สาระที่ 2 หน้าที่พลเมือง ... · 2017. 6. 9. · ประเพณีแห่งนางแมวอฝน ... ภูมิอา าศ

สาระท 2 หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการด าเนนชวตในสงคม

วฒนธรรม ตามความหมายในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2554 คอ สงทท าความเจรญงอกงามแกหมคณะ เชน วฒนธรรมไทย วฒนธรรมในการแตงกาย, วถชวตของหมคณะ เชน วฒนธรรมพนฐาน วฒนธรรมชาวเขา พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ.2553 ไดใหความหมายไววา “วถการด าเนนชวต ความเชอ คานยม จารตประเพณ พธกรรม และภมปญญา ซงกลมชนและสงคมไดรวมสรางสรรค สงสม ปลกฝง สบทอด ความรเพอใหเกดความเจรญงอกงามทงดานจตใจและวตถ...”

พระยาอมานราชธน (ตร นาคะประทป) ไดใหความหมายของค าวา “วฒนธรรม” วา วฒนธรรม คอ วถหรอการด าเนนแหงชวตของชมชนหมหนงซงอยรวมกนในทหนงหรอประเทศหนงโดยเฉพาะ

ในแตละสงคมตางกมเอกลกษณทแตกตางกนไป ตามความแตกตางกนทางดานภมศาสตร ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม รวมทงภมหลงทางประวตศาสตร วฒนธรรมไทย เกดจากวถการด าเนนชวตของคนไทยในอดต ทมการเรยนร มการปรบใชใหเขากบความเปนไปในสงคมตนเอง มการถายทอดจากคนรนหนงไปสคนรนหนงจนถงปจจบน เชน มารยาทไทย อาหารไทย ประเพณไทย ภาษาไทย

1. พฒนาการจากสงคมไทยในอดตจนถงปจจบน นบตงแตสมยสโขทย ไดสงสมความเจรญของชาต และผสมผสานกบชนชาตอน ๆ จนท าใหสงคม และ

ความส าคญของวฒนธรรมไทย

เศรษฐกจของสงคมไทยเจรญรงเรองมาถงปจจบนน 2. เปนมรดกของชาตไทย นบตงแตอาณาจกรไทยเปนปกแผน กไดสรางสรรคความเจรญทางดานตาง ๆ จนเปนเอกลกษณทางวฒนธรรมไทย เชน ภาษาไทย ศลปกรรมไทย

3. สรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของสงคมไทย ท าใหเกดความภาคภมใจของคนในชาต ไดมการเรยนร จนท าใหเกดความดงาม จนกลายเปนวถไทย เชน มตรภาพจากรอยยม การชวยเหลอเกอกลกน การใหอภย เปนตน

การรบวฒนธรรมจากชาตอน เชน วฒนธรรมอนเดย ทงดานความเชอทางศาสนา รปแบบการปกครอง ภาษาและวฒนธรรม วฒนธรรมจน เชน งานจตกรรม อาหาร การคาขาย วฒนธรรมตะวนตก เชน ระบอบการปกครองประชาธปไตย วทยาศาสตรและเทคโนโลย เศรษฐกจแบบทนนยม เปนตน ซงทงหมดนไดน ามาผสมผสานกบวฒนธรรมไทยไดอยางลงตว จนกลายเปนวถชวต

เอกลกษณความเปนไทย ภาษาไทย เปนเครองมอในการสอสารความคด ถายทอดออกมาเปนค าพด ตอมาไดมการคดประดษฐตวอกษรขนมา เพอบนทกใหเกดเปนลายลกษณอกษร (พอขนรามค าแหง ทรงประดษฐคดคนตวอกษรไทยขน พ.ศ.1826) เกดหนงสอเรยนเลมแรกของไทย คอ “จนดามณ” ในสมยอยธยา ภาษาไทยไดพฒนาจนมรปแบบ การวางตวอกษร ต าแหนงของสระ และการใชวรรณยกต เรอยมาจนเปนระบบแบบแผนในสมยจอมพล ป. พบลสงคราม

ค าในภาษาไทยมความสมพนธกบคานยมความเชอ และวถชวตของคนไทย มการน าภาษาอน ๆ มาใช เชน ภาษาบาลสนสกฤต ซงเปนภาษาทเกยวของกบศาสนาพทธ และมการใชค ายม ค าทบศพทภาษาจน องกฤษของมารวมอยดวย การตงถนฐานของคนไทยในแตละทองถน ท าใหเกดภาษาถนในภาคตาง ๆ เชน ภาษาถนในภาคใต ภาคเหนอ ภาคอสาน

เจดยทรงพมขาวบณฑ สมยสโขทย

เจดย ทรงบาตรคว า ไดรบอทธพลจากศลปะอนเดย

พระปรางค ไดรบอทธพลจากศลปะเขมร

พระทนงจกรมหาปราสาท ไดรบอทธพลจากศลปะยโรปแบบตะวนตกผสมแบบไทย

สถาปตยกรรมไทย เปนวฒนธรรมทแสดงออกทางวตถ เกดจากความเชอความศรทธาในพระพทธศาสนา และความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย ซงเปนผลงานศลปวฒนธรรม ทมความงดงาม ประณต รปแบบของสถาปตยกรรมไดรบอทธพลจากอนเดย ลงกา และเขมร และไดรบการพฒนาจนกลายเปนพทธศลปแบบไทย เชน เจดยพมขาวบณฑ เจดยทรงระฆงคว า ทรงบาตรคว า เปนตน

วดในสมยรชกาลท 3 ไดสรางรปแบบของสถาปตยกรรมไทยผสมกบศลปะจน ทมงามงดงาม ตามพระราชนยมในรชกาลท 3

สถาปตยกรรมไทยในสมยรชกาลท 5 ไดรบเอาศลปะยโรปเขามาใชในการกอสราง เชน พระทนงจกรมหาปราสาท ไทยไดเลอกรบเอาวฒนธรรมจากตางชาตมาปรบใช ตามคตความเชอของตนเอง ใหเหมาะกบวถการด าเนนชวตของคนไทย ส าหรบในทองถนตาง ๆ สวนใหญเกดขนจากความเชอความศรทธาในศาสนา ถอเปนรากฐานทางวฒนธรรมของชาต

วฒนธรรมทองถน สวนใหญมรากฐานมาจากศาสนา และการประกอบอาชพตามสภาพแวดลอมทางภมศาสตร

ประเพณแหงนางแมวขอฝน พธบญขาวจ

ชาวไทยสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกร จ าเปนตองอาศยธรรมชาต จนมประเพณตาง ๆ ทเกยวของกบสภาพภมอากาศ เชน พธกรรมการขอฝน ประเพณแหนางแมว ประเพณบญบงไฟ เพอขอฝน เปนตน

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2544 ไดใหความหมายของภมปญญาไววา “พนความรความสามารถ”

ภมปญญาเปนความร ความคด ความเชอ ความสามารถทมาจากการใชสตปญญา ผานทางการลองผดลองถก จนท าใหเกดประสบการณทมกระบวนการในการถายทอด เพอใชแกปญหาในชวตประจ าวน และพฒนาวถการท าด าเนนชวตใหใชชวตอยกบธรรมชาตรอบ ๆ ตวไดอยางเปนสข

ขอบขายภมปญญาไทยตามทส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงวฒนธรรมก าหนด ไดแก 1. ภมปญญาดานเกษตรกรรม 2. ภมปญญาดานสงแวดลอม 3. ภมปญญาดานการจดการ สวสดการและธรกจชมชน 4. ภมปญญาดานการรกษาโรค และการปองกน 5. ภมปญญาดานการผลต และการบรโภค