การปลูกข้าว - WordPress.com · 2012-11-06 · 1 sangwan farm การ ... ปลูกข้าวไร่ หมายถึง...

การปลกขาว

1 SANGWAN FARM

การปลกขาวไร การปลกขาวไร หมายถง การปลกขาวบนท�ดอนและไมมน� าขงในพ�นท�ปลก ชนด

ของขาวท�ปลกกเรยกวา ขาวไร พ�นท�ดอนสวนมาก เชน เชงภเขามกจะไมมระดบ

คอ สง ๆ ต�า ๆ จงไมสามารถไถเตรยมดนและปรบระดบไดงาย ๆ เหมอนกบพ�นท�

ราบ เพราะฉะน�นชาวนามกจะปลกแบบหยอด โดยข�นแรกทาการตดหญาและ

ตนไมเลกออก แลวทาความสะอาดพ�นท�ท�จะปลกแลวใชหลกไมปลายแหลมเจาะ

ดนเปนหลมเลก ๆ ลกประมาณ ๓ เซนตเมตร ปากหลมมขนาดกวางประมาณ ๑

น�ว หลมน� มระยะหางกนประมาณ ๒๕ x ๒๕ เซนตเมตร ระหวางแถวและ

ระหวางหลมภายในแถว ปกตจะตองหยอดเมลดพนธทนทหลงจากท�ไดเจาะหลม

โดยหยอด ๕-๘ เมลดตอหลม หลงจากหยอดเมลดพนธขาวแลวกใชเทากลบดน

การปลกขาว

การทานาขาว หมายถง การปลกขาว การปลกขาวในประเทศไทย แบงออกไดเปน ๓ วธ

ดวยกน ดงน�

๑. การปลกขาวไร

๒. การปลกขาวนาดา

๓. การปลกขาวนาหวาน

หลงจากทาการปลกขาวแลว ยงมข�นตอนอ�นๆท�สาคญท�จะตองคานงถง ดงตอไปน�

๑. การดแลรกษา

๒. การเกบเก�ยว

๓. การนวดขาว

๔. การทาความสะอาดเมลดขาว

๕. การตากขาว

๖. การเกบรกษาขาว

การปลกขาว

2 SANGWAN FARM

ปากหลม เม�อฝนตกลงมาหรอเมลดไดรบความช�นจากดน กจะงอกและเจรญเตบโตเปนตนขาว เน�องจากท�ดอนไมมน� าขงและไมมการ

ชลประทาน การปลกขาวไรจงตองใชน� าฝนเพยงอยางเดยว พ�นดนท�ปลกขาวไรจะแหงและขาดน� าทนทเม�อส�นฤดฝน ดงน�นการปลกขาวไร

จะตองใชพ นธท�มอายเบา โดยปลกในตนฤดฝน และแกเกบเก�ยวไดในปลายฤดฝน การปลกขาวไร ชาวนาจะตองหม�นกาจดวชพช เพราะท�

ดอนมกจะมวชพชมากกวาท�ลม เน�อท�ท�ใชปลกขาวไรในประเทศไทยมจานวนนอย และมปลกมากในภาคเหนอและภาคใต สวนภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลางปลกขาวไรนอยมาก

การปลกขาวในนาดา

การปลกขาวในนาดา เรยกวา การปกดา ซ� งวธการปลกแบงออกไดเปนสอง

ตอน ตอนแรกไดแกการตกกลาในแปลงขนาดเลก และตอนท�สองไดแกการ

ถอนตนกลาเอาไปปกดาในนาผนใหญ ดงน�น การปลกแบบปกดาอาจเรยกวา

indirect seeding ซ�งมข�นตอนดงน�

๑. การเตรยมดน

๒. การตกกลา

๓. การปกดา

การเตรยมดน

การเตรยมดนสาหรบปลกขาวแบบปกดา ตองทาการเตรยมดนดกวาการปลกขาวไร ซ� งมการไถดะ การไถแปร และการคราด ปกตการไถ

และคราดในนาดามกจะใชแรงวว ควาย หรอแทรกเตอรขนาดเลกท�เรยกวาควายเหลก หรอไถยนตเดนตาม ท �งน� เปนเพราะพ�นท�นาดาน�น

