› dosyalar › dokuman › 15032012175613Okul öncesi... · Okul Öncesinde Müzik Eğitimi2014-04-22 · Kitap iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde müzik ve müzik eğitiminin

Ilgım KILIÇ

Etkinliklerle Uygulama Örnekleri

Okul ÖncesindeMüzik Eğitimi

Yazar: Ilgım KılıçEditör: Damla Bulut

OKUL ÖNCESİ MÜZİK EĞİTİMİ-Etkinliklerle Uygulama Örnekleri-

ISBN 978-605-364-271-8

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© 2011, Pegem Akademi

Bu kitabın basım, yayın ve satış haklarıPegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.

Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: Ekim 2011

Dizgi-Grafik Tasarım: Didem KestekKapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Cantekin Matbaası(Ankara-0312-384 34 35)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 15372

YAYINEVİ DAĞITIM

adakale sokak 4/1 yenişehir-ankaratel: +90 312 4306750-51 (pbx)

belgeç: +90 312 4354460gsm: 0506 3451936 - 0541 9104545 - 0533 2055230

e-ileti: [email protected]

sağlık sokak 17/a yenişehir-ankaratel: +90 312 4345424

belgeç: +90 312 4313738gsm: 0506 3451937 - 0541 4345424 - 0533 2055231

e-ileti: [email protected]

YAZIŞMA internet:

P.K.175 06442 yenişehir-ankara

Sevgili anneciğim, babacığım

ve canım kardeşime

Yrd. Doç. Dr. Ilgım KILIÇ

1978 yılında Ankara’da doğdu. İlköğrenimine Ankara’da başladı, ortaöğre-timini ise Malatya’da tamamladı. 1999-2000 eğitim-öğretim yılında birincilikle kazanmış olduğu İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’ndan bölüm birincisi olarak mezun oldu. Mezuniyetini takiben aynı yıl Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı yüksek lisans programını kazandı. 2000 yılında İnönü Üniversitesi’nde Araştırma Görevlisi olarak göreve başladı ve lisansüstü eğitimine devam etmek üzere 2547/35. maddeye göre Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’ne Araştırma Görevlisi olarak görevlendirildi. 2001-2002 eği-tim-öğretim yılında Yükseköğretim Kurulu’nun Türkiye genelinde açmış olduğu dil bursunu kazanarak Bilkent Üniversitesi’nde bir yıl süreli İngilizce dil eğitimi aldı. Yüksek lisans eğitimini 2002-2003 eğitim-öğretim yılında başarıyla tamamla-dı. 2003-2004 eğitim-öğretim yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı’nın doktora programına başlayarak, bu programı 2006-2007 eğitim-öğretim yılında tamam-ladı.

Lisansüstü eğitimini tamamladıktan sonra İnönü Üniversitesi Eğitim Fakül-tesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalında, Doktor Araştırma Görevlisi olarak göre-vine döndü. 2008-2009 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında Almanya’nın Frei-burg şehrinde Goethe Enstitüsü’nde yabancı dil (Almanca) eğitimi aldı. Bu arada Mannheim Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi Müzik Öğretmenliği Bölümü’nde Elementer Müzik Pedagojisi dalında misafir öğretim elemanı olarak bulundu. “Elementer Müzik Eğitimi” dalında yurt dışında (Almanya, Macaristan, Finlandiya) ve yurt içinde yapılan ulusal ve uluslar arası çalışmalara katıldı. 2010 yılında İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’na Yardımcı Doçent Doktor unvanıyla atandı. 2011 yılı yaz döneminde üç ay süresince misafir öğretim üyesi olarak Freiburg Albert-Ludwigs Üniversitesi Müzik Fakültesi’nde alanı ile ilgili çalışmalarda bulundu. Halen İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Ana-bilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak görevine devam etmektedir.

[email protected] Tel. 0505 7944926

ÖN SÖZ

Okul öncesi eğitim kurumlarında öğrencilerin müziksel açıdan donanımlı ve bilinçli hale gelebilmeleri, müzik eğitimi ve öğretiminden zevk alabilmeleri ve bu eğitim esnasında aktif olabilmeleri için öğrencilere verilen müzik eğitimi ve öğretiminde etkili bir planlama ile rehberlik edilmesi oldukça önemlidir. Bu nok-tada öğrencilere verilen müzik eğitiminin etkili olabilmesi; öğretmenlerin müzik eğitimine ve öğrencilere olan yaklaşımlarıyla, derse olan hazırlık ve planlamaları ile öğrencileri etkin hale getirebilmek için düzenleyecekleri müzik etkinlikleri yo-luyla gerçekleşecektir.

Buradan hareketle okul öncesi öğretmen adaylarına ve öğretmenlerine bir örnek teşkil etmesi, onların uygulayabileceği farklı müziksel etkinliklerden oluşan bir seçenek olması ve öğretmenlerin kendi geliştirecekleri etkinliklere yol göster-mesi amacıyla bu kitap hazırlanmıştır. Kitapta yer alan etkinlikler yaklaşık olarak 150 müzik öğretmeni, sınıf öğretmeni, okul öncesi öğretmeni ve bu dallarda öğre-nim görmekte olan yaklaşık 300 öğretmen adayının yanı sıra yine yaklaşık olarak 200 okul öncesi öğrencisi ve ilköğretim birinci kademe öğrencisi ile ortalama 650 kişiyle, ülkemizin farklı üniversitelerinde, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilköğ-retim okullarında ve okul öncesi eğitim kurumlarında 2008-2011 yılları arasında olmak üzere farklı dönemlerde uygulanmıştır.

Kitabın hazırlanmasının başlangıcından sonucuna kadar her aşamasın-da desteklerini her zaman yanımda hissettiğim değerli babam Prof. Dr. Mustafa KILIÇ, değerli annem Şerife KILIÇ ve sevgili kardeşim Okan Utku KILIÇ’a, kita-ba olumlu yönde katkıları bulunan ve editörlüğünü üstlenen değerli meslektaşım Yrd. Doç. Dr. Damla BULUT’a, ayrıca çalışma süresince yapıcı görüş ve önerile-rinden yararlandığım kıymetli meslektaşlarım Yrd. Doç. Dr. Yakup Alper VARIŞ’a ve Yrd. Doç .Dr. Ferit BULUT’a en içten şükranlarımı sunuyorum. Bunun yanında bu kitabın başta okul öncesi öğretmenliği ve müzik öğretmenliği programlarında öğrenim görmekte olan öğretmen adaylarına ve okul öncesi öğretmenlerine, bu-nun yanında müzik öğretmenlerine, kitapta yer alan etkinlikler ilköğretim okul-ları birinci kademede de uygulanabilir olduğundan sınıf öğretmeni adaylarına ve sınıf öğretmenlerine faydalı olması umudunu taşıyor, saygılar sunuyorum.

2011, Malatya Yrd. Doç. Dr. Ilgım KILIÇ

KİTABA DAİRKitap iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde müzik ve müzik eğitiminin

önemi, okul öncesi öğrencileri için müzik eğitiminin gerekliliği ve işlevleri, oyun ve hareketin müzik eğitimindeki yeri, öğretmenin bu dönemdeki öğrencilere ve-rilecek olan müzik eğitiminde üzerinde durması gereken noktalar belirtilmiştir.

İkinci bölümde ise, okul öncesi öğretmeninin uygulayabileceği örnek müzik etkinlikleri verilmiştir. Her bir etkinlikte, öğrencilerin edinmesi hedefl enen ka-zanımlar ve etkinlik sırasında kullanılması önerilen araç ve gereçler verilmiş, ar-dından etkinliğin uygulanışı adım adım açıklanmış ve etkinlik sonunda ise varsa etkinliğe dair notlar ilave edilmiştir. Ayrıca, etkinlikler sınıf öğretmenlerinin ara-cılığıyla ilköğretim birinci kademe öğrencilerine de uygun olarak tasarlanmıştır.

Etkinlikler içerisinde ele alınan konular her etkinliğin başında verilmiştir. Buna göre öğretmen ele alacağı konu doğrultusunda etkinlik seçebilecektir.

