จาก เจ้าพระยา · ของคุณกีกี้ ศักดิ์ นานา...

๑

จาก

เจาพระยา

ส

สาละวน

จากเจาพระยาสสาละวน12

“...นอกจากความชวยเหลอดวยความเตมใจ

ของเธอแลว รอยยมแหงความเปนมตรท

ฉายชดออกมาจากนยนตาคคมของเธอก ได

ชวยขจดปดเปาเมฆหมอกของความระแวง

ทปกคลมในใจผม ซงเคยมตอชาตของเธอให

ลบเลอนจางหายไปโดยสนเชง...”

จากเจาพระยาสสาละวน12

วสวต 13วสวต 13

เพยงครงแรกทแพรนวลเดนทางยอนกลบสหวงอดตอนรงเรองของนครรฐเลกๆ ทามกลางออมกอดของขนเขาบนดนแดนรฐชาน๑ ประเทศเมยนมา ดวยธรรมชาตทงดงาม วถชวตอนเรยบงาย ทสำาคญ คอความมนคงในรกและอสรภาพแหงชนชาตของราชนกลหนมชาวไทยขนอยางจายหลาวเปง กตรงใจเธอไวไดอยางแนบแนน จนตองหนไปนอนบน “บรรจถรณ” ทพอของเธอเกบรกษาไวรอผเปนเจาของนานนบครงศตวรรษ เพอไปพบเขาอยบอยครง และกลายเปนจดเรมตนนวนยายเรอง บวงบรรจถรณ ของ กรต ชนา ทง ๕๓ ตอน

๑คนไทยคนเคยในชอรฐฉาน หรอรฐไทใหญ

จากเจาพระยาสสาละวน14

ผมมโอกาสอานนวนยายเรองนของคณปา (กรต ชนา) สมยเรยนมธยม จำาไดวาตอนนนใชเวลาเพยงชวขามคนกจดการหนงสอหนากวา ๗๐๐ หนาเลมนลงได ดมดำาเพลดเพลนกบความรกของ แพรนวลกบจายหลาวเปงทซอนบนภาพความรำารวยทางวฒนธรรมของราชสำานกไทขนในเชยงตง ณ ชวงเวลาหวเลยวหวตอทมสงครามมหาเอเชยบรพาเปนตวดำาเนนเรอง ความประทบใจในวนนนกลายเปนแรงบนดาลใจผลกดนใหหนมจากลมนำาเจาพระยาอยางผมลงทนดนดนเดนทางหลายรอยกโลเมตร ฝาไอหมอกและสายลมหนาวในชวงปลายป สดนแดน ทแพรนวลเคยเหนและสมผสเมอกวา ๗๐ ปทแลว ซงในวนนคอ “เขมรฐตงคบร” ผมเดนทางจากกรงเทพฯ มาถงทสถานขนสงอำาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย ตอนเชาตรของวนท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๕๕ เพอเขารฐชานของเมยนมาทางดานทาขเหลก ปจจบนการเขาเมยนมาไมตองใช หนงสอเดนทางหรอทำาเรองยนขอวซาไวกอน อาศยแคบตรประชาชนไปทำาหนงสอเดนทางชวคราวทอำาเภอแมสาย กอยในเมองทาขเหลกของเมยนมาไดนาน ๗ วน แตถาตองการเดนทางตอไปยงเชยงตงหรอเมองลาทเปดเปนเมองทองเทยว ตองทำาหนงสอขออนญาตผานแดนหรอ Entry Permit ทางฝงเมยนมาอกฉบบหนงเสยกอน โดยทำาหนงครง ทองเทยวในรฐชานไดนานถง ๑๔ วนเลยทเดยว จากสถานขนสงในตวเมองแมสาย ผมตดสนใจขนรถสองแถว

สแดงเกาครำาคราแทนพวน (มอเตอรไซค) เพอไปดานพรมแดน ใชเวลาไมถง ๕ นาท ผมกมาถงสถานทอนเปนจดเหนอสดบนแผนดนสยาม และเปนจดเรมตนในการเดนทางครงน

วสวต 15

แมนำาสาละวน พรมแดนระหวางไทย-เมยนมา

อำาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย

จากเจาพระยาสสาละวน16

ดานพรมแดนแมสายเปนดานพรมแดนถาวรทเชอมตอกบเมองทาขเหลกของเมยนมา โดยมแมนำาสายซงมตนนำาอยในฝงเมยนมา และไหลมารวมกบแมนำารวกในฝงไทย ทำาหนาทเปนพรมแดนธรรมชาต แบงกนชาตทใกลชด “เสมออยหอแหงเดยว รวมหอง” ทางภมศาสตร ใหกลบ “เหมอนขอบฟามาปอง ปาไมมาบง” ในความรสก ผมเคยถามตวเองอยหลายครงวา เพราะอะไรเราถงมองประเทศเพอนบานใกลชดดวยสายตาทแฝงเรนความหวาดระแวง บางคนอาจถงขนเคยดแคนชงชงแบบน และคำาตอบทผมไดรบกคอจตสำานกรบรจากบรรดาประวตศาสตรชาตนยมอนปลกฝงกนมา ตงแตเดกๆ ไมตองดอนไกล ผมคดวายงมคนไทยอกหลายคนเชอวา มหาเจดยชเวดากองในเมองยางกงนน สรางดวยทองคำาทพมาขนไปจากกรงศรอยธยาคราวเสยกรง พ.ศ. ๒๓๑๐ ทงๆ ทนกโบราณคดตางเชอวาผสรางมหาเจดยองคนคอ ชาวมอญในชวงพทธศตวรรษ ท ๑๑-๑๖ กอนการรวมตวสรางบานแปงเมองของกลมคนในลมนำาเจาพระยาอยหลายป การรบรและถกปลกฝงความเชอเชนนมาตงแตเดก โดยไมรตว ทำาใหแมแตตวผมเองทงทเตรยมตวเตรยมใจมาแลวอยางดจากกรงเทพฯ พอถงเวลาจรง ตอนเดนมาถงกลางลำานำาสายกอดรสกหวนๆ อยลกๆ ไมได เมอภาพความโหดรายของพมาในละครองประวตศาสตร หลายตอหลายเรองของบานเราแวบเขามาในหวงความคด ยงมองไปตรงหนามแตผคนทพดคนละภาษา รวมทงการแตงกายทแปลกตา

