หน่วย 5 การเปลี่ยนผ่านสู่ประชาธิปไตยและการสร้างความ ...¸«น่วยที่ 5 .pdf ·

1

หนวย 5 การเปลยนผานสประชาธปไตยและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย

ผชวยศาสตราจารย ดร.วรวลญช โรจนพล

ชอ ผชวยศาสตราจารย ดร.วรวลญช โรจนพล วฒ

ต าแหนง ผชวยศาสตราจารยประจ าสาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

หนวยทเขยน หนวยท 5

2

แผนการสอนประจ าหนวย ชดวชา หนวย 5 การเปลยนผานสประชาธปไตยและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย ตอนท ตอนท 5.1 การเปลยนผานสประชาธปไตย ตอนท 5.2 การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย ตอนท 5.3 ความสมพนธระหวางการเปลยนผานสประชาธปไตยและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย ปญหา และแนวทางแกไข แนวคด

1. การเปลยนผานสประชาธปไตยหมายถง การเปลยนแปลงจากระบอบการปกครองทไมใชประชาธปไตยไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตย โดยมแนวทางการศกษาในระดบมหภาคและแนวทางการศกษาในระดบจลภาค การเปลยนผานสระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตยนนใหความสนใจเกยวกบกระบวนการยอนกลบซงเกยวของกบปจจยทางดานเศรษฐกจ ปจจยทางดานสถาบนและการเมอง ปจจยเรองแรงผลกดนทางสงคม และปจจยทางดานเงอนไขระหวางประเทศ

2. การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยยงขาดแนวคดทชดเจนเกยวกบเรองน โดยเฉพาะการ ใหความหมายทไดรบการยอมรบของทกฝาย การปกครองในรปแบบประชาธปไตยเทานนทจะสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยได โดยประชาธปไตยจะเปน “the only game in town ” ททกฝายยอมรบในกตกาและกลไกของการปกครองในระบอบประชาธปไตย แนวทางในการศกษาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยม 3 แนวทาง คอ แนวทางทมตวแสดงเปนศนยกลาง แนวทางทมเหตการณเปนศนยกลาง และแนวทางเชงสถาบน

3. การเปลยนผานสประชาธปไตยมความสมพนธกบการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย ในลกษณะของความสมพนธทเปนกระบวนการทตอเนองในกระบวนการท าใหเปนประชาธปไตย ทงนการเปลยนผานสประชาธปไตยและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยตางกมปญหา ในขณะเดยวกนกมแนวทางในการแกไขปญหาโดยมจดมงหมายเพอใหการเปลยนผานสประชาธปไตย และการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยบรรลเปาหมายของตวเอง

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 5 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายการเปลยนผานสประชาธปไตยได 2. อธบายการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยได 3. วเคราะหความสมพนธระหวางการเปลยนผานสประชาธปไตยและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย ปญหา และแนวทางแกไขได

3

กจกรรมระหวางเรยน 1. ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 5 2. ศกษาเอกสารการสอนตอนท 5.1-5.3 3. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอนแตละตอน 4. ฟงหรอชมสอการสอนประจ าชดวชา 5. เขารบบรการการสอนเสรม (ถาม) 6. ท าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 5

สอการสอน

1. เอกสารการสอน 2. แบบฝกปฏบต 3. สอการสอนประจ าชดวชา 4. แบบประเมนผลตนเองกอนและหลงเรยน 5. การสอนเสรม (ถาม)

การประเมนผล 1. ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน 2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง 3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน หนวยท 5 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

4

ตอนท 5.1 การเปลยนผานสประชาธปไตย โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 5.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง เรองท 5.1.1 ความหมาย แนวคดการเปลยนผานสประชาธปไตย เรองท 5.1.2 แนวทางการศกษาการเปลยนผานสประชาธปไตย เรองท 5.1.3 การยอนกลบของเปลยนผานสระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตย แนวคด

1. การเปลยนผานสประชาธปไตยหมายถง การเปลยนแปลงจากระบอบการปกครองทไมใชประชาธปไตยสการปกครองในระบอบประชาธปไตย การท าความเขาใจในเรองการเปลยนผานสประชาธปไตยจงมความจ าเปนตองเขาใจในเรอง “คลนประชาธปไตย” (Democratic Wave) ซงมองวากระบวนการท าใหเปนประชาธปไตยนนไมไดเปนปรากฎการณทเกดขนเองโดยอตโนมต แตมลกษณะเปนกระบวนการทใชเวลายาวนาน

2. แนวทางการศกษาเปลยนผานสประชาธปไตยในมมมองอยางกวางแบงออกเปน 2 แนวทางคอแนวทางการศกษาในระดบมหภาคทศกษาในมตโครงสราง มตสถาบน และมตเศรษฐศาสตรการเมอง และแนวทางการศกษาในระดบจลภาคทศกษาในมตทางเลอกเชงยทธศาสตร

3.การเปลยนผานสระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตย เปนประเดนทมการสนใจเกยวกบกระบวนการยอนกลบ (reverse process) โดยเกยวของกบปจจยดงตอไปน คอ ปจจยทางดานเศรษฐกจ ปจจยทางดานสถาบนและการเมอง ปจจยเรองแรงผลกดนทางสงคม และปจจยทางดานเงอนไขระหวางประเทศ วตถประสงค เมอศกษาตอนท 5.1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายความหมาย แนวคดการเปลยนผานสประชาธปไตยได 2. อธบายแนวทางการศกษาการเปลยนผานสประชาธปไตยได 3. อธบายการยอนกลบของเปลยนผานสระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตยได

5

เรองท 5.1.1 ความหมาย แนวคดการเปลยนผานสประชาธปไตย

การเปลยนผานสประชาธปไตย (democratic transition) นนถกน ามาใชอยางกวางขวางจาก

การวเคราะหในเรอง “ คลนลกทสามของกระบวนการสรางประชาธปไตย” จากกลางทศวรรษท 1970 จนถงทศวรรษท 1990 การเปลยนผานสประชาธปไตยนนใหความสนใจเกยวกบ “การเปลยนแปลงจากระบอบการปกครองทไมใชประชาธปไตยสการปกครองในระบอบประชาธปไตย” 1 โดยการปกครองในระบอบประชาธปไตยนนใหความส าคญกบสถาบนทเกยวของมากกวาเรองอ านาจอธปไตยหรอการปกครองโดยประชาชน และการเปลยนผานสประชาธปไตยนนจ าเปนตองมความสามารถของสถาบนขนต าสด ซงหมายถงบทบญญตส าหรบการเลอกตงทเปนอสระและเปนธรรม สทธพลเมองและกระบวนการบญญตกฎหมาย

ภาพท1 การเปลยนผานสประชาธปไตย ทมา Clarke, Paul Barry and Joe Foweraker. Encyclopedia of Democratic Thought, (London: Routledge, an Imprint of Taylor & Francis Books, 2014), 262. การท าความเขาใจในเรองการเปลยนผานสประชาธปไตยจงมความจ าเปนตองเขาใจในเรอง “คลนประชาธปไตย” (Democratic Wave) ซงมองวากระบวนการในการสรางประชาธปไตยนนไมไดเปนปรากฎการณทเกดขนเองโดยอตโนมต แตมลกษณะเปนกระบวนการทใชเวลายาวนาน ค าวา “คลน” นนเปนปรากฎการณธรรมชาตทใชในการศกษาวชาฟสกสทหมายถง ความแปรปรวนหรอการสนซงเปนการเดนทางผานพนทหรอสสารและเปนการสงผานพลงงาน และตอมาหลกการดงกลาวไดถกน ามาปรบใชในการศกษา

1 Paul Barry Clarke, and Joe Foweraker, Encyclopedia of Democratic Thought, (London:

Routledge, an Imprint of Taylor & Francis Books, 2014), 262.

Authoritarian regime or non-

democratic regime

Transition democratic

regime

6

ทางสงคมศาสตรดวย โดยในทางรฐศาสตรแลวเรองคลนประชาธปไตยโดยเปนขอเสนอของแซมมานเอล ฮนตงตน (Samuel P. Huntington) ใน ค.ศ.1991 โดยเปนขอเสนอทตอบสนองตองานของฟกยามาทอธบายแนวโนมกระบวนการสรางประชาธปไตยทวโลกภายหลงสงครามโลกครงท 2 โดยฮนตงตนไดเสนอวา ระหวางค.ศ. 1974 และค.ศ. 1990 มอยางนอย 30 ประเทศไดมการเปลยนแปลงไปสประชาธปไตยและเพมจ านวนเพมมากขนเปนสองเทาและท าใหเกดยคการเปลยนผานสประชาธปไตยและสงผลใหเกดคลนลกทสามของกระบวนการสรางประชาธปไตยในประวตศาสตรสมยใหมของโลก2

ดงนนคลนของกระบวนการสรางประชาธปไตยคอ กลมประเทศทมการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบทไมใชประชาธปไตยไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตยภายในชวงเวลาใดเวลาหนงและกอใหเกดการเปลยนแปลงอยางส าคญในทศทางตรงกนขามในชวงเวลานนดวย3 ค าอธบายของฮนตงตนนนได

อธบายเรองคลนของกระบวนการสรางประชาธปไตย 3 คลน คลนลกแรกนนไดมหลายประเทศปรบใชหลกการการปกครองในระบอบประชาธปไตยในชวงศตวรรษ

ท 19 ซงไดแกประเทศ สหรฐอเมรกา สวตเซอรแลนด ฝรงเศส และบราซล คลนลกทสองประกอบดวยประเทศทถกท าใหเปนประชาธปไตยภายหลงจากความพายแพของลทธ

ฟาสซสต ซงประกอบไปดวยเยอรมนตะวนตก อตาล ญปน ออสเตรย คลนลกทสาม เรมตนใน ค.ศ.1974 กบการโคนลมรฐบาลเผดจการของโปตเกส รฐบาลทหารในกรซ

กถกโคนลมในค.ศ.1974 ดวยเชนกน ปตอมาเผดจการในสเปนคอ ฟรานซสโก ฟรานโก (Francisco Franco) และในค.ศ.1980 ประเทศยโรปใตทงสามประเทศนไดกลายเปนประเทศทมการปกครองในระบอบประชาธปไตย และในทศวรรษตอมาประเทศสวนใหญในละตนอเมรกาไดน าเอาการปกครองในระบอบประชาธปไตยมาใชดวย สวนประเทศในทวปแอฟรกนไดน าการปกครองในระบอบประชาธปไตยมาใชในชวงทศวรรษท 1980 และตนศตวรรษท 1980 จากนนในชวงปลายทศวรรษท 1980 ประเทศยโรปตะวนออกไดเปลยนจากการปกครองในระบอบคอมมวนสตและปรบใชการปกครองในระบอบประชาธปไตย และรวมไปถงการลมสลายของสหภาพโซเวยตและบางสวนกลายเปนการปกครองในระบอบประชาธปไตยในเวลาตอมา

แตอยางไรกตามในคลนลกทสามน ในหลายภมภาคของโลก ประเทศทปกครองในระบอบประชาธปไตยไดเกดความลมเหลวในกระบวนการสรางประชาธปไตย เชน ในละตนอเมรกาประสบปญหาเกยวกบกระบวนการสรางประชาธปไตย ซงเกดขนในชวงทศวรรษท 1930 , 1960 และในตอนตนทศวรรษท 1970 ในทวปยโรประบอบประชาธปไตยไดถกสรางขนภายหลงสงครามโลกครงท 1 และตอมาไดประสบปญหาในทศวรรษท 1920 และในตอนตนทศวรรษท 1930 และผสงเกตการณเชอวาลทธฟาสซสตห รอ

2 Easay UK. “APPROACHES TO DEMOCRATIC TRANSITION: THE CONCEPT OF WAVE,” Essay,Uk, http://www.essay.uk.com/essays/politics/approaches-democratic-transition-concept-wave/ (accessed Jan 23, 2019).

3 Ibid. โปรดด Samuel P. Huntington, The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century,

(Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1993).

7

คอมมวนสต และระบอบการปกครองทไมใชประชาธปไตยจะกลายเปนคลนในอนาคต แตในภาพรวมแลวนบแตค.ศ.1974 เปนตนมา ประเทศมากกวา 50 ประเทศไดกลายเปนประเทศทใชการปกครองในระบอบประชาธปไตยซงสวนใหญเปนประเทศในโลกทสาม และประเทศหลายประเทศกเปนประเทศท ปกครองในระบอบประชาธปไตย แตหลายประเทศกไมสามารถปกครองในระบอบประชาธปไตยได เชน ในปากสถานเกดการปฏวตขนในค.ศ.1999 และประเทศซมบบเวไดเกดปญหาในกระบวนการเลอกตง ในค.ศ.2002 สวนประเทศจนและตะวนออกกลางไมไดเปนสวนหนงของคลนประชาธปไตยดงกลาว 4

ขอเสนอทวไปซงนกวชาการไดวเคราะหเรองการเปลยนแปลงไปสประชาธปไตยในคลนลกทสามนไดตงขอสงเกตวา5

- มเงอนไขอะไรส าหรบการปรากฏขนของประชาธปไตย -ไมไดมปจจยเชงโครงสรางปจจยใดปจจยหนง เชน การพฒนาทางดานเศรษฐกจและสงคมในระดบสง

ทเพยงพอหรอจ าเปนส าหรบการปรากฏขนของประชาธปไตย -เจตนารมณทางการเมอง และการยอมรบโดยชนชนน าเปนเรองจ าเปน -ความสมพนธระหวางตวแสดงทางการเมองและทางเลอกทไดตดสนใจเกยวกบสถาบนทางการเมอง

เปนเรองส าคญ ภายใตบรบททพวกเขาด าเนนการอย -ปจจยภายนอกและตวแสดงระหวางประเทศมบทบาททส าคญในการสนบสนนการเปลยนแปลงส

ประชาธปไตย แตไมสามารถเปลยนแปลงไดหากขาดการยอมรบจากภายในประเทศทมความตองการทจะเปลยนแปลง ในชวง 2 – 3 ทศวรรษทผานมานน กรอบแนวความคดในเรองการเปลยนผานสประชาธปไตยเปนกลายศนยกลางของการวเคราะหในทางรฐศาสตร เพราะกรอบแนวความคดในเรองการเปลยนผานสประชาธปไตยไดขยายตวเปนอยางมากภายหลงการลมสลายของการปกครองในระบอบคอมมวนสต แนวความคดในเรองการเปลยนผานสประชาธปไตยจงเปนเรองของการน าเสนอในเรองการปกครองในระบอบประชาธปไตยของประเทศตะวนตกในขณะทการปกครองในระบอบคอมมวนสตลมเหลว และเปนการสรางทฤษฎทสามารถปรบใชทงทางดานพนทและเวลา

ทงนการเปลยนผานสประชาธปไตยจะสมบรณไดกตอเมอมขอตกลงทเพยงพอเกยวกบการด าเนนการทางการเมองเพอสรางรฐบาลทมาจากการเลอกตงตามระบอบการปกครองในระบอบประชาธปไตยและเมอรฐบาลทมอ านาจนนมาจากการเลอกตงโดยประชาชนและเปนการเลอกตงทเสรโดยปราศจากการแทรกแซง โดยพฤตนยแลวรฐบาลเหลานมอ านาจในการก าหนดนโยบายของตนเองขนมาใหม และเมอฝาย

4 Philip G. Democracy and democratization, (University of London International Programmes

Publications Office, 2011), 35 – 36. 5 Ibid.