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ ....................................................................................................................... viiKİTABA DAİR ............................................................................................................ ixİÇİNDEKİLER ............................................................................................................ xi

BÖLÜM IGİRİŞ

OYUN ve OYUN EŞLİĞİNDE MÜZİK EĞİTİMİ ................................................ 6Dinleme Etkinliklerini İçeren Oyunlar ................................................................... 8Ritim Etkinliklerini İçeren Oyunlar ........................................................................ 9Ses ve Sesin Özelliklerine Yönelik Etkinlikleri İçeren Oyunlar ............................ 9HAREKET VE MÜZİK ............................................................................................. 9SES EĞİTİMİ VE MÜZİK ........................................................................................ 12Tekerleme ve Şarkılar ................................................................................................. 13Kelimelerle Oynama ve Uyaklı Çalışmalar ............................................................. 13Doğaçlama ve Besteleme ........................................................................................... 14ÇALGI EĞİTİMİ ve MÜZİK .................................................................................... 16

BÖLÜM IIOYUN EŞLİĞİNDE ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

ETKİNLİK 1BEDENİ GEVŞETME-ISITMA-HAZIRLAMA ÇALIŞMALARI........................ 23ETKİNLİK 2RİTİM ÇALGILARI İLE GRUP OLUŞTURMA .................................................... 27ETKİNLİK 3BEDENİ GEVŞETME-ISITMA-HAZIRLAMA ÇALIŞMALARI........................ 29ETKİNLİK 4BEDENİ GEVŞETME-ISITMA-HAZIRLAMA ÇALIŞMALARI........................ 31ETKİNLİK 5NEFES ÇALIŞMALARI ............................................................................................ 33ETKİNLİK 6NEFES ÇALIŞMALARI ............................................................................................ 37

ETKİNLİK 7DUYULARIN ÇALIŞTIRILMASI (GÖRSEL-İŞİTSEL) ....................................... 41ETKİNLİK 8BEDEN PERKÜSYONU ve ZAMANLAMA ......................................................... 45ETKİNLİK 9TEKERLEME ARACILIĞIYLA BEDENSEL-RİTMİK EŞLİK ............................ 47ETKİNLİK 10FARKLI MATERYALLERLE SES YÜKSEKLİKLERİ ............................................ 51ETKİNLİK 11ORFF ÇALGILARININ TANINMASI.................................................................... 55ETKİNLİK 12ADIM ADIM ÇOKSESLİLİK ................................................................................... 59ETKİNLİK 13ÇOKSESLİLİĞE İLK ADIM ..................................................................................... 63ETKİNLİK 14ÇEVREMİZDEKİ SESLER ........................................................................................ 67ETKİNLİK 15ÇALGILARLA ÇOKSESLİLİK ................................................................................. 69ETKİNLİK 16NEFES ÇALIŞMALARI-RİTİM VE EZGİLERLE BİR GÜNE BAŞLAMA ve ÇEVREMİZDEKİ SESLER .............................................................. 79ETKİNLİK 17TEKERLEMELER VE BEDENSEL DEVİNİM ...................................................... 87ETKİNLİK 18RİTMİK OYUN .......................................................................................................... 91ETKİNLİK 19ÇALGI OLARAK BEDEN-YANKI ÇALIŞMASI-HİKÂYE İÇERİSİNDE RİTMİK OYUN .......................................................................................................... 97ETKİNLİK 20MASAL-HİKÂYE VE ŞARKI ÜÇLEMESİ ............................................................. 125KAYNAKÇA ............................................................................................................... 145EKLER.......................................................................................................................... 151

xii Okul Öncesinde Müzik Eğiti mi

GİRİŞEğitim aşamaları içerisinde özellikle okul öncesi dönemde müzik etkinlikle-

rinin gerçekleştirilmesi, çocuğun sosyal, duygusal, zihinsel ve fiziksel gelişiminde çok büyük rol oynamaktadır. Dolayısıyla bu dönemde verilen müzik eğitimi ol-dukça önem taşımaktadır. Mantie ve Tucker (2008: 224); okulda öğrenilen müzik eğitimi temelinin “tüm yaşamın en değerli hazzı” olduğuna dair genel bir inanışın olduğunu belirtmişlerdir. Choi (2009: 53) okulda, bireyin evde yaşamış olduğu müziksel etkileşimlerin yanı sıra, özellikle de temel eğitimde aldığı müzik eğiti-mi ve edindiği müzik deneyimlerinin “bireyin müziğe olan ilgisinin gelişiminde” çok etkili olduğunu ifade etmektedir. Bastian (2000, 2001)’a göre ise; çocukla-rın müzikle ne kadar mutlu oldukları, geniş bir zaman dilimi içerisinde yaratıcı yeteneklerini müzikle geliştirdikleri ve bunun da ötesinde bazı sosyal becerileri kazandıkları kolayca gözlemlenebilir niteliktedir. Bu bağlama müzik eğitiminin, özellikle de örgün müzik eğitiminin, çocuğun ileri dönemlerdeki sosyal, duygusal, zihinsel ve fiziksel gelişimine olumlu katkılarının olduğu ve söz konusu eğitimi alıp başarıyla tamamlayan çocukların diğer çocuklara oranla daha aktif ve bilinçli oldukları söylenebilir.

Juslin (1997: 383)’in belirttiği görüşe göre; müzik, tüm sanat dallarının içe-risinde muhtemelen en çok uygulanan alandır. Çünkü müzik, insanlar üzerinde derin duygusal izler bırakabilmektedir. Bu doğrultuda Kreutz (2008: 1); müziğin çocukların özellikle düşünmelerinde ve hissetmelerinde etkili olduğunu belirtir-ken olumlu bir müzikal gelişim için de oldukça önemli olduğunu savunmaktadır.

Müzik öğretiminin ve müziğin faydalarını Pugh ve Pugh (1998: 2-8) şu şekil-de sıralamıştır:

- Müzik, kültürel bir aktarım aracıdır.- Müzik, sosyal gelişime katkı sağlar.- Müzik, bir beğeni eğitimidir.- Müzik, serbest zamanları değerlendirme aracıdır.

1. BÖLÜM

- Müzik, çocukların ilerideki yetişkinlik dönemlerinde karşılaşacakları çalışma hayatlarına olumlu yönde katkı sağlar.

- Müzik, bireylerde genel akademik gelişime katkı sağlar.- Müzik, çocukların fiziksel gelişimlerine katkı sağlar.- Müzik, fiziksel ve ahlaki gelişime katkı sağlar.Söz konusu faydalara ek olarak Fiske (1999); müzik eğitimi alan bireylerin,

sadece bu alanda değil; farklı alanlarda da başarı gösterdiklerini, bireyin diğer gelişim alanlarına, almış olduğu müzik eğitiminin olumlu etkilerinin yansıdığını belirtirken konunun önemine dikkat çekmektedir. Yine Lamont (1998)’un yap-mış olduğu araştırmada, müzik eğitiminin özellikle okumaya ve matematik başa-rısına olumlu yönde etkisinin olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun yanında Standley (1996)’in 98 araştırmayı kapsayan meta-analiz çalışmasında ise; müziğin, çocuk-lar ve yetişkinler üzerinde hem okul içindeki, hem de okul dışındaki öğrenme ve davranış gelişimlerinde oldukça etkili olduğu ortaya konulmuştur. Görülüyor ki, müziğin ve müzik öğretiminin bireyler üzerindeki etkisi sadece bireylerin müzik-sel gelişimleri ile sınırlı değil, daha pek çok farklı alanlardaki gelişimlerini sağla-yıcı niteliktedir.

Müzik etkinlikleri yolu ile öğrencilerin edindiği kişisel kazanımları deVries (2004) şu şekilde sıralamıştır:

- Öğrenciler bu yolla enerjilerini boşaltma ve fiziksel ve bedensel olarak rahatlama şansı buluyor,

- Öğrencilerin devinim (motorik) becerileri gelişiyor,- Öğrencilerin sosyalleşmesi sağlanıyor,- Öğrenciler kendilerini ifade etmek için fırsat buluyor,- Öğrencilerin iletişimde çok önemli bir öğe olan dinleme becerileri geli-

şiyor.Buna karşılık; yurt dışında yapılan araştırmalar, okul öncesi kurumlarında

görev yapan anasınıfı öğretmenlerinin ve temel eğitimde görev yapan sınıf öğret-menlerinin birçoğunun, müzik eğitimi alanında yeterli bilgi ve birikime ve müzik etkinliklerinin nasıl uygulanacağına dair gerekli bilgi ve beceriye sahip olmadık-larını, bu yüzden de, bu alana eğitim-öğretim esnasında gerekli ve yeterli zamanı veremediklerini göstermektedir (Scott-Kassner, 1999; Hildebrandt, 1998; Gharavi, 1993). Ülkemizde yapılan araştırmalar da bu durumun farklı olmadığını ortaya koymaktadır (Kocabaş, 2000; Küçüköncü, 2000, Güler, 2006; Özal Göncü, 2010; Karkın ve Kılıç, 2010). Bundan dolayı öğretmenlere, bu konuda eğitimler düzen-lenmeli ve bu dönem öğrencilerinin müzik dersini sevme ve ilgi duymaları konu-

2 Okul Öncesinde Müzik Eğiti mi

sunda nasıl bir yöntem ve yaklaşım izlenmesi gerektiğine dair bilgi verilmelidir (Kılıç, 2009). Çünkü, bu dönem çocukları için hangi müziksel etkinliklerin nasıl uygulanması gerektiği, hangi şarkıların ne şekilde öğretilmesi gerektiği, müziksel etkinliklerin içerisine ne gibi oyunların eklenebileceği de büyük önem taşımakta-dır. Bu durum, öğretmene önemli bir rol düştüğünü göstermektedir; çünkü öğre-timin planlanması, ortamın düzenlenmesi, gerekli araç-gereçlerin sağlanması gibi konular büyük ölçüde öğretmenin tutumuna ve hazırlığına bağlıdır.

