภทท 2 การใชประโยชนทดนประเภทเกษตรกรรม ประเภทท 3 การใชประโยชนทดนประเภททอยอาศย และประเภทท 4 การใชประโยชนทดนประเภททอยอาศยและเกษตรกรรม

ตวบงชทำงชวภำพ (Bioindicators) หมายถง สงมชวตทสามารถใชบงชถงสภาวะทางสงแวดลอมได โดยพจารณาในแงของการสะสมสารพษในสงมชวต การปรากฏหรอการหายไปของสงมชวตบางชนด หรอความหลากหลายของกลมสงมชวต (Martin and Coughtrey, 1982)

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา ซงผวจยไดศกษาเนอหาจากเอกสารวชาการ ต ารา วารสาร บทความทางวชาการและงานวจยทเกยวของมาสงเคราะหเพอใชในการวจยในเนอหาสาระทเกยวของ ดงน

แนวคด ทฤษฎทเกยวของ 1. ความหมายของไลเคน 2. ประเภทของไลเคน

3. โครงสรางภายในของไลเคน 4. การเจรญเตบโตของไลเคน 5. การขยายพนธของไลเคน 6. นเวศวทยาของไลเคน 7. อนกรมวธานของไลเคน 8. ความส าคญของไลเคน

9. ตวอยางไลเคนในประเทศไทยและตางประเทศ แบงประเภทตามพนทและตามวงศ งานวจยทเกยวของ

แนวคด ทฤษฎทเกยวของ ความหมายของไลเคน ไลเคนเปนสงมชวตขนาดเลกทเกาะอาศยบนผวหนาของสงตางๆ โดยพบทงบนวสดธรรมชาต เชน เปลอกไม ใบไม หน ดน สตว แมลง เปนตน และวสดกอสราง เชน คอนกรต แผนปายโลหะ ฯลฯ ไลเคนเปนสงมชวตท เกดจากการอยรวมกนแบบพงพาอาศยซงกนและกน (Symbiosis) ของรา (Fungi) ซงราใน ไลเคนเรยกวา ไมโคไบออนท (Mycobiont) กบสาหราย (Algae) หรอ สาหรายส เขยวแกมน าเงน (Cyanobacteria) โดยเรยกสาหรายในไลเคนวา โฟโตไบออนท (Photobiont) (มหาวทยาลยรามค าแหง, 2550) โดยราท าหนาทชวยรกษาความชนและปองกนอนตรายใหกบสาหราย เชน ปองกนอนตรายจากรงสอลตราไวโอเลตทไดรบจากดวงอาทตย สวนสาหรายมคลอโรฟลลท าหนาทสงเคราะหแสงเพอสรางอาหาร และแบงอาหารใหกบรา (Ahmadjian and Hale, 1993) ทงราและสาหรายมาอยรวมกนเปนโครงสรางทมลกษณะเฉพาะเรยกวา แทลลส (Thallus) คอ ไมมราก ล าตน และใบทแทจรงเหมอนพชชนสง (Purvis, 2000) แทลลสของไลเคนประกอบดวยไมซเลยมของราอดตวกนแนนอยชนบน ชนกลางเปนกลมเซลลของสาหรายและดานลางลงไปเปนชนของรา ซงอาจยดตดกบพนทอาศยดวยไฮฟาทเรยกวา ไรซน (Rhizine) ทงราและสาหรายตางเออประโยชนซงกนและกน ท าใหไลเคนเกดขนไดในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมตอการด ารงชวตของฝายใดฝายหนง หรอสงมชวตอนๆ (ปรชา สวรรณพนจ และนงลกษณ สวรรณพนจ, 2550) โดยทวไปเราไมพบราจากไลเคนเตบโตอยอยางอสระตามธรรมชาตแตเราสามารถพบสาหรายเตบโตอยไดเอง

ประเภทของไลเคน ไลเคนทวโลกทส ารวจพบมประมาณ 25,000 ชนด ส าหรบในประเทศไทยมประมาณ 1,100 ชนด

(เกสรา จาตกวนช, 2555) ไลเคนแตละชนดเกดจากราหนงชนดจบคกบสาหรายอกชนดหนงเทานน ความ

6

หลากหลายของไลเคนขนอยกบชนดของราเปนส าคญ ราทกอใหเกดไลเคนมประมาณ 13,500 ชนด สวนสาหรายในไลเคนมประมาณ 100 ชนด 40 สกล เทานน การอยรวมกนของสาหรายและรา ท าใหเกดโครงสรางทมลกษณะเฉพาะของไลเคนเรยกวาแทลลส (thallus) ไลเคนแบงออกเปน 2 กลมใหญๆ คอ

1. ไลเคนขนาดเลก (Microlichens) หรอครสโตสไลเคน (Crustose lichens) แทลลสขนาดเลก มลกษณะคลายฝนผงอดตวกนเปนแผนบางๆ แบนราบเกาะตดแนนตามเปลอกไมกอนหน มชนผวดานบนดานเดยวสวนดานลางแนบสนทกบวตถทเกาะเชน สกล Buellia, Rinodina เปนตน (พชร มงคลสข และสญญา มสม, 2555)

2. ไลเคนขนาดใหญ (Macrolichen) แบงเปน 3 กลม ดงน 2.1 ไลเคนพวกแผนใบ (Foliose lichens) แทลลสขนาดใหญ ลกษณะคลายแผนใบไม มชน

ผว 2 ดาน ดานบนสมผสอากาศดานลางมสวนทคลายรากเกดจากเสนใยของรา เรยกวาไรซน ( rhizine) ใชเกาะกบวตถทเกาะอาศย (substrate) พบตามเปลอกไม บนกอนหน เชน สกล Dirinaria, Hyperphyscia เปนตน (พชร มงคลสข และสญญา มสม, 2555) 2.2 ไลเคนพวกเสนสายหรอพวกพมกอ (Fruticose lichens) แทลลสขนาดใหญ ลกษณะเปนกงกานหรอเสนสายคลายรากฝอยกบรากแขนงแตอยในอากาศหรอคลายตนไมขนาดเลก เกาะอาศยอยเพยงจดเดยวเชน สกล Ramalina (กณฑรย บญประกอบ และกวนนาถ บวเรอง, 2550), Arthrosporum (Cannon & Kirk, 2007) เปนตน

2.3 สแควมโลสไลเคน (Squamulose lichens) แทลลสขนาดใหญ ลกษณะเปนเกลดเลกๆ คลายเกลดปลาหรอคลายตนไมขนาดเลกๆ พบตามพนดนและตนไม เชน สกล Peltula (กณฑรย บญประกอบ และกวนนาถ บวเรอง, 2550) Cladonia (Cannon & Kirk, 2007) เปนตน โครงสรางภายในของไลเคน ไลเคนมลกษณะคลายพช สวนทงหมดของไลเคน เรยกวาแทลลส เนองจากฟงไจทพบในไลเคนมมากมายหลายชนด ท าใหลกษณะแทลลสมหลายแบบ ตลอดจนมโครงสรางท ใชในการสบพนธแตกตางกนไป ดงนนเกณฑการจ าแนกไลเคนจงพจารณาชนดของฟงไจทท าให เกดแทลลสแบบตางๆ แทลลสของ ไลเคนเกดจากไฮฟา (hypha) ของฟงไจทแตกแขนงและสานกนเปนรางแห และเชอมตอกน (Anastomose) คลายกบการถกทอเสนดายใหเปนผนผา แบงออกเปนชนตางๆ เรยงตามล าดบ

ภาพท 1 ภาพตดขวางของโครงสรางไลเคน (ทมา http://www.ru.ac.th/lichen,2556)

7

เมอผาไลเคนตามขวางเพอดโครงสรางภายในแทลลส จะเหนวาประกอบขนจากเสนใยของรา ทเรยกวา ไฮฟ (hyphae) กบสาหรายซงประสานและเรยงตวกนเปน 3 ชน คอ

1. ชนคอรเทกซ (Cortex) เปนชนผวนอกทเกดจากเสนใยไฮฟสานตวกนอยางหนาแนน 2. ชนเมดลา (Medulla) เปนบรเวณทสาหราย (Algae) อาศยอย โดยสาหรายจะถกเสนใยไฮฟพน

ไวโดยรอบ ชนเมดลา เปนชนทหนาทสดของแทลลส มลกษณะเปนเสนใยไฮฟถกทอกนเปนชนทมความสามารถในการกกเกบน าและ ธาตอาหารตาง ๆ

3. ชนโลเวอรคอรเทกซ (Lower cortex) ดานลางเปนชนทประกอบดวยเสนใยของราประสานกนแนนและมเสนใยของราพฒนาเปนไรซน (Rhizine) ใชยดเกาะกบวตถ ไลเคนบางชนดไมมชนน

การเจรญเตบโตของไลเคน

ไลเคนไดรบวตถดบส าหรบการเจรญเตบโตจากบรรยากาศ ประกอบดวยน าในสภาพของฝน หมอก ไอน าหรอน าคาง คารบอนไดออกไซด (CO2) แสง และธาตอาหารสวนใหญละลายอยในน า โดยไลเคนไมไดรบอาหารจากวตถทเกาะอาศย (substate) ไลเคนไมมโครงสรางปองกนการสญเสยน าจากทลลส เมอน าระเหยออกไปหมด ไลเคนจะพกตว ดงนนความชนในแทลลสจงมความสมพนธกบความชนในอากาศ และสงผลตออตราการเจรญเตบโตของไลเคนดวย ไลเคนเปนสงมชวตทมอตราการเจรญเตบโตชามาก (ตารางท 1)

ตารางท 1 อตราการเจรญเตบโตของไลเคน

ชนดไลเคน อตราฯ/มม./ป (เขตอบอน) อตราฯ/มม./ป (ประเทศไทย) ครสโตส 0.5 – 2.0 0.0-64 โฟลโอส 0.5 – 4.0 0.0-64 ฟรตโคส 1.5 – 5.0 N/A สแควมโลส N/A N/A ทมา : พพธภณฑไลเคน, 2556

การขยายพนธของไลเคน การขยายพนธของไลเคน เกดขนได 2 วธ คอ แบบอาศยเพศ (Sexual reproduction) และแบบไม

อาศยเพศ (Asexual reproduction) 1. แบบอาศยเพศ (Sexual reproduction) โดยการทราสรางโครงสรางท เรยกวา ฟรทตงบอด

(Fruiting body) ส าหรบขยายพนธ (เปรยบเท ยบ ไดกบผลไมของพช ) โครงสรางน ประกอบดวย แอโพทเซย (Apothecia) ไลเรลเลทแอโพทเซย (Lirellate apothecia) และเพอรท เซย (Perithecia) ซงลกษณะเหลานสามารถบงบอกชนดไลเคนไดดงน

1.1 แอโพทเซยแบบคลายจาน (Disc-like apothecia) ซงมลกษณะคลายถวย จาน มสสนตางกนออกไป ตามชนดของไลเคน มอย 2 แบบ คอ

1.1.1 เลคาโนรนแอโพทเซย (Lecanorine apothecia) คลายจานมขอบหนา โดยมสาหรายทขอบ

http://www.ucmp.berkeley.edu/fungi/lichens/lichenmm.html

8

1.1.2 เลซเดอนแอโพทเซย (Lecideine apothecia) คลายจานไมมขอบและไมมสาหรายทขอบ

1.2 ไลเรลเลทแอโพทเซย (Lirellate apothecia) มลกษณะเปนเสนคขนาน ประกบกนคลายรมฝปาก มการเรยงตวหลายแบบ เชน คลายตวอกษรจน สนถงยาวเรยว เปนเสนเดยวหรอแตกสาขาเลกนอย บางชนดสาขาเปนรศม อยกบแบบเดยวหรอเปนกลม

1.3 เพอรทเซย (Perithecia) ลกษณะภายนอกคลายเมดตมขนาดเลก มหลายส เชน เขยว เหลอง สม จนถงด า ฝงตวหรอโผลเหนอแทลลส โดยอยเดยวหรอกลม อาจสรางเนอเยอสโตรมา เพอเชอมกลมเพอรทเซย ลกษณะภายในเปนรปคนโท มชองเปดเรยกวา ออสตโอลส าหรบปลดปลอยสปอร เมอสปอรแกจะถกปลอยออกไปและแพรไปทตางๆ ดวยกระแสลม น า แมลงหรอพาหะอนๆ เมอตกถงพนททเหมาะสมสปอรของราจะตองพบกบสาหรายทเหมาะสมจงจะเตบโตเปนไลเคนตอไป

ภาพท 2 การเจรญเตบโตแบบอาศยเพศโดยลกษณะการสราง fruiting body แบบตางๆ (ทมา : หนวยวจยไลเคน มหาวทยาลยรามค าแหง, 2556)

2. แบบไมอาศยเพศ (Asexual reproduction) โดยการฉกขาดของแทลลสแลวงอกเปนไลเคนตอไป หรอไลเคนสรางโครงสรางทมทงราและสาหรายอยดวยกน ซงม 2 ลกษณะ คอ

2.1 ไอซเดย (Isidia) ลกษณะรปแทงคลายเขมเลกๆ จ านวนมากซงหกงายจะถกพาไปยงทตางๆ ดวยวธการเดยวกบสปอร (ภาพท 3)

ภาพท 3 ไอซเดย (ทมา : หนวยวจยไลเคน มหาวทยาลยรามค าแหง, 2556)

9

ภาพท 4 ซอรเดย (ทมา : หนวยวจยไลเคน มหาวทยาลยรามค าแหง, 2556)

2.2 ซอรเดย (Soredia) ประกอบดวยเสนใยราและสาหรายทประสานกนหลวมๆ อยทผวของไลเคนมลษณะคลายขนมถวยฟเลก ๆ (ภาพท 4)

2.3 ฟลลเดย (Phyllidia) รปรางเปนเกลดคลายโลบขนาดเลกทงอกออกจากแทลลส 2.4 เสนใยฝอย (Fibril) มลกษณะเปนแขนงสนๆ ทแตกออกดานขางของแทลลสแบบ

ฟทโคส 2.5 พกนเดย (Pycnidia) เปนโครงสรางทมลกษณะคลายคนโทฝงอยในเนอเยอของแทลลส

ภายในบรรจพกนดโอสปอรหรอโคนเดย วธการขยายพนธแบบไมอาศยเพศนสวนทหลดออกไปสามารถเตบโตเปนไลเคนแทลลสใหม

ไดทนทเพราะมทงราและสาหรายอยแลว เมอถกพาไปยงทเหมาะสมจงเตบโตได นเวศวทยาของไลเคน

ไลเคนเปนสงมชวตขนาดเลกทเกาะอาศยอยบนผวหนาของสงตางๆ โดยพบทงบนวสดธรรมชาต เชน เปลอกไม ใบไม ดน หน แมลง เปนตน และวสดกอสราง เชน คอนกรต แผนปายโลหะ ฯลฯ ไลเคนมก าเนดทแตกตางจากสงมชวตอนคอเกดจากการอยรวมกนแบบพงพาอาศยของรา (Fungi) ซงราในไลเคน เรยกวา ไม โค ไบออนท (Mycobiont) ก บสาหราย (Algae) การด ารงช วตของไล เคนน น สาหร าย ใชก าซคารบอนไดออกไซด (CO2) จากบรรยากาศ และน าในการสงเคราะหดวยแสง เพอสรางสารอนทรยทเปนอาหารแลวแบงใหรา สวนราชวยรกษาความชนใหสาหราย และ ปกปองสาหรายจากสภาพแวดลอมทรนแรง เชน แสงแดดจด และความรอน นกพฤกษศาสตรประเมนวามไลเคนประมาณ 17,000 - 25,000 ชนดทวโลก ไลเคนพบไดทวไป ตงแตทหนาวจดแถบขวโลก (Tundra) จนถงรอนและแหงแลงแบบทะเลทราย (Desert) รวมถงรอนชน (Tropic) เชน ประเทศไทย แตไลเคนไมสามารถเตบโตไดในสถานททมมลภาวะทางอากาศ โดยจะเหนวา ในเมองใหญ ๆ และในเขตอตสาหกรรมนนปราศจากไลเคน ดวยเหตนจงมผนยมใชไลเคนเปนดชน (Bioindicator) บงชคณภาพอากาศ นอกจากน ไลเคนยงสรางสารธรรมชาตทแตกตางไปจากพชชนสง สารธรรมชาตจากไลเคนหลายชนดถกน ามาใชประโยชนอยางกวางขวางมาเปนเวลานานและยงมอกหลายชนดทมศกยภาพในการน ามาใชประโยชนไดอกมาก (http://dric.nrct.go.th/direct_fulltext.php)

10

อนกรมวธานของไลเคน ไลเคนเคยถกจดเปนพชชนต ารวมกบสาหราย มอสส และฟงไจ ตอมาประมาณกลางศตวรรษท 19 ไซมอน ชเวนตเนอร (Simon Schwendener) ไดเสนอใหจ าแนกไลเคนตามหลกการจ าแนกฟงไจ แตนก ไลเคนวทยา (Lichenologist) และนกราวทยา (Mycologist) ในขณะนนไมเหนดวย มการพยายามหาทางจดจ าแนกดวยวธใหมแตไมส าเรจ จนกระทง ค.ศ. 1950 ไดมการตกลงกนใหจ าแนกไลเคนตามหลกการจ าแนกฟงไจ (Kingdom Fungi) สวนในระดบไฟลมหรอดวชน (Phylum or Division) อาจจดอยในไฟลมแอสโคไมโคตา (Phylum Ascomycota) หรอไฟลมเบสดโอไมโคตา (Phylum Basidiomycota) ซงอยกบวาเชอราทพบใน ไลเคนจ าแนกอยในไฟลมใด (ทศพร แชมรมย, 2554) สวนการจดหมวดหมออกเปนคลาส ออรเดอร แฟมล และจนส ไดใหความส าคญกบฟรทตงบอดทง แอโพทเซย และลกษณะของสปอรของรา นอกจากนยงดรายละเอยดทางสณฐานวทยาของแทลลส ในดานรปราง ขนาด ส และสวนประกอบทางเคม เพอจ าแนกในระดบสกล สวนระดบสปชสศกษาจากลกษณะ ของเชอรา สาหราย สณฐานวทยา (Morphology) กายวภาคศาสตร (Anatomy) ตลอดจนการทดสอบทางเคมของสารธรรมชาตทพบในไลเคน และยงสามารถแสดงไดถงไฟโลเจน (Phylogeny) หรอล าดบสายววฒนาการของไลเคนไดอกดวย ปจจบนมการจ าแนกไลเคนไดประมาณ 13,500 หรอ 17,000 ชนด สวนใหญอยในไฟลมแอสโคไมโค-ตา (ประนอม แกวระคน, 2546) การจ าแนกไลเคนมความเปนระบบมากขนเมอ Erikson หรอ Hawksworth (ค.ศ. 1983-1991) ไดจ าแนกเชอราออกเปน 2 ประเภท คอทไมอยในไลเคน (nonlichenized fungi) ไดแกราทวๆไป และราทอยในไลเคน (lichenized fungi) การศกษาไลเคนยงพฒนามากขนเรอยๆ เมอเทคนคทางชวโมเลกลท าใหสามารถตรวจสอบล าดบเบสบนดเอนเอ มการสรางดเอนเอลกผสม (recombinant DNA) โคลนยนจ าเพาะของไบออนททง 2 ชนด ภายในเซลลแบคทเรย เพอน าเขาสพช ท าใหพชมฤทธในการตอตานเชอรา จงท าใหมการศกษาสายพนธของไลเคนกนมากขน อยางไรกตามควรเปนการศกษารวมกนระหวางนกไลเคนวทยารวมกบนกสาหรายวทยา (Phycologist) นกราวทยา และนกจลชววทยา (Microbiologist) จงท าใหการจ าแนกไลเคนมความถกตองมากขน กลมไลเคนทยากตอการจ าแนกและมผศกษากนนอย คอ กลมครสโตสไลเคน ซงมการกลาวไวในหนงสอบางเลม เชน Fink’s Lichen Flora of the United States, Brodo’s for long Island, Worker’s for the Chericahna Mountains of Arizona, Wetmore’s for the black Hills of South Dakota การจดจ าแนกไลเคนในประเทศไทยไดมการท าคมอการจดจ าแนกไลเคนในประเทศไทยไว โดยกลมวจยไลเคน ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง (กลมวจยไลเคนมหาวทยาลยรามค าแหง, 2545 : 71) และไดมการสรางโฮมเพจ (Homepage) เกยวกบตวอยางไลเคนทพบและมการจ าแนกไวในประเทศไทย (มหาวทยาลยรามค าแหง. http//:www.ru.ac.th/lichenresearch.unit.ht. 2551) ความส าคญของไลเคน ไลเคนเปนสงมชวตทมความส าคญและมประโยชนมากมาย ในธรรมชาตไลเคนเปนอาหารและทอยอาศยของสตว เชน กวางกนไลเคนเปนอาหาร นกใชไลเคนเปนรงทอยอาศย ส าหรบมนษยรจกใชประโยชนจากไลเคนมาเปนเวลานานแลวในดานตางๆ ดงน

1. ดานอาหารไลเคนไมมแปงและเซลลโลสทแทจรง แตมสารพวกไลเคนนน (lichenin) ทผนงเซลลของราซงน ามาใชเปนอาหารไดในยโรปใชไลเคนปนเปนผงผสมแปงท าขนมปงกรอบส าหรบนกเดนเรอเรยกวา sea biscuit ท าใหขนมปงกรอบอยทนนานไมถกแมลงรบกวน ในฟนแลนดน าไลเคน Cladonia sp. หรอ

11

Reindeer moss ผสมกบแปงไรน (Rye) ใชในการท าขนมปง ในอนเดยใช Parmelia perlata ซงภาษาพนเมองเรยกวาราทาพ (rathapu) ผสมในแกงกะหร ในญปนใชไลเคน Endocarpon miniatum ซงมชอพนเมองวาอวาทาเกะ (iwataka) ในการท าอาหาร ชาวอสราเอลใช Lecanora esculenta ประกอบอาหารตามหลกศาสนา (manna) เรยกวาเปนขนมปงจากสวรรค (bread from heaven) สวนพวกทอาศยอยในทะเลทรายใชไลเคนชนดนผสมแปงท าขนมปงในยโรปใชท าลกอมชวยยอยหลงอาหารจาก Cetraria islandica (พบลย มงคลสข, 2549)

2. ใชหมกท าเครองดมแอลกอฮอล ในไซบเรยน าไลเคน Lobaria pulmonaria ทเตบโตบนตนสนหมกท าเบยรแทนใบฮอพ

3. ดานสมนไพรและยา ชาวอยปตโบราณใชไลเคนเปนสวนประกอบของยาและสมนไพรเพราะคนพบโถทบรรจเมลดและสวนตางๆของพชรวมทงไลเคน Evenia furfuracea ทมอายประมาณ 1,700- 1,800 ปกอนครสตกาลในครสตวรรษท 15 ชาวยโรปน าไลเคนหลายชนดมาใชรกษาโรคไลเคนทมรสขมเชน Pertusaria amara ใชแทนควนน ในประเทศไทยใชไลเคนหรอฝอยลม (Usnea siamensis) ตมน าดมรกษาแผลในกระเพาะอาหาร (Parmyothin, et al., 2004) ไลเคนสรางสารธรรมชาต (lichen products) ทแตกตางจากสงมชวตกลมอนๆ ในปจจบนพบประมาณ 700 ชนด ทมสารยบยงการเจรญของเชอจลนทรยและไวรส จงมความส าคญมากในดานการแพทย

4. ท าสยอมผา ไลเคนหลายชนดใหสไดจงถกใชเปนสยอมมานานโดยเฉพาะประเทศแถบเมดเตอเร-เนยน (Forestry department) ไลเคนประมาณ 20 ชนดใหสท เรยกวาออชลล (orchil) โทนสมวง เชน Rocella tinctoria, Ochrolechia tartarea, Evernia prunastri โดยน าไล เคน Rocella sp. หมกกบแอมโมเนยประมาณ 1 สปดาหไดสมวง ใชยอมเสนใยจากสตว เชนขนแกะและไหมไดด (Najdenoca, 2001)

5. การใชไลเคนเปนดชนบงชคณภาพอากาศไลเคนออนไหวตอการเปลยนแปลงของคณภาพอากาศจงถกใชเปนดชนบงบอกคณภาพอากาศอยางแพรหลาย เชน พนททพบไลเคน string of sausages (Usnea articulata) หรอ the golden wiry lichen (Teloschistes flavicans) แสดงวาอากาศบรเวณนนสะอาดมาก (Air Quality and Lichen, 2513) ส าหรบในประเทศไทยมรายงานการวจยการใชไลเคนเปนตวบงชทางชวภาพในการตดตามตรวจสอบคณภาพอากาศในเมองใหญๆ เชน การตดตามคณภาพอากาศในจงหวดเชยงใหม (วนารกษ ไซพนธแกว, 2537, ปาล ทรพยศร, 2545) และกรงเทพมหานคร (กณฑรย บญประกอบ, 2549, รงอรณ ถนอมจตร และคณะ, 2550, เวชศาสตร พลเยยม และคณะ, 2552)

การใชไลเคนเปนตวบงชสภาพมลพษทางอากาศ (สรณรชฎ กาญจนะวณชย, 2553; Ari Quality and Lichen, 2556) เปนวธการตรวจสอบทางชวภาพ ซงไลเคนมคณสมบตบางประการทเหมาะแกการเปนตวบงชคณภาพอากาศ ดงน

5.1 ไลเคนออนไหวมากกวามนษยตอสารมลพษในอากาศ เชน ซลเฟอรไดออกไซด จงเปนสญญาณเตอนภยลวงหนากอนทจะเกดปญหารนแรง 5.2 ผลกระทบของมลพษตอไลเคนปรากฏอยนาน จงแสดงใหเหนสภาพอากาศโดยรวมในบรเวณนน ถงแมกจกรรมทสรางมลพษจะไมไดเกดขนในขณะส ารวจกตาม 5.3 เสยคาใชจายนอย เพราะอาศยการสงเกตและเครองมอทใชขนาดเลก สามารถหาไดงาย

จงสามารถตรวจสอบไดหลายจดมากกวาการส ารวจวธอนๆ ซงตองใชเครองมอขนาดใหญ เคลอนยายล าบาก จงบอกสถานภาพของอากาศในพนทไดละเอยดกวา

5.4 สอสารกบสงคมไดดกวา เพราะสามารถเชอมโยงการพบหรอหายไปของไลเคนกบสภาพมลพษทางอากาศไดงายกวาหนวยวดทางเคม

http://www.air-quality.org.uk/19.php)%20สำหรบ

12

5.5 ไลเคนแตละชนดมแหลงทอยและชวงความทน (rang of tolerance) ตอสภาพสงแวดลอมไมเหมอนกน ในแหลงอากาศทแตกตางกนจงมไลเคนเจรญเตบโตไมเหมอนกน ดงนนจงใชไลเคนเปนดชนแสดงสภาพของอากาศบรเวณนนได

5.6 การใชไลเคนเปนดชนชวภาพกมขอจ ากดหลายประการ ดงน 5.6.1 ระบประเภทของมลพษไมได ใชเปนขอมลเบองตนเทานนเพอการตรวจสอบจาก

ผเชยวชาญตอไป 5.6.2 ไมสามารถใหคามาตรฐานไดเหมอนหนวยวดทางเคมหรอทางฟสกส 5.6.3 ผศกษาตองมความรในการจ าแนกชนดพนธ หรอมแหลงเทยบเคยงตวอยางไลเคนได

มาตรฐานระดบสากล 6. การใชไลเคนบอกอายหนและโบราณวตถเมอผวหนาวตถใดๆ เรมเปดหรอสมผสอากาศ ไลเคนจะ

เขาเกาะอาศยและเตบโตมขนาดเพมขนตามอายการตดตามตรวจวดอตราการเตบโตท าใหสามารถประเมนอายของวตถนนๆไดวธการน เรยกวา “ไลเคโนเมตร” (Lichenometry) ใชประเมนอายของหนและโบราณสถาน (Nylund, 2006.)

