บทที่ 2dspace.spu.ac.th/bitstream/123456789/5367/6/บท...บทท 2 การทบทวนวรรณกรรม การศ กษาคร งน ม ค าถามการว

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรม

การศกษาครงนมค าถามการวจย 2 ประการ ไดแก 1) ปจจยเหตและผลทมอทธพลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบของภาคอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย ประกอบไปดวย ปจจยใดบาง และ 2) ตวแบบการจดการโลจสตกสยอนกลบของภาคอตสาหกรรมอเลกทรอนกส ในประเทศไทย มลกษณะอยางไร น าไปสความส าคญและความจ าเปนของการศกษาเรองตวแบบการจดการโลจสตกสยอนกลบของอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย โดยมวตถประสงค 2 ประการ ไดแก (1) เพอศกษาปจจยเหตและผลทมอทธพลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบของภาคอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย และ (2) เพอพฒนาตวแบบการจดการโลจสตกสยอนกลบของภาคอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย น าไปสการทบทวนวรรณกรรม ทเกยวของ โดยประกอบไปดวยรายละเอยดดงน 2.1 ทฤษฎเกยวกบการจดการโลจสตกส (Forward Logistics Management: FLM) 2.2 ทฤษฎเกยวกบโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) 2.3 ทฤษฎเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) 2.4 ทฤษฎเกยวกบพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) 2.5 ทฤษฎเกยวกบประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) 2.6 อทธพลของตวแปรแฝงภายนอกทมตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) 2.7 อทธพลของตวแปรแฝงภายในการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ทมตอประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) 2.8 กรอบแนวคดการวจย 2.1 ทฤษฎเกยวกบการจดการโลจสตกส (Forward Logistics Management: FLM) 2.1.1 ความหมายของการจดการโลจสตกส (Forward Logistics Management: FLM)

จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบทฤษฎการจดการโลจสตกส (Logistics) คนพบวา ในอดตมการกลาวถงตงแตป 1901 โดย Crowell (1901) ไดมการกลาวถงตนทนและปจจยทสงผลกระทบตอการกระจายสนคาของผลตภณฑจากฟารมในรายงานทน าเสนอตอรฐบาลสหรฐอเมรกา ในชวงเวลาดงกลาวค านยามของโลจสตกส (Logistics) จะมความเกยวของกบการกระจายสนคาเปนหลก ในเวลาตอมา Shaw (1916) ไดมการนยามมมมองเชงกลยทธเขาไปในนยามของโลจสตกส (Logistics) ซงสอดคลองกบ Weld (1916) แต Weld (1916) ไดน าเสนอแนวคด

18

ดานการตลาด เชน เวลา สถานท การครอบครองและชองทางการกระจายสนคา และในป 1927 ไดมการนยามความหมายของโลจสตกส (Logistics) ซงไดกลายมาเปนตนแบบของนยามในยคปจจบน โดย Borsodi (1927) ไดกลาววา โลจสตกส ไดแบงการใชความหมายของการกระจายสนคา เปนสองแบบทไดอธบายไวอยางแตกตางและชดเจน โดยการกระจายสนคาในแบบท 1 กลาวถง การกระจายสนคาเชงกายภาพ ยกตวอยาง เชน การขนสง และการจดเกบ ขณะทการกระจายสนคาแบบท 2 กลาวถงวา อะไร คอ ขอตกลงทดยงขนส าหรบการตลาด ทงนจากการทบทวนวรรณกรรมจะสามารถสรปไดวาในยคเรมตนโลจสตกส (Logistics) จะเกยวของกบการกระจายสนคา เชงกายภาคและเชงขอตกลงทางการตลาด โดยเกยวของกบการขนสงและการจดเกบสนคา ตลอดจนการสรางขอตกลงทางการตลาดทดขน ตอมาในสมยสงครามโลกครงท 2 โลจสตกสไดมการพฒนาและขดเกลาใหดยงขน เนองจากโลจสตกส (Logistics) ไดสรางคณประโยชนทชดเจน ตอชยชนะของกองทพพนธมตรในสงครามโลกครงท 2 โลจสตกส (Logistics) จงเปนทจดจ าและไดรบความส าคญทเพมมากขน ภายหลงยคหลงสงครามโลกครงท 2 ป 1956 เศรษฐกจทวโลกยง ไมฟนตวซงเปนผลจากสงครามโลกครงท 2 การศกษาเกยวกบอตสาหกรรมขนสงสนคาทางอากาศไดท าใหเกดแนวคดท เพมขนของโลจสตกส แนวคดเกยวกบการวเคราะหตนทนเนองจากสมยอตสาหกรรมการขนสงสนคาทางอากาศมตนทนสงมากในสมยนน จากแนวคดโลจสตกส (Logistics) ทแพรหลายท าใหเกดการพจารณาดานตนทนทเกยวของโดยเฉพาะอยางยง การลดตนทนสนคาคงคลง ตนทนการบรหารคลงสนคา เปนตน ในป 1960 เกดการเปลยนแปลงครงส าคญของโลจสตกส (Logistics) โดยมทศทางทไดรบความนยมและมความชดเจนมากยงขนเมอ Bowersox & Closs (2012) ได เข ยนต าราท เ ก ย วของกบการจดการโลจสตกส (Logistics Management) เลมแรกของโลก โดยต าราดงกลาวไดแสดงถงการจดการโลจสตกส (Logistics Management) จากมมมองเครอขายขององคกรและระบบ และกลาวถงแนวคดดานตนทนเปนหลกโดยในชวงเวลาดงกลาว Drucker (1960) ซงไดรบการยอมรบในฐานะผเชยวชาญดานธรกจ นกเขยนและทปรกษาระดบชนน าของโลกไดน าเสนอในลกษณะทสนบสนนการจดการโลจสตกส (Logistics Management) ใหเปนทยอมรบมากยงขน โดยไดกลาวในลกษณะทวา โลจสตกส คอ โอกาสทแทจรงทสดขององคกรในการปรบปรงประสทธภาพขององคกร ภายหลงการเรมตน ของการจดการโลจสตกส (Logistics Management) The National Council of Physical Distribution Management [ตอมาเปลยนชอเปน The Council of Logistics Management (CLM) และปจจบน คอ Council of Supply Chain Management Professionals (CSCMP)] ไดกอตงในป 1963 เพอพฒนาทฤษฎและความเขาใจในการจดการโลจสตกส โดยไดก าหนดนยามของการจดการโลจสตกสใหมในป 1986 โดยการจดการ โลจสตกส คอ กระบวนการแหงการวางแผนการด าเนนงาน การควบคมภายใตการมประสทธภาพ ประสทธผลแหงการเคลอนยายวตถดบ การจดเกบวตถดบ สนคาคงคลงระหวางการผลต สนคาผลตแลวเสรจพรอมจ าหนาย และการจดการขอมลสารสนเทศทเกยวของ

19

จากจดเรมตนหรอจดก าเนด ไปยงสถานทหรอจดการบรโภคเพอวตถประสงคแหงการตอบสนองความตองการของลกคา ภายหลง Christopher (1992) ศาสตราจารยผมชอเสยงแหงมหาวทยาลย Cranfield สหราชอาณาจกร ไดมการใหนยามการจดการโลจสตกสวา เปนการจดการเชงกลยทธ เพอการจดหา จดซอ จดเกบ ตลอดจนการเคลอนยายวตถดบ ชนสวนประกอบ รวมถงสนคาคงคลง รวมทงกระแสการไหลของขอมลผานหนวยงานตางๆ ในองคกรเพอสรางคณประโยชนสงสดตลอดจนการบรรล เปาหมายดานตนทน ตอมานยามของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) ในสมยยคปจจบน ไดมการพฒนานยามทครอบคลมกบกจกรรมทเกยวของ มากยงขน โดย Langley (2012) ไดใหนยามวา การจดการโลจสตกส คอ สวนหนงของซพพลายเชนทเกยวของกบการวางแผน การปฏบตและการควบคมประสทธภาพ ประสทธผลของกระแส การไหลและการจดเกบสนคา การบรการและขอมลทเกยวของจากจดก าเนดไปสจดการบรโภค เพอสนองความตองการของลกคา ซงสอดคลองกบแนวคดของศาสตราจารยผมชอเสยง เชน Bowersox & Closs (2012) และ Stock et al. (2005) จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา นยามของ โลจสตกส ไดมลกษณะการใหค านยามทใกลเคยงกนกบ Langley (2012) โดยสวนใหญจะมนยาม ทคลายกน คอ กระบวนการทเกยวของกบการวางแผน การด าเนนงาน และการควบคมตลอดจนการประเมนผลการจดหา จดซอ จดเกบ เคลอนยาย ผลต สงมอบ กระจายสนคา (Randall et al., 2014) การไหลของขอมลยอนกลบ เพอสรางคณค าสงสดและมตนทนในระดบท ยอม รบได เพอวตถประสงคแหงการบรการลกคา (Hazen et al., 2013; Kembo & Naslund, 2013; Flint, Lusch & Vargo, 2014; Hammervoll, Halse & Engelseth, 2014; Mass, Herb & Hartmann, 2014) จากการทบทวนวรรณกรรม สามารถสรปนยามของการจดการโลจสตกส (Logistics management: LM) คอ กระบวนการจดการ การวางแผน การด าเนนงานและการควบคม ตลอดจนการประเมนผลทเกยวของกบโลจสตกสขาเขา (Inbound Logistics) ไดแก การจดหา การจดซอ การเคลอนยายและจดเกบวตถดบ การสงและการเชอมโยงขอมลไปยงฝายผลตเพอวางแผน ด าเนนงาน และควบคมปรมาณการผลต ตารางเวลาการผลต วธการผลต ตลอดจนโลจสตกสขาออก (Outbound Logistics) ทเกยวของกบการวางแผน การด าเนนงาน และการควบคมการกระจายสนคา การบรหารค าสงซอ การจดการสนคาคงคลงและคลงสนคา การบรการลกคา เพอเปาหมายแหงการมประสทธภาพและประสทธผลในดานตนทน คณภาพการด าเนนงานและการน าเสนอคณคา เพอตอบสนองความตองการของลกคาทถกตองและครบถวน 2.1.2 องคประกอบของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM)

จากการศกษาทบทวนวรรณกรรม พบวา องคประกอบของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) มการใหรายละเ อยดทมความสอดคลองและใกล เค ย งกน โดยนกวชาการและนกวจยทมชอเสยงและไดรบการยอมรบน าไปอางองในงานวจย หรอบทความวชาการและหนงสอจ านวนมาก คอ James R. Stock & Douglas M. Lambert (Stock & Lambert,

20

1997; 1998; 2001) โดยไดน าเสนอโลจสตกสออกเปน โลจสตกสขาเขา (Inbound Logistics) กระบวนการผลต (Manufacturing Process) และโลจสตกสขาออก (Outbound Logistics) ส าหรบดานโลจสตกสขาเขา (Inbound Logistics) จะเกยวของกบการน าปจจยการผลตเขาสกระบวน การผลตขององคกร เชน วสดอปกรณ วตถดบ สงอ านวยความสะดวก เครองจกร แรงงาน เปนตน ซงจะประกอบไปดวย การจดหาและจดซอ (Procurement and Purchasing) การเคลอนยายวตถดบ (Materials Movement) การจดเกบวตถดบ (Materials Inventory) การพยากรณวตถดบ (Forecasting) การวางแผนความตองการวตถดบ (Materials Requirement Planning) เปนตน ดานกระบวนการผลต (Manufacturing Process) จะเกยวของกบกจกรรมการผลตทเกดขนทงหมด รวมไปถงการจดสนคาคงคลงระหวางการผลต (In-process Inventory) และการเคลอนยายสนคาทผลตแลวออกจากสายการผลต ดานโลจสตกสขาออก (Outbound Logistics) ประกอบไปดวย การบรรจภณฑ (Packaging) คลงสนคา (Warehouse) หรอศนยกระจายสนคา (Distribution Center: DC) การบรหารสนคาคงคลง (Inventory Management) การขนสงสนคา (Transportation) การบรหารค าสงซอของลกคา (Order Management) และการบรการลกคา (Customer Service) กอนและหลงการขาย ทงนหากมการจดการโลจสตกสทดและสามารถบรณาการรวมกนไดอยางสอดคลองโดยมตนทน ในระดบทยอมรบได และมคณคาทเกดขนจากการด าเนนงานจะท าใหเกดความไดเปรยบทางการแขงขนอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยเฉพาะดานระยะเวลาและตนทน (Stock & Lambert, 1997; 1998; 2001) ทงนแนวคดของ Stock & Lambert (1997; 1998; 2001) มความสอดคลอง กบแนวคดของ Bowersox & Closs (2012) ทไดน าเสนอองคประกอบของโลจสตกสออกเปน โลจสตกสขาเขา (Inbound Logistics) ทจะมการน าเขาปจจยการผลตและจากซพพลายเออร (Supplier) และมการเคลอนยายหรอขนสงไปยงสถานทผลตหรอโรงงาน เพอเขาสกระบวน การผลต (Manufacturing Process) เมอผลตแลวเสรจจะด าเนนการเคลอนยายสนคาไปยงคลงสนคา (Warehouse) และตลาด ซงเปนสถานทจ าหนายสนคาใหกบผบรโภค ซงเปนสวนหนงของ โลจสตกสขาออก (Outbound Logistics) นอกจากนยง พบวา สอดคลองกบ Langley (2012) ทไดน าเสนอทสอดคลองโดยประกอบไปดวย โลจสตกสขาเขา (Inbound Logistics) กระบวนการผลต (Manufacturing Process) และโลจสตกสขาออก (Outbound Logistics) นอกจากนยงไดน าเสนอเพมเตมวา สามารถแบงออกเปน 14 กจกรรมทเกยวของกบการจดการโลจสตกสขาไป (Logistics Management: LM) ไดแก การขนสง การจดการคลงสนคาและการจดเกบ การบรรจภณฑ การเคลอนยายวตถดบ การควบคมสนคาคงคลง การเตมเตมค าสงซอ การพยากรณความตองการ การวางแผนการผลตและผงตารางเวลาการผลต การจดหาและจดซอ การบรการลกคา การเลอกสถานทตง การเคลอนยายสนคาขากลบ การสนบสนนในแตละสวนและการสนบสนนในการใหบรการ และกระบวนการในการก าจดของเสย ซอมแซมและการน ากลบมาใชใหม ซงในภายหลงไดมการปรบกจกรรมนไปอยกบโลจสตกสยอนกลบ จงมทงหมด 13 กจกรรม (Langley, 2012)