Sözü edildiği gibi; bu dönemde öğretmen, müzik etkinliklerini hazırlarken birtakım ilkeleri kapsayacak şekilde planlama yapmalıdır. Bu ilkelerin içerisinde hazırlanan müzik etkinlikleri için bir ortamın hazırlanması (örneğin; gerekli çalgı vb. araç-gereçlerin sınıf ortamına getirilmesi, sınıfın “U” şeklinde ya da etkinliğe uygun farklı bir şekilde düzenlenmesi gibi), çocukların (öğrencilerin) müziksel davranışlarının gözlenmesi ve dinlenmesi; uygulanacak müziksel etkinliklerin oluşturulması ve bu müziksel etkinlikler için uygun bir giriş hazırlanması, öğren-cilerin bireysel öğrenme ihtiyaçlarının karşılanması gibi konular ön plana çıkmak-tadır. Bu konular gözetilerek hazırlanan müziksel etkinlikler yolu ile öğretmenin, müzik çalışmalarına giriş yapabilmesi kolaylaşacak, yapılan çalışmalar daha etkili bir şekilde uygulanabilecektir. Bunun için; Young ve Glover (1998: 2)’ın da bah-settiği gibi, öğretmenin iyi bir planlama ilkesi ile öğrencilerini tanıması, onların neler yapabildiğinden yola çıkarak yetenek ve becerilerini keşfetmesi, ardından da bu yetenek ve becerileri kullanmalarını ve geliştirebilmelerini sağlayacak müzik etkinlikleri düzenlemesi gerekmektir. Böylece öğretmen, öğrencilerin beraberle-rinde getirmiş oldukları bilgi, beceri, müziksel anlayış ve müziksel birikimlerini zenginleştirerek onlara geniş bir pencere açacaktır. Tüm bunların ardından ise, öğ-rencilerini doğru bir şekilde değerlendirebilecektir. Çünkü Glover ve Ward (1998: 62)’ın da belirttiği gibi; çocukların değerlendirilmeleri onların, müzikal anlamda gelişim sağlayıp sağlamadıklarına dair emin olmak için bir anahtardır. Söz konu-su değerlendirmenin yapılabilmesi için, öğretmen tarafından yapılacak olan göz-lem önemli ve belirleyicidir. Çünkü öğretmen, bu gözlemler sonucu öğrencilerin kazanımlarını tespit edebilecektir. Tespit edilen kazanımlar ise öğretmene hangi öğrencinin ne kadar istenilen beceriye-bilgiye ulaştığının bir göstergesi olacaktır. Glover ve Ward (1998: 68), ayrıca öğretmen tarafından yapılacak olan gözlemin;

- Öğrencilerin ortaya çıkardığı müziği dinleme,- Öğrencilerin müzikle ilgili fikirlerini dinleme,- Öğrenciler müzik yaparken ya da dinlerken sergiledikleri davranışları

izleme, ilkelerine dayanması gerekliliğini de savunmaktadırlar.

3Giriş

Çocuklar, okul öncesi eğitim kurumlarına gelene kadar gerek aile içerisinde, gerekse çevreleriyle etkileşerek ya da eğer okul öncesi eğitim kurumları olan yuva (kreş) ya da anaokuluna devam etmekteler ise, bu kurumlarda almış oldukları eğitim ile belirli bir müziksel donanım ve birikime sahip olmaktadırlar. Örneğin, çocuklara annelerinin söylemiş olduğu ninniler, oyunlar içerisinde öğrenmiş ol-dukları şarkılar ve tekerlemeler bu birikimin temel taşlarını oluşturan etmenler-dendir. Kelly ve SuttonSmith (1987), elde edilen ilk müzikal deneyimlerin ailenin sıcak ortamında atıldığını ve şarkı söyleyen, sesini kullanan bir ortamda büyüyen çocukların, diğer çocuklara göre daha özgür büyüdüklerini ifade etmişlerdir. Buna ek olarak; düzenli ya da bilinçli olarak verilen müzik eğitiminin yanında Hines (1990), her çocuğun dünyasında, televizyon ya da radyo gibi iletişim araçlarından, arkadaşlarından, çevresinden, sokaktan vb. duyduğu müziklerin büyük yer tuttu-ğunu belirtmektedir. Gooding ve Standley (2011: 36); çocukların daha önceden edinmiş oldukları bu müziksel donanım ve birikime ek olarak, yine bu çocukların anasınıfı ve ilköğretim düzeyine geldiklerinde, bu kurumlarda alınan eğitimle bir-likte çok çeşitli yeni müzikal beceriler kazanmakta olduklarını ifade etmektedirler. Başka birçok araştırma da, bu eğitim yoluyla, sözü edilen bilgi ve becerilerin bu dönemde geliştiğini ortaya koymaktadır. Örneğin; müzikal duyarlılığın gelişmesi (Trainor ve diğerleri, 1997), müzik yoluyla kendini ifade etmenin kolaylaşması (Swanick ve Tillman, 1986) ve müzikteki temel unsurların (gürlük, hız gibi) ko-laylıkla fark edilebilmesi (Gembris, 2006) gibi. Ayrıca, yine yapılan araştırmalara göre; öğrencilerin müzik eğitimi sürecinde etkin olmaları da önemli bir noktadır ve öğrenciler etkin oldukça, sürece katılımları da o denli artmaktadır (Fox, 2000).

Öğrencilerin, aktif bir şekilde müzik etkinliklerine katılımlarını ve müzik eği-timi sürecinde etkin olmalarını sağlamak için oyun oldukça önemli ve etkili bir araçtır. Berger ve Cooper (2003: 153)’ın da belirttiği gibi; araştırmacılar ve müzik eğitimcileri öğrenme ve oyun arasında sıkı bir ilişki olduğu konusunda görüş bir-liğine ulaşmışlardır. Hazırlanan oyun eşlikli müzik etkinliklerinin amacına göre öğrenciler farklı kazanımlar elde edebilmektedir. Örneğin; ezgi barındıran oyun-larda, işitsel gelişimin ve ritmik farkındalığın temeli atılmaktadır. Buna ek olarak çocuklar, şarkılara ve tekerlemelere katılmayla, bu ezgileri söylemeyle seslerini müzikal bir yolla kullanmanın ilk adımlarını atmış olmaktadırlar.

Bu çocuklar, bir okul ve sınıf ortamına geldiklerinde öğretmenin müziksel etkinlikler düzenleyip uygulamasıyla genel müzik eğitimleri devam etmektedir. Daha önce de belirtildiği gibi; bu dönemde öğretmen, öğrencilerin bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda etkinlikler hazırlamaya özen göstermelidir. Bu döneme yönelik yapılan araştırmalar ilköğretime başlamış olan çocukların seçici dinleme becerilerinin geliştiğini göstermektedir (Sims, 2005). Seçici dinleme becerisine ek


olarak, çocuklar ilköğretim döneminde diğer becerilerini de geliştirirler. Yine özel beceriler açısından bakılacak olursa tonalite duyarlılığı bu dönemde artış gösterir (Kenney, 1997). Okul öncesi dönemde devinim becerilerindeki ilerleme ve bun-ları sergileme, bu dönemde yine artış gösteren başka bir boyuttur (Huang, 2007; Miyamoto, 2007). Devinişsel becerilerin artması, bazı çalgıların (özellikle ksilo-fon, metalofon gibi melodik çalgıların) çalımıyla sonuçlandırılabilir (Frostik ve diğerleri, tarihsiz).

Öğrencileri tanımak amacıyla, onları bir araya getirerek bireysel benzerlik ve farklılıklarını ortaya koymada müzik, etkili bir araç olarak kullanılabilir. Örneğin; tanışma oyunları için her öğrencinin ismini ritmik ya da ezgisel olarak söyleme-si ve bunu bir beden hareketiyle birleştirmesi bu etkinliğe basit bir örnek olarak verilebilir. Ayrıca; sınıft aki öğrencilerin birbiri ile kaynaşması, gruplaşmaların önlenmesi, sınıf ve okul kurallarının benimsetilmesi için de müziksel etkinlikleri kullanmak oldukça etkili bir yoldur. Öğretmen, bu amaçla da müziksel etkinlikler düzenleyebilir ve uygulayabilir.

Müzik eğitimi, çok geniş çerçeveli bir alandır. Bu yüzden özellikle ilk müzik derslerinin işlenişi, müzik eğitimine giriş yapmak, dersi ve bu dersin kapsamını, geniş yelpazesini tanıtmak için çok büyük önem taşıyan bir zaman dilimidir. Bu durum göz önünde bulundurularak öğretmenin hazırlayacağı müzik etkinlikleri-nin; dinleme, çalma, söyleme, müzik kültürü gibi müziğin tüm alt boyutlarına yer verecek şekilde hazırlanması yerinde olacaktır. Bu tür çalışmalara örnek olarak Young ve Glover (1998: 9-10) şu şekilde etkinlikleri gruplamıştır:

• Söyleme: Tüm sınıfın birlikte söylemesi, küçük gruplar halinde söyleme, yardımcı araç-gereçlerle birlikte (şarkı söyleme kartları gibi) ikililer ha-linde söyleme.