7. ประโยชนดานอนๆ 7.1 ในฝรงเศสใชไลเคน Evernia prunastri ซงเรยกวา oak moss ผสมในน าหอมนอกจาก

ใหกลนทสดชนแลวยงท าใหกลนตดทนนานอกดวย (Najdenoca, 2001) 7.2 ท าความสะอาดผม ในศตวรรษท 17 คนในทวปยโรปหลายประเทศใชผงไลเคน

Ramalina calciaris ท าความสะอาดผมใหปราศจากรงแค (ส านกงานความหลากหลายทางชวภาพ, 2011) 7.3 การฟอกหนง คณสมบตในการเปนแอสตรนเจนของ Cetraria islandica และ Lobraia

pulmonaria ท าใหถกน ามาใชในการฟอกหนง (Najdenoca, 2001)

ตวอยางไลเคนในประเทศไทย และตางประเทศ แบงประเภทตามพนทและตามวงศ ตวอยางไลเคน ประกอบดวยตวอยางทรวบรวมจากแหลงศกษาตางๆ ในประเทศไทยและตวอยาง ไลเคนตางประเทศ แบงประเภทตามพนท และตามวงศมดงตอไปน

1. Family Parmeliaceae เปนไลเคนโฟลโอสทมทงแทลลสขนนาดใหญถงขนาดเลก พบไดจ านวนมากและเดนในปาเมองรอน โดยเฉพาะบรเวณทมแสงแดดจา แทลลสสเขยวเปนสวนประกอบจงมองเหนเปนสเขยวเมอแทลลสเปยกน า สปอรแบบเดยว สใส พบไลเคนในวงศน ไดทงบนเปลอกไมและบนหน ทระดบความสงใกลระดบน าทะเลถงยอดเขาสง

2. Family Trypethiliaceae เปนไลเคนครสโตสทมโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศเปนแบบเพอรทเซยมหลายส พบอยเดยวๆ และรวมตวกนเปนกลม สปอรมทงแบบมผนงกนตามขวางและแบบมรฟอรม สใส พบไดบนเปลอกไม สวนมากพบในปาทมแสงแดดจา และอณหภมสง เชน ปาเตงรง

3. Family Lecanoraceae เปนไลเคนทพบไดบอยในทความสงจากระดบน าทะเลมาก ลกษณะของแอโพทเซยมรปรางคลายจาน

กลม มสสนหลากหลาย เชน ครม ชมพออน น าตาลหรอออกสมขอบแอโพทเซยสรางสาหราย ลกษณะเดนของไลเคนในวงศน คอ มสปอรแบบเดยว สใส พบเตบโตในทมแสงแดดจาและทโลง พบไดทงบนเปลอกไมและบนหน

13

4. Family Tricotheliaceae เปนไลเคนครสโตสทมโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศเปนเพอรทเซย สวนมากมสเขยวเหมอนส

แทลลส ลกษณะเดน คอ สปอรรปกระสวย (พบมรฟอรมบางเลกนอย) มผนงกนตามขวางหลายผนง สใส พบไดบนเปลอกไม บนหนและบนใบไม ในปาทมความเขมแสงต าและความชนสง

5. Family Pyrenulaceae เปนไลเคนครสโตสทมโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศเปนเพอรทเซย สวนมากมสน าตาล -ด าเขม

ลกษณะเดน คอ สปอรมสน าตาลเขม มผนงกนตามขวาง 3-4 ผนง เซลลภายในรปสเหลยมขนมเปยกปน พบไดบนเปลอกไม

6. Family Graphidaceae เปนไลเคนครสโตสกลมใหญทพบไดมากในปาฝนเมองรอน โดยเฉพาะปาในประเทศไทย ลกษณะเดน

ของกลมน คอ การทมแอโพทเซยเรยวยาวเปนเสนค คลายรมฝปากหรอเปนเสนทมลวดลายคลายตวอกษรในภาษจน มสสนหลากหลายและมลกษณะทเปนเอกลกษณเฉพาะตว การจดจ าแนกไลเคนวงศนตองใชลกษณะและชนดของสปอรการจดจ าแนกเนองจากสมาชกในวงศนมจ านวนมากจงมไลเคนอกหลากหลายชนดทยงไมทราบชอวทยาศาสตร พบไลเคนวงศนไดตามโคนตนไมปาดบชนจนถงเรอนยอด บนเปลอกไมและบนหน

7. Family Usneaceae เปนไลเคนฟรตโคสทมโครงสรางแทลลสเปนเสนสาย แบบเสนกลม พบไดบนเปลอกไม เสาไฟฟา ตาม

ปายสญลกษณตางๆ ใกลถนน สวนมากพบในทโลง ลมพดแรงและแสงแดดจา แตอณหภมต า เชน ในปาดบเขาและบนเรอนยอด

8. Family Cladoniaceae เปนไลเคนแบบสแควมโลส ทมแทลลส 2 แบบ คอ สวนทเปนเกลดเลกๆ ซงเจรญแนบราบบนพนผวท

เกาะอาศยและสวนทมลกษณะคลายล าตนพชขนาดเลก เรยกวาโพดเทย (poditia) สวนมากโครงสรางนมหนาทชแอโพทเซยทผลตสปอรนนเอง ไลเคนในวงศสวนมากเตบโตบนพนดนและลานหนทมพชพวกมอสขนอย โดยพบไดโดดเดนในอากาศทเยนตามยอดดอยและบรเวณทเตบโตอยมกจะเปนทโลง ทมแสงแดดจา

9. Family Bacidiaceae เปนไลเคนครสโตสทมแอโพทเซยรปคลายจาน (Disc-like apothecia) สครมถงน าตาลทขอบ ไมพบสาหราย สปอรเปนรปกระสวย แบบมผนงกนตามขวาง สใส ไลเคนในวงศนไดมากในปาดบชนและตามเกาะทความสงใกลกบระดบน าทะเล สวนมากพบบนเปลอกไม

10. Family Coccocarpiaceae เปนไลเคนโฟลโอสทมสาหรายสเขยวแกมน าเงนเปนสวนประกอบ แทลลสสวนใหญสเขม เชน เทาอม

น าตาลหรอ เขยวอมน าเงนไลเคนวงศนพบไดมากในบรเวณทมแสงแดดนอยและมความชนสง เชน ตามโคนตนไมในปาดบชน หรอบนหนใกลล าธาร

11. Family Collemataceae เปนไลเคนโฟลโอสทมสาหรายสเขยวแกมน าเงน (Blue-green algae) เปนสวนประกอบ มลกษณะ

เปนเหมอนคลายเหดหหน แทลลสสวนใหญสเขม เชน เทาถงด า ไลเคนวงศนพบไดมากในบรเวณทมแสงแดดนอยและมความชนสง เชน ตามโคนตนไมในปาดบชนและพบไดมากบรเวณทมความชนสง เชน ใกลล าธาร

12. Family Haematommataceae เปนไลเคนครสโตสทมสสนของแอโพทเซยเดนชด คอ พบตงแตสน าตาลเขมถงสแดงเลอดนก หรอแดง

ปนสม แอโพทเซยมขอบทสรางสาหราย ท าใหสปรากฏชดทหนาจานเทานน สปอรของไลเคนวงศนมลกษณะ

14

เรยวปลายแหลมเหมอนเขม สใสและมผนงกนตามขวางหลายผนง พบเตบโตในทมแสงแดดจาและทโลง พบไดทงบนเปลอกไมและบนหน

13. Family Letrouitiaceae เปนไลเคนครสโตสทพบไดมากในปาทมความเขมแสงต า เชน ตามโคนตนไมในปาดบชน ลกษณะเดน

ของไลเคนในวงศนสงเกตไดจากแอโพทเซย ซงมสออกเขยวถงน าตาล และขอบมสเหลอง-สม เดนชด รปรางกลมคลายจาน สปอรมทงแบบมรฟอรมและแบบมผนงกนตามขวาง พบไดบนเปลอกไม

14. Family Lobariaceae เปนไลเคนโฟลโอสขนาดใหญ ทพบไดทงสาหรายสเขยวแกมน าเงน (blue-green algae) หรอ

สาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ แทลลสสวนใหญสเขม ตงแตสเทาถงน าตาล ไลเคนวงศนพบไดมากในบรเวณทมความชนสงบางสกลพบเฉพาะบนยอดเขาสงมากกวา 2 , 500 เมตร จากระดบน าทะเล เชน Lobaria sp. พบไลเคนเหลานไดทงบนเปลอกไม หนหรอพนดนทมมอสขนคลม

15. Family Pannariaceae เปนไลเคนโฟลโอสทมทงแทลลสขนาดปานกลาง แทลลสมสาหรายสเขยวแกมน าเงนเปนสวนประกอบ

บางครงพบสาหรายสเขยวแกมน าเงนขนซอนทบเปนโครงสรางพเศษทชวยตรงไนโตรเจนในบรรยากาศไดดวย แทลลสสเทา-น าตาลถงเขยวเขมปนน าเงน พบไลเคนในวงศนเตบโตในทมความชนสง พบไดบนเปลอกไมและบนหน

16. Family Pertusariaceae เปนไลเคนครสโตสทโครงสรางแอโพทเซยไมเดนชดนก ก ากงระหวาง เพอรทเซยและแอโพทเซย

สวนมากมลกษณะคลายหด สปอรแบบเดยว สใส พบไดบนเปลอกไม 17. Family Ramalinaceae เปนไลเคนฟรทตโคสทมโครงสรางแทลลสเปนเสนสาย แบบเสนแบน พบไดบนเปลอกไม เสาไฟฟา

ตามปายสญลกษณตางๆ ใกลถนน สวนมากพบในทโลงและแสงแดดจาแตอณหภมไมสงมากนก 18. Family Thelotremataceae เปนไลเคนทมโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศเปนแอโพทเซย มหลายลกษณะ เชนปากเปดกวาง พบ

ในสกล Thelotrema หรอมปากเปดแคบเปนรเลกๆ มองภายนอกคลายเพอรทเซย พบในสกล Ocellularia และ Myriotrema ไลเคนในวงศนสรางสปอรหลายแบบ พบทงมรฟอรมและแบบมผนงกนตามขวาง มสใสและมสเขม รปทรงกลม-ร ถงยาวคลายกระสวยพบไดบนเปลอกไม บนหน และบนใบไม ในปาทมความเขมแสงต าจนถงแสงจา สวนมากพบในทๆ มความชนสง (ทศพร แชมรมย, 2554)

15

งานวจยทเกยวของ ประนอม แกวระคน (2546: บทคดยอ) ไดศกษาความหลากหลายของไลเคนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย โดยส ารวจไลเคนจาก 4 บรเวณ ไดแก น าพรอนโปงพระบาท วนอทยานน าตกโปงพระบาท ปาบรเวณพทธสถาน และสวนสมเดจพระศรนครนทร สถาบนราชภฏเชยงราย ระหวางเดอนกรกฎาคม 2545 ถงเดอนเมษายน 2546 พบครสโตสไลเคนทงสน 65 ตวอยาง จ าแนกไดถงระดบออรเดอร คอ Arthoiales, Graphidales, Gylectales, Lecanorales, Pyrenulales และ Thelochistales อ อ ร เด อ ร ข อ งค ร โต ส ไลเคนทพบมากทสด คอ Graphidales แฟมลทพบมากทสด คอ Graphidaceae จนสทพบมากทสด คอ Pheographina ส าหรบโฟลโอสไลเคนพบ 29 ตวอยาง เพยงออรเดอรเดยว คอ Lecanorales จ าแนกในระดบแฟมลได 2 Family คอ Parmeliaceae และ Physciaceae จนสทพบมากทสด คอ Parmotrema วาสนา เชอสข และคณะ (2549) ศกษาไลเคน: ความหลากหลายทางชวภาพและการแพรกระจาย บนเกาะแสมสาร ตวอยางไลเคนจากเกาะแสมสารท เกบในเดอนพฤษภาคม 2548 สามารถจ าแนกได เปน 15 วงศ 28 สกล 69 ชนด จากตวอยางไลเคนทงหมด 102 ตวอยาง พนทเกบตวอยางแบงตามระดบความสงจากน าทะเลไดเปน 4 เขต คอ เขต A, B, C และ D ซงอยเหนอระดบน าทะเล 5-30, 50-80, 100-120 และ 130-160 เมตร ตามล าดบไลเคนแบบครสโตสเปนชนดทเดนในทกเขต พบไลเคนแบบโฟลโอสทมสาหรายสเขยว 4 ชนด และไลเคนทมสาหรายสเขยวแกมน าเงน 2 ชนด จากการจ าแนกประเภทตามหลกอนกรมวธาน พบชนดของไลเคนในเขต B มมากถงรอยละ 51 ของชนดท พบทงหมด รองลงมาคอชนดท พบในเขต D, A และ C ซงเปน จ านวนรอยละ 33, 20 และ12 ตามล าดบ โดยพบ Dirinaria picta ในทกเขตทเกบตวอยาง ชนดทเดนในเขต A, B, C และ D คอ Graphis sp.1 , Parmotrema praesorediosum, Dimerella isidiata และLaurera benguelensis ตามล าดบ พบ Caloplaca sp.2 ซงเปนไลเคนทมสสม เปนชนดเดนบนผาหนทมสภาพแวดลอมรนแรง ไลเคนทพบบนเกาะประกอบดวยชนดททนตอสภาพแหงแลง ซงแสดงถงระบบนเวศอยระหวางการเปลยนแปลงแทนท สภาพภมอากาศเฉพาะแหงทบนทกไดในแหลงอยอาศยของไลเคนระหวาง วนท 28-29 พฤษภาคม 2548 พบความชน สมพทธสงสดในชวงกลางคนต ากวารอยละ 75 ในขณะท ความเขมแสงชวงเชาวดได 600 µmol m-2s-1 และสงสดถง 1600 µmol m-2s-1 อณหภมเฉลย 32.1 องศาเซลเซยส และอณหภมสงสด 42 องศาเซลเซยส ควรมการศกษาการเปลยนแปลงของประชากรไลเคน และสภาพภมอากาศเฉพาะแหงตอไป เพอใหเขาใจถงปจจยทควบคมการกระจายพนธของไลเคน อนน ามาซงการอนรกษและใชประโยชนไลเคนอยางยงยนตอไป สรยพร เจรยงประเสรฐ (2549) ศกษาอนกรมวธานและนเวศวทยาของไลเคนแบบตดแนนวงศPertusariaceae ในประเทศไทย ครอบคลมพนท 25 จงหวด 31 อทยานแหงชาต 6 เขตรกษาพนธสตวปา และปาชนดตางๆ ทวประเทศไทย ตวอยางถกจ าแนกโดยการวเคราะหทางสรรกายวภาคและเคม สามารถจ าแนกตวอยางได 3,871 ตวอยาง เปนตวอยางจากพพธภณฑประวตศาสตรธรรมชาต สหราชอาณาจกรหอพรรณไม ภาควชาชววทยา มหาวทยาลยเชยงใหม พพธภณฑภาควชาเคมวทยามหาวทยาลยสงขลานครนทร หนวยวจยไลเคน ภาควชาชววทยา มหาวทยาลยรามค าแหง และตวอยางทเกบโดยผวจย สามารถจ าแนกไดเปนสองสกล คอ Ochrolechia ซงเปนสกลทรายงานเปนครงแรกในประเทศไทย (6 ชนด ยงไมไดจ าแนกชนด 7) และ Pertusaria (91 ชนด, ยงไมไดจ าแนกชนด 12) พบชนดใหมของโลก 22 ชนด ไดแก Pertusaria alboaspera var. deficiens, P. alboaspera var. tetraspora, P. allothwaitesii, P. archeri, P. bokluensis, P. elixii, P. hylocola, P. hypostictica, P. inthanonensis, P. kansriae, P.krabiensis, P. lansangensis, P. litchicola, P. loeiensis, P. nahaeoensis, P. nanensis, P. omkoiensis, P. siamensis, P. subplanaicavar. tetraspora, P. takensis, P. thailandica และ P. uttaraditensis

16

และพบ เป น คร งแ รก ในป ระ เท ศ ไท ย 73 ชน ด เช น P. alboaspera, P. amara, P. cinchonae, P. leioplacella, P. leucostigma, P. lordhowensis และ P. xylophyes เปนตน ตวอยางสวนมากเกบไดจากภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนและลาง มเพยงเลกนอยทเกบจากภาคตะวนออกและใต จงหวดเชยงใหมมความหลากหลายของไลเคนสงสดถง 74 ชนด ชนดทพบไดมากทสด คอ Pertusaria ceylonica ซงกระจายทวท ง 19 จงหวดในทก ๆ สภาพปา ชนดทพบไดทวไป เชน P. cicatricosa, P. commutata, P. leiocarpella, P. macounii, P. ophthalmiza, P. pertusa, P. thwaitesii แ ล ะ P. velata เป นน ต น ชน ดท ห ายากมาก ได แก P. angabangensis, P. asterella, P. bonariensis, P. endochroma, P. erubescens, P. gibberosa, P. phaeostoma, P. ramuensis, P. subplanaica, P. umbricola และ P. wauensis ชนดทหายาก เชน P. orarensis, P. petrophyes และ P. sommerfeltii เปนตน ตวอยางสวนมากพบบนเปลอกไมและหนบาง บนตนไมตายมนอย แตไมพบบนดน หรอ บนใบไม ตรวจพบสารไลเคน 93 ชนด ไดแก 50 เดบซายด 18 เดบซโดน 5 เดบโซน 13 แซนโทน และ สารเคมกลมอนๆ สารท พบมากทสด คอ stictic acid อรทย พงศเชยวบญ (2550) ศกษาการฟนตวของความหลากหลายของไลเคนระหวางการฟนฟปาในภาคเหนอของประเทศไทยของกลมไลเคนบนตนไมทชวงอายตางๆ ของการฟนฟปา ท าการรวบรวมความหลากหลาย, ความชก และชนดของไลเคนทวเคราะหจ าแนกไดจากแหลงทท าการศกษา 4 แหง คอจากแปลงปลกปาใกลบานแมสาใหม ทอทยานแหงชาตดอยสเทพ-ปย ทปลกโดยหนวยวจยการฟนฟปา (FORRU) จ านวน 3 แปลง คอ ทปลกในป พ.ศ. 2541, ป พ.ศ. 2543 และ ป พ.ศ. 2545 (นบอายแปลงได 8 ป, 6 ป และ 4 ปตามล าดบโดยนบจากปทปลก) และน ามาเปรยบเทยบกบไลเคนท พบตามธรรมชาตทปาดงเซง บนดอยแมสา วตถประสงคในการศกษาครงน เพอตรวจดการฟนคนของกลมไลเคนบนตนไมท มอายตางกนตามอายแปลงปลกปาและใหไดขอมลเบองตนของชนดไลเคนท สามารถใชเปนดชนช วดการฟนตวของปาในภาคเหนอของประเทศไทย เลอกใชและเกบไลเคนบนพรรณไมโครงสราง 4 ชนดคอหมอนหน (Hovenia dulcis Thunb) เลยน (Melia toosendan Sieb & Zucc) นางพญาเสอโครง (Prunus cerasoides D.Don) และ มะกก (Spondia saxillaris Roxb) ขอมลไลเคนใชการเกบตวอยางดวยกรอบศกษามาตรฐานทท าจากตาขายลวดเชงพาณชยส าเรจรปขนาดความกวาง 20 เซนตเมตรทมชองเลกภายในขนาดหนวยละ 2.5 x 2.5 ตารางเซนตเมตร มาพนรอบตนไมทแนวระนาบสงจากพนดน 1 เมตร การฟนฟปาดวยวธใชพรรณไมโครงสรางใหผลการฟนคนของไลเคนมคาความเหมอนเมอเทยบกบปาธรรมชาต 57 % (Sorensen’s similarity index) ทปามอายปลก 8 ป (แปลง พ.ศ 2541) เทยบกบปาดงเซง พบชนดของไลเคนดงน Buellia sp.1, Diorygma cf. epiglaucum, Dirinaria confluens, Graphis sp.2, Graphis sp.4, Graphis sp.5 , Graphis sp.9 , Graphis sp.10 , Graphis sp.11 , Graphis sp.13 , Haematomma puniceum, Lecanora sp.1 , Lecanora sp.5 , Malcolmiella sp.5 , Malcolmiella sp.2 , Malcolmiella sp.7 , Pertusaria sp.1, Porina sp.1 การฟนคนของความหลากหลายของไลเคนเพมขนตามอายของแปลงปลกปา ไลเคนบางชนดอาจใช เปนดชนชวภาพบงช ถงการฟนคนของปาในการศกษาน ไดแก Graphis sp.9, Haematomma puniceum, Malcolmiella sp.2 และ Hypotrachyna sp.1 รวบรวมตวอยางไลเคนบนเปลอกไมได 795 ตวอยาง แบงออกได 2 กลมหลก คอ ไลเคนชนดครสโตสและไลเคนชนดโฟลโอสจ าแนกเปน 6 อนดบ 14 วงศ 31 สกล และ70 ชนด คาของความหลากหลาย (Shannon’s diversity index) สงสดพบบนตน P. Cerasoides (2.80) ในปาดงเซงและพบคาต าสดบนตน M. toosendan ในแปลงปลก พ.ศ.2545 (0.25) พบไลเคนชนดครสโตสบางสกล เชน Chrysothrix มแนวโนมทจะเปนไลเคนกลมบกเบก และ ไลเคนชนดโฟลโอสบางสกล เชน Bulbothrix พบมากขนในแปลงปลกทมอายมากขนและในปาธรรมชาตจาก