21

จากการทบทวนวรรณกรรม จงพบวา โลจสตกสสามารถแบงไดเปนโลจสตกสขาเขา (Inbound Logistics) กระบวนการผลต (Manufacturing Process) และโลจสตกสขาออก (Outbound Logistics) โดยเปนโลจสตกสขาเขา (Inbound Logistics) มบทบาททส าคญเกยวกบการน าวสดอปกรณและวตถดบและสงอ านวยความสะดวกเขาสกระบวนการผลต (Manufacturing Process) ซงมหนาทในการเพมมลคาใหกบวตถดบไปสการเปนสนคาทผลตแลวเสรจ เพอใหสวนโลจสตกสขาออก (Outbound Logistics) ท าหนาทกระจายสนคาไปสกลมผบรโภคขนสดทาย (End User) ผวจยไดท าการทบทวนวรรณกรรมเพมเตมเพอคนหาองคประกอบของการจดการ โลจสตกส (Logistics Management: LM) ทสงผลหรอมอทธพลตอการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบ โดย Abdullah & Yaakub (2014) ไดน าเสนอถงความส าคญของ โลจสตกส (Logistics) คอ สวนส าคญทองคกรจะตองใหความส าคญและความสนใจในการพฒนาและปรบปรงเพราะเปนปจจยทจะกระทบตอการด าเนนงานของโลจสตกสยอนกลบ และผลการด าเนนงานขององคกร ซงสอดคลองกบแนวคดของ Turrisi, Bruccoleri & Cannella (2012) นอกจากนยงไดน าเสนอถงองคประกอบของโลจสตกสทกระทบตอการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบ ซงประกอบไปดวย การสอสาร (Communication) การจดการวตถดบ (Materials Management) การจดการสนคาคงคลง (Inventory Management) กระบวนการผลตหรอการด าเนนงาน (Manufacturing and Operation Process) และการบรหารค าสงซอ (Order Management) ซงแนวคดดงกลาว พบวา ไดรบการสนบสนนจากแนวคดของ Aitken & Harrison (2012) สองศาสตราจารยผมชอเสยงดานโลจสตกสและการผลตของมหาวทยาลย Cranfield ในประเทศองกฤษไดแสดงแนวคดทสอดคลอง โดยตองใหความส าคญกบกระบวนการผลตหรอการด าเนนงาน (Manufacturing and Operation Process) รวมทงสอสาร (Communication) ทงนในประเดนดานกระบวนการผลตหรอการด าเนนงาน (Manufacturing and Operation Process) มความสอดคลองกบ Rieck & Zimmermann (2013) และ Venkata & Ravilochanan (2014) ทไดท าการศกษาวจยและมงเนนใหเหนชดเจนถงกระบวนการผลตหรอการด าเนนงาน (Manufacturing and Operation Process) ทเปนองคประกอบส าคญทจะกระทบตอการด าเนนงานดานโลจสตกสยอนกลบ การมกระบวนการผลตและการด าเนนงานทดยอมท าใหเกดความผดพลาดในการผลตและการด าเนนงานทต าลงและสรางสนคาท เสยหาย (Defect) หรอขยะ (Waste) จากสายการผลตไดลดลงเชนกน ในทางกลบกนกระบวนการผลตและการด าเนนงานขององคกรใดทไรประสทธภาพจะสรางความเสยหายจากการผลตเปนจ านวนมาก ซงกระทบตอการด าเนนงาน โลจสตกสยอนกลบทจะมปรมาณหรอจ านวนขยะทเพมขนและ ความเสยหายจากผลตมความยากตอการน าวสด ชนสวนและอปกรณกลบมาใชใหมมากกวาการแยกชนสวนประกอบของสนคาทผลตไดสมบรณและผานการใชงาน นอกจากน Aitken & Harrison (2012) ไดเพมองคประกอบทควรพจารณา คอ สถานทตง (Location) สถานทตงของโรงงานหรอคลงเกบสนคา ตลอดจนศนยกระจายสนคาจะมความส าคญตอการก าหนดระยะทางของการขนสง

22

และการกระจายสนคาไปยงเปาหมาย ระยะทางทไกลมากขนมความเปนไปไดทจะท าใหความเสยงของโอกาสทจะเกดการแตกหกเสยหายของสนคามเพมมากขน รวมไปถงระยะทางของการขนสงสนคาขากลบ (Backhaul) สถานทตงทใกลตลาดหรอทจดจ าหนายมากทสด ความเสยงจงมนอยกวา ทงน Nagy, Wassan & Salhi (2012) Hiremath, Sahu, Tiwari (2013) Kye, Lee & Lee (2013) Pazirandeh & Jafari (2013) (Bing et al., 2013) Rieck & Zimmermann (2013) Zhang, Hui & Chen (2013) และZaarour et al. (2014) ไดสนบสนนแนวคดดงกลาว โดยกลาวถงปจจยโลจสตกส (Logistics) จะกระทบตอการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบ ประกอบไปดวย การขนสงสนคา (Transportation) และการกระจายสนคา (Distribution) นอกจากระยะทางทอาจมความเสยงทจะเกดขนตามท Aitken & Harrison (2012) ยงรวมไปถงการเลอกรปแบบการขนสงและการกระจายสนคาทจะตองเหมาะสม การขบขทตองพงระวงเสมอเพอปกปองสนคาจนไปถงผบรโภคขนสดทายไดอยางครบถวนสมบรณ โดยการปกปองสนคา Cojocariu (2013), Kye, Lee & Lee (2013) Tang et al. (2013) และ Pazirandeh & Jafari (2013) ไดเพมเตมเรองของการจดการบรรจภณฑ (Packaging) โดยองคกรจะตองมงเนนการเลอกใชบรรจภณฑ (Packaging) ทมความเหมาะสมทงบรรจภณฑ (Packaging) ในขนทหนง (Primary Packaging) ทจะตองสามารถรกษาสภาพของสนคาบนชนวางจ าหนายไดเหมาะสมและตองกระตนความตองการซอของผบรโภคในมมมองดานการตลาด ขณะทบรรจภณฑ ขนทสอง (Secondary Packaging) ทจะตองมงเนนการรกษาสภาพสนคาทมากขนและตองมความสะดวกตอการขนสง พรอมทงมขอมลสนคาทครบถวน เชน ประเภทสนคา ปรมาณทงหมด วนเดอนปทผลต บารโคด (Barcode) หรอ RFID เพอทจะสามารถตรวจสอบทมาและขอมลของสนคาไดครบถวน เปนตน Winter & Knemeyer (2012), Lee et al. (2012) Srisorn (2013) และ Panagiotidou, Nenes & Zikopoulos (2013) ไดน า เสนอถงองคประกอบทส าคญและตองพจารณาใหความส าคญนอกเหนอจากทกลาวมาจะเปนองคประกอบทเกยวของกบโลจสตกสขาเขา (Inbound Logistics) คอ การจดหาและจดซอ (Procurement & Purchasing Management) เพราะการเลอกวตถดบ วสดอปกรณหรอชนสวนประกอบเปนทสามารถยอยสลายหรอน ากลบมาใชใหมหรอผลตใหมได จะชวยสรางประสทธภาพใหเกดขนกบการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบ ทงน Kuczenski & Geyer (2012), Chengxue (2013), Tseng & Wang (2013), Bravo & Carvalho (2013), Falatoonitoosi, Ahmed & Sorooshian (2014) ไดน าเสนอเพมเตมในองคประกอบดานการออกแบบสนคา (Product Design) และการจดการวตถดบ (Materials Management) การออกแบบเปนองคประกอบทส าคญของการจดการโลจสตกสทสงผลตอประสทธภาพของการด าเนนงานดานโลจสตกสยอนกลบ ซงการออกแบบจะตองมงเนนการออกแบบสนคาชนดทใกลเคยงกนใหมความสามารถทดแทน กนได กลาวคอ สามารถน าวตถดบ วสดอปกรณมาใชรวมกนไดเพอลดความซบซอนในขนตอนการสงซอและสนบสนนใหเกดการน ากลบมาใชใหมไดอยางมประสทธภาพ เชน นอต แผงวงจร

23

สายไฟ เสนลวดทองแดงหรอทองค า เปนตน นอกจากนการออกแบบจะตองควบคไปกบการจดการวตถดบทจะตองมการพจารณาความเหมาะสมของวตถดบทจะใชตามทไดออกแบบไว กอนทจะด าเนนการจดหาและจดซอ (Procurement & Purchasing) วตถดบทถกตองและเหมาะสม ทงน เมอจดซอเขาสองคกรการจดเกบวตถดบหรอสนคาคงคลง (Inventory Management) (Turrisi, Bruccoleri & Cannella, 2012; Cojocariu, 2013; Chen, Yu & Yang, 2013) จะเขามามบทบาทส าคญ เพราะหากปราศจากวธการจดเกบ (Storage) หรอการเคลอนยาย (Movement) (Chengxue, 2013) ทเหมาะสมการเสอมสภาพของวตถดบมโอกาสเกดขนได และเมอน าเขาสกระบวนการผลต ความเสยงตอความเสยหายทจะเกดขนในสายการผลตจะมมากขน และกระทบตอกระบวนการผลตทงหมด ตลอดจนการด าเนนงานดานโลจสตกสยอนกลบ (Li, Lu & Liu, 2014) ดงตารางท 2.1 องคประกอบการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) ตารางท 2.1 องคประกอบการจดการโลจสตกส (Forward Logistics Management: FLM)

PDM

M

PP

IWM

MOP

PKG

TM

DIS

ODM

COM

LOC

Stock & Lambert (1998)

Aitken & Harrison (2012)

Kuczenski & Geyer (2012)

Lee et al. (2012)

Nagy, Wassan & Salhi (2012)

Turrisi, Bruccoleri & Cannella (2012)

Winter & Knemeyer (2012)

Zhang, Hui & Chen (2013)

Bravo & Carvalho (2013)

Chen, Yu & Yang (2013)

Chengxue (2013)

Cojocariu (2013)

Hiremath, Sahu &Tiwari (2013)

Kye, Lee & Lee (2013)

24

ตารางท 2.1 (ตอ)

PDM

M

PP

IWM

MOP

PKG

TM

DIS

ODM

COM

LOC

Panagiotidou, Nenes & Zikopoulos (2013)

Pazirandeh & Jafari (2013)

Rieck & Zimmermann (2013)

Srisorn (2013)

Tang et al. (2013)

Tseng & Wang (2013)

Falatoonitoosi, Ahmed & Sorooshian (2014)

Venkata & Ravilochanan (2014)

Zaarour et al. (2014)

ค าอธบาย

PDMM คอ การออกแบบสนคาและการจดการวตถดบ (Product Design & Materials Management: PDMM)

PP คอ การจดหาและจดซอ (Procurement & Purchasing: PP) IWM คอ สนคาคงคลงและการจดการคลงสนคา (Inventory & Warehouse

management: IWM) MOP คอ กระบวนการผลตและการด าเนนงาน (Manufacturing and Operation

Process: MOP) PKG คอ การเลอกใชบรรจภณฑ (Packaging) TM คอ การขนสงและการเคลอนยาย (Transportation & Movement: TM) DIS คอ การกระจายสนคา (Distribution: DIS) ODM คอ การบรหารค าสงซอของลกคา (Order Management: ODM) COM คอ การสอสาร (Communication: COM) LOC คอ สถานทตง (Location: LOC)

25

จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา องคประกอบของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) ทสงผลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ประกอบดวย การออกแบบสนคาและการจดการวตถดบ (Product Design & Materials Management) การจดหาและจดซอ (Procurement & Purchasing) สนคาคงคลงและการจดการคล งสนค า ( Inventory & Warehouse management) กระบวนการผลตและการด า เนนง าน (Manufacturing and Operation Process) การขนสงและการเคลอนยาย (Transportation & Movement) และการกระจายสนคา (Distribution) ทงนองคประกอบตางๆ ของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) มนยามดงน การออกแบบสนคาและการจดการวตถดบ (Product Design & Materials Management) หมายถง การออกแบบสนคาหรอผลตภณฑขององคกร ตลอดจนการจดหาวตถดบทค านงถง ความยงยนของสงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ โดยปรบใหเกดความยนหยนในการน าวสด ชนสวนประกอบและอปกรณทสามารถน ากลบมาใชซ า หรอยอยสลาย ท าลายไดโดยงาย ปลอดภย ทงนยงรวมไปถงการออกแบบทมงเนนการลดปรมาณการใชวสด ชนสวนประกอบและอปกรณ การจดหาและจดซอ (Procurement & Purchasing Management) หมายถง การด าเนน การจดหา คดเลอกและสงซอวตถดบ ชนสวนประกอบและอปกรณจากผจ าหนายวตถดบ (Supplier) ทมขนตอนการด าเนนงานหรอกระบวนการปฏบตงานตางๆ ทมความรบผดชอบตอสงคม ไมด าเนนกจกรรมทเปนอนตรายตอสงแวดลอมหรอสงคมตลอดจนเศรษฐกจ ตลอดจนเปน ผจ าหนายวตถดบทมคณภาพและเปนมตรตอสงแวดลอม โดยเปนวตถดบ ชนสวนประกอบและอปกรณทมความสามารถในการทจะน ากลบมาใชซ า หรอท าลายไดโดยงายและปลอดภย สนคาคงคลงและการจดการคลงสนคา (Inventory & Warehouse management) หมายถง การจดเกบวตถดบ (Raw Materials) สนคาคงคลงระหวางการผลต (In-process Inventory) และสนคาผลตแลวเสรจพรอมจ าหนาย (Finished Goods) ทมมาตรฐานความปลอดภยและวธการ ทเหมาะสมในการดแลใหมสภาพพรอมใชงานอยตลอดเวลา โดยเฉพาะวตถดบ (Raw Materials) และสนคาคงคลงระหวางการผลต (In-process Inventory) เมอน าไปเขาสกระบวนการผลตหรอ การประกอบจะตองมสภาพทสมบรณครบถวน เพอใหเกดสนคาผลตแลวเสรจพรอมจ าหนาย (Finished Goods) ทมคณภาพตามมาตรฐานเพอการจดจ าหนาย กระบวนการผลตและการด าเนนงาน (Manufacturing and Operation Process) หมายถง ขนตอนการผลตและการด าเนนงานตงแตการน าเขาวตถดบ (Raw Materials) เขาสสายการผลต รวมทงการสนคาคงคลงระหวางการผลต (In-process Inventory) เขาสกระบวนการประกอบ ตามค าสงซอ (Assembly-to-order) ทจะตองมการออกแบบกระบวนการทมขนตอนทเหมาะสม เปนมตรตอสงแวดลอมและลดขนตอนทไมจ าเปน เพอใหเกดการลดตนทนและการใชพลงงาน