8

บรหาร ฝายนตบญญต และฝายตลาการไดรบการรบรองตามโครงสรางของการปกครองในระบอบประชาธปไตยทเกดขนใหมและไมไดใชอ านาจรวมกบโครงสรางอนตามนตนย” 6 การเปลยนผานไปสประชาธปไตยทสมบรณ (completed democratic transition) นนม 2 ประเดนทส าคญ กลาวคอ.- ประเดนแรก การเปลยนผานอาจมการเรมตนโดยไมมการสนสดตราบใดทรฐบาลทมาจากการเลอกตงตามกลไกการปกครองในระบอบประชาธปไตยไมไดมอ านาจในการปกครองประเทศ ซงค าจ ากดความในเรองนชวยปองกนในเรอง “ภาพลวงของการเลอกตง' (electoralist fallacy) ทหลงใหลไดปลมกบการเลอกตง โดยการเลอกตงนนตองการเงอนไขการเลอกตงในระบอบประชาธปไตย ซงเปนการเลอกตงทเสรและเปนธรรม และมเงอนไขเพยงพอส าหรบการปกครองในระบอบประชาธปไตย ส าหรบการเลอกตงทไมเปนการเปลยนผานไปสประชาธปไตยนนมกจะพบในกรณทกอนการเลอกตงรฐนนปกครองในรปแบบของเผดจการทหาร ยกตวอยาง ในประเทศกวเตมาลาในยคทศวรรษท 1980 ประเดนทสอง การใชค าจ ากดความดงกลาวตองการใหมการบรรลถงขอตกลงเกยวกบสภาพสถานการณจ าเพาะส าหรบการสรางรฐบาลตามกลไกการปกครองในระบอบประชาธปไตย การตดสนใจตาง ๆ นนจะเปนการตดสนใจภายใตขอบเขตของการปกครองในระบอบประชาธปไตย โดยสถาบนทยงด าเนนการอยจะตองด าเนนการภายใตหลกการประชาธปไตย7

ทงน ผทมอ านาจทไมไดมาจากกระบวนการประชาธปไตยมกจะเสนอใหมการเปลยนแปลงไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตย การน าไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตยจะตองมมาตรฐานทชดเจนวาอะไรคอความจ าเปนอยางแทจรงส าหรบการเปลยนผานทสมบรณ มาตรฐานเหลานมประโยชนอยางมากภายใตสภาพแวดลอมทไมเปนประชาธปไตยของรฐบาลเกาทยตลงหรอถกลมลางลงและมรฐบาลชวคราวอย ในอ านาจซงในขณะนนจะมการเตรยมการเลอกตง อยางไรกตาม ถาการเปลยนผานไปสประชาธปไตยไมไดมการกระท าอยางรวดเรวหรอเกดความลาชาขนรฐบาลชวคราวอาจกลายเปนรฐบาลถาวรขนมาได8

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.1.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 5.1.1 ในหนวยการศกษาหนวยท 5 ตอนท 5.1 เรองท 5.1.1

กจกรรมท 5.1.1 จงอธบายลกษณะการเปลยนผานสประชาธปไตยมาพอสงเขป

6 Magnus Bjørndal. Authoritarian regime type, oil rents and democratic transition. (Master thesis, University of Oslo, 2015), 6.

7 Juan J. Linz & Alfred Stepan, Problems of democratic transition and consolidation: Southern Europe, South America, and post-communist Europe, (Baltimore: Johns Hopkins Univ. Press, 1998), 3 – 4. 8 ibid., 4 – 5.

9

แนวตอบกจกรรมท 5.1.1 การเปลยนผานสประชาธปไตยจะสมบรณไดกตอเมอมขอตกลงทเพยงพอเกยวกบการด าเนนการทางการเมองเพอสรางรฐบาลทมาจากการเลอกตงตามระบอบการปกครองในระบอบประชาธปไตยและเมอรฐบาลทมอ านาจนนมาจากการเลอกตงโดยประชาชนและเปนการเลอกตงทเสรโดยปราศจากการแทรกแซง โดยพฤตนยแลวรฐบาลเหลานมอ านาจในการก าหนดนโยบายของตนเองขนมาใหม และเมอฝายบรหาร ฝายนตบญญต และฝายตลาการไดรบการรบรองตามโครงสรางของการปกครองในระบอบประชาธปไตยทเกดขนใหมและไมไดใชอ านาจรวมกบโครงสรางอนตามนตนย

10

เรองท 5.1.2 แนวทางการศกษาการเปลยนผานสประชาธปไตย

แนวทางการศกษาเปลยนผานสประชาธปไตย

หากมองในมมมองอยางกวางแลวอาจแบงแนวทางการศกษาเรองการเปลยนผานสประชาธปไตยไดเปน 2 แนวทางทส าคญคอ9

(1) แนวทางการศกษาในระดบมหภาค (macro - level) ใหความส าคญกบการวเคราะหขอมลทางดานเศรษฐกจของประเทศทมความสมพนธกบการด ารงอยและการสนสดของระบอบการปกครองทางการเมอง โดยมฐานคตวากระบวนการทเปลยนจากการปกครองระบอบเผดจการมาสการปกครองระบอบประชาธปไตยเกยวของ มความสมพนธกบการพฒนาทางเศรษฐกจ โดยยนยนวาการด ารงอยของการปกครองในระบอบประชาธปไตยขนอยกบพฒนาการทางเศรษฐกจเปนส าคญ ซงการศกษาในระดบมหภาคมองไดหลายมต

มตเชงโครงสราง10 เสนอโดย ลปเซต อลมอนด มวร (Lipset, Almond and Moore) และคนอน ๆ ทไดรบอทธพลแนวความคดทางการเมองจากละตนอเมรกาและยโรปใตในชวงทศวรรษท 1960 และ 1970 แนวทางการศกษาเชงโครงสรางไดตงสมมตฐานเกยวกบการพฒนาทางเศรษฐกจ วฒนธรรทางการเมอง ความขดแยงทางชนชน และโครงสรางของสงคมและเงอนไขทางสงคมอนทสามารถอธบายผลลพธของการเปลยนแปลงนนคอการพจารณาทางดานมหภาค ไมวาจะเปนเงอนไขเชงโครงสรางทางสงคม เงอนไขเชงโครงสรางทางเศรษฐกจ เงอนไขเชงโครงสรางทางวฒนธรรมส าหรบการเปนประชาธปไตย และอธบายสาเหตและผลกระทบของประชาธปไตยและความสมพนธของเงอนไขเหลาน โดยลกษณะทวไปของการศกษาแนวทางการศกษาเชงโครงสรางนเปนการศกษาโครงสรางทางการเมองหรอสงคมทชดเจนกอนทจะเกดการปกครองในระบอบประชาธปไตยเปนส าคญ

มตเชงสถาบน11 แนวทางการศกษานใหความส าคญไปทผลกระทบของสถาบนทมตอการกอรปนโยบายและรปแบบของการกระท าทางการเมอง ในขณะเดยวกนกใหความส าคญไปทบทบาทของสถาบนในการกลอมเกลาหรอวางกรอบจ ากดในการก าหนดวตถประสงคหรอความตองการของตวแสดงทางการเมอง โดยค าถามหลกของแนวการศกษานอยทวาระบอบจะถกท าใหเปนสถาบนไดอยางไรและจะถกใชเปนตวแปรในการอธบายการเปลยนผานระบอบไดอยางไร

9 Karla López de Nava, “Economic Development, Elite Behavior and Transitions to Democracy,”

www.stanford.edu, https://web.stanford.edu/class/polisci311/.../Week%205%20paper.doc. (accessed Jan 23, 2019).

10 Sujian Guo. “Democratic Transition: A Critical Overview,” Issues & Studies 35, no.4 (July/August 1999): 133 – 148.

11 Ibid. 133 – 148.

11

ภายใตแนวทางการศกษานไดใหความสนใจไปทการเปลยนแปลงความสมพนธระหวางรฐกบสงคม (state and society relation) โดยความสมพนธระหวางรฐกบสงคมนเลนบทบาทส าคญในกระบวนการเปลยนผานไปสประชาธปไตย ประชาสงคม (civil society) ถอไดวาเปนตวแปรทส าคญทน าไปสการลมสลายของการปกครองของประเทศทเปนคอมมวนสตในยโรปตะวนออก ทงนรปแบบทแตกตางกนของการปฏสมพนธระหวางรฐกบสงคมสามารถใชในการอธบายถงกระบวนการและผลลพธทแตกตางกนของการเปลยนผานไปสประชาธปไตย

นกวชาการในแนวทางศกษานไดใหความส าคญไปทการเชอมโยงระหวาง”ยทธศาสตรทางเลอกของชนชนน า”และ “บรบททถกจ ากด” (confined contexts) ทก าหนดการกระท าทางการเมอง และมความพยายามทจะน าไปสการเชอมโยงระหวาง โครงสราง (structure) สถาบน (institution) และชนชนน า (elite) เพอลดชองวางทเปนขอจ ากดในการอธบาย 2 แนวทางหลก ทมสมมตฐานวาโครงสรางและสถาบนทเกดขนกอนหนาน เปน “เงอนไขทถกจ ากด” (confined conditions) ทก าหนด (determine) การกระท าทางการเมอง

เทอรร คารล และฟลลป สมตเตอร (Terry Lynn Karl and Phillippe Schmitter) เสนอวาทางเลอกเชงยทธศาสตรของตวชนน าเปนสงทเกดขนโดยบงเอญในบรบททถกจ ากดหรอในบรบททเปนเงอนไขทอาจจะน าไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตยหรออาจจะน าไปสความลมเหลวในการเปลยนแปลงไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตยกได ทงนถาใหความส าคญไปททางเลอกเชงยทธศาสตรและการปฏสมพนธเพยงอยางเดยว รปแบบทปรากฏขนกจะเปนผลลพธความเปนผน า ( leadership) ทมทกษะทน าไปสการก าหนดผลลพธของการเปลยนผานไปสประชาธปไตย

แนวทางการศกษานเชอมโยงระหวางยทธศาสตรทางเลอกและบรบททถกจ ากด โดยตระหนกถงบรบททแตกตางกน กลาวคอ บรบททแตกตางกนนนน าไปสการเปลยนผานทแตกตางกนไดอยางไร และตวแสดงทางการเมองทส าคญจะก าหนดยทธศาสตรทางเลอกภายใตบรบททจ ากดนนอยางไร เนองจากโครงสรางทมมากอนหรอทเราเรยกวา “เงอนไขทถกจ ากด” (confined conditions) ไดจ ากดทางเลอกหรอน าไปสการก าหนดการตดสนใจเพอก าหนดทางเลอกของตวแสดงทางการเมอง

ดงนนจงกลาวไดวา ตวแสดงทางการเมองและยทธศาสตรของตวแสดงเหลานนถกวางกรอบจ ากดโดยโครงสรางทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง ทเกดขนกอนหนาซงจะมผลตอการเกดการเปลยนผานไปสประชาธปไตยและรปแบบของการเปลยนผานไปสประชาธปไตยทจะเกดขนตามมา ทงนกไดมความพยายามในการเชอมโยงชองวางระหวางแนวทางการศกษาเชงโครงสรางและการเลอกอยางมยทธศาสตร (The structural and strategic Choice Approaches) และแสดงใหเหนวาระบอบนนถกท าใหเปนสถาบนไดอยางไรโดยใชเปนตวแปรในการอธบายการเปลยนผานทมความหลากหลาย

มตเศรษฐศาสตรการเมอง12 ใหความส าคญไปทผลทตามมาจากการปฏรปการเมองและเศรษฐกจ และการปฏสมพนธระหวางการเมองและเศรษฐกจในฐานะทเปนตวแปรทใชในการอธบายผลลพธของการ

12 Ibid. 133 – 148.

12

เปลยนผาน โดยแนวทางการศกษานใหความสนใจไปท “การเปลยนผานคขนาน” (dual transition) ทงในมตการเมองและมตเศรษฐกจจากระบอบเผดจการไปสการปกครองทเปนประชาธปไตยเขมแขง หลกการส าคญของแนวทางการศกษานคอ การใหความสนใจไปทผลกระทบของเงอนไขทางเศรษฐกจในระยะสน (The effect of short-term economic conditions) หรอผลกระทบของวกฤตการณทางเศรษฐกจ (economic crises) ทสงผลตอการเปลยนผานไปสประชาธปไตย โดยในระหวางกระบวนการเปลยนผานน เงอนไขทางเศรษฐกจมผลตอสมรรถนะของชนชนผปกครองในการก าหนดชวงเวลาของการเปลยนผาน กลาวโดยสรป แนวทางการศกษานอยบนฐานคตทใหความสนใจไปทความสมพนธระหวางวกฤตการณทางเศรษฐกจ (economic crisis) และการเปลยนระบอบ (regime change) ความลมเหลวในการเอาชนะกบวกฤตการณทางเศรษฐกจและการจดการกบความขดแยงทเกดขนไดน าไปสโอกาสทเพมมากข นของการเปลยนผานไปสระบอบประชาธปไตย ในขณะเดยวกน ความส าเรจทเกดขนในการจดการกบวกฤตเศรษฐกจและการสรางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจกน าไปสการเพมขนของความเขมแขงของประชาธปไตยไดในทศทางเดยวกน มากกวานนแนวทางการศกษานยงใหความส าคญไปทผลลพธทตามมาของการปฏรปเศรษฐกจและการปฏรปทางการเมอง โดยใหความสนใจหลกไปทการเปลยนผานคขนาน (dual transition) โดยเนนไปทผลทตามมาของการปฏรปการเมองและการปฏรปเศรษฐกจนนวามอทธพลตอการจดโครงสรางใหมของระบอบการปกครองและระบบเศรษฐกจอยางไร ในขณะเดยวกนกใหความสนใจไปทการจดความสมพนธระหวางรฐและประชาสงคมในทศทางทเออตอการสรางสงแวดลอมทเออใหสงคมเขามาปฏสมพนธกบรฐมากขน

(2) แนวทางการศกษาในระดบจลภาค (micro - level) ใหความส าคญกบการอธบายการเปลยนผานไปสประชาธปไตยทเปนผลมาจากทางเลอกและยทธศาสตรทางการเมองทแตกตางกนของตวแสดงทางการเมองทเกยวของ เชน ชนชนน าทางการเมองทงในระบอบการปกครอง นอกระบอบการปกครอง และองคการพลเมอง เปนตน ประชาธปไตยจงเปนผลมาจากความสมพนธระหวางกลมพลงทางการเมองตาง ๆ เปนส าคญ มตทางเลอกเชงยทธศาสตร เปนการศกษาในระดบจลภาคทใหความส าคญไปทการเลอกยทธศาสตรของตวแสดง แนวทางการศกษานกอใหเกดความทาทายเปนอยางมากตอแนวความคดเชงโครงสราง โดยแนวทางการศกษานเนนความสมพนธระหวางการเลอกเชงยทธศาสตรของชนชนน าในฐานะทเปนค าอธบายทเปนไปไดส าหรบความส าเรจหรอลมเหลวของการเปลยนผานสประชาธปไตย ขอเสนอของแนวทางการศกษานเนนทไปทระดบจลภาคซงกคอ บทบาททส าคญของชนชนน ากบยทธศาสตรในการเลอกของชนชนน าเหลานน โดยแบงการปกครองในรปแบบเผดจการออกเปน 2 รปแบบ ระหวางรปแบบทเปนเผดจการมาก (hard-liners) กบเผดจการนอย (soft liners) โดยการศกษาเนนไปทกระบวนการทางการเมองมากกวาทางดานเศรษฐศาสตรทก าหนดการเปลยนแปลงทางการเมอง ภายใตแนวทางการศกษาน ชนชนน าไดคาดหมายทางเลอกเชงยทธศาสตร เลอกใชทางเลอกเชงยทธศาสตร และความสมพนธระหวางทางเลอกเชงยทธศาสตรตาง ๆ เปนเรองส าคญในการก าหนดผลลพธ

13

ทางการเมองวาจะเปลยนแปลงไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตยหรอไม อยางไรกดแนวทางการศกษานไมปฏเสธความส าคญของปจจยทางเศรษฐกจในการเปลยนผานไปสประชาธปไตยอยางสนเชง