ไดมคนนาแบงก�นออกเปนแปลงเลก ๆ ขนาดแปลงละ ๑ ไรหรอเลกกวาน� คนนามไวสาหรบกกเกบน�า หรอปลอยน� าท�งจากแปลงนา นา

ดาจงมการบงคบน� าในนาไดบางพอสมควร กอนท�จะทาการไถจะตองรอใหดนมความช�นพอท�จะไถไดเสยกอน ปกตจะตองรอใหฝนตก

จนมน� าขงในผนนา หรอไขน� าเขาไปในนาเพ�อทาใหดนเปยก

การปลกขาว

3 SANGWAN FARM

การตกกลา

การตกกลา หมายถง การเอาเมลดไปหวานใหงอก และเจรญเตบโตข�นมาเปนตนกลา เพ�อเอาไปปกดา การตกกลาสามารถทา

ไดหลายวธดวยกนคอ

การตกกลาในดนเปยก

การตกกลาในดนแหง

การตกกลาแบบดาปก

การตกกลาในดนเปยก

การตกกลาในดนเปยก จะตองเลอกหาพ�นท�ท�มความอดมสมบรณของดนดเปนพเศษ สามารถปองกนนกและหนท�จะเขา

ทาลายตนกลาไดเปนอยางด และมน� าพอเพยงกบความตองการ การเตรยมดนกมการไถดะ ไถแปร และคราด ดงไดกลาวมาแลว แตตองยก

เปนแปลงสงกวาระดบน� าในผนนาน�นประมาณ ๓-๕ เซนตเมตร ท�งน� เพ�อไมใหเมลดท�หวานลงไปจมน� าและดนน�นเปยกชมอยเสมอดวย

จะเปนการดย�งข�นถาแปลงน�ไดแบงออกเปนแปลงยอยขนาดกวาง ๕๐ เซนตเมตร และมความยาวขนานไปกบทศทางลม ระหวางแปลงเวน

ชองวางไวสาหรบเดนประมาณ ๓๐ เซนตเมตร เพ�อปองกนไมใหตนกลาถกทาลายโดยโรคไหมหรอแมลงบางชนด เมลดพนธท�เอามาตากก

ลาจะตองเปนเมลดพนธท�สมบรณปราศจากเช�อโรคตาง ๆ ดวยเหตน� จะตองทาความสะอาดเมลดพนธเสยกอน โดยแยกเอามาเฉพาะเมลดท�

สมบรณ และเอาเมลดท�ไมสมบรณซ� งมน� าหนกเบากวาปกตท�งไป

เอาเมลดท�ตองการตกกลาใสถงผาไปแชในน�านาน ๑๒-๒๔ ช�วโมง แลวเอาข�นมาวางไวบนแผนกระดานในท�ท�มลมถายเทไดสะดวก และ

เอาผาหรอกระสอบเปยกน� าคลมไวนาน ๓๖-๔๘ ช�วโมง ซ� งเรยกวาการหม หลงจากท�ไดหมเมลดไวครบ ๓๖-๔๘ ช�วโมงแลว เมลดขาวก

จะงอก จงเอาไปหวานลงบนแปลงกลาท�ไดเตรยมไว กอนท�จะหวานเมลดลงบนแปลงกลา ควรใสป ยพวกท�ใหธาตไนโตรเจนและ

ฟอสฟอรสเสยกอน และใชไมกระดานลบแปลงเพ�อกลบป ยลงไปในดน หากดนดอยแลวกไมจาเปนตองใสปย ปกตใชเมลดพนธจานวน

๔๐-๕๐ กโลกรมตอเน�อท�แปลงกลาหน� งไร เม�อตนกลามอายครบ ๒๕-๓๐ วน นบจากวนหวานเมลด ตนกลากจะมขนาดโตพอท�จะถอน

เอาไปปกดาได การตกกลาแบบน� เปนท�นยมกนอยางแพรหลายในการทานาดาในประเทศไทย

การตกกลาในดนแหง

การตกกลาในดนแหง ในกรณท�ชาวนาไมมน� าเพยงพอสาหรบการตกกลาในดนเปยก ชาวนาอาจทาการตกกลาบนท�ดนซ� งไมมน� าขง โดย