26

ทสนเปลอง โดยไมกอใหเกดการผลตทสญเสยสนคาหรอผลตภณฑทมขอบกพรอง (Defect) เกดกวาระดบทยอมรบได การขนสงและการเคลอนยาย (Transportation & Movement) หมายถง การเคลอนยายวตถดบ (Raw Materials) เขาสสายการผลต รวมทงการเคลอนยายสนคาคงคลงระหวางการผลต (In-process Inventory) เขาสสายการประกอบตามค าสงซอ (Assembly-to-order) ตลอดจนการเคลอนยายสนคาผลตแลวเสรจพรอมจ าหนาย (Finished Goods) โดยการขนสงสนคายงสถานทเปาหมายทก าหนด โดยมการด าเนนงานทค านงถงสงแวดลอมและไมกอใหเกดความเสยหายระหวางเสนทางการขนสงและเคลอนยาย เชน การลดปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากยานพาหนะทใชในการขนสง การเลอกใชพาเลท (Pallet) พลาสตกหรออลมเนยมทสามารถ น ากลบมาใชซ าไดอยางเหมาะสม หรอการลดปรมาณหรอการทดแทนวสดทไมกอใหเกดประโยชนในการเคลอนยาย การบรรจภณฑเพอขนสงทรกษาสภาพสนคาใหสมบรณครบถวนพรอมตอการจ าหนาย เปนตน การกระจายสนคา (Distribution) หมายถง การวางแผนโครงขาย การรวบรวมสนคา ตามค าสงซอ (Consolidated) การเลอกวธการและชองทาง การกระจายสนคาจากโรงงาน (Factory) หรอคลงสนคา (Warehouse) หรอศนยกระจายสนคา (Distribution Center) ไปยงสถานทเปาหมาย เชน สถานทจดเกบ กระจายสนคา หรอสถานทจ าหนายของผคาสงหรอผคาปลก หรอผซอท เปนผผลตสนคาตอ เปนตน การกระจายสนคาจะตองค านงถงชองทางและโครงขายทสนบสนน ใหเกดการลดขนตอน ประหยดปรมาณการใชเชอเพลงและการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ทงโครงขายการกระจายสนคา ตนทนการด าเนนงาน และไมสรางผลกระทบตอชมชนทเกยวของ ทงนจากการทบทวนวรรณกรรม สามารถสรปไดวา องคประกอบของการจดการ โลจสตกส (Logistics Management: LM) ทสงผลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ประกอบดวย การออกแบบสนคาและการจดการวตถดบ (Product Design & Materials Management) การจดหาและจดซอ (Procurement & Purchasing) สนคาคงคลงและการจดการคลงสนคา (Inventory & Warehouse management) กระบวนการผลตและการด าเนนงาน (Manufacturing and Operation Process) การขนสงและการเคลอนยาย (Transportation & Movement) และการกระจายสนคา (Distribution) ทงนองคประกอบตางๆ ของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) ดงภาพประกอบท 2.1 องคประกอบของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM)

27

ภาพประกอบท 2.1 องคประกอบของการจดการโลจสตกส (Forward Logistics Management: FLM) 2.2 ทฤษฎเกยวกบการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) 2.2.1 ความหมายของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM

การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ในอดตไดมการนยามความหมายของกระบวนการเคลอนยายสนคายอนกลบ จากจดการบรโภคของผบรโภคขนสดทาย (ปลายน า) เพอวตถประสงคในการน าคณคาทยงคงมอยในซากสนคาออกมา จากกระบวนการก าจดสงของ (Disposal) (Greve & Davis, 2012) ในอกทางหนงอาจกลาวไดวา การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) คอ การเคลอนยายสนทรพยจากการใชประโยชนในขนพนฐานไปสการใชประโยชนรองเพอใหเกดการใชประโยชน อยางสงสด จากนยามท Greve & Davis (2012) ไดกลาวไว ผวจยไดมการคนควานยามเพมเตม ไดพบวา นยามของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ไดมการกลาวถงในป 1995 โดย Thierry (1995) ไดใหนยามของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) วา เปนการจดการทเกยวของและครอบคลมการใชหรอการทงผลตภณฑ วตถดบและสวนประกอบทงหมดภายใตความรบผดชอบของบรษทผผลต โดยมวตถประสงคเพอจดการน าผลตภณฑ วตถดบ และชนสวนประกอบกลบมาใชประโยชนซ า ในเชงเศรษฐกจและระบบนเวศน โดยวธดงกลาวเปนวธทสงผลใหเกดการลดปรมาณของขยะ ไดอย างมากทสด ภายหลงศาสตราจารยผมช อ เสยงสองท านในสหรฐอเมรกา ไดแก Dr.Dale S.Rogers และ Dr. Ronald S. Tibben-Lembke (Rogers & Tibben-Lembke, 1998) ซงไดท าการบกเบกแนวคดการจดการโลจสตกส ในเวลาตอมาไดมการปรบปรงค านยามของการจดการ โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ใหม โดยมองเหนถงความเกยวพน

การจดการ โลจสตกส

การออกแบบสนคาและการจดการวตถดบ

การจดหาและจดซอ

สนคาคงคลงและการจดการคลงสนคา

กระบวนการผลตและการด าเนนงาน

การขนสงและการเคลอนยาย

การกระจายสนคา

28

ของการจดการโลจสตกสขาไป (Forward Logistics Management) ซงจะสงผลไปยงการจดการ โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) โดยไดใหนยามวา เปนกระบวนการ ทเกยวของกบการวางแผน การน าไปปฏบตและการควบคมประสทธภาพ ประสทธผลของตนทนของกระแสการไหลของวตถดบ (Raw Materials) สนคาคงคลงระหวางการผลต (In-process Inventory) สนคาผลตแลวเสรจพรอมจ าหนาย (Finished Goods) และขอมลทเกยวของจากจด การบรโภคไปยงจดตนก าเนดเพอวตถประสงคในการน าคณคากลบมาหรอเขาสกระบวนการก าจดสงของ (Disposal) อยางเหมาะสม (Rogers & Tibben-Lembke, 1998) ทงนในป 2001 ศาสตราจารยผ ม ช อ เส ย งทางฝ งสหภาพยโรปซ ง เปนชาว เยอรมน Moritz Fleischmann ซ ง เคยท างาน ดานโลจสตกสและซพพลายเชน (Logistics and Supply Chain) ใหกบองคกรขามชาต เชน IBM และ Heineken และปจจบนท างานรวมกบวารสารระดบนานาชาตชนน า ไดแก Production and Operations Management, European journal of Operational Research และ MIT Sloan Management Review ไดมการรวบรวมนยามและมการแกไขปรบปรงนยามของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ใหม โดยไดเพมค าวากระแสการไหลขาเขา (Inbound Flow) (Fleischmann, 2001)โดยใหนยามวา เปนกระบวนการทเกยวของกบการวางแผน การน าไปปฏบตและการควบคมประสทธภาพและประสทธผลในกระแสการไหลชวงขาเขา (Inbound Flow) และการจดเกบสนคาและขอมลเพอก าหนดเสนทางซพพลายเชนทสอดคลองตามวตถประสงค ในการน าคณคากลบมาหรอเขาสกระบวนการก าจดส งของ (Disposal) อย าง เหมาะสม (Fleischmann, 2001) ทงนสองนยามทกลาวถงมความใกลเคยงและสอดคลองกน โดยมการประยกตแนวคดดานโลจสตกสขาไป (Forward Logistics) ผสมผสานกบการใหนยามหรอความหมาย ของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics management: RLM) ขณะท Ait-Kadi et al. (2012) ไดมการปรบปรงนยามใหมอกครงทมงเนนการเพมเตมค าวา โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) เขาไปในค านยาม เพอใหเกดความชดเจนมากยงขน โดยไดใหนยามวา เปนกระบวนการทเกยวของกบการวางแผน การน าไปปฏบตและการควบคมทมวตถประสงคในการสรางคณคาและกระบวนการก าจดสงของทสะอาดไดอยางมสงสดในกระแสการไหลของโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) โดยการจดการวตถดบ (Raw Materials) สนคาคงคลงระหวางการผลต (In-process Inventory) สนคาผลตแลวเสรจพรอมจ าหนาย (Finished Goods) และขอมลทเกยวของจากจดการบรโภคไปยงจดก าเนดอยางมประสทธภาพ จากการทบทวนวรรณกรรม ผวจยสามารถสรปแนวคด ความหมายหรอนยามของการจดการโลจสตกสยอนกลบทเหมาะสมกบการศกษาครงน โดยสามารถก าหนดความหมายหรอนยามไดวา การจดการโลจสตกสยอนกลบเปนกระบวนการทเกยวของกบการวางแผน การน าไปปฏบตและการควบคมการไหลของวตถดบ (Raw Materials) สนคาคงคลงระหวางการผลต (In-process Inventory) สนคาผลตแลวเสรจพรอมจ าหนาย (Finished Goods) และขอมลทเกยวของ

29

จากจดการบรโภคไปยงจดก าเนดอยางมประสทธภาพ เพอท าใหเกดการสรางคณคาเชงเศรษฐกจหรอระบบนเวศนจากการน ากลบมาใชซ าดวยวธการตางๆ และการก าจดสง ของหรอซาก ของวตถดบ (Raw Materials) สนคาคงคลงระหวางการผลต (In-process Inventory) สนคาผลต แลวเสรจพรอมจ าหนาย (Finished Goods) ทมประสทธภาพ 2.2.2 องคประกอบของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM)

การทบทวนวรรณกรรม พบวา จดเรมตนของโลจสตกสยอนกลบทชดเจนทสด คอ การเผยแพรผลงานวจยของศาสตราจารยผมชอเสยงสองทาน ไดแก Dr.Dale S.Rogers และ Dr.Ronald S. Tibben-Lembke (Rogers & Tibben-Lembke, 1998) ซงไดเปนผบกเบกแนวคดเกยวกบ โลจสตกสยอนกลบและปจจบนมบทบาทส าคญในการขบเคลอนและบรหารสมาคมโลจสตกสยอนกลบ ทมบทบาทและเปนทปรกษาใหกบองคกรชนน าของโลก (Reverse Logistics Association, 2014) ทงน Rogers & Tibben-Lembke (1998) ไดน าเสนอใหเหนถงการจดการโลจสตกสยอนกลบทจะเกยวของกบ 3 องคประกอบทส าคญ ไดแก (1) นโยบายและขนตอนการรบคนสนคา (Return Policy and Procedure) จากผลการศกษางานวจยของ Rogers & Tibben-Lembke (1998) จะพบวา นโยบายและขนตอนการรบคนสนคาเปนองคประกอบทส าคญทสดของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) หากองคกรใดปราศจากองคประกอบน โลจสตกสยอนกลบจะไมเกดขนในองคกรดงกลาว การรบสนคากลบคนจะไมเกดขนทนท ทงนพบวา มองคกรทใชแนวคดการไมรบสนคากลบคน (Zero Return) คอ บรษทไอวา (AIWA) ผผลตอปกรณเครองเลนเทปและซดพกพาของประเทศญปน โดยผบรหารปฏเสธทจะใหมนโยบายและขนตอนการรบสนคากลบคนไมวาจะเปนกรณการรบกลบมาซอมแซม หรอการเปลยนสนคา เปนตน แตจะมอบหมายใหทางบรษทพานาโซนค (Panasonic) เปนผด าเนนการแทนทงหมด โดยสนคา ทเปลยนใหมจะเปนสนคาของพานาโซนคในรนทสามารถทดแทนได และสนคาทมความเสยหายทางพานาโซนคจะน าไปคดแยกชนสวนประกอบเพอน ากลบมาใชใหม (Reuse) หรอเขาสกระบวนการเพอน ากลบมาใชใหม (Recycle) (2) การน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) กระบวนการนมความส าคญอยางมากเชนกนทจะตองมการออกแบบกระบวนการผลตใหมความเหมาะสมตอการน ากลบมาใชใหม ทงเรองของการออกแบบ ขนตอนการคดแยกผลตภณฑหรอสนคาทมความเสยหาย เพอใหเกดการคดแยกทเหมาะสม ในการด าเนนการกบแยกระหวางชนสวนประกอบ และอปกรณทมความสามารถในการน ากลบมาใชใหมไดอกครงกบชนสวนประกอบ หรออปกรณทไมผานเกณฑผานมาตรฐานและตองน าไปท าลาย นอกจากน Rogers & Tibben-Lembke (1998) ไดอธบายไววา กระบวนการน ากลบมาผลตใหม (Remanufacturing) คอ การน ากลบมาแยกชนสวนของผลตภณฑทยงอยในตลาด (ไมตกรน) เพ อน าไปทดแทนชนสวนประกอบอะไหลในการผลต ขณะทการน ากลบมาท าใหม

30

(Refurbishment) จะเปนการคดแยกชนสวนประกอบของผลตภณฑทหมดชวงวงจรชวตผลตภณฑ (ตกรน) ไปทดแทนสนคาชนดอนแลวน ากลบไปขายยงตลาดรองลงมา หรอตลาดส าหรบสนคา มต าหน หรอประเทศทยงไมพฒนาและองคประกอบสดทาย (3) การก าจดของเสย (Waste Disposal) เปนกระบวนการสดทายทส าคญและจะกระทบตอผมสวนไดสวนเสยภายนอกมากทสด เนองจากจะเกยวของกบการออกแบบหรอก าหนดขนตอน ตลอดจนการเลอกวธการท าลายชนสวนประกอบและอปกรณทไมผานมาตรฐานในการน ากลบมาใชใหม (Reuse) หรอเขาสกระบวนการเพอน ากลบมาใชใหม (Recycle) ซ งท ง 3 องคประกอบ ถอเปนการจดการโลจสตกสยอนกลบ ทผบรหารองคกร หรอผรบผดชอบมความจ าเปนอยางยงทจะตองใหความส าคญและออกแบบ ใหเหมาะสมกบแนวทางการด าเนนงานของตนเอง โดยค านงถงผลลพธทจะไมสรางผลกระทบ ทงภายในและภายนอกองคกร จากแนวคดเรมตนของ Rogers & Tibben-Lembke (1998) ไดมนกวจยน าไปศกษาและพฒนาเพมเตม ทงนการทบทวนวรรณกรรมได พบวา การศกษาของ Kuczenski & Geyer (2012), Turrisi, Bruccoleri & Cannella (2012), Jensen, Munksgaard & Arlbjørn (2013) Rieck & Zimmermann (2013) , Bing et al. (2013) , Cojocariu (2013) , Draskovic (2013) , Abdullah & Yaakub (2014), Zaarour et al. (2014) มความสอดคลองกบการศกษาของ Rogers & Tibben-Lembke (1998) โดยไดน าเสนอองคประกอบทเหมอนกน ไดแก นโยบายและขนตอน การรบคนสนคา (Return Policy and Procedure) การน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) และการก าจดของเสย (Waste Disposal) ซงยงสอดคลองกบการศกษาของ Hall, Hazen & Hanna (2013), Panagiotidou, Nenes & Zikopoulos (2013), Srisorn (2013), John et al. (2013), Tang et al. (2013) โดยไดน าเสนอองคประกอบสององคประกอบ ไดแก นโยบายและขนตอนการรบคนสนคา (Return Policy and Procedure) และการน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) ส าหรบนโยบายและขนตอนการ รบคนสนคา (Return Policy and Procedure) ซงไดน าเสนอใหมงเนนความส าคญกบการออกแบบนโยบายทครอบคลมสาเหตทอาจท าใหสนคามปญหาในขนตอนการใชงานของผบรโภค ขนสดทาย เพอใหเกดการอ านวยความสะดวกและใหโอกาสผบรโภคไดรบผลตภณฑหรอสนคาทมคณภาพสงสด นอกจากนยงตองใหความส าคญกบการออกแบบชองทางการรบสนคากลบคน ท เหมาะสม โดยก าหนดจดรบสนคากลบคนท เขาถงตลาดหรอกลมเปาหมายขณะเดยวกน ตองก าหนดศนยกลางทจะตองจดการและบรหารจดรบกลบคนอนๆ ใหเกดความเหมาะสมและด าเนนงานสอดคลองกนตามนโยบายขององคกร ส าหรบองคประกอบนโยบายและขนตอนการ รบคนสนคา (Return Policy and Procedure) ท Hall, Hazen & Hanna (2013) ไดน าเสนอจะสอดคลองกบนกวจยทไดกลาวไว ยงพบวา มความสอดคลองกบ Lee et al. (2012), Bernon, Upperton & Cullen (2013), Kye, Lee & Lee (2013) และ Nagy, Wassan & Salhi (2012) และ Bravo & Carvalho (2013) ทสรปผลวจยโดยแสดงใหเหนถงองคประกอบทส าคญของนโยบายและขนตอนการรบคน