นกวชาการทส าคญในแนวทางการศกษาน ไดแก โอ ดอนแนล (O’ Donnell) กบ ชมทเตอร (Schmitter) การศกษาของโอ ดอนแนล (O’ Donnell) กบ ชมทเตอร (Schmitter) ไมไดอางองแนวทางการศกษาเชงโครงสราง แตใหความส าคญของการศกษาไปทบทบาทของชนชนน าเปนส าคญและทางเลอกเชงยทธศาสตรของชนชนน าเหลานน รวมถงการประนประนอมระหวางฝายทเปนเผดจการ (hard-liners) กบฝายทเปนเผดจการนอย (soft liners) ทมผลตอการเปลยนแปลงการปกครองไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตย

ทงนหากพจารณารปแบบของการเปลยนผาน ( forms of transition) รปแบบของการเปลยนผานไปสประชาธปไตยเปนการพจารณาระดบของการปฏสมพนธระหวางรฐบาลและฝายตอตานวาใครม บทบาทหลกในการน าการเปลยนผาน13 โดยรปแบบของการเปลยนผานม 3 รปแบบหลก14

1. การเปลยนผานทชนชนน ามบทบาทน า (Transition through Transaction) การเปลยนผานรปแบบนเกดขนเมอชนชนน าทมอ านาจอยในขณะนนมบทบาทน าการเปลยนผานไปส

ประชาธปไตย15 2. การเปลยนผานผานการเจรจาตอรองระหวางรฐบาลและฝายตอตาน (Transition through

Extrication) การเปลยนผานรปแบบนเกดขนเมอระบอบเดมมความออนแอ และตองการหลดพนจากอ านาจ แตอยใน

สภาวการณทออนแอจงไมสามารถชน า (dictate) ใหเกดการเปลยนผานเชนเดยวกบรปแบบแรก ดงนนจงเกดการเจรจาตอรอง การรวมกนกระท าการระหวางฝายรฐบาลกบกลมทตอตานเพอน าไปสการเปลยนผาน ซงกระบวนการทเกดขนในรปแบบนจะเกดขนเปนวงจร (cycle) คอ เกดการประทวง (protest) การปราบปราม (repression) กอนทจะถงขน เจรจาตอรอง (negotiation)

3. การเปลยนผานทกลมตอตานมบทบาทน า (Transition through Replacement) การเปลยนผานรปแบบนเกดขนเมอกลมตอตาน (opposition groups) มบทบาทน าการเปลยนผาน

ไปสประชาธปไตย และระบอบเผดจการทมอยเดมถกลมลางไป โดยกระบวนการในการเกดการเปลยนผานรปแบบนจะม 3 ขนหลก ดวยกน คอ 1) การตอสของกลมตอตานเพอลมลางระบอบเผดจการเดม 2) การทระบอบการปกครองเดมถกลมลางโดยสมบรณ 3) กระบวนการของการสรางประชาธปไตย

13 Ibid. 68. 14 Scott Mainwaring, and Donald Share., “Transitions through Transaction: Democratization in

Brazil and Spain.” In Wayne Selcher, ed., Political Liberalization in Brazil, (Boulder: Westview, 1986), 175-215.

15 Donald Share, “Transitions to Democracy and Transition through Transaction” Comparative Political Studies 19 (January 1987): 525-548.

14

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.1.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 5.1.2 ในหนวยการศกษาหนวยท 5 ตอนท 5.1 เรองท 5.1.2

กจกรรมท 5.1.2 จงอธบายรปแบบของการเปลยนผาน ( forms of transition) ไปสประชาธปไตย ภายใตระดบของการปฏสมพนธระหวางรฐบาลและฝายตอตาน มกรปแบบ แนวตอบกจกรรมท 5.1.2 รปแบบของการเปลยนผาน ( forms of transition) ไปสประชาธปไตย ม 3 รปแบบ คอ

1. การเปลยนผานทชนชนน ามบทบาทน า (Transition through Transaction) 2. การเปลยนผานผานการเจรจาตอรองระหวางรฐบาลและฝายตอตาน (Transition through Extrication) 3. การเปลยนผานทกลมตอตานมบทบาทน า (Transition through Replacement)

15

เรองท 5.1.3 การยอนกลบของเปลยนผานสระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตย

ในการเปลยนผานไปสประชาธปไตยนน (democratic transition) ไมจ าเปนเสมอไปวาเมอมการ

เปลยนผานแลวจะน าไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตยเสมอ บางครงทเมอมการเปลยนผานแลวกลบไปสการปกครองทไมเปนประชาธปไตย (non- democratic regimes) หรอเปลยนผานไปสการปกครองในระบอบประชาธปไตยแลวแตมการยอนกลบมาสการปกครองทไมเปนประชาธปไตย 1. รปแบบของระบอบการเมองทไมใชประชาธปไตย (a typology of non - democratic political regimes) ไดแก16

1. ระบอบการเมองแบบเผดจการอ านาจนยมทมการแขงขน (competitive authoritarian) 2. ระบอบการเมองแบบเผดจการอ านาจนยม (authoritarian) 3. ระบอบการเมองแบบเผดจการเบดเสรจ (totalitarian or ideocratic)

1.1.ระบอบการเมองแบบเผดจการอ านาจนยมทมการแขงขน (competitive authoritarian) ระบอบการเมองแบบเผดจการอ านาจนยมทมการแขงขนนนจะมลกษณะทฝายบรหารไดรบการเลอกตง และมการแขงขนเพอใหไดรบการเลอกตงเพอเขาสอ านาจทางการเมอง แตมลกษณะทมสถาบนอนมอ านาจควบคมเหนอฝายบรหารทมาจากการเลอกตงนน หรอกลาวอกนยหนงคอ ฝายบรหารแมวาจะมาจากการเลอกตงแตถกจ ากดการกระท าโดยชนชนน าและสถาบนทางการเมองอนทด ารงอย เชน สถาบนทหาร เปนตน

1.2. ระบอบการเมองแบบเผดจการอ านาจนยม (authoritarian) ระบอบการเมองแบบเผดจการอ านาจนยมนฝายบรหารอาจจะมาจากการเลอกตง หรออาจจะไมไดมาจากการเลอกตงกได แตการแขงขนทางการเมองเพอเขาสอ านาจถกจ ากดขอบเขตเปนอยางมากและขนอยกบองคกรบางองคกรเชน องคกรทหาร เปนตน โดยองคกรอสระทางการเมองนนไมสามารถทจะเกดขนไดหรอแมแตเกดขนกไมสามารถท างานไดอยางเปนอสระ

1.3. ระบอบการเมองแบบเผดจการเบดเสรจ (totalitarian or ideocratic) ระบอบการเมองแบบเผดจการเบดเสรจนน ฝายบรหารอาจจะมาจากการเลอกตง หรออาจจะไมไดมาจากการเลอกตงกได ซงอาจไมมกลมทอยตรงขามเลย แตชนชนน าไมสามารถทจะควบคมผปกครองได และสงคมถกควบคมอยางยงยวดโดยผปกครองผานการใชอดมการณตางๆ

16 Xavier Marquez, Non-Democratic Politics: Authoritarianism, Dictatorship and Democratization,

(UK: Red Globe Press, 2017), 10.

16

อยางไรกตาม รปแบบของระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตย (non- democratic regimes) นนมความแตกตางหลากหลาย ในทนจะใหความส าคญไปท 4 มตทใชในการพจารณาการปกครองทไมเปนประชาธปไตย คอ17 1. มตดานบรรทดฐานทางสงคมท มความชอบธรรมและสถาบน ( legitimating norms and institutions)

ตามรปแบบของการปกครองทไมเปนประชาธปไตย เชน รปแบบสาธารณรฐ (republics) ไดยอมรบวาอ านาจอธปไตยมาจากประชาชน ในขณะทรปแบบการปกครองโดยพระมหากษตรย (monarchies) กลบยอมรบอ านาจอธปไตยทถกใชโดยตระกลใดตระกลหนงหรอครอบครวใดครอบครวหนงเปนการเฉพาะ โดยมตนจะใหความส าคญไปทววฒนาการของบรรทดฐานทางสงคมทมความชอบธรรมทคนในสงคมยอมรบและสถาบนเปนส าคญ ทงนบรรทดฐานทางสงคมของระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตยมความแตกตางกนในมตของการเลอกตงและวธการลงคะแนนเสยงในการควบคมการเลอกฝายบรหารและการกระท าทชอบธรรมของรฐ ในทางตรงกนขามการปกครองในรปแบบประชาธปไตยกลบยอมรบอ านาจอธปไตยเปนของปวงชนและใหความส าคญกบการใชสถาบนการเลอกตง 2 มตดานระดบของพหสงคม (pluralism)

การพจารณาวาภายใตระบอบทด ารงอยนนไดกระจายอ านาจลงสสงคมหรอไม หรออ านาจกระจกตวอยเพยงในกลมผปกครอง การกระจายอ านาจลงสสงคมจะเปดโอกาสใหปจเจกชนในสงคมสามารถรวมกลมกนได ไมไดปดกน จ ากดการรวมกลม และกลมตางๆในสงคมนนสามารถท ากจกรรมภายใตการปกครองในระบอบประชาธปไตยได แตในประเทศทปกครองโดยระบอบทไมเปนประชาธปไตยโดยสวนใหญมกจะปดกนหรอจ ากดการเกดขนของกลมตางๆ ในสงคม 3 มตดานระดบของความเปนบคคลนยม (personalism) ภายในชนชนน าทเปนผปกครอง

มตนเกยวของกบความเปนบคคลนยมของผปกครอง ในระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตยบางระบบ ลกษณะความเปนเผดจการสวนบคคลของผปกครองนนสามารถทจะควบคมชนชนน าทางการเมองสวนทเหลอและยงสามารถจ ากดการกระท าทางการเมองของชนชนน าเหลานนได ระบอบการปกครองทเปนประชาธปไตยนนชนชนน าอนๆสามารถทจะตอตานการกระท าของชนชนน าทเปนผปกครองไดภายใตบรรทดฐานทมการก าหนดกฎเกณฑเอาไวเพอใหเกดการแขงขนทางการเมองภายในระบอบซงแตกตางจากระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตย 4 มตดานองคกรทมบทบาทส าคญในการใชอ านาจ

ในบางประเทศทปกครองดวยระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตยนน พรรคการเมองเปนสถาบนทางการเมองขนพนฐานในการแขงขนทางการเมอง เพอใชเปนชองทางในการสงขาวสารไปยงสงคมในขณะเดยวกนกเปนหลกประกนความเปนอนหนงอนเดยวกนของผปกครองและยงสามารถควบคมเหนอรฐไดใน

17 Ibid., 7-8

17

บางกรณ นอกจากนยงมองคกรหนงทมบทบาทส าคญในการใชอ านาจ คอองคกรทหาร กลาวคอ ขณะทพรรคการเมองเกดขนและด ารงอย แตพรรคการเมองเหลานนกถกองคกรทหารควบคม หรอบางครงกมตระกลบางตระกลทสามารถควบคมพรรคการเมองไดและควบคมองคกรทหารไดดวยในเวลาเดยวกน

ทงนการยอนกลบของเปลยนผานส ระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตยเปนประเดนทใหความสนใจไปทกระบวนการยอนกลบ (reverse process) ในชวงหลายปทผานมาโดยการศกษาเกยวกบ “คลนยอนกลบ” ของกระบวนการสรางประชาธปไตยในชวงสงครามกลางทศวรรษท 1950 กบกลางทศวรรษท 1970 โดยพจารณาถงกระบวนการยอนกลบในชวงสสบปทผานมาจะเหนไดวามแนวโนมทชดเจนเกยวกบกระบวนการเปลยนผานไปสระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตย ซงเกยวของกบปจจยดงตอไปน18

ปจจยทางดานเศรษฐกจ เปนการศกษาในเชงโครงสรางโดยการคนหาความสมพนธระหวางประชาธปไตย กระบวนการสรางประชาธปไตยและการพฒนาเศรษฐกจ โดยใหความส าคญไปทปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคม เชน การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การกระจายรายได เงนเฟอ หรออตราการวางงาน ทมกระทบตอเสถยรภาพของการปกครอง และการเปลยนผานสระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตย

ปจจยทางดานสถาบนและการเมอง มมมองในทางสถาบนเนนทไปทรปแบบของรฐบาล การใชอ านาจบรหาร สถาบนทใชอ านาจตรวจสอบและถวงดล ระบบพรรคการเมอง โดยปญหาหนงทถกน ามาอธบายในเรองการเปลยนแปลงจากระบอบประชาธปไตยไปสระบอบอนนนมกจะแสดงใหเหนในเรองการกระจายอ านาจและความสมดลของสถาบน โดยใหความส าคญกบการบรหาร สงคมประชาธปไตยแบบพหนยม ทงนการรวมอ านาจไวทศนยกลางจนเกนไปท าใหมการใชอ านาจทเสยงตอเสถยรภาพของประชาธปไตยและกอใหเกดการเปลยนแปลงจากรปแบบของการปกครองในระบอบประชาธปไตยได

ปจจยเรองแรงผลกดนทางสงคม เปนการศกษาเกยวกบบทบาทของชนชนกลางในการพฒนา การด ารงอยและความลมเหลวของการปกครองในรปแบบของประชาธปไตย โดยมมมองในแงนเปนการศกษาเงอนไข งเชน ความไมเทาเทยมกนในการเขาถงทรพยากร ซงอาจเปนปจจยทน าไปสความขดแยงในสงคม น าไปสการขาดเสถยรภาพในทางการเมอง และสงผลตอการเปล ยนแปลงการปกครองไปจากระบอบประชาธปไตย หรอการเปลยนผานสระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตย

ปจจยทางดานเงอนไขระหวางประเทศ ทอาจท าใหเกดการเปลยนแปลงรปแบบการปกครองไปจากระบอบประชาธปไตย โดยใหความส าคญเกยวกบตวแสดงและบรบทระหวางประเทศทมอทธพลท าใหมการเปลยนแปลงระบอบประชาธปไตยภายในประเทศ

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.1.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 5.1.3 ในหนวยการศกษาหนวยท 5 ตอนท 5.1 เรองท 5.1.3

18 Luca Tomini, When Democracies Collapse: Assessing Transitions to Non-democratic Regimes in the Contemporary World, (London: Routledge, Taylor & Francis Group., 2018), 12.

