ค าน า - chiangmaiarea6.go.th · ค าน า...

ค าน า

ตามนโยบายของรฐบาลและคณะรกษาความสงบแหงชาตไดใหความส าคญ

กบพษภยของสารเสพตดในสงคมไทยเปนอยางมาก โดยกระทรวงศกษาธการจงไดน าแนวคด

ในการตอตานสารเสพตดน าสการปฏบตอยางเปนรปธรรมในการปองกนในสถานศกษา

ในทกแหงให เปนสถานศกษาสขาว โดยในการด าเนนการนนได รบความรวมมอจาก

กรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสขและภาคทกภาคสวนทชวยระดมแนวคดในการปองกน

และแกไขปญหาโดยใชกระบวนการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ซงเปนแนวทางทเปน

ระบบดแลชวยเหลอมสวนรวมอยางมประสทธภาพ

โดยคมอการดแลจตสงคมในสถานศกษา เลมนเปนการดแลนกเรยนในทกกลม

ทงในกลมปกต กลมสงสยและกลมทใชยาและสารเสพตด ตามระบบการดแลชวยเหลอ

นกเรยน เพอเปนการปองกนและแกไขพฤตกรรมอยางใกลชด โดยใชกระบวนการของการให

ค าปรกษา การสมภาษณ การสงเกต การส ารวจรวมถงการศกษารายกรณและการจด

กจกรรมเพมเตม โดยไดใหความส าคญในเครอขายความรวมมอของครอบครว ชมชน และ

หนวยงานภาคความรวมมอทเกยวของ ในการด าเนนการอยางยงยน

กระทรวงศกษาธการและกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข จงหวงเปนอยางยง

วาคมอการดแลดานจตสงคมในสถานศกษาฉบบนจะเปนแนวทางในการดแลนกเรยนใหเปน

พลเมองและ เปนพลโลกทสมบรณพรอมทจะพฒนาสงคมใหมงคง มงคง ยงยนตอไป

ส านกสงเสรมกจการการศกษา

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

ก

สารบญ

เรอง หนา

1 บทน า ......................................................................................................... 1

ความส าคญของปญหา ......................................................................................... 1

วตถประสงค ......................................................................................................... 3

เปาหมาย .............................................................................................................. 3

ค านยาม ................................................................................................................ 3

2 ความรทเกยวของกบการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ........................... 5

สารเสพตด ........................................................................................................... 5

การใหการปรกษา ............................................................................................... 27

ทกษะสมองเพอชวตทส าเรจ ............................................................................... 37

ทกษะชวต ........................................................................................................... 39

3 การบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ............................... 41

ความหมาย ........................................................................................................ 41

ความส าคญ ......................................................................................................... 41

การบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ..................................... 42

การบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษาแบบบรณาการ .............. 42

ความรวมมอของภาคเครอขายในการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา .............. 47

ขอควรค านงในการบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา .............. 49

4 แนวทางการจดกจกรรมการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ..................... 50

กลมท 1 กลมสรางภมคมกน .............................................................................. 51

กลมท 2 กลมเฝาระวง ...................................................................................... 102

กลมท 3 กลมบ าบด ........................................................................................... 140

ข

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

5 การก ากบตดตาม ประเมนผล และสรปรายงาน ........................................ 197

ระดบนกเรยนเปนรายบคคล ............................................................................ 197

ระดบหองเรยน .................................................................................................. 201

ระดบสถานศกษา .............................................................................................. 202

บรรณานกรม ................................................................................................................ 203

ภาคผนวก ..................................................................................................................... 206

คณะท างาน .................................................................................................................... 216

ค

บทท 1

บทน า

ความส าคญของปญหา

ปญหายาเสพตดเปนปญหาส าคญซงมผลกระทบและเปนภยตอความมนคง

ของประเทศ รฐบาลไดก าหนดใหการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดเปนวาระแหงชาต

และก าหนดยทธศาสตรพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตดเพอใหทกหนวยงานทเกยวของ ยดเปน

หลกในการขบเคลอนงาน ยาเสพตดและไดมอบหมายใหกระทรวงศกษาธการ เปนหนวยงาน

หลกรบผดชอบแผนท 3 แผนการสรางภมคมกนและสรางระบบปองกน เฝาระวงและแกไข

ปญหาสารเสพตดในสถานศกษา

เดกและเยาวชน เปนเปาหมายของขบวนการยาเสพตด เนองจากเปนวยทเออ

ตอการเขาไปเกยวของกบยาเสพตดทงปจจยจากตนเอง คอ เปนวยทตองการเรยนร อยากลอง

ตองการเรยกรองความสนใจ ตองการคนหาสรางตวเองสรางการยอมรบ มแรงผลกดน

ทางอารมณสง กลาท าสงทาทาย นอกจากน นกคายาเสพตดตางมองวา เยาวชนสวนใหญ

มเงน จงมความมนใจวาการคา ยาเสพตด กบเยาวชนนน จะท าใหมลกคาอยสม าเสมอ

จากสถตพบวา เดกและเยาวชนทเขาไปเกยวของกบสารเสพตดเรมมอายนอยลง ดงนน

จงจ าเปนอยางยงทจะตองเรยนรวธปองกนสารเสพตดในเดกและเยาวชน เพอจะไดสามารถ

รวมมอกนปกปองเดกและเยาวชน จากปญหายาเสพตด

กระทรวงศกษาธการเปนหนวยงานทรบผดชอบในการจดการศกษาโดยผาน

สถานศกษาเพอพฒนาผเรยนไปสศกยภาพสงสดซงเดกและเยาวชนสวนใหญอยในสถานศกษา

จงจ าเปนตองมวธการปองกน ดแล และแกไขปญหาสารเสพตดในเดกและเยาวชน ดงนน

สถานศกษาตองเรยนรวธการทถกตองในการจดการเดกและเยาวชนใหสามารถปรบตวอยใน

สงคม และพฒนาตนเอง สศกยภาพสงสดการปองกน ดแล และแกไขปญหาสารเสพตดในเดก

และเยาวชน เปนภาระงานและหนาทของบคลากรทกฝายในสถานศกษา ดวยการดแลดานจต

สงคมประกอบดวยดานความคด ความรสกและพฤตกรรมเกยวกบสารเสพตดทสมพนธกบตว

ปจเจกบคคล การปฏสมพนธกบผอน และสงคม

2

ดวยการพฒนากระบวนการทางความคดท เ รยกวา ทกษะสมองเ พอ ชวตทส า เ รจ

(Executive Function) ผลจากการศกษาของ รศ.ดร.นวลจนทร จฑาภกดกล ผเชยวชาญดาน

(Executive Function) ศนยวจยประสาทวทยาศาสตร สถาบนชววทยาศาสตรโมเลกล

มหาวทยาลย มหดล พบวา

*ความบกพรองของ EF เปนสาเหตของการตดสารเสพตด

*การศกษาจากภาพถายสมองและอาการทางคลนก ในผทตดยาเสพตด

แสดงใหเหนวา มความบกพรองในการท างานของสมองสวนหนา

*ความบกพรองในการท างานของสมองสวนหนาท าใหไมสามารถยบยงความคด

และการกระท าซงเกยวของกบทกขนตอนของการตดยาเสพตดตงแตท าใหเขาไปอยใน

สถานการณเสยง ทดลองใชยา ใชซ าจนตด รวมทงการกลบไปใชใหม และทกษะชวต (Life Skill)

ตามแนวคดของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เพอเสรมสรางความสามารถ

ของนกเรยนในการจดการปญหาเกยวกบสารเสพตด รจกหลกเลยงพฤตกรรมทไมพงประสงค

การปองกนตนเองในภาวะคบขน การจดการชวตอยางมประสทธภาพ ของดานปจเจกบคคล

ดานปฏสมพนธกบผอน และดานอทธพลทางสงคม ในมตดานความคด ความรสก

และพฤตกรรม

การบรหารจดการภาระหนาทและบคลากรในสถานศกษา เชน ระบบดแลชวยเหลอ

นกเรยน กจกรรมนกเรยน ผปกครอง ฯลฯ ใหมสวนรวมในการปองกน ดแล และแกไขปญหา

สารเสพตดในเดกและเยาวชนอยางเปนระบบจะชวยใหงานดานการปองกนสารเสพตดใน

สถานศกษาประสบความส าเรจอยางยงยน

กระทรวงศกษาธการเลงเหนถงความส าคญของการมสวนรวมในการปองกนเดก

และเยาวชน ในสถานศกษาจากพษภยของสารเสพตดจงไดประสานความรวมมอกบกระทรวง

สาธารณสข จดท าแนวทางการจดกจกรรมการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา เพอใหคร

น าไปเปนแนวทาง ในการเอาใจใส เฝาระวง และจดกจกรรมการเรยนรเกยวกบสารเสพตด

ของเดกและเยาวชน

3

วตถประสงค

1. เพอเปนแนวทางการจดกจกรรมใหครและบคลากรในสถานศกษาใชใน

การเสรมสรางภมคมกน เฝาระวงไมใหนกเรยนเขาไปเกยวของกบสารเสพตด และดแลดานจต

สงคมนกเรยนทเกยวของกบสารเสพตด

2. เพอให นกเรยนในสถานศกษาไดรบการปองกน ดแลและแกไขปญหา

ดานสารเสพตด

เปาหมาย

1. สถานศกษามแนวทางการจดกจกรรมการดแลดานจตสงคมในสถานศกษาใหคร

และบคลากรใชในการเสรมสรางภมคมกน เฝาระวง ไมใหนกเรยนเขาไปเกยวของกบ

สารเสพตด และดแลดานจตสงคมนกเรยนทเกยวของกบสารเสพตด

2. นกเรยนในสถานศกษาไดรบการปองกน ดแลและแกไขปญหาดานสารเสพตด

ไดอยางมประสทธภาพ

ค านยาม

1. สารเสพตด หมายถง สารใดกตามทเกดขนตามธรรมชาต หรอสารทสงเคราะห

ขนเมอน าเขาสรางกาย ไมวาจะโดยวธ รบประทาน ดม สบ ฉด หรอดวยวธการใดๆ แลว

ท าใหเกดผลตอรางกายและจตใจนอกจากนยงจะท าใหเกดการเสพตดไดหากใชสารนน

เปนประจ าทกวน หรอวนละหลายๆ ครง

2. การดแลดานจตสงคม หมายถง การเอาใจใสและเฝาระวงเกยวกบสารเสพตด

ในนกเรยนดานปจเจกบคคล ดานปฏสมพนธกบผอน และดานอทธพลทางสงคม ในมต

ของความคด ความรสก และพฤตกรรมดวยการบรณาการการจดกจกรรมการเรยนร กจกรรม

พฒนาผเรยน การมสวนรวม ของระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ผปกครอง และหนวยงาน

ทเกยวของ ฯลฯ

4

3. กลมเปาหมาย

3.1 กลมสรางภมคมกน หมายถง เดกทงหมดในโรงเรยน

3.2 กลมเฝาระวง หมายถง เดกทมปญหาครอบครว ปญหาดานอารมณ

พฤตกรรมทไมเหมาะสม ปญหาการเรยน เดกทอยในสภาพแวดลอมทเกยวของกบสารเสพตด

และเดกทมปญหาดานพฤตกรรมทเกยวของกบสารเสพตด

3.3 กลมบ าบด หมายถง เดกทเกยวของกบการใชสารเสพตดอยางนอย 1 ครง

ใน 3 เดอน

4. ครและบคลากรในสถานศกษา หมายถง ผบรหาร คร บคลากรทางการศกษา

ทท าหนาทสงเสรมสนบสนนการจดการศกษาในสถานศกษา

5

บทท 2

ความรทเกยวของกบการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

การดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ผเกยวของจาเปนตองม เจตคต ความร

ความเขาใจ และความสามารถทจาเปนตองใชในการปองกน ดแล และแกไขนกเรยนทเกยวของ

กบสารเสพตด ซงมสาระเนอหาดงน

สารเสพตด

สารเสพตด หมายถง ยาหรอสารเคม หรอวตถชนดใดๆ ทอาจเปนผลตภณฑ

จากธรรมชาต หรอจากการสงเคราะห ซงเมอเสพเขาสรางกายไมวาจะโดยวธการกน ดม สบ

ฉด หรอวธใดๆ กตาม เปนชวงระยะเวลา หรอนานตดกนจนทาใหรางกายทรดโทรมและตกอย

ใตอานาจหรอเปนทาสของสงนน ทงดานรางกายและจตใจ หรอจตใจเพยงอยางเดยว

1 ประเภทของสารเสพตด

สารเสพตดไดจาแนกตามลกษณะ ดงน

1.1 ลกษณะการผลต

1.1.1 สงเสพตดทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน ฝน กญชา ฯลฯ

1.1.2 สงเสพตดสงเคราะห ไดแก สงเสพตดทผลตดวยกรรมวธทางเคม

เชน เฮโรอน มอรฟน ฯลฯ

1.2 ลกษณะการออกฤทธตอระบบประสาท

1.2.1 ประเภทออกฤทธกดประสาท จะมฤทธทาใหสมองมนงง ประสาทชา

งวงซม ไดแก ฝน มอรฟน โคเคน

1.2.2 ประเภทออกฤทธกระตนประสาท จะมฤทธทาใหเกดอาการตนเตน

ตลอดเวลา ไมรสกงวงนอน แตเมอหมดฤทธยาผเสพจะหมดอาการ ไดแก แอมเฟตามน

หรอยามา กระทอม

1.2.3 ประเภทออกฤทธหลอนประสาท จะมฤทธทาใหเกดอาการประสาท

หลอนเหนภาพลวงตาหแวว อารมณแปรปรวน ไดแก แอลเอสด หรอ เหลาแหง เหดขควาย

1.2.4 ประเภทออกฤทธกดประสาท และหลอนประสาทดวย ไดแก กญชา

6

2 สารเสพตดทเปนปญหาทส าคญในปจจบน

2.1 ยาบา (metamphetamine)

ยาบา มการแพรระบาดในกลมผใชแรงงาน

กลมนกเรยนนกศกษา และคนวางงานทวประเทศ ปจจบนยาบา

ไดกอปญหาทางสงคมมากมายทงปญหากออาชญากรรม

ผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ โดยทมการลกลอบผลต นาเขาและ

จาหนาย ดงทปรากฏเปนขาวตามหนาหนงสอพมพอยบอยๆ ยาบา เปนสารกระตนประสาทใน

กลม แอมเฟตามน ออกฤทธทาใหรางกายตนตวอยตลอดเวลา และลดความอยากอาหาร มผล

ตอระบบหวใจและหลอดเลอด คอเพมความดนโลหตและทาใหหวใจเตน

ไมเปนจงหวะ

2.1.1 อาการผดปกตทเกดจากการเสพยาบา

ผเสพจะมอาการพดมาก อารมณด ครนเครงกวาปกต นาหนกตวลด

มเหงอออกมากกวาเดม ไดยนและเหนภาพหลอน นอนไมหลบ ใจสน คลนไส อาเจยน ทองเสย

ตนเตน กระวนกระวาย มพฤตกรรมกาวราวและทาลาย ควบคมสตไมได ในกรณทเสพเกน

ขนาดอาจมอาการ หวใจเตนผดปกต ความดนโลหตสง สบสน ชก หรอหมดสตได

2.1.2 อาการตดยา (addiction)

พบในผทเสพยาบาในปรมาณมาก เปนระยะเวลานานๆ จะมความผด

ปกตทางสมอง เกดอาการทางจตประสาทหลอน หแวว มอาการหวาดระแวงจนตองทาราย

ตวเองหรอผอน อาการเหลานจะหายไปไดตองใชเวลาหลายอาทตย หรอหลายเดอนโดยเฉพาะ

ในผปวยทเสพมาอยางเรอรง

2.1.3 อาการถอนยา (withdrawal symtoms)

การเสพยาบาจะทาใหเกดอาการดอยาได ผเสพจะตองเพมปรมาณมาก

ขนเรอยๆ เพอใหเกดผลทพงพอใจ อาการถอนยาจะเกดขนเมอหยดเสพในทนททนใด โดยจะม

อาการหงดหงด รสก ไมสบาย ฝนราย อยากอาหารมากขน ซม เบอ ขเกยจ ไมคอยมเรยวแรง

จนอาจมผลกระทบ ตอหนาทการงานหรอไมมสมาธในการเรยน อาการเหลานจะมมากนอย

เพยงใดขนอยกบจานวนครงและปรมาณทเสพ

7

2.1.4 รปพรรณของยาบาทนาไปใชเสพ

ยาบาจะมลกษณะเปนเมดหรอแคปซลเหมอนยารกษาโรคทวไป สวนใหญ

จะเสพโดยการกลนเมดลงไปในกระเพาะอาหาร หรอเสพโดยการเผาไฟแลวสบควนซงเปนวธท

ไดรบความนยมมากทสดในหมนกเสพวยรนไทย สวนรปแบบทมลกษณะเปนผงละเอยดสขาว

จะเสพโดยวธสดผงยาเขาโพรงจมก และรปแบบทเปนสารละลายใสบรรจในหลอดแกวจะเสพ

โดยวธฉดเขาหลอดเลอดดา

2.1.5 ระยะเวลาการออกฤทธ

วธการสบควนหรอไอระเหย ออกฤทธทนท

วธสดผงยาเขาโพรงจมก ออกฤทธภายใน 3-5 วนาท

วธฉดเขาหลอดเลอดดา ออกฤทธภายใน 15-30 วนาท

วธกน ออกฤทธภายใน 30 นาท

โดยสามารถออกฤทธไดอยางยาวนาน 8-24 ชวโมง ดงนน การเสพซา

หลายๆ ครง ใน 1 วน จะสงผลใหปรมาณเมทแอมเฟตามนในเลอดสงขน อาการประสาทหลอน

และคลมคลง จงมกปรากฏใหเหนในหม ผเสพทเสพซาวนละหลายครงเปนสวนใหญ

2.1.6 การควบคมตามกฎหมาย

การควบคมสารกระตนประสาทในกลมแอมเฟตามน และอนพนธ

ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 จดใหเปนยาเสพตดใหโทษประเภท 1

ผใดผลต นาเขาหรอสงออก ตองระวางโทษจาคกตลอดชวต และปรบตงแตหนงลานบาท

ถงหาลานบาท (มาตรา 65 วรรค 1) เสพ ระวางโทษจาคกตงแต 6 เดอน – 3 ป หรอปรบตงแต

10,000 – 60,000 บาท หรอ ทงจาทงปรบ (มาตรา 91)

ยาบาอกชนดหนง เรยกวา ไอซ (ice) หรอ

“กลาส” หรอ “เกลดหมะ” ไมใชสารเสพตดสายพนธใหม

แตคอยาบาหรอเมทแอมเฟตามนในรปทเปนสารบรสทธ

ซงเ พงกลบมาระบาดใหมอกครงในรปพรรณใหม ใน

ค.ศ. 1987 นนเอง การกลบมาระบาดของเมทแอมเฟตามน

ครงนมาในรปพรรณเปนผลกคลายกอนนาแขง ซงในครงน

ไดมการจบกมหองทดลองทางเคมเถอน ทลกลอบ

สงเคราะหเมทแอมเฟตามนรปพรรณใหมนดวย เนองจาก

8

กฎหมายระหวางประเทศไดเขมงวดกวดขนในการนาเขา-สงออกของแอมเฟตามนและเมทแอม

เฟตามนเปนอยางมาก นกคายาจงหนมาผลตเองโดยใชวธตงหองทดลองทางเคมขนมาเอง

เพอผลตแอมเฟตามนและเมทแอมเฟตามน โดยใชสารตงตนทใชในกระบวนการผลตทสามารถ

หาไดในประเทศ การลกลอบสงเคราะหแอมเฟตามนและเมทแอมเฟตามนนนอาศยขบวนการ

ทางเคมอยางงายๆ ไมมความสลบซบซอนเลย และสามารถทาตามวธสงเคราะหทเขยนไว

เปนสตรสาเรจ ซงถายทอดตอมาในวงการ จงไมจาเปนตองใชนกเคมหรอบคคลทเรยนมา

ทางเคม ดง นนสารเคมทผลตไดจงไม นาเ ชอถอในดานความบรสทธ และอาจมสารท

เปนอนตรายเจอปนอยมากมาย ตอมากระทรวงสาธารณสขไดกาหนดใหอฟดรน,ซโดอฟรดน

ฯลฯ ซงเปนสารตงตนของการสงเคราะหยาบาเปนวตถออกฤทธในประเภท 2 ซงตามกฎหมาย

หามมใหผใดผลต ขาย นาเขาหรอมไวในครอบครอง ดงนน สารตงตนในการสงเคราะห

จงหายากขนมาก การผลตในประเทศจงนอยลงมาก ice (ไอซ) เปนชอเรยกกนในหมผใชยา

ในทางทผด วธการทบคคลพวกนใชเสพกน คอ นาผลกเหลานไป ลนไฟใหระเหด แลวสดไอ

ของเมทแอมเฟตามนท ได เขาปอด การออกฤทธกจะผดกบการเสพยาบาท ใ ชลนไฟ

เพราะการสดควนของยาบาจะใหสารหลายอยางซงเปนอนตรายตอรางกายมากกวา ขณะท

การสดไอของ ice (ไอซ) จะไดเมทแอมเฟตามนเพยงอยางเดยว ซงกลไกการออกฤทธของ ice

(ไอซ) หรอเมทแอมเฟตามน จะทาใหรสกตนตว บดบงความรสกเหนอยลา รสกเคลมฝน

อยนงไมได นอนไมหลบ กาวราวและรสกเชอมนในตวเองเกนไป ซงถาเสพในขนาดยาทสง

ยงเพมความตองการทางเพศ ซงอาจนาไปสการสาสอนทางเพศและอาจนาไปสการตดเชอ

เอดสได

2.2 เฮโรอน

เฮโรอน เปนสารเสพตดทมฤทธกดประสาท จดอยในกลมยาเสพตดใหโทษ

ในประเภทท 1ตามพระราชบญญตยาเสพตดให โทษ

พ.ศ. 2522 เปนสารสงเคราะหทอยในกลมเดยวกบฝนและ

มอรฟน ม ชอทางวทยศาสตรวา ไดอาเซททลมอรฟน

(diacetylmorphine) เฮโรอนทนามาเสพจะอยในรปเกลอ

เชน เฮโรอนไฮโดรคลอไรด มลกษณะเปนผงสขาว รสขม

แตสจะเปลยนไปตามองคประกอบ ทใสเขาไปในขบวนการผลต เฮโรอนมชอเรยกอน เชน

ผงขาว แคป

9

ผลของการเสพเฮโรอนเขาสรางกาย เฮโรอนสามารถเสพไดหลายวธ เชน

การฉด การสด เขาจมก หรอสบ การเสพโดยวธสบควนจะเขาสสมองภายใน 7 วนาท

และหากเสพโดยวธฉด จะออกฤทธภายใน 30 วนาท เมอเฮโรอนเขาสรางกายแลวจะเรม

ออกฤทธทนท ผเสพจะรสกเสยวซานอยางแรงอยนาน 1-2 นาท ตอจากนนจะรสกตวรอน

วบวาบ ปากแหง แขนขาหนกอง ไมมความเจบปวด เคลบเคลมและผอนคลายความเครยด

ผทใชเฮโรอนเปนเวลานานมกไมเกดอาการเสยวซานอยางทเคยใชในครงแรกๆ แตมกเสพยา

เพอไมใหเกดอาการถอนยา ฤทธอนๆ ของเฮโรอนทมผลตอรางกาย ไดแก ฤทธระงบอาการไอ

คลนไส อาเจยน ทองผก กดการหายใจ มานตาดาหดตว (miosis) เฮโรอนเปนยาเสพตด

ทกอใหเกดการเสพตดทงทางรางกายและจตใจอยางรนแรง แมจะทดลองเสพเพยงไมกครง

กตาม ซงถาจะเปรยบเทยบกบมอรฟนและฝนแลว พบวาเฮโรอนมฤทธ ทาให เสพตด

ไดงายกวามาก ผเสพเปนเวลานานรางกายจะทรดโทรม นาหนกตวลด ความคดสบสน

และมรอยเขมฉดยาตามแขน

อาการถอนยา คอ กระสบกระสาย เกดอาการอยากยา หาว นามกนาตาไหล

เหงอออกมากผดปกต หนาวสน เปนไข คลนไส อาเจยน ทองรวง นอนไมหลบ ความดน

โลหตสง เบออาหาร นาหนกลด มอาการเจบปวดทวรางกาย อาการถอนยาดงกลาวจะเกดขน

หลงจากทมการฉดเขมสดทายไปแลว 8 – 12 ชวโมง และจะรนแรงขนอกในวนท 2 และ 3

จากนนอาการจะลดลงไปเรอยๆ จนถงวนท 7 -10 จงจะเขาสปกต และจะหายโดยสนเชง

ภายใน 1 เดอน

2.2.1 การควบคมตามกฎหมาย

ผใดผลต นาเขา หรอสงออกตองระวางโทษจาคกตลอดชวต และปรบตง

แต หนงลานบาท ถง หาลานบาท ผเสพ ตองระวางโทษจาคกตงแต 6 เดอน – 3 ป หรอ

ปรบตงแต 10,000 – 60,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

2.3 กญชา (cannabis sativa)