31

สนคา (Return Policy and Procedure) ท เปนจดเ รมตนของกจกรรมและการด าเนนงานของ โลจสตกสยอนกลบทงหมด ซงจะตองวางหรอก าหนดกระบวนการทเหมาะสมและสอดคลอง โดยตองเชอมโยงกบกจกรรมของ โลจสตกสขาไป (Forward Logistics) ดวยเชนกน ส าหรบองคประกอบทสอง คอ การน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) ตองมการออกแบบทรองรบผลตภณฑหรอสนคาทหลากหลายทองคกรมอย ไดทงหมด และตองควบคมไมใหการน ากลบมาผลตใหมสรางเวลารอคอย (Waste Time) ทนานเกนเปาหมายทก าหนดไว ตลอดจนตนทนทจะเกดขนจะตองออกแบบกระบวนการใหมตนทนทต ากวาการผลตใหมตงแตตนทงหมด ทงนจากการทบทวนวรรณกรรมไดพบวา การน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) ทงนงานวจยของ Winter & Knemeyar (2012) ไดผลส รปองคประกอบของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ทสอดคลองในองคประกอบการน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) ซงองคกรจะตองออกแบบกระบวนการทมงสรางคณคา (Value) กลาวคอ จะตองสามารถท าใหเกดการน ากลบมาใชใหม (Reuse) ไดอยางมประสทธภาพ ทงดานระยะเวลา (Time) ตนทน (Cost) และคณคาทสามารถน ากลบมาใชใหมได (Value Recaptured) ส าหรบดานกระบวนการก าจดของเสย (Waste Disposal) พบวา Winter & Knemeyer (2012), Tang et al. (2013) และ Zhang, Hui & Chen (2013) ไดสนบสนนใหองคกรตองพงระวง ตอการออกแบบกระบวนการดงกลาว เพราะเปนองคประกอบทจะอยจดสดทายส าหรบ การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) เสมอ ถาองคประกอบนขาดความเหมาะสม เชน การออกแบบวธการท าลาย จดสถานทท าลาย หรอการเลอกผเชยวชาญ เขามาท าลายผดวธหรอไมเหมาะสมตามกฎระเบยบของ WEEE จะสงผลเสยตอองคกรทงการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบหรอภาพลกษณขององคกรและความเส ยงในการผดกฎหมาย นอกจากนยงพบประเดนขององคประกอบทแตกตางออกไปโดย Kuczenski & Geyer (2012) และ Abdullah & Yaakub (2014) ไดกลาวถง การก าหนดหลมฝงกลบ (Landfill) ซงจะตองมการเลอกสถานททหางจากแหลงชมชน และอยหางจากแหลงธรรมชาตใหมากทสดเพ อปองกนไมใหผลกระทบของการกลบฝงขยะบางประเภทสงผลตอคณคาแรธาตและสสารในผนดนทเปนแหลงอาหารส าคญของธรรมชาต เพราะหากอยใกลแหลงธรรมชาตและชมชนมากเกนไป ดนในบรเวณโดยรอบจะไมสามารถทจะน ากลบมาท าการเกษตรหรอแมกระทงการเพาะปลกตนไมเพอใชเปน รมเงาในการด ารงชวตประจ าวน ทงนสามารถสรปผลการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบองคประกอบของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ไดดงตารางท 2.2

32

ตารางท 2.2 องคประกอบของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM)

RPP ROR WAD LFI

Rogers & Tibben-Lembke (1998)

Lee et al. (2012),



Bernon, Upperton & Cullen (2013)




Jensen, Munksgaard & Arlbjørn (2013)


Bing et al. (2013)

Cojocariu (2013)

Draskovic (2013)

Winter & Knemeyar (2012)


Hall, Hazen & Hanna (2013)


Srisorn (2013)

John et al. (2013)

Tang et al. (2013)

Abdullah & Yaakub (2014)



RPP คอ นโยบายและขนตอนการรบคนสนคา (Return Policy and Procedure: RPP)

ROR คอ การน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment)

33

WAD คอ การก าจดของเสย (Waste Disposal: WAD) LFI คอ การก าหนดหลมฝงกลบ (Landfill: LFI)

จากตารางท 2.2 องคประกอบของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ประกอบดวย นโยบายและขนตอนการรบคนสนคา (Return Policy and Procedure) กระบวนการน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) และกระบวนการก าจดของเสย (Waste Disposal) ซงไดรบการยอมรบและมการกลาวถงในงานวจยจ านวนมาก (ขณะทการก าหนดหลมฝงกลบ (Landfill) มการกลาวถงเปน จ านวนนอย ผวจยจงไมมการก าหนดเปนองคประกอบเพอใชในการศกษาครงน ) จากองคประกอบทง 3 สามารถนยามความหมายไดดงตอไปน นโยบายและขนตอนการรบคนสนคา (Return Policy and Procedure) หมายถง แนวทางปฏบตตอการรบสนคาคนจากผบรโภคทเปนผบรโภคขนสดทาย หรอเปนองคกรธรกจคาสง (Wholesaler) หรอคาปลก (Retailer) โดยตองมการก าหนดรปแบบของประเภทการรบคนสนคาหรอบรรจภณฑ รวมทงการก าหนดและวางแผนการขนสงสนคาขากลบ (Back Loading) ตลอดจนก าหนดขนตอนของการบรการรบสนคาคนตงแตจดการรบมอบสนคากลบคน การน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) หมายถง กระบวนการหรอขนตอนทเรมตนตงแตการคดแยกสนคาหรอผลตภณฑทรบกลบคน เพอท าการตรวจสอบ (Inspection) คดแยกอปกรณและชนสวนประกอบภายในตวผลตภณฑทยง มคณคาและสามารถน ากลบมาใชซ าไดทนทเพยงแคการผานขนตอนการท าความสะอาด (Reuse) และบางสวนทจะตองเขาสกระบวนการน ากลบมาใชใหม (Recycle) กอนทจะเขาสการผลตหรอประกอบสนคาในขนตอนตางๆ ของการผลต (ส าหรบชนสวนประกอบและอปกรณทไมมคณคา กลาวคอ ไมสามารถน ากลบเขาสกระบวนการน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) ไดจะถกแยกและสงไปยงกระบวนการก าจดของเสย (Waste Disposal) ทจะกลาวถงในล าดบตอไป) การก าจดของเสย (Waste Disposal) หมายถง กระบวนการหรอขนตอนทเกดขนภายหลง การคดแยกชนสวนประกอบและอปกรณของผลตภณฑ ซงจะเกยวของกบการน าอปกรณและชนสวนประกอบทไมมคณคาตอกระบวนการน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) ไปด าเนนการท าลายอยางถกตองตามกรรมาวธทกฎหมายก าหนดโดยการฝงกลบ จากการทบทวนวรรณกรรมองคประกอบของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ประกอบดวย นโยบายและขนตอนการรบคนสนคา (Return Policy and Procedure) กระบวนการน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or

34

Refurbishment) และกระบวนการก าจดของเสย (Waste Disposal) ซงเปนขนตอนหรอกระบวนการทเกยวเนองกนและสามารถทจะใชในการวดการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ไดอยางเหมาะสม ซงสอดคลองกบงานวจยทผวจยไดท าการทบทวนวรรณกรรม ทงนสามารถแสดงภาพองคประกอบของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ไดดงภาพประกอบท 2.2 องคประกอบของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ภาพประกอบท 2.2 องคประกอบของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics

Management: RLM) 2.3 ทฤษฎเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) 2.3.1 ความหมายของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT)

Kenneth C. Laudon ศาสตราจารยดานเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) จากมหาวทยาลยนวยอรก (New York University) และ Jane Price Laudon ทปรกษาดานการจดการเทคโนโลยสารสนเทศ (Laudon & Laudon, 2015) ไดกลาวถง นยามของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) หมายถง กลมของเครองมอ (Hardware) และโปรแกรมประยกต (Software Applications) ทมความจ าเปนในการน ามาใชด าเนนงานทวทงองคกร ทงนผมวจยไดมการคนควาและทบทวนวรรณกรรมเกยวกบความหมายของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) ทงนจากการทบทวนวรรณกรรมเพมเตมจากงานวจยท เกยวของกบการจดการ โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) คนพบวา Daugherty, Myers & Richey (2002) ไดใหค านยามของเทคโนโลยสานสนเทศ (Information Technology) หมายถง เครองมอ ทน าเสนอขอมลสารสนเทศในการสนบสนนการตดสนใจและเปนอาวธส าหรบการสรางความสามารถทางการแขงขนใหกบองคกร ซงสอดคลองกบการใหนยามของ Queiroz & Oliveira (2014) ไดน าเสนอนยามของเทคโนโลยสานสนเทศ (Information Technology: IT) คอ เครองมอ ทมบทบาททชดเจนตอการสรางความสามารถทางการแขงขนขององคกร นอกจากน Melre da Silva & Neto (2014) ไดอธบายเพมเตมวา เทคโนโลยสานสนเทศ (Information Technology: IT)

องคประกอบของการจดการโลจสตกส

ยอนกลบ

นโยบายและขนตอนการรบคนสนคา

การน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม

การก าจดของเสย

35

จะท าใหบทบาทของธรกจมความชดเจนมากยงขน ซงจะตองออกแบบใหตรงตามความตองการ เพอน าไปใชบรณาการและสรางมาตรฐานในการสนบสนนการผลตและบรการ ส าหรบการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) มบทบาทส าคญในการสนบสนนและสรางความสามารถทางการแขงขน เนองจากการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) มคณลกษณะทความไมแนนอน อาจเกดขนไดอยตลอดเวลาของการด าเนนกจกรรม การจดการหรอด าเนนการจงตองปฏบตอยางรวดเรวและเปนระบบ ทงนองคกรหรอธรกจยงมความจ าเปนทจะตองมการจดเกบขอมลปรมาณของการรบคนสนคา ตลอดจนปรมาณการคนวตถดบ ชนสวนประกอบและอปกรณ เพอทจะใชในการพยากรณ ตดตาม และควบคมใหมประสทธภาพ เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) จะเขามามบทบาทในการสรางความคลองตว (Agility) ขององคกรในการด าเนนงาน เนองจากกจกรรมในการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) จะประกอบไปดวยหลายฝายทงภายในและภายนอกองคกร จงจ าเปนตองมเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) สนบสนนใหเกดการบรณาการรวมกน เพราะการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ทกฝายจะตองทราบขอมลจ านวนมากๆ ทเหมอนกนและในระยะเวลาเดยวกน ยกตวอยาง เชน ก าหนดการมาถงสถานทตรวจเชคสภาพของวตถดบ ชนสวนประกอบและอปกรณ หรอผลตภณฑทรบกลบคน แหลงทสงสนคากลบคน รายชอผสง ผขนสง บนทกความเสยหายเบองตน ระยะเวลาการรบประกนของสนคา หมายเลขและรนผลตภณฑ และขอมลแสดงอนๆ เปนตน ขอมลดงตวอยางทกลาวไวจ าเปนทจะตองครบถวน สมบรณและสงขอมลไปยงผเกยวของ เพอใหเกดการประสานงานและการปฏบตทเหมาะสมอยางมประสทธภาพและประสทธผล ผวจยไดท าการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management :RLM) พบว า เทคโนโลยสารสนเทศ ( Information Technology: IT) มอทธพลหรอสงผลการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management :RLM) ยกตวอยาง เชน Daugherty, Myers & Richey (2002) ทกลาวถงความส าคญของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) ทเขามามบทบาทในการจดการขอมลและสนบสนน ใหเกดประสทธภาพในการด าเนนงานของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management :RLM) ทงนการศกษาของ Daugherty, Myers & Richey (2002) ไดกลายเปนตนแบบของการศกษาทเกยวของกบการศกษาเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) ทม ผลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management :RLM) ซงจะกลาวถง ในหวขอองคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) ในล าดบตอไป

36

2.3.2 องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา Daugherty, Myers & Richey (2002) ไดท าการ

ศกษาความสมพนธของเทคโนโลยกบการด าเนนงานดานโลจสตกสยอนกลบ โดยไดน าเสนอ ใหเหนถงธรรมชาตของการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบ ทยากตอการพยากรณหรอคาดการณความตองการในการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบ เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) เปนปจจยส าคญในการสรางความไดเปรยบทางการแขงขน (Competitive Advantage) ทจะเขามาสนบสนนใหเกดประสทธภาพและประสทธผลในการด าเนนงาน ซงมความสอดคลองกบนกวจยจ านวนมาก เชน Hazen & Byrd (2012) และ Hazen et al. (2012) ไดน า เสนอถง การด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบทมประสทธภาพจะขนอยการการเลอกเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) ทเหมาะสมตอการน ามาใชแกไขปญหาหรอสนบสนนการด าเนนงาน ทงดานการวางแผน (Planning) การน าไปปฏบต (Implementing) และการควบคม (Controlling) และสอดคลองกบการศกษาของ Huscroft et al. (2012) Prajogo & Olhager (2012), Yan et al. (2012) Rossi et al. (2013) , Diabat et al. (2013) , Timothy & Rachel (2014) , Aydin (2014) , Alarm et al. (2014), Huang &Yang (2014), Mellat-Parast & Spillan (2014), Marchet, Melacini & Perotti (2014), Mangano & De Marco (2014) และ Xie & Breen (2014) ทคนพบวา เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) มความส าคญตอการด าเนนงานดานโลจสตกสยอนกลบและเปนสวนทส าคญทจะสรางประสทธภาพและประสทธผล หากไมสามารถเลอกใชหรอด าเนนงาน ดานเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) ทเหมาะสมไดจะท าใหเกดปญหาจ านวนมากตอการด าเนนงานและกอใหเกดตนทนทเพมขน Daugherty, Myers & Richey (2002) ไดกลาวถง ความส าคญของการแลกเปลยนหรอการสอสารขอมล (Information Sharing) ซงเปนองคประกอบหนงทสามารถสรางการบรณาการ ในการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบรวมกนของสวนงานตางๆ ในองคกรเพอแกไขปญหาหรอวกฤตทเกดขนในแตละวนของการด าเนนงาน (Bravo & Cavallho, 2013) เพราะการด าเนนงาน โลจสตกสยอนกลบจะ ประกอบไปดวย ผมสวนเกยวของจ านวนมาก การแลกเปลยนหรอการสอสารขอมล (Information Sharing) จงเขามามบทบาทส าคญและเปนกาวแรกของการสรางความสมพนธทางธรกจในระยะยาว (Long-Term Business Relationship) (Daugherty, Myers & Richey, 2002; Prajogo & Olhager, 2012, Hazen et al., 2013) เพราะท าใหเกดประสทธภาพในการสอสารทงทางการและไมทางการเพอหวงผลส าเรจรวมกน (Gracht & Darkow, 2012; Aydin, 2014) ทงนการแลกเปลยนหรอการสอสารขอมล (Information Sharing) จ าเปนตองพงพาความสามารถของระบบสารสนเทศ ( Information System Capabilities) (Bernon, Upperton & Cullen, 2013; Singh & Murtaza, 2014) เพราะระดบความส าเรจขององคกรในดานระดบการบรการ (Service Leve l) หรอการควบคมตนทนจะขนอยกบคณภาพหรอระดบขอมลทความสามารถของระบบ