18

กจกรรมท 5.1.3 การยอนกลบของเปลยนผานส ระบอบการปกครองทไมเปนประชาธปไตยเกยวของกบปจจยใดบาง อธบายมาพอสงเขป แนวตอบกจกรรมท 5.1.3

ปจจยทางดานเศรษฐกจ เปนการศกษาในเชงโครงสรางโดยการคนหาความสมพนธระหวางประชาธปไตย กระบวนการสรางประชาธปไตยและการพฒนาเศรษฐกจ

ปจจยทางดานสถาบนและการเมอง มมมองในทางสถาบนเนนทไปทรปแบบของรฐบาล การใชอ านาจบรหาร สถาบนทใชอ านาจตรวจสอบและถวงดล ระบบพรรคการเมอง เปนตน

ปจจยเรองแรงผลกดนทางสงคม เปนการศกษาเกยวกบบทบาทของชนชนกลางในการพฒนา การด ารงอยและความลมเหลวของการปกครองในรปแบบของประชาธปไตย

ปจจยทางดานเงอนไขระหวางประเทศ ใหความส าคญเกยวกบตวแสดงและบรบทระหวางประเทศทมอทธพลท าใหมการเปลยนแปลงระบอบประชาธปไตยภายในประเทศ

19

ตอนท 5.2 การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 5.2 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง เรองท 5.2.1 ความหมาย แนวคดการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย เรองท 5.2.1 แนวทางการศกษาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย แนวคด

1. การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยยงขาดแนวคดทชดเจนเกยวกบเรองน โดยเฉพาะการ ใหความหมายทไดรบการยอมรบของทกฝาย การปกครองในรปแบบประชาธปไตยเทานนทจะสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยได โดยประชาธปไตยจะเปน “the only game in town ” ททกฝายยอมรบในกตกาและกลไกของการปกครองในระบอบประชาธปไตยและใชหลกเกณฑนในการตอสกน โดยไมพยายามลมลางการปกครองในระบอบประชาธปไตย

2. แนวทางในการศกษาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยไว 3 แนวทาง คอ แนวทางทมตวแสดงเปนศนยกลาง แนวทางทมเหตการณเปนศนยกลาง และแนวทางเชงสถาบน โดยการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยนนม 4 ระดบ คอ ความเขมแขงเชงสถาบน ความเขมแขงของตวแทน ความเขมแขงเชงพฤตกรรม และความเขมแขงของวฒนธรรมพลเมอง

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 5.2 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายความหมาย แนวคดการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยได 2. อธบายแนวทางการศกษาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยได

20

เรองท 5.2.1 ความหมาย แนวคดการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย

ความหมายการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย

การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย (Democracy Consolidation) เปนหวขอหนงทมกจะถกน ามาใชเปนกรอบในการศกษาการเมองเปรยบเทยบ19 ภายใตการศกษาการเมองของประเทศในละตนอเมรกา ยโรปตะวนออก เอเซยตะวนออก หรอยโรปทางตอนใตนบแตทศวรรษท 1980 เปนตนมา แตอยางไรกตาม แมวาการศกษาในเรองการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยจะเปนแนวคดทไดรบความนยมในการศกษาแตกยงขาดแนวคดทชดเจนเกยวกบเรองน โดยเฉพาะการใหความหมายของค าวา “ การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย” ทไดรบการยอมรบของทกฝาย ซงปญหาในการนยามความหมายของค าวา “การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย” กเชนเดยวกนกบปญหาของการนยามความหมายของค าวา “ การเปลยนผานสประชาธปไตย” ดงนนค าวา “การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยจงกลายเปนแนวความคดทยงไมมความชดเจนในการศกษาบางแงมมทางการเมองของประเทศทสามารถเปลยนผานสประชาธปไตย20

ในประเทศทเปนประเทศประชาธปไตยเกดใหมนน การคกคามโดยทหารยงคงมอย ความเขมแขง (onsolidation) ของประชาธปไตย จะถกมองในฐานะทเปนกระบวนการของการก าจดสงทตรงขามกบความเปนประชาธปไตยซงเปนสวนหนงของตวแสดงทมอ านาจ และในบางครงความเขมแขง (consolidation) ของประชาธปไตย อาจถกเขาใจในฐานะทเปนการสรางสถาบนประชาธปไตยทมความถาวร ในขณะเดยวกนกมการจดออกแบบโครงสรางและท าหนาทของสถาบนนนในระบอบประชาธปไตย หรอถกมองในฐานะทเปนการก าจดคณลกษณะทไมใชประชาธปไตยของระบอบหลงเผดจการ แตอยางไรกตามการสรางกระบวนการและสถาบนทเปนประชาธปไตยนนโดยตวมนเองไมไดเปนหลกประกนวาจะสามารถก าจดคณลกษณะทไมใชประชาธปไตยออกไปได21 6

กลเลอรโม โอดอนเนลล (Guillermo O’Donnell) ไดกลาวถงทฤษฎของ “การสรางความเขมแขง” (Theories of “Consolidation”) วาเมอมการเลอกตงเกดขนและสภาพแวดลอมภายในประเทศ

19 Paul Barry Clarke, and Joe Foweraker, Encyclopedia of Democratic Thought, (London:

Routledge, an Imprint of Taylor & Francis Books, 2014), 252. 20 Ibid., 252. 21 Kellogge institute. “TRANSITIONS TO DEMOCRACY AND DEMOCRATIC CONSOLIDATION:

THEORETICAL AND COMPARATIVE ISSUES,” https://kellogg.nd.edu/sites/default/files/old_files/.../130_0.pdf. (Accessed Jan 23, 2019).

21

ประกอบดวยเสรภาพและสถาบนทเปนประชาธปไตยแลวการสรางเขมแขงคอการรกษาสถานภาพของการปกครองในระบอบประชาธปไตยใหคงอยไวได22

ฮวน เจ ลนซ (Juan J. Linz) ไดเสนอความเขมแขงของประชาธปไตยไววา “จะตองไมมตวแสดงทางการเมองทส าคญ พรรคการเมอง หรอองคกรกลมผลประโยชน กองทพ

หรอสถาบน ทจะพจารณาใชทางเลอกอนนอกจากกระบวนการทางประชาธปไตยเพอใหไดมาซงอ านาจ และ ไมมสถาบนทางการเมองหรอกลมใดจะสามารถยบยงการกระท าทผานกระบวนการประชาธปไตยโดยการเลอกตงมาแลว”23

แอนดรส สเกตเลอร (Andreas Schedler) ไดอธบายวาอะไรคอการสรางเขมแขงใหกบประชาธปไตย24 โดยความหมายโดยพนฐานส าหรบการสรางเขมแขงใหกบประชาธปไตยเปนการอธบาย “ปญหาในเรองความทาทายตอรฐทเปลยนผานมาใชระบอบการปกครองในระบอบประชาธปไตยวาจะสามารถรกษาการปกครองในรปแบบประชาธปไตยซงเปนระบอบใหมไวไดหรอไม และสามารถขยายระยะเวลาในการใชระบอบการปกครองนไดอยางยาวนานมากกวาเปนการใชในชวงระยะเวลาใดระยะเวลาหนง และเปนการสรางความคมกนไมไหระบอบเผดจการกลบมามอ านาจอก รวมไปถงสรางการปองกนการยอนกลบของคลนประชาธปไตยไปสเผดจการ แนวคดการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย

จากทกลาวขางตน เนองจากค าวา “ความเขมแขง” (consolidation) ไมไดมความหมายหนงเดยวทเขาใจตรงกน โดยเรมตนแลวความเขมแขงถกใชในความหมายเดยวกนกบ “ความมนคง” (stabilization) หรอ “ความยงยน” (sustainability)

อยางไรกตาม โอดอนเนลล (O’Donnell)25 ยนยนวา ความคงทนของประชาธปไตย (a persistence of a democracy) ไม ใช เปนส ง เดยวกบความเขมแข งของประชาธปไตย (The consolidation of democracy) ในความเปนจรงแลวไมมกระบวนการทเกดขนโดยอตโนมตทน าไปสความเขมแขงของประชาธปไตย โดยระบอบการปกครองนนสามารถยอนกลบไปสรฐบาลทเปนเผดจการไดหรอเดนหนาไปสรฐบาลทเปนประชาธปไตยไดเฉกเชนเดยวกน

22 Guillermo O' Donnell, “Illusions about Consolidation,” Journal of Democracy 7(2), (1996): 34-

51. 23 Juan J. Linz and Alfred Stepan, Problems of Democratic Transition and Consolidation:

Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe, (US: Johns Hopkins University Press, 1996). 24 Larry Jay Diamond, and Marc F. Plattner. The Global Divergence of Democracies. (Baltimore,

MD: Johns Hopkins University Press, 2001), 150. 25 Guillermo O'Donnell, “Illusions about Consolidation,” Journal of Democracy 7(2), (1996): 34-51.

Cited in Claus Fabian Faulenbach, “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?,” p. 4. www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019).

22

ส าหรบประชาธปไตยแลวความเปนประชาธปไตยขนต านนพจารณาไดจากการเลอกตง แตในระหวางการเลอกตงนนเรากพบวาบางครงประชาชนขาดสทธเสรภาพ หรอเปนการเลอกตงทไมไดอยบนหลกของนตธรรม26

แนวความคดการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยนน Przeworski มองวาประชาธปไตยจะอยในฐานะประชาธปไตยทเขมแขงไดกตอเมออยภายใตเงอนไขทางการเมองและเศรษฐกจของระบบของสถาบนทเฉพาะเจาะจงทประชาธปไตยกลายเปน “The only Game in Town”27 โดยทไมมใครทจะแสดงบทบาทนอกไปจากบทบาทในระบอบประชาธปไตย โดย Przeworski ใหความส าคญไปท ตวแสดง (Actor) ทศนคตของตวแสดง (attitude) และพฤตกรรมของตวแสดง (behavior) โดยตวแสดงเหลานจะยอมรบความชอบธรรมของสถาบนแมวาสถาบนนนจะไมไดเออประโยชนใหกบเขา28

Huntington ได ขยายแนวคดการสร า งความ เขมแข ง ให ก บประชาธป ไตย ( democratic consolidation) เพมมตทางดานวฒนธรรมประชาธปไตยเขาไป (democratic culture) โดยตระหนกวากระบวนการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยนนเปนกระบวนการทเกดขนโดยใชระยะเวลาทยาวนานดงนนประชาชนจ าเปนทตองยอมรบสถาบนทางการเมองทเปนประชาธปไตยและบรรทดฐานทางสงคม (norms) ทด ารงอยในสถาบนเหลานน โดยพลเมองตองเรยนรประชาธปไตย ทงน Huntington ไดกลาวถงปจจยทส าคญ 2 ดานของการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยในการเปลยนแปลงรฐบาล ดานหนงกคอชนชนน านนตองยอมรบการสญเสยอ านาจดวยวธการทไมใชความรนแรง กลาวอกนยหนงคอชนชนน าทางการเมองนนตองยอมรบการสญเสยอ านาจอยางสนต ในอกดานหนงสงทประชาชนตองการคอ รฐบาลใหม(a new government) เทานน ไมใชตองการรปแบบใหมของระบอบการปกครอง (a new type of regime)29 ส าหรบ กนเธอร, ไดอะมอนดรส และพเล (Gunther, Diamandourus and Puhle)30 ค าวาระบอบประชาธปไตยจะอยในฐานะประชาธปไตยเขมแขงกตอเมอ “กลมตางๆทงหมดในทางการเมองอยภายใตกรอบ

26 Ibid., 5. 27 Adam Przeworski, Democracy and the Market. Political and Economic Reforms in Eastern

Europe and Latin America, (Cambridge: Cambridge University Press, 1991), 26. 28 Guillermo O'Donnell. 1996, 4. 29 Samuel P. Huntington, The third wave. Democratization in the Late Twentieth Century,

(Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1991), 266-267 Cited in Guillermo O'Donnell, “Illusions about Consolidation,” Journal of Democracy 7(2), (1996): 34-51. Cited in Claus Fabian Faulenbach, “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?,” p.7 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019).

30 Richard Gunther, P. Nikiforos Diamandouros, Hans-Jürgen Puhle, The Politics of Democratic Consolidation. Southern Europe in Comparative Perspective. Baltimore, (London: John Hopkins University Press, 1995), p. 7 Cited in Claus Fabian Faulenbach, “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?,” p.7 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019).

23

การเขงขนทเปนกรอบความชอบธรรมเพยงหนงเดยวในการแขงขนทางการเมองทก าหนดโดยสถาบนทางการเมอง และเชอมนในการแขงขนภายใตกฎเกณฑประชาธปไตย ซงใหความส าคญไปทมตทางดานทศนคต (an attitudinal dimension) นนคอ การยอมรบสถาบนทางการเมองทจะด ารงอย และมตทางดานพฤตกรรม (a behavioral dimension) ซงกคอ ชดของบรรทดฐานของการกระท าทถกยอมรบโดยกลมตางๆ

ทงน ฮวน เจ ลนซ กบ อลเฟรด สตแพน (Juan J. Linz and Alfred Stepan) ไดอธบายถงเงอนไขเบองตน 3 ประการเกยวกบความเปนไปไดของการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย ดงน31

ประการแรก รปแบบการปกครองตองเปนรปแบบการปกครองโดยใชรฐธรรมนญ โดยการเลอกตงทมการใชอ านาจควบคมไมถอวาเปนการปกครองในรปแบบของประชาธปไตย และผชนะการเลอกตงตองไมใชอ านาจผกขาดแตเพยงฝายเดยว หรอกรณทพลเมองไมดรบการคมครองสทธตามหลกนตธรรมกไมสามารถสรางเขมแขงใหกบประชาธปไตยได

ประการทสอง ประชาธปไตยไมสามารถน ามาพจารณาในเรองการสรางเขมแขงไดถาหากวาการเปลยนผานสประชาธปไตยยงไมสมบรณ และการพจารณาวาการเปลยนผานสประชาธปไตยจะสมบรณหรอไม ไมไดพจารณาเพยงเรองการเลอกตงอยางสจรตและเปนธรรมเทานนเพราะเปนเพยงหลกการพนฐานในการเปนประชาธปไตย ถาหากรฐบาลทมาจากการเลอกตงยงถกครอบง าโดยอ านาจเผดจการอย

ประการทสาม ไมสมควรทจะมรฐใดเรยกการปกครองของตนเองวาเปนการปกครองในระบอบประชาธปไตย หากผปกครองไมไดปกครองในระบอบประชาธปไตย ถงแมวาจะมการเลอกตงทสจรตและเปนธรรมแลวกตาม แตหากมการกระท าทเปนการฝาฝนรฐธรรมนญ การฝาฝนสทธมนษยชนของปจเจกบคคลกบคนกลมนอย มการแทรกแซงกระบวนการนตบญญตและไมไดปกครองภายใตขอบเขตของกฎหมายกไมสามารถสรางเขมแขงใหกบประชาธปไตยได

โดยสรปแลว ไมมระบอบการปกครองในระบอบอนทไมใชการปกครองในระบอบประชาธปไตยจะสามารถสรางเขมแขงได ไมวาจะเปนประชาธปไตยแบบเทยม ประชาธปไตยแบบผสมทมสถาบนทเปนประชาธปไตยรวมกบสถาบนทไมเปนประชาธปไตย โดยการปกครองในรปแบบประชาธปไตยเทานนทสามารถสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยได ดงนนเงอนไขสามประการดงกลาวเปนพนฐานของรฐไดมการเปลยนผานสประชาธปไตยไดแลวเทานน และรฐบาลทเปนประชาธปไตยเทานนทจะสรางเขมแขงใหกบประชาธปไตยได โดยภาษาองกฤษใชค าวา “the only game in town” ซงหมายถงทกฝายจะยอมรบในกตกาและกลไกของการปกครองในระบอบประชาธปไตยและใชหลกเกณฑนในการตอสกน โดยไมพยายามลมลางการปกครองในระบอบประชาธปไตยและกลมการเมองตาง ๆ ตองสงเสรมไมใหมความความรนแรงทงภายในประเทศและระหวางประเทศ32

31 Juan J. Linz and Alfred Stepan, Problems of Democratic Transition and Consolidation:

Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe, (US: Johns Hopkins University Press, 1996). 32 Larry Jay Diamond, and Marc F. Plattner, The Global Divergence of Democracies. Baltimore,

(MD: Johns Hopkins University Press, 2001), 93.