เอาเมลดพนธท�สมบรณท�ยงไมไดเพาะใหงอก ไปโรยไวในแถวท�เปดเปนรองเลก ๆ ขนาดแถวยาวประมาณ ๑ เมตร จานวนหลายแถว แลว

กลบดวยดนเพ�อปองกนนกและหน หลงจากน�นกรดน� าแบบรดน� าผกวนละ ๒ คร�ง เมลดกจะงอกข�นมาเปนตนกลาเหมอนกบการตกกลาใน

ดนเปยก ปกตใชเมลดพนธจานวน ๗-๑๐ กรมตอหน� งแถวท�มความยาว ๑ เมตร และแถวหางกนประมาณ ๑๐ เซนตเมตร หลงจากโรยเมลด

และกลบดนแลว ควรหวานป ยพวกท�ใหธาตไนโตรเจนและฟอสฟอรสลงไปดวย

การปลกขาว

4 SANGWAN FARM

การตกกลาแบบดาปก การตกกลาแบบดาปก การตกกลาแบบน� เปนท�นยมทากนมาก ในประเทศ

ฟลปปนส ข�นแรกทาการเตรยมพ�นท�ดนเหมอนกบการ ตกกลาในดนเปยก แลว

ยกเปนแปลงสงกวาระดบน� า ๕-๑๐ เซนตเมตร หรอใชพ�นท�ดอนเรยบหรอเปน

พ�นคอนกรต กได แลวใชกาบของตนกลวยตอกนเปนกรอบรปส�เหล�ยมผนผา

ขนาดกวาง ๑ เมตร และยาวประมาณ ๑.๕ เมตร ตอจากน�นเอาใบกลวยท�ไมมกาน

กลางวางเรยงเพ�อป เปนพ�นท�ในกรอบน�น ใหเอาดานลางของใบหงายข�นและ

ไมใหมรอยแตกของใบ เพราะฉะน�นใบกลวยท�ปพ�นน�นจะตองวางซอนกนเปน

ทอด ๆ แลวเอา เมลดพนธท�สมบรณ ซ�งไดเพาะใหงอกแตยงไมมรากโผล ออกมา

โรยลงไปในกรอบท�เตรยมไวน� ใชเมลดพนธหนก ๓ กโลกรมตอเน�อท� ๑ ตาราง

เมตร ดงน�นเมลดพนธท�โรยลงไปในกรอบ จะซอนกนเปน ๒-๓ ช�น หลงจากโรย

เมลดแลว จะตองใชบวรดน� าชนดรเลกมาก รดลงในกรอบท�โรยเมลดน� วนละ ๒-๓ คร� ง ในท�สดเมลดกจะงอกและเจรญเตบโตข�นมาเปน

ตนกลา ขอสาคญในการตกกลาแบบน� คอ ตองไมใหน� าทวมแปลงกลา ตนกลาแบบน�อายประมาณ ๑๐-๑๔ วน กพรอมท�ใชปกดาไดหรอจะ

เอาไปปกดากอละหลาย ๆ ตน ซ� งเรยกวา ซมกลา เพ�อใหไดตนกลาท�แขงและโตสาหรบปกดาจรง ๆ ซ�งนยมทากนมากในภาคเหนอของ

ประเทศไทย การท�จะเอาตนกลาไปปกดา ไมจาเปนตองถอนตนกลาเหมอนกบวธอ�น ๆ เพราะรากของตนกลาเกาะกนแนนระหวางตน และ

รากกไมไดทะลใบกลวยลงไปในดน ฉะน�นชาวนาจงทาการมวนใบกลวยแบบมวนเส�อ โดยมตนกลาอยภายในการมวนก ควรมวนหลวม ๆ