37

สารสนเทศ (Information System Capabilities) (Cost Control) (Daugherty, Myers & Richey, 2002; Huscroft et al., 2012; Hazen & Bryd, 2012; Hazen et al., 2013;) จะชวยสนบสนนการตดสนใจใหกบบคลากรและผบรหารองคกรไดอยางเหมาะสมและครบถวน โดยเฉพาะการด าเนนงาน โลจสตกสยอนกลบ จ าเปนตองมความสามารถของระบบสารสนเทศ (Information System Capabilities) (Rutner, Aviles & Cox, 2012; Datta et al. , 2013) ท เพยงพอตอการสนบสนนการด าเนนงานทเตมไปดวยขอมลทมความซบซอนจากผมสวนเกยวของจ านวนมาก Daugherty, Myers & Richey (2002) ไดสรปถงความสามารถของระบบสารสนเทศ (Information System Capabilities) ทเพยงพอจะตองมความถกตองแมนย า (Accurately) และทนททนใด (Readily) ถงจะเหมาะสมตอการน ามาใชในการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบ (Shaik & Abdul-Kader, 2012; Zhang, Zhang & Liu, 2013) ทงนองคกรชนน าระดบโลก (World-Class Firms) จะมการเพมขอบเขตของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) ใหสอดคลองกบกจกรรมทด าเนนงานอยางมนยส าคญ (Daugherty, Myers & Richey, 2002; Alarm et al. , 2014) นอกจากนการศกษาของ Hazen et al. , (2012) , Shaik & Abdul-Kader (2012) และ Alarm et al. , (2014) ไดมการพฒนาการศกษาวจย ตอยอดจากการศกษาของ Daugherty, Myers & Richey (2002) โดยไดพบประเดนทนาสนใจเพมเตม คอ องคประกอบดานนวตกรรมทางเทคโนโลย (Technology Innovativeness) ทมความส าคญ ตอการพฒนาโครงสรางพนฐานขององคกร ทจะยกระดบการด าเนนงานดานโลจสตกสยอนกลบ ทจะกอใหเกดการเรยนรและการปรบปรงอยางตอเนอง (Grawe et al., 2011) จนน าไปสความส าเรจตามเปาหมายทก าหนดอยางมนยส าคญ (Alarm et al., 2014) เพราะนวตกรรมทางเทคโนโลย (Technology Innovativeness) จะสงผลตอการด าเนนงานดานโลจสตกสยอนกลบตงแตระดบปฏบตการ (Functional/Operational Level) (Hazen & Bryd, 2012; Shaik & Abdul-Kader, 2012) และสรางใหเกดการปรบปรงอยางตอเนองในการด าเนนงานไปสประสทธภาพและประสทธผล นวตกรรมเทคโนโลย (Technology Innovativeness) ถอเปนองคประกอบทจะสามารถสรางความไดเปรยบทางการแขงขนอยางยงยน และท าใหเกดการใชทรพยากรอยางเหมาะสม (Hazen & Bryd, 2012) จากการทบทวนวรรณกรรมสามารถสรปองคประกอบของเทคโนโลยไดดงตารางท 2.3 ตารางท 2.3 องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT)

ISC IS TIN

Daugherty, Myers, & Richey (2002)

Grawe et al. (2011)

Gracht & Darkow (2012)

Hazen et al. (2013)

38


ISC IS TIN

Hazen & Byrd (2012)

Huscroft et al. (2012)

Prajogo & Olhager (2012)

Rutner, Aviles & Cox (2012)

Shaik & Abdul-Kader (2012)

Yan et al. (2012)

Zhang, Zhang & Liu (2013)

Yan et al. (2012)


Bing et al. (2013)


Datta et al. (2013)

Diabat et al. (2013)



Rossi et al. (2013)

Srisorn (2013)


Aydın (2014)

Alarm et al. (2014)

Hawkins et al. (2014)

Huang & Yang (2014)

Mangano & De Marco (2014)

Marchet, Melacini & Perotti (2014)

Mellat-Parast & Spillan (2014)


39


ISC IS TIN

Singh & Murtaza (2014)

Timothy & Rachel (2014)

Xie & Breen (2014)


ISC คอ ความสามารถของระบบสารสนเทศ ( Information System Capabilities: ISC)

IS คอ การแลกเปลยนหรอการสอสารขอมล (Information Sharing: IS) TIN คอ ดานนวตกรรมทางเทคโนโลย (Technology Innovativeness: TIN)

จากตารางท 2.3 องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) ประกอบดวย การแลกเปลยนหรอการสอสารขอมล (Information Sharing) ความสามารถของ ระบบสารสนเทศ (Information System Capabilities) และนวตกรรมเทคโนโลย (Technology Innovativeness) ทง 3 องคประกอบ มสวนส าคญทใชในการวดประเมนความพรอม ประสทธภาพและประสทธผลในการท างานของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) ขององคกร จากองคประกอบทง 3 สามารถนยามความหมายไดดงตอไปน การแลกเปลยนหรอการสอสารขอมล (Information Sharing) หมายถง ความเตมใจทจะแลกเปลยนขอมลทงขอมลเชงเทคนคของการท างานและขอมลเชงกลยทธ ตลอดจนองคความ ร ในการด าเนนงานกบสมาชกทอยในซพพลายเชนเดยวกน ซงขอมลดงกลาวจะเปนประโยชนตอการด าเนนงานรวมกนของสมาชกในซพพลายเชน น าไปสการสรางคณคารวมกนและการสานสมพนธในระยะยาว (Long-Term Relationship) (Kembo & Naslund, 2013) ความสามารถของระบบสารสนเทศ (Information System Capabilities) หมายถง ศกยภาพของระบบสารสนเทศทสรางใหเกดความชดเจนดานขอมล ความแมนย า และความรวดเรวในการสนบสนนองคความรและทกษะจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ทสามารถสรางความแตกตางของการแขงขนทางธรกจ (Rutner, Aviles, & Cox) นวตกรรมเทคโนโลย (Technology Innovativeness) หมายถง เทคโนโลยทมนวตกรรม ในการสรางคณคาทดยงขนใหกบการท างาน โดยสามารถสนบสนนและชวยเหลอองคกรในการปรบปรงการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) อยางมคณคา

40

ดานประสทธภาพและตนทน ทงนสามารถแสดงภาพองคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) ไดดงภาพประกอบท 2.3 ภาพประกอบท 2.3 องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) 2.4 ทฤษฎเกยวกบพลเมองของธรกจ (Corporate Citizenship: CC) 2.4.1 ความหมายของพลเมองของธรกจ (Corporate Citizenship: CC)

ผวจยไดท าการทบทวนวรรณกรรม เพอคนควานยามของพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) พบวา Wood & Logsdon (2001) ไดมการเรมตนของการศกษาทฤษฎเกยวกบพลเมองธรกจ (Business Citizenship) (ในระยะเรมตนไดใชค าวา “Business Citizenship” กอนทจะในปจจบนจะเปลยนเปน ค าวา Corporate Citizenship โดยไดพยายามแสดงใหเหนถงความส าคญของการเปนพลเมองทางธรกจ (Corporate Citizenship) ซงพฒนามาจากแนวคดและทฤษฎทาง การเมองของการเปนพลเมองทดของประชาชน โดยนยส าคญของพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) คอ การมความรบผดชอบตอองคกร กฎหมายและการปฏบตตอชมชนหรอสงคม ซงเปนการน าแนวคดความยงยน (Sustainability) เขาไปผสมผสานกบแนวคดและทฤษฎทาง การเมองของการเปนพลเมองทดของประชาชน จงเปนการเรมตนของการเกดทฤษฎพลเมอง ทางธรกจ (Corporate Citizenship) ภายหลงตอมา Matten & Crane (2005) และ Crane & Matten (2007) ไดมการศกษาเรองพลเมองทางธรกจ (Corporate Citizenship) ตอจากการศกษาของ Wood & Logsdon (2001) โดยไดมการปรบปรงนยามใหเกดความกระชบมากขน โดยกลาววา พลเมองทางธรกจ (Corporate Citizenship) คอ การปฏบตหนาทขององคกรเพอการควบคมการด าเนนงานใหถกตองตามหลกสทธสวนบคคล แตทงนการใหนยามของ Matten & Crane (2005) และ Crane & Matten (2007) ยงขาดความครอบคลมในการทจะอธบายใหเกดความชดเจนในกรณของการน ามาปฏบตใชในองคกรท าให Wood et al. (2015) ไดมการใหค านยามของพลเมองทางธรกจ (Corporate Citizenship) ทพฒนามาจากการศกษาของ Wood & Logsdon (2001) โดยไดกลาววา พลเมอง ทางธรกจ (Corporate Citizenship) คอ องคกร รวมถงผจดการและผบรหารทมการปฏบตหนาท โดยมความรบผดชอบตอสทธและการปฏบตตอบคคล ผมสวนไดสวนเสย และสงคม

องคประกอบของเทคโนโลยสารสนเทศ

การแลกเปลยนหรอการสอสารขอมล

ความสามารถของระบบสารสนเทศ

นวตกรรมเทคโนโลย

41

ภายในประเทศหรอนอกประเทศทองคกรมสวนเกยวของ ทงนจะเหนไดวาการใหนยามของ Wood et al. (2015) มการใหค านยามทครอบคลมและเขาใจไดโดยงาย จากการทบทวนวรรณกรรม ผวจยไดท าการสรปความของพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) ทสอดคลองกบการศกษาครงน โดยสามารถสรปนยามไดวา พลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) คอ การทองคกรและผมสวนเกยวของกบการด าเนนงานขององคกรภายในซพพลาย เชน (Supply Chain) เด ยวกน มการปฏบตห รอด า เนนงานท แสดงถ ง ความรบผดชอบตอสทธทพงไดรบ ตลอดจนการไมละเมดกฎหมายทจะสงผลกระทบตอผมสวนไดสวนเสย เชน สงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจภายในประเทศหรอตางประเทศทองคกรมกจกรรมการด าเนนงานทเขาไปเกยวของทงทางตรงและทางออม 2.4.2 องคประกอบของพลเมองของธรกจ (Corporate Citizenship: CC)

De Brito & Dekker (2013) ไดท าการศกษาเรอง “A Framework of Reverse Logistics” ทไดกลาวถง ปจจยทจะขบเคลอนการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) โดยไดแสดงใหเหนถงความส าคญของพลเมองทางธรกจ (Corporate Citizenship) ทสงผลและขบเคลอนการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) (Abdullah & Yaakub, 2014)ไปสผลลพธทด โดยไดกลาววา พลเมองทางธรกจ (Corporate Citizenship) คอ กลมของคณค าและหลกการปฏบตท ผลกดนองคกรให เกดความรบผดชอบตอส งคม ผานการประสานกบกจกรรมโลจสตกสยอนกลบ De Brito & Dekker (2013) ยงไดเนนย าตอไปวา ทเปนเชนนน เพราะองคกรจ านวนมากไดประยกตใชการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) เพ อว ตถ ประสงค แห งความย ง ย นขององค กร (Corporate Sustainability) และความร บผ ดชอบตอส งแวดลอมขององค กร (Corporate Environment Responsibility) ทสอดคลองกบการศกษาของ Shaik & Abdul-Kader (2012) ทไดน าเสนอใหเหนวา พลเมองทางธรกจ (Corporate Citizenship) คอ การทองคกรจะตองมความรบผดชอบตอสงคม และชมชนโดยมงเนนการสรางคณคาและการปฏบตงานทดเพอสงคม ทงน Wood et al. (2015) ไดน าเสนอองคประกอบของพลเมองทางธรกจ (Corporate Citizenship) ประกอบดวย คมอปฏบตงาน (Code of conduct) การปฏบตเยยงทองถน (Local Implementation) การทดลองและวเคราะหปญหา (Problem Analysis and Experimentation) และการเรยนรภายในและภายนอกองคกร (Learning Within and Outside the Organization) ท งนจากองคประกอบท Wood et al. (2015) กลาวถงมความสอดคลองกบ De Brito & Dekker (2013) และ Shaik & Abdul-Kader (2012) ในสององคประกอบแรก ไดแก คมอปฏบตงาน (Code of Conduct) และการปฏบตเยยงคนทองถน (Local Implementation) โดยคมอปฏบตงาน (Code of Conduct) องคกรจ าเปนทจะตองอนมตใหมการจดท าคมอการปฏบตงานทแสดงใหเหนถงการยนหยดและด ารงอยเพอความมจรยธรรม โดยจะท าใหองคกรสามารถควบคมดแลการปฏบตงานใหสอดคลองกบแนวคดดานความยงยน

42

ของธรกจ เชน การเปนมตรและไมสรางผลกระทบเชงลบตอสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ เปนตน ขณะทการปฏบตเยยงคนทองถน (Local Implementation) กลาวถง ยคปจจบนทธรกจมการขยายกจการไปลงทนหรอการขายสนคาไปยงตางประเทศเพอผลประโยชนเชงเศรษฐกจ Wood et al. (2015) ไดน าเสนอใหองคกรจ าเปนตองค านงถงการปฏบตตนขององคกรในทกๆ การด าเนนกจกรรมของทกสถานทหรอประเทศทองคกรเขาไปเกยวของใหเสมอนการปฏบตเยยงองคกรเปนคนในทองถนดงกลาว โดยใชหลกการดานจรยธรรม โดยการศกษาของ Schowalter (2014) กบ สองประเดนดงกลาวเชนกน โดยไดน าเสนอใหเหนวา องคกรไมควรค านงถงแคการเงนหรอ ความมงคง แตตองพจารณาการปฏบตทเหมาะสมตามกฎระบบหรอรปแบบทก าหนดไว และควรมการตดตามผล (Monitoring) ทงนการเปนพลเมองธรกจทดจะสนบสนนใหองคกรประสบความส าเรจทงดานภาพลกษณและการด าเนนงาน ทงนจากการทบทวนวรรณกรรมสามารถกลาว ไดวา การมคมอปฏบตงาน (Code of Conduct) ทสอดคลองตอกฎระเบยบ และมจรยธรรม และมการน าไปปฏบตอยางเปนมาตรฐานและเหมอนกนในทกๆ มตหรอสถานการณจะสนบสนนใหเกดการเพมประสทธภาพการด าเนนงานภายในและภายนอกขององคกร (Cheng, Lee, & Chen, 2013; Ericksen, 2014) นอกจากนการเปนพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) ทดจ าเปนทจะตองพจารณาถงการปรบปรงคมอและวธการปฏบตการใหมความทนสมยตอสถานการณปจจบน ดงนนจงตองปรบปรงดวยการวเคราะหปญหาทยงเกดขน หรอไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนด ซง Gharagheieh & Shokri (2014) ไดน าเสนอวาการการทดลองแกไขและวเคราะหปญหา (Problem Analysis and Experimentation) จะท าให เกดการปรบปรงงานทตองด า เนนการและบทบาท ขององคกรไปสประสทธผลทตองการ ซงมความสอดคลองกบการศกษาของ Cantor et al. (2013) ทกลาวถง การว เคราะหขอมลในอดตหรอปญหาทมอยจะสนบสนนใหเกดการปรบปรง การด าเนนงานขององคกรใหเกดประสทธภาพของการด าเนนงานดานโลจสตกส เมอได แนวทางการด าเนนงานใหมทมประสทธภาพ ยอมท าใหเกดการลดระยะเวลาขนตอนการด าเนนงาน (Lead Time) ตนทน (Cost) และความผดพลาดของการท างาน (Defect) ไดอยางเหมาะสม (Kariuki & Waiganjo, 2014) ทงนการวเคราะหปญหาและการทดลองหาแนวทางแกไขใหมๆ จะสนบสนนใหเกดการปรบปรงการตดสนใจทดยงขน (Lee, Lee, Chew, 2014) ส าหรบองคประกอบสดทาย การเรยนรภายในและภายนอกองคกร (Learning Within and Outside the Organization) (Hsu, 2014) จะท าใหเกดการพฒนาและการปรบปรงใหองคกรเขาสการเปนพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) ทด เพราะมความสมพนธกบกลยทธขององคกรทจะตองมงไปสการให ความรบผดชอบตอสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ ซงจะท าใหเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทดและสงผลใหเกดการด าเนนงานทมประสทธภาพมากยงขนหรอสงสด (Ghazali et al., 2015) การเรยนรภายในและภายนอกองคกร (Learning Within and Outside the Organization) ทดตองมการแกไขปญหาเชงระบบ (systematic problem solving) ทผานการทดลองอยางเหมาะสม ตลอดจน