24

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.2.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 5.2.1 ในหนวยการศกษาหนวยท 5 ตอนท 5.2 เรองท 5.2.1

กจกรรมท 5.2.1 จงอธบายเงอนไขการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย (democratic consolidation) ในทรรศนะ ฮวน เจ ลนซ กบ อลเฟรด สตแพน (Juan J. Linz and Alfred Stepan) มาพอสงเขป แนวตอบกจกรรมท 5.2.1

ประการแรก รปแบบการปกครองตองเปนรปแบบการปกครองโดยใชรฐธรรมนญ ประการทสอง การเปลยนผานสประชาธปไตยเปนการเปลยนผานทสมบรณ คอมการเลอกตงอยางสจรตและเปนธรรมและการเลอกตงนนตองไมถกครอบง าโดยอ านาจเผดจการ และประการทสาม ผปกครองปกครองในระบอบประชาธปไตย กลาวคอ ถงแมวาจะมการเลอกตงทสจรตและเปนธรรมแลวกตาม แตหากมการกระท าทเปนการฝาฝนรฐธรรมนญ การฝาฝนสทธมนษยชนของปจเจกบคคลกบคนกลมนอย มการแทรกแซงกระบวนการนตบญญตและไมไดปกครองภายใตขอบเขตของกฎหมายกไมสามารถสรางเขมแขงใหกบประชาธปไตยได

25

เรองท 5.2.2 แนวทางการศกษาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย

แนวทางการศกษาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย (democratic consolidation) มงเนน

ไปทกระบวนการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย (consolidation process) และใหความสนใจไปทปจจยทน าไปสความเขมแขงของประชาธปไตย33

เดวด คอลลเออร (David Collier ไดเสมอแนวทางในการศกษาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยไว 3 แนวทางการศกษาดวยกนคอ34

1) แนวทางทมตวแสดงเปนศนยกลาง (actor- centered) แนวทางในการศกษานใหความสนใจไปทความเตมใจ (willingness) อยางมนยยะส าคญของตวแสดงทมบทบาทภายในการปกครองในระบอบประชาธปไตย 2) แนวทางทมเหตการณเปนศนยกลาง (event-centerd) แนวทางในการศกษานใหความสนใจไปททการเลอกตงหรอสถาบนรฐธรรมนญ 3) แนวทางเชงสถาบน (institutional approach) แนวทางในการศกษานใหความสนใจไปทระดบของความเปนสถาบนตางๆ รวมถงใหความสนใจไปทชวงระยะเวลาของสถาบนทางการเมองทเกดขนมาใหมและขอบเขตของการเปลยนแปลงอยางมความหมายภายในสถาบนทางการเมองใหมเหลานน

แตอยางไรกตาม ไมมแนวทางการศกษาใดเพยงแนวทางการศกษาเดยวทเพยงพอตอการอธบายการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย เนองจากในปรากฏการณหนงตางมความสมพนธระหวางตวแสดง (actors) สถาบน (institutions) และเหตการณ (events)

หากขยายขอบขายของแนวการศกษาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย ไปทมตการวเคราะหการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยแลว จากการใหความหมายของ ลนซกบสตแพน (Linz and Stepan)35 วาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยหมายถง สถานการณทางการเมองทซงประชาธปไตยกลายเปน

33 Kellogge institute. “TRANSITIONS TO DEMOCRACY AND DEMOCRATIC CONSOLIDATION:

THEORETICAL AND COMPARATIVE ISSUES,” https://kellogg.nd.edu/sites/default/files/old_files/.../130_0.pdf. (Accessed Jan 23, 2019).

34 Ibid., 6. 35 Juan J. Linz and Alfred Stepan, Problems of Democratic Transition and Consolidation:

Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe, (US: Johns Hopkins University Press, 1996), p. 5 Cited in Claus Fabian Faulenbach, “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?,” p.7 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019).

26

‘the only game in town’ แลวสามารถน าไปสการพจารณาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยใน 3 มต ดวยกน คอ36

มตดานพฤตกรรม (behavioral dimension) โดยในระบอบประชาธปไตยทถกท าใหเขมแขงนน จะไมมตวแสดงทางการเมองได “พยายามบรรลเปาหมายโดยการสรางระบอบการปกครองทไมใชประชาธปไตยหรอใชความรนแรงหรอใชการแทรกแซงโดยตางชาต” มตดานทศนคต (attitudinal dimension) ประชาธปไตยทถกเรยกวาประชาธปไตยเขมแขงนนความคดเหนสาธารณะของคนสวนใหญจะตระหนกและใหความส าคญกบกระบวนการประชาธปไตย (the democratic procedures) และสถาบนทางการเมองทเปนประชาธปไตยในฐานะทเปนรปแบบทเหมาะสมทสดของการปกครอง มตดานรฐธรรมนญ (constitutional dimension) ประชาธปไตยทถกเรยกวาประชาธปไตยเขมแขงนนรฐบาลจะแกไขปญหาความขดแยงโดยใชกระบวนการและกฎหมายทเปนประชาธปไตย

ทงน ความเขมแขง (consolidation) เกดขนนน ตองสรางใหเกดความเขมแขงใน 5 พนทดวยกนคอ ความเขมแขงในประชาสงคม (civil society) ความเขมแขงในสงคมการเมอง (political society) ความเขมแขงในหลกนตธรรม (rule of law) ความเขมแขงในเครองมอของรฐ (state apparatus) และความเขมแขงของสงคมเศรษฐกจ (economic society) หรอกลาวอกนยหนง คอ พนททง 5 พนทนมความจ าเปนทตองถกเตมเตมโดยสงทเรยกวาประชาธปไตยเขมแขง37

โวลฟกง เมอรเคล (Wolfgang Merkel) ไดพฒนาแนวความคดการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยซงอยบนฐานแนวความคดของ สตแพนกบลนซ (Stepan and Linz) และไมไดวเคราะหเพยงแค 3 มตเทานน แตวเคราะหการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยใน 4 ระดบดวยกน ประกอบดวย มตระดบมหภาค (macro-level) มตระดบกลาง 2 มต (intermediate levels) และระดบจลภาค (micro lavel) 1 มต ดงน38

36 Juan J. Linz and Alfred Stepan, Problems of Democratic Transition and Consolidation:

Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe, (US: Johns Hopkins University Press, 1996), p, 6 Cited in Claus Fabian Faulenbach, “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?,” p. 8 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019)

37 Ibid., 8. 38 Wolfgang Merkel, “Theorien der Transformation: Die demokratische Konsolidierung

postautoritärer Gesellschaften,” In: Offe, C. / von Beyme, K. (Ed.): Politische Theorien in der Ära der Transformation, 1996, 30-58. Opladen: Westdeutscher Verlag Cited in Claus Fabian Faulenbach, “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?,” p.9-10 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019).

27

ภาพท 2 ระดบความเขมแขงของประชาธปไตยในทรรศนะของ Merkel ทมา Claus Fabian Faulenbach. “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to

Aid Actors with Democracy Assistance?,” p.10 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_ Faulenbach.pdf, (Accessed Jan 23, 2019)

1 ความเขมแขงเชงสถาบน (institutional consolidation) หมายถง รฐธรรมนญและสถาบนทางการเมองทเปนหลกของรฐ เชน รฐสภา รฐบาล สาร และระบบการเลอกตง นนอยบรรทดฐานของสงทเรยกวาประชาธปไตย

ความเขมแขงเชงสถาบนนเนนไปทกระบวนการของการรางกฎหมายรฐธรรมนญและรฐธรรมนญโดยตวมนเอง Merkel ใหความส าคญไปทมตของความชอบธรรมของรฐธรรมนญ ( the legitimacy of the constitution) ทงความชอบธรรมอยางเปนทางการและความชอบธรรมในเชงประจกษ และมตของโครงสรางของรฐธรรมนญ (the structure of the constitution) โดยปจจยนไมไดพจารณาแตเฉพาะรฐธรรมนญเทานนแตยงรวมถงในมตของการเมองและสงคมดวย โดยใหความส าคญไปทคนกลมนอยตองไมถกเลอกปฏบตไมวาจะเปนดวยเหตผลของเชอชาต ศาสนา กตาม

2 ความเขมแขงของตวแทน (representative consolidation) หมายถง ความเขมแขงของพรรคการเมองและกลมผลประโยชนตางๆ โดยระบบพรรคการเมองนนไมสามารถพจารณาแยกออกจากระบบการเลอกตงไดซงระบบการเลอกตงนนขนอยกบสงแวดลอมทางดานการเมองและสงคม โดยใหความส าคญไปทระดบความแตกแยกของพรรคการเมอง การแบงขวของพรรคการเมอง และการลงคะแนนเสยงของผเลอกตงเปนส าคญ โดยพรรคการเมองทมระดบความแตกแยกต า และระดบของการแบงขวทต าจะสนบสนนการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย

3 ความเขมแขงเชงพฤตกรรม (behavioral consolidation) หมายถง ความเขมแขงของตวแสดงทมอ านาจ เชนทหาร ผประกอบการ หรอกลมเคลอนไหวตางๆ เปนตน โดยตวแสดงทมอ านาจนจะไม

28

พยายามเคลอนไหวหรอแสวงหาผลประโยชนนอกเหนอไปจากหรอตอตานสถาบนและตวแสดงทมความชอบธรรมในระบอบประชาธปไตย

โดยเมอ 3 มตขางบนเขมแขง ไมวาจะเปนมตดานสถาบน มตดานตวแทน และมตดานพฤตกรรม กจะสงผลไปยงมตดานสดทายซงเปนมตในระดบทเลกทสด ซงกคอ มตดานวฒนธรรมพลเมองหรอวฒนธรรมการเมอง

4 ความเขมแขงของวฒนธรรมพลเมองหรอวฒนธรรมการเมอง (civic culture or political culture) ซงเปนพนฐานของการปกครองในระบอบประชาธปไตย โดยวฒนธรรมพลเมองเปนเงอนไขทส าคญส าหรบการปกครองในระบอบประชาธปไตย

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.2.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 5.2.2 ในหนวยการศกษาหนวยท 5 ตอนท 5.2 เรองท 5.2.2

กจกรรมท 5.2.1 การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย (democratic consolidation) ในทรรศนะ Wolfgang Merkel มกระดบ ไดแกระดบใดบาง แนวตอบกจกรรมท 5.2.1

การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย (democratic consolidation) ในทรรศนะ Wolfgang Merkel ม 4 ระดบ ไดแก 1 ความเขมแขงเชงสถาบน (institutional consolidation) หมายถง รฐธรรมนญและสถาบนทางการเมองทเปนหลกของรฐ เชน รฐสภา รฐบาล สาร และระบบการเลอกตง นนอยบรรทดฐานของสงทเรยกวาประชาธปไตย 2 ความเขมแขงของตวแทน (representative consolidation) หมายถง ความเขมแขงของพรรคการเมองและกลมผลประโยชนตางๆ 3 ความเขมแขงเชงพฤตกรรม (behavioral consolidation) หมายถง ความเขมแขงของตวแสดงทมอ านาจ 4 ความเขมแขงของวฒนธรรมพลเมองหรอวฒนธรรมการเมอง (civic culture or political culture) ซงเปนพนฐานของการปกครองในระบอบประชาธปไตย

29

ตอนท 5.3 ความสมพนธระหวางการเปลยนผานสประชาธปไตยและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย ปญหา และแนวทางแกไข โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 6.3 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง เรองท 5.3.1 ความสมพนธระหวางการเปลยนผานสประชาธปไตยและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย เรองท 5.3.2 ปญหา และแนวทางแกไขการเปลยนผานสประชาธปไตย เรองท 5.3.3 ปญหา และแนวทางแกไขการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย แนวคด

1. การเปลยนผานสประชาธปไตย (democratic transition) มความสมพนธกบการสรางความ เขมแขงใหกบประชาธปไตย (democratic consolidation) ในลกษณะของความสมพนธทเปนกระบวนการทตอเนองในกระบวนการท าใหเปนประชาธปไตย (democratization)

2. ปญหาความทาทายทเกดขนจากการเปลยนแปลงจากระบอบเผดจการไปสประชาธปไตยคอ การเตรยมพรอมส าหรบการเปลยนผาน การสนสดของระบอบเผดจการ การสรางและการจดการเรองถายโอนอ านาจ และการสรางเสถยรภาพและกระบวนการทางสถาบนของการปกครองในระบอบประชาธปไตย การแกไขปญหาการเปลยนผานนนสวนหนงเกยวของกบการสรางเงอนไขในการลมสลายของระบอบเผดจการ ประกอบกบการออกแบบโครงสรางสถาบนการเมองใหมและสรางวฒนธรรมทางการเมองทสอดคลองและสนบสนนการปกครองในระบอบประชาธปไตย 3. ปญหาของการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยคอการทไมสามารถท าใหการปกครองในระบอบประชาธปไตยด ารงอยไดอยางมนคง ยงยน และฝงรากลกลงเปนสวนหนงของวถชวตของประชาชน การแกไขปญหาการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยคอการพยายามสรางใหประชาธปไตยเปน“เพยงเกมเดยวทเลนกนอยในสงคม” (the only game in town) กบ การสรางความเปนสถาบน และการสรางวฒนธรรมพลเมอง วตถประสงค เมอศกษาตอนท 5.3 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. วเคราะหความสมพนธระหวางการเปลยนผานสประชาธปไตยและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยได 2. วเคราะหปญหา และแนวทางแกไขการเปลยนผานสประชาธปไตยได 3. วเคราะหปญหา และแนวทางแกไขการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยได

30

เรองท 5.3.1 ความสมพนธระหวางการเปลยนผานสประชาธปไตยและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย ปญหา และแนวทางแกไข

การเปลยนผานสประชาธปไตย (democratic consolidation) มความสมพนธกบการสรางความ

เขมแขงใหกบประชาธปไตย (democratic consolidation) ในลกษณะของความสมพนธทเปนกระบวนการทตอเนองในกระบวนการท าใหเปนประชาธปไตย (democratization)

ฮนตงตน (Huntington) ไดเสนอขนตอนในกระบวนการท าใหเปนประชาธปไตยไว 4 ขนตอน ดงน39 (1) ความเสอมสลายของระบอบการปกครองแบบอ านาจนยม (decay of authoritarian

rule) (2) การเปลยนผาน (transition) (3) การสรางความเขมแขง (consolidation) (4) การบรรลวฒภาวะของระเบยบทางการเมองแบบประชาธปไตย (maturing of democratic

political order) อยางไรกดหากพจารณากระบวนการของการท าใหเปนประชาธปไตย (the process of the

democratization) นนจะถกแบงออกเปน 2 สวนหลกดวยกนคอ การเปลยนผาน (transition) และ การสรางความเขมแขง (consolidation)40

การเปลยนผาน (transition) เปนกระบวนการทอธบายถงการเปลยนแปลงจากระบอบเผดจการ (an authoritarian regime) ทมจดเรมตนจากการพงทลายของระบอบน ไปสการท าหนาทของระบอบประชาธปไตย (democratic regime) ดงนน การเปลยนผานจงเปนกระบวนการทมการเปลยนแปลงอยางถอนรากถอนโคนในรปแบบของรฐบาล โดยการสรางความเขมแขง (consolidation) เปนสงทตามในกระบวนการท าใหเปนประชาธปไตย (democratization)41

ทงน เมอมการเปลยนผานการปกครองไปสระบอบประชาธปไตยแลว ไมเสมอไปทระบอบประชาธปไตยนนจะมความเขมแขงหลงการเปลยนผาน ในบางกรณแมเปลยนผานไปสระบอบประชาธปไตยแลว แตระบอบประชาธปไตยทเปนผลจากการเปลยนผานนนกลบด ารงอยในระยะเวลาทไมนานและยอนกลบมาสการปกครองทไมเปนประชาธปไตยอกครง

39 Samuel P. Huntington, The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century,

(Oklahoma : University of Oklahoma Press, 1993). 40 Claus Fabian Faulenbach, “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with

Democracy Assistance?,” p. 3 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019).