แลวขนไปยงแปลงนาท�จะปกดา

การปกดา

การปกดา เม�อตนกลามอายประมาณ ๒๕-๓๐ วน จากการตกกลาในดน

เปยกหรอการตกกลาในดนแหง กจะโตพอท�จะถอนเอาไปปกดาได สาหรบตน

กลาท�ไดมาจากการตกกลาแบบดาปกน�น ในเมองไทยยงไมเคยปฏบต คดวา

จะตองมอายประมาณ ๒๐ วน จงเอาไปปกดาได เพราะตนกลาขนาด ๑๐-๑๔ วน

น�น อาจมขนาดเลกเกนไปท�จะใชปกดาในพ�นท�นาของเรา ข�นแรกใหถอนตนกลา

ข�นมาจากแปลงแลวมดรวมกนเปนมด ๆ ถาตนกลาสงมากกใหตดปลายใบท�ง

สาหรบตนกลาท�ไดมาจากการตกกลาในดนเปยก จะตองสลดเอาดนโคลนท�ราก

ออกเสยดวย แลวเอาไปปกดาในพ�นท�นาท�ไดเตรยมไว พ�นท�นาท�ใชปกดาควรม

น� าขงอยประมาณ ๕-๑๐ เซนตเมตร เพราะตนขาวอาจถกลมพดจนพบลงไดใน

เม�อนาน�นไมมน� าอยเลย ถาระดบน� าในนาน�นลกมาก ตนขาวท�ปกดาอาจจมน� าใน

ระยะแรก และทาใหตนขาวจะตองยดตนมากกวาปกต จนมผลใหแตกกอนอย การปกดาท�จะใหไดผลผลตสง จะตองปกดาใหเปนแถวเปน

แนว และมระยะหางระหวางกอมากพอสมควร โดยท�วไปแลวการปกดามกใชตนกลาจานวน ๓-๔ ตนตอกอ ระยะปลกหรอปกดา ๒๕ x

๒๕ เซนตเมตร ระหวางกอและระหวางแถว

การปลกขาว

5 SANGWAN FARM

นาหวาน

การปลกขาวนาหวาน เปนการปลกขาวโดยเอาเมลดพนธหวานลงไปในพ�นท�นาท�

ไดไถเตรยมดนไวโดยตรง ซ�งเรยกวา direct seeding การเตรยมดนกมการไถดะ

และไถแปร ปกตชาวนาจะเร�มไถนาสาหรบปลกขาวนาหวานต�งแตเดอนเมษายน

เน�องจากพ�นท�นาสาหรบปลกขาวนาหวานไมมคนนาก�น จงสะดวกแกการไถดวย

รถแทรกเตอรขนาดใหญ อยางไรกตาม กยงมชาวนาจานวนมากท�ใช แรงววและ

ควายไถนา การปลกขาวนาหวานมหลายวธดวยกน เชน การหวานสารวย การ

หวานคราดกลบหรอไถกลบ และการหวานน�าตม

การดแลรกษาตนขาว ในระหวางการเจรญเตบโตของตนขาว ต�งแตการหยอดเมลด การหวานเมลด การปกดา ตนขาวตองการน� าและป ยสาหรบการเจรญเตบโต

ในระยะน� ตนขาวอาจถกโรคและแมลงศตรขาวหลายชนดเขามาทาลายตนขาว โดยทาใหตนขาวแหงตาย หรอผลผลตต�าและคณภาพเมลด

ไมไดมาตรฐาน เพราะฉะน�นนอกจากจะมวธการปลกท�ดแลว จะตองมวธการดแลรกษาท�ดอกดวย ผปลกจะตองหม�นออกไปตรวจดตนขาว

ท�ปลกไวเสมอ ๆ ในแปลงท�ปลกขาวไร จะตองมการกาจดวชพช ใสป ย และพนยาเคมเพ�อปองกนและกาจดโรคแมลงศตรท�อาจเกดระบาด

ข�นได ในแปลงกลาและแปลงปกดา จะตองมการใสป ย มน�าเพยงพอกบความตองการของตนขาว และพนยาเคมปองกนกาจดโรคแมลง

ศตรขาว นอกจากน�ชาวนาจะตองหม�นกาจดวชพชในแปลงปกดาอกดวย เพราะวชพชเปนตวท�แยงป ยไปจากตนขาว ในพ�นท�นาหวาน

ชาวนาจะตองกาจดวชพชโดยใชสารเคมพน หรอใชแรงคนถอนท�งไปกได นอกจากน�จะตองพนสารเคมเพ�อปองกนกาจดโรคและแมลงอก

ดวย เน�องจากพ�นท�นาหวานมกจะมระดบน� าลกกวานาดา ฉะน�น ชาวนาควรใสปยกอนท�น� าจะลก ยกเวนในพ�นท�ท�น� าไมลกมาก กใหใสป ย