พชกญชาชนด cannabis sativa เปนพชลมลกจาพวกหญา ตนสงประมาณ

2-4 ฟต ใบแตกเปนแฉกคลาย ใบสมปะหลงหรอใบละหง

รมใบทกแฉกมลกษณะเปนจกๆ ใบหนงมราว 5-8 แฉก

ในกานเดยวกน ออกดอกตามงามกงกาน จดอย ในกลม

ยาเสพตดให โทษในประเภท 5 ตามพระราชบญญ ต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.2522

10

ในกญชามสารเคม cannabinoids อยจานวนหนง เชอวาออกฤทธตอจตและ

ประสาท คอ d9- tetrahydrocannabinol (thc) และสารดงกลาวจดอยในกลมวตถทออกฤทธ

ตอจตและประสาท ในประเภท 1 ตามพระราชบญญตวตถออกฤทธตอจตและประสาท

พ.ศ.2518 การคนควาเกยวกบฤทธของ thc นาไปสการผลตยา dronabinol (marinol) ซงม

สวนผสมของ thc สาหรบใชในผปวยมะเรง ทรกษาดวยวธเคมบาบดเพอปองกนอาการคลนไส

อาเจยน และทาใหเพมความอยากอาหารในผปวยเอดส

กญชานยมเสพโดยการสบ ฤทธของกญชาเมอเสพเขาสรางกาย จะแทรกซม

เขาสกระแสเลอดอยางรวดเรวภายใน 2-3 นาท และจะออกฤทธตอจตประสาทไดสงสดถง1

ชวโมง อาการโดยทวไป จะเซองซมลงอยางชาๆ แตบางรายกลดลงอยางรวดเรว

ผเสพกญชาจะมอาการเคลมจต (euphoric “high” or “stoned”) โดยในขนตนๆ

มกจะเปนอาการกระตนประสาท และบางคนจะมอาการตงเครยดทางใจหรออาการกงวล

ตอมากมอาการ เคลมจตเคลมใจ ทาใหผสบรสกวา บรรยากาศทวๆ ไปเงยบสงบ จากนน

มกจะมปฏกรยาทเปลยนแปลงอยางกะทนหน เดยวหวเราะลนเดยวสงบ เพราะฉะนนอาการ

เคลมจตจงควรเรยกวา “อาการบากญชา″ มากกวาอาการอนๆ ทพบคอ ผเสพจะรสกลองลอย

ปากแหง สบสน อยากอาหาร ชพจรเพมขน ตาแดงขนในขณะทเสพยา หากเสพเปนประจา

จะทาใหสขภาพเสอมลง ไดแกโรคหลอดลมอกเสบ ไซนสอกเสบ ทางเดนหายใจอกเสบ ตะครว

ทองรวง

2.3.1 การควบคมตามกฎหมาย

กญชา ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.2522

2.3.1.1. ผใดผลต จาหนาย นาเขา หรอสงออกซงยาเสพตดใหโทษ

ในประเภท 5 ตองระวางโทษจาคกตงแต 2 – 5 ป และปรบตงแต 20,000 – 150,000 บาท

2.3.1.2 ครอบครองโดยมไดรบอนญาต ตองระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป

ห ร อ ป ร บ ไ ม เ ก น 100,000 บ า ท ห ร อ ท ง จ า ท ง ป ร บ ส า ร tetrahydrocannabinol

ตามพระราชบญญตวตถออกฤทธ พ.ศ.2518

2.3.1.3 ผใดผลต จาหนาย นาเขา หรอสงออก ตองระวางโทษจาคกตงแต

5 – 20 ป และปรบตงแต 100,000 – 400,000 บาท

2.3.1.4 ครอบครอง หรอใชประโยชนโดยมไดรบอนญาต ตองระวางโทษ

จาคกตงแต 1 – 5 ป และปรบตงแต 20,000 – 100,000 บาท

11

2.4 สารระเหย (inhalants)

สารระเหย หมายความวา สารเคม

หรอผลตภณฑ ทรฐมนตรประกาศวาเปนสารระเหย

ซงเปนนยามตาม พระราชกาหนดปองกนการใช

สารระเหย พ.ศ. 2533 การประกาศเปนสารระเหย

เมอรฐมนตรเหนวาอาจนาไปใชหรอไดนาไปใชเพอ

บาบดความตองการของรางกายหรอจตใจ

วตถประสงคของการควบคมสารระเหย เพอปองกนการนาสารระเหยไปใช

ในทางทผด ปจจบนมการกาหนดสารเคม 18 ชนด และผลตภณฑ 5 รายการ เปนสารระเหย

ตามประกาศกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การระบชอ ประเภท ชนด

หรอขนาดบรรจของสารเคมหรอผลตภณฑทเปนสารระเหย พ.ศ. 2554

2.4.1 สารระเหยทประกาศควบคมตามกฎหมาย ม 23 ชนด

2.4.1.1 ผลตภณฑทมสารระเหยเปนสวนประกอบ 5 ชนด ไดแก

1) ทนเนอร (Thinners)

2) แลคเกอร (Lacquers)

3) กาวอนทรยสงเคราะห (Synthetic organic adhesives) ทม

ยางนโอปรน (Neoprene based) หรอสารกลมไวนล ( Vinyl resin based ) เปนตวประสาน

4) กาวอนทรยธรรมชาต ( Natural organic adhesive ) ทมยางสน

หรอชนสน (Rosin) ยางธรรมชาต ( Natural rubber หรอ Isoprene ) หรอสารเซลลโลส

(Cellulose compounds) เปนตวประสาน

5) ลกโปงวทยาศาสตร หรอลกโปงพลาสตก (Blowingballoon)

2.4.1.2 สารระเหยทเปนสารเคม 18 ชนด

ลกษณะของสารระเหย คอ เปนสารเคมทระเหยไดงายมลกษณะ

เปนไอระเหยไดในอากาศและมคณสมบตในการทาลายและใชในการอตสาหกรรม เชน

ทนเนอร แอลกอฮอล กาว ฯลฯ เรานาสารระเหยมาใชเปนสวนผสมในสสเปรย นายาลางเลบ

กาวยางนา ลกโปงวทยาศาสตร ฯลฯ ผลตภณฑตางๆ ทมสวนผสมของสารระเหยไมใช

สารเสพตดแตอยางใด เปนสงทมนษยผลตขนมาเพอใชประโยชนในเชงอตสาหกรรม แตทกลบ

กลายมาเปนปญหาเพราะคนนามาใชในทางทผด จงใจสดดมใหเกดอาการมนเมา จนตด เกด

12

โทษพษภยอยางมหนต เดกและเยาวชนจานวนมากทหลงผดหนไปลองสดดมสารระเหย และ

เกดภาวะเสพตดเปนอนตรายตอสขภาพ

คณสมบตของสารระเหย เนองจากสารระเหยมราคาถก หาซอไดงาย

พกพาสะดวก ออกฤทธเรว และชวยใหผเสพเคลบเคลม เปนสข ราเรง ลมความทกข ซงเปน

อาการทเกดขนในระยะแรกๆ ของการเสพสารระเหย ทาใหผเสพตดสนใจเสพสารระเหยงายขน

2.4.1.3 ผลตภณฑทนบวาเปนสารระเหย เชนอะไรบางผลตภณฑ

ทเกยวของกบสารระเหยนน คอผลตภณฑทมสารเคมทกฎหมายกาหนดใหเปนสารระเหย

เปนสวนประกอบอยในผลตภณฑ พบมากในทางอตสาหกรรม อาท

– ทนเนอร แลคเกอร

– นายาทาเลบ นายาลางเลบ และเครองสาอางบางประเภท

– ตวทาละลายในอตสาหกรรมผลตส

– นามนไฟแชก นายาทาความสะอาด

– กาว อตสาหกรรมทายาง อตสาหกรรมทาพลาสตก

– สารแตงกลนบางชนด ฯลฯ

โดยผลตภณฑบางตว ไดแก ทนเนอร แลคเกอร กาวอนทรย

สงเคราะห กาวอนทรยธรรมชาต และลกโปงวทยาศาสตร ถกนาไปใชในทางทผดกนมาก

ดงนน กฎหมาย จงระบใหผลตภณฑดงกลาว เปนผลตภณฑทผผลต/ผนาเขาและผจาหนาย

ตองปฏบตใหถกตองตามพระราชกาหนดปองกนการใชสารระเหย พ.ศ. 2533

2.4.2 สารระเหยจะสงผลใหเกดปฏกรยากบรางกายตอนตน

เนองจากสารระเหยมฤทธกดประสาท (Depressant) เขาสรางกาย

อยางรวดเรวดวยการสดดม โดยจะแพรกระจายจากปอดเขาสกระแสโลหตและไปยงอวยวะ

ตางๆ ทวรางกาย ตลอดจนสามารถกระจายเขาสสมอง และระบบประสาทไดด ผ เสพ

สารระเหยจงนยมเสพดวยวธสดดม การรบรถงวธการเสพสารระเหยนนจะเปนประโยชน

ตอผปกครองในการสงเกตเฝาระวงพฤตกรรมของบตรหลาน ตลอดจนบคคลใกลชด ทาให

สามารถแกไขปญหาการเสพสารระเหยทอาจเกดขนกบสมาชกในครอบครวไดทนทวงท

ซงการเสพสารระเหยดวยวธสดดมนสามารถกระทาผานวธการตางๆ ไดดงน

2.4.2.1 ใสสาลหอดวยผาเชดหนา การเสพวธน ฝามอของผเสพจะม

ลกษณะไหมเปนสนาตาลเนองจากสารระเหยระคายเคองผวหนงบรเวณฝามอ

13

2.4.2.2 ใสในหลอดยาดม โดยเอาไสยาดมออก แลวเอาสาลชบสาร

ระเหยใสแทน

2.4.2.3 เสพโดยตรงจากขวด โดยเปดฝาขวดและสดดมทนท

2.4.2.4 ใสถงพลาสตก โดยฉดสเปรยใสถงและสดดมจนหมดกลนวธน

อนตรายมากเนองจากปรมาณความเขมขนของสารระเหยสง

2.4.3 ผลกระทบระยะยาวในการใชสารระเหย

อาการผเสพ ผเสพสารระเหยในระยะแรกจะรสกเคลบเคลมเปนสข ราเรง

ศรษะเบาหวว ตนเตน หลงจากนนจะมอาการคลายคนเมาเหลา ควบคมตนเองไมได เดนโซเซ

ตาพรามว นาลายไหลมาก ถายงสดดมตอไปอกจะงวงนอน ซม และหมดสตในทสด

โทษตอผเสพ ความรนแรงขนอยกบปรมาณการเสพประวตการใชยา

ของผเสพ วธการเสพ ความแขงแรงและภมตานทานของรางกาย ตลอดจนชนดของเคมภณฑ

ทใชผสม ในสารระเหย ทผเสพสดดม โดยพษทเกดขนแบงเปน 2 ระยะ ดงน

ระยะท 1 พษเฉยบพลน หลงจากเกดอาการเคลมเปนสข ราเรง

ตนเตน ตอมาจะมนงง พดจาออแอ ควบคมตวเองไมได จากนนจะคลนไส อาเจยน หายใจถเบา

และเรว ประสาทหลอน หากสดดมในปรมาณมากอาจชกหมดสต หวใจเตนเรวผดจงหวะ

และอาจหวใจวาย หรอสารระเหยอาจกดศนยหายใจทาใหตายได

ระยะท 2 พษเรอรง การสดดมตดตอกนเปนเวลานานจะทาใหระบบ

อวยวะตางๆ อาท ระบบประสาทสวนกลาง ประสาทสวนปลาย กลามเนอ ทางเดนหายใจ

หวใจ โลหต และระบบสบพนธ ฯลฯ เสอมสภาพลง อาการทเกดขน เชน

อาการทางระบบประสาท โดยทาใหเกดอาการวงเวยน เดนโซเซ

ลกตาแกวง พดลาบาก มอสน ตวสน เซองซม ความคดอานชาลง หลงลม สบสน นสย

และอารมณเปลยนแปลง ความจาเสอม สมองฝอ การรบรตางๆ เชน การไดกลนผดปกต

การมองเหนอาจเหนภาพซอน หรออาจเกดอาการปลายประสาทอกเสบ ชาตามมอ ปลายเทา

อาการทางระบบหวใจและหลอดเลอด ทาใหจงหวะการเตนของหวใจ

ผดปกต กดการทางานของไขกระดกทาใหเมดเลอดแดงตา เกรดเลอดตา เลอดออกงาย

ออนเพลย บางรายอาจเกดมะเรงในเมดเลอดขาวได

อาการทางระบบทางเดนหายใจ อาจเกดอาการระคายเคองจนถงอกเสบ

ตงแตปลายจมกจนถงหลอดลม ปอด ถงลม อาจเกดอาการนาคงในปอด มเลอดออกในถงลม

14

อาการทางระบบทางเดนอาหาร ทาใหเกดอาการปวดทองคลนไสอาเจยน

ทองเดนเบออาหาร นาหนกลด บางรายพบเลอดออกในกระเพาะอาหาร นอกจากนยงพบวาม

การทาลายเนอเยอของตบเปนหยอมๆ ตบโต ตบและไตอกเสบ บางรายปสสาวะเปนเลอด

อาการทางระบบกลามเนอ ทาใหกลามเนอลบ จนถงเปนอมพาตได

ระบบสบพนธ เกดการเปลยนแปลงของโครโมโซม ซงมหนาทถายทอดทางพนธกรรม

จงอาจลดการสรางอสจ

2.4.4 มาตรการควบคมการใชสารระเหยและบทกาหนดโทษ

สาเหตหนงททาใหเกดการแพรระบาดของสารระเหยในหมผเสพ คอ

หาซอไดงาย ดงนนผผลต/ผนาเขา ตลอดจนผจาหนายสารระเหยซงนบไดวามบทบาทสาคญ

ตอการควบคมการใชสารระเหย จงควรใหความรวมมอโดยการปฏบตตามพระราชกาหนด

ปองกนการใชสารระเหย พ.ศ. 2533 แกไขโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมพระราชกาหนด

ปองกนการใชสารระเหย พ.ศ. 2533 พ.ศ. 2542 และพระราชบญญตแกไขเ พมเตม

พระราชกาหนดปองกนการใชสารระเหย พ.ศ. 2533 (ฉบบท 2) พ.ศ. 2543 ทกาหนด

มาตรการควบคมการใชสารระเหย และบทลงโทษไว ดงน ขอกฎหมายทเกยวของกบการผลต

นาเขา ขาย และใชสารระเหย ทออกตามพระราชกาหนดปองกนการใชสารระเหย พ.ศ. 2533

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมพระราชกาหนดปองกนการใชสารระเหย

พ.ศ. 2533 (ฉบบท 3) พ.ศ. 2550 บทบญญตมาตราทเกยวของ บทกาหนดโทษ

มาตรา 12 ผผลตสารระเหยตองจดใหมภาพเครองหมายหรอขอความท

ภาชนะบรรจหรอหบหอทบรรจสารระเหย เพอเปนการเตอนใหระวงการใชสารระเหยดงกลาว

ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกาหนดในกฎกระทรวง (กฎกระทรวง (พ.ศ. 2534)

ออกตามความในพระราชกาหนดปองกนการใชสารระเหย พ.ศ. 2533) มาตรา 22 ผผลต

ผ นาเขา หรอผขายสารระเหยผใดไมปฏบ ตตามมาตรา 12 มาตรา 13 หรอมาตรา 14

ตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 13 ผ นา เขาสารระเหยกอนนาออกขาย ตองจดใหมภาพ

เครองหมาย หรอขอความทภาชนะบรรจหรอหบหอทบรรจสารระเหย เพอเปนการเตอน

ใหระวงการใชสารระเหยดงกลาว ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกาหนดใน

กฎกระทรวง (กฎกระทรวง (พ.ศ. 2534) ออกตามความในพระราชกาหนดปองกนการใช

สารระเหย พ.ศ. 2533)

15

มาตรา 14 สารระเหยทผขายจะขายนนตองมภาพเครองหมาย หรอ

ขอความทผผลตหรอผนาเขาไดจดใหมทภาชนะบรรจหรอหบหอทบรรจตามมาตรา 12 หรอ

มาตรา 13 อยครบถวน

มาตรา 15 หามมใหผใดขายสารระเหยแกผทมอายตากวาสบแปดป

บรบรณ เวนแตเปนการขายโดยสถานศกษาเพอใชในการเรยนการสอนมาตรา 23 ผใดฝาฝน

มาตรา 15 ตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 16 หามมใหผใดขาย จดหา หรอใหสารระเหยแกผซงตนรหรอ

ควรรวาเปนผตดสารระเหยมาตรา 23/1 ผใดฝาฝนมาตรา 16 ตองระวางโทษจาคกไมเกนสามป

หรอปรบไมเกน หกหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 17 หามมใหผใดใชสารระเหยบาบดความตองการของรางกาย

หรอจตใจ ไมวาโดยวธสด ดม หรอวธอนใด มาตรา 24 ผใดฝาฝนมาตรา 16 มาตรา 17 หรอ

มาตรา 18 ตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 18 หามมใหผใดจงใจ ชกนา ยยงสงเสรม หรอใชอบายหลอกลวง

ใหบคคลอนใชสารระเหยบาบดความตองการของรางกายหรอจตใจ ไมวาโดยวธสด ดม หรอ

วธ อนใดมาตรา 24/1 ผใดฝาฝนมาตรา 18 ตองระวางโทษจาคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกน

สหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

2.5 กระทอม (Kratom)

ชออนๆ ทอม อถาง ลกษณะทางพฤกษศาสตร กระทอมเปนไมยนตน

ขนาดใหญปานกลาง มแกนเปนไมเนอแขง สง10 -15 เมตร อยในตระกล Mitragyna speciosa

ใบคลายใบกระดงงามชนดกานใบแดงและใบเขยว

ดอกกลมโตขนาดเทาผลพทรา ใบเปนใบเดยว สเขยว

เ รยงตวเปนค ตรงขามแผนใบขนาดกวางประมาณ

5-10 ซม. ยาวประมาณ 8-14 ซม. ดอกมสขาวอมเหลอง

ออกเปนชอตมกลมขนาด 3-5 ซม.

สารเสพตดทพบในใบกระทอม คอ ไมท

ราไจนน (Mitragynine) เปนสารจาพวกอลคาลอยด ออกฤทธกดประสาทสวนกลาง (CNS

depressant) เชนเดยวกบยาเสพตดกลมเดยวกน เชน psilocybin LSD และ ยาบา

2.5.1 วธเสพ เคยวใบสดหรอบดใบแหงใหเปนผง ละลายนาดม บางราย

เตมเกลอดวยเลกนอยเพอปองกนทองผก สวนมากจะเคยวเพยง 2-3 ใบ และดมนาอน หรอ

16

กาแฟรอนตาม ใชวนละ 3-10 ครงตอวนตามอาการเหนอย เมอใชไประยะหนง ปรมาณการใช

จะเพมขน (ประมาณรอยละ 37 ใชวนละ 21-30 ใบ)

2.5.2 ผลจากการเสพ พบวาหลงเคยวใบกระทอมไปประมาณ 5-10 นาท

จะมอาการเปนสข กระปรกระเปรา ไมรสกหว (ไมอยากอาหาร) กดความรสกเมอยลาขณะ

ทางานทาใหสามารถทางานไดนาน และทนแดดมากขน แตจะเกดอาการกลวหนาวสนเวลา

อากาศครมฟาครมฝน ผเสพจะมผวหนงแดงเพราะเลอดไปเลยงผวหนงมากขน อาการ

ขางเคยง ไดแก ปากแหง ปสสาวะบอย เบออาหาร ทองผก อจจาระแขงเปนกอนเลกๆ นอนไม

หลบ ถาเสพใบกระทอมในปรมาณมากๆ จะทาใหมนงง และคลนไสอาเจยน (เมากระทอม)

แตในบางรายเสพเพยง 3 ใบ กทาใหเมาได ในรายทเสพใบกระทอมมากๆ หรอเปนระยะ

เวลานาน มกจะทาใหเกดการเปลยนแปลงของเมดสขนทบรเวณผวหนง ทาใหผทรบประทาน

มผวคลาและเขมขน และยงพบอกวาเสพกระทอมโดยไมไดรดเอากานใบออกจากตวใบกอน

อาจจะทาใหเกดอาการทเรยกวา “ถงทอม” ในลาไสได เนองจากกานใบและใบของกระทอมไม

สามารถยอยได จงตกตะกอนตดคางอยภายในลาไส ทาใหขบถายออกมาไมได เกดพงผดขนมา

หมรดอยโดยรอบกอนกากกระทอมนน ทาใหเกดเปนกอนถงขนมาในลาไส บางรายจะมอาการ

โรคจตหวาดระแวง เหนภาพหลอน คดวาคนจะมาทารายตน และพดไมคอยรเรอง

2.5.3 อาการเมอหยดเสพ ไมมแรง ปวดเมอยตามกลามเนอและกระดก แขน

ขากระตก ออนเพลย ไมสามารถทางานได อารมณซมเศรา นาตาไหล นามกไหล กาวราว

นอนไมหลบ รางกายมอณหภมสงผดปกต ถายอจจาระเหลวมากปกต อยากอาหารยาก

อาเจยนคลนไส มอาการไอมากขน กระวนกระวายมากขน

2.5.4 สรรพคณทางยา สมยโบราณ กระทอมเปนพชทใชเขาเปนตวยาใน

ตารบพวกประเภทยาแกทองเสย ในสตรยาของหมอพนบานหรอหมอแผนโบราณ เชน ตารบยา

ประสะกระทอม เปนตน อยางไรกตาม ไมมความจาเปนตองใชยาขนาดนแลว เพราะมยาแผน

ปจจบนและแผนโบราณใหผลเทาเทยมหรอดกวา อกทงแมใบกระทอมใหผลการออกฤทธท

อาจมประโยชนทางยาได แตทาใหเสพตดและมผลเสยตอสขภาพหากใชตดตอกนนานๆ

2.5.5 การนาไปใชในทางทผด ปจจบนใบกระทอมมปญหาการแพรระบาด

ในกลมวยรนและนกเรยน อาจเนองมาจากมราคาถกและทาใหเกดอาการเคลบเคลมได

เชนเดยวกบสารเสพตดอน โดยมกนยมนานากระทอมตม ผสมกบโคก ยากนยง และยาแกไอ

(4×100)

17

2.5.6 การควบคมตามกฎหมาย ป พ.ศ. 2486 ประเทศไทยเปนประเทศแรก

ทประกาศควบคมการใชพชกระทอม โดยตราพระราชบญญตพชกระทอม พ.ศ. 2486 ระบ

หามปลกและครอบครองรวมทงหามจาหนายและเสพใบกระทอมตงแตป พ.ศ. 2522กระทอม

เปนพชเสพตดใหโทษประเภท 5 ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522

2.5.6.1 ผใดผลต จาหนาย นาเขา หรอสงออกซงยาเสพตดใหโทษ

ในประเภท 5 ตองระวางโทษจาคกตงแต 2 – 5 ป และปรบตงแต 20,000 – 150,000 บาท

2.5.6.2 ครอบครองโดยมไดรบอนญาต ตองระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป

หรอปรบ ไมเกน 100,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

3.6 สรา

สราแมไมใชสารเสพตดทผดกฎหมาย

แตเปนสารเสพตดท เปนปญหาของสงคมไทยมา

อ ย า ง ย า ว น า น ห ม า ย ถ ง ก ล ม เ ค ร อ ง ด ม ท ม

เอธลแอลกอฮอลเปนสวนผสม เชน เหลา เบยร กระแช

ไวน การดมแอลกอฮอล เขารางกายจะถกเปลยนแปลง

โดยเอนไซมแอลกอฮอลดไฮโดรจเนส ใหกลายเปน

acetaldenyed และไฮโดรเจน ซงมพษตออวยวะในรางกาย ทาใหผดมเกดอาการหนาแดง ใจสน

ปวดศรษะ การดมแอลกอฮอลจะออกฤทธผานสารสอประสาทโดยกระตนการหลงหรอ

สงเคราะห เอนดอรฟนและเมอเอนดอรฟนไปจบกบตวรบโอปออยดจะทาใหเกดอาการผอน

คลาย เคลบเคลม มนเมา ลดความวตกกงวล ทาใหคนชอบและตดใจในการดมสรา

ขณะเดยวกนยงออกฤทธกดสมองสวนหนาทควบคมการตดสนใจ การยงคด การดมในปรมาณ

มากทาใหการพดไมชด กลามเนอทางานไมประสานกน การทรงตวไมด เดนโซเซ และเมอเพม

ปรมาณมากขนจะกดศนยควบคมการหายใจและการไหลเวยนโลหต อาจทาใหถงแกความตาย

ไดแตมกไมเกดกบผตดสราแตจะเกดกบนกดมสราทใชยากดประสาทอนๆ รวมดวย เชน

ยานอนหลบ และยากลอมประสาท

ผทดมสราเรอรงจะเกดอาการดอยา และเมอหยดหรอลดการดมอาการ

ขาดสรา ซงจะเกดขนภายใน 3-4 ชวโมงหลงการดมสราครงสดทาย อาการรนแรงมากนอย

ขนอยกบปรมาณและระยะเวลาการดมทเรอรง อาการเรมแรกคอมอาการสน หงดหงด

นอนไมหลบ อาการขาดสราทพบรนแรงทสดคออาการเพอสบสน (delirium tremens) ซงมกจะ

เกดภายในวนท 3-4 หลงจากหยดดม โดยเรมแรกจะมอาการสน ระบบประสาทอตโนมต

18

ทางานผดปกต อาการเพอสบสน หลงผด ประสาทหลอน มการเปลยนแปลงของเมตตาโบลซม

มระดบของโปรตสเซยมและแมกนเซยมตา ทาใหหวใจเตนผดปกต ซงอาการดงกลาว

มอนตรายมากตอชวตในระยะถอนพษสราผปวยอาจมความจาเปนตองรบตวไวรกษา

ในโรงพยาบาลเ พอใหยาระงบอาการขาดสรา ( withdrawal) และใหสารนา วตามน

และอเลกโตรไลททจาเปนตอรางกาย

2.7 บหร (นโคตน)

บห รจด เปนสารเสพตดท ไมผดกฎหมาย

เชนเดยวกบสรา แตกมฤทธเสพตดทงทางรางกายและจตใจใน

เวลาอนรวดเรว ควนบหรมผลตอสขภาพของ ผสบและผทอย

ใกลเคยง สารทออกฤทธในการเสพตด ทสาคญในบหรคอนโคตน

(Nicotine) ซงเปนสารอลคาลอยดทพบในใบของตนยาสบ ม

ลกษณะเปนของเหลวคลายนามน ซงมผลตอระบบประสาท

สวนกลาง มความตนตวเลกนอย การรบรดขน รายทสบเรอรงจะมความรสกผอนคลาย

อารมณด ความตงเครยดลดลง การสบบหรนอกจากไดรบนโคตนแลว ยงไดรบคอรบอนโม

นอกไซดและทาร ซงคอรบอนโมนอกไซด เมอเขาสรางกาย จะขดขวางไมใหออกซเจนรวม

กบฮโมโกลบน สวนทารเปนสารทกอใหเกดมะเรง พบวาการสบบหรมความสมพนธกบโรค

ระบบหวใจและหลอดเลอด มะเรงปอด และโรคถงลมโปงพอง และยงพบวาบหรเปน

สารเสพตดทมการทดลองใชในกลมเดกและเยาวชน และเปนสารเสพตดทนาสการเสพ ยาเสพ

ตดตวอนทมฤทธรายแรงกวา (gate way drugs)

2.7.1 ลกษณะทางกายภาพ : เปนของเหลวลกษณะคลายนามน ไมมส

แตจะเปลยนเปนสนาตาลเมอนาไปเผาไฟและมกลนคลายกลนยาสบเมอปลอยทงไวในอากาศ

รปแบบเภสชภณฑทพบในประเทศไทย ไดแก บหร, ซการ, ซกาแรตต , แบบแผนแปะผวหนง

(transdermal), แบบเคยวคลายหมากฝรง (chewing gum) ซง 2 แบบหลงใชสาหรบรกษาผท

ตองการเลกบหร (nicotine replacement therapy) นอกจากนยงพบในยานตถ, ยาเสน อกดวย

2.7.2 วธรบนโคตนเขาสรางกาย

2.7.2.1 สบ (smoking) (เชน บหร เปนซการ (cigar ) หรอ ซการแรตส

(cigarettes) , ผสมกบสารอนเชน กญชา เฮโรอน แลวมวนเหมอนซการแรตสแลวสบ

19

2.7.2.2 สด (snuff) เชน ยานตถ

2.7.2.3 เคยว (chewing) เชน หมากฝรง, ยาเสน

2.7.2.4 แปะทผวหนง (transdermal) ฯลฯ

นโคตนออกฤทธตอระบบประสาทเมอเสพในขนาดทตาๆ จะกระตนระบบ

ประสาท ทาใหรสกมความสข แตถาเสพในขนาดสงนโคตนจะมผลตอระบบประสาททไป

ควบคมระบบฮอรโมนท เกยวกบการหลงสาร โดยเฉพาะนโคตนจะไปเพมสารโดปามน

(dopamine) ในสมองและสารอนๆในรางกายอกดวย เมอเสพนโคตนแลวผลทแสดงออก

ทางรางกายทพบกคอ ทาใหหวใจเตนเรว ความดนโลหตสง เกดการทนตอยาทาใหตอง

การเสพยาในปรมาณทเพมขน และเมอหยดยาจะทาใหเกดการถอนยา

นโคตนสามารถเสพตดได โดยเฉพาะผทสบบหรจดหรอผทไดรบนโคตน

รปแบบอนๆ ในปรมาณทคอนขางสงและ/หรอเปนเวลานาน การตดนโคตนนน เมอตดแลว

สามารถเลกไดยากอกดวย จากการศกษาขอมลเมอเรวๆนพบวานโคตนสามารถทาลาย

สมองได ซงเปนตนเหตใหพฤตกรรมของผเสพเปลยนแปลงไปเนองจากสมองเปนสวนทควบคม

การทางานของอวยวะและควบคมการแสดงออกของพฤตกรรมตางๆ สมองแตละสวนควบคม

สวนตางและหนาทตางๆแตกตางกนออกไป ดงนนเมอนโคตนทาลายสมองสวนใดของผเสพ

จะทาใหอวยวะหรอพฤตกรรมทสมองสวนนนๆควบคมอยเกดการเปลยนแปลงไป ทงนยงม

บหรอกแบบหนงเรยกวา บาราก

บาราก หมายถง หมอสบยาสบ แบบอาหรบ

หรอลกษณะอนทคลายคลงกน อปกรณหรอสวนประกอบ

ไมวาจะกระทาขนดวยวสดใดทใชเปนอปกรณสาหรบสบควน

ผานนาซงเกดจากการเผาไหมหรอการใชความรอนผานพช

ผลไม พชหมก สาร สารสกด หรอสงอนใด ไมวาจะมยาสบ

เปนสวนประกอบหรอไมกตาม และใหหมายรวมถง พช ผลไม พชหมก ผลไมหมก สาร สาร

สกด หรอสงอนใดทใชเปนแหลงกาเนดควนสาหรบอปกรณดงกลาว

บารากไฟฟา หรอบหรไฟฟา หมายถง อปกรณทใชพลงงานไฟฟาททาให

เกดละองไอนาในลกษณะคลายควนบหรไมวาจะกระทาขนดวยวตถใด ซงใชสาหรบสบ

ในลกษณะเดยวกบการสบบหร

ยาสบท นามาใชกบอปกรณทใชเสพทม ชอเ รยกวา ฮคคา (hookah)

อปกรณนมชอเรยกแตกตางกนหลายภาษา เชน water pipe, narghile, shisha, hubble-bubble

20

เปนตน ประเทศไทยเรยกวา เตาบาราก การสบยาสบโดยใชอปกรณนเปนวฒนธรรม

แถบตะวนออกกลางมานานแลว ซงปจจบนนนอกจากพบในตะวนออกกลางแลว ยงมในแถบ

โลกตะวนตกดวย สารทนามาใชกบอปกรณฮคคา ไมจาเปนตองแหงสนท ทมกใชกน มชอ

เรยกวา โทบาเมล หรอ มาแอสเซล (tobamel or maassel) ซงประเทศไทยรจกกนในชอวา

บาราก เปนสวนผสมของใบยาสบ (tobacco) กบสารทมความหวานเชน นาผง หรอกากนาตาล

(molasses) หรอผลไมตากแหง

อนตรายของบารากตอสขภาพ

มงานศกษาเกยวกบการสบยาโดยใชฮคคานน ถาใชเวลาสบนาน 45 นาท

จะไดรบสารทารเปน 36 เทา คารบอนมอนนอกไซดเปน 15 เทา และนโคตนเปน 70 เทา

เมอเปรยบเทยบกบการใชบหร 9 มวน (ซงคานวณวา 1 มวนใชเวลา 5 นาท) และอกการศกษา

หนง พบวา เมอเปรยบเทยบกบผทไมสบยาแลว มโอกาสการเปนโรคเหงอกมากกวาถง 5 เทา

บาราก ถอเปนยาสบทอยภายใตการควบคมของ

พ.ร.บ.ควบคมผลตภณฑยาสบปจจบน หามขายสนคา

บาราก บารากไฟฟาหรอบหรไฟฟา หรอตวยาบาราก

นายาสาหรบเตมบารากไฟฟาหรอบหรไฟฟา ทงนให

รวมถงการใหเชา ใหเชาซอ หรอจดหาใหไมวาดวย

ประการใดๆ รวมถงการเสนอหรอการชกชวนเพอการ

ดงกลาว ผใดฝาฝนตองระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหาแสนบาท หรอทงจาทง

ปรบ ตามคาสงคณะกรรมการคมครองผบรโภค ท 9/2558 ลงวนท 28 มกราคม 2558

พระราชบญญตคมครองผบรโภค (ฉบบท3) พ.ศ. 2556 และกาหนดให บารากและบาราก

ไฟฟา หรอ บหรไฟฟา เปนสนคาตองหามในการนาเขามา ในราชอาณาจกร ผใดฝาฝนตอง

ระวางโทษจาคกไมเกนสบปหรอปรบเปนเงนหาเทาของสนคาทสงออกหรอนาเขา หรอทงจาทง

ปรบ พรอมทงใหรบสนคารวมทงสงทใชบรรจและพาหนะ ทใชบรรทกสนคาดวย ตามประกาศ

กระทรวงพาณชย เรองกาหนดใหบารากและบารากไฟฟาเปนสนคาทตองหามในการนาเขา

มาในราชอาณาจกร พ.ศ. 2557 และพระราชบญญต การสงออกไปนอกและการนาเขามา

ในราชอาณาจกรซงสนคา พ.ศ. 2522

2.8 ยาแกไอผสมโคเดอน

21

โคเดอนผลตมาจากฝน ซงเปนนายาง ( juice) ทกรดไดจากผลฝน มชอทาง

พฤกษศาสตรวา papaver somniferum ซงหมายความวา เหนยวนาใหหลบ ฝนถอเปน

ยาเสพตดรายแรงทสรางปญหาใหแกมวลมนษยชาต และเปนยาเสพตดชนดแรกทคนไทยรจก

การออกฤทธ โคเดอน ออกฤทธทระบบประสาทสวนกลาง ( central nervous system , CNS) ม

คณสมบตทางเภสชวทยาคอ ระงบปวด และมประสทธภาพในการะงบ อาการไอไดดมาก โดย

ออกฤทธกดศนยควบคมการไอในสมอง ดวยคณสมบตของโคเดอน ทมฤทธระงบอาการไอ

ในทางการแพทยจงนาโคเดอนเปนสวนผสมทสาคญในการผลตยาแกไอ ซงปจจบนไดมการขอ

อนญาตผลตยาแกไอทผสมโคเดอน หลายชอการคาดวยกน มทงชนดนาและชนดเมด โดย

ตารบยานาแกไอทมโคเดอนเปนสวนผสม จะมโคเดอนเปนสวนประกอบ ประมาณ 9-10

มลลกรมตอ 5 มลลลตร ขนาดรบประทานครงละ 5-10 มลลลตร สวนตารบยาแกไอทม

โคเดอนเปนสวนผสมชนดเมด จะมโคเดอนเปนสวนประกอบ ประมาณ 10 มลลกรม / เมด หรอ

แคปซลอาการไมพงประสงคของการใชโคเดอน คลนไส อาเจยน งวงซม ทองผก

– การใชยาในขนาดทสง ทาใหการหายใจหยด ชอก และหวใจหยดเตน

การใชยาตดตอเปนเวลานานทาใหเกดการตดยาไดทงทางรางกายและจตใจการนายาแกไอท

ผสมโคเดอนมาใชในทางทผดเรมปรากฏการณแพรระบาดขนในกลมวยรนบรเวณจงหวด

ชายแดนทางภาคใตของประเทศ โดยใชผสมกบนาอดลมและใสนาแขงดม อาจผสมกบยาบาง

ชนด หรอดมโดยไมผสมอะไรเลย ทงน แหลงกระจายยาไปสผใช พบวา มาจากรานขายยาหรอ

โรงงานผลตยาบางแหง และบางสวนกมการลกลอบนาเขาจากตางประเทศเพอนามาขายใน

ตลาดมด ผลของการใชยาแกไอทมโคเดอนเปนสวนผสม ในกรณทนาไปใชในทางทผด จะเกด

อนตรายตอสขภาพ อาท คลนไส อาเจยน งวงซม และทสาคญ การใชยาตดตอเปนเวลานาน

ทาใหเกดการตดยาทงทางกายและจตใจ และมอาการถอนยาเมอขาดยา เชนเดยวกบการตด

มอรฟนหรอเฮโรอน ซงจะตองเขารบการบาบดรกษาจงจะหายจากการตดยาได

2.8.1 การควบคมตามกฎหมาย

โคเดอน จดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท 2 ตามพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.2522 ยาแกไอทมโคเดอนเปนสวนผสม จดเปนยาเสพตดใหโทษใน

ประเภท3 ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.2522 หามมใหมการผลต นาเขา สงออก

หรอจาหนาย นอกจากไดรบอนญาตจากสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

และตามกฎกระทรวง ควบคมการจาหนายยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 ตารบทมโคเดอน

22

เปนสวนผสม พ.ศ. 2546 กาหนดให ผรบอนญาตผลต นาเขา จาหนายหรอมไวในครอบครอง

เพอจาหนายซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 ตารบทมโคเดอนเปนสวนผสม สามารถจาหนาย

ไดเฉพาะใหแกสถานพยาบาลประเภททรบผปวยไวคางคนตามกฎหมายวาดวยสถานพยาบาล

และสถานพยาบาลของรฐเทานน และหากไดขนสงยาเสพตดใหโทษดงกลาวนออกไป

นอกสถานททระบไวในใบอนญาตผลต นาเขา จาหนาย หรอมไวในครอบครองเพอจาหนาย

ผรบอนญาต ตองจดใหมสาเนาเอกสารกากบการขนสงยาเสพตดใหโทษนน เพอการตรวจสอบ

ระหวางการขนสงดวย มไดเฉพาะสถานพยาบาลทมเตยงรบผปวยไวคางคนเทานน

2.8.2 บทกาหนดโทษสาหรบยาแกไอทผสมโคเดอน

ผใดผลตหรอนาเขาซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 อนเปนการฝาฝน

มาตรา 20 ตองระวางโทษจาคกตงแต 1-3 ป และปรบตงแต 100,000-300,000 บาท ผใด

จาหนาย หรอมไวในครอบครองเพอจาหนาย หรอสงออกซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 3

- กรณมจานวนยาเสพตดใหโทษไมเกนทกาหนด (ไมเกนจานวน

250 มลลลตร หรอ 30 เมด หรอ 30 แคปซล) ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน

20,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

- กรณมจานวนยาเสพตดใหโทษเกนทกาหนด ( เกนจานวน

250 มลลลตร หรอ 30 เมด หรอ 30 แคปซล) ตองระวางโทษจาคกไมเกน 2 ป

และหรอปรบไมเกน 20,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

3. โทษและพษภยของสารเสพตด

เปนโทษทมองเหนไมชด เสมอนเปนฆาตกรเงยบททาลายชวตบคคลเหลานน

กอปญหาอาชญากรรม ปญหาสขภาพ กอความเสอมโทรมใหแกสงคม เพราะสารเสพตด

ทกประเภทมฤทธ เปนอนตรายตอรางกายในระบบประสาท สมอง ซงเปรยบเสมอน

ศนยบญชาการของรางกาย การตดสารเสพตดจะกอใหเกดโทษและอนตรายแกรางกาย

และจตใจ ครอบครว สงคม และประเทศชาต ดงน

3.1 โทษทกอใหเกดแกรางกาย และจตใจ

3.1.1 การปฏบตหนาทของอวยวะสวนตางๆ ของรางกายเสอมโทรม พษภย

ของสารเสพตดจะทาลายประสาท สมอง ทาใหสมรรถภาพเสอมลง มอารมณ จตใจไมปกต

เกดการเปลยนแปลงไดงาย เชน วตกกงวล เลอนลอยหรอฟงซาน ทางานไมได อยในภาวะมน

เมาตลอดเวลา อาจเปนโรคจตไดงาย

23

3.1.2 ดานบคลกภาพจะเสยหมด ขาดความสนใจในตนเองทงความประพฤต

ความสะอาดและสตสมปชญญะ มอากปกรยาแปลกๆ เปลยนไปจากเดม

3.1.3 สภาพรางกายของผเสพจะออนเพลย ซบซดหมดเรยวแรง ขาดความ

กระปรกระเปราและเกยจคราน เฉอยชา เพราะกนไมได นอนไมหลบ ปลอยเนอ ปลอยตว

สกปรก ความเคลอนไหวของรางกายและกลามเนอตางๆ ผดปกต

3.1.4 สขภาพทรดโทรมเพราะระบบอวยวะตางๆ ของรางกายถกพษยาทาให

เสอมลง นาหนกตวลด ผวคลาซด เลอดจางผอมลงทกวน

3.1.5 ความตานทานโรคนอยกวาปกต ทาใหเกดโรคหรอเจบไขไดงาย และ

เมอเกดแลวจะมความรนแรงมาก รกษาหายไดยาก

3.1.6 ประสบอบตเหตไดงาย สาเหตเพราะระบบการควบคมกลามเนอและ

ประสาทบกพรอง ใจลอย ทางานดวยความประมาท และเสยงตออบตเหตตลอดเวลา

3.1.7 อาการคลมคลงถงขนอาละวาด เมอหวยาเสพตดและหายาไมทน

เรมดวยอาการนอนไมหลบ นาตาไหล เหงอออก ทองเดน อาเจยน กลามเนอกระตก

กระวนกระวาย และในทสดจะมอาการเหมอนคนบา เปนบอเกดแหงอาชญากรรม

สารเสพตดมฤทธตอรางกายทแตกตางกนตามชนดของสารเสพตด ดงน

ตาราง 1 ผลของสารเสพตดทมตอรางกายตามชนดของสารเสพตด

ประเภท ชนดของสารเสพตด

กดประสาท - กลมฝน (ฝนยา มอรฟน โคเดอน เฮโรอน ฯลฯ)

- ยาระงบประสาท และยานอนหลบ(เซโคบารบ

ตาล อะโมบารบตาล ฯลฯ)

- ยากลอมประสาท (เมโปรบาเมท ไดอาซแพม

คลอไดอาซพอกไซด ฯลฯ)

- สารระเหย (ทนเนอรนามนเบนซน ฯลฯ)

เครองดม มนเมา (เหลา เบยร วสก ฯลฯ)

กระตนประสาท แอมเฟตามน กระทอม โคคาอน (โคเคน) บหร

กาแฟ

หลอนประสาท แอลเอสด ดเอมท เหดขควาย

กระตนประสาทหรอหลอนประสาท

ผสมรวมกน

กญชา

24

3.2 โทษทกอใหเกดแกครอบครว

3.2.1 ความรบผดชอบตอครอบครว และญาตพนองจะหมดสนไป ไมสนใจ

ทจะดแลครอบครว

3.2.2 ทาใหสญเสยทรพยสน เงนทอง ทจะตองหามาซอสารเสพตด จนจะ

ไมมใชจายอยางอน และตองเสยเงนรกษาตวเอง

3.2.3 ท า งานไม ได ขาดหล กประก นของครอบครว และนายจ า ง

หมดความไววางใจ

3.2.4 สญเสยสมรรถภาพในการหาเลยงครอบครว นาความหายนะ

มาสครอบครวและญาตพนอง

3.3 โทษทกอใหเกดแกสงคม

ผท ตดสารเสพตดนอกจากจะเปนผทมความรสกวาตนเองดอยโอกาส

ทางสงคมแลวยงอาจมพฤตกรรมนาไปสปญหาดานตางๆ แกสงคมได เพราะ

3.3.1 กอใหเกดปญหาอาชญากรรม และอบตเหตอนตรายตางๆ ตอตนเอง

และผอนไดงายตลอดจนเปนปญหาของโรคบางอยาง เชน โรคเอดส

3.3.2 ถวงความกาวหนาของชมชน สงคม โดยเปนภาระตอสวนรวม

ทประชาชน ตองเสยภาษสวนหนงมาใชในการปราบปรามบาบดผทตดสารเสพตด

3.3.3 สญเสยแรงงานโดยการบนทอนประสทธภาพของผลผลต ทาใหรายได

ของชาตในสวนรวมกระทบกระเทอน และเปนการสญเสยทางเศรษฐกจของชาต

3.3.4 เนองจากสภาพเปนคนอมโรค ประพฤตและบคลกลกษณะเสอม

จนเปนทรงเกยจของสงคม ทาใหเปนคนไรสตในวงสงคม โอกาสทจะประกอบกจทผดศลธรรม

เพอแลกเปลยนกบสงเสพยตด เชน พดปด ขโมย หรอกลายเปนอาชญากร เพอแสวงหาเงนซอ

สารเสพตดสงเหลานลวนทาลายอนาคตทาลายชอเสยงของตนเองและวงศตระกล

3.4 โทษทกอใหเกดแกประเทศชาต

รฐบาลตองสญเสยกาลงคน และงบประมาณแผนดนจานวนมหาศาล เพอใช

ในการปองกนปราบปรามและบาบดรกษาผตดสารเสพตด ทาใหตองสญเสยทรพยากรบคคล

อนมคา เกดความไมสงบสขของบานเมอง ความมนคงของประเทศชาตถกกระทบกระเทอน

ประชาชนเดอนรอนเพราะเหตอาชญากรรม ประเทศชาตตองสญเสยกาลงของชาตอยางนา

เสยดาย โดยเฉพาะผตดสารเสพตดเปนเยาวชน

25

4. สาเหตทเขาไปเกยวของกบสารเสพตด

4.1 จากการถกชกชวน

4.2 จากการอยากทดลอง อยากรอยากเหน อยากร อยากสมผส

4.3 จากการถกหลอกลวง

4.4 เหตทางกาย ความเจบปวยทางกาย เชน ตองถกผาตดหรอเปนโรค

ปวดศรษะ เปนหด เปนโรคประสาทไดรบ ความทรมานทางกายมากผปวยตองการบรรเทา

พยายามชวยตวเองมานานแตกไมหายจงหนเขาหายาเสพตด จนตดยาในทสด

4.5 จากความคกคะนอง บคคลประเภทนคดวาตวเองเปนคนเกง

4.6 จากสงแวดลอม เชน สถานทอยอาศยแออด เปนแหลงสลมหรอเปนแหลง

ทมการเสพและคายาเสพตดภาวะทางเศรษฐกจบบคนจตใจ

5. บทก าหนดโทษของสารเสพตด

การกาหนดโทษบคคลทเขาไปเกยวของกบสารเสพตดทงผขายและผเสพ

จาแนกตามประเภทของสารเสพตด ดงน

ตาราง 2 จาแนกประเภทและบทกาหนดโทษของผเกยวของกบสารเสพตด

ประเภทของสารเสพตด บทก าหนดโทษ

ผขาย ผเสพ

ประเภทท 1

ยาเสพตดใหโทษชนดรายแรง

เชน เฮโรอน อาซทอรฟน

อทอรฟน แอมเฟตามน

เมทแอมเฟตามน

จาคกตลอดชวต

และปรบตงแต 1,000,000 –

5,000,000 บาท

หรอประหารชวต

จาคกตงแต 6 เดอน – 3 ป

หรอปรบตงแต 10,000 –

60,000 บาท

หรอทงจาทงปรบ

ประเภทท 2

ยาเสพตดใหโทษทวไป

เชน ฝน มอรฟน

โคเคอน (โคเคน) โคเดอน

ฯลฯ

จาคกตงแต 1 ป – 10

ป หรอปรบตงแต 20,000 –

200,000 บาท หรอทงจา

ทงปรบ

จาคกตงแต 6 เดอน – 3 ป

หรอปรบตงแต 10,000 –

60,000 บาท หรอทงจา

ทงปรบ

26

ประเภทท 3

ยาเสพตดใหโทษชนด

เปนตารบยาทมยาเสพตด

ใหโทษประเภท 2 ปรงผสมอย

เชน ยาแกไอทมฝนหรอ

โคเดอน เปนสวนผสมยาแก

ทองเสยทมไดฟนอคซเลท

เปนสวนผสม ฯลฯ

จาคกไมเกน 1 ป

หรอปรบไมเกน

20,000 บาท หรอทงจา

ทงปรบ

ตาราง 2 จาแนกประเภทและบทกาหนดโทษของผเกยวของกบสารเสพตด (ตอ)