17

ดชนความเหมอน (Sorensen’s index) แสดงวากลมไลเคนบนชนดตนไมทเลอกทงหมดมความเหมอนมากทสดระหวางแปลงปลกป พ.ศ. 2541 และป 2543 มคา 0.69 (69%) แปลงท คาความเหมอนท ต าสดคอ 0.23 (23%) พบท แปลงปลกป พ.ศ. 2545 และปาดงเซง เมอเปรยบเทยบในปปลกเดยวกนพบวาในแปลงปลกปพ.ศ. 2541 บนตน H. dulcis และ S. axillaris มคาความเหมอนสงสด คอ 0.85 (85%) คาความเหมอนต าสด คอ 0.13 (13%) พบบนตน H. dulcis ในแปลงปลกท ป 2543 และตน P. cerasoides ในแปลง พ.ศ. 2545. ความเขมของแสงและอณหภมในแปลงปลกป พ.ศ. 2541 และปาดงเซงไมแตกตางกนอยางมนยส าคญเชนเดยวกบในแปลงปลกป พ.ศ. 2543 และ 2545 ท ความเชอมน 95% ในแหลงศกษาทงหมดความชนสมพทธไมแตกตางอยางมนยส าคญทความเชอมน 95% และใชวธวเคราะหPrincipal Coordinates Analysis (PCA) แ ล ะ Detrended Correspondence Analysis (DCA) ด ว ย โ ป ร แ ก ร ม MVSP 3 .1 (Multivariate Statistical Package) เพอหาความสมพนธระหวางกลมไลเคนและปจจยแวดลอมตาง ๆ พบวา คาความเปนกรด-ดางของเปลอกไม, อณหภม, ความชนสมพทธ, ปรมาณความเขมแสงและความสงจากระดบน าทะเล ตางมผลตอการกระจายและความหลากหลายของไลเคนในแตละแหลงทศกษา พบวาการศกษาในปาเขตอบอน เรองกลมไลเคนและปจจยสภาพแวดลอมมมากแตการศกษาในปาเขตรอนยงมนอยมาก การศกษาน อาจเปนจดเรมตนพยายามท าความกระจางทจะเขาใจกระบวนการฟนคนความหลากหลายของ ไลเคนในแหลงทมการฟนฟปาในประเทศไทย อยางไรกตาม ในอนาคตจ าเปนทจะตองเพมการศกษาใหมากขนเรองการฟนคนความหลากหลายของไลเคนในปาเขตรอนและการฟนฟปา เพอหาดชนชวภาพทเหมาะสมใชตดตามการฟนคนของปา สทธพร ปานเมน และคณะ (2549) ศกษาความหลากหลายของไลเคนวงศคลาโดเนยซอทส ารวจ และเกบรวบรวม ณ อทยานภหนรองกลาระหวางป พ.ศ. 2546 ถง 2548 จ านวน 326 ตวอยางพบ 2 สกล 14 ชนด 3 หม (section) โดยไลเคนสกลคลาเดย พบ 1 ชนด ไดแก Cladia aggregate (Swartz) Nyl. และ สกลคลาโดเนย พบ 3 หม 13 ชนด ไดแก หม Cladonia พบ 10 ชนด ประกอบดวย Cladonia borbonica Nyl., C. rappii A.Evans, C. ramulosa (With.) Laun., C. singhii Ahti & Dixit, C. submultiformis Asah., C. fruticulosa Kremp., Cladonia cf. awasthiana Ahti & Upreti, C. ochrochlora Flörke, C. mauritiana Ahti & J.C.David และ Cladonia ph.1 หม Cocciferae พบ 2 ชนด ประกอบดวย Cladonia macilenta Hoffm. และ C. rubricapitata Ahti, ined. และ หม Perviae พบ 1 ชนดประกอบดวย Cladonia aff. crispatula (Nyl.) Ahti. ผลการศกษาครงนพบไลเคนทไมเคยมรายงานการพบในประเทศไทยมากอน 1 ชนดไดแก Cladonia rubricapitata Ahti, ined. นอกจากนพบไลเคนทคาดวาเปนชนดใหมจ านวน 3 ชนด ไดแก Cladonia cf. awasthiana Ahti & Upreti,. Cladonia aff. crispatula (Nyl.) Ahti. และ Cladonia ph.1 แหลงอาศยทพบบอย ไดแก ปาละเมาะเขาต า ปาดบเขาต า ปาไมกอ และปาไมกอ-สนเขา คดเปนเปอรเซนตการแพรกระจายเทากบ 28 , 28, 25 และ 19 เปอรเซนตตามล าดบ โดยไลเคนวงศคลาโดเนยซอทง 3 หม ไมพบการแพรกระจายในปาเบญจพรรณและปาดบชน ไลเคนวงศนสวนใหญเจรญบนหนและดน บางชนดพบบนเปลอกไม พบลย มงคลสข และคณะ (2549) ศกษาความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนณอทยานแหงชาต ภหนรองกลา จากการเกบตวอยางระหวางเดอนมกราคม 2546 ถงเดอนกรกฎาคม 2549 พบไลเคนจ านวน 4,810 ตวอยาง จาก 8 ระบบนเวศ โดยสามารถจ าแนกไลเคนตามหลกอนกรมวธานได 45 วงศ 93 สกล 530 ชนด จด เปนวงศท มความหลากหลายชนดมากท ส ด 5 วงศ ไดแก Graphidaceae, Physciaceae, Thelotremataceae, Parmeliaceae และ Pyrenulaceae โดยคดเปนรอยละ 19.8, 11.5, 10.2, 8.7 และ 6.4 ตามล าดบ สวนวงศทมความหลากหลายชนดปานกลาง คดเปนรอยละ 1-6 ประกอบดวย 11 วงศ สวน

18

วงศทมความหลากหลายชนดนอยทสด คดเปนรอยละ 0.1-0.9 ประกอบดวย 29 วงศ ในทนจดเปนไลเคนทไมเคยมรายงานการพบในประเทศไทยมากอน คดเปนรอยละ 30 คาดวาเปนชนดใหมของโลก คดเปนรอยละ 21 และจดเปนชนดใหมของโลกแลว 1 ชนด คอ Cladonia homchantarae จากการศกษาไลเคนพบความหลากหลายชนดมากทสดในปาละเมาะเขาต า รองลงมาเปนปาดบเขากอผสมสน ปาดบเขาชน ปาดบชน ปาดบเขากอ ปาเบญจพรรณ และนอยทสดในปาปลกโดยคดเปนรอยละ 55.5, 40.2, 39.8, 28.3, 21.1, 11.5 และ 1.3 ตามล าดบ มงคล แผงเพชร และ กณฑรย บญประกอบ (2549) ไดศกษาศกษาประสทธภาพการปรบตวของ ไลเคนแบบแผนใบบางชนดทอาศยในปาเขตรอนชนดตางๆ ตามระดบความส ง ดวยการยายปลกไลเคนระหวางระบบนเวศทแตกตางกนในอทยานแหงชาตเขาใหญ โดยใชชนสวนแทลลสของ Pseudocyphellaria argyracea, Relicina abstrusa, Relicina subconnivens ซงเตบโตในปาดบชนทมอากาศอนและชน และParmotrema rubromarginatum, Dirinaria picta เตบโตในปารนสองทมอากาศอน -ชน และแสงจา ยายปลกไปยงปาดบเขาทมอากาศเยนและชน ในทางกลบกน Hypotrachyna kingii, Heterodermia lepidota, Hypotrachyna osseoalba และ Parmelinella chozoubae จากปาดบเขายายถกปลกมายงปาดบชน ปารนสอง และปาดบแลง หลงการยายปลก 43 เดอน เปอรเซนการเหลอรอดสงสดพบในปาดบเขารอยละ 38 รองลงมาคอปารนสอง ปาดบแลง และปาดบชน รอยละ 18.7 7.2 และ 5 ตามล าดบ อตราการเตบของไลเคนทยายไปยงปาทมอากาศเยนและชน 10 สงกวาไลเคนทยายปลกในป าทมอากาศอนกวา โดย P. rubromarginatum มอตราการเตบโตเฉลยสงสดในปาทมอากาศเยนและชน ตรงขามกบ H. lepidota และ P. Chozoubae มอตราการเตบโตและเหลอรอดต าทสดตามล าดบ แสดงใหเหนวาไลเคนจากพนททมอากาศอบอนกวา สามารถปรบตวและเตบโตในพนทอากาศเยนกวา กณฑรย บยประกอบ และกวนนาถ บวเรอง (2550) ส ารวจไลเคนทพบไดทวไป ณ พนทโครงการอนรกษพนธกรรมพช ในโครงการพระราชด าร ฯ ทเกาะครามและเกาะแสมสาร สามารถรวบรวมตวอยางจ านวน 178 ตวอยาง บนพรรณพช 30 ชนด และบนหนจากสภาพปาชายหาด ปาดบแลง และปารนสอง พบไลเคน 14 วงศ 23 สกล 41 ชนด พบวาไลเคนทพบในเกาะแสมสาร มความหลากหลายชนดมากวาเกาะคราม โดยเกาะแสมสาร พบไลเคน 12 สกล 35 ชนด โดยพบในวงศ Graphidaceae มากทสด สวนท เกาะครามพบไลเคน 12 สกล 30 ชนด โดยพบในวงศ Thelotremataceae มากทสด อกทงสามารถพบไลเคนในกลมโฟลโอสทมลกษณะเปนแผนใบในวงศ Physciaceae อกดวย ไลเคนทพบไดทง 2 เกาะไดแก Bacidia incongreun, Buellia tolucae, Graphis kakadulensis, G. subcontexta, Laurera subdiscreata, Lecanora pallida, Ocellularia diacida, Phaeographina obfirmata, P. reticulata แ ล ะ Trype- thelium eluteriae มตตกา โสดามก และ พชร มงคลสข (2552) ไดท าการศกษาความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนวงศเพอทซาเรยซอ (Pertusariaceae) ในเขตรกษาพนธสตวปาภหลวง จงหวดเลย จากระบบนเวศ 5 สภาพปาไดแก ปาดบชน ปาดบเขาต า ปาเตงรง ปาไมพม และปาเบญจพรรณ ระหวางเดอนพฤศจกายน 2551 –พฤศจกายน 2552 พบไลเคนบนหนและพนธไม ทงหมด 158 ตวอยาง น ามาวเคราะหสกลและชนดตามหลกอนกรมวธาน ทราบชนด 124 ตวอยางสามารถจ าแนกได 32 ชนด และไมทราบชนด 29 ตวอยาง คาดวาจะเปนชนดใหมทยงไมเคยมการรายงานในประเทศไทย 4 ชนด นอกจากนยงพบตวอยางทคาดวานาจะเปนชนดใหมของการคนพบทางวทยาศาสตร 3 ชนด โดยปาเบญจพรรณพบความหลากชนดของไลเคนเพอทซาเรยซอเปนจ านวนมาก

19

Pitakpong (2009) ส ารวจความหลากหลายของไลเคนในสถานวจยสงแวดลอมสะแกราช จงหวดนครราชสมา ไดท าการวจยในปาเตงรงและปาดบแลง พบไลเคน 39 ชนด โดยกลมครสโตส 28 ชนด กลมโฟ-ลโอส 7 ชนด และกลมสแควมโลส 2 ชนด ไลเคนทพบไดแก Crocynia pyxinoid ซงเปนชนดทพบมากทสด ร อ ง ล ง ม า ค อ Laurera benguelensis, Graphis sp.1 , Clathroporina sp., Pyrenula wilmsiana, Trypethelium tropicum ไลเคนทพบนอยทสด คอ Pamotrema sp. Saipunkaew et al. (2007) ท าการส ารวจไลเคนบนตนมะมวงในเขตตวเมองและเขตชนบทบรเวณใกลเคยง ในพนทภาคเหนอตอนบนของประเทศไทย พบวาความหลากหลายของไลเคนจะต าสดในตวเมอง ซงเปนบรเวณท มประชากรมากทสด นอกจากนความหลากหลายของไลเคนยงมความสมพนธเชงบวกกบปรมาณน าฝน สงคมไลเคนไดรบอทธพลจาก PM10 มากกวากาซซลเฟอรทมาจากการกระท าของมนษย เวชศาสตร พลเยยม และคณะ (2552) ไลเคนในสวนสาธารณะกรงเทพมหานคร และการชวดคณภาพส งแวดลอมไลเคนถกใช เปนตวช วดท มประสทธภาพในการตรวจวดคณภาพอากาศ การส ารวจ ไลเคนครงนจงมวตถประสงคเพอส ารวจความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนในเขตเมองทมมลพษทางอากาศสง เพอจดท าคมอศกษาไลเคนในเขตเมอง และเพอใชไลเคนเปนเครองมอชวดคณภาพสงแวดลอม โดยท าการสมเกบตวอยางไลเคนจากสวนสาธารณะ 9 แหง คอ สวนหลวง ร. 9 สวนพระนคร สวนเสรไทย สวนจตจกร สวนสมเดจพระนางเจาสรกตต สวนเบญจสร สวนรมณนาถ สวนลมพน และสวนธนบรรมย เกบไลเคนไดทงสน 54 ตวอยาง จดจ าแนกตามหลกอนกรมวธานได 27 ชนด 16 สกล 9 วงศ ซงครงนม ไลเคนทส ารวจพบเพมขนจากในอดตหลายชนด โดยมไลเคนอกหลายชนดยงระบชอไมได ไลเคนทพบแพรกระจายไดดสวนใหญเปนพวกทนทานมลพษทางอากาศสง ไดแก Pyxine cocoes, Anthracothecium subglobosum และ Trypethelium eluteriae ส วนกล มทนทานปานกลางพบไดบางสวน เท าน น สวนสาธารณะทพบไลเคนไดมากทสดคอ สวนธนบรรมย รองลงมา ไดแก สวนหลวง ร. 9 ทงสองสวนตงอยในเขตใกลชานเมอง ปจจยทมผลตอการแพรกระจายของไลเคนในสวนตาง ๆ ขนอยกบภมอากาศ คณสมบตของเปลอกไมและมลพษทางอากาศ การอยรอดของไลเคนในสวนสาธารณะอาจชวดการอยรอดของสงมชวตอน ๆ รวมทงมนษย ทจ าเปนตองตดตามเฝาระวงในระยะยาวตอไป พชร มงคลสข และคณะ (2555) ความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนในเขตรกษาพนธสตวปาภหลวง จงหวดเลย. ไลเคน 4,154 ตวอยาง ทรวบรวมไดในเขตรกษาพนธสตวปาภหลวง จงหวดเลย ทระดบความสง 400-1,500 เมตร เหนอระดบน าทะเล จาก 7 สภาพปา คอ ปาดบเขา (hill evergreen forest, HEF) ป าดบช น (tropical rainforest, TRF) ป าดบแล ง (dry evergreen forest, DEF) ป าเต งรง (dry dipterocarp forest, DDF) ปาเบญจพรรณ (mixed deciduous forest, MDF) ปาละเมาะเขาต า (lower montane scrub, LMS) และปาสนเขา (coniferous forest, CF) ระหวางเดอน มถนายน 2551 ถ ง พฤษภาคม 2553 เมอศกษาลกษณะทางสณฐานวทยา กายวภาควทยา และสวนประกอบทางเคมดวยวธ สปอตเทส (spot test) และรงคเลขผวบาง (thin layer chromatography, TLC) สามารถจ าแนกถงชนดจ านวน 3,488 ตวอยาง ประกอบดวยไลเคน 34 วงศ (families) 106 สกล (genera) 461 ชนด (species) โดย 73 ชนดเปนไลเคนทรายงานครง แรกในประเทศไทย 88 ชนด คาดวาเปนไลเคนชนดใหมทคนพบทางวทยาศาสตรและไลเคนวงศกราฟดาซอ (Graphidaceae) พบความหลากหลายของชนดมากทสดถง 130 ชนด ขณะทปาละเมาะเขาต าพบความหลากหลายของชนดมากถง 31 วงศ 81 สกล 284 ชนด ค านวณได 34 เปอรเซนตของชนดไลเคนทงหมดทศกษา ขวญเรอน พาปอง, (2555). ไลเคนกบการใชเปนยารกษาโรค ไลเคนเปนสงมชวตในอาณาจกรเหดรามรปแบบการเจรญเตบโตทเปนเอกลกษณ คอ การเจรญเตบโตอย รวมกนแบบพงพาอาศยระหวางสาหรายและ

20

รา จากรายงานการใชไลเคนเปนยาพบในรายงานของภมปญญาของชาวอนเดย ( traditional Indian medicine) ภ มปญ ญ าของชาวจน (traditional Chinese medicine) และภ มปญ ญ าของชาวย โรป (homeopathic and western medical herbals) โดยพบวาหลายโรคทมการใชไลเคนในการรกษา เชน โรคไขขออกเสบ โรคผมรวง โรคทองผก โรคไต โรคเรอน โรคคอหอยอกเสบ โรคพษสนขบา โรคตดเชอ โรคพยาธและการตดเชอหนอนพยาธมรายงานการน าสารธรรมชาตทไลเคนสรางขนไปใชเปนยาในภมปญญาทองถนอยางกวางขวาง เชน กรดอสนค (usnic acid) และสารแอทราโนรน (atranorin) นอกจากนมการทดสอบสารธรรมชาตของไลเคนในสตวทดลอง เชน เพอยบยงจลชพกอโรค ยบยงการเจรญเตบโตของเซลลมะเรง และเพมประสทธภาพใหกบภมคมกน ดงนนสารธรรมชาตทไลเคนสรางขนมามรายงานถงศกยภาพการน าไปใชประโยชนเปนยารกษาโรคอยางกวางขวาง หนเดอน เมองแสน (2556) ศกษาความหลากหลายของไลเคน เหด และราขนาดใหญในพนทปกปกพนธกรรมพช อพ.สธ. เขอนน าพง การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย งานวจยนมวตถประสงค เพอส ารวจความหลากหลายของไลเคน เหดและราขนาดใหญในพนทปกปกพนธกรรมพช อพ.สธ. เขอนน าพง การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย โดยพนททท าการส ารวจมสภาพเปนปาเบญจพรรณ และปาเตงรง ท าการส ารวจและเกบตวอยางทงหมด 5 ครง ในเดอนพฤศจกายน 2554 เดอนกมภาพนธ เดอนพฤษภาคม เดอนกรกฎาคม และเดอนสงหาคม 2555 จากการส ารวจพบเหดทงหมด 105 ชนด 56 สกล และ 22 วงศ ซงพบเหดในวงศ Polyporaceae (19 ชนด ) มากท สด รองลงมาคอ Russulaceae (13 ชนด ) Boletaceae (11 ชนด )Ganodermataceae (10 ชนด) Clavariaceae (6 ชนด) ตามล าดบ สวนตวอยางไลเคนสามารถจ าแนกชนดไลเคนได 59 ชนด 35 สกล และ 16 วงศ ซงพบไลเคนในวงศ Graphidaceae (19 ชนด) มากทสด รอ งล งม าค อ Physciaceae (1 1 ช น ด ) Parmeliaceae (6 ช น ด ) Lecanoraceae (5 ช น ด ) แ ล ะ Trypetheliaceae (5 ชนด) ตามล าดบ โดยความหลากหลายทงของไลเคนและเหดพบในปาเตงรงมากกวาในปาเบญจพรรณ

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

ประชำกรและกลมตวอยำง การศกษาความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา ทระดบความสงไมเกน 400 เมตรจากระดบน าทะเลปานกลาง ระหวางเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2556 ถง เดอนธนวาคม พ.ศ. 2557 โดยการเดนส ารวจตามแนวปารมล าธารและทางเดนธรรมชาตทเปนตวแทนของปาหบเขาล าพญา ระยะทางประมาณ 9 กโลเมตร เกบรวบรวมตวอยางไลเคน แลวน ามาวเคราะหสามารถแยกไลเคนตามรปแบบการเจรญเตบโตออกเปน 2 ประเภท คอ ไลเคนแทลลสขนาดใหญ และไลเคนแทลลสขนาดเลก น ามาวเคราะหชนด ลกษณะสณฐานวทยา อนกรมวธานและแหลงทอยของไลเคน โดยมรายละเอยดดงน

สถำนทท ำกำรวจย บรเวณหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา ทระดบความสง 50 - 400 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง (ภาพท 5) กำรส ำรวจและกำรเกบขอมล ส ารวจไลเคนและแยกไลเคนทตางกลมกนไดแก กลม ครสโตส โฟลโอส ฟรทโคส บสซอยดและสแควมโลส จงตองค านงถงวธการเกบตวอยาง และแหลงอาศยของไลเคน (Habitat of lichen) ทตางกน เชน ไลเคนอาศยบนเปลอกไม บนหน บนใบไมเปนตน จงตองใชอปกรณใหเหมาะสมกบ ไลเคนกลมนนๆ ในการเกบตวอยาง เชนไลเคนอาศยบนหน ควรแกการใชสว มากกวา มดสนาม เปนตน เพอใหไดตวอยางไลเคนทสมบรณทสด

22

ภำพท 5 แผนทประเทศไทยแสดงทตงหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา จงหวดยะลา

23

เครองมอทใชในกำรวจย มดงน

ภำพท 6 อปกรณเกบตวอยางไลเคนในภาคสนาม

1. เครองมอเกบตวอยำงภำคสนำมและเครองมอวเครำะหภำคสนำม 1.1 เครองวดพกด (GPS: Global Position System) 1.2 เครองวดความชนสมพทธในอากาศ (hygrometer)

1.3 ไมบรรทด 1.4 สายวด 1.5 ดนสอ และปากกา 1.6 แผนใส 1.7 กระเปาและเปสะพาย 1.8 มดสนามหรอคตเตอร และ สว 1.9 แบบบนทกไลเคน 1.10 เขมทศ 1.11 แวนก าลงขยาย 10x 1.12 ซองจดหมายใชบรรจตวอยางไลเคน 1.13 กระดาษตดช ใชหอตวอยางไลเคน 1.14 กลองถายรป ใชบนทกภาพตวอยางไลเคน 1.15 คมอนกสบสายลม การส ารวจไลเคนและงานวจยทเกยวของดวยไลเคน 1.16 กระบอกฉดน า

1.17 หมดปก ใชส าหรบปกหมายเลขบนตนไม 1.18 สมดบนทก

24

2. เครองมอวเครำะหในหองปฏบตกำร 2.1 กลองจลทรรศนพรอมกลองถายรป Dino-Lite Digital Microscope 2.2 โนตบค 2.3 สารเคมทใชวเคราะหและทดสอบสารไลเคน 2.4 สไลดและแผนปด 2.5 Dropper 2.6 น ายาเชดเลนส 2.7 กระดาษเชดเลนส 2.8 กระดาษช าระ 2.9 กลอง หรอ ซองเกบตวอยางไลเคน

กำรเกบรวบรวมขอมล มดงน

1. ประชมคณะท างาน ซงประกอบดวย อาจารย เจาหนาทวจยและนกศกษา ศนยวจยความหลากหลายทางชวภาพ 72 พรรษา บรมราชนนาถ มหาวทยาลยราชภฏยะลา เพอวางแผนการด าเนนงาน 2. การประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ 2.1 ประสานความรวมมอกบชมชน โดยตดตอประสานงานกบองคการบรหารสวนต าบลล าพะยา เพอขอขอมลพนฐานของชมชน ขออนญาตส ารวจความหลากหลายของไลเคนและเกบตวอยางในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา 2.2 ตดตอผน าทางและผรกษาความปลอดภยขณะเกบขอมลภาคสนาม เชน ชดรกษาความปลอดภยประจ าหมบาน (ชรบ.) ทหาร

3. ศกษาสภาพพนทเพอก าหนดแนวทางการด าเนนงาน 3.1 ส ารวจและเกบขอมลภาคสนาม

ประชมวางแผนการด าเนนงาน

ตดตอและประสานงานหนวยงานในทองถน

และผน าทาง

สรางเครองมอการวจยและเตรยมอปกรณใน

การเกบตวอยาง

ส ารวจและเกบขอมลในพนทวจย

วเคราะหชนดและจ าแนกลกษณะทาง

สณฐานวทยา

เทยบเคยงและตรวจสอบความถกตองของตวอยางไลเคน ณ หนวยวจยไลเคน

มหาวทยาลยรามค าแหง

ผเชยวชาญไลเคนตรวจสอบความถกตองของชนดไลเคน

จดท ารายงานวจย และคมอการเรยนรฉบบสมบรณ

น าเสนอผลงานวจยหรอบทความวชาการ

เผยแพรผลงานวจยและบรการวชาการ

25

ลงพนทเพอเกบขอมลสภาพทวไปของพนททจะส ารวจ โดยแบงบรเวณทจะท าการเกบขอมลตวอยางไลเคน บรเวณหบเขาล าพญา ซงจะแบงตามลกษณะแหลงทอยและการเตบโตของไลเคน ดงน

สภาพแหลงทอย DD1 = ปาโปรง แสงร าไร ไมมแหลงน า อณหภมเฉลย 26.1 องศาเซลเซยส DD2 = ปาดบชน แสงนอย มธารน าไหลผาน อณหภมเฉลย 26.0 องศาเซลเซยส DD3 = พนทโลงแสงแดดสองถงตลอดวน อณหภมเฉลย 28.5 องศาเซลเซยส DD4 = ปาโปรง แสงร าไร มธารน าไหลผาน อณหภมเฉลย 26.9 องศาเซลเซยส

ลกษณะการเจรญเตบโต 1 = ไลเคนทเจรญบนเปลอกไมทมแสงแดดจด 2 = ไลเคนทเจรญบนเปลอกไมทมแสงร าไร 3 = ไลเคนทเจรญบนเปลอกไมทมแสงนอย 4 = ไลเคนทเจรญบนหนทมแสงแดดจด 5 = ไลเคนทเจรญบนหนทมแสงร าไร 6 = ไลเคนทเจรญบนหนทมแสงนอย

4. การเกบตวอยางภาคสนาม 4.1 วสดอปกรณ และเครองมอ - เครองวดพกด (GPS: Global Position System) ใชในการหาพกดต าแหนงของบรเวณทส ารวจ และหาความสงจากระดบน าทะเล

- เครองวดความชนสมพทธในอากาศ (hygrometer) ใชวดอณหภม และหาคาความชนสมพทธ - ไมบรรทด ใชเปนสแกลในการวดขนาดแทลลสของไลเคนตอนบนทกภาพดวยกลองดจตอล

- สายวด ใชในการวดความยาวรอบวงของตนไม ทไลเคนอาศยอย และวดความสงจากโคนตนถงบเวณทไลเคนอาศย - ดนสอ และปากกา ใชในการจดบนทกขอมลตางๆ - แผนใส ใชท าเครองหมายระบหมายเลขของตนไมทส ารวจได - กระเปาและเปสะพาย ใชบรรจเครองมอ อปกรณ และเอกสารตางๆทใชในการส ารวจไลเคน

- มดสนามหรอคตเตอร และ สว ใชเปนอปกรณในการเกบตวอยางไลเคน - แบบบนทกไลเคน ใชบนทกขอมลสภาพทวไปกอนท าการเกบตวอยางไลเคน - เขมทศ ใชในการระบทศทไลเคนอาศยอยของแตละชนด - แวนก าลงขยาย 10x แบบทใชสองพระ ใชในการสองดลกษณะของไลเคน เพราะไลเคนบางชนดไมสามารถมองเหนโครงสรางภายนอกดวยตาเปลาอยางชดเจนได - ซองจดหมาย ใชบรรจตวอยางไลเคนทหอดวยกระดาษตดชเรยบรอยแลว