แบบนาดาท�ว ๆ ไป

การเกบเก�ยว

เม�อดอกขาวไดบานและมการผสมเกสรแลวหน� งสปดาห ภายในท�หอหม

ดวย lemma และ palea กจะเร�มเปนแปงเหลวสขาว ในสปดาหท�สองแปงเหลวน�น

กจะแหงกลายเปนแปงคอนขางแขง และในสปดาหท�สามแปงกจะแขงตวมาก

ย�งข�นเปนรปรางของเมลดขาวกลอง แตมนจะแกเกบเก�ยวได ในสปดาหท�ส�นบ

จากวนท�ผสมเกสร จงเปนท�เช�อถอไดวา เมลดขาวจะแกพรอมเกบเก�ยวได

หลงจากออกดอกแลวประมาณ 28-30 วน ชาวนาในภาคเหนอ ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคกลาง ใชเคยวสาหรบเก�ยวขาวทละหลาย ๆ รวง

สวนชาวนาในภาคใตใชแกระสาหรบเก�ยวขาวทละรวง เคยวท�ใชเก�ยวขาวมอย ๒

ชนด ไดแก เคยวนาสวน และเคยวนาเมอง เคยวนาสวนเปนเคยววงกวาง ใช

สาหรบเก�ยวขาวนาสวนซ� งไดปลกไวแบบปกดา แตถาผใชมความชานาญกอาจ

เอาไปใชเก�ยวขาวนาเมองกได สวนเคยวนาเมองเปนเคยววงแคบและมดามยาวกวาเคยวนาสวน เคยวนาเมองใชเก�ยวขาวนาเมอง ซ� งไดปลก

การปลกขาว

6 SANGWAN FARM

ไวแบบหวาน ขาวท�เก�ยวดวยเคยวไมจาเปนตองมคอรวงยาว เพราะขาวท�เก�ยวมาจะถกรวบมดเปนกา ๆ สวนขาวท�เก�ยวดวยแกระ