43

ตองมการเรยนรจากประสบการณในอดต (Ericksen, 2014) หรอการเรยนรจากภายนอกองคกร (ไมใชแคการเรยนรภายในองคกร) รวมไปถงการโอนถายความรระหวางองคกร และภายในองคกร นอกจากน Tabatabaei & Ghorbi (2014) ยงกลาวในมมมองทเสรมจากทไดกลาวไวขางตนวา การเรยนรดงกลาวยงท าใหเกดการเพมประสทธภาพของการด าเนนงานตงแตระดบบคคล กอนทจะน าไปสการสรางประสทธภาพการด าเนนงานขององคกร (Al-Refaie & AL-Tahat, 2014; Torkestani, Mazloomi, Haghighat, 2014; Uysal & Yavuz, 2014) ทงนสามารถสรปผลการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบองคประกอบของพลเมองของธรกจ (Corporate Citizenship: CC)ไดดงตารางท 2.4 ตารางท 2.4 องคประกอบของพลเมองของธรกจ (Corporate Citizenship: CC)

COC LIM PAE LIO

Wood & Logsdon (2001)

De Brito & Dekker (2013)

Matten & Crane (2005)

Crane & Matten (2007)

Cantor et al. (2013)

Cheng, Lee, & Chen (2013)

Allen (2014)

Al-Refaie & AL-Tahat (2014)

Ericksen (2014)

Gharagheieh & Shokri (2014)

Ho, Lin, Tsai (2014)

Hsu (2014)

Kariuki & Waiganjo (2014)

Lee, Lee, Chew (2014)

Tabatabaei & Ghorbi (2014)

Uysal & Yavuz (2014)

Schowalter (2014)


Wood et al. (2015)

Ghazali et al. (2015)

44

ค าอธบาย COC คอ คมอปฏบตงาน (Code of Conduct: COC) LIM คอ การปฏบตเยยงทองถน (Local Implementation: LIM) PAE คอ การทดลองและวเคราะหปญหา (Problem Analysis and Experimentation:

PAE) LIO คอ การเรยนรภายในและภายนอกองคกร (Learning Within and Outside

the Organization: LIO) จากตารางท 4.5 องคประกอบของพลเมองของธรกจ (Corporate Citizenship: CC) ประกอบดวย คมอปฏบตงาน (Code of conduct) การปฏบตเยยงทองถน (Local Implementation) การทดลองและวเคราะหปญหา (Problem Analysis and Experimentation) และการเรยนรภายในและภายนอกองคกร (Learning Within and Outside the Organization) จากองคประกอบทง 4 สามารถนยามความหมายไดดงตอไปน คมอปฏบตงาน (Code of conduct) หมายถง การทองคกรตองมการก าหนดคม อ การปฏบตงานทสอดคลองตอการด าเนนงานอยางมจรยธรรม ทสามารถน าไปใชในการควบคม การด าเนนงานและการปฏบตงานขององคกร โดยตองครอบคลมในดานสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ การปฏบตเยยงทองถน (Local Implementation) หมายถง การปฏบตหนาทภายใตหลกจรยธรรมและคมอปฏบตงานทถกตองทไดก าหนดไว โดยปฏบตในแตละสถานการณหรอสถานททองคกรเขาไปเกยวของใหเสมอนการปฏบตเยยงองคกรเปนคนในทองถนดงกลาว โดยใชหลกการดานจรยธรรมทมมาตรฐานเทยบเทากน การทดลองและวเคราะหปญหา (Problem Analysis and Experimentation) หมายถง การใชหลกการทดลองและการวเคราะหปญหาเพอการปรบปรงบทบาทและการด าเนนงานขององคกร โดยท าการศกษาวเคราะหขอมลในอดตหรอปญหาทยงคงอย เพอก าหนดแนวทางการด าเนนงานใหมทเหมาะสมและน าไปทดลองปฏบต จนไดแนวทางการด าเนนงานใหมทดทสดและกอใหเกดประสทธภาพการด าเนนงาน การเรยนรภายในและภายนอกองคกร (Learning Within and Outside the Organization) หมายถง องคกรทมการเรยนรการด าเนนงานและการปฏบตงานจากประสบการณและการโอนถายความรขององคกร คแขงขน หรอพนธมตรทางธรกจ ตลอดจนการเรยนรจากการทดลองปฏบตและด าเนนการแกไขปญหาอยางมระบบ เพอใหองคกรมงไปสการรบผดชอบตอสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ ซงจะท าใหเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทดและสงผลใหเกดการด าเนนงานทม

45

ประสทธภาพมากยงขนหรอสงสด ทงนสามารถแสดงภาพองคประกอบของพลเมองของธรกจ (Corporate Citizenship: CC) ไดดงภาพประกอบท 2.4

ภาพประกอบท 2.4 องคประกอบของพลเมองของธรกจ (Corporate Citizenship: CC) 2.5 ทฤษฎเกยวกบประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) 2.5.1 ความหมายของประสทธภ าพการด า เนนงานด านโลจสตกส (Logistics Performance: LP)

ประสทธภาพโดยทวไปจะกลาวถง ความสามารถในการใชทรพยากรขององคกรทมอยอยางเหมาะสมเพอบรรล เปาหมายขององคกร ส าหรบประสทธภาพการด า เนนงาน ดานโลจสตกส สามารถกลาวไดวา เปนความสามารถของการด าเนนงานตามกจกรรม ดานโลจสตกสและซพพลายเชนขององคกร ตงแตการวางแผน การด าเนนงาน การควบคมและ การประเมนผลภายใตทรพยากรทอยอยางจ ากด ในการสรางคณคาใหเกดขนตอองคกรทง ดานการเงน (Financial) และทไมใชการเงน (Non-Financial) รวมไปถงคณคาตอลกคา ผใชบรการหรอผมสวนไดสวนเสยตอองคกร เชน สงคม ชมชน เปนตน ประสทธภาพการด าเนนงาน ดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) มความส าคญตอการประเมนความสามารถหรอคณภาพการด าเนนงานกจกรรมทเกยวขององคกร เพอทจะน าไปสการเปรยบเทยบประยทธ (Benchmarking) กบองคกรคแขงขนทมศกยภาพใกลเคยงกน โดยเฉพาะองคกรชนเลศ (Best-in-Class Company: BICC) เปนตวอยางขององคกรขนาดใหญหรอองคกรทมชอเสยง เปนทยอมรบ ทมการประเมนประสทธภาพการด า เนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) อยางสม าเสมอตอเนอง เพอน ามาใชในการปรบปรงการด าเนนงานขององคกร ตลอดจนประยกตใชเพอการวดประเมนความสมารถของคแขงขน ส าหรบประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส องคกรบางกลมใหความสนใจกบ การลดขนตอน ลดระยะเวลา เพอเสรมสรางคณภาพการบรการทรวดเรวอยางมประสทธภาพ

พลเมอง ของธรกจ

คมอปฏบตงาน

การปฏบตเยยงทองถน

การทดลองและวเคราะหปญหา

การเรยนรภายในและภายนอกองคกร

46

บางองคกรมการใหความสนใจกบการลดตนทน เพราะตนทนเปนปจจยส าคญของการแขงขน ในอตสาหกรรมบางกลม นอกจากนมงานวจยในอดต พบวา มการประเมนประสทธภาพ ดานโลจสตกสทครอบคลมดานเวลา ความรวดเรว ตนทน และการตอบสนองคว ามตองการ ของลกคา ซงสอดคลองกบการประเมนประสทธภาพดานโลจสตกสของธรกจและอตสาหกรรมตางๆ เมอพจารณาถงความหมายทเหมาะสมของการประเมนประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส พบวา มความมงหวงไปทการเพมคณคากบการลดตนทนใหอยในระดบทยอมรบหรอควบคมได 2.5.2 องคประกอบของประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส

การทบทวนวรรณกรรม พบวา งานวจยหรอการด าเนนงานขององคกรตางๆ ทเกยวกบการประเมนประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส โดยสวนใหญจะครอบคลม ดานตนทนและการเพมคณคา ในดานตนทนเมออดตทผานมาความรความเขาใจเกยวกบการจดการโลจสตกสมอยในระดบหนง องคกรจ านวนมากในประเทศทก าลงพฒนาหรอดอยพฒนามองเรองตนทน เปนเพยงการลดตนทนใหไดมากทสดเทาทท าไดเพอใหเกดชองวางของราคา ในการน าเสนอขายไปยงกลมลกคาเปาหมาย เพอใหเกดผลก าไรสงสดเทานน ภายหลงการพฒนาของการศกษาวจยและศาสตรความรความเขาใจในการจดการโลจสตกส ไดแสดงใหเหนถง การปรบมมมองถงการลดตนทน จากเดมทมงหวงแคใหตนทนต าเปนการปรบลดตนทนจากการกจกรรมทไมกอใหเกดประโยชนหรอมลคาเพม เพอกอใหเกดการใชตนทนในการด าเนนงานและการบรการอยางคมคา เพอใหองคกรเกดตนทนในระดบทยอมรบหรอควบคมไดอยางเหมาะสม นอกจากนพจารณาถงการใชสนทรพยหรอทรพยากรทองคกรมอยอยางคมคาและสรางสรรคคณคาใหเกดขนอยางเหมาะสม ซงเปนมมมองเกยวกบตนทนแบบใหมทจะสรางประสทธภาพหรอความยงยนใหกบองคกรอยางแทจรง ขณะทมมมองดานการเพมคณคา ส าหรบการจดการโลจสตกสและซพพลายเชน ตลอดจนกระบวนการด าเนนงานทงหมดขององคกรจะตองด าเนนการไป เพอสรางคณคาท เหมาะสมแกลกคาเปาหมาย คณคาดงกลาวจะเกยวของกบการตอบสนอง ความตองการของลกคาอยางครบถวน ความนาเชอถอในการด าเนนงาน และเปนการสอดคลอง กบการบรหารจดการตนทนทการเพมคณคา จะตองมการพจารณาถงการใชทรพยากรทงหมดทมอยในการด าเนนงานและบรการลกคาอยางเหมาะสม เพอกอใหเกดประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส ตลอดจนประสทธภาพการด าเนนงานขององคกรทน าไปสความยงยนของธรกจ ทงน Bolstorff & Rosenbaum (2012) ไดน าเสนอการปรบปรงประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกสและซพพลายเชนขององคกรตางๆ ทมงหวงจะมการปฏบตทดเลศ (Best Practice) โดยไดน าเสนอตวชวดในการประเมนประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส โดยการใช Supply Chain Operations Reference Model (SCOR Model) (PRTM Management Consulting Firm, 1996) ซงภาพธรกจหรออตสาหกรรมจ านวนมากไดน าตวชวดภายใต Supply Chain Operations Reference Model (SCOR Model) ไปใชในการประเมนและปรบปรงการด าเนนงานอยางตอเนอง

47

โดยประกอบไปดวย 5 องคประกอบส าคญ ไดแก ความนาเชอถอ (Reliability) ความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคา (Responsiveness) ความคลองตว (Agility) ความคลองตว (Agility) ตนทน (Cost) สนทรพย (Assets) โดยมรายละเอยด ดงตอไปน

1) ความนาเชอถอ (Reliability) คอ ความสามารถของโลจสตกสและซพพลายเชน ในการสงมอบสนคาไดอยางถกตอง (Hall et al., 2013) ครบถวนตามปรมาณ สถานทถกตอง ตามระยะเวลา เงอนไขทก าหนดไวในเอกสารค าสงซอ ทงนองคกรสามารถสรางความนาเชอถอ ใหเกดขนไดจากพฤตกรรมในการใหบรการ การด าเนนงาน หรอการแสดงออกถงการเปนมออาชพ ส าหรบกจกรรมทเกยวของกบโลจสตกส (Shi et al., 2012) การด าเนนงานตามค าสงซอของลกคาอยางครบถวนและถกตองตามเอกสารทระบไวอยางชดเจน คอ การสรางความนาเชอถอทส าคญ เมอลกคาสงสนคา สามารถรบค าสงซอไดอยางทนท หรอตามกระบวนการทเคยแจงไว และสงมอบสนคาไดตามทลกคาตองการ (Tsanos, Zografos & Harrison, 2014) กลาวคอ ตองมการบรหารจดการค าสงซออยางเหมาะสมเพอกอใหเกดประสทธภาพ

2) ความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคา (Responsiveness) คอ ความรวดเรวของโลจสตกสและซพพลายเชนในการน าเสนอสนคา ไปยงลกคา ตลอดจนความสามารถในการเพมความรวดเรว เพอตอบสนองความตองการของลกคาตามตามระดบ การบรหาร (Service Level) (Meng, Jiang & Bian, 2015) ทก าหนดองคกรทกองคกรมการก าหนดระดบการบรการ (Service Level) ทใชเปนเกณฑมาตรฐานในการใหบรการลกคา เชน ก าหนดระยะเวลาการตอบสนองความตองการของลกคา ระยะเวลาหรอขนตอนการแกไขความผดพลาด เปนตน องคกรตองใหความส าคญในการรบทราบปญหาหรอขอเรยกรองพเศษทอาจเกดขนได จากความไมแนนอนทเกดขนจากปจจยภายในและภายนอก มการบรหารจดการเพอแกไขใหลลวงไดตามก าหนดการทวางไว (Ho & Chang, 2015) พรอมทงตองมการสรรหาแนวทางการด าเนน งานใหม หรอปรบปรงการด าเนนงานเพอใหเกดความรวดเรวในการตอบสนองความตองการ ของลกคาทมากขน เพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลตอองคกร

3) ความคลองตว (Agility) คอ ความคลองตวหรอคลองแคลวของโลจสตกสและ ซพพลายเชน (Ho & Chang, 2015) ในการตอบสนองตอการเปลยนแปลงของตลาด เพอการรกษาหรอเพมขดความสามารถทางการแขงขน (Salazar, Cavazos & Nuño, 2012) การรกษาหรอ เพมประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส มความส าคญอยางยงทองคกรจะตองมความพรอมในการด าเนนงานในสวนตางๆ อยางเหมาะสม มความคลองตวตอการรบมอการเปลยนแปลง ของสภาพแวดลอมการแขงขน (Kocaoglu, Gülsün & Tanyas, 2013) กลาวอกนยหนง องคกรตองมความยดหยนในกระบวนการโลจสตกสและซพพลายเชน เพอใหเกดการปรบเปลยนตาม ความเหมาะสมตอการด าเนนงานเฉพาะสวนหรอทงหมดไดในระยะเวลาทรวดเรว