26

- กระดาษตดช ใชหอตวอยางไลเคนกอนทจะบรรจลงในซองจดหมาย - กลองถายรป ใชบนทกภาพตวอยางไลเคน - คมอนกสบสายลมการส ารวจไลเคน ใชเปนเอกสารในการแยกกลมไลเคนเบองตน - กระบอกฉดน า ใชส าหรบพนน าบนไลเคนทมแทลลสแหง - หมดปก ใชส าหรบปกหมายเลขบนตนไม

5. วธการเกบตวอยางไลเคน 5.1 จดบนทกขอมลสภาพทวไปบรเวณทจะท าการเกบตวอยางไลเคน ดงน ต าแหนงพกด ความสงจากระดบน าทะเล อณหภม ความชนสมพทธ ผส ารวจ เวลา และวนทส ารวจ ลกษณะทอยอาศย เชน หน ตนไม ชอพรรณไม ลกษณะเปลอกไม ลกษณะภายนอกของไลเคนเบองตน 5.2 วดขนาดรอบวงของตนไม และความสงจากโคนตนถงบรเวณทไลเคนอาศยอย 5.3 ถายภาพไลเคนทเปนธรรมชาต ถายพรอมทอาศยของมนถายภาพ ภาพมมกวาง ถายภาพใหเหนสวนสบพนธใกลๆ และถายพรอมแสกลวด โดยใชไมบรรทด เหรยญ หรอ สายวด 5.4 เกบตวอยางไลเคน โดยมวธการเกบตามกลมของไลเคนดงน กลมครสโตส ไลเคนมลกษณะเปนดวง หรอฝนผงตดแนนกบวตถทเกาะ ถาพบบนเปลอกไม ใชมดเฉอนเปลอกไมทไลเคนเกาะและถาพบบนหนตองใชคอน และสว ส าหรบกะเทาะหนทมสวนของไลเคนตดมาดวย กลมโฟลโอส และกลมบสซอยด ไลเคนมลกษณะเปนแผนใบเกาะตดวตถอยางหลวม เกบโดยการลอกไลเคนจากวตถทเกาะ กลมฟรตโคส และสแควมโลส กลมเสนสาย ไลเคนมลกษณะเปนทรงพมแตกเปนเสนสาย และกลมตนไมเลก ไลเคนทมลกษณะเปนตนใบเกลดและคลายพชตนเลกๆ ตองเกบใหตดสวนทไลเคนยดเกาะมาดวย 5.5 น าตวอยางไลเคนมาหอดวยกระดาษตดช บรรจในซองจดหมายเขยนชอผเกบ สถานทเกบ วนทเกบตวอยาง พกดของสถานทเกบ ลกษณะตวอยางไลเคนเบองตน และรหสตวอยางไลเคนหนาซองจดหมาย 6. การวเคราะหชนด 6.1 วธการด าเนนในหองปฏบตการมอปกรณ เครองมอ และสารเคม ดงน - กลองสเตอรโอ ใชศกษาลกษณะภายนอกของตวอยางไลเคน - กลองจลทรรศน ใชศกษารปแบบ และลกษณะของสปอรไลเคน - กลองไดโนเคปเจอร (Dino capture) ใชบนทกภาพสปอรจากกลองจลทรรศน - แผนสไลด และกระจกปดสไลด (cover slip) เตรยมสไลดทสกษาสปอรทเฉอน (section) เปนชนบางๆ แลวน ามาสองดวยกลองจลทรรศน - น าเปลา ใชหยดลงบนแผนสไลดเพอวางชนสวนของอวยวะสบพนธของตวอยางทเฉอนแลว - ใบมดโกน ใชส าหรบเฉอนโครงสรางสบพนธของไลเคน - เครองวดแสงยว Ultraviolet Meter ใชส าหรบทดสอบ UV ของตวอยางไลเคนบางชนด

27

- หนงสอ และคมอในการจดจ าแนกไลเคน - สารละลายไอโอดน (I) สารละลายโฟแทสเซยมไฮดรอกไซด (K) และ โซเดยมไฮโพคลอไรด (C ) 6.2 วธการปฏบต - น าไลเคนทบรรจในซองจดหมาย มาผงลมโดยวางบนกระดาษตชชทหอตวอยางและวางทบบนซองกระดาษทเกบตวอยาง หามวางผงแดด เปนระยะเวลาอยางนอย 1 สปดาห แตในหนาฝนวางผงลมอยางนอย 2 สปดาห เพอใหตวอยางแหงสนท - น าขอมลสภาพทวไปของบรเวณทส ารวจมารวบรวมลงใน ฐานขอมล - น าไลเคนทแหงแลวมาวเคราะหชนด ดลกษณะภายนอกดวยกลองสเตอรโอพรอมกบจ าแนกชนดตามหนงสอและคมอจ าแนกชนดไลเคน - ไลเคนบางชนดตองดสปอรจงจะจ าแนกชนดได จงจ าเปนตองเฉอนโครงสรางสบพนธของตวอยางนน - กรณตองดสปอรของตวอยางไลเคน น าไลเคนมาสองดวยกลองสเตอรโอ โฟกสบรเวณโครงสรางสบพนธของไลเคนทสมบรณทสด น าแผนสไลด หยดน า 1 หยด แลวน าใบมดโกนมาเฉอนโดยตดชนแรกออก แลวเฉอนเปนชนบางๆ หลายๆ ชน วางไวบนแผนสไลดบรเวณทหยดน า จากนนปดดวยกระจกปดสไลด น าไปสองดวยกลองจลทรรศน เพอตองการทราบถงรปแบบและลกษณะของสปอร - บนทกภาพสปอรจากกลองจลทรรศนดวยกลองไดโนเคปเจอร (dino capture) พรอมสแกลวดขนาดของสปอร - กรณตองทดสอบดวยสารเคม น าสารเคมมาหยดบนแทลลสของตวอยางไลเคน สเกตการเปลยนสของแทลลส บนทกผล - กรณตองทดสอบรงสอลตราไวโอเลต (UV) น าไลเคนไปวางไวในเครองวดแสงยว สงเกตการเปลยนสของทลลส บนทกผล กำรวเครำะหขอมลและสถตทใช 1. ขนตอนการรวบรวมขอมล 1.1 น าขอมลทไดจากภาคสนามและหองปฏบตการในการศกษาไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา และภาพถายไลเคนในธรรมชาต ภาพถายภายใตกลองจลทรรศน น ามาวเคราะหชนด ชอวทยาศาสตร โดยการเปรยบเทยบกบหนงสอรปวธานตางๆ และเวบไซต Tropical lichen และ Index fungorum 2. สถตทใชในการวเคราะหขอมล ดชนความหลากหลายทางชวภาพของ Shannon-Wiener (Shannon, C. E. 1948)

28

H’ คอ ดชนความหลากหลายทางชวภาพ Pi คอ สดสวนของจ านวนสงมชวตท i ตอจ านวนสงมชวตทงหมด R คอ จ านวนชนดของสงมชวตทพบทงหมด

บทท 4 ผลการวจย

การศกษาความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง

ยะลา จงหวดยะลา ทความสง 50 - 400 เมตรจากระดบน าทะเลปานกลาง ระหวางเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2556 ถง เดอนธนวาคม พ.ศ. 2557 มวตถประสงคเพอศกษาความหลากหลายของไลเคนดานชนดพนธ ลกษณะสณฐานวทยาอนกรมวธาน และลกษณะนเวศวทยาทเกยวของกบไลเคนมขนตอนในการวเคราะหขอมลและผลการวจยดงน

ขนตอนในการวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลเรอง ความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา ในครงน ผวจยไดก าหนดขนตอนในการวเคราะหขอมล ออกเปน 3 ตอน ดงน

ตอนท 1 การศกษาความหลากหลายทางชวภาพของไลเคน ตอนท 2 ดานแหลงทอยและลกษณะการเจรญเตบโตของไลเคน ตอนท 3 ดานลกษณะสณฐานวทยาของไลเคน

1. ดานความหลากหลายทางชวภาพของไลเคน การศกษาความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา จงหวดยะลา โดยการ เดนส ารวจตามแนวปารมล าธารและทางเดนธรรมชาตทเปนตวแทนของปาหบเขาล าพญา ระยะทางประมาณ 9 กโลเมตร เกบรวบรวมตวอยางไลเคน แลวน ามาวเคราะหสามารถแยกไลเคนตามรปแบบการเจรญเตบโตออกเปน 2 ประเภท คอ ไลเคนแทลลสขนาดใหญ และไลเคนแทลลสขนาดเลก น ามาวเคราะหชนด พบทงหมด 20 วงศ 41 สกล 60 ชนด โดยไลเคนแทลลสขนาดใหญในพนทหบเขา ล าพญาทงหมด 8 วงศ 12 สกล 19 ชนด ดงตารางท 2

ตารางท 2 ไลเคนแทลลสขนาดใหญในพนทหบเขาล าพญา กลม วงศ สกล ชนด โฟลโอส

Coccocarpiaceae Coccocarpia Coccocarpia palmicola

Collemataceae

Collemma Collemma rugosum Leptogium Leptogium cyanescens

Leptogium phyllocapum Leptogium sp.1 Pannariaceae Parmeliella Parmeliella sp.1

30

ตารางท 2 (ตอ) กลม วงศ สกล ชนด โฟลโอส Pamilaceae Parmotrema Parmotrema sp.1 Physciaceae Dirinaia Dirinaia picta Physcia Physcia sp.1 Pyxine Pyxine reticalate Pyxine sp.1 สแควมโลส Ramalinaceae Phyllopsora Phyllopsora santensis Phyllopsora sp.1 Phyllopsora sp.2 - Eshatogonia Eshatogonia polifera บสซอยด Crocyniaceae Crocynia Crocynia pyxinoidis Crocynia sp.1 Roccellaceae Dischosporidium Dischosporidium sp.1 Dischosporidium sp.2

จากตารางท 2 พบไลเคนแทลลสขนาดใหญในพนทหบเขาล าพญา ทงหมด 8 วงศ 12 สกล 20 ชนด แบงเปนกลมโฟลโอสพบมากทสด 5 วงศ 8 สกล 11 ชนด วงศทพบมากทสดคอวงศ Physciaceae 3 สกล 4 ชนด รองลงมาคอวงศ Collemataceae 2 สกล 4 ชนด, Coccocarpiaceae, Pannariaceae และ Pamilaceae พบวงศละ 1 สกล 1 ชนด รองลงมากลม สแควมโลสพบ 2 วงศ 2 สกล 4 ชนด ไดแกวงศ Ramalinaceae 1 สกล 3 ชนด และสกล Eshatogonia 1 สกล 1 ชนด และกล มบสซอยดพบ 2 วงศ 2 สกล 4 ชนด ไดแกวงศ Crocyniaceae และ Roccellaceae พบวงศละ 1 สกล 1 ชนด

ตารางท 3 ไลเคนแทลลสขนาดเลกทพบในหบเขาล าพญา กลม วงศ สกล ชนด ครสโตส (เพอรท-เซย)

Arthopyreniaceae Arthopyrenia Arthopyrenia keralensis Porinaceae Porina Porina mastoidella

Porina sp.1

Porina sp.2 Pyrenulaceae Anthacothecium Anthracothecium cristatellum

31

ตารางท 3 (ตอ) กลม วงศ สกล ชนด ครสโตส (เพอรท-เซย)

Pyrenulaceae Anthacothecium Anthracothecium megaspemum Anthracothecium sp.1 Pyrenula Pyrenula sp.1 Trypetheliaceae Laurera Laurera bengulensis Trypethelium Trypethelium sp.1

ครสโตส (แอโพท-เซย รปถวย หรอคล า ย ถ ว ยกลมหรอเกอบกลม)

Arthoniaceae Arthonia Arthonia sp. Arthothelium Arthothelium sp.1 Coenogoniaceae Coenogonia Coenogonia sp.1 Graphidaceae Chapsa Chapsa sp.1

Myriotrema Myriotrema sp.1 Ocellularia Ocellularia crocea Ocellularia sp.1

Ocellularia sp.2 Letrouitiaceae Letrouitia Letrouitia leprolyta Physciaceae Buellia Buellia sp.1

Ramalinaceae Bacidia Bacidia laulocerasi Bacidia sp.1 Roccellaceae Chiodecton Chiodecton sp.1 Cresponea Cresponea proximata Cresponea sp.1 Cresponea sp.2 Thelochistaceae Caloplaca Caloplaca sp.1 Trapeliaceae Malmidia Malmidia sp.1 ครสโตส (แอโพทเซย รปลายเสน เปนแฉก เกอบกลม เปนตม หรอรปรางไมแนนอน)

Graphidaceae Acanthothesis Acanthothesis sp.1 Diorygma Diorygma sp.1 Dyplolabia Dyplola biaafzelii Fissurina Fissurina sp.1 Graphis Graphissp.1

32

ตารางท 3 (ตอ)

จากตารางท 3 พบไลเคนแทลลสขนาดเลกในพนทหบเขาล าพญาทงหมด 1 กลม 16 วงศ 29 สกล 41 ชนด โดยแยกตามโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ สามารถแบงออกได 4 กลม คอกลมครสโตสสรางเพอรทเซยพบทงหมด 4 วงศ 6 สกล 8 ชนด วงศทพบมากทสด คอวงศ Pyrenulaceae 2 สกล 3 ชนด รองลงมาวงศ Porinaceae 1 สกล 3 ชนด Trypetheliaceae 2 สกล 2 ชนด และ Arthopyreniaceae 1 สกล 1 ชนด กลมครสโตสแบบแอโพทเซย รปถวย (กลม หรอเกอบกลม) พบทงหมด 9 วงศ 13 สกล 18 ชนด วงศทพบมากทสด คอ Graphidaceae 3 สกล 5 ชนด รองลงมาคอวงศ Roccellaceae 2 สกล 4 ชนด, Arthoniaceae 2 สกล 2 ชนด, Ramalinaceae 1 สกล 2 ชนด และ Ceonogoniaceae, Letroitiaceae, Physciaceae, Thelochistaceae และ Trapeliaceae พบวงศละ 1 สกล 1 ชนด กลมครสโตสแบบแอโพทเซย รปลายเสน เปนแฉก เกอบกลม เปนตม หรอ รปรางไมแนนอน พบ 1 วงศ 8 สกล 9 ชนด พบวงศเดยว คอ วงศ Graphidaceae 8 สกล 9 ชนด และกลมครสโตสแบบอนๆ หรอไมสรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ (ไมมฟรตตงบอด และไมมสปอร) หรอสรางแตไมเดนชดพบ 2 วงศ 2 สกล 4 ชนดวงศทพบมากทสดคอ วงศ Arthoniaceae 1 สกล 3 ชนด รองลงมาคอ Chrysothricaceae 1 สกล 1 ชนด

2. ดานลกษณะแหลงทอย และการเจรญเตบโตของไลเคน โดยใชเกณฑปรมาณแสง ความชนสมพทธ อณหภม แหลงอาศยและลกษณะทเกาะอาศย ดงตารางท 4 ค าอธบายสญลกษณทใชในตารางท 4 สภาพแหลงทอย DD1 = ปาโปรง แสงร าไร ไมมแหลงน า อณหภมเฉลย 26.1 องศาเซลเซยส DD2 = ปาดบชน แสงนอย มธารน าไหลผาน อณหภมเฉลย 26.0 องศาเซลเซยส DD3 = พนทโลงแสงแดดสองถงตลอดวน อณหภมเฉลย 28.5 องศาเซลเซยส DD4 = ปาโปรง แสงร าไร มธารน าไหลผาน อณหภมเฉลย 26.9 องศาเซลเซยส

กลม วงศ สกล ชนด ครสโตส (แอโพทเซย รปลายเสน เปนแฉก เ ก อ บ ก ล ม เ ป น ต ม หรอรปรางไมแนนอน)

Graphidaceae

Pheographis Pheographis brasiliensis Platythecium Platythecium serpentinellum Sarcographa Sarcographa labyrinthica Sarcographa sp.1

กลมครสโตส (ไมมฟรตต ง บ อ ด แ ล ะ ไ ม มสปอร)

Arthoniaceae Cryptothecia Cryptothecia sp.1 Cryptothecia sp.2 Cryptothecia sp.3

Chrysothricaceae Chrysthrix Chrysthrix candellaris

33

ลกษณะการเจรญเตบโต 1 = ไลเคนทเจรญบนเปลอกไมทมแสงแดดจด 2 = ไลเคนทเจรญบนเปลอกไมทมแสงร าไร 3 = ไลเคนทเจรญบนเปลอกไมทมแสงนอย 4 = ไลเคนทเจรญบนหนทมแสงแดดจด 5 = ไลเคนทเจรญบนหนทมแสงร าไร 6 = ไลเคนทเจรญบนหนทมแสงนอย

34 ตารางท 4 แหลงทอยและลกษณะการเจรญเตบโตของไลเคน ชอกลม ชอวงศ ชอวทยาศาสตร สภาพแหลงทอย ลกษณะการเจรญเตบโต

1 2 3 4 5 6

โฟลโอส Coccocarpiaceae Coccocarpia palmicola DD2 / /

Collemataceae Collemma rugosum DD2, DD3 /

Leptogium cyanescens DD2, DD3, DD4 / / / / /

Leptogium phyllocapum DD2 /

Leptogium sp.1 DD2 / /

Pannariaceae Parmeliella sp.1 DD2 /

Pamilaceae Parmotrema sp.1 DD1, DD2 / /

Physciaceae Dirinaria picta DD1, DD3, DD4 / / /

Physcia sp.1 DD3 /

Pyxine reticulata DD1, DD3 /

Pyxine sp.1 DD3, DD4 /

สแควมโลส Ramalinaceae Phyllopsora santensis DD2 /

Phyllopsora sp.1 DD2, DD4 / / /

Phyllopsora sp.2 DD3, DD4 / /

- Eshatogonia polifera DD1, DD2, DD3 / / / /

35 ตารางท 4 (ตอ)

ชอกลม ชอวงศ ชอวทยาศาสตร สภาพแหลงทอย ลกษณะการเจรญเตบโต

1 2 3 4 5 6

บสซอยด

Crocyniaceae Crocynia pyxinoides DD2, DD3 /

Crocynia sp.1 DD2 / /

Roccellaceae Dischosporidium sp.1 DD4 /

Dischosporidium sp.2 DD2 /

ครสโตส (เพอรทเซย) Arthopyreniaceae Arthopyrenia keralensis DD1, DD2, DD3 / /

Porinaceae Porina mastoidella DD1, DD2 / /

Porina sp.1 DD3 / /

Porina sp.2 DD2 / /

Pyrenulaceae Anthacothecium cristatellum DD2, DD3 /

Anthacothecium megaspemum DD4 /

Anthacothecium sp.1 DD2 /

Pyrenula sp.1 DD3 /

Trypetheliaceae Laurera bengulensis DD2, DD3 / /

Trypethelium sp.1 DD3 / /

ครสโตส (แอโพทเซย รปถวย หรอคลายถวยกลมหรอเกอบกลม)

Arthoniaceae Arthonia sp.1 DD2 /

Arthothelium sp.1 DD3 /


ชอกลม ชอวงศ ชอวทยาศาสตร สภาพแหลงทอย ลกษณะการเจรญเตบโต

1 2 3 4 5 6

คร ส โตส (แอโพท เซ ย รปถวย หรอคลายถวยกลมหรอเกอบกลม)

Coenogoniaceae Coenogonia sp.1 DD1 /

Graphidaceae Chapsa sp.1 DD1 /

Myriotrema sp.1 DD2 /

Ocellularia crocea DD1 /

Ocellularia sp.1 DD3,DD4 / / /

Ocellularia sp.2 DD3 /

Letrouitiaceae Letrouitia leprolyta DD2,DD3 / / /

Physciaceae Buellia sp.1 DD1 /

Ramalinaceae Bacidia laulocerasi DD3 /

Bacidia sp.1 DD1, DD2 / / /

Roccellaceae Chiodecton sp.1 DD3, DD4 /

Cresponea proximata DD1, DD2, / /

Cresponea sp.1 DD2, DD3 / /

Cresponea sp.2 DD2 /

Thelochistaceae Caloplaca sp.1 DD1 /

Trapeliaceae Malmidia sp.1 DD1, DD2 / /


ชอกลม ชอวงศ ชอวทยาศาสตร สภาพ แหลงทอย

ลกษณะการเจรญเตบโต

1 2 3 4 5 6

คร ส โ ตส ( แอ โพท เ ซ ย รปลายเสน เปนแฉก เปนตม หรอรปรางไมแนนอน)

Graphidaceae Acanthothesis sp.1 DD2 / /

Diorygma sp.1 DD1 /

Dyplolabia afzelii DD3 / /

Opergrapha sp.1 DD3 /

Pheographis brasiliensis DD1 /

Platythecium serpentinellum DD2 / / /

Sarcographa labyrinthica DD1 /

Sarcographa sp.1 DD2 /

ครสโตส (ไมมฟรตตงบอดและไมมสปอร)

Arthoniaceae Cryptothecia sp.1 DD1, DD3 / / /

Cryptothecia sp.2 DD1 /

Cryptothecia sp.3 DD1, DD4 / /

Chrysothricaceae Chrysothrix candellaris DD1, DD2, DD3, DD4 / / /

38

จากตารางท 4 แหลงทอย และลกษณะการเจรญเตบโตของไลเคนทพบในหบเขาล าพญา ทงไลเคนแทลลสขนาดใหญ และไลเคนแทลลสขนาดเลก แยกไดทงหมด 7 กลมดงน

1. ไลเคนขนาดใหญกลมโฟลโอส พบบรเวณปาดบชน แสงนอยมธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไรมากทสด ไดแก Coccocarpia palmicola, Collemma rugosum, Leptogium cyanescens, Leptogium sp.1, Parmeliella sp.1, Parmotrema sp.1, Dirinaria picta และ Physcia sp.1

2. ไลเคนขนาดใหญกลมสแควมโลสพบบรเวณปาดบชน แสงนอยมธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงนอยมากทสด ไดแก Phyllopsora sp.1, Phyllopsora sp.2 และ Eshatogonia polifera

3. ไลเคนขนาดใหญกลมบสซอยดพบบรเวณปาดบชน แสงนอย มธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตไดดบนหนทมแสงร าไร ไดแก Crocynia sp.1 และ Dischosporidium sp.1

4. ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสสรางโครงสรางสบพนธแบบเพอรทเซยพบบรเวณปาดบชน แสงนอย มธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไรมากทสด ไดแก Arthopyrenia keralensis, Porina mastoidella, Porina sp.1, Anthracothecium megaspemum, Anthracothecium sp.1, Laurera bengulensis และ Trypethelium sp.1

5. ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสสรางโครงสรางสบพนธแบบแอโพทเซย รปถวยหรอคลายถวย กลมหรอเกอบกลม พบมากทสดบรเวณปาโปรง แสงร าไร ไมมธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไรมากทสดไดแก Arthonia sp.1, Arthothelium sp.1, Myriotrema sp.1, Occellularia sp.1, Letrouitia leprolyta, Bacidia laulocerasi, Bacidia sp.1, Chiodecton sp.1, Cresponea sp.1, Cresponea sp.2 และ Caloplaca sp.1

6. ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสสรางโครงสรางสบพนธแบบ แอโพทเซย รปลายเสน เปนแฉก เปนตม หรอรปรางไมแนนอนพบมากทสดบรเวณปาโปรง แสงร าไร ไมมแหลงน า และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงแดดจดมากทสด ไดแก Acanthothesis sp.1, Diorygma sp.1, Fissurina sp.1, Pheographis brasiliensis และ Sarcographa sp.1

7. ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสมกไมสรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศจงไมมฟรตตงบอดและไมมสปอร พบมากบรเวณปาโปรง แสงร าไร ไมมแหลงน า และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงแดดจด ไดแก Cryptothecia sp.1, Cryptothecia sp.2, Cryptothecia sp.3 และ Chrysothrix candellaris

39 3. ดานลกษณะสณฐานวทยาของไลเคน

ในการศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของไลเคนแตละสกลสามารถสรปลกษณะของโครงสรางสรางส าคญ ดงแสดงไวในตารางท 5 ดงน

ตารางท 5 ลกษณะสณฐานวทยาของไลเคนทพบในหบเขาล าพญา (สรปลกษณะส าคญของสกล (Genus) ของไลเคนโฟลโอส (Foliose) สแควมโลส(Squamulose) บสซอยด (Bissoid) และครสโตส (Crustose) ทพบในหบเขาล าพญาจ านวน 42 สกล โดยแบงกลมตามลกษณะของแทลลส บางสกลมแทลลสมากกวาหนงแบบ

สกล ลกษณะทวไป แอสโคมาตา แอสโคสปอร ทอาศย ชนดทพบ Coccocarpia แทลลสโฟลโอสโลบปลายตด เจรญแตกออกเปนแนวรศม สเทาอม

น าตาลแทลลสยดเกาะผวเปลอกไมดวยไรซนสด ามสาหรายสเขยวแกมน าเงนเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอโพทเซยรปถวยไมมสาหรายทขอบ (เลซเดอน) แผนจานสสม-น าตาล ถงสด าแอสคสรปกระบอง

รปกระสวยแบบ 1-เซลล สใส พบ 8 แอสโคสปอรในหนงแอสคส

บนเปลอกไม ตนพญาสตบรร

Coccocarpia. palmicola

Collemma แทลลสโฟลโอสสคล าออกด า เมอถกน าพองตวออนนมคลายเหดหหนโดยโลบเจรญแผเปนอสระ โลบชดตดกนขอบยกขนเปนสน พบจบ ขอบมวนงอหรอเปนคลน ไมมชนคอรเทกซมสาหรายสเขยวแกมน าเงน (สกลNoctoc sp.) เปนสวนประกอบ สาหรายและราไมแบงเปนชนยดเกาะกบทอยอาศยแนนดวยผวแทลลสดานลาง