41 Ibid., 4.

31

กรณศกษาการเปลยนผานสประชาธปไตยทวโลก42 1) ยโรปตอนใต การเปลยนผานสประชาธปไตยไดเกดขนเมอประมาณกลางทศวรรษท 1970 ในยโรปตอนใต ท

โปรตเกส กรซ สเปน และตรก เปนจดเรมตนทเรยกกนวา เปนคลนลกทสามของกระบวนการท าใหเปนประชาธปไตย และการเปลยนผานของทงสประเทศไดถกน ามาพจารณาในเรองการสรางประชาธปไตยใหมนคง อยางไรกตามรปแบบของการเปลยนแปลงนนมความแตกตางกนในแตละกรณ โดยการเปลยนแปลงของแตละประเทศมจดเรมตนทแตกตางกน ลกษณะของเผดจการในแตละประเทศมความแตกตางทงทางดานลกษณะและระยะเวลาในการครองอ านาจ

ในประเทศโปรตเกส การเปลยนผานสประชาธปไตยเรมตนโดยการปฏวตของทหารโดยเจาหนาทระดบลาง สมาชกของระบอบการปกครองเดมทงในรฐบาลและในรฐสภาไมไดมบทบาทอยางแทจรงในการเปลยนผานและบางคนถกจ าคก อยางไรกตามทหารไดแบงออกเปนทหารทางการเมองและทางอดมคต ซงท าใหกระบวนการเปลยนผานนนมความซบซอนและลาชา

ในประเทศกรซ กระบวนการเปลยนผานเกดจากวกฤตการณภายนอกประเทศซงน ามาสความลมเหลวของรฐบาลทหารและเปนจดสนของรฐบาลทหารแลวเรมตนการปกครองในระบอบประชาธปไตย อยางไรกตามระบอบเผดจการเองกมผสนบสนนนอยและลมเหลวในการสรางความเขมแขงในเรองความชอบธรรมซงกลายเปนจดออนอยางมากกอนทจะเกดวกฤตการณภายนอกในไซปรสและน ามาสความลมเหลวของ

ระบอบเผดจการในทสด ในประเทศสเปนเปนกระบวนการเปลยนผานโดยผานการเจรจาตอรอง การเปลยนผานเร มตน

โดยตวแทนของระบอบการปกครองเดม เปนผควบคมขอตกลงและขอบเขตท าใหความสมพนธมความราบรนโดยปราศจากความรนแรง และเกดขนภายใตความสมพนธระหวางประเทศ ซงถาหากผน าของแควนบาส

และคาตาลนมทกษะนอยกวาทควรจะเปน ผลลพธอาจออกมาแตกตางได สวนในตรกนนเปนกรณทแตกตางกนออกไปเพราะวามบทบาทพเศษของทหารชาวเตรกทกอตง

โดยสาธารณะรฐเตรกและไดมบทบาททางการเมอง โดยทหารมมมมองวาตนเองเปนผพทกษการปกครองในระบอบประชาธปไตยของชาวเตรกและไดเขาแทรกแซงโดยการลมลางรฐบาลทมาจากการเลอกตงถง 3 ครงเมอเชอวาการปกครองในระบอบประชาธปไตยเรมอยในอนตราย และภายหลงไดเรมกระบวนการฟนฟและ

42 Diane Ethier (edt.), Democratic Transition and Consolidation in Southern Europe, Latin America

and Southeast Asia, (London: THE MACMILLAN PRESS, 1990). โปรดด Ioannis N. Grigoriadis. Democratic Transition and the Rise of Populist Majoritarianism:

Constitutional Reform in Greece and Turkey. Cham : Springer International Publishing : Imprint: Palgrave Macmillan, 2018.

โปรดด Martí-Costa. Urban governance in Spain: From democratic transition to austerity policies In Urban Studies. (Urban Studies, 1 July 2017, 54(9): 2107-2122). SAGE Publications Ltd. 2017.

32

ปฏรปโดยการก าจดโครงสรางทมจดออนในระบบการเมองออกไป และทหารไดเขามาบทบาททางการเมอง

และเขามาเปนนกการเมองเองดวย ภายหลงจากทศวรรษท 1980 ประเทศตรกมการเปลยนผานสประชาธปไตยอนมเอกลกษณของ

ตนเอง โดยทหารไดมความพยายามในการรปแบบการปกครองประชาธปไตยแบบชน า (guided democracy) โดยแมไมไดมการปกครองโดยตรงแตกอยเบองหลงการปกครองประเทศ

2) ละตนอเมรกา เสนทางการเปลยนแปลงระบอบการปกครองในละตนอเมรกามความสมพนธกบปจจยภายนอก โดย

ประเทศตาง ๆ มทางเลอกระหวางการปกครองในรปแบบเผดจการหรอประชาธปไตย โดยวฏจกรการเปลยนแปลงไดแสดงใหเหนถงวฒนธรรมทางการเมองของละตนอเมรกาทเปนเผดจการและโครงสรางทางการเมองและสงคมทมล าดบชนและคณคาของประชาธปไตยทเปนรากฐานเกยวกบความคดในยครแจงกบการปฏวตของฝรงเศสและอเมรกา พฒนการของชนชนกลางและคณคาทสอดรบกบชนชนกลาง ในละตนอเมรกาคณคาเหลานรวมไปถงการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการเพมขนทางเศรษฐกจ การศกษาและการมสวนรวมทางการเมอง ในทศวรรษท 1930 ไดมกลมฟาสซสต ขนในทวปยโรปและมแนวโนมทจะยอมรบระบอบการปกครองแบบเผดจการในละตนอเมรกาดวย ยกตวอยางเชนในบราซลหรอในอารเจนตนา ในครงศตวรรษตอมาลกษณะของระบอบการปกครองมลกษณะเปนวฏจกรของการปกครองในระบอบประชาธปไตยและเผดจการ โดยมการปกครองในระบอบประชาธปไตยจากชวงกลางไปจนถงปลายทศวรรษท 1940 ตอมาในทศวรรษท 1950 มการเปลยนแปลงเปนการปกครองในรปแบบเผดจการ ตอมาไดกลบมาเปนการปกครองในรปแบบประชาธปไตยทแขงแรงในปลายทศวรรษท 1950 และตอนตนของทศวรรษท 1960 แลวกลบไปเปนการปกครองในรปแบบเผดจการอกในบางประเทศในทศวรรษท 1960 – 1970 ทเดนชดไดแกบราซล ในป ค.ศ.1964 อารเจนตนาในค.ศ.1966 กบ 1976 และชลในค.ศ.1973 เปนการตอบสนองตอภยคกคามทางการเมองโดยกลมฝายซายหวรนแรงทใหการสนบสนนโดยควบา

กระบวนการท าใหเปนประชาธปไตยนนไดมขนในทศวรรษท 1980 – 1990 แนวโนมของทงทวปมแนวโนมทจะปกครองในระบอบประชาธปไตย ใชหลกการตลาดเสรและเสรนยม และบทบาทของประชาสงคมมความเขมแขงขนและมการเลอกตงเจาหนาทของรฐ ในบางประเทศไดเปลยนแปลงการปกครองจากรปแบบเผดจการทหาร ในตอนกลางของอเมรกานนมผลมาจากการเปลยนแปลงสมดลของโลกและภมภาคเนองจากการลมสลายของสหภาพโซเวยตไดท าใหเกดเงอนไขสนตภาพและท าใหเกดกระบวนการทางประชาธปไตย ระบอบประชาธปไตยเปนเรองทวไปภายในระบบของอเมรกา องคการรฐอเมรกน (The Organization of American States : OAS) ไดม ค าประกาศแหงซานโจเซและกฎบตรประชาธปไตยอน เ ตอร อ เ ม ร ก น ( Declaration of San Jose and the Inter-American Democratic Charter) ซ ง ม

โปรดด Ioannis N. Grigoriadis, Democratic Transition and the Rise of Populist Majoritarianism:

Constitutional Reform in Greece and Turkey, (Cham : Springer International Publishing : Imprint: Palgrave Macmillan, 2018).

33

พนธกรณใหรฐทเปนสมาชกขององคการรฐอเมรกนสงเสรมและปองกนหลกสทธมนษยชนและการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตยและเปนฝายตรงกนขามกบเงอนไขทไมเปนประชาธปไตย ในประเทศอารเจนตนานนผลจากวกฤตการณภายนอกโดยอารเจนตนาพายแพในสงครามเกาะฟอรก

แลนดเปนสาเหตทส าคญทท าใหการปกครองในระบอบทหารไมสามารถด ารงอยตอไปได และท าใหเกดการเลอกตงขนในค.ศ.1983 และสาเหตประการทสองของการเปลยนแปลงคอการเขารบต าแหนงของรฐบาลพลเรอนใหมโดยราอล แอลโฟนซน (Raul Alfonsín) ซงไดทาทายอยางมากตอการสรางความมนคงใหกบประชาธปไตยในอารเจนตนา และท าใหพลเรอนมอ านาจเหนอทหาร การสรางความโปรงใสใหกบอาชญากรรมและการฝาฝนหลกสทธมนษยชนทเกดขนในชวงททหารครองอ านาจ แตประเทศอยในสถานการณทยากล าบากทางเศรษฐกจท าใหเกดปญหาตอภาวะผน าของเขาและรฐบาลยงคงใหความส าคญเกยวกบองคกรประชาสงคมและการนบถอเสรภาพของพลเมอง เสรภาพของสอมวลชน และกระบวนการนตบญญตและตลาการทเปนอสระ แตในทสดแลวรฐบาลของราอล แอลโฟนซนกตองลาออกกอนครบวาระเปนเวลา 6 เดอนเนองมาจากปญหาทางเศรษฐกจและเงนเฟอ แตรปแบบการปกครองในระบอบประชาธปไตยไมไดพงลงไปดวยและรฐบาลตอมาไดสรางความมนคงใหกบประชาธปไตยในอารเจนตนา

ประเทศชลมการเปลยนผานสประชาธปไตยตามอยางประเทศสเปนซงเปนกระบวนการท าใหเปนประชาธปไตยตามบทบญญตของรฐธรรมนญทก าหนดโดยรฐบาลเผดจการ การเปลยนผานโดยการมรฐบาลทไดรบการเลอกตง แตมองคประกอบทท าใหระบบทหารยงคงอย การเปลยนผานของชลเรมจากการบญญตรฐธรรมนญ ค.ศ.1980 ซงยงคงบงคบใชอยโดยกระบวนการเปลยนผานทส าคญอยในค.ศ.1988 โดยประชาชนชาวชลปฏเสธทจะใหนายพลปโนเชเปนประธานาธบดตอท าใหเกดการเลอกประธานาธบดใหม ล าดบตอมาของการเปลยนผานสประชาธปไตยของชลเปนชวงเวลาทรฐบาลประชาธปไตยใหมใ นชวง ค.ศ.1990 – 2005 ตามบทบญญตของรฐธรรมนญซงท าใหก าจดระบอบเผดจการออกไป โดยรฐธรรมนญไดถก

ออกแบบมาเพอปองกนไมใหผน าทางทหารทหรอผสนบสนนเขามามอ านาจ ประเทศเปรนนการลงจากอ านาจของประธานาธบดอลเบอรโต ฟจโมร ในค.ศ.2000 ท าใหรฐบาล

ลมสลาย โดยสาเหตไมไดมาจากแรงกดดนภายนอก แตเปนมอขวาทเปนทปรกษาคอวลาดมโร มอนเตสสนอสไดปรากฎเทปการตดสนบนทางโทรทศนท าใหเกดวกฤตการณทางการเมอง เหตผลทรฐบาลของฟจโมรประสบความลมเหลวเนองมาจากประธานาธบดฟจโมรไมสามารถสรางสถาบนทมอ านาจในระบอบเผดจการไดและตอมาการเปลยนผานเรมในรฐบาลประธานาธบดพาเนยกว ซงเปนประธานาธบดชวคราวไดเรมตนจากการสนบสนนของพรรคการเมองและก าจดเจาหนาททหารออกไป ตอมาในยคของรฐบาลทได รบการเลอกตง

Facultad de Economía. “The democratic transitions in Mexico and Latin American in the late

20th century,” https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/5900524.pd. (Accessed Jan 23, 2019). โปรดด Alex E. Fernández Jilberto, Social Actors, Neoliberalism and Transition to Democracy in

Chili Department of International Relations and Public International Law, (University of Amsterdam, 1989).

34

อเลฮานโดร โตเลโด (Alejandro Toledo) ซงเคยท างานอยในสถาบนทางการเงนระหวางประเทศหลายสถาบน รฐบาลทไดรบการเลอกตงเคารพตอสถาบนประชาธปไตยและใหเสรภาพแกผสอขาว ใชการกระจาย

อ านาจและมพลเรอนมอ านาจอยเหนอทหาร 3) ยโรปตะวนออกกบภายหลงสหภาพโซเวยตลมสลาย การเปลยนผานในยโรปตะวนออกมลกษณะคลายการเปลยนผานในระบอบเผดจการในยโรปตอนใต

กบในละตนอเมรกาแตมความแตกตางกนอยางส าคญในหลายทาง ประการแรกในยโรปตะวนออกมปจจยภายนอกเปนปจจยส าคญในการเปลยนแปลงมากกวาในยโรปตอนใตหรอในละตนอเมรกา เพราะในยโรปตะวนออกไดถกปกครองในรปแบบของสหภาพโซเวยตมานบสามสบป ประธานาธบดมคาเอลโกบาชอฟไมไดตองการลมลางระบอบคอมมวนสตในยโรปตะวนออก แตอยางไรกตามปญหาเรองความชอบธรรมของพรรคคอมมวนสตนนมปญหาท าใหเกดกระบวนการเปลยนแปลง ประการตอมาคอปจจยในทางเศรษฐกจ ความชอบธรรมของการปกครองในยโรปตะวนออกทจะสามารถรกษามาตรฐานการครองชพพลเมองของพวกเขาเพราะเกดปญหาทางเศรษฐกจในรฐคอมมวนสตในยโรปตะวนออกในปลายทศวรรษท 1970 และตอนตนของทศวรรษท 1980 ทท าใหเกดปญหาเรองความชอบธรรมของระบอบ แตในทางตรงกนขามกบยโรปตอนใตและในละตนอเมรกาเพราะวาทงสองภมภาคทหารไดเขามามบทบาทในการเปลยนผานสประชาธปไตยแตอยางไรกตามในกรณของยโรปตะวนออกทหารไมไดมบทบาทในการเปลยนผานดงกลาวยกเวนในกรณของโรมาเนยเนองมาจากทหารในภมภาคยโรปตะวนออกสวนใหญเคยถกควบคมโดยพรรคคอมมวนสต

การเปลยนผานสประชาธปไตยทงในโรมาเนย ในค.ศ.2005 และในสาธารณรฐครกในค.ศ.2010 เปนตวอยางของการเปลยนผานทเรมตนโดยสงคม โดยทงสองประเทศเรมกระบวนการเปลยนผานโดยแรงกดดนจากบคคลดอยโอกาสของประเทศ โดยทงสองประเทศมคณลกษณะเหมอนกนคอสงคมขาดการไดรบการ

พฒนาทดและกระบวนการเปลยนผานในทองประเทศมลกษณะเปนการสรางความไมสงบสขภายในสงคม 4) เอเชย การเปลยนผานสประชาธปไตยในทวปเอเซยนนมความแตกตางหลากหลายเปนอยางมาก เนองจาก

การเปลยนแปลงขนอยบนฐานของแตละรฐบาล ประเทศทส าคญไดแกเกาหลเหนอ ลาว เวยดนาม พมา และ

จนนนไมไดรบการพจารณาวาเปนสงคมประชาธปไตยและยงคงปกครองดวยระบอบเผดจการอย สวนประเทศฟลปปนส อนดย ปากสถาน และศรลงกาไดน าระบอบประชาธปไตยมาปรบใชแตปรากฎวาอนเดยเปน

โปรดด Facultad de Economía, “The democratic transitions in Mexico and Latin American in the

late 20th century,” https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/5900524.pd. (Accessed Jan 23, 2019).

โปรดด Barbara Wejnert, Transition to Democracy in Eastern Europe and Russia: Impact on Politics, Economy and Culture, (US: Praeger, 2002).