• Çalgı çalma: Bireysel olarak çalışma, küçük gruplar halinde öğretmenin ya da bir yardımcının gözetiminde çalışma, sınıfın şarkı söylemesinde eşlik olarak çalışma.

• Besteleme: Bireysel besteleme çalışmaları, küçük gruplar halinde bes-teleme çalışmaları, tüm sınıfın katıldığı besteleme çalışmaları, bireysel olarak bir çalgı yardımıyla besteleme çalışmaları, bilgisayar destekli bes-teleme çalışmaları.

• Hareket / Devinim: Tüm sınıfın katıldığı hareket çalışmaları ve danslar, küçük bir grubun sınıf önünde gerçekleştirdiği hareket oyunları.

• Müzik dinleme: Tüm sınıfın katıldığı (bir hikaye vb.nin araç olarak ek-lendiği) çalışmalar, bireysel veya grup halinde gerçekleştirilen dinleme çalışmaları.

• Canlı performans: Canlı performansa öğrencilerin bedenle eşlik etmesi, çalgıyla eşlik etmesi, söylemeyle eşlik etmesi ya da bu performansı din-lemesi.

5Giriş

Belirtilen bu müzik etkinliklerine ilişkin boyutlar tek tek gerçekleştirilebile-ceği gibi; peşpeşe ya da birbirleriyle aynı zamanda birleştirilerek de gerçekleştirile-bilir. Bu doğrultuda gerek okul öncesi kurumlarında eğitim alan öğrenciler, almış oldukları bu temel müzik eğitimi yoluyla, müzikal açıdan kendilerine daha çok güven duyacak ve kendilerinden emin hale geleceklerdir (Glover & Young, 1999: 105).

Okul öncesi dönem, ilköğretim ve ortaöğretim düzeylerinde müzik eğitimi daha ziyade bir sınıf etkinliği olarak görülmektedir. Çünkü, birlikte öğrenme yo-luyla öğrencilerin hem yapılan müzik etkinliklerinden zevk almaları sağlanmakta, hem de kazanımları edinmeleri amaçlanmaktadır. Buna göre; etkinliklerdeki bir-likte söyleme, birlikte çalgı çalma, birlikte müzik eşliğinde bedensel devinimlerde bulunma gibi çalışmaların tümü bu kapsamda düşünülebilir. Ayrıca; bu noktada daha önce de belirtildiği gibi “oyun” çok büyük bir önem taşımaktadır. Oyun yo-luyla müziksel etkinliklerin gerçekleştirilmesi; öğrencilerin daha iyi, daha etkili ve daha kalıcı öğrenmesini sağlayacaktır.

OYUN VE OYUN EŞLİĞİNDE MÜZİK EĞİTİMİ

Öğretmenin çalışmış olduğu öğrenci grubuyla birlikte yapılan etkinliklerin öğrencilerin her birinde içselleşmesini sağlamak çok önemli bir noktadır. Bunun için her öğrencinin konunun içine girebilmesi gerekir. Ancak bu şekilde işleniş ile öğrenciler belli bir niteliğe ulaşmış olacaktır. Burada öğretmenin cevaplaması gereken soru; öğrencileri buna nasıl yönlendirmesi gerektiği, onları ortamı his-setmeye nasıl itebileceğidir. “-Mış gibi oyunu” burada sorunun cevabıdır. Her bir etkinlikte; ki bu etkinlik bir masalı, bir şarkıyı, bir şiiri vb. canlandırma; dans ça-lışmaları, bedensel devinim çalışmaları, çalgı çalma, şarkı söyleme çalışmaları ola-bilir. Bu noktada; örneğin hayvanlarla ilgili bir şarkıda “ördekmiş, köpekmiş” gibi; bir masalda “devmiş, prensesmiş ya da prensmiş” gibi davranmak gerekmektedir. Berger ve Cooper (2003: 152)’ın da belirttiği gibi; oyun sırasında çocukların doğal olarak oyunun sürecine güdülenmeleri gerekmektedir. Bu da sözü edildiği gibi “-mış gibi oyunu” ile gerçekleşebilir.

Öğretmenin görevi, öğrencilerin bu durumu hissedebilmeleri için başlangıç noktasını bulmak ve bu başlangıç noktasından konuya nasıl varabileceğinin ba-samaklarını önceden hazırlayarak, öğrencilerin karşısına hazırlanmış olarak çık-maktır. Bunun için de mutlaka bir plan, bir ön araştırma yapılması gerekmektedir. Bunun yanında öğretmen, işleyeceği etkinliğin ön basamaklarını önceden tespit edebilir, basamakların nasıl atlanacağı, bu süreçten nasıl geçileceği ise, sınıf içeri-sinde öğrencilerle birlikte yapılan çalışmalar yoluyla daha belirgin hale gelecektir.


Yani öğrencileri üreten durumunda aktif hale getirmek de yine öğretmenin elin-dedir. Kısacası öğretmen; etkinliğe hazırlanmalı fakat, öğrencilerini de yaratıcılığa iterek yeni fikirlerin oluşması için ortam sağlamalıdır.

Oyun, okul öncesi çocuğunun günlük yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır. Di-ğer bir deyişle oyun, çocuğun işidir. Bu gerçekten hareketle, müzik dersi öğretim programında her türlü amaç ve kazanımlar ele alınırken oyunun temel etkinlik olarak kullanılması özellikle önerilmektedir. Bu durum, problem çözme becerisi-nin kazandırılması süreci için de geçerlidir (MEB, 2011:16-17). Çalışmalar çocuk-ların gelişiminde oyun etkinliklerinin oldukça güçlü etkilerinin olduğunu göster-mektedir (Vygotsky, 1967; White, 1959).

Çocuk ne kadar zengin bir uyarıcı çevre içerisinde bulunursa, o kadar çok gelişir. O nedenle öğretmenlerin öğretme-öğrenme yaşantılarını farklı ortamlar, farklı materyaller ve farklı etkinliklerle zenginleştirmeye önem vermeleri gerek-mektedir. Belli bir etkinlik, bazı değişikliklerle çocuklar için zengin ve farklı bir yaşantıya dönüşebilir (MEB, 2011: 17). Oyun eşliğinde gerçekleştirilen müzik et-kinlikleri ile çocuklar sesi keşfetme, doğaçlama yapma, kendi sesi, çalgı sesi ya da çeşitli materyaller ile farklı sesler çıkarma olanağı bulur (Littleton: 1991). Bu durumda öğrenci, keşfederek merak duygusunu da giderecek ve daha iyi öğrenme sağlanacaktır. Çünkü; Driscoll (1994: 295), merak duygusunun yetişkinlerde ol-duğu gibi, çocuklarda da öğrenmenin gerçekleşebilmesi için güçlü bir motivasyon kaynağı olduğunu belirtmektedir.

Oyun eşliğinde gerçekleştirilen grup müzik etkinlikleri, öğrencinin dinleme-sini, izlemesini, müzikal olarak kendini ve grup arkadaşlarını keşfetmesini sağla-yacaktır (Taggart, 2000: 24). Neelly (2001), buna yönelik olarak çocukların oyun sırasında müziğe, sözlere, ritme ve sosyal etkileşime doğal olarak olumlu yönde cevap verdiklerini belirtmiştir.

Müziksel etkinliklere dayalı küçük oyunlar yoluyla öğrencilerin öğrenmesi-nin sağlanabilmesinin yanında, yine bu oyunlar aracılığıyla sık ve çok tekrar ya-pılması da oldukça elverişlidir. Bilindiği gibi öğrenciler, tekrar yoluyla öğrendiği bilgileri pekiştirecek, kalıcı öğrenmeyi sağlayacaklardır. Mitchell (1951: viii); sık sık tekrar yapılması ile öğrencilerin yapmış oldukları etkinlikleri her tekrarda ken-dilerinden daha emin olarak yapacaklarını, böylelikle öğrencilerin her defasında kendiliğinden yeni sololar, yeni sesler, yeni doğaçlamalar, yeni yaratıcı düşünceler vb. peşinde olacaklarını ifade etmektedir.

Müzik eğitiminde verilen bilgilerin oyun yoluyla verilmesi, bu oyunların tekrarlanmasıyla bilgilerin de tekrarının sağlanması öğrencilerin hem derse olan ilgisini arttıracak, hem de olası dikkat dağınıklığını engelleyecektir. Oyun içerikli

7Giriş

etkinlikler; eğlence, katılım, çabuk düşünme, bilinmeyene tepkide bulunma, be-ceri ve bilgilerin uygulanması ve test edilmesi, işbirliği gibi öğeleri içermektedir. Oyun içerikli müzik etkinlikleri ise; müzikal etkileşim, dikkatli bir şekilde dinle-me, psiko-motor becerilerin gelişmesi, müziksel kavramların algılanması, müzik-sel yapıların hatırlanması, yeni düşüncelerin oluşması, grupla birlikte müzik etki-leşiminin farkındalığı, kendine güvenin gelişmesi gibi öğeleri içerisinde barındırır.