แบบแอโพทเซยรปถวย หนาจานสสมอมน าตาล ถงสน าตาลอมแดง

สใส ทรงรแบบ มรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนหน และบนเปลอกไม

Collemma sp.1

Leptogium แทลลสโฟลโอสสเทาอมด า เมอถกน าพองตวออนนมคลายเหดหหนเปนเมอก โดยโลบเจรญแผเปนอสระ โลบชดตดกน ขอบยกขนเปนสน พบจบ ขอบมวนงอหรอเปนคลนไมม ชนคอรเทกซมสาหรายสเขยวแกมน าเงน (สกลNoctoc sp.) เปนสวนประกอบ สาหรายและราไมแบงเปนชนยดเกาะกบทอยอาศยแนนดวยผวแทลลสดานลาง

แบบแอโพทเซยรปถวย หนาจานสสมอมน าตาล ถงสน าตาลอมแดง

สใสทรงร แบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส


Leptogium cyanescens, Leptogium phyllocarpum และLeptogium sp.1


สกล ลกษณะทวไป แอสโคมาตา แอสโคสปอร ทอาศย ชนดทพบ

Parmeliella แทลลสมทงแบบใบเกลดและโฟลโอส โลบเรยวเลกเจรญชดกน ผวลางไมมชนคอรเทกซแทลลสสเทาถงเทาอมน าตาลยดเกาะดวยไรซนสน าเงนเขมถงด ามโปรแทลลสสด าเจรญไปทขอบแทลลส มสาหรายสเขยวแกมน าเงนเปนสวนประกอบสาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยรปถวยสน าตาลเขมถงด าขอบไมมสาหราย เกดเดยว ๆ พาราไฟซสเสนเดยว แอสคส รปกระบอง

สใสกลมถงทรงร แบบไมมผนงกนตามขวาง แอสโคสปอรจ านวน 8 อน ในหนงแอสคส


Parmeliella sp.1

Parmotrema แทลลสโฟลโอสขนาดใหญโลบลกษณะเรยบ เปนมนเงา ถงพบยน เตบโตอสระ โลบแบนกวางอาจมขอบยกตวหรอหยกไปมา สเขยวถงสเขยวอมเทา ผวแทลลสดานลางสน าตาลออนถงสด ายดเกาะดวยไรซนสด า แทลลสมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบสาหรายและราแบงชนชดเจน

แบบแอโพทเซยกลม มรตรงกลา ง ยกต ว โดด เด น เ หน อตวแทลลส คลายมกาน ขอบมสาหราย

สใส ทรงรแบบไมมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตนปาลม

Parmotrema sp.1

Dirinaria แทลลสโฟลโอส โลบเจรญชดกนเปนลอนสเทาถงเทาอมเขยว โลบกวาง 0.2-0.7 มลลเมตรยดเกาะดวยผวลาง สาหรายและราแบงชนชดเจนมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบพาราไฟซสเสนเดยว

แอโพทเซยรปถวยสน าตาลเขมถงด า ขอบสเดยวกบแทลลส และมสาหรายทขอบ (เลคาโนรน)เกดเดยว ๆ แอสคสรปกระบอง

สน าตาลแบบมผนงกนตามขวาง 1 ผนง พบ 8 แอสโคสปอรในหนงแอสคส

บนเปลอกไมตนพญาสตบรรณ

Dirinaria applanata และ Dirinaria picta

Physcia แทลลสแบบโฟลโอสโลบขนาดเลก ถงขนาดกลาง สเขยวออนถงเทาขาว พบมาคเล เปนจดๆสรางผลกบนผวแทลลส ผวแทลลสดานลางสน าตาลออนถงด ามไรซน ส ข า ว เ จ ร ญถ งขอบ โ ลบม ส าหร า ยส เ ข ย ว เ ป นสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แบบแอโพท เซยกลม ขอบมสาหราย ผวหนาสน าตาลถงด า

สน าตาลทรงร มผนงกน 1 ผนง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส


Physcia sp.1



Pyxine แทลลสโฟลโอส สเทาถงเทาอมเขยวโลบขนาดเลกถงขนาดกลาง เจรญแตกออกอสระ ผวบนแทลลสมผลกของโซเดยมออกซาเลทเปนผงสขาวสะทอนแสง ผวเปนเงา มรอยดางเปนจดหรอเปนแนวยาวผวแทลลสดานลางสขาว ถงด า ยดเกาะกบทอยอาศยดวยไรซนสขาวถงน าตาลแบบแตกแขนง มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แบบแอโพทเซยกลม สด า ขอบไมมสาหราย

สน าตาลทรงร แบบมผนงกนตามขวาง 1 ผนง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตนยางพารา

Pyxine sp.1 และPyxine reticulate

Phyllopsora แทลลสแบบสแควมโลสหรอใบเกลด ยกตวดานหนงซอนกนเปนชนๆ สเขยวอมเทาไฮโพแทลลสสขาวถงน าตาล -แดง ผวเรยบถงขรขระ แตกระแหงเลกนอยมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยขอบไมมสาหร าย สน าตาลแดง กลมถงรปรางไมแนนอน

สใสทรงรถงทรงกระสวย ไมมผน งก นตามขวาง หรออาจพบ 1 ผนงกน บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส


Phyllopsora santensis, Phyllopsora sp.1 และ Phyllopsoa sp.2

Eschatogonia แทลลสแบบสแควมโลสหรอใบเกลด โลบเรยวเลก โลบกวางนอยกวา 0.5 มลลเมตร แตกแขนงจ านวนมากและเรยงซอนกนเปนชน สเขยว ยดเกาะพนผวดวยผวลางดานเดยวมชนผวดานบนและดานลาง มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบสาหรายและราแบงชนชดเจน

แบบแอโพทเซยรปถวยสครมไมมสาหรายทขอบ เกดเดยว ๆ

สใสทรงกระสวย เรยวยาว มผนงกนตามขวาง แอสโคสปอรจ านวน 8 อน ในหนงแอสคส

บนเปลอกไมตนรงไก

Eschatogonia polifera

Crocynia แทลลสแบบบสซอยดผวบนมเสนใยราปกคลมหลวมๆ (cottony) เนองจากผวดานบนไมมชนคอร เทกซเสนใยราจงสานกนหลวม ๆ ปลายขอบแตก สเทา ไมเกดเปนชนราและสาหรายทชดเจนมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ แทลลสอาจสรางซอรเดยเปนเมดเลก ๆ (granulated soredia) กระจายทวไปบนผวแทลลสซงชวยในการกระจายพนธได

ไมพบ ไมพบ บนหน และบนเปลอกไม

Crocynia sp.1 และCrocynia pyxinoidis



Dischosporidium แทลลสเปนบสซอยดผวบนเปนเสนใยสานกนหลวมๆ ส เทาออกเขยว ผวดานบนไมม ชนคอรเทกซมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนไมชดเจน

แบบแอโพทเซยทอยรวมเปนกลมในเนอเยอสโตรมาสขาวลกษณะคลาย เพอรทเซย

สใสเรยวยาว ปลายดานหนงโคงงอ มผนงกนตามขวาง พบ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม Dichosporidium sp.1และ Dichosporidium sp.2

Arthopyrenia แทลลสครสโตสสขาวอมเขยว ผวเรยบ มทงเปนมนเงาและผวบนมเสนใยหลวม ๆ คลม ผวบางไมแตกเปนรองรางแห มสาหร ายส เ ข ยว เปนส วนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบเพอรทเซยเปนตม สด า อยเดยวๆ ยกตวและกงฝงตวในแทลลสผนงเพอรทเซยอาจไมสมบรณ ชองเปดแคบ อยตรงกลางบนแอสโคมาตาแอสคสรปทรงกระบอก

สใส ทรงรแบบมผนงกนตามขวาง 1 ผนง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตนพญาสตบรรณ

Arthopyrenia keralensis

Porina แทลลสครสโตสสเขยวหรอสเขยวอมเหลอง ผวเรยบเปนเงามนผวแทลลสเจรญตอเนองไมแตกระแหง มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบสารายและราแบงชนชดเจน

แบบเพอรทเซยเปนตม รปกลมหรอคอนขางกลม โผลขนเหนอแทลลส ผวบนมสเดยวกบแทลลสเฉพาะบรเวณรอบชองเปดมสจาง สม หรอ ด า แอสคสรปกระบอง

สใสเรยวยาว ทรงกระสวย แบบมผน งก นตามขวาง เซลลภายในรปทรงกระบอก บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตนรวมขาว และตามโคนตนของไมในปาทบ

Porina mastoidella Porina sp.1และ Porina sp.1

Anthacothecium แทลลสครสโตสสเทาอมเขยวถงน าตาล ผวเรยบมนเงา ผวแทลลสเจรญตอเนอง หรอแตกเปนรอง ผวดานบนบางทขอบแ ท ล ล ส ม ส า ห ร า ย ส เ ข ย ว เ ป นสวนประกอบสารายและราแบงชนชดเจน

แบบเพอรทเซยเปนตม สด า แขงและหนา แตกออกยาก รปทรงกลมฐานแบน ฝงตวในแทลลสชองเปดอยตรงกลาง ภายในไมพบหยดน ามน อยเดยวๆ ฝงตวในแทลลสแอสคสทรงกระบอง

ส น า ต าลทรง ร แบบม รฟอรม ผนงกนตามขวางมสเขม บรรจ 1-8 แอสโค-สปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตน โศกน า

Anthracothecium megaspemum Anthracothecium cristatellum และ Anthracothecium sp.1



Laurera แทลลสครสโตสสเขยวถงสสม ผวเรยบเปนมนเงา ถงขรขระสวนใหญมฝนผงสเหลองถงสสมเขมกระจายทวแทลลส และแอสโคมาตามสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบเพอรทเซยเปนตม อยแบบเดยวๆ หรอรวมเปนกลมในเนอเยอสโตรมาสเหลองสมยกตวเหนอผวแทลลส ภายใตฝนผงสเหลองเพอรทเซยมสด า ชองเปดแคบภายในมหยดน ามน พาราไฟซสแตกแขนงเปนรางแห แอสคสรปทรงกระบอง

ส ใสทรงร แบบม รฟอร ม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตนโศกน า

Laurera benguelensis

Pyrenula แทลลสแบบครสโตสส เขยวมะกอก เขยวอมเหลอง ถงน าตาล ผวเรยบเปนเงา ถงผวขรขระเปนปมมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบเพอรทเซยเปนตม สด าเดนชด (มบางชนดปรากฏสด าเฉพาะบรเวณรอบชองเปด) คอนขางกลมพบเดยวๆ หรอเจรญชดกนเปนกลม ยกตวโดดเดนเหนอแทลลส แอสคสรปกระบอง

สน าตาลเขมทรงร แบบมผนงกนตามขวาง 3 ผนง หรอแบบมรฟอรม เซลลภายในเปนรปสเหลยมขนมเปยกปน พบบรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตะแบกปา

Pyrenula sp.1

Trypethelium แทลลสครสโตส สเขยวขมาถงน าตาลผวเรยบเปนเงามน ไมแตกเปนรองรางแห มสาหรายส เขยวเปนสวนประกอบสาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบเพอรทเซยเปนตม รปรางโคง กลม อาจพบอยเดยวหรอรวมเปนกลมในเนอเยอสโตรมาสวนใหญยกตวเหนอผวแทลลส ชองเปดแคบอยดานบน แอสคสรปกระบองภายในไมมหยดน ามน พาราไฟซสไมแตกเปนรางแห

ส ใส ทรงรหรอ เ ร ยวยาว แบบม ผน งก นตามขวา งภายในเปนส เหลยมผนผา บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตนสะตอ

Trypethelium sp.1



Arthonia แทลลสครสโตสผวแทลลสไมโดดเดน กลมกลนกบผวเปลอกไม ผวบนบาง สเทาถงขมกขมว ผวบางสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยรปทรงไมแนนอน สวนมากฝงจม หรอยกตวเลกนอย ตดบนผวแทลลส แตกสาขาหรอรปทรงยาว สน าตาลถงน าตาลเขม ไมมสาหรายทขอบ ไมม เอกซ เปลแอสคสกลมถงเกอบกลม

สใสทรงร แบบมผนงกนตามขวาง เซลลภายในมขนาดใหญหนงดาน และคอยๆเลกลงในดานท เหลอ บรรจ 2-8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม Arthonia sp.1

Arthothelium แทลลสครสโตสผวแทลลสไมโดดเดน กลมกลนกบผวเปลอกไม สเทาถงขมกขมว ผวบางสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยรปทรงไมแนนอน กลมหรอเกอบกลม แผแบนบนผวแทลลส สวนมากฝงจมหรอยกตวเลกนอย สน าตาลถงด า ไมมสาหรายทขอบ และไมมเอกซเปลพาราไฟซสแตกแขนงถงเปนรางแห แอสคสกลมถงเกอบกลม

สน าตาลทรงร แบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม Arthothelium sp.1

Coenogonium แทลลสแบบครสโตสส เขยว ออกเหลอง ขรขระ ไมชดเจน เสนใยสานกนหลวมๆมสาหร ายส เขยวเป นสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยขอบไมมสาหราย อยเดยวๆ หนาจานสครม ถงสม ขอบสออนกวาหนาจานแอสคสรปกระบอง

สใสมผนงกนตามขวาง 1 ผนง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส


Coenogonium sp.1

Chapsa แทลลสครสโตสสน าตาลอมเขยวอมน า ต าล ออก เทา ผ วข ร ข ร ะ มสาหรายส เขยวเปนสวนประกอบสาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยเปนรปกลม ฝงจมในผวแทลลส มผงสขาวคลม ขอบยกมวนออกดานนอก

สใส ทรงรมผนงกนตามขวาง (บางชนดสปอรสน าตาล และอาจมสปอรแบบมรฟอรม) บรรจ 1 – 8 แอสโค- สปอรในแอสคส

บนเปลอกไม Chapsa sp.1


สกล ลกษณะทวไป แอสโคมาตา แอสโคสปอร ทอาศย ชนดทพบ Myriotrema แทลลสครสโตสสเขยว หรอสเขยวอม

เทา ผวเรยบเปนมนเงา อาจมรอยดางเลกนอยผวแทลลสตอนขางหนา มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตาเปนตมมรเลกๆ คลายเพอรทเซย สเดยวกบแทลลส เกดเดยวๆ จ านวนมากฝงจมในแทลลส ชนไฮโพทเซยมสน าตาลแดง ชองเปดกวาง มองเหนผวไฮเมเนยมเอกซเปลสจาง หรอไมมส ไมสรางเพอรไฟซส และคอลวเมลา แอสคสรปกระบอง

สน าตาล ทรงร แบบมผนงกนตามขวางและแบบมรฟอรม บรรจ 2-8 แอสโคสปอรในแอสคส


Myriotrema sp.1

Ocellularia แทลลสครสโตสสเขยว หรอสเขยวอมเทา ผวเรยบ เปนเงามน มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบสาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตาเปนตมนนคลายเพอรทเซยสเดยวกบแทลลส ฝงตวเสมอในแทลลส หรอโผลขนโดดเดนเหนอผวแทลลสชองเปดกวางเลกนอย มองเหนผวไฮเมเนยมจากดานบน เอกซเปลสน าตาลด าสรางคอลวเมลาสด า แอสคสรปกระบอง

สใสถงน าตาล ทรงร-ทรงกระสวย มทงแบบมผนงกนตามขวาง และแบบมรฟอรม บรรจ 1-8 แอสโคสปอรในแอสคส


Ocellularia crocea, Ocellularia sp.1 และ Ocellularia sp.2

Letrouitia แทลลสครสโตสสเหลองอมเขยวหรอเหลองสม ผวหยาบ แตกราว และแตกตามรอยผวเปลอกไมมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยอยเดยวๆ รปถวยกลมหรอ บดเบยวเลกนอย หนาจานสน าตาลแดง ขอบหนาสสมมสาหรายทขอบ แอสคสรป กระบอง

สใส ทรงร แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตนขหนอน

Letrouitia leprolyta

Buellia แทลลสครสโตสสขาวถงเทาอมน าตาลผวแทลลสเรยบถงแตกเปนรองรางแห เปนเมดนน ขรขระมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แบบแอโพทเซยกลม เกดเดยวๆ หนาจานสด า ไมมสาหรายทขอบ แอสคสรป

สน าตาลทรงร มผนงกนตามขวาง 1 ผนงและแบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม, บนหน

Buellia sp.1


สกล ลกษณะทวไป แอสโคมาตา แอสโคสปอร ทอาศย ชนดทพบ Bacidia แทลลสครสโตสสเขยวถงเขยวอมเทา ผวเรยบถง

ข ร ข ร ะ ไ ม ม น เ ง า ม ส า ห ร า ย ส เ ข ย ว เ ป นสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แบบแอโพทเซยกลมมน แบนหรอโคงนน อยสงเหนอผวแทลลส หนาจานสครม หรอสมอมน าตาลถงน าตาลแดงออกด า ไมมสาหรายทขอบ แอสคสรปกระบอง

สใสทรงรแคบถงรปกระสวย แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม, บนหน

Bacidia sp.1และ Bacidia laulocerasi

Chiodecton แทลลสครสโตสสน าตาลอมเขยว ผวขรขระ ผวบนบาง ผวตอเนองหรอแตกเปนรองรางแหสวนใหญมไฮโพแทลลสสด า มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบสาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซย (คลายเพอรทเซย) ผวหนาสน าตาลด า อยรวมเปนกลมในเนอเยอสโตรมาสขาวแอสโคสปอร

บนเปลอกไมตนธารน ามน บนเปลอกไมตนธารน ามน

Chiodecton sp.1

Cresponea แทลลสครสโตสสเทาออน หรอเทาเขยวน าตาล ผวเรยบถงขรขระเลกนอยมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แบบแอโพทเซยกลม ยกตวชดเจน สด า มฝนผงสเขยวออน สม แดง ออกเหลอง ปกคลมทผวหนาพาราไฟซสเปนเสนเดยวหร อแตกแขนงเล กนอย แอสคสร ปกระบอง

สใสทรงกระสวย แบบมผนงก น ต า ม ข ว า ง บ ร ร จ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตนธารน ามน

Cresponea proximate, Cresponea sp.1 และ Cresponea sp.2

Caloplaca แทลลสครสโตสสเทา-ขาว ผวเรยบถงขรขระเลกนอย หรอแตกเปนรองมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แบแอโพทเซยกลม สครมถงน าตาลแดง ขอบไมมสาหราย

ส ใ ส ส ป อ ร แ บ บ ม ข ว (polarilocular) บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนหน Caloplaca sp.1

Malmidia แทลลสครสโตสสเขยวอมเทาถงน าตาล ผวขรขระ มตมแตกเปนไซฟลเลเทยมเหนชนเมดลลาสเ ห ล อ ง ไ ม เ ง า ม น ม ส า ห ร า ย ส เ ข ย ว เ ป นสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปกลม หนาจานสน าตาลเขมถงน าตาลด า ขอบสขาว เกดเดยวๆหรอซอนเปนกลม โผลนนขนเหนอแทลลส ขอบมไซฟลเลเทยม หรอมขอบไมเรยบมสาหรายทขอบ แอสคสรปกระบอง

สใส ทรงรแบบเซลลเดยว ภายในมหยดน ามน บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส


Malmidia sp.1

47 ตารางท 5 (ตอ) สกล ลกษณะทวไป แอสโคมาตา แอสโคสปอร ทอาศย ชนดทพบ

Acanthothesis แทลลสครสโตสสเขยวขมา สซดถงเทาอมเขยว ผวเรยบหรอขรขระเลกนอย เ ป นม น เ ง าม ส า หร า ยส เ ข ย ว เ ป นสวนประกอบสาหรายและราแยกชนชดเจนเสนใยพาราไฟซสและเพอรไฟซอยด เปนแบบเสนเดยว ปลายเปนปมคลายหนาม

แบบแอโพทเซยเปนเสนยาวเรยวฝงจมหรอยกเหนอผวแทลลส เปนเสนตรงหรอโคงงอ หนาจานปดหรอเปดเลกนอยอาจพบหรอไมพบฝนผงสขาว เอกซเปลไมเปนสด า พบทงมและไมมสาหรายทขอบเลเบยเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยมสใสถงน าตาล อพไฮเมเนยมสใสถงเขม

สใส ทรงรถงยาวเรยว มทงแบบผนงกนตามข ว า ง แ ล ะ แ บ บ ม รฟ อ ร ม บ ร ร จ 2-8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม Acanthothecis sp.1

Diorygma แทลลสครสโตสสเทา ถงเทาอมขาว ผวแทลลสหนา เรยบถงขรขระ ไมมนเงามสาหร ายส เ ข ยว เปนส วนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยมเปนเสนยาวคลายรมฝปาก เสนเดยวหรอแตกสาขา ผวหนาเปดกวาง สครม มผลกสขาวคลมกงฝงตวในแทลลส เอกซเปลสน าตาลไมสมบรณ พาราไฟซสเสนเดยวแตกแขนงทปลาย แอสคสรปกระบอง

ส ใ ส ท ร ง ร แ บ บ ม รฟอรม บรรจ 1 แอสโคสปอรในแอสคส


Diorygma sp.1

Dyplolabia แทลลสครสโตสสน าตาลออนถงเทาอมเขยวผวเรยบ ถงขรขระ ไมสะทอนแสง มสาหรายส เขยวเปนสวนประกอบสาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยเปนเสนยาวยกตวเหนอแทลลสอยางเดนชด ลกษณะเปนเสนเดยวโคงงอเลกนอย มจ านวนมากหนาจานปด พบฝนผงสขาวปกคลมชดเจน เอกซเปลดานขางเปนสด า ขอบสขาวไมพบสาหรายทขอบ เลเบยเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยมสน าตาลออนไมพบหยดน ามน อพไฮเมเนยมสขาวอมเทา เสนใยพาราไฟซสเปนเสนเดยวแอสคสพบทรงกระบอง

สใส ทรงรแบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส


Dyplolabia afzelii


Fissurina แทลลสครสโตส สเขยว ถงเทาอมเขยวผวเรยบสะทอนแสงเปนมนวาวเมดลลาเสนใยราประส านก นอย า งห ลวม ๆบางสวนแทรกอยในเปลอกไมมส า ห ร า ย ส เ ข ย ว เ ป น ส ว น ประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยเปนเสนยาวเรยว ลกษณะคลายรอยแตกของเปลอกไม จมหรอกงฝงจมในแทลลส มจ านวนมากแตกกงอยางไมสม าเสมอ เปนเสนตรงหรอโคงงอ หนาจานปดหรอเปดเลกนอยไมพบฝนผงสขาว เอกซเปลไมเปนสด าอาจเปนสเหล องถ งสน าตาลขอบแอโพท เซยมพบสาหร าย เปนสวนประกอบ เลเบยเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยมสใสถงน าตาลออน ไมพบหยดน ามน อพไฮเมเนยมสใสถงเทาออนเสนใยพาราไฟซสเปนเสนเดยว ในบางชนดปลายเปนปมคลายหนามแอสคสรปทรงกระบอง

สใส ทรงรแบบกงมร -ฟอร ม ห ร อม ร ฟ อ ร ม บรรจ 2-8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม Fissurina sp.1

Graphis แทลลสครสโตสสขาวซด ครม เทาแกมเหลองหรอเทาอมเขยว ผวเรยบหรอขรขระไมเปนเงามนเมดลลาเสนใยราประสาน กนอยางหลวมๆ บางครงแทรกรวมกบเปลอกไมมสาหรายสเ ข ย ว เ ป น ส ว น ป ร ะ ก อ บ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แบบแอโพทเซยเปนเสนยาวเรยว จมหรอยกเหนอผวแทลลสอยางชดเจนพบทงทเปนเสนเดยวถงแตกกงอยางไมเปนระเบยบ เสนตรงหรอโคงงอหนาจานสวนใหญปดแตบางชนดเปดเลกนอย อาจพบหรอไมพบฝนผงสขาวเอกซเปลเปนสด า สวนใหญทขอบแอโพทเซยมสาหรายเปนสวนประกอบเลเบยพบทงแบบเรยบไมเปนรวและบางชนดเปนรวชดเจนชนไฮโพทเซยมแยกชนไมชดเจน สใสถงน าตาลออนชนไฮเมเนยมมทงทพบและไมพบหยดน ามน อพไฮเมเนยมแยกชนไมชดเจนเสนใยพาราไฟซสเปนเสนเดยว แอสคสมรปทรงยาวรหรอกระบอง

สใสทรงร ถงเรยวยาว แบบมผนงกนตามขวาง และแบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม Graphis sp.1


สกล ลกษณะทวไป แอสโคมาตา แอสโคสปอร ทอาศย ชนดทพบ Opergrapha แทลลสครสโตสสน าตาลอมเทาถง

น าตาลออน ผวเรยบถงหยาบเลกนอยไมเงามนผวบางมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายกระจายในชนใตผวเพยงเลกนอยไมเปนชนชดเจนนก

แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปเสนยาวคลายรมฝปาก เสนสนตรง เสนเดยว หรอแตกสาขา ผวหนาปดถงเปดเลกนอยสด าเขมเหมอนถาน ยกตวเหนอแทลลส เอกซเปลสด าสมบรณพาราไฟซสแตกแขนงทปลาย แอสคสรปกระบอง

สใสรปกระสวย แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม Opegrapha sp.1