ยงกระตนใหเจาความหวาดระแวง ซงซกซอนในใจผม โผลหนาออกมา สงเสยงยำาเตอนใหหนหลงกลบอยตลอด ผมตองใชเวลาตงหลกอย

วสวต 17

กลางสะพานลำานำาสายครใหญ กระทงแดดเรมทอแสงแรงนนแหละ ผมจงขมความรสกหวาดระแวงนนไวได พลางสดลมหายใจเขาปอดเฮอกใหญ เพอเรยกกำาลงใจ กอนกาวเดนตอไปอยางเชอมนเพอ เหยยบยางเขาสดนแดนทกำาลงรอตะวนฉาย “ฉาน”

ปจจบน ชาน (Shan) มสถานะเปนหนงในเขตปกครอง ทมขนาดใหญทสดในบรรดา ๗ เขต (รฐ) ของเมยนมา ทมประชากรสวนใหญเปนชนกลมนอย อนประกอบดวย รฐกะฉน (Kachin) รฐกะยา (Kayah) รฐกะเหรยง (Kayin) รฐชน (Chin) รฐมอญ (Mon) รฐยะไข (Rakhine) และรฐชาน (Shan) โดยเปนทตงถนฐานของชนชาตไต-ไท เปนสวนใหญ ทงไตโหลง (ไทใหญ) แถวตองย สปอ ไทขน (หรอทเรามกเรยกกนตดปากวา “ไทเขน”) ในเชยงตง หรอไทลอทเมองยอง โดยทคำาวา “ชาน” นน นกภาษาศาสตรระบวา ความจรงแลวกคอคำาวา “สยาม” นนเอง เพราะหากเขยนคำาทเปนภาษาไทใหญดวยอกษรเมยนมา แลว ตวอกษร ส และ ย จะออกเสยงเปน ช สวนตวสะกด ม ออกเสยงเปน น เพราะฉะนนคำาวา สยาม กบคำาวา ชาน นนแททจรงจงเปนคำาเดยวกน

ลกษณะสำาคญประการหนงของรฐชานคอ มแมนำาสาละวน (Salween River) ไหลผานกลางพนทแบงแผนดนรฐชานออกเปนสองเขต

จากเจาพระยาสสาละวน18

วฒนธรรม ทตางมพฒนาการทงทางประวตศาสตรและวฒนธรรมแยกจากกนเปนคนละกลมอยางชดเจนมาเปนเวลาชานาน กอนการเกดรฐชานในทางการเมองดวยซำา กลาวคอ ทางฝงตะวนตกของแมนำา สาละวนทมเมองตองยเปนเมองเอก มความใกลชดและรบอทธพลวฒนธรรมเมยนมาเปนสวนหลก ผดกบฝงตะวนออกทมเมองเชยงตงเปนศนยกลาง มวฒนธรรมประเพณคลายคลงกบลานนามากกวา ชาวไตกลมอนๆ โดยเฉพาะเมองเชยงตงนนอาจกลาวไดวาเปนเมองพ เมองนอง ทสนทสนมและผกพนกนดงญาตสนทกบเมองเชยงใหม แหงอาณาจกรลานนามาหลายรอยป จนมาหางเหนกนไปเพยงเพราะคำาวา “พรมแดน๒” เมอกวา ๑๐๐ ปทผานมาเทานน หลงจากขามลำานำาสาย ผมกผานดานพรมแดนทาขเหลกของเมยนมามาไดอยางราบรน และเมอผมแจงวาตองการเดนทางไปเชยงตง เจาหนาทนายหนงจงแนะนำาใหผมเดนตอไปเพอทำาเอกสาร Entry Permit ทศนยบรการนกทองเทยวเมยนมาซงตงอยหางออกไปไมไกลนก ศนยบรการนกทองเทยวนนเปนคหาเลกๆ ตงเยองกบดาน ทาขเหลกไปไมไกล ภายในมเนอทไมมากแตกจดเปนสดเปนสวนชดเจน ตอนทผมโผลหนาเขาไป มเจาหนาทเพยงสองคนเทานนทอยใหบรการ หนงในนนคอหญงสาวชาวเมยนมาอายราวๆ ๒๐ ป พดภาษาไทยไดชดเจน เธอคนนนมชอวา มนมน

๒การปกปนเขตแดนระหวางสยามกบพมาเกดขนอยางเปนทางการในสมยรชกาลท ๕ เมอ

องกฤษเขาปกครองพมาตอนบนและหวเมองตางๆ ในรฐชาน โดยมการตกลงปกปนเขตแดนกน ระหวาง พ.ศ. ๒๔๒๘-๒๔๓๘ ซงครงนนทำาใหดนแดนตอนเหนอของสยามสนสดลงเพยงเมองแมสาย สวนเมองเชยงตงและเมองยองตกเปนขององกฤษ จนตกกระไดพลอยโจนเปนสวนหนงของเมยนมาในปจจบน

วสวต 19

“ไปเชยงตงหรอคะ...ไปคนเดยวแบบนมนแพงมากเลยนะคะ ไมไหวหรอก ปกตแลวเขาจะไปเปนกรปทวรกน” นคอประโยคแรกทเธอบอกหลงจากรจดหมายปลายทาง ของผม เลนเอาใจผมหลนวบลงมากองทตาตมทเดยว แตผมกยงทำาใจดสเสอพยายามอธบายแผนการเดนทางคราวๆ ใหเธอฟง มนมนฟงผมดวยสหนายมๆ อยางใจเยน กอนจะปลอยหมดเดดฮกผม จนลงมานอนกองทพนในนาทถดมา “คณจะไปเชยงตงตามลำาพงไมไดหรอกคะ จะตองมไกดของเราพาไป คาไกดกวนละ ๑,๐๐๐ บาท คณยงตองจายทงคาเดนทางคากนคาอยใหไกดดวย” หมดฮกหมดนของมนมนเลนเอาผมแขงขาออน ตองทรดนงบนเกาอฝงตรงขามเธอ ดทาการไปเยอนถน “เมงไต” แบบแมหญงแพรนวลของผมคราวนคงไมงายอยางทคดเสยแลว ผมนงเฝาถามตวเองอยเปนนานสองนานวาควรทำาอยางไรตอไปด ผมมทางเลอกอยสองทาง ทางหนงคอยอมแพแลวหนหลงกลบเขาเมองไทย อาจอยเทยวเชยงรายอกสองสามวนแลวคอยกลบกรงเทพฯ หรออกทางคอกดฟนแลวเดนหนาตอ แวบหนงของความคด คำาถามกผดขนในใจผมวา จะเสยใจทหลงไหม หากตดสนใจหนหลงกลบ ละทงเปาหมายทคางอยในใจ มาตลอดหลายปน ตอนนนไมนาเชอวาคำาพดธรรมดาๆ ประโยคหนง ของคณกก ศกด นานา นกแขงรถมออาชพเพยงไมกคนของบานเรา