ประเภทของสารเสพตด บทก าหนดโทษ

ผขาย ผเสพ

ประเภทท 4

สารเคมทใชในการผลต

ยาเสพตดใหโทษประเภท 1

หรอ ประเภท 2 เชน อาเซตค

แอนไฮไดรด อาเซตลคลอไรด

จาคกตงแต 1 ป – 10 ป

และปรบตงแต 20,000 –

200,000 บาท

จาคกไมเกน 5 ป หรอปรบ

ไมเกน 100,000 บาท

หรอทงจาทงปรบ

ประเภทท 5

ยาเสพตดใหโทษทมไดเขาขาย

อยในประเภท 1 ถงประเภท 4

เชน กญชา พชกระทอม

จาคกตงแต 2 ป – 10 ป

หรอปรบตงแต 40,000 –

200,000 บาท หรอทงจา

ทงปรบ

จาคกไมเกน 1 ป หรอปรบ

ไมเกน 20,000 บาท

หรอทงจาทงปรบ

การใหการปรกษา

การใหการปรกษาเปนกระบวนการชวยเหลอผทกาลงประสบปญหาหรอภาวะ

ไมสบายใจใหสามารถรจก เขาใจและยอมรบตนเอง จนเกดความกระจางในปญหาของตนเอง

สามารถวางแผนและหาแนวทางตดสนใจแกปญหาดวยตนเอง

27

การใหการปรกษาจงเปนการพดคยกนอยางมเปาหมายและมประเดนและสงจาเปน

เบองตน สาหรบผใหการปรกษาคอ ความรพนฐานทางจตวทยา และทกษะการใหการปรกษา

1. ความรพนฐานทางจตวทยา

การเขาใจความรพนฐานทางจตวทยา จะทาใหผใหการปรกษาเขาใจพฤตกรรม

ของผมารบการปรกษาทแสดงออกวามาจากสาเหตอะไร มแรงจงใจอะไร ซงจะชวยใหการให

การปรกษาเปนไปอยางเหมาะสม และมประสทธภาพ

1.1 ธรรมชาตของมนษย

การเขาใจธรรมชาตของมนษยจะชวยใหผใหการปรกษาเขาใจพฤตกรรมท

แสดงออกของผเรยนมากขน ซงเปนพนฐานเบองตนในการสรางความเขาใจอนแทจรง สาหรบ

ผใหการปรกษา ดงน

1.1.1 มนษยอยลาพงคนเดยวไมได จะตองอยรวมเปนสงคม

1.1.2 มนษยมความแตกตางกน ดานรางกาย สตปญญา และอารมณ

1.1.3 พฤตกรรมของมนษยทกอยางยอมมสาเหต

1.1.4 มนษยมเกยรต และศกดศร

1.1.5 มนษยมอารมณ และเหตผล

1.1.6 มนษยยอมเหนประโยชนสวนตว

1.1.7 มนษยมกกลาวโทษผอน

1.1.8 มนษยชอบความแปลกใหม

1.1.9 มนษยชอบเปรยบเทยบ

1.1.10 มนษยมความคาดหวง

1.2 ความตองการพนฐานของมนษย

28

มาสโลว (Maslow) ไดนาเสนอลาดบขนความตองการพนฐานของมนษยไว 5 ขน

ดงน

ขนท ความตองการ การแสดงออก 5 บรรลภาวะสจจะการแหงตน การพฒนาตนเองสศกยภาพสงสด

4 การเหนคณคาในตนเอง การยอมรบนบถอจากตนเองและผอน

3 ความรกและการมสวนรวม

ความรก ความผกพนจากครอบครว เพอน

หรอบคคลทวไป ฯลฯ

2 ความมนคงและ

ปลอดภย

ความปลอดภยทางรางกาย ความมนคง

ทางการเงน

สวสดการตางๆ ความเชอมนในตนเอง

และความไววางใจซงกนและกน

1 ทางดานรางกาย

อาหาร เสอผา การออกกาลงกาย

ความตองการทางเพศ ฯลฯ

1.3 พฤตกรรมมนษย

พฤตกรรม เปนกรยาอาการของบคคลทแสดงออกมาหรอเกบไวในใจ

พฤตกรรมแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1.3.1 พฤตกรรมภายนอก เปนพฤตกรรมทสามารถวด หรอสง เกต

โดยประสาทสมผสหรอใชเครองมอวดได

1.3.2 พฤตกรรมภายใน เปนความในใจทไมมใครรนอกจากเจาตวบอก หรอ

แสดงออกทางพฤตกรรม

นกจตวทยามความเชอเกยวกบพฤตกรรมมนษย วา

- มนษยทกคนมความแตกตางกนอนเกดจาก พนธกรรม และสงแวดลอม

เชน อารมณ ความถนด ความสามารถ ทศนคต ความตองการ นสย ฯลฯ

- มนษยจะประพฤตปฏบตตามแบบแผนของกฎระเบยบและ วฒนธรรม

ทมอยในสงคม บทบาทตามทสงคมคาดหวง ดงนนพฤตกรรมมนษยจะเกดขนไดในลกษณะ

ทแตกตางกน

- การพฒนาพฤตกรรมมนษยขนอยกบปจจยสาคญดาน การเรยนร

ทศนคต ความเชอ คานยม การปฏสมพนธทางสงคม ฯลฯ

29

2. ทกษะพนฐานทส าคญและจ าเปนในการใหการปรกษา

2.1 ทกษะการถาม

การถาม คอ การเปดตนเองออกสโลกภายนอก เปนวธการทเราจะเชอม

ตวเองใหกลมกลนกบผอน เพอการอยดวยกนอยางเขาใจ การถามเปนกญแจไขความออนโยน

และดงามของชวตเราใชคาถามเปดเพอเปดโลกและเชอเชญโลกเขามาหาเราและใชคาถามปด

เพอเรองเฉพาะทเราควรรชดเจน

2.1.1 วตถประสงค

2.1.1.1 การถามเปนการใหโอกาสแกผรบการปรกษาบอกถงความคด

ความรสกและเรองราวตางๆ ทตองการจะปรกษา

2.1.1.2 การถามเปนการชวยใหผใหการปรกษาเขาใจถงปญหา

ของผรบการปรกษามากยงขน

2.1.2 แนวทางการใชทกษะการถาม

คาถามปด หมายถง คาถามทกาหนดทศทางในการตอบไวเรยบรอยแลว

ผตอบเพยงแตเลอกทศทางใดทศทางหนงเทานน เชน มคาถามใหเลอกตอบวาใชหรอไมใช

หรอลกษณะคาถามเปนคาถามทใหผตอบตอบเพยงสนๆ เชน …“คอยนานไหมคะ” หรอเปน

คาถามทตองการใหผตอบเลอกตอบเพยงอยางใดอยางหนง เชน ....“คณคดจะบอกหรอไมบอก

ผลการสอบกบคณพอคณแม”

2.1.3 แนวทางการใชคาถามปด

2.1.3.1 เมอตองการคาถามเฉพาะทคดวาเกยวของกบปญหาของผรบ

การปรกษา

2.1.3.2 เพอตรวจสอบความเขาใจใหถกตองตรงกน

2.1.3.3 เมอตองการใหเกดการตดสนใจ เชน ...“ปญหาเรองนเปนปญหา

เรงดวน สาหรบคณ หรอไม”

คาถามเปด หมายถง คาถามท ไมไดกาหนดขอบเขตของการตอบ

เปนคาถามทเปดโอกาสใหผตอบตอบไดอยางอสระ ทาใหไดขอมลรายละเอยดของผรบการ

ปรกษาเพมขน คาถามเปดชวยใหผรบการปรกษามโอกาสพดถง ความคด ความรสก

และไดระบายสงทเปนปญหาตามความตองการของตนเอง คาถามเปดจะมลกษณะของคาถาม

ทใชคาวา “อะไร” “อยางไร” “เพราะอะไร” เชน

30

“เพราะอะไรคณจงคดวา เพอนไมชอบคณ”

“คณคดจะทาอยางไรใหผลการเรยนดขน”

2.1.4 แนวทางการใชคาถามเปด

2.1.4.1 เพอหาขอมลในระดบลก

2.1.4.2 เมอตองการทราบขอมล หรอเรองราวของผรบการปรกษาเพมขน

ชดเจนขน

2.1.4.3 เพอตดตามเรองในเชงลาดบเหตการณ และปฏสมพนธ

2.1.4.4 กระตนใหผรบการปรกษา มสวนรวมในการสนทนา และสารวจ

ตนเองในกระบวนการใหการปรกษา

2.2 ทกษะการฟง

การฟง คอการเปดใจกวางและชาระใจใหสะอาดและกระจางเพอตอนรบโลก

ทงโลกเขาสการรบรของตน การฟงทมประสทธภาพนนจะตองฟงดวยตา ดวยห ดวยกายสมผส

และดวยหวใจอนกระจางและละเอยดออน การฟงทชดเจนนนตองฟงจากคาพด จากนาเสยง

จากทาทาง จากกรยาของผพดนนอยางละเอยดถถวน

การฟงทดนน หมายถง การงดทากจกรรมอน เชน การคดหรอการพด

ในขณะทฟงและทาใจใหสงบและซมซาบกระแสอารมณ ความรสกความคดของคนทกาลงพด

หรอสงแวดลอมรอบตวในขณะนน

การฟงท ชดเจน หมายถง การสมผสกบกระแสอารมณและความรสก

ของผพดและหมายถงการไดสมผสกระแสความเคลอนไหวของสรรพสงรอบตวดวย

2.2.1 วตถประสงค

2.2.1.1 เพอใหผรบการปรกษาไดระบายความคด อารมณ ความรสก

ทเปนปญหาและไดเรยนรเขาใจตนเองและผอนสามารถเขาใจในสงทเปนปญหายอมรบและ

แยกแยะความรสกทงบวกและลบของตนเอง รวมทงมการใชศกยภาพตดสนใจเลอก

ทางแกปญหาดวยตนเอง

2.2.1.2 เพอใหผใหการปรกษาสามารถจบประเดนสาคญของปญหาและ

แกะรอยตามปญหาของผรบการปรกษา

2.2.1.3 เพอใหผใหการปรกษาและผรบการปรกษาเกดความเขาใจ

ในปญหาตรงกน

31

2.2.2 แนวทางการใชทกษะการฟง

ก า ร ฟ ง ท ถ อ ว า เ ป น ก า ร ร ก ษ า เ ป น ก า ร ฟ ง แ บ บ TWO WAY

COMMUNICATION คอ ลกษณะการฟงอยางใสใจ (ACTIVE LISTENING) คอ ตงใจฟง ตอเนอหา

สาระและอารมณของผรบการปรกษาทแสดงออกมา

2.2.3 ผลทเกดจากการใชทกษะการฟง

2.2.3.1 ถาผใหการปรกษาฟงมากเกนไป การใหการปรกษาจะขาด

การรวมกนหาแนวทางทจะใหผรบการปรกษาเขาใจในปรกษา สาเหตและความตองการ

ทแทจรง

2.2.3.2 ถาผใหบรการปรกษาฟงนอยเกนไปและพดมาก จะเปนการ

รวบรดเขาสจดหมายของการใหการปรกษาอยางรวดเรว ผรบการปรกษาไมมโอกาสไดระบาย

ความคด ความรสกเปนการตอบสนองผใหการปรกษามากกวาผใหการปรกษาและอาจทาให

ไมทราบปญหาทแทจรง

2.2.3.3 เปนวธการสอใหผรบการปรกษาเขาใจวา ผใหการปรกษากาลง

ใสใจ และสนใจเรองราวทผรบการปรกษาพด

2.3 ทกษะการสงเกต

การสงเกต คอ การใชการมองดวยตาและรบฟงดวยหเพอรบรสงตางๆทผรบ

การปรกษาแสดงออกมา ทง Verbal (ภาษาพด) และ Non-verbal (ภาษาทาทาง) รวมทง

ความขดแยงทเกดขนในคาพด และระหวางคาพดกบพฤตกรรมทแสดงออกมาและแปล

ความหมายเหลานนเปนคาพดใหผรบการปรกษาไดรบรและเขาใจตนเองมากขน

2.3.1 วตถประสงค

เ พ อ ใ ห ไ ด ร บ ร ส ง ต า ง ๆ ท ผ ร บ ก า ร ป ร ก ษ า แ ส ด ง อ อ ก ม า

และแปลความหมายเหลานนเปนคาพดใหผรบการปรกษารบรเขาใจและเกดความกระจางใน

ปญหาของตนเองมากขน

2.3.2 แนวทางการใชทกษะการสงเกต

2.3.2.1 ผใหการปรกษาควรสงเกต

32

1). กรยาทาทาง พฤตกรรมตางๆ เกยวกบการแสดงอารมณ หรอ

ความคดทไมไดเปนคาพดของผรบการปรกษา เชน ทานง การเคลอนไหวของมอ สหนาสายตา

นาเสยง ฯลฯ

2) คาพดและภาษาทใชสงเกตวาผรบการปรกษาพดเนนถงเรองราว

หรอประเดนใด ประเดนหนงเปนสาคญสานวนภาษาทใชแสดงความรสกหรอระดบอารมณ

อยางไร

3) ความขดแยง

3.1) ความขดแยงในคาพด

3.2) ความขดแยงในพฤตกรรมทแสดงออกมา

3.3) ความขดแยงระหวางคาพดกบพฤตกรรม

3.4) ความสอดคลองระหวางคาพดกบพฤตกรรม

4). พฤตกรรมทแสดงออกมาในระหวางการเงยบ ซงทาใหเพอนผให

ปรกษาเขาใจความหมายของการเงยบของผรบการปรกษา วาเปนการเงยบในทางบวกหรอทาง

ลบ

4.1) การใหขอมลยอนกลบ (Feedback)โดยการแปลความหมาย

พฤตกรรมตางๆ ทผรบการปรกษาแสดงออกมาใหเปนภาษาพดตามความเหมาะสม

4.2) สงเกตปฏกรยาของผเขารบการปรกษาหลงจากไดรบขอมล

ยอนกลบ ในกรณขอมลนนถกตองหรอตรงประเดน ผรบการปรกษามกจะพดตอหรอขยาย

ความในสงเหลาน แตถาขอมลไมตรงประเดน หรอผรบการปรกษายงไมพรอมทจะเปดเผยใน

เรองนนๆ เขาจะเงยบ

2.3.3 ผลทเกดจากการใชทกษะการสงเกต

2.3.3.1 เปนวธการแสดงความเขาใจถงความคดและความรสกของผรบ

ปรกษาอยางลกซง

2.3.3.2 ทาใหผรบการปรกษาเกดความไววางใจในเพอนผใหการปรกษา

มากขน

2.3.3.3 เปดโอกาสใหผรบการปรกษาไดพดตอในสงทเปนประเดน

สาคญๆ

33

2.4 ทกษะการสะทอนกลบ

การสะทอนกลบ คอ การบอกความเขาใจของผใหการปรกษาทมตอความคด

อารมณ ความรสกของผรบการปรกษาทแสดงออกมาโดยภาษาพด ภาษาทาทาง และ

ความรสก โดยใชคาพดของผใหการปรกษาทชดเจนเขาใจงาย เพอใหผรบการปรกษาตระหนก

ถงความรสกของตนเอง และสามารถมองปญหาของตนเองไดอยางชดเจนยงขน

2.4.1 วตถประสงค

2.4.1.1 เพอกระตนใหผ รบการปรกษาเปดเผยเรองราวและแสดง

ความรสกของตนเองมากขน

2.4.1.2 เพอใหผรบการปรกษาเขาใจปญหา อารมณความรสกทเปน

ปญหา จะทาใหเกดการยอมรบและหาทางแกไขปญหาตอไป

2.4.2 ตวอยางกลมคาทแสดงความรสก

โกรธ : ไมชอบใจ ไมพอใจ ไมไดอยางใจ ขดเคองใจ ไมสบอารมณ

หงดหงด โกรธ ราคาญ เหลออด อาฆาต แคนใจ

กงวล : ลงเลใจ ไมแนใจ สงสย กงวล กระวนกระวายใจ อดอดใจ

ลาบากใจ

อาย : เกอเขน กระดาก อบอาย เสยหนา ประหมา

เหงา : โดดเดยว เควงควาง หมดทพง เหงาหงอย อางวาง วาเหว ไรคา

อารมณด : ดใจ ภมใจ อมเอบใจ ปต ราเรง สบายใจ ครนเครง

2.4.3 ผลทเกดจากการใชทกษะการสะทอนกลบ

2.4.3.1 ชวยใหผรบการปรกษารสกวามคนเขาใจตนอยางลกซง

2.4.3.2 ชวยใหผรบการปรกษามองสถานการณตางๆ อยางเปนจรงมาก

ขน และเขาใจอารมณความรสกของตนเองตอปญหาไดชดเจน

2.4.3.3 เปนการเสรมสรางสมพนธภาพ ชวยใหผรบการปรกษาเกดความ

ไววางใจ ผใหการปรกษาอยากเปดเผยตวเองมากขน เนองจากรสกวาผใหการปรกษาเขาใจ

ปญหาของตน จงสามารถพดระบายไดอยางตอเนอง

2.4.3.4 ชวยใหผรบการปรกษาประเมนตนเองไดตรงตามความเปนจรง

2.4.3.5 ชวยใหผรบการปรกษาสามารถเขาใจหรอมองปญหาทโดยปกต

แลวนาจะเขาใจ

2.4.3.6 ชวยใหกระบวนการปรกษาดาเนนไปไดอยางรวดเรวโดยไมยดเยอ

34

2.5 ทกษะการสรปความ

การสรปความ เปนการรวบรวมสงทเกดขนระหวางการใหการปรกษาหรอ

เมอจบการใหการปรกษาในประเดนสาคญของทงความคด ความรสกทผรบการปรกษา

สอออกมาทงดวยคาพดและพฤตกรรมทแสดงออกขณะนนแลวประมวลเปนคาพดสนๆ ใหได

ใจความสาคญทงหมด

2.5.1 วตถประสงค

2.5.1.1 เพอตรวจสอบความเขาใจระหวางผใหการปรกษาและผรบการ

ปรกษาในเรองความคด ความรสกทกาลงสนทนา

2.5.1.2 เพอกระตนใหผรบการปรกษาไดพจารณาในประเดนสาคญนนๆ

อยางละเอยดมากขน

2.5.1.3 เพอรวบรวมอารมณ ความคด ความรสกของผรบการปรกษา

ใหชดเจนยงขน

2.5.1.4 เพอนาไปสการเปดเผยในแตละประเดนของปญหาใหชดเจนยงขน

2.5.1.5 เพอเตรยมผรบการปรกษาใหพรอมในการปรกษาคราวตอไป

2.5.2 แนวทางการใชทกษะการสรปความ

2.5.2.1 ในกรณทผรบการปรกษาพดยาว ผใหการปรกษาสรปเนอหาและ

อารมณความรสกทสาคญทผรบการปรกษาไดเลาหรอแสดงออกมา เพอใหการปรกษาเปนไป

ในทศทางเดยวกนมความชดเจนในประเดนปญหาทสาคญ

2.5.2.2 กอนจบการปรกษาแตละครงตองมการสรปประเดนตางๆ

ในการปรกษา

2.5.2.3 เมอจะมการใหการปรกษาครงตอไปควรสรปสงท ได

จากการปรกษาในครงกอนมาเปนการเรมตนในการปรกษา

2.5.2.4 เมอมการปรกษาหลายครง ในครงสดทายตองสรปสงตางๆ

ทงหมดของการใหการปรกษาตงแตครงแรกจนถงครงสดทาย

2.5.3 ผลทเกดจากการใชทกษะการสรปความ

2.5.3.1 ทาใหผรบการปรกษาชดเจนในประเดนตางๆ ทไดพดออกมา

2.5.3.2 ทาใหผรบการปรกษารสกวาการปรกษาครงนไดผลไดประโยชน

เนองจากการสรปความชวยใหผรบการปรกษาเหนภาพทงหมด

35

2.5.3.3 การสรปความครงสดทายเปนการยาประเดนสาคญๆ ซงมผล

ตอกระบวนการคดของผรบการปรกษาหลงจากเสรจสนการปรกษา

3 คณสมบตของผใหการปรกษา

คณสมบ ต เฉพาะตวท ดของผ ใหการปรกษามสวนทาใหการป รกษาม

ประสทธภาพ จงควรมคณสมบตดงน

3.1 มบคลกภาพทอบอนและเปนมตร

3.2 มลกษณะนาไววางใจ นาเคารพ นาเชอถอ และรกษาความลบได

3.3 มความสนใจในการชวยเหลอผอน มคณธรรม เมตตาธรรม และเสยสละ

3.4 รจกพด เพอใหผ รบการปรกษา รบทราบปญหาทแทจรงและชวยให

แกปญหาไดดวยตนเอง

3.5 รจกฟง และฟงเปนจบประเดนไดไวและกระจางชด มการอดทน

ตอการรบฟง

3.6 สามารถอธบายและคลคลายปมประเดนตางๆ ใหชดเจน และเขาใจงาย

3.7 สามารถทจะชวยใหผรบการปรกษารบผดชอบตอการตดสนใจของตนเอง

โดยผใหการปรกษาจะไมตดสนใจแทน

3.8 มสขภาพจตด มอารมณมนคง

36

ขนตอนท 1

การสรางสมพนธภาพ

4 กระบวนการใหการปรกษา

การใหการปรกษาจะมกระบวนการทตอเนองกนไปเปนขนตอน เพอใหผให

การปรกษาไดใหการปรกษาไดอยางถกตอง รวดเรว และมประสทธภาพ ดงน

ทกษะสมองเพอชวตทส าเรจ (Executive Function)