Pheographis แทลลสครสโตสสขาวเทาเหลองอมเขยว ผวเรยบไมสะทอนแสงหรอสะทอนแสงเลกนอยเมดลลาเสนใยราประสานกนอยางหลวมๆ มสาหรายส เขยวเปนสวนประกอบสาหรายและราแยกชนชดเจนเสนใยพาราไฟซสเปนแบบเสนเดยว บางชนดปลายแตกกง

แบบแอโพทเซยเปนเสนยาว อาจเปนเสนเดยวถงแตกสาขา ตรงหรอโคงงอ ฝงจมหรอกงจมในผวหนาจานเปดเลกนอยถงเปดกวาง อาจพบฝนผงสขาวถงน าตาลคลมผวหนาเอกซเปลไมเปนสด าหรออาจเปนสด าเลกนอยทดานบนและฐานขอบดานขางพบท งมสาหรายและไมมสาหรายเปนสวนประกอบเลเบยสวนใหญเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยมสใสถงเทาหรอเหลองออนชนไฮเมเนยมพบทงทมและไมมหยดน ามน อพไฮเมเนยมสใสถงเทาแอสคสรปทรงกระบอง

สน าตาลทรงรแบบมผนงกนตามขวาง และแบบมรฟอรม บรรจ 4-8 แอส โคสปอรในแอสคส


Pheographis brasiliensis

Platythecium แทลลสแบบครสโตสสเทาออกเขยว ผวเรยบเปนเงามน ผวบนแทลลสหนาต อ เ น อ ง ม ส า ห ร า ย ส เ ข ย ว เ ป นสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แบบแอโพทเซยมเปนเสนยาว แตกกงอยางไมเปนระเบยบ โคงงอถงรปดาวจมใตผวและกระจายทวแทลลส ผวหนาเปดกวาง สน าตาล มสาหรายทขอบแอสคสทรงกระบอง รปยาวร

สน าตาลออนถงน าตาลทรงร แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโค-สปอรในแอสคส

บนหนพบไดมากตามล าธาร

Platythecium serpentinellum


Sarcographa แทลลสครสโตส สเขยวมะกอกหรอเทาแกมเขยว ถงน าตาล ผวเรยบสะทอนแสงเลกนอยหรอไมสะทอนแสง เมดลลาเสนใยราบางแทรกอยในชนของเปลอกไม มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจนเสนใยพาราไฟซสเปนเสนเดยวหรออาจแตกแขนงทปลาย

แบบแอโพทเซยเสนสนๆ ฝงตวรวมอยภายในเนอเยอสโตรมารปกลม ร หรอรปรางไมแนนอน หนาจานเปด พบฝนผงสขาวหรอน าตาลคลม เอกซเปลสด าอยางสมบรณ ไมสรางสาหรายทขอบแอโพทเซย เลเบยเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยมสใสหรอสน าตาลออน ชนไฮเมเนยมพบหยดน ามน อพไฮเมเนยมสเทาหรอด า แอสคส-รปยาวรหรอรปทรงกระบอง

สน าตาล ทรงร มผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม ตนจกปา

Sarcographa labyrinthica และSarcographa sp.1

Cryptothecia แทลลสครสโตสเทาออกขาว หรอเทาอมเขยว มเสนใยราสานกนหลวมๆ คลมทผวแทลลส และเสนใยราเจรญไปทขอบแทลลสไดเรวกวาสาหราย ท าใหเกดเปนไฮโพแทลลสสขาวเปนวงโดยรอบๆ แทลลส มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนไมชดเจน

ฝงตวซอนอยในแทลลส ลกษณะเกาะเกยวกนเปนกอน รปทรงไมชดเจน สวนมากผลตถงแอสคสรปทรงกลมภายในเนอเยอน

สใส หรอ ออกเหลอง ทรงร แบบมรฟอรม เซลลผนงหนา บรรจ 1-8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไม บนหน และบนใบไม

Cryptothecia sp.1, Cryptothecia sp.2 และ Cryptothecia sp.3

Chrysthrix แทลลสครสโตสสเหลอง-เขยว ไมมชนผวบน ท าใหพนผวเปนฝงผงชดเจนหลดออกจากผวแทลลส ได โดยงาย มสาหรายส เขยวเปนสวนประกอบสาหรายและราไมเยกเปนชนชดเจน

สวนใหญไมสรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศหากพบมลกษณะเปนแอโพทเซย สเดยวกบแทลลส แอสคสรปทรงกระบอง

สใสทรงกลม หรอร แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

บนเปลอกไมตนสะตอ

Chrysothrix candellaris

51

ผลการวจยรวม

ดานความหลากหลายทางชวภาพของไลเคน การส ารวจความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา พบไลเคนแทลลสขนาดใหญในพนทหบเขาล าพญา ทงหมด 8 วงศ 12 สกล 20 ชนด แบงเปนกลม โฟลโอสพบมากทสด 5 วงศ 7 สกล 12 ชนด วงศทพบมากทสดคอวงศ Physciaceae 3 สกล 5 ชนด รองลงมาคอวงศ Collemataceae 2 สกล 4 ชนด, Coccocarpiaceae, Pannariaceae และ Pamilaceae พบวงศละ 1 สกล 1 ชนด คอ Pamotrema sp.1 รองลงมากลมสแควมโลสพบ 2 วงศ 2 สกล 4 ชนด วงศ Ramalinaceae 1 สกล 3 ชนด และสกล Eshatogonia 1 ชนด และกลมบสซอยดพบ 2 วงศ 2 สกล 4 ชนด ไดแกวงศ Crocyniaceae และ Roccellaceae พบวงศละ 1 สกล 1 ชนด และพบไลเคนแทลลสขนาดเลกในพนทหบเขาล าพญาทงหมด 1 กลม 16 วงศ 30 สกล 42 ชนด โดยแยกตามโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ สามารถแบงออกได 4 กลม คอกลมครสโตสสรางเพอรทเซยพบทงหมด 4 วงศ 6 สกล 10 ชนด วงศทพบมากทสด คอวงศ Pyrenulaceae 2 สกล 4 ชนด รองลงมาวงศ Porinaceae 1 สกล 3 ชนด, Trypetheliaceae 2 สกล 2 ชนด และ Arthopyreniaceae 1 สกล 1 ชนด กลมครสโตสแบบแอ-โพทเซย รปถวย (กลม หรอเกอบกลม) พบทงหมด 9 วงศ 12 สกล 18 ชนด วงศทพบมากทสด คอ Graphidaceae 3 สกล 5 ชนดรองลงมาคอวงศ Roccellaceae 2 สกล 4 ชนด, Arthoniaceae 2 สกล 2 ชนด, Ramalinaceae 1 สกล 2 ชนด และ Ceonogoniaceae, Letroitiaceae, Physciaceae, Thelochistaceae และ Trapelia- ceae พบวงศละ 1 สกล 1 ชนด กลมครสโตสแบบแอโพทเซย รปลายเสน เปนแฉก เกอบกลม เปนตม หรอรปรางไมแนนอน พบ 1 วงศ 9 สกล 10 ชนด พบแควงศเดยว คอ วงศ Graphidaceae 9 สกล 10 ชนด และกลมครสโตสแบบอนๆ หรอไมสรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ (ไมมฟรตตงบอด และไมมสปอร) หรอสรางแตไมเดนชดพบ 2 วงศ 2 สกล 4 ชนดวงศทพบมากทสดค อ วงศ Arthoniaceae 1 สกล 3 ชนด รองลงมาคอ Chrysothricaceae 1 สกล 1 ชนด

ดานลกษณะการเจรญเตบโตและแหลงทพบไลเค น จากการศกษาแหลงทอย และลกษณะการเจรญเตบโตของไลเคนทพบในหบเขาล าพญา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา ทงไลเคนแทลลสขนาดใหญ และไลเคนแทลลสขนาดเลก แยกไดทงหมด 7 กลมดงน 1. ไลเคนขนาดใหญกลมโฟลโอส พบบรเวณปาดบชน แสงนอยมธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไรมากทสด 2. ไลเคนขนาดใหญกลมสแควมโลสพบบรเวณปาดบชน แสงนอยมธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงนอยมากทสด 3. ไลเคนขนาดใหญกลมบสซอยดพบบรเวณปาดบชน แสงนอย มธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตไดดบนหนทมแสงร าไร 4. ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสสรางโครงสรางสบพนธแบบเพอรทเซยพบบรเวณปาดบชน แสงนอย มธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไรมากทสด

52

5. ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสสรางโครงสรางสบพนธแบบแอโพทเซย รปถวยหรอคลายถวย กลมหรอเกอบกลม พบมากทสดบรเวณปาโปรง แสงร าไร ไมมธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไรมากทสด 6. ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสสรางโครงสรางสบพนธแบบ แอโพทเซย รปลายเสน เปนแฉก เปนตม หรอรปรางไมแนนอนพบมากทสดบรเวณปาโปรง แสงร าไร ไมมแหลงน า และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไรมากทสด 7. ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสสรางโครงสรางสบพนธแบบไมชดเจน หรอไมมฟรตตงบอดและไมมสปอร พบมากบรเวณปาโปรง แสงร าไร ไมมแหลงน า และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงแดดจดสอดคลองกบคมอการเรยนรดวยตนเองของชมชนดนความหลากหลายทางชวภาพ ดาน ไลเคน

บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การศกษาวจยเรองความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง

ยะลา จงหวดยะลา เปนระยะเวลา 1 ปโดยศกษาพนทตามแนวล าธารหรอทางเดนธรรมชาตทเปนตวแทนของปาหบเขาล าพญาตงแตความสง 50 -400 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง เปนระยะทางประมาณ 9 กโลเมตร เกบตวอยางไลเคน เดอนละ 1 ครง ใชเวลาด าเนนการวจยตงแตเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2556 ถงเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2557 โดยสรปไดดงน สรปผลการวจย ดานความหลากหลายทางชวภาพของไลเคน

การส ารวจความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา พบไลเคนแทลลสขนาดใหญในพนทหบเขาล าพญา ทงหมด 8 วงศ 12 สกล 29 ชนด แบงเปนกลมโฟลโอสพบมากทสด รองลงมากลมสแควมโลส และกลมบสซอยด พบไลเคนแทลลสขนาดเลกในพนทหบเขาล าพญาทงหมด 1 กลม 16 วงศ 29 สกล 41 ชนด โดยแยกตามโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ สามารถแบงออกได 4 กลม คอกลมครสโตสสรางเพอรทเซย กลมครสโตสแบบแอโพทเซย รปถวย (กลม หรอเกอบกลม) กลมครสโตสแบบแอโพทเซย รปลายเสนเปนแฉก เกอบกลม เปนตม หรอรปรางไมแนนอน และกลมครสโตสแบบอนๆ หรอไมสรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ (ไมมฟรตตงบอด และไมมสปอร) หรอสรางแตไมเดนชด

ดานลกษณะการเจรญเตบโตและแหลงทพบไลเคน จากการศกษาแหลงทอย และลกษณะการเจรญเตบโตของไลเคนทพบในหบเขาล าพญา ทงไลเคน

แทลลสขนาดใหญ และไลเคนแทลลสขนาดเลก แยกไดทงหมด 7 กลมดงน ไลเคนขนาดใหญกลมโฟลโอส สแควมโลส พบบรเวณปาดบชน เจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไรมากทสด และกลมบสซอยดพบบรเวณปาดบชน และเจรญเตบโตไดดบนหนทมแสงร าไร

ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสสรางโครงสรางสบพนธแบบเพอรทเซย พบบรเวณปาดบชน แบบแอโพ-ทเซย รปถวยหรอคลายถวย กลมหรอเกอบกลม พบมากทสดบรเวณปาโปรง แสงนอย มธารน าไหลผาน และเจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไรมากทสด ไลเคนขนาดเลกกลมครสโตสสรางโครงสรางสบพนธแบบแอ -โพทเซย รปลายเสน เปนแฉก เปนตม หรอรปรางไมแนนอน และแบบ ไมมฟรตตงบอดและไมมสปอร พบมากทสดบรเวณปาโปรง แสงร าไร ไมมแหลงน า เจรญเตบโตบนเปลอกไมทมแสงร าไร และบนเปลอกไมทมแสงแดดจดมากทสด สอดคลองกบคมอการเรยนรดวยตนเองของชมชนดนความหลากหลายทางชวภาพ ดานไลเคน (สรางค เธยรหรญ, 2553)

อภปรายผลการวจย การส ารวจความหลากหลายของไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ทมความสงจากระดบน าทะเลตงแต

50-400 เมตร พบไลเคนทมแทลลสขนาดใหญและแทลลสขนาดเลก ไลเคนแทลลสขนาดใหญสวนใหญจะพบในพนทหบเขาล าพญาทมความสงจากระดบน าทะเลตงแต 120-400 เมตร พบกลมโฟลโอส สแควมโลส และ

54

กลมบสซอยด สกลทเดน ไดแก สกล Leptogium และ Dirinaria พบไดทกสภาพแวลอมยกเวนบนเปลอกไมทมแสงแดดจด และพบไลเคนแทลลสขนาดเลกในพนทหบเขาล าพญาทระดบความสงจากน าทะเลตงแต 50-400 เมตร พบไดทกระดบความสง พบไลเคนสกลทเดน ไดแก Occellularia, Letrouitia, Caloplaca, Graphis, Cryptothecia และ Chrysothrix เปนสกลททนตอสภาพแวดลอมในพนทหบเขาล าพญา ซงสอดคลองกบการส ารวจไลเคนแหงเกาะแสมสารจากยอดเขาถงชายทะเล (กณฑรย บญประกอบ และ กวนนาถ บวเรอง, 2550)

ผลการวจยแสดงใหเหนวาพนทหบเขาล าพญา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา มความหลากหลายของไลเคนกลมครสโตสมากทสด แตพบกลมโฟลโอส กลมสแควมโลส และกลมบสซอยด เปนเพราะสภาพแวดลอมของพนทหบเขาล าพญามอณหภมต าและมความชนสง มความหนาแนนของตนไมจ านวนมาก มลกษณะเปนปาดบชนและปาโปรง ตงอยทไกลจากชมชน ไมมการสญจรไปมาของรถ และไมมการปลอยแกสทเปนของเสยจากรถ จากการเผาไหมเศษวสดทางการเกษตรและกจกรรมตางๆ ภายในชมชน เช น คารบอนมอนอกไซด ซลเฟอรไดออกไซด เปนตน ซงเปนสาเหตทใหไลเคนตาย เพราะไลเคนทนตอมลภาวะทางอากาศไมได เนองแทลลสของไลเคนดดซบสารตางๆ ในบรรยากาศไดด เมอบรรยากาศในพนทหบเขา ล าพญา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา ปลอดจากสารพษ ท าใหไมมสารพษไปสะสมในแทลลสของไลเคน และไมท าอนตรายตอกระบวนการเมเทบอลซมของไลเคน ท าใหไลเคนสามารถมการเจรญเตบโตไดด และบรเวณแหลงทอยของไลเคนพบมากเจรญเตบโตบนเปลอกไมมากกวาเจรญบนหน และบนวตถอนๆ

ขอเสนอแนะ 1. เนองจากสภาพผนปาในพนทไดลดลงอยางมาก ไลเคนกจะมการเปลยนแปลงตามสภาพธรรมชาต

ดวย จงควรจดเปนพนทอนควรแกการอนรกษอยางจรงจง โดยใหชมชนเขามามสวนรวมในการด าเนนการในการอนรกษ เพอใหเปนประโยชนของการอนรกษไวใหคงอยกบธรรมชาตอยางยงยน

2. จากการศกษาและส ารวจไลเคนบางชนดมความหลากหลายมาก บางชนดพบไดแคบรเวณเดยวซงควรแกการสบทอดความรในการอนรกษ เชน สกล Coccocarpia, Leptogium, Parmeliella, Phyllop-sora และ Eshatogonia เปนตน

3. สภาพพนทในการส ารวจเปนปาดบชนทคอนขางสมบรณ และมความหลากหลายทางชวภาพมาก ทงไมเรอนยอด ไมเลอย และไมชนลางอกมากมาย จงควรตอยอดงานวจยดานไลเคน และเปดเปนแหลงเรยนรดานความหลากหลายทางชวภาพหรอเปดเสนทางศกษาธรรมชาตทเปนแหลงใหความรโดยการสมผสของจรง ไลเคนเปนสงมชวตกลมหนงทสมควรแกการเรยนรถงลกษณะทางสณฐานวทยา รปทรงของแทลลส แหลงทอยอาศยทมความมหศจรรยและเปนเอกลกษณแตกตางจากสงมชวตกลมอนๆ

4. การวจยครงนมพนทส ารวจทระดบความสงไมเกน 400 เมตร จากระดบทะเลปานกลาง ควรมการวจยในพนททระดบสงกวาน ซงเปนพนทของปาสงวนแหงชาตและเปนแหลงตนน าทส าคญเพอน าขอมลทไดไปใชในการวางแผนการจดการทพยากรธรรมชาตในอนาคต

55

บรรณานกรม

กวนนาถ บวเรอง พบลย มงคลสข ณฐสรางค หอมจนทร และขจรศกด วงศชวรตน. 2548. งานวจย เรองอนกรมวธานและนเวศวทยาของมหไลเคนบนพรรณไม ณ อทยานแหงชาตภหนรองกลา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

กณฑรย บญประกอบ. 2547. รจกไลเคน ใน หนวยวจยไลเคน & พพธภณฑไลเคน . [Online]. Available: http://www.ru.ac.th/lichen/ [2557, กนยายน 2]. กณฑรย บญประกอบ และกวนนาถ บวเรอง. 2550. ไลเคนแหงเกาะแสมสารจากยอดเขาถง ชายทะเล. กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง. กณฑรย บญประกอบ และคณะ. 2551. ความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนในอทยานแหงชาต

หมเกาะตะรเตา การส ารวจและเกบตวอยางไลเคน. กรงเทพฯ: ภายใตโครงการอนรกษพนธกรรมพช อนเนองมาจากพระราชด ารฯ ทอทยานแหงชาตหมเกาะตะรเตาระหวางวนท 6–8 เม.ย. และ 20–23 ต.ค. 2551

จฑามาศ พระภจ านงค ณฐสรางค หอมจนทร พบลย มงคลสข และกวนนาถ บวเรอง. 2548. งานวจยเรองความหลากหลายทางชวภาพของจลไลเคนบนหนทพบ ณ อทยานแหงชาต ภหนรองกลาในประเทศไทย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. จทามาศ พระภจานงค พชร มงคลสข ขจรศกด วงศชวรตน กวนนาถ บวเรอง และชยณรงค ดดดม. 2552. งานวจยเรองความหลากหลายทางชวภาพของจลไลเคนบนหน ณ เขตรกษาพนธ สตวปาภหลวง. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. ฐตยา แซปง. 2551. พษวทยาสงแวดลอม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ทศพร แชมรมย. 2555. งานวจยความหลากหลายของไลเคนบรเวณโรงเรยนบานหวยไรสามคค

หมบานหวยไรสามคค หมบานหวยน าขน ต าบลแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย และหมบานหวยไร ต าบลแมไร อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย. เชยงราย: มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย.

นาถวดา ดวงผย พบลย มงคลสข ณฐสรางค หอมจนทร ขจรศกด วงศชวรตน และกวนนาถ บวเรอง. 2548. งานวจยเรองความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนวงศอสเนยซอ ณ อทยาน แหงชาตภหนรองกลาประเทศไทย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามค าแหง. ปรชา สวรรณพนจ และนงลกษณ สวรรณพนจ. 2550. ชววทยา 2. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ- มหาวทยาลย. พชร มงคลสข กวนนาถ บวเรอง ขจรศกด วงศชวรตน ชยณรงค ดดดม นาถวดา ดวงผย วสนต เพง - สงเนน วราภรณ ศรปรางค สญญา มสม สทธพร ปานเมน และมตตกา โสดามข. 2553. งานวจยเรองศกษาความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนในเขตรกษาพนธสตวปาภหลวง จงหวดเลย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. รงอรณ ถนอมจตร และคณะ. 2548. ความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนในสวนสาธารณะใน

กรงเทพมหานคร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. ร าพรวน กนเจม. 2552. งานวจยเรองการศกษาความหลากหลายของไลเคนและตรวจวดปรมาณ

กาซซลเฟอรไดออกไซดในบรเวณรอบโรงไฟฟาแมเมาะ อ าเภอแมเมาะ จงหวดล าปาง. เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.

http://www.ru.ac.th/lichen/

56

วนารกษ ไซพนธแกว กตกา ปอมเผอก แพททรเซย วลเซลล และสทธาธร สวรรณรตน. 2551. คมอนกส ารวจไลเคน. เชยงใหม: บรตช เคานซล เชยงใหม. วราภรณ ศรปรางค และพชร มงคลสข. 2552. งานวจยเรองไลเคนแบบแผนจานในเขตรกษาพนธ สตวปาภหลวง จงหวดเลย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. วสนต เพงสงเนน พชร มงคลสข กณฑรย บญประกอบ และเลขา มาโนช. 2552. งานวจยเรอง การศกษาความหลากหลายของไลเคนวงศกราฟดาซอ ในเขตรกษาพนธสตวปาภหลวง จงหวดเลย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. เวชศาสตร พลเยยม รงอรณ ถนอมจต ชยวฒน บญเพญ สญญา มสม และกณฑรย บญประกอบ.

2552. งานวจยเรองไลเคนในสวนสาธารณะกรงเทพมหานคร และการชวดคณภาพ สงแวดลอม. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

พชร มงคลสข และวสนตเพงสงเนน. 2555. ไลเคนวงศกราฟดาซอ ศลปกรรมตามธรรมชาต. กรงเทพฯ. โรงพมพโนเบล พรนต.

พชร มงคลสข และสญญา มสม. 2555. ไลเคนวงศฟสเซยซอในประเทศไทย. กรงเทพฯ. โรงพมพโนเบล พรนต.

สทธพร ปานเมน ณฐสรางค หอมจนทร และพบลย มงคลสข. 2548. งานวจยเรองความหลากหลาย ทางชวภาพของไลเคนวงศคลาโดเนยซอ ณ อทยานแหงชาตภหนรองกลาประเทศไทย . กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. สญญา มสม และพชร มงคลสข. 2552. งานวจยเรองการศกษาโฟลโอสไลเคนวงศฟสเซยซอ ในเขต รกษาพนธสตวปาภหลวง จงหวดเลย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. สญญา มสม และพชร มงคลสข. 2553. งานวจยเรองการศกษาครสโตสไลเคนวงศฟสเซยซอ ใน ประเทศไทย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. สมฤทธ เสงเลก เวชศาสตร พลเยยม และกณฑรย บญประกอบ. 2553. งานวจยเรองการศกษา คาความส าคญและดชนความหลากหลายทางชวภาพของไลเคนตามความสงของล าตนกอ เดอยในปาดบเขาต า ณ อทยานแหงชาตเขาใหญ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. สรางค เธยรหรญ. 2553. คมอการเรยนรดวยตนเองของชมชนดานความหลากหลายทางชวภาพ “ดานไลเคน”. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. สรางค เธยรหรญ. 2554. ความหลากหลายของไลเคนปาภค าบก จงหวดรอยเอด . กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. Biodiversity in Thailand. 2541. ความหลากหลายทางชวภาพของไลเคน. [Online]. Available: http://www.sa.ac.th/biodiversity/contents/index.html [2557, กนยายน 2]. Forest biodiversity division. 2556. รายการขอมลไลเคน. ส านกงานความหลากหลายทางชวภาพ

ดานปาไม กรมปาไม. [Online]. Available: http://biodiversity.forest.go.th [2557 กนยายน 4].

Jutarut. 2012. ไลเคน: ตวชวดคณภาพอากาศทางชวภาพ. NIDA center for Reseach & Development of Disaster Prevention & Managment. [On-line]. Available: http://dpm.nida.ac.th/main/ index. Php/articles/chemical-hazards/item/127 [2013, กนยายน 19].

http://www.sa.ac.th/biodiversity/contents/index.html%20%5b2556

http://biodiversity.forest.go.th/

http://dpm.nida/

57

Pictures of tropical lichens. 2015. Tropical lichens [Online]. Available: http://www. tropicallichens.net/ [2015, June 26].