Oyunlar, kurallardan meydana gelen bir çerçeve içerisindedir. Bu çerçeve ba-zen yaratıcı bir düşünceyi ya da katılımı, bazen diğer grup üyeleriyle etkileşimi içerir. Bazen de beklenmeyen bir anda sıranın gelmesini ve bu duruma göre kişi-nin kısa bir süre içerisinde bir yanıt oluşturmasını içerir. Kimi zaman da sadece beceriyi ya da hafızayı test eder. Tarnowski (1999) ve Smithrim (1997); oyun eşli-ğinde yapılan müzik etkinliklerinde önemli olan noktanın üründen ziyade “süreç” değerlendirilmesi olduğunu savunmaktadırlar.

Daha önce de sözü edildiği gibi, oyunları tekrar tekrar oynamak da oyunun bir parçasıdır. Çocukların bu durumdan zevk alması ve bu duruma hoşgörü gös-termeleri yetişkinlere oranla çok daha yüksektir. Bir kez oynanan bir oyun tekrar oynandığı zaman değeri daha iyi bilinebilir ve katılımcıların oyunu bilmesinden dolayı, oyun daha akıcı olarak gerçekleştirilebilir. Bunun yanında yeni oyunların oynanması ile bu oyunlar da repertuara eklenir, yeni bilgi ve becerilerin kazanıl-masına yardımcı olur.

Bazı oyunlarda tek bir müzik bilgisi ya da deneyimi kazandırılmaya çalışılır-ken; bazı oyunlarda birden fazla müzik bilgisi ve becerisi kazandırılmaya çalışıla-bilir. Oyun eşliğinde müziksel etkinliklerin gerçekleştirilmesinde öğretmen kimi zaman bir lider, kimi zaman bir yönlendirici, kimi zaman ise bir katılımcı konu-munda olabilir. Routman (1999: 5); öğretmenin lider konumunda olmasını, öğ-rencilerinin yeteneklerini ve yatkınlıklarını tanıyan ve bu yetenek ve yatkınlıkların en iyi şekilde kullanılmasını sağlayan bir takım oyuncusu olarak tanımlamaktadır. Her durumda da öğretmen, oyunun dinamiğini kontrol etmeli ve öğrencilerini gözlemlemelidir.

Dinleme Etkinliklerini İçeren Oyunlar

Bu tür müzik etkinliklerini içeren oyunlar, öğrencilere dinleme alışkanlığı sağlama, isteklendirme, sese karşı duyarlılıklarını arttırma gibi konulara dikkat çekmektedir. Bu tür etkinlikleri içeren oyunlara örnek olarak sesin geldiği yönü, sesin uzaklığını, sesin türünü bulma gibi etkinlikler sıralanabilir. Bu kapsamdaki çalışmalar göz açık durumdayken ve göz kapalı durumdayken gerçekleştirilebilir.


Ritim Etkinliklerini İçeren Oyunlar

Bu tür müzik etkinliklerini içeren oyunlar öğrencilerin dinleme, farkına var-ma, hafıza, ritim kalıplarını tanıma ve koordinasyon becerisini kazanma gibi ko-nulara dikkatini çekmektedir. Bu kapsamdaki oyunlara örnek olarak, yapılacak olan çalışmalar verilen ritmin tekrar edilmesi, verilen ritmin değiştirilmesi, te-kerlemelerin ritmik bir şekilde söylenmesi ve çalınması gibi etkinlikler şeklinde sıralanabilir.

Ses ve Sesin Özelliklerine Yönelik Etkinlikleri İçeren Oyunlar

Bu tür müzik etkinliklerini içeren oyunlarda ise; öğrencilerin farklı sesleri birbirinden ayırma, aralarındaki ilişkileri duyabilme becerisini kazanma gibi ko-nulara dikkati çekilmektedir. Bu etkinliklerin içerisinde sesin tınısı, rengi, süresi, yüksekliği gibi özelliklerin üzerinde durulması önem taşımaktadır. Yine bu kap-samdaki oyunlara örnek olarak, şarkı söylemeye hazırlık, ses ve nefes çalışmaları, bedeni gevşetme, çalışmaları, doğaçlama çalışmaları, çalgı eğitimi çalışmaları gibi etkinlikler sıralanabilir.

Bu etkinlikler gün ya da ders içerisinde kısa aralıklarla yapılabileceği gibi, başlı başına bir etkinlik olarak ya da ders saati içerisinde de gerçekleştirilebilir. Bir ders saatinin süresinden daha uzun süreli etkinlikler ise; birkaç ders ya da birkaç haft a boyunca devam ettirilecek şekilde işlenebilir.

HAREKET VE MÜZİK

Özellikle okul öncesi dönem, çocukların yaşamında bedensel devinim büyük yer tutmaktadır. Funk, Grüner ve diğerleri (2007: 26); müzik ve hareketin birleş-mesiyle çocukların vücutlarını hissettikleri ve tanıdıklarını belirtmişler ve çocuk için hareketin; kendini ifade etme yollarından biri olduğunu dile getirmişlerdir.

Bunun yanında, müzik ve hareketin de birbirinden ayrı düşünülemeyece-ği bir gerçektir. Müzik eğitimcileri, öğretimlerinde harekete çeşitli yollarla vur-gu yapmaktadırlar. Çoğu için, müzik eğitiminde hareketin rolü müziğe duyarlı bireyler yetiştirmek, ritmi ve müziğin karakteristik özelliklerini hissetmelerini sağlamaktır (Shiobara, 1994). Buna yönelik olarak Kodaly, farklı şekillerdeki el işaretleriyle seslerde görsel bir simgeleme sağlamak için hareketi kullanmıştır (Choksy, 1974). Orff , hareketi dans ve konuşma ile birlikte müziğe çok yakın ola-rak görmüştür (Keetman, 1974). Suzuki, hareketi heyecanı azaltmak için kullan-mıştır. Carabo-Cone ise hareketi; çocukların notasyonu (nota sistemini) daha et-kili bir şekilde öğrenmelerinde bir süreç olarak kullanmıştır (Berry, 1976) Ayrıca,

9Giriş

Jacques-Dalcroze’da hareketi, müzikle birlikte çocukların müziksel işitme yeterli-liği ve ritim duygusunu geliştirmenin yanı sıra, çocukların kendilerini daha iyi bir şekilde ifade edebilmeleri, kendilerine olan güven duygularını güçlendirebilmeleri için kullanmıştır (Simpson, 1976).

Fiziksel olarak müzikteki hareketi hissetme yani; hareket yoluyla müziği “duyma”, müziksel gelişim için çok önemli bir noktadır. Bu yüzden; çocuklarla ça-lışılırken müzik ve hareketin ikisini birlikte içeren müzik etkinlikleri yoluyla der-sin işlenmesi, çocukların öğrenmesinde ve müziksel duyarlılıklarının gelişmesin-de büyük bir işleve sahiptir. Haines ve Gerber (1996: 172); yaratıcı ifade ve yorum gücünün arttırılabilmesi için, çocukların gelişime, etkin bir dinleme becerisine, dinlediği müziğe önem vermeye, duyduklarını algılamaya ve bedeniyle hissettikle-rini ve düşündüklerini yansıtmaya ihtiyacı olduğunu ifade etmektedirler. Böylece, çocuğun dinlediği müziği zihninde depolama becerisi edindiğini ve hareket dene-yimi kazandığını belirtmektedirler. Literatür incelendiğinde birçok çalışmanın bu görüşü desteklediği, müzik dersleri içinde yer verilen harekete dayalı müzik eğiti-minin özellikle okul öncesi dönem ve ilköğretim dönemi öğrencilerinin müzikal gelişimlerinde önemli ölçüde artış gerçekleştirdiğini savunduğu (Achilles, 1991; Andress, 1991) görülmektedir.

Müzik eğitimine yönelik yapılan araştırmalar, büyük motor kasların kulla-nılmasıyla gerçekleştirilen müzik eğitiminin sonuçlarının da, birçok çalışmada olumlu yönde olduğunu göstermektedir. Örneğin; Joseph (1982)’in yaptığı araş-tırmada, bir okul öncesi kurumunda uyumlu vücut hareketleriyle müzik çalışması yapılan çocukların, aşina oldukları müziklere ve yeni duydukları müziklere karşı, bu eğitimi almayan çocuklara göre daha iyi bir performans gösterdikleri, duyduk-ları müziği daha iyi algıladıkları ve çözümledikleri anlaşılmıştır. Crumpler (1983), yapmış olduğu araştırmada harekete dayalı müzik eğitimi alan çocukların melodik farklılıkları daha kolay kavradıklarını savunmaktadır. Bir başka çalışmada (Cheek, 1979), sistemli bir psikomotor deneyime sahip öğrencilerin müzikteki unsurları ve farklılıkları algılamalarında önemli bir fark olduğunu saptanmıştır. Sonuç ola-rak; müziği hareketlerle canlandırmanın, müzikal anlayışın bir göstergesi olduğu kabul edilebilir (Retra; 2005: 2).