48

4) ตนทน (Cost) คอ คาใชจายในการบรหารจดการโลจสตกสและซพพลายเชน เชน ตนทนการขายสนคา ตนทนการบรหารซพพลายเชน (Winch, Kuei & Madu, 2013) ตนทนในการผลต เปนตน (Hotrawaisaya, Chandraprakaikul & Suthikarnarunai, 2014) ประสทธภาพในดานตนทนท เหมาะสม ไมใชการมตนทนต ากวาคแขงขน แตตองเปนตนทนทกอใหเกดคณคา อยางเหมาะสม (Meng, Jiang & Bian, 2015) สามารถควบคมหรอยอมรบได การพจารณาเพยงตนทนทต ากวาคแขงขนอาจน าไปสการสญเสยความสามารถทางการแขงขนในสวนอนๆ (Zhang & Okoroafo, 2015) เชน คณภาพหรอคณคาทน าเสนอไปยงกลมลกคาเปาหมาย เปนตน ดงนนการ เพมประสทธภาพดานตนทนจะตองพจารณาการใชตนทนอยางเหมาะสมและกอใหเกดคณคา ในการสรางความไดเปรยบทางการแขงขนทสรางความแตกตางใหเกดขน

5) สนทรพย (Assets) คอ ประสทธผลขององคกรในการบรหารจดการสนทรพยทใชในการสรางตอบสนองความตองการหรอความพงพอใจของลกคา (Arendt Jr., 2012) รวมไปถง การบรหารจดการสนทรพยถาวรและงบประมาณการลงทน (Shaik & Abdul-Kader, 2012) การด าเนนงานดานโลจสตกสทมประสทธภาพตองค านงถงความสามารถในการใชทรพยากรทมอยอยางจ ากด และน าไปสการสรางคณคาในการด าเนนงาน และการบรการ (Ramirez, 2014) ซงจะเปนการน าสนทรพยทลงทนไปขององคกรมาใชในการสรางคณคา (Hall et al., 2013) และความสามารถทางการแขงขนทมประสทธภาพและประสทธผล ตารางท 2.5 องคประกอบของประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP)

REL RES AGL COS AST

PRTM Management Consulting Firm (1996)

Bolstorff & Rosenbaum (2012)

Daim, Udbye & Balasubramanian (2012)

Salazar, Cavazos & Nuño (2012)

Shi et al. (2012)

Arendt Jr. (2012)

Hall et al. (2013)

Tsanos, Zografos & Harrison (2014)

Kocaoglu, Gülsün & Tanyas (2013)

Winch, Kuei & Madu (2013)

Ramirez (2014)

49



REL คอ ความนาเชอถอ (Reliability) RES คอ ความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกค า

(Responsiveness) AGL คอ ความคลองตว (Agility) COS คอ ตนทน (Cost) AST คอ สนทรพย (Assets)

จากตารางท 2.5 องคประกอบของประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) ประกอบดวย ความนาเชอถอ (Reliability) ความสามารถในการตอบสนอง ความตองการของลกคา (Responsiveness) ความคลองตว (Agility) ตนทน (Cost) สนทรพย (Assets) สามารถนยามความหมายได ดงตอไปน ความนาเชอถอ (Reliability) หมายถง ความสามารถของโลจสตกสและซพพลายเชน ในการสงมอบสนคาไดอยางถกตอง ครบถวนตามปรมาณ สถานทถกตอง ตามระยะเวลา เงอนไข ทก าหนดไวในเอกสารค าสงซอ ความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคา (Responsiveness) หมายถง ความรวดเรวของโลจสตกสและซพพลายเชนในการน าเสนอสนคาไปยงลกคา ตลอดจนความสามารถในการเพมความรวดเรว เพอตอบสนองความตองการของลกคาตามระดบการบรหาร (Service Level) ทก าหนด ความคลองตว (Agility) หมายถง ความคลองตวหรอคลองแคลวของโลจสตกสและ ซพพลายเชนในการตอบสนองตอการเปลยนแปลงของตลาด เพอการรกษาหรอเพมขดความสามารถ ทางการแขงขน

REL RES AGL COS AST


Hotrawaisaya, Chandraprakaikul & Suthikarnarunai (2014)

Meng, Jiang & Bian (2015)

Zhang & Okoroafo (2015)

50

ตนทน (Cost) หมายถง คาใชจายในการบรหารจดการโลจสตกสและซพพลายเชน เชน ตนทนการขายสนคา ตนทนการบรหารซพพลายเชน ตนทนในการผลต เปนตน สนทรพย (Assets) หมายถง ประสทธผลขององคกรในการบรหารจดการสนทรพยทใชในการสรางตอบสนองความตองการหรอความพงพอใจของลกคา รวมไปถงการบรหารจด การสนทรพยถาวรและงบประมาณการลงทน ทงนสามารถแสดงภาพองคประกอบของประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) ไดดงภาพประกอบท 2.5 องคประกอบของประสทธภาพการด าเนนงาน ดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP)

ภาพประกอบท 2.5 องคประกอบของประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP)

2.6 อทธพลของตวแปรแฝงภายนอกทมตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) 2.6.1 อทธพลของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) ทมตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM)

จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา การจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) มความสมพนธหรอสงผลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ทงนจะพบวา มนกวชาการและนกวจย ตลอดจนผเชยวชาญในดานโลจสตกสและซพพลายเชน (Logistics and Supply Chain Management) จ านวนมาก ไดเรยกการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) วา การจดการโลจสตกสขาไป (Forward Logistics Management) ซงจะเกยวของกบกระบวนการวางแผน การด าเนนงาน และการควบคมการจดหา จดซอ เคลอนยาย จดเกบ

องคประกอบของประสทธภาพการด าเนนงานดาน โลจสตกส

ความนาเชอถอ

ความสามารถในการตอบสนอง ความตองการของลกคา

ความคลองตว

ตนทน

สนทรพย

51

ผลตสนคาและบรการ การบรหารสนคาคงคลง การกระจายสนคา การไหลของขอมล การบรการลกคาเพอสรางความพงพอใจสงสด ขณะทมตนทนในระดบทยอมรบได นอกจากนการจดการ โลจสตกสขาไป (Forward Logistics Management) จะเกยวของกบกระบวนการไหล 3 ประการไดแก การไหลของสนคาและบรการ (Physical Flow) การไหลของขอมล (Information Flow) การไหลของเงน (Fund Flow) ซงเกดขนตงแตการจดหา จดซอวตถดบเขาสองคกรในสวนของ การน าเขาวตถดบหรอชนสวนประกอบ (Inbound) เพอด าเนนการผลต แปรรปหรอการเพมคณคาตลอดจนกระบวนการผลต (Process) ไปสกระบวนการจดเกบสนคาคงคลงและการกระจายสนคาคงคลงไปยงตลาดเปาหมายหรอจดการบรโภค (Outbound) ดงนนจากการทบทวนวรรณกรรม จะพบวา การจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) หรอการจดการ โลจสตกสขาไป (Forward Logistics Management) จะครอบคลมกระบวนการทงหมดขององคกรตงแตการน าเขาวตถดบสองคกร (Inbound) การผลต (Process) และการกระจายหรอขนสงสนคา (Outbound) ไปยงเปาหมาย ทงนค าถามกลาวไดวา การจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) มความสมพนธกบการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) หรอไม ทงนจากการทบทวนวรรณกรรม Dr.James Stock ศาสตราจารยทมชอเสยงดานโลจสตกส และเปนนกวชาการรนแรกทกลาวถงและมผลงานการศกษาเกยวกบการจดการโลจสตกส ยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) โดยไดน าเสนอใหเหนวา โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics: RL) ตามหลกการทางทฤษฎเกดขนไดเมอผบรโภคใชสนคาแลวอาจเกดความไมพงพอใจในสนคาซงมความตองการคนสนคา หรออาจเกดจากสนคามความเสยหายจากการใชงานและตองการสงสนคากลบผผลตเพอท าการซอมแซมและปรบปรง เปนตน ผบรโภคจะเขาสกระบวนการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics: RL) โดยน าสนคาดงกลาวไปสงมอบ ณ จดทผผลตก าหนดไวเพอรบสนคากลบคน เชน ตวแทนจ าหนาย ศนยซอมบ ารง เปนตน ยกตวอยาง เชน ผลตภณฑโทรศพทเคลอนททวไป เมอผบรโภคซอสนคาและพบวาสนคามปญหาการใชงาน ซงเกดจากกระบวนการผลตหรอการสงมอบ ผบรโภคสามารถเปลยนสนคาใหมทรานคาทเปนตวแทนจ าหนายหรอรานคาของบรษทไดภายใน 7 วน ซงตวแทนจ าหนายหรอบรษทจะสงกลบโรงงานผลตหรอศนยซอมบ ารงเพอน ากลบไปซอมแซม ปรบปรงแกไขและขายเปนเครองประเภท Refurbish ซงมราคาต ากวาราคาปกตรอยละ 10-25 หรอกรณทใชสนคาเกน 7 วน ผบรโภคจะตองน าสนคา ไปสง ณ ศนยซอมบ ารงทบรษทไดจดไวตามสถานทตางๆ ซงจะมชางซอมบ ารงแกไขเบองตนปฏบตงานและด าเนนการซอมแซมในระดบเบองตน ซงจะมการจดเกบชนสวนประกอบและอะไหลทจ าเปนตอการซอมแซมบางสวน ขณะทเครองทมปญหาหนกจะสงเขาศนยซอมบ ารงใหญของบรษทและเมอโทรศพทเคลอนทหมดสภาพ ไมวาในกรณใดบรษทจะสงกลบโรงงานผลต เพอเขาสกระบวนการคดแยกชนสวนประกอบทยงสามารถน ากลบไปใชใหมหรอน าไปเขาสกระบวนการแปรรปหรอผลตใหมได ขณะทชนสวนประกอบทหมดอายจะเขาสกระบวนการ

52

ท าลาย ทงนความสมพนธของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) กบการจดการ โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) จะตองมองกลบไปถงขนตอน การออกแบบและการเลอกวตถดบมาใชเปนชนสวนประกอบของโทรศพทเคลอนท การจดหาและจดซอจากซพพลายเออรทมคณภาพ เพราะหากออกแบบมาโดยไมค านงถงความทนทานตอการ ใชงานหรอเลอกชนสวนประกอบทมาตรฐานต าจะสงผลใหเกดการแตกหกเสยหาย ณ ขนตอนการขนสงสนคา หรอการผลตสนคา การขนสงทไมไดมาตรฐานกท าใหเกดปญหาดงกลาวไดเชนกน เมอผบรโภคเปดกลองสนคาเพอตรวจสอบสภาพกจะสามารถปฏเสธการซอสนคาชนนน และสนคาชนดงกลาวจะเขาสกระบวนการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) ทนท หรอกรณทสนคากระทบกระเทอนภายในเมอผบรโภคน าไปใชในชวง 7 วนของการรบประกนเปลยนสนคาจะสามารถพบความเสยหายและสามารถเปลยนไดทนทเชนกน หรอกรณทผบรโภคไมพบความเสยหายในชวง 7 วนแรกและสงกลบบรษทเมอเกน 7 วน จะเขาสขนตอนการซอมบ ารง ปรบปรงแกไข ซงท าใหบรษทตองรบสนคากลบเพอน าไปปรบปรงแกไขและสงกลบผบรโภค เพอใหน ากลบไปใชงานตามปกต การจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) ทใหความส าคญ อยางเหมาะสมและด าเนนการอยางมประสทธภาพและประสทธผล จะท าใหเกดผลลพธของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) อยางมประสทธภาพ นอกจากนยงสงผลใหปญหาในการด าเนนงานโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) ลดลง จากการทบทวนวรรณกรรมท พบวา การจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) มอทธพลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) น าไปสการก าหนดสมมตฐานท 1 การจดการโลจสตกส (Forward Logistics) มผลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) ของอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย ดงภาพประกอบท 2.6

ภาพประกอบท 2.6 สมมตฐานท 1 การจดการโลจสตกส (Forward Logistics) มผลตอการจดการ โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) ของอตสาหกรรมอเลกทรอนกส ในประเทศไทย

การจดการ โลจสตกส

การจดการ โลจสตกสยอนกลบ

H1

53

ตารางท 2.6 สรปรายชอนกวชาการและนกวจยทมการกลาวถงอทธพลของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) ทมตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM)

การจดการโลจสตกสมอทธพลตอ การจดการโลจสตกสยอนกลบ




Lee et al. (2012)

Wassan & Salhi (2012)







Chengxue (2013)

Cojocariu (2013)






Srisorn (2013)

Tang et al. (2013)

Tseng & Wang (2013)




54

2.6.2 อทธพลของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) ทมตอการจดการ โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM)

ส าหรบกรณปจจย เหต เทคโนโลยสารสนเทศ ( Information Technology: IT) มความส าคญและสมพนธกบการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management) อยางหลกเลยงไมได เนองจากธรกจผผลตสนคาประเภทอเลกทรอนกส มชนสวนประกอบและอปกรณทเกยวของจ านวนมากเชนเดยวกบจ านวนซพพลายเออรทสงมอบวตถดบใหกบผผลต เมอสนคาเกดการแตกหกเสยหายในขนตอนการผลตหรอถกสงกลบมาจากตวแทนจ าหนาย และผบรโภคจะเขาสกระบวนการคดแยก ซงมความส าคญอยางมากเพราะบรษทจะตองมการบนทกขอมลความเสยหายของชนสวนตางๆ และลงรหสใหครบถวนถกตองเพอปองกนความผดพลาดของการน าชนสวนประกอบทบกพรองกลบไปใชงานโดยไมผานกระบวนปรบปรงแกไขเพอน ากลบมาใชใหม นอกจากนเทคโนโลยยงมความส าคญในทกกระบวนการขององคกร เชน การน ามาประยกตใชเพอการออกแบบสนคาใหมความเหมาะสมทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม ตลอดจนการตลาด เทคโนโลยจงมความส าคญทจะชวยค านวณ และปรบปรงการออกแบบใหมประสทธภาพและสรางการลดตนทนในระยะยาวจากการมประสทธภาพของผลตภณฑ นอกจากนเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) ยงมความส าคญในการควบคมการด าเนนงานขององคกรผานระบบการวางแผนทรพยากรองคกร (Enterprise Resource Planning: ERP) ทจะบรณการใหแผนหรอกจกรรมตางๆ เชน การจดหา จดซอ การบรหารคลงสนคา การขนสง กระจายสนคา การรบสนคากลบคน เปนตน เพอใหด าเนนงานอยางพรอมเพรยงและกาวไปสเปาหมายองคกรอยางมประสทธภาพและประสทธผล เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) มบทบาทส าคญทจะควบคมและสนบสนนการด าเนนงานใหมความแมนย า ครบถวนถกตองตลอดจนการลดความผดพลาดในการด าเนนงานของคนอยางมประสทธภาพและประสทธผล จากการทบทวนวรรณกรรมท พบวา เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) มอทธพลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) น าไปสการก าหนดสมมตฐานท 2 เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) มผลตอการจดการ โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) ของอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย ดงภาพประกอบท 2.7