โปรดด Yongming, Shi. “The Implications of Myanmar's Democratic Transition,” China International Studies Vol. 33, (2012): 37-53. และ Guo, Sujian and Stradiotto, Gary A. “Prospects for Democratic Transition in China,” Journal of Chinese Political Science Vol. 23 Issue 1, (March 2018): 47, 15

35

ประเทศเดยวสามารถสรางความมนคงใหกบประชาธปไตยของตนเองได จนไดรบการขนานนามวาเปนประเทศประชาธปไตยทมประชากรมากทสดในโลก สวนประเทศอนนนไดลมเหลวในการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตยแลวกลบไปในใชระบอบเผดจการในทสด สวนประเทศเกาหลใตและไตหวนทเปลยนผานสระบอบประชาธปไตยไดเกดขนภายใตบรบทของการสรางสงคมสมยใหมและการเปลยนรปแบบทางเศรษฐกจ

โดยประเทศทงสองไดพฒนาการอยางรวดเรวในทศวรรษท 1950 และในทศวรรษท 1980 ทงนจะเหนไดวาบางประเทศทมการเปลยนผานไปสประชาธปไตย แต ณ ปจจบนกลบไมสามารถ

สรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยได บางประเทศยอนกลบไปสการปกครองทไมเปนประชาธปไตย ทงนกเพราะไมสามารถสรางความเขมแขงเชงสถาบน ( institutional consolidation) ความเขมแขงของตวแทน (representative consolidation) ความเขมแขงเชงพฤตกรรม (behavioral consolidation) และความเขมแขงของวฒนธรรมพลเมองหรอวฒนธรรมการเมอง (civic culture or political culture) ใหเกดขนในระบอบประชาธปไตยทเปลยนผานมาได จงไมสามารถน าไปสการสรางความเขมแขงใหประชาธปไตย (democratic consolidation) ไดในทสด

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.3.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 5.3.1 ในหนวยการศกษาหนวยท 5 ตอนท 5.3 เรองท 5.3.1

กจกรรมท 5.3.1 การเปลยนผานสประชาธปไตย (democratic consolidation) มความสมพนธกบการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย (democratic consolidation) อยางไร แนวตอบกจกรรมท 5.3.1 การเปลยนผานสประชาธปไตย (democratic transition) มความสมพนธกบการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย (democratic consolidation) ในลกษณะของความสมพนธทเปนกระบวนการทตอเนองในกระบวนการท าใหเปนประชาธปไตย (democratization) การเปลยนผาน (transition) เปนกระบวนการทอธบายถงการเปลยนแปลงจากระบอบเผดจการ (an authoritarian regime) ทมจดเรมตนจากการพงทลายของระบอบนไปสการท าหนาทของระบอบประชาธปไตย (democratic regime) ดงนน การเปลยนผานจงเปนกระบวนการทมการเปลยนแปลงอยางถอนรากถอนโคนในรปแบบของรฐบาล โดยการสรางความเขมแขง (consolidation) เปนสงทตามในกระบวนการท าใหเปนประชาธปไตย (democratization)

Shaun Gregory, Democratic transition and security in Pakistan, edited by Shaun Gregory.

(London : Routledge, 2016). โปรดด Huang, K.-P and Schuler, P. “A status quo theory of generalized trust: Why trust may

reduce the prospects for democratic transition in East Asia In: Comparative Politics,” Comparative Politics, October 2018, 51(1):121-132.) City University of New York: 2018).

36

เรองท 5.3.2 ปญหา และแนวทางแกไขการเปลยนผานสประชาธปไตย

ปญหาการเปลยนผานสประชาธปไตย

สภาพปญหา ความทาทายทเกดขนจากการเปลยนแปลงจากระบอบเผดจการไปสประชาธปไตยม 4 ประการส าคญคอ43.-

(1) การเตรยมพรอมส าหรบการเปลยนผาน (Preparing for the transition) การเตรยมพรอมส าหรบการเปลยนผานเกยวของกบความมนใจวาแรงผลกดนภายในทท าใหสนสดระบอบการปกครองแบบเผดจการจะตองมประสทธภาพเพยงพอโดยตองมแรงสนบสนนมากพอ มความรวมมอกน มความชอบธรรมและมองคประกอบอน ๆ ทสามารถลมรฐบาลเผดจการลงได ในบางกรณจะมตวแปรจ านวนมากภายในระบอบเผดจการเองและบางกรณตวแสดงระหวางประเทศไดเขามามบทบาทในการสนบสนนใหเกดการเปลยนผานสประชาธปไตย การเปลยนแปลงระบอบเผดจการในทางปฏบตน นไมใชเรองงาย ดงนนจงตองอาศยความรวมมอของหลายฝาย และตองมการยอมรบคณคาของประชาธปไตยอยางแทจรง การรวาท าอยางไรทจะลมลางการปกครองในระบอบเผดจการไดเปนหวใจส าคญของการเปลยนแปลงระบอบการปกครอง

(2) การสนสดของระบอบเผดจการ (ending the authoritarian regime) การสนสดของระบอบเผดจการเกยวของกบการหมดอ านาจลงของระบอบเผดจการทด ารงอยอยางแทจรง โดยรฐบาลเผดจการไมไดหมดอ านาจลงจนกวาสวนส าคญภายในระบอบไดกอใหเกดหนทางทไมสามารถหลกเลยงได เชน การสญเสยการสนบสนนจากสาธารณชน ความรนแรง การแบงแยกในกองก าลง ความเสยหายทางเศรษฐกจอยางรายแรง การคว าบาตรจากตางประเทศ หรอภยคกคามของรฐ แตการเปลยนแปลงเหลานมกจะน ามาสการเปลยนผานสประชาธปไตยเพยงแคบางสวนของรฐบาลเผดจการเทานน

(3) การสรางและการจดการเรองถายโอนอ านาจ (Making and managing the transfer of power) ภายหลงจากการเปลยนผานแลวมเรองทตองด าเนนการหลายเรองทเกยวของและอาจเกดความตงเครยดและปญหาตาง ๆ โดยผมอ านาจจ าเปนตองรกษาความสงบเรยบรอยและยตความรนแรงใหได ในขณะเดยวกนตองด าเนนการเพอใหเปนการรบรองไดวากองก าลงทเกยวกบความมนคงจะสามารถใชก าลงไดกตอเมอตองปฏบตตามกฎหมายและเคารพตอการควบคมของรฐบาลทเกดขนมาใหมซงเปนรฐบาลในระบอบประชาธปไตย นอกจากนนยงตองสรางความเชอมนภายในประเทศและความชอบธรรมระหวางประเทศ รวมไปถงการพฒนาระบบการเลอกตงเพอใหรบรองวาเจตนารมณของเสยงสวนใหญจะไดรบการเคารพและ

43 Abraham F. Lowenthal and Sergio Bitar, From authoritarian rule toward democratic governance: Learning from political leaders, (STOCKHOLM: © International Institute for Democracy and Electoral Assistance, 2015), 18.

37

รบรอง แตในขณะเดยวกนเสยงขางนอยทางการเมองจะตองไดรบการคมครองผลประโยชนดวยภายใตหลกนตธรรม และเจาหนาททางการเมองและเจาหนาทรฐบาลจะตองเตรยมพรอมส าหรบความรบผดชอบของรฐบาลใหมโดยตองมทกษะทไดรบการฝกฝนทเพยงพอ

(4) การสรางเสถยรภาพและกระบวนการทางสถาบนของการปกครองในระบอบประชาธปไตย (Stabilizing and institutionalizing the emerging democracy) เมอมการเปลยนผานจากระบอบเผดจการไปสประชาธปไตยเกดขน ผน าทางการเมองมกจะถกต าหน และบางครงการปกครองในระบอบประชาธปไตยเองกประสบปญหาลมเหลวไมสามารถจดการกบปญหาทางเศรษฐกจและการเมองได กลมเคลอนไหวทมความเหนตรงกนขามกบระบอบเผดจการมกจะไมสามารถรวมกนได ซงเปนปญหาทาทายของรฐบาล ในการสรางความรวมมอระหวางรฐบาลใหมกบกองก าลงฝายตรงกนขาม ซงไมใชเรองงายในการแสวงหาความรวมมอ โดยสรปแลวในกรณทการเปลยนผานไปสประชาธปไตยประสบความส าเรจกยงมภาระงานอกจ านวนหลายเรองทตองด าเนนการใหประสบความส าเรจตามการเปลยนผานไปสประชาธปไตย โดยเงอนไขในการปกครองตองเปนไปตามระบอบการปกครองในระบอบประชาธปไตยและมทศนคตรวมไปถงการด าเนนการทเปนชวตประจ าวนใหสอดคลองกบวฒนธรรมประชาธปไตยรวมไปถงท าใหประชาธปไตยมความเขมแขงมากขนดวย แนวทางแกไขการเปลยนผานสประชาธปไตย 1. การสรางความรวมมอและการสรางการยอมรบคณคาของประชาธปไตยอยางแทจรง การเปลยนผานไปสประชาธปไตยจะส าเรจหรอไม สงส าคญประการแรกคอ ความสามารถในการลมลางระบอบการปกครองเดม ซงสวนใหญคอระบอบเผดจการใหสนไป ซงการลมลางระบอบเผดจการนนตองอาศยการเตรยมความพรอมจากตวแสดงหลายฝายทเกยวของและมอ านาจในนการลมลาง ไมวาจะเปนตวแสดงในระดบผปกครอง ตวแสดงในระดบประชาชน หรอตวแสดงตางประเทศ ในการสรางความรวมมอกนในการลมลางระบอบเผดจการ โดยทกฝายตางตองตระหนกและยอมรบคณคาของประชาธปไตยอยางแทจรง

2. การออกแบบโครงสรางสถาบนการเมองใหม นอกจากการสรางเงอนไขทน าไปสการลมสลายของระบอบเผดจการแลว เมอเปลยนผานมาสการ

ปกครองในระบอบประชาธปไตย สงทส าคญคอการออกแบบโครงสรางสถาบนการเมองใหมผานการก าหนดรปแบบความสมพนธเชงอ านาจใหม โดยการก าหนด กฎหมาย กฎเกณฑ ระเบยบๆตาง ซงมเปาหมายเพอใหสถาบนการเมองเหลานนสามารถท าหนาท (function) ไดอยางทควรจะเปนตามเจตนารมยของการเกดขนและด ารงอยของสถาบนการเมองเหลานน เพอตอบสนองตอความจ าเปนขนพนฐานในระบบการเมองประชาธปไตย มากกวาใหมเพยงสถาบนการเมองในระบอบประชาธปไตยด ารงอย แตสถาบนการเมองเหลานนไมสามารถท าหนาท (disfunction) ตามเจตนารมยของการเกดขนและด ารงอยได การออกแบบโครงสรางสถาบนการเมองใหม อาจปรากฏอยในการแกไข “กฎหมายรฐธรรมนญ” ซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศ ในการก าหนด โครงสราง และความสมพนธเชงอ านาจระหวางสถาบนการเมองตางๆ ในระบอบประชาธปไตย ซงถอไดวา กฎหมายรฐธรรมนญเปนการออกแบบโครงสรางระดบบน

38

ของสถาบนการเมอง เพอเปนกรอบ เปนแนวทาง ในการออกกฎหมายพระราชบญญตซงเปนกฎหมายลกในการรองรบ เพอใหมผลบงคบใชในทางปฏบตตอไป

3. การสรางวฒนธรรมทางการเมองทสอดคลองและสนบสนนการปกครองในระบอบประชาธปไตย

สถาบนการเมองในระบอบประชาธปไตยจะสามารถท าหนาทตามความมงหมายของเจตนารมยในการจดตงไดตอเมอมวฒนธรรมทางการเมองทเกอหนนตอการด ารงอย และการท าหนาทของระบบการเมองในระบอบประชาธปไตย โดยวฒนธรรมพลเมอง (civic culture) เปนรปแบบของวฒนธรรมทางการเมองทสงเสรมและสอดคลองกบการปกครองระบอบประชาธปไตย ซงมลกษณะคอ ประชาชนในฐานะทเปนพลเมอง หรอสมาชกของสงคมมบทบาทและมสวนรวมทางการเมองสง ในขณะเดยวกนกเปนผใตปกครองทเคารพและเชอถอกฎหมายบานเมอง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.3.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 5.3.2

ในหนวยการศกษาหนวยท 5 ตอนท 5.3 เรองท 5.3.2

กจกรรมท 5.3.2 จงอธบายสภาพปญหา ความทาทายทเกดขนจากการเปลยนแปลงจากระบอบเผดจการไปสประชาธปไตยมาพอสงเขป แนวตอบกจกรรมท 5.3.2 สภาพปญหา ความทาทายทเกดขนจากการเปลยนแปลงจากระบอบเผดจการไปสประชาธปไตยม 4 ประการส าคญคอ .- (1) การเตรยมพรอมส าหรบการเปลยนผาน (Preparing for the transition) (2) การสนสดของระบอบเผดจการ (ending the authoritarian regime) (3) การสรางและการจดการเรองถายโอนอ านาจ (Making and managing the transfer of power) (4) การสรางเสถยรภาพและกระบวนการทางสถาบนของการปกครองในระบอบประชาธปไตย (Stabilizing and institutionalizing the emerging democracy)

39

เรองท 5.3.3 ปญหา และแนวทางแกไขการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย

ปญหาของการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยคอ การทไมสามารถท าใหการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตยด ารงอยไดอยางมนคง ยงยน และฝงรากลกลงเปนสวนหนงของวถชวตของประชาชน ทงน การพฒนาประชาธปไตยในทกสงคมมกจะเรมตนจากขนการเปลยนผานมาสระบอบ

ประชาธปไตย (transition to democracy) จนถงขนการสรางระบอบประชาธปไตยทมนคง (consolidation of democracy) กอนทสงคมนนจะกลายเปนสงคมประชาธปไตยทแทจรง ขนการเปลยนผานเปนชวงของการลมเลกระบอบเกาและสถาปนาระบอบใหมขนในสงคม การตอสขดแยงระหวางกลมตางๆในระยะนมกจะเปนปญหาวาสงคมนนจะเปลยนแปลงระบอบการปกครองไปในทศทางใด การเปลยนผานจะประสบความส าเรจหากสงคมดงกลาวตกลงยอมรบระบอบประชาธปไตยเปนรปแบบการปกครองใหม44 อยางไรกตาม การรบประชาธปไตยมาเปนระบอบการปกครองไมไดหมายความวาสงคมนนจะมงหนาไปสสงคมประชาธปไตยอยางเตมรปแบบและไมมวนยอนกลบมาเปนเผดจการรปใดรปหนงอกตอไป หากสงคมนนยงไมสามารถพฒนาระบอบประชาธปไตยไปจนถงขนทมความเขมแขงมนคงขนมาได ดวยเหตนการปฏรปการเมองเพอใหบรรลเปาหมายดงกลาวจงเปนสงทจ าเปนส าหรบประเทศประชาธปไตยใหมทงหลาย45

ความเขมแขงและยงยนของระบอบประชาธปไตยจะเกดขนเมอกฎกตกาและสถาบนของระบอบการปกครองนสามารถหยงรากลกลงไปในสงคมและระบอบประชาธปไตยมความมนคงจนกลายเปน “เพยงเกมเดยวทเลนกนอยในสงคม” (the only game in town) นนคอ ประชาธปไตยพฒนาไปจนถงขนทไมมใครในบรรดากลมทางการเมองทส าคญตองการโคนลมระบอบการปกครองน ขณะเดยวกนคนสวนใหญในสงคมตางกเชอวาการเปลยนแปลงทางการเมองจะตองเปนไปตามกระบวนการประชาธปไตยเทานน และนอกจากนน ผมบทบาททางการเมองทงหลายไมวาจะเปนนกการเมอง ทหาร หรอกลมประชาสงคมลวนแตเคยชนกบการยตขอขดแยงตามกฎกตกาทมอย46 แนนอนทเดยว ในขนนระบอบประชาธปไตยไดกลายเปน

44Renske Doorenspleet and Petr Kopecký, “Against the Odds: Deviant Cases of Democratization,” in Journal of Democratization 15, Issue 4 (2008): Deviant Democracies, p. 700-701 อางใน อนสรณ ลมมณ , “การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย ,” วารสารสถาบนพระปกเกลา ฉบบท 3 (2551), http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย , (สบคนเมอวนท 23 มกราคม 2562).