Müzik ve hareketi birleştiren dans çalışmaları da müzik öğretiminde etkili bir araçtır. Öğrencinin müzik ve hareketi örtüştürmede vücut dilini öğrenmesi ve geliştirmesi, uzamsal farkındalığı oluşturması, yaratıcı hareketleri geliştirmesi, ritmik şekilde zamanı ve hareketi uygun şekilde bir araya getirebilmesi önemlidir. Bu kapsamda müzik eğitimi ve öğretiminde yapılan çalışmalar, öğrencinin dikkat ve öğrenme yoğunluğunu müzikal sesler üzerinde toplamasını ve bu seslere uy-gun şekilde beden hareketlerini oluşturulabilmesini, müzik cümlelerinin çözüm-


lenmesini, bedenin müzik ve ritimle eşgüdümlü olmasını sağlayabilme yönünde olmalıdır. Böylece öğrenci, müzik dinleme, müziksel ifade ve fikirleri anlayabilme konuları üzerinde gelişim sağlayacaktır.

Sözü edildiği gibi; öğrencilerin müziği keşfetmesi, tanıması, öğrenmesi için dans bir araç olarak kullanılabilir. Dans içeren müzik etkinliklerinde ritmik ha-reket, müzik eşliğinde doğaçlama hareketler, ses üretmek için bedensel hareket-leri kullanma, şarkı söylerken bedensel hareketler vb. kullanılabilir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken nokta; eğer öğretmenin verdiği müzik eğitimi içerisinde hareket kullanılacaksa; öğrencilerin daha istekli bir katılım gösterebilmeleri için, onların ne tür hareketleri yapabildiklerinin ve beklediklerinin açığa kavuşturul-masını sağlamaktır (Ferguson, 2005: 26). Buna yönelik olarak öğretmenin göre-vi, bu bedensel hareketleri öğrencinin bedensel hareket deneyimlerinin üzerine kurması ve hareket ile müzik ilişkisini dikkatli bir şekilde ele almasıdır. Bunun için öğretmen ritmik hareketlere dikkat çekmeli, bedenin bir ritim çalgısı gibi kul-lanılabildiğine dair etkinlikler düzenlemeli, örnekler vermeli, mümkünse farklı örnekler izletmeli, hareket yoluyla müziğin öğrenilmesi odaklı etkinlikler hazır-lamalı ve müzik öğretimi yoluyla çocukların hareket becerilerini geliştirmelidir.

Bu tür çalışmalarda müzik ve bedensel hareket arasındaki şu ilişkilere yer ve-rilebilir:

• Müzikteki gürlüğün (dinamik) değişimini, hareketteki enerjinin değişi-mi ile,

• Müzikteki hızın (tempo) değişimini, hareketteki hızın değişimi ile, • Farklı ritim kalıplarını, farklı hareket kalıpları ile, • Müzikteki susları (sessizlik), hareketteki durgunluk ya da hareketsizlik

ile, • Seslerin net ya da boğuk olmasını ve farklı tınısal renkleri, hareketlerin

belirgin ya da belirsiz olması ile, • Müzikteki tekrarları, hareketlerdeki tekrarlar ile ifade edilmesi sağlana-

bilir. Müziğin bu şekilde bedenle ifade edilmesi yani; müziğin bedensel hareketle-

re dönüştürülerek çalışılması, aynı zamanda etkili müzik dinleme etkinliği olarak da düşünülebilir. Ayrıca hareket, öğrencilerde ortaya çıkacak olan yeni müziksel fikirlerin oluşması, müziksel performanstaki gelişim ve besteleme alanındaki ge-lişim için de bir başlangıç noktası olabilir.

Öğrencilerin, müzikle hareket etkinlikleri sonucu; müzik dinleme becerile-rinin, konsantrasyon ve hafızalarının, zamanlama ve ritmik farkındalıklarının, fiziksel kontrol ve fiziksel özgürlük dengelerinin, müziksel ve sosyal duyarlılık-

11Giriş

Glover, J. & Young, S. (1999). Primary Music: Later Years. London GBR: Fal-mer Press.

Gooding, L. & Standley J. M. (2011). Musical Development and Learning Characteristics of Students: A Compilation of Key Points From the Research Li-terature Organized By Age. Applications of Research in Music Education, 30 (1), 32-45.

Green, G. A. (1994). Unison Versus Individual Singing and Elementary Stu-dents’ Vocal Pitch Accuracy. Journal of Research in Music Education, 42 (2), 105-114.

Güler, N. (2006). Okul Öncesi Öğretmenlerin Müzik Etkinliklerini Gerçek-leştirme Durumları ve Eğitim Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Haines, B. J. E. & Gerber L. L. (1996). Leading Young Children to Music, 5th Edition, United States of America: Merrill.

Hildebrandt, C. (1998). Creativity in Music and Early Childhood. Young Children, 53(6), 68-74.

Hines, M. (1990). Sing’n’ Learn Music Activities Kit. New York, NY: Parker Publishing Company.

Huang, F. T. (2007). Preschool Piano Methods and Developmentally Approp-riate Practice (Doktora Tezi, University of Missouri–Columbia). https://mospace.umsystem.edu/xmlui/bitstream/handle/10355/4721/research.pdf?sequence=3

Juslin, P. N. (1997). Emotional Communication in Music Performance: A Functionalist Perspective and Some Data. Music Perception. 14 (4), 383-418.

Karkın, M.; Kılıç, I. (2010). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Müzik Öğre-timinin İncelenmesi. II. Ulusal Güzel Sanatlar Eğitimi Sempozyumu, 8-10 Nisan 2010, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğiti-mi Bölümü, Çanakkale.

Keetman, G. (1974). Elementaria. (İngilizce çevirisi: Murray, M., 1974) Lon-don: Schott and Co. Ltd.

Kenney, S. H. (1997). Music in the Developmentally Appropriate Integrated Curriculum. In C. H. Hart, D. C. Burts, & R. Charlesworth (Eds.), Integrated cur-riculum and developmentally appropriate practice (pp. 103–144). Albany: State University of New York Press.

147Kaynakça

Kılıç, I. (2011). Müzik Öğretim Yöntemlerinin Yaratıcı Dramayla Birlikte Kul-lanılması: Diyafram Nefesi ve Ses Çalışmaları Alt Öğrenme Alanında Bir Uygu-lama Örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 29-53.

Kılıç, I. (2009). İlköğretim Birinci Kademe Sınıf Öğretmenlerinin Müzik Öğ-retiminde Karşılaştıkları Sorunlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 123-137.

Kiehn, M. T. (2003). Development of Music Creativity Among Elementary School Students. Journal of Research in Music Education, 51(4), 278–288.

Kim, J. (2000). Children’s Pitch Matching, Vocal Range, and Developmentally Appropriate Practice. Journal of Research in Childhood Education, 14, 152–160.

Klinger, R.; Campbell, P.S. & Goolsby, T. (1998). Approaches to Children’s Song Acquisition: Immersion and Phrase-by-Phrase. Journal of Research in Music Education, 46 (1), 24-34.

Kocabaş, A. (2000). Sınıf Öğretmenlerinin Müzik Derslerindeki Yetersizlik-lerine İlişkin Görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 7-11.

Kreutz, G. (2008). Wie Kinder Musik Empfinden, Erleben und Lieben Ler-nen. Das Online-Familienhandbuch des Staatsinstituts für Frühpädagogik (IFP), 1-5.

Küçüköncü, Y. (2000). Sınıf Öğretmenliğinde Müzik Eğitimi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 8-12.

Littleton, D. (1991) Infl uence of Play Settings on Preschool Children’s Music and Play

Behaviors. Doktora Tezi, University of Texas at Austin.

Lamont, A. (1998). Response to Katie Overy’s paper, ‘Can Music Really “Imp-rove” the Mind?’. Psychology of Music, 26, 201-203.

Loong, C. Y., & Lineburgh, N. E. (2000). Research in Early Childhood Music: 1929-1999. Th e Kodaly Envoy, 26(4), 24–34.

Mantie, R., & Tucker, L. (2008). Closing Th e Gap: Does Musicmaking Have To Stop Upon Graduation? International Journal of Community Music, 1, 217–227.

MEB (2011). Okul Öncesi Eğitim Programı (36-72 Aylık Çocuklar İçin); Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.


Miller, L. B. (1989). Children’s Musical Behaviours in the Natural Environ-ment. In J. C. Peery et al. (Eds), Music and Child Development (pp. 206-224). New York, NY: Springer–Verlag.