1 ทกษะสมองเพอชวตทส าเรจ

ทกษะสมองเพอชวตทสาเรจ คอ ชดกระบวนการทางความคด (mental

process) ทชวยใหเกดการวางแผน มงมน จดจอ จาคาสง หลกการ สามารถจดการ จดลาดบ

ความสาคญของงาน วางเปาหมายและทาเปนขนตอนจนสาเรจ รวมทงควบคมแรงอยาก

ขนตอนท 2

ส ารวจปญหา

ขนตอนท 3

เขาใจปญหา สาเหต ความตองการ

ขนตอนท 4

วางแผนแกปญหา

ขนตอนท 5

ยตการใหการปรกษา

ผใหการปรกษาตองทาใหผรบการปรกษา

เกดความอบอนสบายใจ และไววางใจ

ผใหการปรกษาชวยใหผรบการปรกษาได

สารวจปญหาและปจจยตางๆ ททาใหเกดปญหา

ดวยตวของเขาเอง

เขาเอง ผใหการปรกษาชวยใหผรบการปรกษาเขาใจ

ปญหา สาเหตความตองการ

ผใหการปรกษาชวยใหผรบการปรกษา

พจารณาวธแกปญหาและตดสนใจเลอกสงทจะ

ปฏบตดวยตนเอง

ผใหการปรกษายาความเขาใจทเกดขน

ระหวางทใหการปรกษา และชวยใหผรบ

การปรกษามแรงจงใจ และกาลงใจทจะ

แกปญหา และพฒนาตนเองตอไป

37

แรงกระตน ไมใหออกนอกลนอกทาง อาจสรปไดวา ทกษะสมองเพอชวตทสาเรจ คอ

กระบวนการของสมองระดบสง ทมนษยใชในการจดการกบการเรยนร จดการกบชวตและ

ปญหาตางๆ เพอการดาเนนชวตอยรอดปลอดภย และพฒนาตนเองและสงคม

1.1 ประเภทของทกษะสมองเพอชวตทสาเรจ นกวชาการรวมกบสถาบน

อารแอลจ (รกลก เลรนนง กรป) ไดจาแนกทกษะสมองเพอชวตทสาเรจ ออกเปน 3 กลมทกษะ

ไดแก

1.1.1 กลมทกษะพนฐาน

1.1.1.1 ความจาทนามาใชงาน (Working memory) คอ ความสามารถ

ในการเกบประมวลและดงขอมลทเกบในคลงสมองของเราออกมาใชตามสถานการณทตองการ

เชน มนจะชวยใหเรากลบไปอานหนานตยสารทพกคางไวตอนทเพอนเดนเขามาคยดวยได

เปนตน

1.1.1.2 การยบยงชงใจ คดไตรตรอง ( Inhibitory Control) คอ

ความสามารถในการควบคมแรงปรารถนาของตนใหอยในระดบทเหมาะสม จนสามารถหยดยง

พฤตกรรมไดในเวลาทสมควร เดกทขาดความยบยงชงใจ จะเหมอน “รถทขาดเบรก” อาจทา

สงใดๆ ไปโดยไมคด หรอมปฏกรยาตอบโตสงตางๆ ไปในทางทสรางปญหาแกตนเองตอไป

1.1.1.3 ยดหยน (Shift หรอ Cognitive Flexibility) คอ ความสามารถ

ในการยดหยนความคด เปลยนจดสนใจ เปลยนโฟกสหรอเปลยนทศทางใหเหมาะสมกบ

สถานการณทเกดขน เดกทมปญหาในเรองการปรบตวมกจะตดตนอยกบสงเดมๆ ไมสามารถ

ยดหยนพลกแพลงได มองไมเหนทางออกใหมๆ ไมสามารถคดสงใหมๆ นอกกรอบได

1.1.2 กลมทกษะกากบตนเอง

1.1.2.1 จดจอใสใจ (Focus / Attention) คอ ความสามารถในการใสใจ

จดจอมงความสนใจอยกบสงททาอยางตอเนองในชวงเวลาหนงๆ โดยไมวอกแวกไปตามปจจย

ไมวาภายนอกหรอภายในตนเองทเขามารบกวน

1.1.2.2 การควบคมอารมณ (Emotional Control) คอ ความสามารถในการ

ควบคมอารมณ ใหอ ยในระดบท เหมาะสม จดการกบความเครยด หง ดหงด และ

แสดงออกแบบทไมรบกวนผอน เดกสามารถบอกไดวากาลงรสกอยางไร และควรจดการ

อยางไร เดกทควบคมอารมณไมได มกกลายเปนคนโกรธเกรยวฉนเฉยว ขหงดหงดเกนเหต

หรอขกงวล อารมณแปรปรวน และอาจซมเศราได

38

1.1.2.3 ตดตามประเมนตนเอง (Self – Monitoring) คอ การตรวจสอบ

ตนเอง รจกตนเองรวมถงการตรวจสอบการงานเพอหาจดบกพรอง ประเมนการบรรล

เปาหมาย รวมทงความสามารถกากบตดตามปฏกรยาของตนเอง และดผลจากพฤตกรรม

ของตนเองทกระทบตอผอน

1.1.3 กลมทกษะปฏบต

1.1.3.1 รเรมและลงมอทา (Initiating) คอ ความสามารถในการรเรมและ

ลงมอทางานตามทคดมทกษะในการรเรม สรางสรรคแนวทางในการทาสงตางๆ เมอคดแลว

กลงมอทาใหความคดของตนปรากฏขนจรง

1.1.3.2 การวางแผนและการจดระบบดาเนนการ (Planning and

Organizing) คอ การวางแผนและการจดระบบดาเนนการ เรมตงแตการตงเปาหมาย การเหน

ภาพรวม จดลาดบความสาคญ จดระบบโครงสราง จนถงการดาเนนการ คอ การแตก

เปาหมายใหเปนขนตอนกระบวนการ และมการประเมนผล

1.1.3.3 มงเปาหมาย (Goal-Directed Persistence) คอ ความพากเพยร

มงสเปาหมาย เมอตงใจและลงมอทาสงใดแลว กมความมงมนอดทน เพอใหบรรลเปาหมาย

ไมวาจะมอปสรรคใดๆ กพรอมฝาฟนจนถงความสาเรจ

1.2 ทกษะสมองเพอชวตทสาเรจ เกยวของกบการสรางภมคมกนยาเสพตด

อยางไรจากการรวบรวมผลวจยจากตางประเทศของ รศ.ดร. นวลจนทร จฑาภกดกล

ผเชยวชาญดาน Executive Functions จากศนยวจยประสาทวทยาศาสตร สถาบนชววทยา

ศาสตรโมเลกล มหาวทยาลยมหดล พบวา

1.2.1 ความบกพรองของทกษะสมอง เปนสาเหตของการตดสารเสพตด

1.2.2 การศกษาจากภาพถายสมองและอาการทางคลนก แสดงใหเหนวา

มความบกพรองในการทางานของสมองสวนหนาในผทตดยาเสพตด

1.2.3 ความบกพรองในการทางานของสมองสวนหนาทาใหไมสามารถยบยง

ความคดและการกระทา (inhibition) ซงเกยวของกบทกขนตอนของการตดยาเสพตดตงแต

ทาใหเขาไปอยในสถานการณเสยง ทดลองใชยาใชซาจนตด รวมทงการกลบไปใชใหม

รศ.ดร.นวลจนทร จฑาภกดกล ชวา สมองสวนหนา (Prefrontal cortex)

ทาหนาทยบยงการเขาหายาเสพตดโดยควบคมความคดและการกระทา (Cognitive control)

ยบยงไมใหตอบสนองออกไปตามความตองการรจกคดวาสงไหนไมด ยบยงไมทาในสงทไมด

39

ทกษะชวต (Life Skill)

ทกษะชวต เปนความสามารถ ซงประกอบดวยความร เจตคต และทกษะในการ

จดการกบปญหาตางๆ และเตรยมพรอมสาหรบการปรบตวในอนาคต สานกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดกาหนดองคประกอบทกษะชวตทสาคญ ทจะสรางและ

พฒนาเปนภมคมกนชวตใหแกเดกและเยาวชนในสภาพสงคมปจจบนและเตรยมพรอมสาหรบ

อนาคตไว 4 องคประกอบ คอ

1 การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน หมายถง การรความถนด

ความสามารถ จดเดน จดดอย ของตนเอง เขาใจความแตกตางของแตละบคคล รจกตนเอง

ยอมรบ เหนคณคาและภาคภมในในตนเองและผอน มเปาหมายในชวต และมความรบผดชอบ

ตอสงคม

2 การคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค หมายถง

การแยกแยะขอมลขาวสาร ปญหาและสถานการณรอบตว วพากษวจารณและประเมน

สถานการณรอบตวดวยหลกเหตผลและขอมลทถกตอง รบรปญหา สาเหตของปญหา หาทาง

เลอกและตดสนใจในการแกปญหาในสถานการณตางๆ อยางสรางสรรค

3 การจดการกบอารมณและความเครยด หมายถง ความเขาใจและรเทาทน

ภาวะอารมณของตน รสาเหตของความเครยด รวธการควบคมอารมณและความเครยด รวธ

ผอนคลายหลกเลยง และปรบเปลยนพฤตกรรมทกอใหเกดอารมณไมพงประสงค

4 การสรางสมพนธภาพทดกบผอน หมายถง การเขาใจมมมองอารมณ

ความรสกของผอนใชภาษาพดและภาษากายเพอสอสารความรสกนกคดของตนเอง รบร

ความรสกนกคดและความตองการของผอน วางตวไดถกตองเหมาะสมในสถานการณตางๆ ใช

การสอสารทสรางสมพนธภาพทด สรางความรวมมอและทางานรวมกบผอนไดอยางมความสข

ความรทเกยวของกบการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา อนประกอบดวย

สารเสพตด การใหการปรกษา ทกษะสมองเพอชวตทสาเรจ และทกษะชวต จากทกลาวมา

ขางตนเปนปจจยสาคญทควรร เขาใจ กอนจะนาไปสการปฏบต

41

บทท 3

การบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

การบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ยดหลกแนวปฏบ ต

ตอนกเรยน คอ มนษยเปนทรพยากรทมคณคาและมศกยภาพ มความแตกตางระหวางบคคล

มศกดศรและตองการการยอมรบ พฒนาและเปลยนแปลงได พฤตกรรมของมนษยยอมม

สาเหต โดยบรณาการกบระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ทเปนกระบวนการด าเนนงานมงให

ความคมครอง ปองกน ดแล ชวยเหลอ และสงเสรมพฒนาศกยภาพนกเรยนอยางมแบบแผน

โดยมครทปรกษาเปนบคลากรหลกในการด าเนนงานรวมกบบคลากรอนๆ ทงภายในและ

ภายนอกสถานศกษา เพอใหนกเรยนมทกษะชวต มภมคมกน ตอการด าเนนชวตใหอยรอด

ปลอดภยจากสภาวะวกฤตตางๆ

ความหมาย

การบรหารจดการการดแลดานจตสงคม หมายถง ความรวมมอระหวางผบรหาร

ครแนะแนว ครทปรกษา นกเรยน และบคลากรทเกยวของกบการดแลดานจตสงคมทงภายใน

และภายนอกสถานศกษา โดยการบรณาการกบระบบการดแลชวยเหลอนกเ รยน

ของสถานศกษา เพอเสรมสรางภมคมกน เฝาระวง และบ าบดผเรยน ทเกยวของกบสารเสพตด

ความส าคญ

การบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา มเปาหมายส าคญเพอสราง

ภมคมกน เฝาระวง และบ าบดนกเรยนทเกยวของกบสารเสพตด หากสถานศกษาสามารถ

บรหารจดการใหการดแลดานจตสงคมในสถานศกษาเขมแขง กจะสงผลดตอนกเรยนใน

สถานศกษามทกษะชวต เหนคณคาในตนเองและผอน สามารถคด ตดสนใจ แกปญหา จดการ

กบอารมณ หลกเลยง และปฏเสธการเขาไปเกยวของกบสารเสพตดได เมอนกเรยนไดรบการ

เสรมสรางใหเกดการพฒนาทด มทกษะชวตไมน าตนเองเขาไปยงเกยวกบสารเสพตดยอมสงผล

42

ดตอ พอ แม ผบรหาร คร นกเรยนในสถานศกษา ชมชน ฯลฯ ซงจะน าไปสการอยรวมกนใน

สงคมอยางสรางสรรค และเปนสข

การบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

เพอใหการด าเนนงานการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา เปนไปอยางม

ประสทธภาพ ควรค านงถงในเรองตอไปน

การสงเสรมสนบสนนปจจยทเกยวของ : บคลากรประกอบดวยผบรหาร

ครทปรกษา ครแกนน า นกเรยนแกนน า ผปกครอง ชมชน ฯลฯ ใหมความร ความสามารถ

ทจะชวยดแลดานจตสงคม การจดสรรงบประมาณใหพอเพยง และวสดอปกรณทเอออ านวย

ความสะดวกใหงานส าเรจบรรลเปาหมาย

การใชหลกการด าเนนงาน : น าแนวคด หลกการ มาใชในการด าเนนงาน เชน

แนวคด วงจรเดมมง “วงจร PDCA” ทนยมใชกนในปจจบน การบรณาการ การมสวนรวม

เครอขายความรวมมอ ฯลฯ

การบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษาแบบบรณาการ

สบเนองจากเปาหมายการดแลดานจตสงคมกบระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

มความใกลเคยงกน เพอใหการบรหารงานของสถานศกษาไมซ าซอนยงยากในการปฏบต

จงยดหลกการ การบรณาการ การมสวนรวม เครอขายความรวมมอ เปนแนวทางในการ

ด าเนนงานโดยยดกลมผเรยนเปนส าคญ ดงน

กลมสรางภมคมกน หมายถง นกเรยนทกคนในโรงเรยนทควรไดรบการดแลดาน

จตสงคม ซงมความสอดคลองกบ กลมปกต

กลมเฝาระวง หมายถง นกเรยนทมปญหาครอบครว ปญหาดานอารมณ

พฤตกรรมทไมเหมาะสม ปญหาการเรยน นกเรยนทอยในสภาพแวดลอมทเกยวของกบ

สา ร เ สพ ตด และ นก เ ร ยนท ม ปญห าด า นพฤ ตก รรมท เ ก ย วข อ งก บส า ร เ สพ ตด

ซงมความสอดคลองกบ กลมเสยง

43

กลมบ าบด หมายถง นกเรยนทเกยวของกบการใชสารเสพตดอยางนอย 1 ครง

ใน 3 เดอน สถานศกษาด าเนนการในระดบเบองตนภายในสถานศกษาแลวแตนกเรยนยงเลก

สารเสพตดไมได จงสมควรไดรบการบ าบดโดยโรงพยาบาล ซงมความสอดคลองกบกลม

มปญหา

ตาราง 3 การบรณาการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษากบระบบการดแลชวยเหลอ

นกเรยน

ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน การดแลดานจตสงคม

คณะกรรมการอ านวยการ (ทมน า) หลอมรวมเปนคณะท างานเดยวกน และเพมให

งานสารเสพตดเขามามสวนรวมเปนหลกใน

การด าเนนเกยวกบสารเสพตดโดยรวมทงโรงเรยน

คณะกรรมการประสานงาน

(ทมประสาน)

คณะกรรมการด าเนนงาน (ทมท า)

1. รจกนกเรยนเปนรายบคคล งานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนเปนหลก

2. คดกรองนกเรยน ครทปรกษาคดกรองนกเรยน กลมเฝาระวง

(กลมเสยงสารเสพตดของระบบการดแลฯ)

ใหงานสารเสพตด

3. สงเสรมพฒนา

การจดกจกรรมเพอใหนกเรยนมความตระหนก

และทกษะในการปองกนตนเองไมใหไปเกยวของ

กบสารเสพตดดวยกจกรรมตางๆ เชน

- การโฮมรม

- การสอดแทรกในกลมสาระการเรยนร : สขศกษาฯ

- กจกรรมพฒนาผเรยน : แนะแนว ลกเสอ

เนตรนาร

- กจกรรม/โครงการ ทมวตถประสงค

เนนการปองกนสารเสพตดเชน จดนทรรศการ

วทยากร ทศนศกษา ศนยเพอนใจ (TO BE NUMBER

ONE) เพอนทปรกษา (Youth Counselor)

สภานกเรยนตานยาเสพตด ฯลฯ

44

ตาราง 3 การบรณาการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษากบระบบการดแลชวยเหลอ

นกเรยน (ตอ)

ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน การดแลดานจตสงคม

4. ปองกนและแกไขปญหา การด าเนนงานเพอการปองกน ควรด าเนนการดงน

ดานจดการ : เพอเสรมสรางความเขมแขงการดแล

ดานจตสงคมในสถานศกษา

- ส ารวจพนทเสยง เชน รานเกม รานอนเทอรเนต

โตะสนก สถานบนเทง สถานบรการ รานคาเหลา

บหร ซมยาดอง ซมน าปน มมอบ แหลงมวสม ฯลฯ

- ตรวจเยยม ตรวจตราพนทเสยง และปจจยเสยง

- มต ารวจประสานงานประจ าโรงเรยน

- มนกเรยนแกนน า

- มครแกนน า

- สรางเครอขายผปกครอง

- สรางเครอขายหนวยงานทเกยวของ เชน

โรงพยาบาล สถานต ารวจ ฯลฯ

การจดกจกรรม : เพอการเฝาระวงนกเรยนกลมเสยง

- คายปรบเปลยนพฤตกรรมดวยโปรแกรมการดแล

ดานจตสงคมในสถานศกษา

การจดกจกรรม : เพอการบ าบดนกเรยนทเกยวของ

กบสารเสพตดในระดบสถานศกษา

- การประชมครทเกยวของเพอการมสวนรวม

ในการดแล และเฝาระวง

- การเชญผปกครอง

- การใหค าปรกษา ฯลฯ

45

ตาราง 3 การบรณาการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษากบระบบการดแลชวยเหลอ

นกเรยน (ตอ)

ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน การดแลดานจตสงคม

5. สงตอ

- นกเรยนกลมบ าบดทผานการดแลดานจตสงคม

ในระดบสถานศกษาแลว แตไมสามารถเลกเกยวของ

กบสารเสพตดได จงจ าเปนตองสงตอ และด าเนนการ

รวมกบภาคเครอขาย เชน โรงพยาบาล สถานต ารวจ

เนองจากสาเหตทนกเรยนเขาไปเกยวของกบ

สารเสพตดมาจากปจจยหลายประการ สถานศกษา

ควรด าเนนการ

- ศกษาเปนรายกรณ

- ใหค าปรกษา

- ดแลดวยโปรแกรมการดแลดานจตสงคม

ในสถานศกษาควบคไปกบการบ าบดรกษา

ของโรงพยาบาล

46

แผนผง แนวทางการบรณาการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษากบระบบการดแล

ชวยเหลอนกเรยน

การดแลดานจตสงคม การดแลชวยเหลอนกเรยน

*คณะกรรมการอ านวยการ

*คณะกรรมการประสานงาน

คณะกรรมการด าเนนงาน

การด าเนนงาน (ครทปรกษา)

1. รจกนกเรยนเปนรายบคคล

2. คดกรองนกเรยน

3. สงเสรมพฒนา

เพอนทปรกษา (Youth Counselor)

4. ปองกนและแกไขปญหา

-การใหค าปรกษา ฯลฯ

5. สงตอ

ประสานความรวมมอ

จดกจกรรมดแลดานจตสงคม

-การสอดแทรกในกลมสาระการเรยนร

-กจกรรมพฒนาผเรยน

-กจกรรม/โครงการเนนการปองกนสาร

เสพตด

ด าเนนการ

-ส ารวจ ตรวจเยยม พนทเสยง

-มต ารวจประสานงานประจ าโรงเรยน

-สรางเครอขายหนวยงานทเกยวของ

-การจดกจกรรม : เพอการเฝาระวง

นกเรยนกลมเสยง และ บ าบดนกเรยน

ทเกยวของกบสารเสพตดในระดบ

สถานศกษา

งานสารเสพตด ประสานความรวมมอ

บรณาการ

ผลคดกรองนกเรยน

กลมเสยงดานสารเสพตด

น ากจกรรมการดแล

ดานจตสงคมบรณาการ

ในการโฮมรม

-นกเรยนแกนน า

-ครแกนน า

-เครอขายผปกครอง

-การประชมครท

เกยวของ

-ภายใน :

ครแนะแนว

ฝายกจการนกเรยน

อนๆ

-ภายนอก :

ผเชยวชาญ

งานสารเสพตด

47

ความรวมมอของภาคเครอขายในการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

การดแลดานจตสงคมในสถานศกษาใหมประสทธภาพ ตองด าเนนการภายใต

การบรณาการและประสานความรวมมอกบเครอขายภาคของระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

เชน ครอบครว ชมชน หนวยงานทกภาคสวนทสอดคลองกบบทบาทหนาท ดงตอไปน

1. ครอบครว

การมสวนรวมของครอบครวในการดแลดานจตสงคม สงทครอบครวควรม คอ

ความร และแนวทางในการดแลชวยเหลออยางถกตอง ซงสถานศกษาควรด าเนนการ ตอไปน

1.1 สรางเครอขายครอบครว กลมบคคลทมจตสาธารณะ เหนแกประโยชน

สวนรวม

1.2 สรางระบบชวยเหลอครอบครว โดยการจดกจกรรมเพอประคบประคอง

ดแลชวยเหลอครอบครวทมปญหา

ตาราง 4 การมสวนรวมของครอบครวในการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

กลมสรางภมคมกน กลมเฝาระวง กลมบ าบด

1. การสงเกตและเฝาระวง

ปญหา

- รวมประชม

- รวมประเมน

- สงเกตพฤตกรรม

2. รวมสนบสนนกจกรรม

เครอขายโรงเรยน

1. ประเมนปญหา

- รบร ยอมรบ

- รวมประเมน

2. เฝาระวง

- เปลยนความคด

- เปลยนพฤตกรรมน าสการเปลยน

บรรยากาศในครอบครว

3. รวมโปรแกรมชวยเหลอ

- สงเกตพฤตกรรมหรอประเมน

รวมกนกบคร

1. ประเมนปญหา

- รบร ยอมรบ

- รวมประเมน

2. เฝาระวง

- เปลยนความคด

- เปลยนพฤตกรรม น าเขา

สการเปลยนบรรยากาศ

ในครอบครว

3. รวมโปรแกรมชวยเหลอ

4. ตดตามดแลตอเนอง

- สงเกตพฤตกรรมหรอ

ประเมนชวยกนกบคร/อนๆ

ตามระยะเวลาทก าหนด

48

ภาคเครอขายความรวมมอทเกยวของ

ภาคเครอขายความรวมมอ ประกอบดวย ต ารวจ ทหาร ฝายปกครอง สาธารณสข

ชมชน และผน าทางศาสนา สถานศกษาควรด าเนนการดแลดานจตสงคมนกเรยนรวมกบ

หนวยงานทเกยวของทกภาคสวนโดยบรณาการรวมกบระบบดแลชวยเหลอนกเรยนเปนกลไก

ในการขบเคลอน

ตาราง 5 การมสวนรวมของภาคเครอขายฯ ในการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