Index Fungorum. 2015. Search Index Fungorum. [Online]. Available: http://www.index fungorum.org/Names/Names.asp [2015, June 26].

http://www/


http://www.index/


58

กลมโฟลโอส 1. สกล Coccocarpia

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Cococarpiaceae, Genus Coccocarpia ลกษณะทวไป : แทลลสโฟลโอส โลบปลายตด เจรญแตกออกเปนแนวรศม สเทาอมนาตาล

แทลลสยดเกาะผวเปลอกไมดวยไรซนสดา มสาหรายสเขยวแกมนาเงนเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา : แอโพทเซยรปถวย ไมมสาหรายทขอบ (เลซเดอน) แผนจานสสม-นาตาล ถงสดา แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร : รปกระสวย แบบ 1-เซลล สใส พบ 8 แอสโคสปอรในหนงแอสคส ทอาศย : บนเปลอกไม ตนพญาสตบรร ชนดทพบ : Coccocarpia palmicola

ภาพท 7 ลกษณะของไลเคน Coccocarpia palmicola ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

59

2. สกล Collemma

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Collemataceae, Genus Collemma

ลกษณะทวไป : แทลลสโฟลโอส สคลาออกดา เมอถกนาพองตวออนนมคลายเหดหหน โดยโลบเจรญแผเปนอสระ โลบชดตดกน ขอบยกขนเปนสน พบจบ ขอบมวนงอหรอเปนคลน ไมมชน คอรเทกซ มสาหรายสเขยวแกมนาเงน (สกล Noctoc sp.) เปนสวนประกอบ สาหรายและราไมแบงเปนชน ยดเกาะกบทอยอาศยแนนดวยผวแทลลสดานลาง

แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซย รปถวย หนาจานสสมอมนาตาล ถงสนาตาลอมแดง แอสโคสปอร : สใส ทรงร แบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนหน และบนเปลอกไม ทอาศย : บนเปลอกไม ตนเงาะ ชนดทพบ : Collemma rugosum

ภาพท 8 ลกษณะของไลเคน Collemma rugosum ก) แทลลสของ Collemma sp.1 ข) ลกษณะโลบของ Collemma sp.1

ก ข

60

3. สกล Leptogium

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Collemataceae, Genus Leptogium

ลกษณะทวไป : แทลลสโฟลโอส สเทาอมดา เมอถกนาพองตวออนนมคลายเหดหหน เปนเมอก โดยโลบเจรญแผเปนอสระ โลบชดตดกน ขอบยกขนเปนสน พบจบ ขอบมวนงอหรอเปนคลน ไมมชนคอรเทกซ มสาหรายสเขยวแกมนาเงน (สกล Noctoc sp.) เปนสวนประกอบ สาหรายและราไมแบงเปนชน ยดเกาะกบทอยอาศยแนนดวยผวแทลลสดานลาง

แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซย รปถวย หนาจานสสมอมนาตาล ถงสนาตาลอมแดง แอสโคสปอร : สใส ทรงร แบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนหน และบนเปลอกไม ชนดทพบ : Leptogium cyanescens, Leptogium phyllocarpum และ Leptogium

sp.1

ภาพท 9 ลกษณะของไลเคน Leptogium cyanescens ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

61

ภาพท 10 ลกษณะของไลเคน Leptogium phyllocarpum ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ภาพท 11 ลกษณะของไลเคน Leptogium sp.1 ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก

ก

ข

ข

62

4. สกล Parmeliella

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Pannariaceae, Genus Parmeliella

ลกษณะทวไป : แทลลสมทงแบบใบเกลด และโฟลโอส โลบเรยวเลกเจรญชดกน ผวลางไมมชนคอรเทกซ แทลลสสเทาถงเทาอมนาตาล ยดเกาะทอยอาศยแนบแนนดวยไรซนสนาเงนเขมถงดา มโปรแทลลสสดาเจรญไปทขอบแทลลส มสาหรายสเขยวแกมนาเงนเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซยรปถวยสนาตาลเขมถงดา ขอบไมมสาหราย เกดเดยว ๆ พาราไฟซสเสนเดยว แอสคส รปกระบอง แอสโคสปอร : สใส กลมถงทรงร แบบไมมผนงกนตามขวาง แอสโคสปอรจานวน 8 อน ในหนงแอสคส ทอาศย : บนหน และบนเปลอกไม

ชนดทพบ : Parmeliella sp.1

ภาพท 12 ลกษณะของไลเคน Parmeliella sp.1 ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

63

5. สกล Parmotrema

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Parmeliaceae, Genus Parmotrema

ลกษณะทวไป : แทลลสโฟลโอสขนาดใหญ โลบลกษณะเรยบ เปนมนเงา ถงพบยน เตบโตอสระ โลบแบนกวางอาจมขอบยกตว หรอหยกไปมา สเขยวถงสเขยวอมเทา ผวแทลลสดานลางสนาตาลออนถงสดา ยดเกาะกบทอยอาศยดวยไรซนสดา ซงพบกระจายหางจากขอบโลบเขามา มากกวา 0.5 ซม. แบบเสนเดยว แทลลสมสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซย กลม มรตรงกลาง ยกตวโดดเดนเหนอตวแทลลส คลายมกาน ขอบมสาหราย

แอสโคสปอร : สใส ทรงร แบบไมมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนเปลอกไม ตนปาลม

ชนดทพบ : Parmotrema sp.1

ภาพท 13 ลกษณะของไลเคน Pamotrema sp.1 ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

64

6. สกล Dirinaria Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes,

Order Lecanorales, Family Physciaceae, Genus Dirinaria ลกษณะทวไป : แทลลสโฟลโอส โลบเจรญชดกนเปนลอน สเทาถงเทาอมเขยว โลบกวาง 0.2-0.7 มลลเมตร ยดเกาะทอยอาศยแนบแนนดวยผวลาง สาหรายและราแบงชนชดเจน มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ แอสโคมาตา : แอโพทเซยรปถวย สนาตาลเขมถงดา ขอบสเดยวกบแทลลส และมสาหรายทขอบ (เลคาโนรน) เกดเดยว ๆ พาราไฟซสเสนเดยว แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอร : สนาตาล แบบมผนงกนตามขวาง 1 ผนง พบ 8 แอสโคสปอรในหนงแอสคส

ทอาศย : บนเปลอกไม ตนพญาสตบรรณ ชนดทพบ : Dirinaria applanata และ Dirinaria picta

ภาพท 14 ลกษณะของไลเคน Dirinaria picta ก) แทลลสของ Dirinaria picta ข) ลกษณะโลบ

ก ข

65

7. สกล Physcia

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Physciaceae, Genus Physcia

ลกษณะทวไป : แทลลสแบบโฟลโอส โลบขนาดเลก ถงขนาดกลาง สเขยวออนถงเทาขาว พบมาคเล (maculae) เปนจดๆ สรางผลกบนผวแทลลส ผวแทลลสดานลางสนาตาลออนถงดา มเนอเยอแบบ prosoplectenchymatous มไรซน (rhizine) สขาว เจรญถงขอบโลบ มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซย กลม ขอบมสาหราย ผวหนาสนาตาลถงดา แอสโคสปอร : สนาตาล ทรงร มผนงกน 1 ผนง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนหน และบนเปลอกไม ชนดทพบ : Physcia sp.1

ภาพท 15 ลกษณะของไลเคน Physcia sp.1 ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

66

8. สกล Pyxine

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Physciaceae, Genus Pyxine

ลกษณะทวไป : แทลลสโฟลโอส สเทาถงเทาอมเขยว โลบขนาดเลกถงขนาดกลาง เจรญแตกออกอสระ ผวบนแทลลสมผลกของโซเดยมออกซาเลท เปนผงสขาวสะทอนแสง ผวเปนเงา มรอยดางเปนจดหรอเปนแนวยาว ผวแทลลสดานลางสขาว ถงดา ยดเกาะกบทอยอาศยดวยไรซนสขาวถงนาตาล แบบแตกแขนง มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซย กลม สดา ขอบไมมสาหราย แอสโคสปอร : สนาตาล ทรงร แบบมผนงกนตามขวาง 1 ผนง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

ทอาศย : บนเปลอกไม ตนยางพารา ชนดทพบ : Pyxine sp.1 และ Pyxine reticulate

ภาพท 16 ลกษณะของไลเคน Pyxine sp.1 ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

67

ภาพท 17 ลกษณะของไลเคน Pyxine reticulate ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

68

2. กลมสแควมโลส

9. สกล Eschatogonia

Taxonomy: Kongdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Umbilicariales, Family -, Genus Eschatogonia ลกษณะทวไป : แทลลสแบบสแควมโลส หรอใบเกลด โลบเรยวเลก โลบกวางนอยกวา 0.5 มลลเมตร แตกแขนงจานวนมาก และเรยงซอนกนเปนชน สเขยว ยดเกาะพนผวดวยผวลางดานเดยว มชนผวดานบนและดานลาง มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซยรปถวยสครม ไมมสาหรายทขอบ เกดเดยว ๆ แอสโคสปอร : สใส ทรงกระสวย เรยวยาว มผนงกนตามขวาง แอสโคสปอรจานวน 8 อน ในหนงแอสคส

ทอาศย : บนเปลอกไม ชนดทพบ : Eschatogonia polifera

ภาพท 18 ลกษณะของไลเคน Eschatogonia polifera ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

69

10. สกล Phyllopsora

Taxonomy: Kongdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Ramalinaceae, Genus Phyllopsora

ลกษณะทวไป : แทลลสแบบสแควมโลส หรอใบเกลด ยกตวดานหนงซอนกนเปนชนๆ สเขยวอมเทา ไฮโพแทลลสสขาวถงนาตาล-แดง ผวเรยบถงขรขระ แตกระแหงเลกนอย มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซย ขอบไมมสาหราย สนาตาลแดง กลมถงรปรางไมแนนอน แอสโคสปอร : สใส ทรงรถงทรงกระสวย ไมมผนงกนตามขวาง หรออาจพบ 1 ผนงกน บรรจ 8

แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนหน และบนเปลอกไม ชนดทพบ : Phyllopsora santensis

ภาพท 19 ลกษณะของไลเคน Phyllopsora santensis ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

70

ภาพท 20 ลกษณะของไลเคน Phyllopsora sp.1 ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ภาพท 21 ลกษณะของไลเคน Phyllopsora sp.2 ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก

ก

ข

ข

71

3. กลม บสซอยด 11. สกล Crocynia

Taxonomy : Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Crocyniaceae, Genus Crocynia

ลกษณะทวไป : แทลลสแบบบสซอยด ผวบนมเสนใยราปกคลมหลวมๆ (cottony) เนองจากผวดานบนไมมชนคอรเทกซ เสนใยราจงสานกนหลวม ๆ ปลายขอบแตก สเทา ไมเกดเปนชนราและสาหรายทชดเจน มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ แทลลสอาจสรางซอรเดยเปนเมดเลก ๆ (granulated soredia) กระจายทวไปบนผวแทลลส ซงชวยในการกระจายพนธได

แอสโคมาตา : ไมพบ แอสโคสปอร : ไมพบ ทอาศย : บนหน และบนเปลอกไม ชนดทพบ : Crocynia sp.1 และ Crocynia pyxinoides

ภาพท 22 ลกษณะของไลเคน Crocynia sp.1 ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

72

ภาพท 23 ลกษณะของไลเคน Crocynia pyxinoides ก) แทลลส ข) ลกษณะโลบ

ก ข

73

12. สกล Dichosporidium

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Arthoniomycetes, Order Arthoniales, Family Roccellaceae, Genus Dichosporidium ลกษณะทวไป : แทลลสเปนบสซอยด ผวบนเปนเสนใยสานกนหลวมๆ สเทาออกเขยว ผว

ดานบนไมมชนคอรเทกซ มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนไมชดเจน แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซยทอยรวมเปนกลมในเนอเยอสโตรมาสขาว ลกษณะคลายเพอรท-

เซย แอสโคสปอร : สใส เรยวยาว ปลายดานหนงโคงงอ มผนงกนตามขวาง พบ 8 แอสโคสปอรใน

แอสคส ทอาศย : บนเปลอกไม ชนดทพบ : Dichosporidium sp.1 และ Dichosporidium sp.2

ภาพท 24 ลกษณะแทลลสของไลเคน ก) Dichosporidium sp.1 ข) Dichosporidium sp.2

ก ข

74

4. กลมครสโตสสรางเพอรทเซย

13. สกล Arthopyrenia

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Eurotiomycetes, Order Pleosporales, Family Arthopyreniaceae, Genus Arthopyrenia

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สขาวอมเขยว ผวเรยบ มทงเปนมนเงาและผวบนมเสนใยหลวม ๆ คลม ผวบาง ไมแตกเปนรองรางแห มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและรายกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบเพอรทเซย เปนตม สดา อยเดยวๆ ยกตวและกงฝงตวในแทลลส ผนงเพอร-ทเซยอาจไมสมบรณ ชองเปดแคบ อยตรงกลางบนแอสโคมาตา แอสคสรปทรงกระบอก

แอสโคสปอร: สใส ทรงร แบบมผนงกนตามขวาง 1 ผนง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส แหลงอาศย : บนเปลอกไม ตนพญาสตบรรณ ชนดทพบ : Arthopyrenia keralensis

ภาพท 25 ลกษณะแทลลสของไลเคน Arthopyrenia keralensis ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ก ข

75

14. สกล Porina

Taxonomy: Kongdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Ostropales, Family Porinaceae, Genus Porina

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยวหรอสเขยวอมเหลอง ผวเรยบเปนเงามน ผวแทลลสเจรญตอเนองไมแตกระแหง มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สารายและราแบงชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบเพอรทเซย เปนตม รปกลมหรอคอนขางกลม โผลขนเหนอแทลลส ผวบนมสเดยวกบแทลลส เฉพาะบรเวณรอบชองเปดมสจาง สม หรอ ดา แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร: สใส เรยวยาว ทรงกระสวย แบบมผนงกนตามขวาง เซลลภายในรปทรงกระบอก บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส (มบางชนดแอสโคสปอรเปนแบบมรฟอรม เชน P. eminentior)

แหลงอาศย : บนเปลอกไม ตนรวมขาว และตามโคนตนของไมในปาทบ ชนดทพบ : Porina mastoidella, Porina sp.1 และ Porina sp.2

ภาพท 26 ลกษณะแทลลสและแอสโคมาตาของไลเคน Porina mastoidella

76

ภาพท 27 ลกษณะแทลลสของไลเคน ก) Porina sp.1 ข) Porina sp.2

ก ข

77

15. สกล Antrachothecium

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Eurotiomycetes, Order Pyrenulales, Family Pyrenulaceae, Genus Anthracothecium

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตสสเทาอมเขยว ถงนาตาล ผวเรยบมนเงา ผวแทลลสเจรญตอเนอง

หรอแตกเปนรอง ผวดานบนบาง อาจพบไฮโพแทลลสสนาตาลถงดาทขอบแทลลส มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบเพอรทเซย เปนตม สดา แขงและหนา แตกออกยาก รปทรงกลมฐานแบน ฝงตวในแทลลส ชองเปดอยตรงกลาง ภายในไมพบหยดนามน อยเดยวๆ ฝงตวในแทลลส แอสคสทรงกระบอง

แอสโคสปอร: สนาตาล ทรงร แบบมรฟอรม ผนงกนตามขวางมสเขม บรรจ 1-8 แอสโคสปอรในแอสคส

แหลงอาศย : บนเปลอกไม ตนโศกนา ชนดทพบ : Anthracothecium cristatellum, Anthracothecium megaspemum และ Anthracothecium sp.1

ภาพท 28 ลกษณะแทลลสของไลเคน ก) Anthracothecium cristatellum ข) Anthracothecium sp.1

ก ข

78

ภาพท 29 ลกษณะของไลเคน Anthracothecium megaspemum ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ก ข

79

16. สกล Pyrenula

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Eurotiomycetes, Order Pyrenulales, Family Pyrenulaceae, Genus Pyrenula

ลกษณะทวไป: แทลลสแบบครสโตส สเขยวมะกอก เขยวอมเหลอง ถงนาตาล ผวเรยบเปนเงา ถงผวขรขระเปนปม มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบเพอรทเซย เปนตม สดาเดนชด (มบางชนดปรากฏสดาเฉพาะบรเวณรอบชองเปด) คอนขางกลม พบเดยวๆ หรอเจรญชดกนเปนกลม ยกตวโดดเดนเหนอแทลลส แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร: สนาตาลเขม ทรงร แบบมผนงกนตามขวาง 3 ผนง หรอแบบมรฟอรม เซลลภายในเปน รปสเหลยมขนมเปยกปน พบบรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

แหลงอาศย : บนเปลอกไม ตะแบกปา ชนดทพบ : Pyrenula sp.1

ภาพท 30 ลกษณะแทลลสและแอสโคมาตาของไลเคน Pyrenula sp.1

80

17. สกล Laurera

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Eurotiomycetes, Order Pyrenulales, Family Trypetheliaceae, Genus Laurera

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยวถงสสม ผวเรยบเปนมนเงา ถงขรขระ สวนใหญมฝนผงสเหลองถงสสมเขมกระจายทวแทลลส และแอสโคมาตา มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบเพอรทเซย เปนตม อยแบบเดยวๆ หรอรวมเปนกลมในเนอเยอสโตรมาสเหลองสม ยกตวเหนอผวแทลลส ภายใตฝนผงสเหลองเพอรทเซยมสดา ชองเปดแคบ ภายในมหยดนามน พาราไฟซสแตกแขนงเปนรางแห แอสคสรปทรงกระบอง

แอสโคสปอร: สใส ทรงร แบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส แหลงอาศย : บนเปลอกไม ตนโศกนา ชนดทพบ: Laurera benguelensis

ภาพท 31 ลกษณะแทลลสของไลเคน Laurera benguelensis

ก

81

18. สกล Trypethelium

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Eurotiomycetes, Order Pyrenulales, Family Trypetheliaceae, Genus Trypethelium

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยวขมาถงนาตาล ผวเรยบเปนเงามน ไมแตกเปนรองรางแห มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบเพอรทเซย เปนตม รปรางโคง กลม อาจพบอยเดยวหรอรวมเปนกลมในเนอเยอสโตรมา สวนใหญยกตวเหนอผวแทลลส ชองเปดแคบอยดานบน แอสคสรปกระบอง ภายในไมมหยดนามน พาราไฟซสไมแตกเปนรางแห

แอสโคสปอร: สใส ทรงรหรอเรยวยาว แบบมผนงกนตามขวาง ภายในเปนสเหลยมผนผา บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

แหลงอาศย : บนเปลอกไม ตนสะตอ ชนดทพบ : Trypethelium sp.1

ภาพท 32 ลกษณะของไลเคน Trypethelium sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ก ข

82

5. กลมครสโตส สรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ แบบแอโพทเซย รปถวย (กลม หรอเกอบกลม) หรอ คลายถวย

19. สกล Arthonia

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Arthoniomycetes, Order Arthoniales, Family Arthoniaceae, Genus Arthonia

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส ผวแทลลสไมโดดเดน กลมกลนกบผวเปลอกไม ผวบนบาง สเทา

ถงขมกขมว ผวบาง สาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซย รปทรงไมแนนอน สวนมากฝงจม หรอยกตวเลกนอย ตดบนผว

แทลลส แตกสาขา หรอรปทรงยาว สนาตาลถงนาตาลเขม ไมมสาหรายทขอบ ไมมเอกซเปล แอสคสกลมถงเกอบกลม

แอสโคสปอร: สใส ทรงร แบบมผนงกนตามขวาง เซลลภายในมขนาดใหญหนงดาน และคอยๆ เลกลงในดานทเหลอ บรรจ 2-8 แอสโคสปอรในแอสคส

ทอาศย: บนเปลอกไม ชนดทพบ: Arthonia sp.1

ภาพท 33 ลกษณะแทลลสและแอสโคมาตาของไลเคน Arthonia sp.1

83

20. สกล Arthothelium

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Arthoniomycetes, Order Arthoniales, Family Arthoniaceae, Genus Arthothelium

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส ผวแทลลสไมโดดเดน กลมกลนกบผวเปลอกไม สเทาถงขมกขมว ผวบาง สาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซย รปทรงไมแนนอน กลมหรอเกอบกลม แผแบนบนผวแทลลส สวนมากฝงจม หรอยกตวเลกนอย สนาตาลถงดา ไมมสาหรายทขอบ และไมมเอกซเปล พาราไฟซสแตกแขนงถงเปนรางแห แอสคสกลมถงเกอบกลม

แอสโคสปอร: สนาตาล ทรงร แบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย: บนเปลอกไม ชนดทพบ: Arthothelium sp.1

ภาพท 34 ลกษณะของไลเคน Arthothelium sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

84

21. สกล Coenogonium

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Gyalectales, Family Coenogoniaceae, Genus Coenogonium

ลกษณะทวไป : แทลลสแบบครสโตส สเขยว ออกเหลอง ขรขระ ไมชดเจน เสนใยสานกนหลวมๆ มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซย ขอบไมมสาหราย อยเดยวๆ หนาจานสครม ถงสม ขอบสออนกวาหนาจาน แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร: สใส มผนงกนตามขวาง 1 ผนง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนเปลอกไม ตนยางพารา ชนดทพบ : Coenogonium sp.1

ภาพท 35 ลกษณะของไลเคน Coenogonium sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ก

85

22. สกล Chapsa

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Chapsa ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สนาตาลอมเขยวอมนาตาล ออกเทา ผวขรขระ มสาหรายส

เขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซย เปนรปกลม ฝงจมในผวแทลลส มผงสขาวคลม ขอบยกมวนออก

ดานนอก แอสโคสปอร: สใส ทรงร มผนงกนตามขวาง (บางชนดสปอรสนาตาล และอาจมสปอรแบบมรฟอรม) บรรจ 1 – 8 แอสโคสปอรในแอสคส

ทอาศย : บนเปลอกไม ชนดทพบ: Chapsa sp.1

ภาพท 36 ลกษณะของไลเคน Chapsa sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ก ข

86

23. สกล Myriotrema

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Myriotrema

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยว หรอสเขยวอมเทา ผวเรยบเปนมนเงา อาจมรอยดาง

เลกนอย ผวแทลลสตอนขางหนา มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน แอสโคมาตา: แอสโคมาตาเปนตม มรเลกๆ คลายเพอรทเซย สเดยวกบแทลลส เกดเดยวๆ จานวน

มาก ฝงจมในแทลลส ชนไฮโพทเซยมสนาตาลแดง ชองเปดกวาง มองเหนผวไฮเมเนยม เอกซเปลสจาง หรอไมมส ไมสรางเพอรไฟซส และคอลวเมลา แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร: สนาตาล ทรงร แบบมผนงกนตามขวาง และแบบมรฟอรม บรรจ 2-8 แอสโคสปอรในแอสคส

ทอาศย : บนเปลอกไมตนอโศกนา ชนดทพบ : Myriotrema sp.1

ภาพท 37 ลกษณะแทลลสและแอสโคมาตาของไลเคน Myriotrema sp.1

87

24. สกล Ocellularia

Taxonomy: Kongdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Ocellularia

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยว หรอสเขยวอมเทา ผวเรยบ เปนเงามน มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แอสโคมาตาเปนตมนนคลายเพอรทเซย สเดยวกบแทลลส ฝงตวเสมอในแทลลส หรอโผลขนโดดเดนเหนอผวแทลลส ชองเปดกวางเลกนอย มองเหนผวไฮเมเนยมจากดานบน เอกซเปลสนาตาลดา สรางคอลวเมลาสดา แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร: สใส ถงนาตาล ทรงร-ทรงกระสวย มทงแบบมผนงกนตามขวาง และแบบมร-ฟอรม บรรจ 1-8 แอสโคสปอรในแอสคส

ทอาศย: บนเปลอกไม ตนโศกนา ชนดทพบ : Ocellularia crocea

ภาพท 38 ลกษณะของไลเคน Ocellularia crocea ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ก ข

88

ภาพท 39 ลกษณะของไลเคน Ocellularia sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ภาพท 40 ลกษณะแทลลสของไลเคน Ocellularia sp.2

ก ข

89

25. สกล Letrouitia

Taxonomy : Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Letrouitiaceae, Genus Letrouitia

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเหลองอมเขยวหรอเหลองสม ผวหยาบ แตกราว และแตกตาม

รอยผวเปลอกไม มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซย อยเดยวๆ รปถวยกลมหรอ บดเบยวเลกนอย หนาจานสนาตาลแดง ขอบหนาสสม มสาหรายทขอบ แอสคสรป กระบอง

แอสโคสปอร: สใส ทรงร แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนเปลอกไม ตนขหนอน ชนดทพบ : Letrouitia leprolyta (Nyl.) Hafellner

ภาพท 41 ลกษณะของไลเคน Letrouitia leprolyta ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ก ข

90

26. สกล Buellia

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Physciaceae, Genus Buellia

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สขาวถงเทาอมนาตาล ผวแทลลสเรยบถงแตกเปนรองรางแห เปนเมดนน ขรขระ มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซย กลม เกดเดยวๆ หนาจานสดา ไมมสาหรายทขอบ แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร: สนาตาล ทรงร มผนงกนตามขวาง 1 ผนงและแบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโค-สปอรในแอสคส

ทอาศย: บนเปลอกไมตนยางพารา และ บนหน ชนดทพบ : Buellia sp.1

ภาพท 42 ลกษณะของไลเคน Buellia sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ก ข

91

27. สกล Bacidia

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Ramalinaceae, Genus Bacidia

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยวถงเขยวอมเทา ผวเรยบถงขรขระ ไมมนเงา มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซย กลมมน แบนหรอโคงนน อยสงเหนอผวแทลลส หนาจานสครม หรอสมอมนาตาล ถงนาตาลแดงออกดา ไมมสาหรายทขอบ แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร: สใส ทรงรแคบถงรปกระสวย แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

ทอาศย: บนเปลอกไม, บนหน ชนดทพบ : Bacidia sp.1 และ Bacidia laulocerasi

ภาพท 43 ลกษณะของไลเคน Bacidia sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ข ก

92

ภาพท 44 ลกษณะของไลเคน Bacidia laulocerasi ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ข ก

93

28. สกล Chiodecton

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Arthoniomycetes, Order Arthoniales, Family Roccellaceae, Genus Chiodecton ลกษณะทวไป : แทลลสครสโตส สนาตาลอมเขยว ผวขรขระ ผวบนบาง ผวตอเนองหรอแตก

เปนรองรางแห สวนใหญมไฮโพแทลลสสดา มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซย (คลายเพอรทเซย) ผวหนาสนาตาลดา อยรวมเปนกลมในเนอเยอสโตรมาสขาว

แอสโคสปอร : สใส เรยวยาว ทรงกระสวย เซลลภายในเปนทรงกระบบอก มผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสดคสปอรในแอสคส

ทอาศย : บนเปลอกไม ตนธารนามน ชนดทพบ : Chiodecton sp.1

ภาพท 45 ลกษณะของไลเคน Chiodecton sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ข ก

94

29. สกล Cresponea

Taxonomy: Kongdom Fungi, Division Ascomycota, Class Arthoniomycetes, Order Arthoniales, Family Roccellaceae, Genus Cresponea