Mitchell, L. (1951). One, Two, Th ree… Echo Me! Ready-to-Use Songs, Games & Activities to Help Children Sing in Tune. United States of America: Heritage Music Press.

Miyamoto, K. A. (2007). Musical Characteristics of Preschoolage Students: A Review of Literature. Update: Applications of Research in Music Education, 26(1), 26–40.

Moore, R.S. (1981). Comparative Use of Teaching Time by American and Bri-tish Elemantary Music Specialists. Bulletin of the Council for Research in Music Education,66, 67, 62-68.

Moore, R.S. (1991). Comparision of Children’s and Adults’ Vocal Ranges and Preferred Tessituras in Singing Familiar Songs. Bulletin of the Council for Rese-arch in Music Education. 107, 13-22.

Moore, R. S. ; Brotons, M., Fyk, J. & Castillo, A. (1997). Eff ects of Culture, Age, Gender, and Repeated Trials on Rote Song Learning Skills of Children 6-9 Years From England, Panama, Poland, Spain, and the United States. Bulletin of the Council for Research in Music Education, 133, 83-90.

Morin, F. L. (2000). Cultivating Music Play: Th e Need For Changed Teaching Practice. General Music Today, 14(2), 24-29.

Neelly, L. P. (May 2001). Developmentally Appropriate Music Practice: Child-ren Learn What Th ey Live. Young Children, 56, 32-37.

Özal Göncü, İ. (2010). Okul Öncesi Eğitimde Müzik Eğitiminin Temel So-runları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18 (2), 355-362.

Pospisilova, L. (2008). Uluslar arası İlkbahar Orff Semineri. 26-27 Nisan 2008. Orff Schulwerk Danışmanlık Merkezi, Ankara.

Pugh, A. & Pugh, L. (1998). Music in the Early Years. London: Routledge.

Retra, J. (2005). Musical Movement Responses in Early Childhood Music Education Practice in the Netherlands. MERYC Researching Diff erent Approac-hes to Music Education Practice with Young Children Conference, 4-5 April 2005, Th e University of Exeter, United Kingdom.

Routman, R. (2000). Conversations – Strategies for Teaching, Learning and Evaluating-. Heinemann, Portsmouth, NH.

149Kaynakça

Scott–Kassner, C. (1999). Developing Teachers for Early Childhood Prog-rams. Music Educators Journal, 86(1), 19-25.

Shiobara, M. (1994). Music and Movement: Th e Eff ects of Movement on Mu-sical Comprehension. British Journal of Music Education, 11, 113–27.

Simpson, K. (ed.) (1976). Some Great Music Educators. London: Novello and Co.

Sims, W. L. (2005). Eff ects of Free Versus Directed Listening on Duration of Individual Music Listening By Prekindergarten Children. Journal of Research in Music Education, 53(1), 78–86.

Smithrim, K. L. (1997). Free Musical Play in Early Childhood. Canadian Mu-sic Educator, 38, no. 4, Summer), 17-22.

Standley, J. M. (1996). A Meta-Analysis on Th e Eff ects of Music as Reinforce-ment for Education/Th erapy Objectives. Journal of Research in Music Education, 44(2), 105-133.

Sternberg, R. J. & Lubart, T. A. (1999) Defying the Crowd: Cultivating Creati-vity in a Culture Of Conformity. (New York, Free Press).

Swanick, K., & Tillman, J. (1986). Th e Sequence of Musical Development: A Study of Children’s Composition. British Journal of Music Education, 3, 305–339.

Taggart, C. C. (2000). Developing Musicianship Th rough Musical Play. In Spotlight early childhood music education (pp. 23-26). Reston, VA: MENC.

Tarnowski, S. M. (1999). Musical Play and Young Children. Music Educators Journal, 86, (no. 1,July), 26-29.

Trainor, L. J., Clark, E. D., Huntley, A., & Adams, B. A. (1997). Th e Acoustic Basis of Preferences for Infant-Directed Singing. Infant Behavior & Development, 20, 383–396.

Vygotsky, L. S. (1967). Play and Its Role in Th e Mental Development of the Child. Soviet Psychology, 12, 62-76.

Young, S. & Glover, J. (1998). Music in the Early Years; London, GBR: Rout-ledge.

Veera, V. (2008). International X. World Village. 27 July-01 August 2008, Jase-soi ry, Orff Schulwerk Association of Finland, Valkeala: Finland.

Wagner, M.J. & Strul, E. P. (1979). Comparisions of Beginning Versus Ex-perienced Elementary Music Specialists in the Use of Teaching Time. Journal of Research in Music Education, 27 (2), 113-125.

White, R. F. (1959). Motivation Reconsidered: Th e Concept of Competence. Psychological Review, 66, 297-333.


EK 1

“RİTMİK ADAM” İSİMLİ HİKÂYE

EKLER

RİTİM DOLU BİR EV

Büyük bir şehirde bir adam yaşarmış. Bu adamın düşünceleri hep ritimlerle doluymuş. Düşünceleri ritimlerle dolu bu adam; bu şekilde yaşamaktan son dere-ce mutluymuş. Bu yüzden bu adama “Ritmik Adam” ismi verilmiş.

Fakat, bu Ritmik Adam’ın yaşadığı şehir çok büyükmüş ve hiç de sessiz değil-miş. İnsan sesleri, araba sesleri, tramvay ve metronun sesi… Böyle olunca Ritmik Adam mutsuz oluyor, bu gürültünün içerisinde aklına gelen ritimler hep kaybolu-yormuş. Bir gün Ritmik Adam; “Ben ritim olmadan yaşayamam, buralardan uzak-laşmalıyım” diye düşünmüş.

Bunun üzerine Ritmik Adam bu gürültülü şehri terk etmiş. Çok uzaklardan her insanın almak isteyeceği muhteşem bir ev bulmuş ve şöyle düşünmüş: “Burada benim düşüncelerimi kimse engelleyemez, çünkü burası oldukça sessiz.”

Ancak burada yaşamaya başladıktan bir süre sonra kendi kendine; “Burası o kadar sessiz ki; sanki kulaklarım hiçbir şey duymuyor. Şehirdeki her gürültü-yü, her şamatayı özlüyorum. Şehre geri dönmek istiyorum” diye düşünmüş. Oysa Ritmik Adam bu evi satın almış ve hatta taşınmış bile. Geri dönmesi artık çok zormuş. Bir taraft an da ev oldukça büyük bir evmiş. Aynı anda birkaç ailenin ya-şayabileceği kadar büyük. Bu durumda bu ev, elbette yalnız bir adam için çok çok büyükmüş. Ne yapacağını şaşırmış, bir merdivenlerin basamaklarında oturuyor, sonra kalkıp merdivenlerden bir yukarı, bir aşağı inip çıkıyormuş. Bu şekilde evin merdivenlerinden inip çıkarken “Acaba benimle birlikte bu evde başkaları da ya-şamak ister mi?” diye iç geçirmiş. O anda aklına parlak bir fikir gelmiş: Zaman kaybetmeden gazeteye ilan vermiş…

Çok geçmeden bir anne, bir baba ve üç küçük kız çocuğundan oluşan bir aile gelmiş. Babaları “Biz vurmalılar ailesiyiz. Müziği ve ritimleri çok seviyoruz. Bu yüzden çalgılarımızla da çok mutluyuz. Ben ritim kutusu çalıyorum” diye açıkla-ma yapmış. “Ben ağaç agogo çalıyorum” demiş anne. “Ve biz” demiş küçük kız-lardan biri; “ritim çubuğu (ağaç çubuk), ağaç blok ve kastanyet çalıyoruz.” Daha fazla konuşmaya yer bırakmadan tüm aile kendilerini çalgılarıyla tanıtmışlar. Bu ailenin adı “Vurmalılar Ailesi” imiş.

Bir sonraki gün evin kapısının önünde yeni bir kiracı belirmiş. Bir baba, bir anne, küçük oğulları, kızları ve bir de büyükbaba (dede). “Merhaba, bizler zil aile-siyiz. Ailece bu çalgıları çalarız. Örneğin ben parmak zili çalıyorum” demiş anne. Baba ise; “Ben de 16’lı zilli çubuk çalıyorum” diye eklemiş. Küçük oğlan ise bu sırada çıngırağını çalıyormuş. Küçük kız çocuğu da bilek zilini çalmaya başlamış. Son olarak dede 3’lü zilli çubuğu göstererek, “benim çalgım da bu” demiş.