45 อนสรณ ลมมณ, “การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย ,” วารสารสถาบนพระปกเกลา ฉบบท 3 (2551), http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย , (สบคนเมอวนท 23 มกราคม 2562).

46 Juan Linz, and Alfred Stepan, “ Toward Consolidated Democracy” Journal of Democracy 7 (2 ) (1996): 15-16 อางใน อนสรณ ลมมณ, “การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย ,” วารสารสถาบนพระปกเกลา ฉบบท 3 (2551) http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย, (สบคนเมอวนท 23 มกราคม 2562).

40

สถาบนทคนสวนใหญยอมรบ และกฎเกณฑตางๆของระบอบการปกครองดงกลาว ไมวาจะเปนรฐธรรมนญหรอกฎหมายทเกยวของทงหลายกเปนกตกาทางการเมองทถอปฏบตกน โดยปรกตธรรมดา กลาวอกอยางหนงกคอ ประชาธปไตยไดกลายเปนวถชวตทางการเมองของคนในสงคมไปแลว47

นอกจากนการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยยงเกยวของกบ การสรางความเปนสถาบน (institutionalization) ใหกบสถาบนการเมองใหกบระบบการเมองตามแนวทางของซามเอล ฮนทงตน (Samuel Huntington)48 ททกระบบสามารถเปลยนจากระบบเกามาสระบบใหมไดอยางราบรนและตอเนอง หลายประเทศประสบกบการใชความรนแรงทางการเมองจนการเปลยนแปลงตองชะงกงน เกดความเสอมทางการเมอง โดยฮนตงตนเสนอวา การท าใหระบบการเมองสามารถแกปญหาความวนวายอนเกดจากการเปลยนแปลงให เปนสมยใหมจะตองสรางระบบและสถาบนทมลกษณะของ “ความเปนสถาบน” (Institutionalization) ดวยลกษณะเชนนเทานน ระบบหรอสถาบนทางการเมองจงจะสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางมประสทธภาพ สามารถกลนการขยายการมสวนรวมทางการเมอง ของประชาชนไดเปนอยางด

โดยการสรางความเปนสถาบนการเมองนนจ าเปนตองท าใหสถาบนการเมองเหลานนมองคประกอบ ดงนคอ มความสามารถในการปรบตว (adaptability) มการมองคการทซบซอน (complexity) มความเปนกลมกอน (coherence) และมความเปนอสระ (autonomy) ลกษณะเชนนท าใหสถาบนสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดดขน กลาวโดยสรป พฒนาการทางการเมองในสายตาของฮนตงตน กคอการสรางความเปนสถาบนทางการเมอง (institutionalization) นนเอง

เพราะการทสงคมทก าลงเปลยนแปลงใหเปนสมยใหมตองประสบกบความวนวาย มการใชก าลงทางการเมอง เพราะการเปลยนแปลงใหเปนสมยใหมท าใหคนเราตองการสงใหมๆ มากขน และความตองการหรอความคาดหวงของคนในสงคมมกจะเพมขนในอตราทรวดเรวกวาความสามารถ ในการตอบสนองของระบบหรอสถาบนทางการเมอง อนจะท าใหประชาชนเกดความผดหวงคบของใจ และน าไปสการเรยกรองทางการเมองและการเขามามสวนรวมทางการเมอง ถาสถาบนทางการเมองมความเปนสถาบนต า คอไมสามารถควบคมการเขามามสวนรวมของประชาชนใหเปนไปตามระเบยบแบบแผนทชอบธรรมของระบบการเมองนนๆ การมสวนรวมทางการเมองจะเปลยนรปเปนการใชความรนแรงทางการเมองไดงาย

ดงนน สถาบนการเมองใดหากไมมความสามารถในการปรบตว (adaptability) ไมมการจดองคการทซบซอน (complexity) ไมมความเปนกลมกอน (coherence) และไมมความเปนอสระ (autonomy) สถาบน

47 อนสรณ ลมมณ, “การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย ,” วารสารสถาบนพระปกเกลา

ฉบบท 3 (2551), http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย , (สบคนเมอวนท 23 มกราคม 2562).

48 Samuel P. Huntington, Political Order in Changing Societies, (Hew Haven: Yale University Press, 1968) อางใน สจต บญบงการ, “หนวยท 1 แนวความคดเกยวกบการพฒนาการทางการเมองม” ใน ปญหาพฒนาการทางการ เมองไทย. (นนทบร : ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2546), 10.

41

การเมองนนกไมม “ความเปนสถาบน” ซงจะสงผลตอการเกดความวนวายทางการเมองในระบบการเมองตามมา

ในขณะเดยวกนกตองสรางวฒนธรรมพลเมอง” (civic culture) ซงเปนรปแบบของวฒนธรรมการเมองทเปนการผสมผสานอยางสมดลระหวางวฒนธรรมทางการเมองแบบคบแคบ แบบไพรฟา และแบบมสวนรวม ซงเปนเงอนไขส าหรบการมเสถยรภาพของประชาธปไตย

วฒนธรรมพลเมองเปนรปแบบของวฒนธรรมทางการเมองทสงเสรมและสอดคลองกบการปกครองระบอบประชาธปไตย ซงมลกษณะคอ ประชาชนในฐานะทเปนพลเมอง หรอสมาชกของสงคมมบทบาทและมสวนรวมทางการเมองสง ในขณะเดยวกนกเปนผใตปกครองทเคารพและเชอถอกฎหมายบานเมอง วฒนธรรมพลเมองนปรากฏใหเหนในสหรฐอเมรกาและองกฤษ ขอเสนอของอลมอนดแสดงใหเหนวา วฒนธรรมพลเมองมสวนชวยสนบสนนการปกครองระบอบประชาธปไตยใหสามารถคงอยและด าเนนตอไปได ซงเทากบวาระบบการเมองแบบประชาธปไตยทเนนการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนยอมชวยสงเสรมใหวฒนธรรมพลเมองและวฒนธรรมทางการเมองแบบประชาธปไตยสามารถธ ารงอยควบคกนไปได

ดงนนในการแกไขปญหามความจ าเปนตองสรางวฒนธรรมการเมองทเกอหนนตอการปกครองในระบอบประชาธปไตย ซงกคอ “วฒนธรรมพลเมอง” ทประชาชนในฐานะทเปนพลเมอง หรอสมาชกของสงคมมบทบาทและมสวนรวมทางการเมองสง ในขณะเดยวกนกเปนผใตปกครองทเคารพและเชอฟงกฏหมายบานเมอง เพราะวฒนธรรมทางการเมองเปนสงทก าหนดพฤตกรรมทางการเมอง วฒนธรรมการเมองจงเปนสงทก าหนดพฤตกรรมการเลอกตงซงเปนวธการทไดมาซงผปกครองในระบอบประชาธปไตย ก าหนดรฐบาล ก าหนดสมาชกรฐสภา อกทงยงก าหนดการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนอกดวย

ในขณะเดยวกน วฒนธรรมพลเมอง ยงหมายรวมถง วฒนธรรมทมคนมส าน กในหนาททตองรบผดชอบตอบรฐ ค านงถงผลประโยชนสวนรวม ผลประโยชนของชาตมากกวาผลประโยชนสวนตน ดงนน ถา “คน “ ในสถาบนการเมองม “วฒนธรรมพลเมอง” ยอมสงผลตอการขบเคลอนสถาบนการเมองใหสามารถท าหนาทตามเจตนารมยแหงการจดตงได

การสรางความเขมแขงใหกบสงเหลานเองจะเปนเงอนไขทส าคญตอการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 5.3.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 5.3.3 ในหนวยการศกษาหนวยท 5 ตอนท 5.3 เรองท 5.3.3

42

กจกรรมท 5.3.3 จงวเคราะหแนวทางการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยมาพอสงเขป แนวตอบกจกรรมท 5.3.3 ความเขมแขงและยงยนของระบอบประชาธปไตยจะเกดขนเมอกฎกตกาและสถาบนของระบอบการปกครองนสามารถหยงรากลกลงไปในสงคมและระบอบประชาธปไตยมความมนคงจนกลายเปน“เพยงเกมเดยวทเลนกนอยในสงคม” ( the only game in town) นนคอ ประชาธปไตยพฒนาไปจนถงขนทไมมใครในบรรดากลมทางการเมองทส าคญตองการโคนลมระบอบการปกครองน ขณะเดยวกนคนสวนใหญในสงคมตางกเชอวาการเปลยนแปลงทางการเมองจะตองเปนไปตามกระบวนการประชาธปไตยเทานน นอกจากนการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยยงเกยวของกบ การสรางความเปนสถาบน (institutionalization) และสรางวฒนธรรมพลเมอง” (civic culture) ซงเปนรปแบบของวฒนธรรมการเมองทเปนการผสมผสานอยางสมดลระหวางวฒนธรรมทางการเมองแบบคบแคบ แบบไพรฟา และแบบมสวนรวม ซงเปนเงอนไขส าหรบการมเสถยรภาพของประชาธปไตย

43

บรรณานกรม

อนสรณ ลมมณ. “การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย,” วารสารสถาบนพระปกเกลา ฉบบท 3 (2551) http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=การปฏรปการเมองกบการพฒนา ประชาธปไตยในสงคมไทย, (สบคนเมอวนท 23 มกราคม 2562). Bjørndal, Magnus. Authoritarian regime type, oil rents and democratic transition. Master thesis, University of Oslo, 2015. Clarke, Paul Barry. and Joe Foweraker. Encyclopedia of Democratic Thought. London: Routledge, an Imprint of Taylor & Francis Books, 2014. Diamond, Larry Jay. and Marc F. Plattner. The Global Divergence of Democracies. MD: Johns Hopkins University Press, 2001. Doorenspleet, Renske and Petr Kopecký. “Against the Odds: Deviant Cases of Democratization,” in Journal of Democratization 15, Issue 4 (2008): Deviant Democracies, p. 700-701 อางถงใน อนสรณ ลมมณ. “การปฏรปการเมองกบการพฒนา ประชาธปไตยในสงคมไทย,” วารสารสถาบนพระปกเกลา ฉบบท 3 (2551) http://wiki.kpi.ac.th/ index.php?title=การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย, (สบคนเมอวนท 23 มกราคม 2562). Easay UK. “APPROACHES TO DEMOCRATIC TRANSITION: THE CONCEPT OF WAVE.” Essay,Uk, http://www.essay.uk.com/essays/politics/approaches-democratic-transition-concept- wave/ (accessed Jan 23, 2019). Ethier, Diane. (edt.). Democratic Transition and Consolidation in Southern Europe, Latin America and Southeast Asia. London: THE MACMILLAN PRESS, 1990. Faulenbach, Claus Fabian. “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?.” www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_ Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019). Gunther, Richard P. Nikiforos Diamandouros, Hans-Jürgen Puhle. The Politics of Democratic Consolidation. Southern Europe in Comparative Perspective. Baltimore. London: John Hopkins University Press, 1995. p. 7 Quoted in Claus Fabian Faulenbach. “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?.” www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019).

44

Huntington, Samuel P. Political Order in Changing Societies. Hew Haven: Yale University Press, 1968. อางใน สจต บญบงการ. “หนวยท 1 แนวความคดเกยวกบการพฒนาการทาง การเมอง” ใน ปญหาพฒนาการทางการเมองไทย. นนทบร : ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมา- ธราช, 2546. Huntington, Samuel P. The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century. Oklahoma : University of Oklahoma Press, 1993. Huntington, Samuel P. The third wave. Democratization in the Late Twentieth Century, Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1991. Quote in Guillermo O'Donnell. “Illusions about Consolidation,” Journal of Democracy 7(2), (1996): 34-51. Quote in Claus Fabian Faulenbach. “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?.” p.7 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_ Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019). Karla López de Nava. “Economic Development, Elite Behavior and Transitions to Democracy.” https://web.stanford.edu/class/polisci311/.../Week%205%20paper.doc. (accessed Jan 23, 2019). Kellogge institute. “TRANSITIONS TO DEMOCRACY AND DEMOCRATIC CONSOLIDATION: THEORETICAL AND COMPARATIVE ISSUES.” https://kellogg.nd.edu/sites/default/files/ old_files/.../130_0.pdf. (Accessed Jan 23, 2019). Linz, Juan and Stepan, Alfred. “Toward Consolidated Democracy” Journal of Democracy 7(2) (1996): 15-16 อางใน อนสรณ ลมมณ, “การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยใน สงคมไทย.” วารสารสถาบนพระปกเกลา ฉบบท 3 (2551) http://wiki.kpi.ac.th/index.php? title=การปฏรปการเมองกบการพฒนาประชาธปไตยในสงคมไทย, (สบคนเมอวนท 23 มกราคม 2562). . Problems of Democratic Transition and Consolidation: Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe. US: Johns Hopkins University Press, 1996. P. 6 Quote in Claus Fabian Faulenbach. “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?.” p. 8 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019) . Problems of Democratic Transition and Consolidation: Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe. US: Johns Hopkins University Press, 1996. . Problems of democratic transition and consolidation: Southern Europe, South America, and post-communist Europe. Baltimore: Johns Hopkins Univ. Press, 1998.

45

Lowenthal, Abraham F. and Sergio Bitar. From authoritarian rule toward democratic governance: Learning from political leaders. STOCKHOLM: © International Institute for Democracy and Electoral Assistance, 2015. Mainwaring, Scott. and Donald Share. “Transitions through Transaction: Democratization in Brazil and Spain.” In Wayne Selcher, ed., Political Liberalization in Brazil. Boulder: Westview, 1986. Marquez, Xavier. Non-Democratic Politics: Authoritarianism, Dictatorship and Democratization. UK: Red Globe Press, 2017. Merkel, Wolfgang. “Theorien der Transformation: Die demokratische Konsolidierung postautoritärer Gesellschaften,” In: Offe, C. / von Beyme, K. (Ed.): Politische Theorien in der Ära der Transformation, 1996, 30-58. Opladen: Westdeutscher Verlag Quoted in Claus Fabian Faulenbach. “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?.” p.9-10 www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_ Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019). O' Donnell, Guillermo. “Illusions about Consolidation.” Journal of Democracy 7(2), (1996): 34-51. . “Illusions about Consolidation,” Journal of Democracy 7(2), (1996): 34-51. Quoted in Claus Fabian Faulenbach, “The Concept of Democratic Consolidation, A Tool to Aid Actors with Democracy Assistance?.” p. 4. www.essay.utwente.nl/58058/1/scriptie_Faulenbach.pdf (Accessed Jan 23, 2019). Philip G. Democracy and democratization. University of London International Programmes Publications Office, 2011. Przeworski, Adam. Democracy and the Market. Political and Economic Reforms in Eastern Europe and Latin America. Cambridge: Cambridge University Press, 1991. Share, Donald. “Transitions to Democracy and Transition through Transaction.” Comparative Political Studies 19 (January 1987): 525-548. Sujian Guo. “Democratic Transition: A Critical Overview.” Issues & Studies 35, no.4 (July/August 1999): 133 – 148. Tomini, Luca. When Democracies Collapse: Assessing Transitions to Non-democratic Regimes in the Contemporary World. London: Routledge, Taylor & Francis Group., 2018.