กลมสรางภมคมกน กลมเฝาระวง กลมบ าบด

1. ต ารวจ ทหาร ฝายปกครอง

- ตรวจตราพนทจดเสยง

2. สาธารณสขสนบสนน

- สอ องคความร นวตกรรม

ตางๆ ตามความตองการ

ของสถานศกษา

- สมตรวจปสสาวะ

- การจดตงชมรมตางๆ เชน To

be number one

3. ชมชน

- ชวยสงเสรมกจกรรมทก

ประเภทของสถานศกษา

4. ผน าทางศาสนา

- สงเสรมคณธรรมจรยธรรม

1. ต ารวจ ทหาร ฝายปกครอง

- ตรวจตราพนทจดเสยง

2. สาธารณสข

- ชวยเหลอตามความตองการ

ของสถานศกษา

- ตรวจปสสาวะ

- รวมวนจฉยวเคราะหประเมน

ปญหาและใหการชวยเหลอ

เบองตน

– ทปรกษาและสนบสนน

3. ชมชน

- ชวยสงเสรมกจกรรมทก

ประเภทของสถานศกษา

4. ผน าทางศาสนา

- สงเสรมคณธรรมจรยธรรม

1. ต ารวจ ทหาร ฝาย

ปกครอง

- ตรวจตราพนทจดเสยง

- ด าเนนคด ในกรณพบท า

ผดกฎหมาย

2. สาธารณสข

- รบการสงตอเขา โปรแกรม

บ าบดฟนฟ

- ด าเนนการสงกลบ

- ด าเนนการชวยเหลอ

และตดตามประเมนผล

ตามระบบทก าหนดไว

– ทปรกษาและสนบสนน

3. ชมชน

- ชวยสงเสรมกจกรรมทก

ประเภทของสถานศกษา

4. ผน าทางศาสนา

- สงเสรมคณธรรม

จรยธรรม

49

ขอควรค านงในการบรหารจดการการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

1. เนนการดแลนกเรยนทกคน

2. สรางเครอขายความรวมมอทงภายในและภายนอกสถานศกษา

3. เนนการเสรมสรางพฒนาและการปองกนปญหามากกวาการแกปญหาทจะเกด

จากสารเสพตด

4. การตดตามและประเมนผลเปนรายบคคลระดบหองเรยน และโดยรวม

ทงโรงเรยน

การบรหารจดการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ยดหลกการบรณาการกบระบบ

การดแลชวยเหลอนกเรยนทเปนภารกจหลกของสถานศกษา โดยการประสานความรวมมอ

และด าเนนการแบบมสวนรวม มครผรบผดชอบงานดานสารเสพตดเปนผประสาน ตงแตระดบ

ผบรหาร ครผรบผดชอบงานระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ครทปรกษา ฯลฯ

ในการด าเนนงาน ทงภายในและภายนอกสถานศกษา เพอใหนกเรยนมทกษะชวต ม

ภมคมกน ตอการด าเนนชวตใหอยรอดปลอดภยจากสภาวะวกฤตตางๆ

บทท 4

แนวทางการจดกจกรรมการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

สบเ นองจากเดกและเยาวชนเปนเปาหมายของขบวนการคาสารเสพตด

จงมผลกระทบตอการด าเ นนชวตของ เดกและเยาวชน ซงแตละคนจะมบคลกภาพ

ความสามารถในการปรบตวและแกปญหา สภาพแวดลอมครอบครว สงคมทแตกตางกน

เดกและเยาวชน จงเปนบคคลทครควรใหความสนใจและชวยเหลอตามความเหมาะสม คมอ

การดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ระดบโรงเรยนมธยมศกษา เปนการน าแนวคดดานจต

สงคม การพฒนากระบวนการทางความคดและ ทกษะชวต มาบรณาการสรางเปนกจกรรม

และแนวในการปองกน ดแลและแกไขนกเรยนทเกยวของกบสารเสพตด โดยน าองคประกอบ

ทกษะชวตทส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดสรางและพฒนาเปนภมคมกน

ชวตใหแกเดกและเยาวชน ประกอบดวย การตระหนกรและเหนคณคาในตนเองและผอน

การคดวเคราะห ตดสนใจและแกปญหาอยางสรางสรรค การจดการกบอารมณ และ

ความเครยด และการสรางสมพนธภาพทดกบผอน

ตวอยางแนวทางการจดกจกรรม “การดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ระดบ

โรงเรยนมธยมศกษา” ประกอบดวย 3 กลม ดงน

กลมท 1 กลมสรางภมคมกน 12 กจกรรม

กลมท 2 กลมเฝาระวง 8 กจกรรม

กลมท 3 กลมบ าบด 12 กจกรรม

เพอใหครสามารถน าไปปรบใชในการด าเนนการปองกน ดแล และแกไขนกเรยนท

เกยวของกบสารเสพตดแตละกลมเปาหมาย และสามารถเพมเตมกจกรรมตางๆ ใหเหมาะสม

กบนกเรยน เวลา และโอกาสของแตละสถานศกษา

กลมท 1

กลมสรางภมคมกน

52

แผนผง แนวทางการด าเนนการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

กลมสรางภมคมกน

งานสารเสพตด

การบรณาการ ด าเนนการ ประสานงาน

กจกรรมตอตาน

สารเสพตด

ลกเสอตอตาน

สารเสพตด

นกเรยนแกนน า

ตอตานสารเสพตด

ระบบการดแล

ชวยเหลอนกเรยน

นกเรยน

งานแนะแนว

งานหลกสตร

สถานศกษา

หนวยงาน

ภายใน/นอก

ชมชนเสยง

งานพยาบาล

การสรางภมคมกนเกยวกบสารเสพตดในนกเรยน สามารถดาเนนการโดยการใหม

งานสารเสพตดในโครงสรางการบรหารจดการ กาหนดภาระงานรบผดชอบการดแลเฝา

ระวง จดกจกรรม โครงการ และการประสานความรวมมอในการปองกนเกยวกบ

สารเสพตด รวมทงการบรณาการกบภาระงานของสถานศกษา เชน งานระบบดแล

ชวยเหลอนกเรยน งานหลกสตรสถานศกษา งานกจกรรม โครงการ ฯลฯ

หมายเหต สามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบบรบทของสถานศกษา

กจกรรม /

โครงการ

กจกรรม /

โครงการ

งานระบบดแล

ชวยเหลอนกเรยน

งานหลกสตร

สถานศกษา

สภานกเรยน

คณะส การคดกรอง

คณะกรรมการ กลมสาระ

การเรยนรฯ

กลมกจกรรม

พฒนาผเรยน การโฮมรม

เครอขาย

53

แนวทางการจดกจกรรม ส าหรบกลมสรางภมคมกน

วตถประสงค

เพอเสรมสรางทกษะชวตและทกษะสมองเพอชวตทส าเรจในการสรางภมคมกน

ใหแกนกเรยนเกยวกบสารเสพตด

ล าดบท ชอกจกรรม ผลลพธ

1 นแหละตวฉน K, LS

2 มองตน EF

3 อารมณของฉน EF, LS

4 สบายใจ คลายเครยด EF, LS

5 กลมใจทาไงด LS

6 รไวไดประโยชน K

7 ใตเงาแหงฝน LS

8 ฝกปฏเสธกนหนอยดกวา LS

9 เวลาวางของฉน EF

10 เปาหมายและคณคาของชวต LS

11 เคยทามย EF

12 ตวกระตน EF

Drug Addict Knowledge : K (ความรเกยวกบสารเสพตด)

Executive Function : EF (ทกษะสมองเพอชวตทส าเรจ)

Life Skill : LS (ทกษะชวต)

54

1. ชอกจกรรม นแหละตวฉน

2. สาระส าคญ / แนวคด

การสารวจความร ความรสกเกยวกบสารเสพตด เปนการตรวจสอบความร

ความรสกเกยวกบสารเสพตดของนกเรยนแตละคน ชวยใหนกเรยนตระหนกและรเทาทน

ตอการเปลยนแปลงการพฒนาของสารเสพตดทมผลกระทบตอการดาเนนชวตของนกเรยน

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนสารวจความรสกและเขาใจตนเองเกยวกบสารเสพตด

4. เวลา ใชเวลา 30 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครสนทนาแลกเปลยนกบนกเรยนโดยตงคาถามวานกเรยนเคยมชวงเวลา

สารวจตนเองหรอไม (สมถาม 2 -3 คน)

5.2 ใหนกเรยนแตละคนทากจกรรมในใบกจกรรม “นแหละตวฉน”

5.3 นกเรยนจบคแลกเปลยนขอคดเหนทเขยนลงใบกจกรรมกบเพอน

5.4 ใหนกเรยนเขยนเรองทอยากบอกแตไมกลาเลาในหองสงคร

6. สอและอปกรณ

ใบกจกรรม เรอง นแหละตวฉน

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจผลจากใบกจกรรม

7.2 สงเกตการแสดงความคดเหนและความสนใจ

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนเขยนความรสกของตนเองอยางอสระตามความเปนจรงหรอไม

8.2 นกเรยนสามารถเปดเผยความรสกของตนเองตามจรงหรอเปลา

55

ใบกจกรรม เรอง นแหละตวฉน

ชอ – สกล........................................................ชน..............................

ค าชแจง ใหนกเรยนแตละคนเขยนความรสกของตนเองตามอสระ

1. นกเรยนรอะไรบางเกยวกบสารเสพตด................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. รสกอยางไรกบผตดสารเสพตด...........................................................................................

...............................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3. สารเสพตดมประโยชนอยางไรบาง......................................................................................

...............................................................................................................................................

4. สารเสพตดใหโทษในเรองใดบาง..........................................................................................

...............................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5. หากนกเรยนบงเอญไปรเหนวาเพอนเสพสารเสพตด นกเรยนจะทาอยางไร...........................

...............................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6. ใหนกเรยนคดคาขวญเกยวกบสารเสพตดมา 1 คาขวญ........................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

56

1. ชอกจกรรม มองตน

2. สาระส าคญ/แนวคด

การสารวจพฤตกรรมทาใหรจกเขาใจบคลกภาพของตนเองทงในสวนทดและสวนท

บกพรองชวยใหนกเรยนไดขอคดเกยวกบบคลกภาพของตนเองในดานทเปนประโยชนตอตนเอง

และในดานทเสยงตอการดาเนนชวต

3. วตถประสงค

3.1 นกเรยนสามารถบอกบคลกภาพของตนเองได

3.2 นกเรยนสามารถยบยงไตรตรองไมใหตนเองเขาไปเกยวของกบสารเสพตด

4. เวลา ใชเวลา 30 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 นกเรยนทาใบกจกรรม เรอง มองตน

5.2 นกเรยนแปลผลการทาใบกจกรรม

5.3 ครและนกเรยนรวมกนสรปสาระสาคญเรองบคลกภาพในประเดนตอไปน

- บคลกภาพแตละคนยอมแตกตางกน

- บคลกภาพในแตละแบบจะไมมการสรปวาดหรอเลว มแตขอไดเปรยบ

และเสยเปรยบเมอตองเกยวของและสมพนธกบสงตางๆ

- ประโยชนของการสารวจตนเองและผลของบคลกภาพกบการพฒนาตน เชน

การเลอกแนวทางศกษาตอ การประกอบอาชพ ฯลฯ

- บคลกภาพสามารถเปลยนแปลงหรอแกไขไดหรอไมอยางไร

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง มองตน

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจสอบผลจากใบกจกรรม

7.2 การอภปรายแสดงความคดเหน

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนไดแสดงความคดเหนเกยวกบบคลกภาพของตนเองหรอไม

57

หมายเหต ครพงระมดระวงในเรองของการแปลผล เพราะขอมลเพยงเทาน (ใบกจกรรม)

ยงไมเปนการเพยงพอทจะสรปหรอวนจฉยบคลกภาพทแทจรงได

58

ใบกจกรรม เรอง มองตน

ชอ-สกล ....................................................................... ชน .............................................

ค าชแจง 1. ใหนกเรยนสารวจบคลกลกษณะของตนเองตามความเปนจรง แลวกาเครองหมาย

ลงในชอง ใช, ไมใช

บคลกลกษณะ ใช ไมใช บคลกลกษณะ ใช ไมใช

เปนผนา ชางพด

ราเรง ไมกงวล

เงยบสงบ สขม

ชอบสบายไมพถพถน รอบคอบ

ไวตว ไวใจได

ขตน มความรสกตอบสนอง

ใจเยน ไมเขาสงคม

เจาอารมณ ชอบออกนอกบาน

ขวตก ควบคมตวเอง

ขงอน ชางคด

หงดหงด มองโลกแงราย

ใจเรว ชอบเขาสงคม

กาวราว ไมแนนอน

อดทน อารมณคงท

รกสงบ ไมยดหยน

มองโลกแงด

59

2. ใหนกเรยนนาบคลกลกษณะในขอ 1 เฉพาะขอทตอบวาใชมาตรวจสอบบคลกภาพ

ของตนเอง โดยกาเครองหมาย ลงในชองหนาขอความทตรงกน

เจาอารมณ ขงอน

ขวตก หงดหงด

ไมยดหยน กาวราว

สขม ขตน

มองโลกในแงราย ไมแนนอน

ไวตว ใจเรว

ไมเขาสงคม มองโลกในแงด

เงยบสงบ เศราโศก ฉนเฉยว ราเรง

เกบตว ปลอยตว

อดทน เฉอยชา ราเรง ชอบเขาสงคม

รอบคอบ ออกนอกบาน

ชางคด ชางพด

รกสงบ มความรสกตอบสนอง

ควบคมตวเอง ชอบสบายไมพถพถน

ไวใจได ราเรง

อารมณคงท ไมกงวล

ใจเยน เปนผนา

การแปลผล :

1. บคลกภาพแบงออกเปน 4 แบบ คอ

เสถยรภาพแบบปลอยตว อเสถยรภาพแบบปลอยตว

เสถยรภาพแบบเกบตว อเสถยรภาพแบบเกบตว

สเถยรภาพ

อเสถยรภาพ

60

2. การสรปแนวโนมบคลกภาพของนกเรยนเปนแบบใด (ดไดจากจานวนมากทสด

ของเครองหมาย ทนกเรยนกาลงในชองนนๆ )

แนวโนมบคลกภาพของนกเรยนเปนแบบ................................................................................

3. จากการแปลผลขอสรปแนวโนมบคลกภาพดานอเสถยรภาพ นาไปสการเสยงดานใดบาง

1 ...........................................................................................................................

2. .........................................................................................................................

3. .........................................................................................................................

4. ดานเสถยรภาพ มประโยชนอยางไรกบนกเรยน

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

61

1. ชอกจกรรม อารมณของฉน

2. สาระส าคญ/แนวคด

การรเทาทนอารมณของตนเองในสภาวการณทมเหตการณหรอสงเราตางๆ

มากระทบ ทาใหเกดอารมณทแตกตางกน จะชวยใหนกเรยนเขาใจและตระหนกถงความจาเปน

และผลของการควบคมอารมณ

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนบอกเหตการณ สงเราทสงผลตอการเกดอารมณ

3.2 เพอใหตระหนกถงความจาเปนและผลของการควบคมอารมณ

4. เวลา ใชเวลา 30 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครนาเสนอคลปวดโอเกยวกบผตดสารเสพตด

5.2 ใหนกเรยนบอกสภาวะอารมณของผตดสารเสพตดเกดจากอะไร

5.3 อะไรเปนสาเหตใหผตดสารเสพตดเกดสภาวะอารมณเชนนน

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง อารมณของฉน

6.2 ใบความร เรอง การจดการกบอารมณ

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 สงเกตการแสดงความคดเหนของนกเรยน

7.2 ตรวจสอบใบกจกรรม

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนบอกการแสดงออกทไมกอใหเกดผลเสยหรอไม

8.2 นกเรยนรวธฝกปฏบตการควบคมอารมณหรอไม

62

ใบกจกรรม เรอง อารมณของฉน

ชอ – สกล ................................................................ ชน .............................................

ค าชแจง 1. ใหนกเรยนใสเหตการณหรอเรองราวททาใหนกเรยนแสดงอารมณแตละระดบ

ออกมาตามตาราง

ตารางแสดงระดบอารมณและการควบคมอารมณ

เหตการณ

..........................................

..........................................

.........................................

........................................

ระดบไมสามารถ

ควบคมอารมณตนเองได

เรองราว

.........................................

.........................................

..........................................

.........................................

เหตการณ

...........................................

...........................................

..........................................

..........................................

ระดบพยายาม

ควบคม

อารมณตนเองใหได

เรองราว

...........................................

............................................

............................................

............................................

เหตการณ

............................................

.............................................

............................................

ระดบควบคม

อารมณตนเองได(ปกต)

เรองราว

............................................

............................................

............................................

2. นกเรยนบอกสงทเกดขนเมออยในสภาพควบคมอารมณตนเองไมได

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

3. บอกวธการควบคมอารมณของตนเองเมอถกเพอนชกชวนเกยวของกบสงเสพตด

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

4. ประโยชนของการรจกวธการควบคมอารมณ .....................................................................

...............................................................................................................................................

63

ใบความร เรอง การจดการกบอารมณ

การจดการกบอารมณ เปนความสามารถในการควบคมอารมณและแสดงออก

ทางอารมณทดและไมดไดอยางเหมาะสมกบบคคล สถานท เวลาและสถานการณและการจดการ

อารมณไดอยางเหมาะสมเพยงใดขนอยกบความสามารถในการควบคมอารมณ ไมแสดงออก

ทนททนใด สามารถอธบายไดอยางสมเหตสมผล การแสดงออกทางอารมณ พฤตกรรมทม

ผลยอนกลบในทางบวก และการแสดงออกเปนพฤตกรรมทเหมาะสมกบบคคล สถานทเวลา

และสถานการณ

แนวทางการฝกการจดการกบอารมณ

1. ทบทวนวามอะไรททาลงไปเพอตอบสนองอารมณทเกดขนและพจารณาวาผลทตามมา

เปนเชนไร

2. เตรยมการในการแสดงอารมณ ฝกการสงตวเองวาจะทาอะไรและไมทาอะไร

3. ฝกการรบรสงตางๆ ทเกดขนแลวหรอทเราตองเกยวของในดานด มอง-ฟงสงด สราง

อารมณใหแจมใสเกดความสบายใจ

4. ฝกการสรางความรสกทดตอตนเอง ผอนและสงอนทอยรอบตว

5. ฝกการมองหาประโยชนหรอโอกาสจากอปสรรค โดยการเปลยนมมมองในแงด คดวา

เปนสงทาทายและมทางเลอกมากกวา 1 ทาง

6. ฝกการผอนคลายความเครยดทเกดจากอารมณไมดโดยเลอกวธทเหมาะสมกบตนเอง

การจดการกบอารมณไดอยางเหมาะสมจะทาใหเกดความสบายใจซงมผลไปถงความสาเรจ และ

ความสขในการทางานรวมทงการอยรวมกนกบผอน

ขนตอนการควบคมอารมณ

1. สารวจอารมณหรอความรสกทเกดขนในขณะนน เชน มอสน ตวสน กดฟน

กามอ เปนตน

2. คาดการณผลด ผลเสยของการแสดงอารมณนนออกมา

3. การควบคมอารมณดวยวธการตางๆ เชน

3.1 หายใจเขาออกยาวๆ

3.2 นบเลข 1-10 ชาๆ (หรอนบไปเรอยๆจนกวาจะรสกวาอารมณสงบลง)

3.3 ขอเวลานอกโดยการหนออกไปจากสถานการณนนๆ ชวคราว

3.4 กาหนดลมหายใจโดยใหสตอยทการหายใจเขา ออก

4. สารวจความรสกของตนเองอกครงและชนชมกบการทตนเองสามารถควบคมอารมณ

ได

64

1. ชอกจกรรม สบายใจคลายเครยด

2. สาระส าคญ / แนวคด

ความเครยดสงผลเสยตอรางกายและจตใจ การรระดบความเครยดจะชวยใหคนหา

สาเหตและวธจดการกบความเครยดได

3. วตถประสงคประสงค

3.1 เพอตรวจสอบระดบความเครยดของตนเอง

3.2 เพอหาสาเหตและวธการจดการกบความเครยด

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครสนทนากบนกเรยนเรองสถานการณทกอใหเกดความเครยด

5.2 ใหนกเรยนตอบคาถามในใบงาน

5.3 ครสมนกเรยนนาเสนอใบงานในชนเรยน

5.4 ครใหความรเรองความเครยดและวธจดการกบความเครยดตามใบความร

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง แบบสดสอบวดระดบความเครยด

6.2 ใบกจกรรม เรอง แบบทดสอบความเครยดของสวนปรง

6.3 ใบกจกรรม เรอง มาจดการกบความเครยด

6.4 ใบความร เรอง ความเครยด

6.5 ใบความร เรอง วธจดการกบความเครยด

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 สงเกตการมสวนรวมแสดงความคดเหน

7.2 การตรวจสอบใบกจกรรม

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนบอกสาเหต อาการ และวธการแกไขความเครยดไดหรอไม

65

ใบกจกรรม เรอง แบบทดสอบวดระดบความเครยด ของสานกอนามย กรงเทพมหานคร

ค าชแจง ใหเขยนเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความรสกของตนเอง

ขอ รายการ ความรสกทเกดขน

บอยมาก ครงคราว ไมเคย

1 ฉนรสกหงอยเหงาวาเหวมาก

2 ฉนรสกจตใจซมเศราไมมความสขมากๆ

3 ฉนรสกเซงเบอหนาย

4 ฉนรสกหงดหงดกระวนกระวาย

5 ฉนรสกไมสบายใจแตหาสาเหตไมได

6 ฉนรสกภาคภมใจในตนเองวาเปนคนเกง

มความสามารถ

7 ฉนรสกตนเตนหรอมเรองทนาสนใจจะตองทา

8 ฉนรสกยนดพอใจทตนเองไดรบความสาเรจในสง

ทไดทาลงไป

ลงชอ…………………………………………………ผทาแบบทดสอบ

(…………………………………………………….)

66

การแปลผล

การใหคะแนน

ตอบ บอยมาก ให 3 คะแนน

ตอบ ครงคราว ให 2 คะแนน

ตอบ ไมเคย ให 1 คะแนน

การรวมคะแนน

ขอ 1 – 5 เปนความรสกเชงลบ ขอ 6 - 8 เปนความรสกเชงบวก

ใหกาหนดคะแนนทไดลงในตารางแปลผล เชน ถาไดคะแนนเชงลบ 5 คะแนน

(คาคะแนนในตารางแปลผลดานความรสกเชงลบ จะอยในชวง 4 – 5) และถาไดคะแนนเชงบวก

4 คะแนน (คาคะแนนในตารางแปลผลดานความรสกเชงบวก จะอยในชวง 4 – 6) เมอลาก

เสนโยงความรสกเชงลบและความรสกเชงบวกเขาหากน จะไดตวเลขแปลผลในตารางเปน 4

(คอมระดบความเครยดปกต) นาตวเลขนแปลงเปนระดบความเครยดโดยดไดจากเสนคะแนน

การแปลผล

ตารางการแปลผล

ความรสกเชงลบ ความรสกเชงบวก

7 - 9 4 - 6 3 0 - 2

0 - 1 1 2 3 4

2 - 3 2 3 4 5

4 - 5 3 4 5 6

6 - 15 4 5 6 7

เสนคะแนนการแปลผล

...............................................................................................................................................

0 1 2 3 4 5 6 7

ด ปกต เครยด

หมายเหต ตวเลขนอยด ตวเลขสงเครยด

67

ใบกจกรรม เรอง แบบทดสอบความเครยดสวนปรง ชด 20 ขอ

(Suanprung Stress Test - 20, SPST – 20)

ใหคณอานหวขอขางลางน แลวสารวจดวาในระยะ 6 เดอนทผานมามเหตการณ

ในขอใดเกด ขนกบตวคณบาง ถาขอไหนไมไดเกดขนใหขามไปไมตองตอบ แตถามเหตการณ

ในขอใดเกดขนกบตวคณใหประเมนวาคณมความรสกอยางไรตอเหตการณนน แลวทา

เครองหมายให ตรงชองตามทคณประเมน โดย

คะแนนความเครยด 1 คะแนน หมายถง ไมรสกเครยด

คะแนนความเครยด 2 คะแนน หมายถง รสกเครยดเลกนอย

คะแนนความเครยด 3 คะแนน หมายถง รสกเครยดปานกลาง

คะแนนความเครยด 4 คะแนน หมายถง รสกเครยดมาก

คะแนนความเครยด 5 คะแนน หมายถง รสกเครยดมากทสด

ขอท ในระยะ 6 เดอนทผานมา คะแนนความเครยด

1 2 3 4 5

1 กลวทางานผดพลาด

2 ไปไมถงเปาหมายทวางไว

3 ครอบครวมความขดแยงกนในเรองเงนหรอ

4 เรองงานในบาน

5 เปนกงวลกบเรองสารพษ หรอมลภาวะใน

6 อากาศ นา เสยง และดน

7 รสกวาตองแขงขนหรอเปรยบเทยบ

8 เงนไมพอใชจาย

9 กลามเนอตงหรอปวด

10 ปวดหวจากความตงเครยด

11 ปวดหลง

12 ความอยากอาหารเปลยนแปลง

13 รสกคบของใจ

14 รสกโกรธ หรอหงดหงด

15 รสกเศรา

68

ขอท ในระยะ 6 เดอนทผานมา คะแนนความเครยด

1 2 3 4 5

16 ความจาไมด

17 รสกสบสน

18 ตงสมาธลาบาก

19 รสกเหนอยงาย

20 เปนหวดบอย ๆ

ลงชอ…………………………………………………ผทาแบบทดสอบ

(…………………………………………………….)