จาเปนตองมคอรวงยาว เพราะชาวนาตองเก�ยวเฉพาะรวงท�ละรวงแลวมดเปนกา ๆ

ขาวท�เก�ยวดวยแกระชาวนาจะเกบไวในยงฉางซ� งโปรง มอากาศถายเทไดสะดวก

และจะทาการนวดเม�อตองการขาย หรอตองการสเปนขาวสาร ขาวท�เก�ยวดวยเคยวซ� ง

ปลกไวแบบปกดา ชาวนาจะท�งไวในนาจนหมดซง เพ�อตากแดดใหแหงเปนเวลา ๓-๕

วน สาหรบขาวท�ปลกแบบหวานพ�นท�นาจะแหงในระยะเกบเก�ยว ขาวจงแหงกอนเกบ

เก�ยว ขาวท�เก�ยวแลวจะกองท�งไวบนพ�นท�นาเปนรปตาง ๆ กนเปนเวลา ๕-๗ วน เชน รป

สามเหล�ยม แลวจงขนมาท�ลานสาหรบนวด ขาวท�นวดแลวจะถกขนยายไปเกบไวในยง

ฉาง หรอสงไปขายท�โรงสทนทกได

การนวดขาว

การนวดขาว หมายถง การเอาเมลดขาวออกจากรวง แลวทาความสะอาดเพ�อแยก

เมลดขาวลบและเศษฟางขาวออกไป เหลอไวเฉพาะเมลดขาวเปลอกท�ตองการเทาน�น

ข�นแรกจะตองขนขาวท� เก�ยวจากนาไปกองไวบนลานสาหรบนวด การกองขาวสาหรบ

นวดกมหลายวธ แตหลกสาคญมอยวาการกองจะตองเปนระเบยบ ถากองไมเปนระเบยบ

มดขาวจะอยสง ๆ ต�า ๆ ทาใหเมลดขาวไดรบความเสยหายและคณภาพต�า ปกตจะกอง

ไวเปนรปวงกลม

ชาวนามกจะนวดขาวหลงจากท�ไดตากขาวใหแหงเปนเวลา ๕-๗ วน ซ� งเมลด

ขาวเปลอกมความช�นประมาณ ๑๓-๑๕% เมลดท�ไดเก�ยวมาใหม ๆ จะมความช�น

ประมาณ ๒๐-๒๕% การนวดขาวกใชแรงสตว เชน วว ควาย ข�นไปเหยยบย �าเพ�อขย�ให

เมลดหลดออกจากรวงขาว รวงขาวท�เอาเมลดออกหมดแลว เรยกวา ฟางขาว ท�กลาวน�

เปนวธหน�งของการนวดขาว ซ� งท�จรงแลวการนวดขาวมหลายวธ เชน การนวดแบบฟาด

กาขาว การนวดแบบใชคาย �า การนวดแบบใชควายย �า การนวดโดยใชเคร�องทนแรงย �า

การปลกขาว

7 SANGWAN FARM

การทาความสะอาดเมลดขาว การทาความสะอาดเมลดขาวหมายถง การเอาขาวเปลอกออกจากส�งเจอปนอ�น ๆ

ซ�งทาไดโดยวธตาง ๆ ดงน�

๑. การสาดขาว ใชพล�วสาดเมลดขาวข�นไปในอากาศ เพ�อใหลมท�ไดจากการ

กระพอพดเอาส�งเจอปนออกไป สวนเมลดขาวเปลอกท�ดกจะตกมารวมกนเปนกองท�พ�น

๒. การใชกระดงฝด โดยใชกระดงแยกเมลดขาวดและส�งเจอปนใหอยคนละดาน

ของกระดง แลวฝดเอาส�งเจอปนท�ง วธน� ใชกบขาวท�มปรมาณนอย ๆ

๓. การใชเคร�องสฝด เปนเคร�องมอทนแรงท�ใชหลกการใหลมพดเอาส�งเจอปน

ออกไป โดยใชแรงคนหมนพดลมในเคร�องสฝดน�น พดลมน� อาจใชเคร�องยนตเลก ๆ

หมนกได วธน� เปนวธทาความสะอาดเมลดไดอยางมประสทธภาพสง

การตากขาว

เพ�อรกษาคณภาพเมลดขาวใหไดมาตรฐานอยเปนเวลานาน ๆ หลงจากนวดและทาความสะอาดเมลดแลว จงจาเปนตองเอาขาวเปลอก

ไปตากอกคร� งหน� งกอนท�จะเอาไปเกบไวในยงฉาง ท �งน� เพ�อใหไดเมลดขาวเปลอกท�แหง และมความช�นของเมลดประมาณ ๑๓-๑๕% เมลด

ขาวในยงฉางท�มความช�นสงกวาน� จะทาใหเกดความรอนสงจนคณภาพขาวเส�อม นอกจากน�จะทาใหเช�อราตาง ๆ ท�ตดมากบเมลด

ขยายพนธไดด จนสามารถทาลายเมลดขาวเปลอกไดเปนจานวนมาก การตากขาวในระยะน� ควรตากบนลานท�สามารถแผกระจายเมลดขาว

ใหไดรบแสงแดดโดยท�วถงกน และควรตากไวนานประมาณ ๓-๔ แดด ในตางประเทศเขาใชเคร�องอบขาว เพ�อลดความช�นในเมลด ซ� ง

เรยกวา drier โดยใหเมลดขาวผานอากาศรอน

การเกบรกษาขาว

หลงจากชาวนาไดตากเมลดขาวจนแหง และมความช�นในเมลดประมาณ ๑๓-๑๕% แลวน�น ชาวนากจะเกบขาวไวในยงฉาง เพ�อไว

บรโภคละแบงขาย เม�อขาวมราคาสง และอกสวนหน� งชาวนาจะแบงไวทาพนธ ฉะน�นขาวพวกน�จะตองเกบไวเปนอยางด โดยรกษาใหขาว

น�นมคณภาพไดมาตรฐานอยตลอดเวลาและไมสญเสยความงอก ขาวพวกน� ควรเกบไวในยงฉางท�ด ซ�งทาดวยไมยกพ�นสงอยางนอย ๑ เมตร

อากาศถายเทไดสะดวก เพ�อจะไดระบายความช�นและความรอนออกไปจากยงฉาง นอกจากน�หลงคาของฉางจะตองไมร�ว และสามารถกน

น�าฝนไมใหหยดลงไปในฉางได กอนเอาขาวข�นไปเกบไวในยงฉางจาเปนตองทาความสะอาดฉางเสยกอน โดยปดกวาดแลวพนดวยยาฆา

แมลง