ผไดรบฉายา “ดรฟตคงสเมองไทย” ในโฆษณาเครองดมชกำาลง ยหอหนงเมอหลายปกอนวา

จากเจาพระยาสสาละวน20

“เปาหมายมไวพงชน” จะดงกองในหผม คำาพดประโยคนเหมอนกญแจทชวยเปดประตตอนรบความกลาเขามาสหวใจ วนาทนนเองผมกตดสนใจไดอยางเดดขาด

เมอไดยนมนมนถามยำาอกครงวา “ตกลงไปไหมคะ” ผมจงไมลงเลเลยทจะพยกหนายนยนกบเธอสองสามครงแทนคำาตอบ ในทสดผมตดสนใจไดวา ตองวงชนเปาหมาย แทนทจะวงหน อยางทหลายคน (หรอแมแตตวผมเอง) เคยทำา แตกยงไมลมคำานวณเงนในกระเปาอยางถวนถ และเมอเหนวาคงเปนขอจำากดใหญขอหนง กเลยแจงใหมนมนรบรดวย เผอเธอจะมคำาแนะนำาดๆ ใหผมบาง

มนมน

วสวต 21

มนมนเองกนารกสมเปนเจาบาน เมอรวาผมตดสนใจเดนทางไปเชยงตงแนนอนแลว เธอกกระวกระวาดยนเอกสารทำา Entry Permit ใหผมกรอกรายละเอยด พลางสงโบรชวรรายชอโรงแรมและสถานททองเทยวสำาคญๆ ในเชยงตงใหผม เมอเรยบรอยแลวจงหนกลบไปจดการเรองหาไกดตอ เธอกระซบบอกผมวา จะชวยลดคาใชจายโดยเลอกไกดทองถนทเปนชาวเชยงตงให จะไดไมตองเสยคาอาหารกบคาทพกสำาหรบไกด จายเพยงคาจางวนละ ๑,๐๐๐ บาทเทานน นบเปนความโชคดของผมมากทไดไกดชาวไทขน ผรความเปนมาและเหนความเปนไปของเมองประวตศาสตรทยงมลมหายใจอยางเชยงตงมาตลอด ๕๐ ปอยางลงจายย ทงนทงนนกตองขอบคณมนมน เจาหนาทสาวจากลมนำาสาละวนทชวยเหลอผมาเยอนจากลมนำาเจาพระยาอยางผม เพราะนอกจากความชวยเหลอดวยความเตมใจของเธอแลว รอยยมแหงความเปนมตรทฉายชดในนยนตาคคมของเธอ กไดชวยขจดปดเปาเมฆหมอกความระแวงตอชาตของเธอ ซงปกคลมในใจผมใหลบเลอนจางหายโดยสนเชง

จากเจาพระยาสสาละวน22 ภมทศนอนตนตาตนใจของเชยงตง

วสวต 23

เมงไต

บนแผนดน

มาน

๒

จากเจาพระยาสสาละวน24

“…หลงจากนนไมนานนก อำานาจเผดจการ

ภายใตปลายกระบอกปนกเผยโฉมหนาทแทจรง

ออกมา โดยแสดงพลงสยายปกปกคลมพนท

ทกตารางนวบนแผนดนมาน พรอมกดหว

เหลาชนกลมนอยผเปนเจาของเดมใหอย ใต

รองเทาบตอยางเบดเสรจ นบเปนการปดฉาก

ความสมพนธอนแนนแฟนระหวางกลมชาตพนธ

ไต-ไท ใหแยกกนอยอยางถาวร…”

จากเจาพระยาสสาละวน24

วสวต 25วสวต 25

๑หลงจากจดการเรองเอกสารเสรจเรยบรอย ผมกนงรออยใน ศนยบรการนกทองเทยวของเมยนมาชวโมงเศษ กอนทลงจายย จะเดนทางมาถง ลงจายยเปนผชายอายราว ๕๐ ป มรปราง ไมสงมากนก ซงมนมน เจาหนาทสาวชาวเมยนมาผอารบอกผมวาทเธอเลอกลงจายยเปนไกดให เพราะแกเปนชาวไทขนทเกด เตบโต และใชชวตในเมองเชยงตงมานานกวา ๕๐ ป แถม บานของแกยงอยหางจากตวเมองเชยงตงไปทางเหนอเลกนอย เพราะฉะนนผมจงไมจำาเปนตองจายคาทพก รวมทงคาอาหารใหเหมอนกบไกดชาวเมยนมาคนอนๆ

จากเจาพระยาสสาละวน26

พอมาถงลงจายยกรบหนงสอขออนญาตผานแดน หรอ Entry Permit ของผมไปเกบไว หลงจากนนกพาผมเดนมาขนพวน สญชาตเมยนมาในตลาดทาขเหลก เพอไปตอรถเขาเชยงตงทสถานขนสงเมองทาขเหลก ซงอยหางออกไปประมาณ ๓ กโลเมตร พวนเมยนมาทผมเหนมลกษณะคลายพวนบานเรามาก อยางเครองแตงกายทเปนเสอกกสสมแสบตา พรอมหมายเลขและ ชอวนกำากบไวดานหลง ทสำาคญคอสามารถบงคบแฮนดมอเตอรไซคไดอยางคลองแคลว แซงซายทขวาทเหมอนพวนของเราไมมผด มสงทออกจะแปลกตาไปบางกคงเปนพวนเมยนมาแกเลอกนงโสรงแทนการสวมกางเกงอยางพวนบานเรา เพยง ๕ นาทพวนเมยนมากพาผมกบลงจายยมาถงสถานขนสงเมองทาขเหลก สถานขนสงของเมยนมาททาขเหลกนนเปนอาคารโลงๆ เปนจดจอดรถประจำาทางทจะไปเชยงตงเพยงวนละ ๒ รอบ ตวนน ม ๒ ราคา สำาหรบชาวตางชาตอยท ๔๐๐ บาท สวนคนเมยนมาเองลดลงมาครงหนง ผมนงรอทสถานขนสงอยพกใหญ กอนจะเรมออกเดนทางจากทาขเหลกประมาณเทยง มจดหมายปลายทางคอเขมรฐตงคบร หรอกคอเชยงตงนนเอง โดยอาศยรถประจำาทางคนเลกและเกาเปนพาหนะ ซงตองใชเวลาเดนทางนานถง ๔ ชวโมง เพราะรถตองลดเลาะ ไปตามเหลยมเขาสงชน คนขบจงตองชำานาญทางและระมดระวง เปนพเศษ