153Ekler

Yeni gelen zil ailesi tam yerleşmiş ki; bir aile daha görünmüş. Bunlarda bir anne ve üç oğlundan ibaretmiş. Önde anneleri, arkada da üç oğlu iyice yaklaşmış-lar. Bu aile de müzisyen bir aile olmalıymış, çünkü ellerinde çalgıları varmış. “Bize derler tefçiler” demiş en büyük oğlan. “Bizler konuşmayı hiç sevmeyiz” diye ekle-miş. Üçüncü yani en küçük oğlan açıklamış: “Bizler uzun uzun hiç konuşmayız, ne söyleyeceksek müziğimizle anlatırız”. Annelerinin “iki, üç!” demesiyle elindeki derili defi çalması bir olmuş. Oğlanları ise anneleriyle aynı anda çift sıra zili olan bir defi, yarım ay şeklinde olan defi ve darbukayı çalmaya başlamışlar. Eve önce-den yerleşmiş olan müzisyenler yeni gelen misafirlere çalgılarıyla eşlik etmişler. Akşam geç saatlere kadar neşeli bir şekilde çalgılarını çalmışlar.

Sabahın erken saatlerinde kendilerini kibarca tanıtan yeni bir aile gelmiş. Yaş-lı bir teyze ve yaşlı bir amcaymış gelenler. Yaşlı amca yağmur çubuğunun, yaşlı tey-ze ise kabasanın başına geçmiş ev halkına “günaydın” demek için hazırlanmışlar bile. Herkes onları neşeyle karşılamış.

Sonunda neredeyse tüm katlar dolmuş. Sadece zemin kat boş duruyormuş. Bu kata da en fazla dört kişi yerleşebilirmiş. Ev sahibi Ritmik Adam sakin bir şe-kilde şöyle düşünmüş: “Kesinlikle burada yaşamak isteyen insanlar da olacak”. Ritmik Adam fark etmeden çıngırak çalan küçük oğlan arkasına kadar gelmiş. Onun sesiyle Ritmik Adam birdenbire irkilmiş: “Dört kişi buraya doğru geliyor!” Küçük çıngıraklı doğru söylüyormuş. İriyarı dört adam eve doğru yaklaşıyorlar-mış. Birinin elinde kocaman bir davul (Asma Davul), diğerinin elinde trampet, bir başkasının elinde kahon ve en arkadan gelenin elinde de bongo varmış. “Biz her yerde mutluyuz” diye bağırıp, davullarını çala çala yaklaşıyorlarmış. Ritmik Adam’ın işaretiyle uygun adım zemin kattaki odalara doğru yürümüşler.

Çok geçmeden ellerinde çelik üçgen ve metal agogo olan iki küçük kardeş gelmiş. “Biz beraber aynı odada kalırız. Ne olursa olsun biz burada yaşamak isti-yoruz” demişler. Ritmik Adam üzgün ve mahcup bir şekilde “Maalesef size sadece cam pencereli olan balkonu kiralayabilirim, bu sizin tek şansınız” demiş. Küçük kardeşler sevinçle kabul etmişler; “bizim için daha iyi bir yer olamaz zaten” diye-rek hemencecik yerleşmişler bile.

Birdenbire tüm ev ahalisini bir mücadele almış. Çünkü; el zili ve bir gong ge-tiren bir adam varmış ve ona yardım etmek için koşuşuyorlarmış. O da koridorda çalgıları ve kendisi için uygun bir yer bulmuş. Herkes odalarına yerleşmiş, fakat şimdi de bu büyük evde uyum ve huzurdan eser yokmuş. Herkes çalgısını çalıyor, sesler yankılanıyor ve bütün odalar gürültüden sarsılıyormuş. Sanki pencereler titriyor, kapılar çarpıyor, evin zemini sallanıyormuş… Bir taraft an ziller yankıla-


nırken, diğer yandan davul sesleri camları titretiyormuş. Tüm çalgılar evde sanki bir rüzgâr estiriyor, çalgılardan çıkan sesler Ritmik Adam’ın kulağında gittikçe bü-yüyormuş.

Ritmik Adam hızla dışarıya doğru koşmuş ve çimlerin içine atlamış. Arka-sından gelen bileğinde bilek zili takılı olan küçük kız “Endişelendiniz mi?” diye sormuş Ritmik Adam’a. Çıngırak çalan küçük oğlan ise; çıngırağıyla “Rahatsız mı oldunuz?” diye sormuş. Ritmik Adam bu korkunç karmaşaya dayanamayacağını söylemiş. “Oysa ben gürültüden kaçmıştım. Kendime kafamda yarattığım ritim-leri duyabileceğim sessiz bir yer aramıştım” diye yakınmış. Çocuklar koşa koşa eve dönmüşler ve evdekilere Ritmik Adam’ın düşündüklerini anlatmışlar. Bunun müzik olmadığını, yaptıklarının sadece gürültü olduğunu söylemişler. Tef ailesin-den derili tef çalan anne; “Gürültü mü?” diye hayretle sormuş. Definden çıkardı-ğı sesleri dinleterek; “Bu gürültü mü?” demiş. Ritim kutusunun ustası olan baba, ahenkli bir şekilde ritim kutusunu çalarak “Bu nasıl gürültü olabilir ki?” diye sor-muş. “Benim çaldığım bir kargaşa değildir” demiş kabasa çalan yaşlı teyze. “Bir deneyelim” demiş asma davul çalan iri adam. Fakat sonunda anlamışlar ki; herkes çalgısını çalarken kendi çalgılarının seslerini duydukları ve sadece kendi çalgıla-rını dinledikleri için bu kargaşayı hiç ama hiç fark etmemişler. Herkes aynı anda çalgısını çaldığı zaman ortaya çıkan sesleri dinlemek kulağı ne kadar çok sarsan bir şeydir diye düşünmüşler.

Ritmik Adam eve geldiğinde tüm çalgıcılar çevresini sessizce, ama üzgün bir şekilde bakarak sarmışlar. Birdenbire çok büyük bir sessizlik olmuş, Ritmik Adam’ın bu eve ilk geldiği zamanlarda olduğu gibi… Bu sırada Ritmik Adam ka-fasının içinde duyduğu ritim seslerinin geri geldiğini fark etmiş. Kafasının içinde duyduğu bu ritmi mırıldanmış. Çıngırak çalan küçük oğlan bu ritmi çıngırağıyla seslendirmiş. Ağaç blok, ağaç çubuk (ritim çubuğu) ve kastanyet çalan kızlar da, çıngırak çalan oğlana eşlik etmişler. Ritmik Adam ellerini kaldırmış ve duyduğu ritmi yönetmeye başlamış. İçlerinden birisi durmuş ve sormuş: “Çalmamızı is-tiyor musunuz gerçekten?” Herkes merakla Ritmik Adam’a bakıyormuş. Ritmik Adam başını “evet” anlamında sallamış ve tüm dikkatini toplamış. Herkes birbi-rine uyumlu bir şekilde çalmaya başlamış. Bazen sesler azalıyor, bazen de yük-seliyormuş. Bazen Ritmik Adam belirli bir çalgının öne çıkmasını sağlıyor, son-ra herkesin tekrar çalması için işaret veriyormuş. Bir süre sonra tüm çalgı ailesi birden durmuş, kısa bir an sessizlik olmuş ve bir an sonra tekrar çalmaya başla-mışlar. Ritmik Adam her birine solo çalması için izin ve süre veriyor, sonra hep birlikte çalmaya devam ediyorlarmış. Hep birlikte müzik çalınca; çok güzel bir uyum ortaya çıkmış. Son olarak Ritmik Adam ellerini indirmiş ve herkes çalmayı durdurmuş. “Çok güzeldi, teşekkür ederim” demiş Ritmik Adam. Hepsi birden

155Ekler

bağırmış: “Hayır, hayır biz teşekkür etmeliyiz.” Derili tef çalan anne; “özür dileriz, önce çok gürültü yaptık. Hiçbirimiz çalgımızı çalarken buna dikkat etmedik. An-cak şimdi biliyoruz ki, beraber çaldığımız zaman güzel sesler ortaya çıkıyormuş.” Bunun üzerine herkes başını sallamış; “Evet, evet, şimdi biliyoruz”. “Daha henüz bitirmedim” demiş def çalan anne; “Önce herkes kendi kendine çalarken önemli bir şey eksikti. Bir şef! Şef olmadan hepimiz başka başka çalıyorduk. Ama bir şefl e birlikte gerçek bir orkestra ortaya çıkardık”. “Heey!” diyerek herkes sevincini belli etmiş; “Bir şefimiz var!”. “Öyle değil mi?” diye sormuşlar Ritmik Adam’a. Elbette artık bir şefl eri varmış.

Şu andan itibaren büyük evdeki herkes birbirini sanki daha iyi tanıyormuş. Ritmik Adam dinlemiş, dinlemiş ve ellerini tekrar kaldırmış. Artık evdeki herkes çalmaya hazırmış. Kısa bir an sessizlik olmuş ve şefl erinin yani Ritmik Adam’ın işaretiyle tekrar çok uyumlu bir şekilde, neşeyle çalmaya başlamışlar. Artık burada ritim dolu bir ev varmış…


› dosyalar › dokuman › 15032012175613Okul öncesi... · Okul Öncesinde Müzik Eğitimi2014-04-22 · Kitap iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde müzik ve müzik eğitiminin

Documents