ลกษณะทวไป : แทลลสครสโตส สเทาออน หรอเทาเขยวนาตาล ผวเรยบถงขรขระเลกนอย มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน

แอสโคมาตา : แบบแอโพทเซย กลม ยกตวชดเจน สดา มฝนผงสเขยวออน สม แดง ออกเหลอง ปกคลมทผวหนา พาราไฟซสเปนเสนเดยวหรอแตกแขนงเลกนอย แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร : สใส ทรงกระสวย แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนเปลอกไม ตนธารนามน ชนดทพบ : Cresponea proximate, Cresponea sp.1 และ Cresponea sp.2

ภาพท 46 ลกษณะของไลเคน Cresponea proximate ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ข ก

95

ภาพท 47 ลกษณะของไลเคน Cresponea sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ภาพท 48 ลกษณะของไลเคน Cresponea sp.2 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ข

ข ก

ก

96

30. สกล Caloplaca

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Teloschistaceae, Genus Caloplaca ลกษณะทวไป : แทลลสครสโตส สเทา-ขาว ผวเรยบถงขรขระเลกนอย หรอแตกเปนรอง ม

สาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน แอสโคมาตา: แบแอโพทเซย กลม สครมถงนาตาลแดง ขอบไมมสาหราย แอสโคสปอร: สใส สปอรแบบมขว (polarilocular) บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนหน ชนดทพบ Caloplaca sp.1

ภาพท 49 ลกษณะของไลเคน Caloplaca sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ข ก

97

31. สกล Malmidia

Taxonomy : Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Lecanorales, Family Trapeliaceae, Genus Malmidia

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยวอมเทาถงนาตาล ผวขรขระ มตม แตกเปนไซฟลเลเทยมเหนชนเมดลลาสเหลอง ไมเงามน มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แอสโคมาตา แบบแอโพทเซยรปกลม หนาจานสนาตาลเขมถงนาตาลดา ขอบสขาว เกดเดยวๆ หรอซอนเปนกลม โผลนนขนเหนอแทลลส ขอบมไซฟลเลเทยม หรอมขอบไมเรยบ มสาหรายทขอบ แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร: สใส ทรงร แบบเซลลเดยว ภายในมหยดนามน บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนเปลอกไมตนยางพารา ชนดทพบ: Malmidia sp.1

ภาพท 50 ลกษณะของไลเคน Malmidia sp.1 ก) แทลลส ข) แอสโคมาตา

ข ก

98

5. กลมครสโตส สรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ แบบแอโพทเซย รปลายเสน เปนแฉก เกอบกลม เปนตม หรอ รปรางไม แนนอน

32. สกล Acanthothecis

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Acanthothecis

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยวขมา สซดถงเทาอมเขยว ผวเรยบหรอขรขระเลกนอย เปนมนเงา มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซยเปนเสนยาวเรยว ฝงจมหรอยกเหนอผวแทลลส เปนเสนตรงหรอโคงงอ หนาจานปดหรอเปดเลกนอย อาจพบหรอไมพบฝนผงสขาว เอกซเปลไมเปนสดา พบทงมและไมมสาหรายทขอบ เลเบยเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยมสใสถงนาตาล ไมพบหยดนามน อพไฮเม-เนยมสใสถงเขม เสนใยพาราไฟซสและเพอรไฟซอยด เปนแบบเสนเดยว ปลายเปนปมคลายหนาม

แอสโคสปอร: สใส ทรงร ถงยาวเรยว มทงแบบผนงกนตามขวาง และแบบมรฟอรม บรรจ 2-8 แอสโคสปอรในแอสคส

ทอาศย: ชนดทพบ: Acanthothecis sp.1

ภาพท 51 ลกษณะของไลเคน Acanthothecis sp.1 ก) แทลลส ข) แอโพทเซยม

99

33. สกล Diorygma

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Diorygma

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเทา ถงเทาอมขาว ผวแทลลสหนา เรยบถงขรขระ ไมมนเงา ม

สาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซยมเปนเสนยาว คลายรมฝปาก เสนเดยวหรอแตกสาขา ผวหนาเปด

กวาง สครม มผลกสขาวคลม กงฝงตวในแทลลส เอกซเปลสนาตาลไมสมบรณ พาราไฟซสเสนเดยว แตกแขนงทปลาย แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร: สใส ทรงร แบบมรฟอรม บรรจ 1 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย: บนเปลอกไมตนลาไม ชนดทพบ : Diorygma sp.1

ภาพท 52 ลกษณะของไลเคน Diorygma sp.1 ก) แทลลส ข) แอโพทเซยม

ข ก

100

34. สกล Diplolbia

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Dyplolabia ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตสสนาตาลออนถงเทาอมเขยว ผวเรยบ ถงขรขระ ไมสะทอนแสง ม

สาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซยเปนเสนยาว ยกตวเหนอแทลลสอยางเดนชด ลกษณะเปนเสน

เดยวโคงงอเลกนอย มจานวนมาก หนาจานปด พบฝนผงสขาวปกคลมชดเจน เอกซเปลดานขางเปนสดา ขอบสขาว ไมพบสาหรายทขอบ เลเบยเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยมสนาตาลออน ไมพบหยดนามน อพไฮเมเนยมสขาวอมเทา เสนใยพาราไฟซสเปนเสนเดยว แอสคสพบทรงกระบอง

แอสโคสปอร: สใส ทรงร แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนเปลอกไม ตนโศกนา ชนดทพบ: Dyplolabia afzelii

ภาพท 53 ลกษณะของไลเคน Dyplolabia afzelii ก) แทลลส ข) แอโพทเซยม

ข ก

101

35. สกล Fissurina

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Fissurina

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยว ถงเทาอมเขยว ผวเรยบสะทอนแสงเปนมนวาว เมดลลา

เสนใยราประสานกนอยางหลวมๆบางสวนแทรกอยในเปลอกไม มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซยเปนเสนยาว เรยว ลกษณะคลายรอยแตกของเปลอกไม จมหรอกงฝงจมในแทลลส มจานวนมาก แตกกงอยางไมสมาเสมอ เปนเสนตรงหรอโคงงอ หนาจานปดหรอเปดเลกนอย ไมพบฝนผงสขาว เอกซเปลไมเปนสดาอาจเปนสเหลองถงสนาตาล ขอบแอโพทเซยมพบสาหรายเปนสวนประกอบ เลเบยเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยม สใสถงนาตาลออน ไมพบหยดนามน อพไฮเมเนยมสใสถงเทาออน เสนใยพาราไฟซสเปนเสนเดยว ในบางชนดปลายเปนปมคลายหนาม แอสคสรปทรงกระบอง

แอสโคสปอร: สใส ทรงร แบบกงมรฟอรมหรอมรฟอรม บรรจ 2-8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนเปลอกไม ชนดทพบ: Fissurina sp.1

ภาพท 54 ลกษณะของไลเคน Fissurina sp.1 ก) แทลลส ข) แอโพทเซยม

102

36. สกล Graphis

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Graphis

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สขาวซด ครม เทาแกมเหลองหรอเทาอมเขยว ผวเรยบหรอขรขระไมเปนเงามน เมดลลาเสนใยราประสานกนอยางหลวมๆ บางครงแทรกรวมกบเปลอกไม มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซยเปนเสนยาว เรยว จมหรอยกเหนอผวแทลลสอยางชดเจน พบทงทเปนเสนเดยวถงแตกกงอยางไมเปนระเบยบ เสนตรงหรอโคงงอ หนาจานสวนใหญปดแตบางชนดเปดเลกนอย อาจพบหรอไมพบฝนผงสขาว เอกซเปลเปนสดา สวนใหญทขอบแอโพทเซยมสาหรายเปนสวนประกอบ เลเบยพบทงแบบเรยบไมเปนรวและบางชนดเปนรวชดเจน ชนไฮโพทเซยมแยกชนไมชดเจน สใสถงนาตาลออน ชนไฮเมเนยมมทงทพบและไมพบหยดนามน อพไฮเมเนยมแยกชนไมชดเจน เสนใยพาราไฟซสเปนเสนเดยว แอสคสมรปทรงยาวรหรอกระบอง

แอสโคสปอร: สใส ทรงร ถงเรยวยาว แบบมผนงกนตามขวาง และแบบมรฟอรม บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส

ทอาศย : บนเปลอกไม ชนดทพบ: Graphis sp.1

ภาพท 55 ลกษณะของไลเคน Graphis sp.1 ก) แทลลส ข) แอโพทเซยม

ข ก

103

37. สกล Phaeographis

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Pheographis

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตสสขาวเทา เหลองอมเขยว ผวเรยบไมสะทอนแสงหรอสะทอนแสง

เลกนอย เมดลลาเสนใยราประสานกนอยางหลวมๆ มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซย เปนเสนยาว อาจเปนเสนเดยวถงแตกสาขา ตรงหรอโคงงอ ฝงจมหรอกงจมในผว หนาจานเปดเลกนอยถงเปดกวาง อาจพบฝนผงสขาวถงนาตาลคลมผวหนา เอกซเปลไมเปนสดาหรออาจเปนสดาเลกนอยทดานบนและฐาน ขอบดานขางพบทงมสาหรายและไมมสาหรายเปนสวนประกอบ เลเบยสวนใหญเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยมสใสถงเทาหรอเหลองออน ชนไฮเมเนยมพบทงทมและไมมหยดนามน อพไฮเมเนยมสใสถงเทา เสนใยพาราไฟซสเปนแบบเสนเดยว บางชนดปลายแตกกง แอสคสรปทรงกระบอง

แอสโคสปอร: สนาตาล ทรงรแบบมผนงกนตามขวาง และแบบมรฟอรม บรรจ 4-8 แอสโคสปอรในแอสคส

ทอาศย : บนเปลอกไม โศกนา ชนดทพบ: Pheographis bracilicense

ภาพท 56 ลกษณะของไลเคน Pheographis brasiliensis ก) แทลลส ข) แอโพทเซยม

ก ข

104

38. สกล Platythecium

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Lecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Platythecium

ลกษณะทวไป : แทลลสแบบครสโตส สเทาออกเขยว ผวเรยบเปนเงามน ผวบนแทลลสหนา

ตอเนอง มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแบงชนชดเจน แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซยม เปนเสนยาว แตกกงอยางไมเปนระเบยบ โคงงอถงรปดาว จมใต

ผวและกระจายทวแทลลส ผวหนาเปดกวาง สนาตาล มสาหรายทขอบ แอสคสทรงกระบอง รปยาวร แอสโคสปอร : สนาตาลออนถงนาตาล ทรงร แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรใน

แอสคส ทอาศย : บนหน พบไดมากตามลาธาร ชนดทพบ: Platythecium serpentinellum

ภาพท 57 ลกษณะของไลเคน Platythecium serpentinellum ก) แทลลส ข) แอโพทเซยม

ข ก

105

39. สกล Sarcographa

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, ClassLecanoromycetes, Order Graphidales, Family Graphidaceae, Genus Sarcographa ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเขยวมะกอกหรอเทาแกมเขยว ถงนาตาล ผวเรยบสะทอนแสง

เลกนอยหรอไมสะทอนแสง เมดลลาเสนใยราบางแทรกอยในชนของเปลอกไม มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนชดเจน

แอสโคมาตา: แบบแอโพทเซยเสนสนๆ ฝงตวรวมอยภายในเนอเยอสโตรมารปกลม ร หรอรปรางไมแนนอน หนาจานเปด พบฝนผงสขาวหรอนาตาลคลม เอกซเปลสดาอยางสมบรณ ไมสรางสาหรายทขอบแอโพทเซย เลเบยเรยบไมเปนรว ชนไฮโพทเซยมสใสหรอสนาตาลออน ชนไฮเมเนยมพบหยดนามน อพไฮเมเนยมสเทาหรอดา เสนใยพาราไฟซสเปนเสนเดยวหรออาจแตกแขนงทปลาย แอสคสรปยาวรหรอรปทรงกระบอง

แอสโคสปอร: สนาตาล ทรงร มผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส ทอาศย : บนเปลอกไม ตนจกปา ชนดทพบ Sarcographa labyrinthica และ Sarcographa sp.1

ภาพท 58 ลกษณะของไลเคน Sarcographa labyrinthica ก) แทลลส ข) แอโพทเซยม

ข ก

106

ภาพท 59 ลกษณะของไลเคน Sarcographa sp.1 ก) แทลลส ข) แอโพทเซยม

107

7. กลมครสโตส สรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศแบบอน หรอไมสรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ (ไมมฟรตตงบอด และไมมสปอร)

40. สกล Cyptothecia Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Arthoniomycetes,

Order Arthoniales, Family Arthoniaceae, Genus Cryptothecia

ลกษณะทวไป : แทลลสครสโตสเทาออกขาว หรอเทาอมเขยว มเสนใยราสานกนหลวมๆ คลมทผวแทลลส และเสนใยราเจรญไปทขอบแทลลสไดเรวกวาสาหราย ทาใหเกดเปนไฮโพแทลลสสขาวเปนวงโดยรอบๆ แทลลส มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราแยกชนไมชดเจน

แอสโคมาตา : ฝงตวซอนอยในแทลลส ลกษณะเกาะเกยวกนเปนกอน รปทรงไมชดเจน สวนมากผลตถงแอสคสรปทรงกลมภายในเนอเยอน

แอสโคสปอร : สใส หรอ ออกเหลอง ทรงร แบบมรฟอรม เซลลผนงหนา บรรจ 1-8 แอสโค-สปอรในแอสคส

ทอาศย : บนเปลอกไม บนหน และบนใบไม ชนดทพบ : Cryptothecia sp.1, Cryptothecia sp.2 และ Cryptothecia sp.3

ภาพท 60 ลกษณะแทลลสของไลเคน Cryptothecia sp.1

108



109

41. สกล Chrysothrix

Taxonomy: Kingdom Fungi, Division Ascomycota, Class Arthoniomycetes, Order Arthoniales, Family Chrysotrichaceae, Genus Chrysothrix

ลกษณะทวไป: แทลลสครสโตส สเหลอง-เขยว ไมมชนผวบน ทาใหพนผวเปนฝงผงชดเจน หลดออกจากผวแทลลสไดโดยงาย มสาหรายสเขยวเปนสวนประกอบ สาหรายและราไมเยกเปนชนชดเจน

แอสโคมาตา: สวนใหญไมสรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ หากพบมลกษณะเปนแอโพทเซย สเดยวกบแทลลส แอสคสรปทรงกระบอง

แอสโคสปอร: สใส ทรงกลม หรอร แบบมผนงกนตามขวาง บรรจ 8 แอสโคสปอรในแอสคส แหลงอาศย : บนเปลอกไม ตนสะตอ ชนดทพบ: Chrysothrix candellaris

ภาพท 63 ลกษณะของไลเคน Chrysothrix candellaris ก) แทลลส ข) แทลลสระยะใกล

ก ข

110

ภาพท 64 ไลเคนกลมทไมสรางโครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ

ภาคผนวก ก

ภาพไลเคนในพนทหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา

111

ประวตคณะผวจย

1.หวหนาโครงการวจย ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นาย มฮ าหมดตายดน บาฮะคร ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Mr. Muhammadtajudin Bahakheeree หมายเลขประจ าตวประชาชน 3-9501-00497-88-4

ต าแหนงปจจบน เจาหนาทวจย หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก

ศนยวจยความหลากหลายทางชวภาพ เฉลมพระเกยรต 72 พรรษา บรมราชนนาถ มหาวทยาลยราชภฏยะลา 133 ถนนเทศบาล 3 ต าบลสะเตง อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 95000 โทรศพท/โทรสาร 073-277151 มอถอ 08-9296-4252 ไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail) [email protected], [email protected]

ประวตการศกษา - วฒการศกษาระดบปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาเกษตรศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา - วฒการศกษาระดบหลกสตรประกาศนยบตรบณฑต สาขาวชาการสอนอสลามศกษา มหาวทยาลยอสลามยะลา - วฒการศกษาระดบปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงแวดลอมกบการพฒนา มหาวทยาลยราชภฏยะลา

สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ : - ประสบการณทเกยวของกบการวจยทงภายในและภายนอกประเทศ

- งานวจยเรอง ความหลากหลายของสาหรายน าจดในพนทต าบลล าพะยา และแนวทางในการอนรกษพนธกรรม (2548) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของไมดอกไมประดบปาในหบเขาล าพญา (2548) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของผเสอกลางวนในหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา (2549) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของไมปากนไดในพนทหบเขาล าพญา (2550) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของเฟนและพชใกลเคยงเฟนในหบเขาล าพญา ต าบลล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา (2552) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของกลวยไมในหบเขาล าพญา (2552) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของผเสอกลางคนในหบเขาล าพญา (2553) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของเหดปาในหบเขาล าพญา (2553)

- งานวจยเรอง ความหลากหลายของพชวงศบกบอนในหบเขาล าพญา (2555) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของสาหรายน าจดในแหลงน าพนทต าบลล าพะยา (2556) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของพรรณไมในเสนทางศกษาธรรมชาตหบเขาล าพญา

(2557)

112

- งานวจยเรอง การพฒนารปแบบการบรหารจดการเครอขายการวจยความหลากหลายทาง ชวภาพ : มหาวทยาลยราชภฏราชภฏยะลา (2558)

2. ผรวมวจย

ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) ผชวยศาสตราจารย ประยร ด ารงรกษ ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Asst. Prof. Prayoon Damrongrak หมายเลขประจ าตวประชาชน 3-9402-00111-18-0

ต าแหนงปจจบน อาจารยประจ าสาขาวชาเคม มหาวทยาลยราชภฏยะลา หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก

ภาควชาวทยาศาสตร คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา 95000 133 ถ.เทศบาล 3 ต าบลสะเตง อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 95000 มอถอ 815994006 ไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail) : [email protected]

ประวตการศกษา - วฒการศกษาระดบปรญญาตร (กศ.บ.) (เกยรตนยม) สาขา เคม จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สงขลา - วฒการศกษาระดบปรญญาโท (กศ.ม.) สาขา เคม จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร - วฒอน ๆ

Cert. in Japanese Language จาก Osaka University, Japan Dip.in the research and in-service training for teacher จาก Nara University of Education, Japan.

สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ : เคม ประสบการณทเกยวของกบการวจยทงภายในและภายนอกประเทศ

- ศกษาองคประกอบทางเคมของอนทรยวตถเหลอใชจากกระบวนการผลตทางการเกษตรและอตสาหกรรมในจงหวดยะลา ปตตาน และนราธวาส (2548) - ศกษาพชทปลกผลผลตและคณภาพผลผลตของสมโชกนทปลกในจงหวดยะลา (2548) - การศกษาธาตอาหารพช โครงการวเคราะหดน และใบพช เพอประเมนผลผลต และคณภาพผลผลตของสมโชกนทปลกในจงหวดยะลา (2549) - การพฒนาระบบบรหารจดการเพอพฒนานกวจยรนใหม ของมหาวทยาลยราชภฏยะลา (2549) - การเสรมสรางชมชนใหเขมแขงและยงยน กรณศกษาชมชนล าพะยา (2549) - ผลตกคางของโลหะหนกในดนและพชบรเวณเหมองแรราง ต าบลถ าทะล อ าเภอบนนงสตา จงหวดยะลา (2550) - การตรวจวเคราะหปรมาณการปนเปอนของสารมลพษอนทรยคงทนในสายน าหลก จงหวดชายแดนภาคใต (2551)

113

- ความหลากหลายทางชวภาพของกลวยไมปาในหบเขาล าพญา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา (2552) - ความหลากหลายของเฟนและพชใกลเคยงเฟนในหบเขาล าพญา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา (2552) - การใชถานเปนวสดปรบปรงดน เพอปลกผกอนทรย (2552)

- งานวจยเรอง ความหลากหลายของผเสอกลางคนในหบเขาล าพญา (2553) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของเหดปาในหบเขาล าพญา (2553) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของพชวงศบกบอนในหบเขาล าพญา (2555) 3. ผรวมวจย

ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นางฉนทนา รงพทกษไชย ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Mss. Chanthana Rungphithakchai หมายเลขประจ าตวประชาชน 3-9599-00199 21 5

ต าแหนงปจจบน อาจารยประจ าสาขาวชาชววทยา หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก

ภาควชาวทยาศาสตร คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา 95000 133 ถ.เทศบาล 3 ต าบลสะเตง อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 95000 โทรศพท 0-7322-7151 ตอ 9507 , มอถอ 08-1598-4247 โทรสาร 0-7322-7131 , 0-7322-7148 ไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail) : [email protected]

ประวตการศกษา - วฒการศกษาระดบปรญญาตร (วท.บ.) สาขาชววทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ วทยาเขตภาคใต - วฒการศกษาระดบปรญญาโท (กศ.ม.) สาขาชววทยา มหาวทยาลยบรพา

สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ ประสบการณทเกยวของกบการวจยทงภายในและภายนอกประเทศ

- ความหลากหลายทางชวภาพของพชผกพนบานปกษใตกบภมปญญาทองถน (2544) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของสาหรายน าจดในพนทต าบลล าพะยา และแนวทางในการอนรกษพนธกรรม (2548) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของไมดอกไมประดบปาในหบเขาล าพญา (2548) - ศกยภาพพชผกพนบานเพอใชเปนวตถดบในการประกอบขาวย า (2549) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของไมปากนไดในพนทหบเขาล าพญา (2550) - สยอมเซลลทสกดจากพชทองถน : ดอกอญชน (Clitoria ternatea L.) (2551) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของเฟนและพชใกลเคยงเฟนในหบเขาล าพญา ต าบล ล าพะยา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา (2552) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของกลวยไมในหบเขาล าพญา (2552) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของผเสอกลางคนในหบเขาล าพญา (2553)

mailto:[email protected]

114

- งานวจยเรอง ความหลากหลายของเหดปาในหบเขาล าพญา (2553) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของพชวงศบกบอนในหบเขาล าพญา (2555)

4. ผรวมวจย

ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นางสาวพาตเมาะ อาแยกาจ ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Miss.Patimoh Ayeakachi หมายเลขประจ าตวประชาชน 1-9506-00072-32-1

ต าแหนงปจจบน เจาหนาทวจย หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก

ศนยวจยความหลากหลายทางชวภาพ เฉลมพระเกยรต 72 พรรษา บรมราชนนาถ มหาวทยาลยราชภฏยะลา 133 ถนนเทศบาล 3 ต าบลสะเตง อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 95000 โทรศพท/โทรสาร 073-277151 มอถอ 08-9296-4252 ไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail) [email protected] , [email protected]

ประวตการศกษา ปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา

สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ - ประสบการณทเกยวของกบการวจยทงภายในและภายนอกประเทศ

- งานวจยเรอง ความหลากหลายของเหดปาในหบเขาล าพญา (2553) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของพชวงศบกบอนในหบเขาล าพญา (2555) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของสาหรายน าจดในแหลงน าพนทต าบลล าพะยา (2556) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของพรรณไมในเสนทางศกษาธรรมชาตหบเขาล าพญา

(2557) - งานวจยเรอง การพฒนารปแบบการบรหารจดการเครอขายการวจยความหลากหลายทาง

ชวภาพ : มหาวทยาลยราชภฏราชภฏยะลา (2558)

5. ผรวมวจย ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นายซไบด โตะโมะ ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Mr.Subaidee Tohmoh หมายเลขประจ าตวประชาชน 1-9506-00068-42-1 ต าแหนงปจจบน เจาหนาทวจย

หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก ศนยวจยความหลากหลายทางชวภาพ เฉลมพระเกยรต 72 พรรษา บรมราชนนาถ มหาวทยาลยราชภฏยะลา 133 ถนนเทศบาล 3 ต าบลสะเตง อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 95000 โทรศพท/โทรสาร 073-277151 มอถอ 08-9296-4252 ไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail) [email protected]

115

ประวตการศกษา ปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา

ประสบการณทเกยวของกบการวจยทงภายในและภายนอกประเทศ - งานวจยเรอง ความหลากหลายของพชวงศบกบอนในหบเขาล าพญา (2555)

- งานวจยเรอง ความหลากหลายของสาหรายน าจดในแหลงน าพนทต าบลล าพะยา (2556) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของพรรณไมในเสนทางศกษาธรรมชาตหบเขาล าพญา

(2557) - งานวจยเรอง การพฒนารปแบบการบรหารจดการเครอขายการวจยความหลากหลายทาง

ชวภาพ : มหาวทยาลยราชภฏราชภฏยะลา (2558) 6. ผรวมวจย

ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นางสาวนสร มะแน ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Ms. Nasree Manae หมายเลขประจ าตวประชาชน 1-9501-00130-49-6 ต าแหนงปจจบน นกวชาการศกษา 3

หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก ศนยวจยความหลากหลายทางชวภาพ เฉลมพระเกยรต 72 พรรษา บรมราชนนาถ มหาวทยาลยราชภฏยะลา 133 ถนนเทศบาล 3 ต าบลสะเตง อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 95000 โทรศพท/โทรสาร 073-277151 มอถอ 081-098-5512 ไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail) [email protected] ประวตการศกษา

ปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต คณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ

ประสบการณทเกยวของกบการวจยทงภายในและภายนอกประเทศ - งานวจยเรอง ความหลากหลายของสาหรายน าจดในแหลงน าพนทต าบลล าพะยา (2556) - งานวจยเรอง ความหลากหลายของพรรณไมในเสนทางศกษาธรรมชาตหบเขาล าพญา

(2557)

รายงานวิจัย ความหลากหลายของไลเคนในพื้นที่หุบเขาล าพญา ต ...wb.yru.ac.th ›

Documents