บนรถประจำาทางททำาหนาทวงรบ-สงคนระหวางเชยงตงกบทาขเหลกนน ผมสงเกตวาผโดยสารลวนแลวแตเปนคนไทใหญ ไทขน

วสวต 27

หรอเมยนมาแทบทงสน จะมคนตางถนกคงแคผมคนเดยว พอสอบถาม ลงจายยจงไดคำาตอบวา นกทองเทยวทนยมเดนทางไปเชยงตงและเมองลาสวนใหญนนเปนคนไทย และมกมากนเปนคณะทวรหรอไมกกรปใหญๆ ๕-๖ คนขนไป เพราะฉะนนจงเหมารถกนไปเสยเปนสวนมาก ไมคอยมาขนรถประจำาทางเหมอนผมกนหรอก พรอมกนนนแกก มองหนาผมยมๆ ในใจคงสงสยวา ผมคดอะไรถงเดนทางไปเชยงตงเพยงลำาพง แถมยงมจดหมายทเชยงตงเมองเดยว ไมตอไปเมองลา ซงวากนวาเตมไปดวยแสงสมากกวาเชยงตงเปนไหนๆ เพราะเปน เมองชายแดนตดกบประเทศจน เหมอนนกทองเทยวคนอนๆ ตอนนนผมไดแตเกบคำาตอบไวในใจ แลวเบอนหนาทอดสายตามองออกไปนอกหนาตาง เพอชนชมทวทศนตลอดสองขางทางแทน ตลอดสองฝากฝงทรถเคลอนผาน ลวนแลวแตเปนทราบสงสลบกบเทอกเขาสงอนอดมดวยผนปาและทงนา รวเรยวของใบขาวยามโยกไหวเปนระลอกคลนเมอตองกระแสลม ใหความรสกเหมอนใบขาวเหลานนกำาลงเตนระบำาตอนรบนกทองเทยวจากแดนไกลอยางผม เทอกเขาสงสลบซบซอนซงเปนฉากหลงยงชวยใหภาพนนดหนกแนน มนคง และงดงามจนผมแทบลมหายใจ ลงจายยบอกวา เทอกเขาสงเหลานแหละคอทมาของคำากลาว “เมงไตหลอยซามสบ ไตสามสบ” อนมความหมายวา ดนแดนทเตมไปดวยภเขาสงใหญนบได ๓๐ ดอย และมชนชาตไทอาศยอยกวา ๓๐ ชนเผา

หนงในนนกคอ ชาวไทขน ในเมองเชยงตงนนเอง บนรถคนเลกอดแนนดวยผคนทงชายหญง เดก ผใหญ และ

จากเจาพระยาสสาละวน28

คนชรา ผมนงฟงเพลงนกรองไทใหญทดงคลอมาตลอดทาง นงมาไดสกพก เสยงเพลงกจบลง ลงจายยคงกลวผมจะเบอ แกจงเลาตำานานเมองเชยงตงใหผมฟงแทนเปนการฆาเวลา ลงจายยเลาวา ตามตำานานนนชอ “เชยงตง” มาจากชอฤๅษนามวา “ตงคฤๅษ” โอรสเจาเมองวอง (จน) ทเดนทางลงมาจนถง หนองนำาใหญใจกลางเมองเชยงตง (หนองตงในปจจบน) ซงมนำามากจนเออลนเขาทวมเมอง ทำาใหชาวบานเดอดรอนอยไมได ตงคฤๅษ จงแสดงอทธปาฏหารยโดยใช “ขกขาย” หรอไมเทาขดพนดนเปนรองเพอระบายนำาออกไปทางทศเหนอและใต นำาจงแหงลงพอจะเปนทำาเลทตงบานเมองได หลงจากนนกสงคนไปบอกขาวกบบดาตนทเมองวอง ใหสงไพรพลมาสรางเมอง แตพวกจนมาอยไดไมนานกเจบปวยดวยโรคภยตางๆ นานา อพยพหนกลบกนหมด ทงเมองใหพวก “ลวะ” ครอบครองแทน จากตำานานทลงจายยเลาใหฟง ผมเรมปะตดปะตอเรองราวประวตศาสตรของเมองเชยงตง ซงเคยอานเจอกอนออกเดนทางทวา ชนพนเมองเดมทตงถนฐานอยในเชยงตงมาชานานคอพวกลวะ ภายหลงถกพญามงรายขบไล พรอมการเขามาสรางบานแปงเมองของกลมชาตพนธไต-ไทใน พ.ศ ๑๘๑๐ พญามงรายทรงหวงจะผนวกพนทราบระหวางหบเขาอนอดมสมบรณ ซงตงอยระหวางศนยกลางอำานาจใหญสองเมอง คอ เมองเชยงรายของพระองค กบเมองเชยงรง ซงเปนเมองมาตภมของ

พระราชมารดา (นางเทพคำาขยาย) เขาไวดวยกน และพนทราบทวานนกคอเมองเชยงตงในปจจบนนนเอง

วสวต 29

ในครงนน พญามงรายทรงสงหลานชายชอ “เจานำาทวม” เขามาปกครอง ทำาใหเชยงตงมสถานะเปน “ลกชางหางเมอง” หรอ “เมองลกหลวง” ของอาณาจกรลานนา อนเปนจดเรมตนททำาใหแผนดนอนอดมสมบรณผนนไดรบการขนานนามวา “เมงไต” สบมา เขมรฐตงคบรดำารงตนอยางเงยบเชยบภายใตออมกอดของขนเขามากวา ๓๐๐ ป จวบจนมาพายแพใหความเกรยงไกร ของ “ปะยนหนอง” หรอพระเจาบเรงนอง ผชนะสบทศ แหงกรงหงสาวดใน พ.ศ. ๒๑๐๗ เชนเดยวกบเมองอนๆ ในอษาคเนย นบแตนนชะรอยชะตานครรฐเลกๆ แหงนจะตกอยใน หวงคำาสาป เพราะการมฐานะเปน “รฐชายขอบ” ระหวางอาณาจกรใหญถงสามอาณาจกร คอ จน พมา และลานนา ทำาใหเชยงตงกลายเปน “เมองสามฝายฟา” ทตองสงเครองราชบรรณาการไปใหทงสามอาณาจกรอยางหลกเลยงมได