69

การใหคะแนน

ใหผตอบอานคาถามแลวสารวจดวาในระยะ 6 เดอนทผานมามเหตการณในขอใด

เกดขนกบผตอบบาง ถาขอไหนไมไดเกดขนใหขามไปไมตองตอบ แตถามเหตการณในขอใดเกด

ขนกบผตอบใหประเมนวาผตอบ มความ รสกอยางไรตอเหตการณนน แลวใหเครองหมาย

ในชองนนๆ

การใหคะแนนของแบบวดความเครยดสวนปรง เปนมาตราสวนประมาณคา

5 ระดบ (ใหคะแนน 1 – 2 – 3 – 4 – 5) ดงน

ตอบไมรสกเครยด ให 1 คะแนน

ตอบเครยดเลกนอย ให 2 คะแนน

ตอบเครยดปานกลาง ให 3 คะแนน

ตอบเครยดมาก ให 4 คะแนน

ตอบเครยดมากทสด ให 5 คะแนน

ไมตอบ ให 0 คะแนน

การแปลผล

แบบวดความเครยดสวนปรง ชด 20 ขอ ม คะแนนรวมไมเกน 100 คะแนน

โดยผลรวมทได แบงออกเปน 4 ระดบ ดงน

คะแนน 0 – 23 เครยดนอย

คะแนน 24 – 41 เครยดปานกลาง

คะแนน 46 – 61 เครยดสง

คะแนน 62 ขนไป เครยดรนแรง

โดยมรายละเอยดดงน

1. ความเครยดในระดบต า (Mild Stress) หมายถง ความเครยดขนาดนอยๆ

และหายไปในระยะ เวลาอนสนเปนความเครยดทเกดขนในชวตประจาวน ความเครยดระดบน

ไมคกคามตอการดาเนนชวต บคคลม การปรบตวอยางอตโนมต เปนการปรบตวดวย

ความเคยชนและการปรบตวตองการพลงงานเพยงเลกนอยเปน ภาวะทรางกายผอนคลาย

70

2. ความเครยดในระดบปานกลาง (Moderate Stress) หมายถง ความเครยด

ทเกดขนในชวต ประจาวนเนองจากมสงคกคาม หรอพบเหตการณสาคญๆ ในสงคม บคคล

จะมปฏกรยาตอบสนองออกมาใน ลกษณะความวตกกงวล ความกลว ฯลฯ ถอวาอยในเกณฑ

ปกตทวๆ ไปไมรนแรง จนกอใหเกดอนตรายแก รางกาย เปนระดบความเครยดททาใหบคคล

เกดความกระตอรอรน

3. ความเครยดในระดบสง (Height Stress) เปนระดบทบคคลไดรบเหตการณ

ทกอใหเกดความ เครยดสง ไมสามารถปรบตวใหลดความเครยดลงไดในเวลาอนสนถอวาอย

ในเขตอนตราย หากไมไดรบการ บรรเทาจะนาไปสความเครยดเรอรง เกดโรคตางๆ

ในภายหลงได

4. ความเครยดในระดบรนแรง (Severe Stress) เปนความเครยดระดบสง

ทดาเนนตดตอกนมา อยางตอเนองจนทาใหบคคลมความลมเหลวในการปรบตวจนเกด

ความเบอหนาย ทอแท หมดแรง ควบคมตวเอง ไมได เกดอาการทางกายหรอโรคภยตางๆ

ตามมาไดงาย

71

ใบกจกรรม เรอง มาจดการกบความเครยด

ชอ – สกล.........................................................ชน......................................

เรองทเครยด

.......................................

.......................................

.......................................

.................................

สาเหต

.....................................

.....................................

.....................................

.....................................

ผลของความเครยด

.............................................

.............................................

.............................................

..............................

วธแก

.............................................

.............................................

.............................................

..............................................

72

ใบความร เรอง ความเครยด

ความเครยด เปนเรองของจตใจทเกดความตนตวเตรยมรบเหตการณอยางใด

อยางหนงซงไมนาพงพอใจ และเปนเรองทเราคดวาหนกหนาสาหส เกนกาลงความสามารถ

ทจะแกไขไดทาใหเกดความรสกหนกใจ และพลอยทาใหเกดอาการผดปกตทางรางกายขนดวย

หากความเครยดนนมมากและคงอยเปนเวลานาน

ความเครยดทมไมมากนก จะเปนแรงกระตนใหเราเกดแรงมมานะทจะเอาชนะ

ปญหาและอปสรรคตางๆได คนทมความรบผดชอบสงจงมกหนความเครยดไปไมพน

แตหากคนเราไมรจกผอนคลายความเครยดเสยบาง ปลอยไวจนสะสมมากเขา

ในทสดอาจมปญหาความผดปกตทางกายและจตตามมา เปนผลใหชวตไรสข ครอบครว

มปญหา และการทางานดอยลง

สาเหตของความเครยด

ความเครยดเกดจากสาเหต 3 ประการคอ

1. สาเหตทางดานจตใจไดแกความกลววาจะไมไดดงหวง กลวจะไมสาเรจ

หนกใจในงานทไดรบมอบหมาย รสกวาตวเองตองทาสงทยากเกนความสามารถ มความวตก

กงวลลวงหนากบสงทยงไมเกดขน เปนตน

2. สาเหตจากการเปลยนแปลงในชวตไดแก การเปลยนวย การแตงงาน

การตงครรภ การเรมตนเขาทางาน การเปลยนงาน การเกษยณอาย การยายบาน การสญเสย

คนรก เปนตน

3. สาเหตจากการเจบปวยทางกาย ไดแก การเจบไขไมสบายทไมรนแรง

ตลอดไปจนถงการเจบปวยทรนแรงและเรอรง เชน บาหวาน มะเรง ความดนโลหตสง เปนตน

คณเครยดแลวหรอยง

ตามปกตความเครยดภายในจตใจ จะสงผลทาใหเกดอาการทางกายทสงเกตได

อยางชดเจนไดแก

1. ปวดศรษะ

2. หลบยาก หลบไมสนท

3. เหนอยงายกวาปกต

4. กนมากกวาปกตหรอเบออาหาร

5. ทองผกหรอทองเสยบอยๆ

73

6. ทองอดทองเฟอ

7. รสกตนเตนตกใจงาย

8. ฝนราย

9. หายใจไมอม ถอนหายใจบอยๆ

10. ประจาเดอนมาไมปกต หรอสมรรถภาพทางเพศลดลง

11. หงดหงดกบคนรอบขาง

12. ปวดตนคอและไหล

13. มอเทาเยน

14. ใจสน

15. ไมมสมาธ

ผลเสยทเกดจากความเครยด

หากปลอยใหตวเองมความเครยดสะสมไวเปนเวลานานโดยไมไดผอนคลาย

ความเครยดจะสงผลใหเกดการเจบปวยรนแรงได เชน

- โรคประสาท

- โรคแผลในกระเพาะอาหาร

- โรคความดนโลหตสง

- โรคหวใจ

- โรคมะเรง

- ฯลฯ

ดงนน จงไมควรปลอยใหตวเองเครยดอยเปนเวลานาน ควรหาทางผอนคลาย

ความเครยดทกวน จะชวยใหจตใจสงบ เปนสข และสขภาพรางกายกจะดขนดวย

74

ใบความร เรอง วธจดการกบความเครยด

คนเรามความสามารถในการจดการกบความเครยดไดทกคนอยแลว ขอเพยงแต

1. ตองรตวกอนวาตวเองกาลงเครยด

2. รจกทบทวนสาเหตของความเครยด

3. ยอมรบสภาพความเปนจรงของชวตในปจจบน และพรอมทจะปรบเปลยน

เทาทจะทาได เพอใหชวตดขน

4. เตมใจทจะเปลยนตวเองกอนเปนอนดบแรก

วธจดการกบความเครยด มดงน

1. การเสรมสรางสขภาพกายใหแขงแรง

1.1 การรบประทานอาหารทมคณคา ครบทง 5 หม

1.2 ออกกาลงกายเปนประจาสมาเสมอ โดยเลอกการออกกาลงกายทเหมาะกบ

ตวเอง

1.3 นอนหลบใหเพยงพอ หากนอนไมหลบควรปรกษาแพทย อยาใชยานอนหลบ

เอง

1.4 หลกเลยงการกระทาทเปนอนตรายตอสขภาพ เชนการใชสารเสพตด

2. การเปลยนแปลงสภาพการณทท าใหเครยด

2.1 ปรบปรงสถานทใหเหมาะสม ทงบานและททางานใหบรรยากาศด

2.2 เปลยนบรรยากาศชวคราว เชน เดนหนจากสถานการณทไมชอบ

หรอไปเทยวพกผอนเพอผอนคลายความเครยด

2.3 ปรบปรงการทางาน หรอการเรยน โดยจดลาดบความสาคญของงาน

กจกรรมทตองรบผดชอบ เพอใหงานหรอการเรยนรบรรลเปาหมาย

2.4 ใหความสาคญกบทอยอาศย จดบานใหนาอย ทาบรรยากาศในบานใหด

รวมทงการเสรมสรางความสมพนธอนดภายในบานดวย

3. การเปลยนแปลงจตใจ

3.1 รจกมองโลกในหลายๆ แงมม คดทางบวก

3.2 มอารมณขน รวมทงการดหนงการตนและหนงตลก

3.3 ใหอภย ทาใหสบายใจขนและไมมผลเสยกบรางกาย

3.4 ไมทอถอย ความพยายามจะชวยใหผานพนอปสรรคตางๆ ไปได

75

4. การฝกผอนคลายความเครยด

4.1 การฝกเกรงและผอนคลายกลามเนอ

4.2 การฝกการหายใจ

4.3 การใชจนตนาการ

76

1. ชอกจกรรม กลมใจท าไงด

2. สาระส าคญ / แนวคด

เมอมปญหาเกดขนแตละคนมวธแกไขปญหาทแตกตางกน ขนกบความร

ความเขาใจ และวธคดของแตละคน วธแกไขปญหาโดยใชหลกเหตผลแกไขปญหาตรง

ตามสาเหตจะชวยใหคลคลายปญหาตางๆไปได ทาใหปรบตนเองใหมชวตอยางเปนสข

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนวเคราะหวธการแกไขปญหา

3.2 เพอใหนกเรยนรจกวธการแกไขปญหาอยางมเหตผล

4. เวลา ใชเวลา 30 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนสนทนารวมกนดงน

- นกเรยนเคยกลมใจหรอทกขใจมากอนหนานหรอไม

- นกเรยนทาอยางไรเมอรสกกลมใจ ทกขใจ

- เคยคนหาสาเหตหรอไมวามาจากอะไร

5.2 ใหนกเรยนทาใบกจกรรม “กลมใจทาไงด”

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง กลมใจทาไงด

6.1 ใบความร เรองการแกปญหาอยางเปนระบบ

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจใบกจกรรม

7.2 สงเกตจากการแสดงความคดเหนในการตอบคาถามและความสนใจ

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนบอกความรสกของตนเองทมตอผทแกปญหาชวตดวยวธการใชสารเสพตด

ไดหรอไม

77

ใบกจกรรม เรอง กลมใจท าไงด

ชอ...........................................................ชน....................................

ค าชแจง 1. ใหนกเรยนแสดงความคดเหนจากการวเคราะหรปภาพการแกไขปญหาชวต

ของบคคลดวยวธทแสดงตามภาพตางๆดงน

ภาพแสดงวธการแกไขปญหา ความคดเหนของนกเรยน

ทมตอวธการแกปญหาดงภาพซายมอ

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

78

ภาพแสดงวธการแกไขปญหา ความคดเหนของนกเรยน

ทมตอวธการแกปญหาดงภาพซายมอ

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

2. เมอมปญหาหรอมความทกขใจ ฉนจะ................................................................

เพราะ.....................................................................................................................................

3.วธ/แนวทางแกไขปญหาอยางมเหตผลเพอชวยใหหลดพนจากปญหาตางๆ คอ ....

...............................................................................................................................................

79

ใบความร เรอง การแกปญหาอยางเปนระบบ

การแกปญหาอยางเปนระบบ มขนตอนพนฐาน 4 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 ส ารวจปญหา และท าความเขาใจวาปญหาคออะไร

เปนขนตอนแรกทสาคญมาก เนองจากอปสรรคในการแกปญหาหลายครงเกดจาก

ความไมชดเจนวาปญหาคออะไร ครใหนกเรยนนกถงชองวางระหวางสถานการณทนกเรยน

เปนอยกบสถานการณทนกเรยนอยากเปน

ขนตอนท 2 พจารณาทางเลอก และผลด ผลเสยของแตละทางเลอก

ขนตอนนมความสาคญเนองจาก คนจะไมคอยพจารณาทางเลอกและผลด ผลเสย

ของแตละทางเลอก แตจะไปคดหาทางแกไขทนท ซงแนวทางนนอาจไมสามารถแกไขปญหา

ไดจรง หรอเกดผลเสยมากกวาผลด หรอเปนแนวทางทไมใชทางทดทสด หรอเหมาะสมทสด

วธการ

1. วเคราะหสาเหต และทางเลอกทพอไปไดพรอมทงคดวาแตละทางเลอกมขอด

ขอเสย อยางไร ขอเสยทมพอหาทางแกไขไดหรอไม

2. พจารณาทางเลอกทมขอดมากทสด ขอเสยนอยทสด หรอมขอเสย

และแนวทางแกไขได

ขนตอนท 3 ด าเนนการ

ขนตอนนด มหนาทชวยเหลอนกเรยน ใหลงมอกระทาตามแนวทางเลอก

โดยมวธการดงน

วธการ

1. ใหนกเรยนกาหนดเปาหมายระยะสนอยางชดเจน ทาทละขน

2. ถานกเรยนขาดขอมล ครใหขอมล แนะนาแหลงชวยเหลอ ถานกเรยน

ขาดความมนใจ ครใหกาลงใจ

ขนตอนท 4 ตดตามผล

ขนตอนนครตองใหความใสใจ โดยรวมวางแผนตดตามผลกบคร ในความกาวหนา

ของการแกปญหา และสรปบทเรยนทไดจากการปฏบต เพอดจดออน จดแขง และนาไป

ปรบปรงตอไป

80

1. ชอกจกรรม รไวไดประโยชน

2. สาระส าคญ / แนวคด

การเทาทนเรองสารเสพตดเปนความจาเปนประการหนงทจะชวยใหนกเรยน

รอดพนจากพษภยของสารเสพตด

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนบอกประเภท และผลกระทบของสารเสพตดได

3.2 เพอใหนกเรยนเกดความตระหนกตอโทษภยของสารเสพตด

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครใหนกเรยนบอกชอสารเสพตดทตนเองรจกคนละ 1 ชนด พรอมทงคณ

และโทษของสารเสพตดนนๆ ประมาณ 2 – 3 ขอ

5.2 ใหนกเรยนชวยกนอภปรายแลกเปลยนความรและความคดเหนตอไปน

5.2.1 ประเภทของสารเสพตด

5.2.2 ผลกระทบของสารเสพตดทมตอสขภาพตนเอง ครอบครว โรงเรยน สงคม

และประเทศชาต

5.3 ครและนกเรยนรวมกนสรปเนอหาสาระสาคญเกยวกบ ชนด โทษภย

และผลกระทบของสารเสพตด

5.4 นกเรยนทาใบงาน “รไวไดประโยชน”

5.5 ครและนกเรยนชวยกนเฉลยคาตอบและใหคะแนน

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง รไวไดประโยชน

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 สงเกตความสนใจและความตงใจของนกเรยนในการรวมทากจกรรม

7.2 การตอบคาถามและขอคดเหน

7.3 ผลการประเมนจากใบกจกรรม เรอง “รไวไดประโยชน”

81

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนตระหนกถงโทษภยของสารเสพตดหรอไม

82

ใบกจกรรม เรอง รไวไดประโยชน

ชอ – สกล.........................................................ชน......................................................

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน

1. สงตอไปนเปนสารเสพตดใชหรอไม

ใช ไมใช

1. กาแฟ (..................)(................)

2. กญชา (..................)(................)

3. กระทอม (..................)(................)

4. เครองดมชกาลง เชน ลโพ เอม 100 (..................)(................)

5. เปปซ-โคลา (..................)(................)

6. สรา (..................)(................)

7. บหร (..................)(................)

8. ทนเนอร (..................)(................)

9. แลกเกอร (..................)(................)

10. กาว (..................)(................)

11. ยาบา (..................)(................)

12. ยานอนหลบ (..................)(................)

13. เหลาแหง (..................)(................)

14. เหดหลนจอ (..................)(................)

15. เหดขควาย (..................)(................)

16. ใบบวบก 4x10 (..................)(................)

17. ฝน (..................)(................)

18. มอรฟน (..................)(................)

19. ยาทาสว (..................)(................)

20. ลปสตก (..................)(................)

2. สารเสพตดตวใหมททานไดยนหรอรจก

1. ....................................................................................................................

2. ....................................................................................................................

3. ....................................................................................................................

83

3. ขอความตอไปน ถก หรอ ผด

............... 1. สารเสพตดมมากกวารอยชนด

............... 2. สารเสพตดทกชนดเสพไดโดยกนอยางเดยว

............... 3. ยาลดความอวนสวนมากจะมตวยาทเปนสารเสพตดผสมอย

............... 4. สารเสพตดทกชนดถอวาเปนสงผดกฎหมาย

............... 5. สารเสพตดคอสารเคม หรอวตถใดๆทเสพแลวมผลตอ

ระบบประสาทสวนกลาง สงผลตอรางกายและจตใจ ทาใหตองเสพมากขนเรอยๆ

............... 6. วยรนมากกวารอยละ 75 ทตดฝนและกญชาเรมจากการตดบหรกอน

............... 7. สารเสพตดเปนสารทใหโทษสถานเดยว

............... 8. การออกฤทธของสารเสพตดแตละชนดจะแตกตางกน บางชนดออก

ฤทธกระตนประสาท บางชนดกดประสาท และบางชนดหลอนประสาท

............... 9. ผเสพสารเสพตดทกคน เสพเพราะไมมความรทถกตอง

เรอง สารเสพตด

............... 10. ความอยากร อยากลอง เปนสาเหตสาคญททาใหวยรน

เสพสารเสพตด

1. ใหนกเรยนเตมขอความใหถกตองชดเจน

ชนดของ

สารเสพตด

ผลกระทบตอ

สขภาพ สตปญญา เศรษฐกจ โรงเรยน สงคม

บหร

สรา

สารระเหย

ยาบา

เฮโรอน

84

เฉลยใบกจกรรม เรอง รไวไดประโยชน

ขอท 1 สงตอไปนเปนสารเสพตดใชหรอไม

ขอ 1 = ใช ขอ 11 = ใช

ขอ 2 = ใช ขอ 12 = ใช

ขอ 3 = ใช ขอ 13 = ใช

ขอ 4 = ไมใช ขอ 14 = ไมใช

ขอ 5 = ใช ขอ 15 = ใช

ขอ 6 = ใช ขอ 16 = ไมใช

ขอ 7 = ใช ขอ 17 = ใช

ขอ 8 = ใช ขอ 18 = ใช

ขอ 9 = ใช ขอ 19 = ไมใช

ขอ10 = ใช ขอ 20 = ไมใช

85

1. ชอกจกรรม ใตเงาแหงความฝน

2. สาระส าคญ / แนวคด

การตดสนใจ เปนการสรปผลของกระบวนการคดอยางมเหตผล เพอเลอกแนว

ทางการปฏบตทถกตองและเหมาะสม ซงสามารถปฏบตไดนาไปสการบรรลเปาหมาย

และวตถประสงค

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนระบปญหาทตองตดสนใจ

3.2 เพอนกเรยนบอกสงทจะตองเลอกและตดสนใจ

3.3 เพอใหนกเรยนเปรยบเทยบขอด ขอเสยของสงทจะตองเลอกและตดสนใจ

3.4 เพอใหนกเรยนบอกเหตผลทเลอกและตดสนใจ

4. เวลา ใชเวลา 30 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครใหนกเรยนยกตวอยางเรองทตองตดสนใจ และสรปผลการตดสนทดจะตองม

กระบวนการคด

5.2 ครแจกใบความรและใบกจกรรม เรอง กมล ใหนกเรยนทกคน

5.3 ใหนกเรยนแบงกลมๆ ละ 6 คน อภปรายเรองของกมลตามใบความร

และใบกจกรรม เรอง กมล

5.4 ครใหแตละกลมสงตวแทนสรปผลการตดสนใจ และใหกลมทตดสนเหมอนกน

รวมสรปเหตผล แนวทางการแกไขขอเสย

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบความร เรอง กมล

6.2 ใบกจกรรม เรอง กมล

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 การตรวจสอบใบกจกรรม

7.2 การแสดงความคดเหน

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนแสดงความคดเหนอยางมเหตผลหรอไม

86

ใบความร เรอง กมล

กมลเปนลกคนเดยว เรยนหนงสอเกง อาศยอยในชมชนทเปนแหลงขายสงเสพตด

การพนน มวสมของวยรน มเพอนสนทเปนลกของเจาของบอนพนน เปนครอบครวทมการใช

ความรนแรง แมมอาชพเปนแมคาขายอาหารถกพอทารายเปนประจา และการเลยงด

แบบไมแสดงความรกความอบอน เมอกมลมความทกขจงไมมใครปลอมใจ ทาใหกมลรสก

ขาดรกไมมทพง และพยายามทาทกอยางเพอใหตวเองอยรอด กมลเรมมพฤตกรรมทเสยหาย

และรนแรง เชน ทะเลาะววาท ขรถจกรยานยนตซง จนครทปรกษาตองเรยกมาตกเตอน

เพราะกมลใกลจะจบชนมธยมศกษาปท 6 แลว กมลบอกกลมใจเรองศกษาตอไมมเงนแตมคน

มาเสนอใหเปนคนเดนยาแลวจะไดคาตอบแทนเปนทนเรยนตอทสถานศกษาทกมลอยากเรยน

มาก เพราะใกลบาน ครทปรกษาจงไปปรกษาครแนะแนวและหาทนการศกษาใหแตตองชดใช

ทนคนหลงสาเรจการศกษา แตเปนสถานศกษาทกมลไมอยากเขาเรยนเพราะไกลบานซงกมล

เปนหวงแม และแมบอกใหกมลเลอกเรยนในสงทอยากเรยนโดยแมจะพยามหาเงนใหดวย

วธการขอยมเงนนอกระบบ

87

ใบกจกรรม เรอง กมล

ชอ – สกล......................................................ชน................................

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบคาถามชวยกมลตดสนใจ

1. ปญหาทกมลตองตดสนใจ คอ เรองอะไร

.................................................................................................………………………………………………

2. สงทกมลตองเลอกและตดสนใจ มกทางเลอก

...............................................................................................................................................

3. ขอด ขอเสยของทางเลอกท

ทางเลอกท ขอด ขอเสย

3. สงทตดสนใจเลอก คอ........................................................................................................