55

ภาพประกอบท 2.7 สมมตฐานท 2 เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) มผลตอการจดการโลจสตกส ยอนกลบ (Reverse Logistics) ของอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย

ตารางท 2.7 สรปรายชอนกวชาการและนกวจยทมการกลาวถงอทธพลของเทคโนโลยสารสนเทศ

(Information Technology: IT) ทมตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM)

เทคโนโลยสารสนเทศมอทธพลตอ การจดการโลจสตกสยอนกลบ

Daugherty, Myers, & Richey (2002)

Grawe et al. (2011)

Gracht & Darkow (2012)

Hazen et al. (2013)

Hazen & Byrd (2012)

Huscroft et al. (2012)

Prajogo & Olhager (2012)

Rutner, Aviles & Cox (2012)


Yan et al. (2012)


Yan et al. (2012)


Yan et al. (2012)


Bing et al. (2013)

เทคโนโลยสารสนเทศ

การจดการโลจสตกสยอนกลบ

H2

56


2.6.3 อทธพลของพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) ทมตอการจดการโลจสตกส ยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM)

ปจจยสาเหตพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) มความสมพนธกบการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ถอเปนสวนส าคญของโลจสตกสสเขยว (Green Logistics) ซงมแนวคดทเกยวของกบสงแวดลอม การด าเนนงานของ โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) มวตถประสงคเพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขนอยางยงยนในมมของการด ารงไวซงการใหความส าคญตอสงแวดลอม (Environmental) สงคม ชมชน (Social) และเศรษฐกจ (Economic) ขณะทคงแนวคดของการเพมคณคาและการลดตนทน

เทคโนโลยสารสนเทศมอทธพลตอ การจดการโลจสตกสยอนกลบ

Datta et al. (2013)

Diabat et al. (2013)



Rossi et al. (2013)

Srisorn (2013)


Aydın (2014)

Alarm et al. (2014)

Hawkins et al. (2014)

Huang & Yang (2014)

Mangano & De Marco (2014)

Marchet, Melacini & Perotti (2014)


Singh & Murtaza (2014)

Timothy & Rachel (2014)

Xie & Breen (2014)

57

ใหอยในระดบทยอมรบได จากการทบทวนวรรณกรรม พลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) มสวนส าคญทจะผลกดนใหองคกรมองเหนและใหความส าคญกบการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) เพอพาองคกรไปสการด าเนนธรกจอยางยงยน เพราะการเปนพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) นน องคกรจะตองมความรบผดชอบตอสงแวดลอม (Environmental) สงคมชมชน (Social) และเศรษฐกจ (Economic) ซงเปนเปาหมายส าคญในทกๆ กจกรรมตงแตตนน า (Upstream) ถงปลายน า (Downstream) เมอองคกรมความเปนพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) วสยทศน พนธกจ หรอการด าเนนงานตางๆ จะใหความส าคญและพจารณาผลกระทบทองคกรอาจสรางขนโดยทางตรงหรอทางออมตอสงแวดลอม (Environmental) สงคมชมชน (Social) และเศรษฐกจ (Economic) ซงกจกรรมของโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) ถอเปนกจกรรมหลกทมงไปสเปาหมายของพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) การทองคกรมความตงใจและเปนพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) จะท าใหองคกร เกดการใหความส าคญและปรบปรงดแลกระบวนการโลจสตกสยอนกลบใหด าเนนงานไปยงสอดคลองกบการสรางความยงยนใหกบธรกจ จากการทบทวนวรรณกรรมท พบวา พลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) มอทธพลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) น าไปสการก าหนดสมมตฐานท 3 พลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) มผลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) ของอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย ดงภาพประกอบท 2.8

ภาพประกอบท 2.8 สมมตฐานท 3 เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) มผลตอ การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) ของอตสาหกรรม อเลกทรอนกสในประเทศไทย

พลเมอง ธรกจ


H3

58

ตารางท 2.8 สรปรายชอนกวชาการและนกวจยทมการกลาวถงอทธพลของพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) ทมตอการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM)

พลเมองธรกจมอทธพลตอ


Wood & Logsdon (2001)

De Brito & Dekker (2013)

Matten & Crane (2005)

Crane & Matten (2007)

Cantor et al. (2013)

Cheng, Lee, & Chen (2013)

Allen (2014)

Al-Refaie & AL-Tahat (2014)

Ericksen (2014)

Gharagheieh & Shokri (2014)

Ho, Lin, Tsai (2014)

Hsu (2014)

Kariuki & Waiganjo (2014)

Lee, Lee, Chew (2014)

Tabatabaei & Ghorbi (2014)

Uysal & Yavuz (2014)

Schowalter (2014)


Wood et al. (2015)

Ghazali et al. (2015)

59

2.7 อทธพลของตวแปรแฝงภายในการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ทมตอประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) มความส าคญ และเปนการด าเนนงานทน าองคกรไปสประสทธภาพการด าเนนงานของโลจสตกส (Logistics Performance: LP) ทงดานทเกยวของกบการเงน (Financial) เชน ตนทน (Cost) และการใชสนทรพย (Assets) เพอกอใหเกดคณคาและทไมใชการเงน (Non-Financial) เชน ความนาเชอถอ (Reliability) ความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคา (Responsiveness) และความคลองตว (Agility) กระบวนการทส าคญของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) เชน นโยบายและขนตอนการรบคนสนคา (Return Policy and Procedure: RPP) มสวนส าคญตอประสทธภาพการด าเนนงานของโลจสตกส (Logistics Performance: LP) โดยเปนกระบวนการ ทเรมตนจากการมนโยบายรบสนคากลบคน นนหมายความวาบรษทไดแสดงความพรอมและความตงใจทจะแสดงความรบผดชอบตอสงแวดลอม (Environmental) สงคมชมชน (Social) และเศรษฐกจ (Economic) ซงน าไปสการสรางประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) โดยการก าหนดขนตอนการรบสนคากลบคนทมการวางรปแบบของการรบคน สถานทตงของการรบคนและการขนสงขากลบ (Back Haul) โดยวางโครงสรางเครอขายการขนสงสนคาขากลบแบบ Cross Dock สงผลใหเกดการลดปรมาณเทยวรถขนสง ซงสงผลตอการประหยดการใชเชอเพลง ซงสงผลตอการใชพลงงานทลดลง รวมทงการประหยดตนทนคาใชจายของรถขนสงขากลบ ท าใหองคกรเกดตนทนสงผลดตอการเพมก าไรจากการลดตนทน นอกจากนยงรวมไปถงการสรางคณคาใหเกดขนกบการบรการลกคา สรางความนาเชอ ตลอดจนความคลองตวของการบรหารจดการและการด าเนนงานอยางมระบบและการใชพลงงานทลดลง ซงลดผลกระทบ ตอสงแวดลอม (Environmental) สงคมชมชน (Social) ส าหรบการน ากลบมาผลตใหมหรอ น ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment) เปนการน าสนคาทหมดสภาพหรอม ความเสยหายมาท าการแยกอปกรณหรอชนสวนประกอบทสามารถน ากลบมาใชใหมได (Reuse) หรอกลบมาท าใหม (Recycle) เพอน าไปใชในการประกอบผลตภณฑอเลกทรอนกสแลวน ากลบไปขายใหม ทงตลาดสนคาใหมหรอสนคาประเภท Refurbish ในประเทศดอยพฒนาหรอก าลงพฒนา ทงนเปนการลดปรมาณขยะอเลกทรอนกสทเกดขนซงลดผลกระทบตอสงแวดลอม (Environment) และสงคมชมชน (Social) ตลอดจนการสรางมลคาเพมจากการน าอปกรณ ชนสวนประกอบทยงมคณภาพกลบมาเขาสกระบวนการผลตหรอการประกอบเปนผลตภณฑใหม ท าใหบรษทเกดการ ลดตนทนในการจดซอวสดอปกรณหรอวตถดบ ตลอดจนโอกาสทางภาษและการคาทไดรบสนบสนนจากกลมประเทศทพฒนาแลวทมอบสทธพเศษตางๆ ใหกบองคกรทมกระบวนการด าเนนงานทสอดคลองกบสงแวดลอม ซงการจดการโลจสตกสยอนกลบเปนกจกรรมการด าเนนงานทสอดคลองกบสงแวดลอมและการเพมประสทธภาพการใหบรการและการด าเนนงาน

60

อยางมคณคา นอกจากนจากการทบทวนวรรณกรรมยง พบวา การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ยงสงผลตอการลดตนทนในระยะยาวทเกดขนจากน า คณคาทสามารถน ากลบมาใชใหมได (Value Recaptured) จากชนสวนประกอบ หรอผลตภณฑ ทน ากลบมาภายใตกระบวนการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) ท าใหเกดมลคาเพมใหกบองคกรซงเขาขอบขายหรอสมพนธกบความยงยนในประเดนเศรษฐกจ (Economic) ในกรณ การก าจดของเสย (Waste Disposal: WAD) การด าเนนงานของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ทมประสทธภาพและประสทธผลจะท าใหเกดการลด ความผดพลาดหรอของเสยจากการด าเนนงานทขาดประสทธภาพ เชน การเลอกวธการก าจด ของเสย การเคลอนยายของเสยทมสารเคมเปนสวนประกอบและการท าลายอยางถกวธ ยงสงผล ใหเกดการลงทนทคมคา ลดความเสยงทจะผดตอหลกการและกฎหมายของประเทศ สะทอน ตอประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) ในองคประกอบตางๆ จากการทบทวนวรรณกรรมท พบวา การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ม อทธพลตอประสทธภาพการด า เนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) น าไปสการก าหนดสมมตฐานท 4 การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) มผลตอประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) ของอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย ดงภาพประกอบท 2.9 ภาพประกอบท 2.9 สมมตฐานท 4 การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management:

RLM) มผลตอประสทธภาพการด า เนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) ของอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย

ประสทธภาพการด าเนนงาน

ดานโลจสตกส H4

การจดการ โลจสตกสยอนกลบ

61

ตารางท 2.9 สรปรายชอนกวชาการและนกวจยทมการกลาวถงอทธพลของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ทมตอประสทธภาพการด าเนนงานดาน โลจสตกส (Logistics Performance: LP)

การจดการโลจสตกสยอนกลบมอทธพลตอประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส

Rogers & Tibben-Lembke (1998)


Lee et al. (2012),





Lee et al. (2012)










Bing et al. (2013)

Cojocariu (2013)

Draskovic (2013)

Winter & Knemeyar (2012)


Hall, Hazen & Hanna (2013)


Srisorn (2013)

62


การจดการโลจสตกสยอนกลบมอทธพลตอประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส

John et al. (2013)

Tang et al. (2013)




Chengxue (2013)

Cojocariu (2013)






Srisorn (2013)

Tang et al. (2013)

Tseng & Wang (2013)






63

2.8 กรอบแนวคดการวจย การศกษาตวแบบการจดการโลจสตกสยอนกลบของภาคอตสาหกรรมอเลกทรอนกส ในประเทศไทย ผวจยไดท าการทบทวนวรรณกรรมเพอศกษาปจจยเหตและผลทมอทธพลตอการจดการโลจสตกสยอนกลบของภาคอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในประเทศไทย และประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP)โดยคนพบองคประกอบตางๆ ดงน 2.8.1 ตวแปรแฝงภายนอก (Exogenous) หมายถง ตวแปรทเปนตวแปรอสระในทกๆ สมการ ไดแก การจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) และพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) ดงตารางท 2.10-2.12 ตารางท 2.10 แสดงองคประกอบทง 6 ของการจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM)

การจดการโลจสตกส (Logistics Management: LM) 1. การออกแบบสนคาและการจดการวตถดบ (Product Design & Materials Management: PDMM) 2. การจดหาและจดซอ (Procurement & Purchasing: PP) 3. สนคาคงคลงและการจดการคลงสนคา (Inventory & Warehouse management: IWM) 4. กระบวนการผลตและการด าเนนงาน (Manufacturing and Operation Process: MOP) 5. การขนสงและการเคลอนยาย (Transportation & Movement: TM) 6. การกระจายสนคา (Distribution: DIS)

ตารางท 2.11 แสดงองคประกอบทง 3 ของเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT)

เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) 1. การแลกเปลยนหรอการสอสารขอมล (Information Sharing: IS) 2. ความสามารถของระบบสารสนเทศ (Information System Capabilities: ISC) 3. นวตกรรมเทคโนโลย (Technology Innovativeness: TIN)

64

ตารางท 2.12 แสดงองคประกอบทง 4 ของพลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC)

พลเมองธรกจ (Corporate Citizenship: CC) 1. คมอปฏบตงาน (Code of conduct: COC) 2. การปฏบตเยยงทองถน (Local Implementation: LIM) 3. การทดลองและวเคราะหปญหา (Problem Analysis and Experimentation: PAE) 4. การเรยนรภายในและภายนอกองคกร (Learning Within and Outside the Organization: LIO)

2.8.2 ตวแปรแฝงภายใน (Endogenous) หมายถง ตวแปร ทเปนตวแปรตามในสมการหนงและเปนตวแปรอสระในอกสมการ ส าหรบการศกษาครงนมตวแปรแฝงภายใน (Endogenous) ไดแก การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) ดงตารางท 2.13 ตารางท 2.13 แสดงองคประกอบทง 3 ของการจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics

Management: RLM)

การจดการโลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics Management: RLM) 1. นโยบายและขนตอนการรบคนสนคา (Return Policy and Procedure: RPP) 2. กระบวนการน ากลบมาผลตใหมหรอน ากลบมาท าใหม (Remanufacturing or Refurbishment: ROR) 3. กระบวนการก าจดของเสย (Waste Disposal: WAD)

2.8.3 ตวแปรตาม (Dependent Variable) หมายถง ตวแปรทแปรผนไปตามอทธพลของ ตวแปรอสระ ส าหรบการศกษาครงนมตวแปรตาม (Dependent Variable) ไดแก ประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) ดงตารางท 2.14

65

ตารางท 2.14 แสดงองคประกอบทง 6 ของประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP)

ประสทธภาพการด าเนนงานดานโลจสตกส (Logistics Performance: LP) 1. ความนาเชอถอ (Reliability: REL) 2. ความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคา (Responsiveness: RES) 3. ความคลองตว (Agility: AGT) 4. ตนทน (Cost: COS) 5. สนทรพย (Assets: AST)

ทงนจากองคประกอบของปจจยเหตและผลทท าการศกษาจากการทบทวนวรรณกรรมสามารถเขยนเปนกรอบแนวคดและสมมตฐานการวจยได ดงภาพประกอบท 2.10

ภาพประกอบท 2.10 กรอบแนวคดและสมมตฐานการวจย

IT

FLM

CC

RLM

LP

PPDM PP IWM MOP DIS TM

COC

ISC

IS

TI

LIM

PAE LIO

RPP ROR WAD

COS

AGT

AST

REL RES

บทที่ 2dspace.spu.ac.th/bitstream/123456789/5367/6/บท...บทท 2 การทบทวนวรรณกรรม การศ กษาคร งน ม ค าถามการว

Documents