จากเจาพระยาสสาละวน30

ผมไดแตนกสะทอนใจในโชคชะตาของเชยงตง เพราะแมจะผานกาลเวลามาหลายรอยป แตชาวไทขนผมรากเหงาความเปนมารวมกบเรา กยงไมสามารถหลกหนคำาสาปอนโหดรายนได หลกฐานทยนยนไดดทสดคงเปนดานทหารทตงตรวจอยเปนระยะตลอดเสนทาง ๑๖๕ กโลเมตรจากทาขเหลกไปเชยงตง ดานแรกทผมเหนคอ ดานตรวจบานแมยาง หรอหมากยาง ตอมากดานทาเดอ (เมยนมาออกเสยงเปน Tarlay) โดยทกครงทถงดานตรวจ ลงจายยจะตองลงจากรถเพอไปยน Entry Permit ของผมใหนายทหารประจำาดานประทบตรา เพอยนยนวาผมไดเดนทางผานเมอง นนมาจรง หมายความวาขากลบจากเชยงตงผมตองกลบเสนทางเดม ผานเมองเดม แลวออกจากเมยนมาผานทางดานทาขเหลกเทานน ผมพยายามปดความรสกบางอยางออกไปจากความคด แลว ดมดำากบทศนยภาพอนงดงาม วถชวตผคนสองขางทางใหไดมากทสด จนเวลาลวงราว ๒ ชวโมง รถบสของผมกแลนเขาเขตเมองเมองหนงทออกจะพเศษอยสกหนอย นนคอ เมองพะยาก ทวาพเศษนนเพราะเมองพะยากแหงนเองทเคยเปนจดยทธศาสตรสำาคญของสยาม ยามยกทพมายดนครเชยงตงนบตงแตแผนดนรชกาลท ๔ จนถงชวงสงครามมหาเอเชยบรพาสมยจอมพลผน ชณหะวณ ใชเปนจดแวะพกของสยามเพอเตรยมเสบยงอาหาร เขาตเชยงตงตอไป เขาใจวาสมยกอนการเดนทางจากทาขเหลก เขาเชยงตงคงไมใชเรองงายนก เพราะเชยงตงลอมรอบดวยภเขาสง

ซงทำาหนาทเปนปอมปราการธรรมชาตทแขงแกรง แถมถนนหนทาง กทรกนดาร ไมสะดวกสบายอยางทกวนน การยกทพเขาตเชยงตง ในสมยนนคงยากไมใชเลน

วสวต 31

วถชวตผคนในเมองพะยาก(ภาพ : นคเรศ ธระคำาศร)

จากเจาพระยาสสาละวน32

แตเมองพะยากทผมเหนในวนนกลบเตมไปดวยชวตชวา จากวถชวตผคนตลอดสองขางถนน รวมทงถนนหนทางทเมอกอนคงเตมไปดวยดนโคลนและฝนคละคลง บดนถกแทนทดวยถนนลาดยาง ทแมจะมบางชวงเปนหลมเปนบอบางกตามท แมกาลเวลาจะผานมานานเทาใดกตาม ทกวนนเมองพะยากกยงคงทำาหนาทสำาคญมากอยางหนงสำาหรบนกเดนทางทกคน หนาททผมพดถงนนคอ การเปนจดแวะพกของผทจะเดนทางตอไปยงเชยงตง ดงเชนในอดต จดพกรถทผมพดถงนอยหางจากตวเมองออกไปไมไกลนก มลกษณะเปนลานกวาง ตรงกลางมบอนำาอย ๒ บอ ซงบรรจนำาไวเตม ตลอดเวลา สำาหรบใหพวกเดกรถตกมาราดเครองยนตเพอบรรเทาความรอน สวนผโดยสารสวนใหญหลงจากเขาหองนำาดานหลงเสรจ กจะมานงในรานอาหารทตงอยรอบๆ เพอรอเวลาเดนทางไปยงเมองเชยงตงตอไป ซงตองใชเวลาอก ๒ ชวโมงเปนอยางนอย

๒ เมอพจารณาจากทตงจะเหนวา เชยงตงเปนเมองทมลกษณะเปน แองกระทะ เพราะรายลอมดวยเทอกเขาสงทกดาน มแมนำาขนเปนเสนเลอดหลกหลอเลยงพนทเกษตรกรรม ทำาใหทราบเชยงตงกลายเปนทราบกวางขวางและอดมสมบรณทสด ในจำานวนทราบ ๓ แหงของรฐชาน๓

๓ทราบ ๓ แหงของรฐชาน ประกอบดวยทราบเชยงตง ทราบเฮโฮ และทราบแสนหว

วสวต 33

มหนำาซำาเชยงตงยงตงอยบนเสนทางการคาสำาคญซงเชอมระหวางเมองเชยงรงในสบสองปนนา (มณฑลยนนานของจนในปจจบน) กบเมองเชยงใหมแหงอาณาจกรลานนา จงเปนปจจยทชวยหนนสงใหเชยงตงเปนศนยกลางการแลกเปลยนสนคาทมาจากจนและเมองอนในอษาคเนย เรองน ผศ. ประชน รกพงษ เคยกลาวไวในบทความเรอง “ตลาดนดเมองเชยงตง” ของศนยศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏเชยงรายวา ทกปจะมพอคาจนฮอนำาคาราวานมาและลอ มาแวะพกและคาขายโดยเฉลยกลมละสองครงตอป เรมตนจากมณฑลยนนาน ผานเชยงรงในสบสองปนนา แลวมงเขาสเชยงตง กอนจะเลยไปแมสายในเชยงราย เชยงใหม ในขณะทพอคาฮอ บางกลมจะเดนทางตอไปคาขายทมะละแหมง อกเสนทางกแยกจากเชยงรายไปเชยงของ ลองเรอตอไปถงหลวงพระบางเลยทเดยว สนคาทนำามาจากยนนาน ไดแก ชา เกลอ ผาไหม และ ผาขนสตว ขากลบกจะแวะซอฝาย ยางรก และของปาจากเชยงตงขนไปขายทเมองจน การเปนศนยกลางการคาของเชยงตงยงมความสำาคญมากขน ในชวงครสตศตวรรษท ๑๙ เมอองกฤษพยายามเปดเสนทางการคากบเมองจน จงอาศยเมองเชยงตงนแหละเปนทางผาน เพราะเหนวาเปนเสนทางการคาทใชมาตงแตโบรำาโบราณ จนองกฤษไมอาจ หกหาญนำาใจชาวเชยงตงอยางททำากบพมาในสมยอาณานคมได

ดวยเหตผลทงหมด ทำาใหเชยงตงพฒนาตนเองจนเปนเมองทมงคงทางเศรษฐกจ และรำารวยวฒนธรรมเมองหนงบนแผนดน

จากเจาพระยาสสาละวน34

เมงไตมาจนถงทกวนน และผมกไดประจกษแกสายตาวา สงทเคยไดยนไดฟงมานนไมเกนความจรงเลยสกนด เพราะทองทงนาเขยวขจ ทไลระดบไกลออกไปสดลกหลกตาเบองหนาคอ เครองยนยนความอดมสมบรณของแผนดนเชยงตง ซงโอบลอมดวยขนเขาไดเปน อยางด บายวนนนหลงออกจากเมองพะยากมาไดรวม ๒ ชวโมง รถบสทผมนงมากชะลอความเรว ปลอยใหกระแสลมเยนๆ พดผานหนาตางเขามา ชวยบรรเทาความรอนอบอาวของอากาศยามบาย พอใหผมาเยอนอยางผมชนใจ คลายรอนลงไดบาง รถของผมแลนไปอยางชาๆ นานๆ ถงจะมรถวงสวนบาง (สวนใหญเปนรถจปของทหาร) ลงจายยทนงเงยบมาสกพกหนมาบอก ผมวา ชาวไทขนซงเปนประชากรสวนใหญของเชยงตงนนสวนมาก ตงถนฐานอยในตวเมอง หรอหากออกมานอกเมองกมกอาศยอยบนทราบหรอเนนทสงไมมากนก เพราะชาวไทขนมอาชพหลกคอทำานา สวนภเขาสงทผมเหนอยไกลๆ นนเปนทอยของชนเผาอนอยางพวกแอน อาขา และลวะ ชนเผาพวกนยงชพดวยการหาของปา ปลกพชไร หรอไมกใบชา แลวนำามาขายทตวเมอง เพราะฉะนนจงแยกตวออกไปอยตางหากเปนเอกเทศ ผมพยกหนาหงกหงกรบร พลางหยบกลองถายรปกดชตเตอรไปหลายครง กอนทหวใจผมจะเตนระสำาไมเปนจงหวะ เมอไดยนคำาพด ของลงจายยทวา อกไมกนาทขางหนา เรากจะเขาสเขตเมองเชยงตง

แลว!

วสวต 35

ผมหลบตาลงแลวหายใจเอาอากาศบรสทธเขาจนชำาปอด เมอรวาอกไมกอดใจ ความฝนทผมเฝารอจะเหนและสมผสมาหลายป นนกำาลงเปนความจรง จนกระทงลมตาขนอกครง เมอรถบสชะลอความเรวจนจอดนงสนทในทสด คราวนหวใจของผมเตนระทก จบตนชนปลายความคดของตวเองไมถกกบสงทปรากฏเบองหนา เมอเหนทหารเมยนมาใบหนาดดนหลายคนตงดานเพอตรวจตราและตอนรบอาคนตกะอยหนาเมองอยางขมขมน อนเปนภาพทผมไมเคยคดมากอนเลยวาจะไดเหนเปนอยางแรก ซงภาพนกำาลงซอนทบภาพหอคำาของเจาฟาเชยงตงทสงางาม กลางขนเขาในใจผม จนคอยๆ เลอนหายไป กระแสลมเยนชวนชนใจในทแรกกเรมแปรเปลยนเปนความหนาวยะเยอกอยางบอกไมถก!

๓ เชยงตงยอมรบอำานาจของพมาอยางเปนทางการใน พ.ศ ๒๑๐๗ หลงจากพระเจาบเรงนองแหงราชวงศตองอยดเชยงใหมไดเพยง ๕ ป โดยเจาแกวบญนำา เจาฟาเชยงตงขณะนนยอมเดนทางไปเมองเชยงแสน เพอเขาเฝาพระเจาบเรงนองตามรบสง

นบจากนนมาเชยงตงกกลายเปนเมองประเทศราชของกรงหงสาวดเชนเดยวกบอกหลายเมองในภาคพนอษาคเนย แตยงนบวาเชยงตงโชคดอยบาง เพราะพระเจาบเรงนองทรงใหความสำาคญและ

เกรงใจเปนพเศษ สวนหนงเปนเพราะเชยงตงคอหวเรยวหวแรง ปราบปรามและรวบรวมหวเมองไทใหญทงหลายใหเขามาอยใตรมเงา

จากเจาพระยาสสาละวน36

ของพระองค จนเจาฟาเชยงตงกลายเปนเจาเมองประเทศราชท พระเจาบเรงนองโปรดปรานมาก ขนาดตรสเรยกวา “สเจาพระยา ลกเรา เจาฟาหอคำาเชยงตง” รวมทงพระราชทานสรอยพระนามจากราชสำานกพมาวา “เขมาธปตราชา” อนหมายถง เจาผเปนใหญแหงเขมรฐ๔ ในเวลาตอมาอกดวย

เขมรฐตงคบรตกอยใตการปกครองของพมายาวนานกวา ๒๐๐ ป กระทงพระเจากาวละแหงราชวงศเจาเจดตน (ทพย- จกราธวงศ) สามารถรวบรวมไพรพล แลวรวมกบกองทพ สยาม “ฟนมาน๕” ปลดแอกลานนาจากอำานาจของพมา และหนมาสวามภกดสยามไดสำาเรจใน พ.ศ. ๒๓๓๙ แตดวยพษภยสงคราม นพบรศรนครพงคเชยงใหมจงยอยยบจนแทบเปนเมองราง เพราะประชาชนตางหลบหนเขาปาเปนจำานวนมาก พระเจากาวละจงทรงใชนโยบาย “เกบผกใสซา เกบขาใสเมอง”

๕คำาวา ฟนมาน นนในบนทกของลานนา หมายถง ปฏกรยาทหวเมองในลานนาตองการเปน

อสระจากพมา ซงนบตงแตลานนาเสยเอกราชกมหลกฐานวามการฟนมานในหลายเมอง เชน พ.ศ. ๒๑๓๘ เมองนานฟนมาน, พ.ศ. ๒๑๔๓ เมองเชยงรายฟนมาน, พ.ศ. ๒๑๕๗ เมองลำาปางฟนมาน, พ.ศ. ๒๑๖๗ เมองเชยงของฟนมาน

๔เชยงตงมชอเรยกอกชอหนงวา “เขมรฐ” ซงเปนภาษาบาล สาเหตทใชชอนกเพราะพนท

เมองเชยงตงมโรคภยไขเจบชกชม เจาฟาจงตองเอาเมองไปถวายพระสงฆเพอแกเคลดแลวคอยไถคนภายหลง พระสงฆจงเปลยนชอใหเปน “เขมรฐ” ซงกพองเสยงกบคำาวา “เขน” อกทงยงมความหมายเปนมงคลวา เมองอนเปนทนาเกษม อกดวย

วสวต 37

โดยยกทพไปตเมองตางๆ ตามรมฝงแมนำาสาละวน รวมทง เชยงตง เพอกวาดตอนผคนเทครวลงมาตงรกรากในเชยงใหม จนปรากฏเปนชมชนชาวไทขน บรเวณวดนนทาราม ตำาบล หายยา อำาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม สบเนองมาจนถงปจจบน

หลงจากรชสมยพระเจากาวละ ดเหมอนความสมพนธระหวางเชยงใหมกบเชยงตงจะดำาเนนอยางราบรนแนนเฟนเรอยมา จากการแตงงานระหวางเจานายของทงสองราชวงศ จนตองมาชะงกเมอเชยงตงกลบไปเปนเมองขนของพมาอกครงใน พ.ศ. ๒๓๕๖ ซงในขณะนนเชยงใหมยงคงเปนประเทศราชของสยาม ความสมพนธระหวาง “บานพ” กบ “เมองนอง” ทงสองจงตองขนอยกบความสมพนธระหวางสยามกบพมาเปนสำาคญ ซงสวนมากจะเปนไปใน รปแบบของศตรมากกวามตร เมอพมาตกเปนอาณานคมขององกฤษใน พ.ศ. ๒๔๒๙ ชวงรชสมยพระเจาสปอ (หรอธบอ) แหงราชสำานกมณฑะเลย ความ สมพนธระหวางเชยงตงกบเชยงใหมกยงตางคนตางอยเหมอนเดม เพราะหลงจากองกฤษยดครองพมาสำาเรจ กาวตอไปของผหวโหย คอ รกคบเขากอบโกยความอดมสมบรณทมอยมหาศาลบนแผนดนเมงไต โดยอางกรรมสทธวานครรฐตางๆ เหลานน เคยตกเปนของพมามากอน เมอพมาเปนขององกฤษแลว นครรฐเหลานนกตองเปนขององกฤษตามไปดวย

จากเจาพระยาสสาละวน38

แตนบวาเปนความชาญฉลาดของผนำารฐไตในขณะนน ทใชนโยบายผอนหนกผอนเบากบองกฤษ ไมไดตอสขดขนอยางพมา จงยงดำารงตนในสถานะ “รฐในอารกขา” ขององกฤษแทนการเปนอาณานคมอยางพมา นนหมายความวาเจาฟารฐไททงหลายยงมสทธมอำานาจบรหารปกครองนครรฐของตน เพยงแตไมสามารถดำาเนนกจการระหวางประเทศไดดวยตนเอง และยงตองเสยภาษรายปเพอเปนคาอารกขาใหองกฤษ โดยรฐบาลองกฤษจดใหบรรดารฐไทเหลานน รวมตวกนอยางหลวมๆ ภายใตชอ “สหพนธรฐชาน” ซงเปนจดเรมตน ของความเปน “รฐชาน” ในทางการเมองตอมาถงปจจบน

หอหลวงในอดต

วสวต 39

เจานางบวนวล เจานางบญยวง (มารดา)และ เจาบญวาทยวงศา

จากเจาพระยาสสาละวน40

เชยงตงและรฐไทอนๆ ดำารงตนเปนผถกอารกขาจากองกฤษมาไดราวครงศตวรรษ กองทพไทยทนำาโดยจอมพลผน ชณหะวณ กบกยดเชยงตงไดสำาเรจในชวงสงครามมหาเอเชยบรพา โดยอางความใกลชดทางประวตศาสตรชาตพนธระหวางไทใหญกบไทนอย (สยาม) แลวเขามาปกครองเชยงตงเสมอนเปนจงหวดหนงของประเทศไทย ใหชอวา “สหรฐไทเดม” สงขาหลวงทงทหารและพลเรอนเขาไปประจำาทกแผนก จดตงศาลเพอพจารณาคดความ รวมทงจดใหมโรงเรยนสอนหนงสอไทยขน จนทำาใหชาวเชยงตงในรนนนคนเคยกบภาษาและวฒนธรรมไทยอยพอสมควร อยางไรกตาม ไทยกยดครองเชยงตงไดเพยง ๓ ปเทานน เมอสถานการณสรบในสงครามมหาเอเชยบรพาเปลยนไป ไทยซงอยฝายอกษะรวมกบญปน กลายเปนประเทศผแพสงครามใน พ.ศ. ๒๔๘๘ จงจำาตองคนเชยงตงใหองกฤษอกครง ในฐานะฝายสมพนธมตร ผชนะสงคราม ซงหลงจากนนอกเพยงไมกปทามกลางเสยงเรยกรอง ขอเอกราชทองกฤษแสรงเพกเฉย ทำาใหเกดกระบวนการตอตานและรองหาอสรภาพไปทวทกหวระแหงบนแผนดนเมองมาน๖ จนองกฤษตองสงนายพล ดกลาส แมกอาเทอร เจาของวล “ขาพเจาจะกลบมา (I Shall Return)” ทโดงดงในสงครามโลกครงท ๒ เขามาควบคม แตสถานการณลกลามบานปลายจนสายเกนแกเสยแลว ประกอบกบเกดการเปลยนขวอำานาจการเมองขนในองกฤษเอง ทำาใหทายทสดองกฤษตองตดสนใจมอบเอกราชคนใหพมา โดยนาย

๖มาน เปนคำาทชาวไทใหญใชเรยกพมา

วสวต 41

คลเมนต แอตตล นายกรฐมนตรองกฤษในขณะนน และออองซาน (บดาของนาง อองซาน ซจ) บรรลขอตกลงมอบเอกราชใหพมาเมอวนท ๒๗ มกราคม ๒๔๙๐ โดยขอตกลงนกำาหนดใหพมามเวลาเตรยมตว ๑ ปสำาหรบการเลอกตงทวไป และรางรฐธรรมนญเปนหลกในการบรหารปกครองประเทศ สำาหรบรฐไททง ๓๖ รฐนน องกฤษแนะนำาทางเลอกให สามทาง คอ หนง แยกเปนอสระแลวปกครองตนเอง สอง อยรวมกบพมาตอไป และสาม รวมกบประเทศไทย คำาแนะนำานขององกฤษกอใหเกดแรงกระเพอมตามมาครงใหญ และกระจายเปนวงกวาง บรรดาเจาฟารฐไทเกดความลงเลในจดยนของตนเองวา ควรอยรวมกบพมาทกำาลงไดเอกราช หรอหนเขาหาฝายไทยทกำาลงบอบชำาจากการเปนผแพสงครามด ทายทสดความลงเลใจในทางเลอกทงสามทางทองกฤษมอบให กถกทำาลายลงอยางสนเชง เมอออองซานตดสนใจเชญบรรดาผนำา ชนกลมนอยตางๆ ในพมา ทงในรฐชาน กะฉน และชน เขารวมประชมทเวยงปางโหลงเพอหาขอยต โดยออองซานใหสญญาวา

“ขาพเจาขอเวลาอก ๑๐ ปเทานนใหเราอยรวมกน ใหโลกรวาเรามความสามคคกน เปนอนหนงอนเดยวกน ภายใตชอสหภาพพมา ตอจากนนกขอใหทานเปนอสระเถด”

จากเจาพระยาสสาละวน42

ขอเสนอนของนายพลหนมวย ๓๒ ไดรบการตอบรบอยางดจากผนำาชนกลมนอยเหลานน จนสามารถจดทำา “ขอตกลงเวยง ปางโหลง (The Panglong Agreement)” ไดสำาเรจในวนท ๑๒ กมภาพนธ ๒๔๙๐ โดยไมมใครเฉลยวใจเลยวา ตนกำาลงเดนเขาไปสเงามดของอำานาจเผดจการทคอยๆ คบคลานเขามาใกลทกลมหายใจ!

๔ หลงจากขอตกลงเวยงปางโหลงเกดขนไดเพยง ๕ เดอน พมาจดใหมการเลอกตงทวไปเปนครงแรก ผลปรากฏวาพรรคสนนบาตตอตานลทธฟาสซสตเพอเสรชน หรอ AFPEL ของนายพลอองซานไดรบชยชนะอยางทวมทน (เชนเดยวกบพรรคสนนบาตแหงชาตเพอประชาธปไตย หรอ NLD ทมบตรสาวของเขาเปนผนำาในอก ๔๓ ปตอมา) ซงเปนชวงเวลาเดยวในประวตศาสตรชาวไทใหญ ททองฟาเหนอดนแดนเมงไตเตมไปดวยโคงรงแหงเอกราช บรรยากาศอบอวลดวยกลนหอมของอสรภาพและสนตสข แตชวงเวลาแหงสนตภาพนเปลงประกายไดไมนานนก เมอเงามดแหงอำานาจทมฬไดคบคลานมาบดบงแสงสวางแหงอสรภาพจากแผนดนเมงไตไปหมดสน นบตงแตวนทออองซาน ผไดชอวาเปนบดาแหงเอกราชพมา ถกฆาตกรรมอยางเลอดเยนพรอมรฐมนตรและ

สมาชกสภา ๖ คนทอาคารรฐสภา เมอวนท ๑๙ กรกฎาคม ๒๔๙๐ หลงการเลอกตงครงแรกของพมาไดเพยงเดอนเดยว

วสวต 43

อน อดตนายกรฐมนตรของพมา

จากเจาพระยาสสาละวน44

โศกนาฏกรรมในวนนนคอลางบอกเหตรายบางอยางสำาหรบชนชาตไต เมออนกาวขนดำารงตำาแหนงนายกรฐมนตรแทน “โบโชะอองซาน๗” และมนโยบายชดเจนวา ไมเหนดวยกบการปลอยให ชนกลมนอยแยกตวเปนอสระจากพมา ดวยเหตผลทวา

“...แลวพมาจะอยไดอยางไร จะตองเปลยนสภาพเปน เผานอยตามพวกนหรอ ทางรฐบาลจงวางโทษไวสถานเดยวคอประหารชวต สำาหรบผคดแบงแยกชาตแบงแยกดนแดน...”

นโยบายทไมแยแสตอสญญาทบดาแหงเอกราชพมาเคยใหไว เชนน สรางความขดแยงอยางรนแรงระหวางชนกลมนอยกลมตางๆ กบรฐบาลพมาตามมาอยางหลกเลยงไมได จนกลายเปนสงคราม กลางเมองขนหลายจด และยงวนวายทวความรนแรงมากขน เมอใกลเวลาทชนกลมนอยเหลานนจะแยกตวเปนอสระไดตามสญญาปางโหลง โดยทรฐบาลทหารพมากยงทำาเปนเพกเฉย ทายทสดความขดแยงรนแรงมากขนเรอยๆ จนรฐบาลพลเรอนของอนไมสามารถควบคมสถานการณได ตองวงเขาไปหลบอยภายใตรมเงาอำานาจกองทพใหนายพลเนวนเขามาดแลประเทศนานเกอบ ๒ ป

๗นายพลอองซาน

วสวต 45

หลงจากนนไมนานนก อำานาจเผดจการภายใตปลายกระบอกปน กเผยโฉมหนาทแทจรงออกมา โดยแสดงพละกำาลงสยายปกปกคลมพนททกตารางนวบนแผนดนมาน พรอมกดหวเหลาชนกลมนอย ผเปนเจาของเดมใหตกอยภายใตรองเทาบตอยางเบดเสรจ นบเปน การปดฉากความสมพนธอนแนนแฟนระหวางกลมชาตพนธไต-ไท ในภาคพนอษาคเนยใหแยกกนอยอยางถาวร