เหตผล..............................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

วธการแกไขขอเสย............................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

88

1. ชอกจกรรม ฝกปฏเสธกนหนอยดกวา

2. สาระส าคญ / แนวคด

กลมเพอนมอทธพลตอพฤตกรรมวยรนอยางมาก การทนกเรยนสามารถปฏเสธ

การชวนของเพอนทมพฤตกรรมเสยงตอการเขาไปเกยวของกบสารเสพตด โดยไมใหเสย

สมพนธภาพ เปนสงทนกเรยนควรฝกฝนเพอหลกเลยงจากการใชสารเสพตด

3. วตถประสงค

3.1 นกเรยนสามารถปฏเสธเพอนในสถานการณทถกชกชวนใหเสยงตอการใช

สารเสพตดได

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนสนทนารวมกนเกยวกบการถกชกชวนใหเสยงตอการใช

สารเสพตด โดยครถามนกเรยนวา ใครเคยถกเพอนชวนใหทดลองใชสารเสพตดบาง นกเรยน

ทาอยางไรเมอเพอนชกชวน

5.2 สมนกเรยนตอบคาถาม เพอเปนตวอยาง สก 2-3 คน

5.3 ครใหนกเรยนศกษาใบความรเกยวกบ หลกการปฏเสธ

5.4 ครใหนกเรยนศกษา ใบกจกรรม สถานการณจาลอง “เรายงเปนเพอนกนนะ”

5.5 ใหนกเรยนแสดงบทบาทสมมต ในใบกจกรรม “ฝกปฏเสธกนหนอยดกวา”

5.6 ครและนกเรยนรวมกนสรปถงพฤตกรรมการปฏเสธเมอถกชกชวนใช

สารเสพตดโดยไมเสยสมพนธภาพตอกน

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบความร เรอง หลกการปฏเสธ

6.2 ใบกจกรรม เรอง สถานการณจาลอง “เรายงเปนเพอนกน”

6.3 ใบกจกรรม เรอง “ฝกปฏเสธกนหนอยดกวา”

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจใบกจกรรม

7.2 สงเกตจากการแสดงความคดเหนในการตอบคาถามและความสนใจ

89

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนปฏเสธเพอนในสถานการณทอาจถกชกชวนใหมพฤตกรรมเสยงตอการใช

สารเสพตด ทไมเสยสมพนธภาพตอกนไดหรอไม

90

ใบความร เรอง หลกการปฏเสธ

การปฏเสธเปนสทธสวนบคคล เมอบคคลเกดความตระหนกวาถกชวนใหกระทา

ในสงทคาดวาจะเกดผลเสยหรอผลกระทบในดานลบตดตามมา ใหนกเรยนปฏบตดงน

1. ปฏเสธอยางจรงจงทงทาทาง คาพดและนาเสยง เพอแสดงความตงใจอยาง

ชดเจนทจะขอปฏเสธ

2. ใชความรสกเปนขออางประกอบเหตผล เพราะการใชเหตผลอยางเดยวมกถก

โตแยงดวยเหตผลอน การอางความรสกจะทาใหโตแยงไดมากขน

3. การขอความเหนชอบ และแสดงความขอบคณเมอผชวนยอมรบ เปนการรกษา

นาใจผชวน

4. เมอถกเซาซตอ หรอสบประมาท ไมควรหวนไหวไปกบคาพดเหลานน

เพราะจะทาใหขาดสมาธในการหาทางออก ควรยนยนในการปฏเสธและหาทางออกโดยเลอก

วธตอไปน

4.1 ปฏเสธซาโดยไมตองใชขออาง พรอมทงบอกลาหาทางเลยงจากเหตการณ

ไป

4.2 การตอรอง โดยการหากจกรรมอนดกวามาทดแทน

4.3 การพกผอน โดยการขอยดระยะเวลาออกไปเพอใหผชวนเปลยนความตงใจ

91

ใบกจกรรม เรอง สถานการณจ าลอง “เรายงเปนเพอนกน”

ชอ – สกล.....................................................................ชน................................

ค าชแจง ใหนกเรยนอานสถานการณจาลองและตอบคาถามดงน

สถานการณจ าลองเรอง “เรายงเปนเพอนกนนะ”

ตม ชย วทย กนต เปนเพอนสนทกน บานอยใกลๆกน ไปโรงเรยนดวยกนเสมอ

ตอมาเพอนสามคนไปทดลองใชยาบา แลวมาชกชวนใหตมไปทดลองใชดวย

วทย : เฮย ตมไปมย

ตม : ไปไหน

ชย : ไปเถอะนา

ตม : ทไหนละ

ชย : บานเจากนตไงละ ไปลองของดกน คนละขา

ตม : ไมเอาละ เราจะรบกลบบาน

วทย : อะไรวะ ทกทไมเหนรบกลบบานเลย ทาไม ! เดยวนตตวออกหางเรอะ

ตม : ไมใชอยางนนเพอน เราไมชอบยาพวกนน

ชย : เฮย กลวอะไร มนทาใหพวกเรากระปรกระเปราดนะ สนกดออก

ตม : ไมดกวา ขอบใจพวกนายมากนะ แตเราไมชอบ รสกวามนไมด

ตอสขภาพเรา พวกนายคงเขาใจเรานะ ถานายชวนเราไปเลนบอลละก

ตกลงทนทเลย

วทย : เออ ไมไปกอยาไปวะ เราอยากใหนายมความสขดวยนะ แลวอยามา

เสยดายทหลงละ

ตม : ขอบใจพวกนายมากทเขาใจเรา ไมโกรธเรานะ ถงเราจะชอบ

ไมเหมอนกบพวกนาย เรากยงเปนเพอนกนอยใชไหม

วทย ชย : เออ เขาใจ ไมโกรธหรอก

ถานกเรยนเปน ตม นกเรยนจะทาอยางไร

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

92

ใบกจกรรม เรอง ฝกปฏเสธกนหนอยดกวา

ชอ – สกล.................................................................ชน................................

ค าชแจง นกเรยนรวมกลม 3 คน เพอฝกทกษะปฏเสธตามหลกการปฏเสธทด กลมละ

1 สถานการณ จากสถานการณตอไปน โดยคดบทสนทนาเอง แลวผลดกนชวน ปฏเสธ

และสงเกตการณ แลวเตรยมแสดงใหเพอนด

สถานการณท 1 ถกพอแมกลาวหาวาขโมยเงน (โดยทไมไดทา) ชแจงแลว พอแม

ไมฟง จงนอยใจออกจากบานไปหาเพอน เพอนเลยชวนใหไปใชยา จะปฏเสธอยางไร

สถานการณท 2 แฟนบอกเลก เสยใจ ไปเทยวกบเพอนในงานปารต เพอชวนให

ใชยา จะปฏเสธอยางไร

สถานการณท 3 แมปวยตองใชเงนในการรกษาตวมาก เพอนชวนขายยาบา

จะปฏเสธอยางไร

บนทกกจกรรม

1. สถานการณทกลมเลอกคอ.................................................................................................

2. คาปฏเสธของนกเรยน คอ...................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ลงชอ................................................สมาชก คนท 1

ลงชอ................................................สมาชก คนท 2

ลงชอ................................................สมาชก คนท 3

ลงชอ................................................สมาชก คนท 4

ลงชอ................................................สมาชก คนท 5

93

1. ชอกจกรรม เวลาวางของฉน

2. สาระส าคญ / แนวคด

เวลาวาง คอ เวลาทนอกเหนอจากภารกจประจาวน และการเรยน เปนเวลาสวนตว

ทแตละคนสามารถเลอกทากจกรรมตางๆ ทตนสนใจ บางคนใชเวลาใหหมดไปอยางมคณคา

มประโยชน แตบางคนกปลอยใหเวลาผานไปอยางไรคณคา และนาไปสการใชสารเสพตด

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนตระหนกถงความสาคญของการใชเวลาในชวต

3.2 เพอใหนกเรยนไดสารวจการใชเวลาวางของตนเองและเพอนๆ

4. เวลา ใชเวลา 30 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนสนทนารวมกนเกยวกบการใชเวลาวางของตนเอง

5.2 สมตวอยางนกเรยนเพอบอกถงการใชเวลาวางของตนเอง

5.3 ใหนกเรยนทาใบกจกรรม เรอง “เวลาวางของฉน”

5.4 รวมกนสรปถงการใชเวลาของแตละคนเพอหาแนวปฏบตในการใชเวลาวาง

ใหเกดประโยชน

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง เวลาวางของฉน

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจใบกจกรรม

7.2 สงเกตจากการแสดงความคดเหนในการตอบคาถามและความสนใจ

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนบอกถงการใชเวลาวางอยางเปนประโยชนของตนเองไดหรอไม

สาร

เสพ

ตด

สรา

ตบแขง

94

ใบกจกรรม เรอง เวลาวางของฉน

ชอ – สกล.............................................................ชน.....................................

ค าชแจง ใหนกเรยนสารวจการใชเวลาตนเอง

1. ใหนกเรยนเขยนสงทตองการทาเมอมเวลาวาง โดยเรยงลาดบจากมากไปหานอย

1. ……………………………………………………………..…………………………………………………………

2. …………………………………………………………….…………………………………………………………

3. …………………………………………………………….…………………………………………………………

4. …………………………………………………………….…………………………………………………………

5. …………………………………………………………….…………………………………………………………

2. แบบสารวจการใชเวลาของฉน ใหนกเรยนสารวจการใชเวลาวางของตนเองในวนธรรมดา

หลงเลกเรยนและเลอกกจกรรมทตองการทาจากมากไปหานอย โดยใสลาดบททตองการทา

มากสด หมายเลข 1, 2, 3, 4 ตามลาดบดงน

ประเภทพกผอน / บนเทง

.................. เลนคอมพวเตอร ................. ฟงเพลง / รองเพลง

.................. ดทว / วดโอ ................. เลนดนตร

.................. เลนอนเตอรเนต ................. โทรศพทคยกบเพอน

.................. เดนเลน / ขจกรยาน .................. งานฝมอ / วาดภาพ

.................. อานหนงสอการตน .................. อนๆ ...................................

ประเภทเสรมความร

.................. อานหนงสอพมพ .................. ทาการบาน

.................. ทบทวนบทเรยน .................. เรยนพเศษ

.................. ดขาว / สารคด .................. อนๆ....................................

ประเภทเสรมสขภาพ / อนามย

.................. เลนกฬา .................. ออกกาลงกาย

ประเภทหารายได

.................. ทางานพเศษ .................. ชวยงานครอบครว

95

3. อานกจกรรมตอไปนแลววงกลมสงทนกเรยนอยากทดลองทาในอนาคต

- การแสดงการละคร - การถายภาพ - ชกมวย - แบดมนตน

- วทยสมครเลน - จดดอกไม - ไปดภาพยนตร - ตกแตงบาน

- ทางานในหองมด - ทางานเกยวกบเครองยนตกลไกล- วาดรป - เรยนเตนรา

- ยงธน - โทรศพทหาเพอน - ทางานอาสาสมคร - งานไม

- ออกแบบเสอผา - เลนฟตบอล - พกแรม - สอนกฬาใหเดก

- วงจอคกง - เลนเครองรอน - ไปเทยวสวนสาธารณะ - เลนตอคา

- การสกลาย - งานโลหะ - เลนไพ - ลาสตว

- ประมลของ - เลนเทนนส - เดนเลน - มวยปลา

- รบประทานอาหารนอกบาน - เลนบาสเกตบอล - เลนเรอ - แกะสลก

- ยโด/คาราเต - เลนหมากรก - ไปเทยว - เขยนกลอน

- เลนแฮนดบอล - ออกแบบเสอ - เลนดนตร - สะสมเหรยญ

- ดคอนเสรต - ทองเทยว - ดกฬา - สะสมของโบราณ

- ขบรถ - ขจกรยาน - วายนา - แขงมา

- เลนวาว - เรอยนต - เลนกอลฟ - ตดเยบ

- งานซอมตางๆ - เลนสนกเกอร - รวมกจกรรม - เขยนจดหมาย

- ประชมแลกเปลยน - เขาสมาคม/ชมราตางๆ - ทางานฝมอ - ทากบขาว

- อเลกทรอนกส- แขงมอเตอรไซด- กจกรรมกลมอนรกษธรรมชาต- ซอมรองเทา

- ถกนตตง - เยยมเพอน - อานหนงสอพมพ - ดนก

- เลนกระดานโตคลน - เลนสก - แขงรถ(สนามแขง) - ทาสวน

- เพาะกาย - ฟนดาบ - ปนเขา - เลนโบวลง

- รวมกจกรรมทางศาสนา - เตนรา - ทอผา - เจยระไนเพชรพลอย

4. ใหบอกคณคาของกจกรรมทนกเรยนทาบอยๆ นาไปสความสาเรจในชวตอยางไรบาง

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

5. นกเรยนคดวา ควรใชเวลาวางในการทากจกรรมอะไรจงจะนาไปสความสาเรจในชวต

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

96

1. ชอกจกรรม เปาหมายและคณคาของชวต

2. สาระส าคญ / แนวคด

การมจดมงหมายในชวตกระตนใหบคคลมความกระตอรอรนมแรงจงใจในการทา

สงตางๆ เพอใหถงจดหมายนน หากนกเรยนมแรงบนดาลใจนาไปสเปาหมายชวตจะเปน

แนวทางหนงทจะนาไปสความสาเรจในชวตได

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนสามารถกาหนดเปาหมายชวตได

3.2 เพอใหนกเรยนสรางแรงบนดาลใจทจะนาไปสเปาหมายชวต

4. เวลา ใชเวลา 30 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครอธบายถงความสาคญของการวางเปาหมายชวต

5.2 ครเปดคลปวดโอ เกยวกบการสรางแรงบนดาลใจ

5.3 ครตงคาถามใหนกเรยนวเคราะหแรงบนดาลใจ เกยวกบความสาเรจของบคคล

ในคลปวดโอมอะไรบาง

5.4 ใหนกเรยนกาหนดเปาหมายชวตของตนเอง

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง เปาหมายและคณคาของชวต

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 การแสดงความคดเหน

7.2 ตรวจสอบใบกจกรรม

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนสามารถแสดงความคดเหนเรองเปาหมายชวตของตนเองไดหรอไม

97

ใบกจกรรม เรอง เปาหมายและคณคาของชวต

ชอ – สกล..............................................................ชน.........................................

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบคาถามดงตอไปน

1. ในคลปวดโอ นกเรยนเหนอะไรบาง

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. นกเรยนรสกอยางไร

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………..……………………………………………………………………………………………………………………

3. แรงบนดาลใจของบคคลในคลปวดโอคออะไร

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………..………………………………………………………………………………………………………………………

4. เปาหมายชวตของนกเรยนคออะไร

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………..………………………………………………………………………………………………………………………

5. แรงบนดาลใจของนกเรยน คออะไร

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………..………………………………………………………………………………………………………………………

98

1. ชอกจกรรม เคยท ามย ?

2. สาระส าคญ / แนวคด

การวเคราะหพฤตกรรมทลอแหลมตอการใชสารเสพตดและตระหนกวาพฤตกรรม

ลอแหลมเหลานน สามารถนาไปสการใชสารเสพตด ซงจะเปนแนวทางในการชวยใหนกเรยน

ลด ละ เลกพฤตกรรมลอแหลมนนๆ ได

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนวเคราะหพฤตกรรมลอแหลมทเกยวของกบการใชสารเสพตด

3.2 เพอใหนกเรยนตระหนกถงพฤตกรรมลอแหลมนาไปสการใชสารเสพตด

สารเสพตดได

4. เวลา ใชเวลา 30 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนรวมกนสนทนาเกยวกบพฤตกรรมลอแหลมตอการเกยวของกบ

การใชสารเสพตด

5.2 สมตวอยางนกเรยน บอกถงพฤตกรรมของตนเองทลอแหลมตอการเขาไป

เกยวของกบการใชสารเสพตด

5.3 นกเรยนทาใบกจกรรม เคยทามย ?

5.4 ครใหนกเรยนรวมกนสรปถง พฤตกรรมลอแหลมของตนเองทจะนาไปสการใช

สารเสพตด

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง เคยทามย?

7. การประเมนผล

7.1 ตรวจใบกจกรรม

7.2 สงเกตจากการแสดงความคดเหนในการตอบคาถามและความสนใจ

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนบอกพฤตกรรมทลอแหลมของตนเองตอการใชสารเสพตดไดหรอไม

99

ใบกจกรรม เรอง เคยท ามย ?

ชอ – สกล.............................................................ชน.....................................

ค าชแจง ใหนกเรยนใสเครองหมาย ลงในตารางพฤตกรรมตอไปน

1. นกเรยนสารวจพฤตกรรมของตนเอง ดงน

พฤตกรรม ไมเคย

ท า

เคยท า

เลก

แลว

ปจจบนยงท าอย

เปน

ประจ า บอยๆ บางครง

นานๆ

ครง

1. พดเทจ

2. หยบของไปโดยไมบอกเจาของ

3. ขาดความรบผดชอบในหนาท

ของตน

4. ขาดความสนใจในสขภาพ

และการดแลตนเอง

5. ขาดความสนใจในการรบประทาน

อาหาร

6. หนหนพลนแลน

7. ทาอะไรซาๆ เชน กนมากเกนไป

ทางานมากเกนไป หรอหมกมน

เรองเพศ

8. แยกตว ไมสนใจสงแวดลอม

(ใชเวลาอยคนเดยวมากเกนไป)

9. ขาดหรอเขารวมกลมชากวาปกต

10. ทดลองใชสารเสพตดบางชนด

2. พฤตกรรมขอใดทลอแหลม และจะนาไปสการใชสารเสพตด คอ ........................................

3. ถาตองเกยวของกบการใชสารเสพตดนกเรยนคดวา ..........................................................

4. ผลทเกดขนเมอมการใชสารเสพตด ....................................................................................

...............................................................................................................................................

100

1. ชอกจกรรม ตวกระตน

2. สาระส าคญ / แนวคด

อารมณความรสก สภาวการณตางๆตลอดจนสถานททเอออานวยตอการใช

สารเสพตด ลวนเปนตวกระตนสาคญททาใหเกดการเสยงในการใชสารเสพตด ซงความเสยง

ของคนแตละคนแตกตางกนขนกบอารมณความรสกและสภาวการณทแตกตางกนดวย

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนรจกตวกระตนทนาไปสการใชสารเสพตด

3.2 เพอใหนกเรยนตระหนกถงการจดการตนเองเมออยในสภาวการณทถกกระตน

ใหใชสารเสพตด

4. เวลา ใชเวลา 30 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนสนทนารวมกนเกยวกบความคดของผใชสารเสพตด โดยครถาม

นกเรยนสก 2-3 คนวา นกเรยนคดวา “อะไรเปนสาเหตใหคนใชสารเสพตด”

5.2 จากนนใหนกเรยนทาใบกจกรรม เรอง ตวกระตน

5.3 ครและนกเรยนสรปรวมกนถงตวกระตนทกอใหเกดการใชสารเสพตด

และการหลกเลยงการเผชญกบตวกระตนเหลานน

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง ตวกระตน

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจใบกจกรรม

7.2 สงเกตจากการแสดงความคดเหนในการตอบคาถามและความสนใจ

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนวเคราะห แยกแยะ ตวกระตนทกอใหเกดการใชสารเสพตดและหลกเลยง

การเผชญกบตวกระตนเหลานนไดหรอไม

101

ใบกจกรรม เรอง ตวกระตน

ชอ – สกล.............................................................ชน.............................

ค าชแจง 1. ใหนกเรยนทาเครองหมาย หนาขอความทมผลกระตนใหนกเรยนอยากใช

สารเสพตด และทาเครองหมาย หนาขอความททาใหนกเรยนไมอยากใชสารเสพตด

.......... อยบานคนเดยว .......... อยบานกบเพอนๆ/อยบานเพอน

.......... ไปงานเลยงสงสรรค .......... เชยรกฬา

.......... เทยวสวนสาธารณะ .......... ไปเทยวกบเพอนๆ

.......... อยใกลรานขายเหลา .......... อย/หรอพบกบเพอนทใชสารเสพตด

.......... หลงจากพบผขายสารเสพตด .......... ผานบาน/สถานทซอสารเสพตด

.......... เมอมเงน .......... ผานแหลงเสพสารเสพตด

.......... มเวลาวางหลงเลกเรยน .......... มนดกบเพอนตางเพศ

.......... รสกกลว .......... รสกโกรธ

.......... รสกขาดความมนใจ .......... ถกวจารณ/ถกจบผด

.......... รสกอบอาย .......... ตดสนใจไมได

.......... รสกโดดเดยว .......... รสกผด

.......... ดใจ/มความสข .......... หงดหงดราคาญใจ

.......... ไมมคนเขาใจ .......... กระวนกระวายใจ

.......... เบอหนาย .......... เสยใจ

.......... ไมปลอดภย .......... ถกกดดน

2. ตวกระตนตามขอ 1 มขอความใดทเปนสาเหตกระตนใหอยากใชสารเสพตด

2.1. ……………………………………………………………………………………………………………………………

2.2. ……………………………………………………………………………………………………………………………

2.3. ……………………………………………………………………………………………………………………………

3. เมออยในภาวะถกกระตน ตามสถาณการณ ดงกลาว (ตามขอ 2 )นกเรยนจะจดการ

อยางไร

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

กลมท 2

กลมเฝาระวง

103

แผนผง แนวทางการด าเนนการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา กลมเฝาระวง

การเฝาระวงนกเรยนกลมเสยงดานตางๆทจะน าไปสปญหาดานสารเสพตด สามารถ

ด าเนนการเปนรายบคคลหรอเปนกลมได โดยเนนกจกรรมการพฒนาดานรางกาย

ความคด ความรสก พฤตกรรม และดแลเฝาระวงดานสภาแวดลอมทเสยงตอการเขาไป

ยงเกยวกบสารเสพตด โดยการพฒนา เปลยนทศนคต ฝกทกษะอาชพ ท ากจกรรม

สรางสรรคตามความสนใจ กจกรรมจตอาสา ฯลฯ

หมายเหต สามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบบรบทของสถานศกษา

งานสารเสพตด

ประสานงาน

กจกรรมกลม

ปองกนสารเสพตด

โครงการ

จตอาสาฯ

งานระบบดแล

ชวยเหลอนกเรยน

นกเรยน

งานแนะแนว ชมชน

การคดกรอง

คณะกรรมการฯ

ครทปรกษา นกเรยน YC ผปกครอง

เครอขาย

โครงการ

ฝกทกษะ

อาชพ

ต ารวจ

ชมชน

การบรณาการ ด าเนนการ

104

แนวทางการจดกจกรรม ส าหรบกลมเฝาระวง

วตถประสงค

เพอเสรมสรางใหนกเรยนเทาทน มความตระหนก และมทกษะในการปองกน

ตนเองไมใหเขาไปเกยวของกบสารเสพตด

ล าดบท ชอกจกรรม ผลลพธ

1 ฉนเปนลกทดแคไหน EF

2 คดด มชยไปกวาครง LS

3 เพอนดทรใจ LS

4 การจดการอารมณและความคด LS, EF

5 พฤตกรรมเสพตด K, LS, EF

6 ค ามนสญญา LS

7 เปาหมายชวต EF

8 บทบาทของครอบครว EF

Drug Addict Knowledge : K (ความรเกยวกบสารเสพตด

Executive Function : EF (ทกษะสมองเพอชวตทส าเรจ

Life Skill : LS (ทกษะชวต)

Counseling : C (การใหการปรกษา)

105

1. ชอกจกรรม ฉนเปนลกทดแคไหน

2. สาระส าคญ/แนวคด

การประเมนตนเองของนกเรยนและผปกครองตามสภาพจรง ตลอดจน

การวเคราะหขอมลรวมกนระหวางคร ผปกครองและนกเรยนจะชวยใหผปกครองเกด

ความตระหนกถงการเกยวของกบการใชสารเสพตดของนกเรยน

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหผปกครองและนกเรยนประเมนพฤตกรรม

3.2 เพอใหผปกครองตระหนกถงการเกยวของกบการใชสารเสพตดของนกเรยน

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครชแจงวตถประสงคของการท ากจกรรม

5.2 ครใหผปกครอง ประเมนพฤตกรรมของนกเรยน โดยท าแบบบนทกคณลกษณะ

ของลกทดของพอแม ผปกครอง

5.3 ครใหนกเรยนประเมนพฤตกรรมของตนเอง โดยท าแบบบนทกคณลกษณะของ

ผเรยนทเปนนกเรยนทดของโรงเรยน

5.4 ครสนทนา สอบถาม ผปกครองถงพฤตกรรมของนกเรยนตามขอประเมน

ในแบบสอบถาม

5.5 ครสนทนา สอบถาม นกเรยนถงพฤตกรรมของตนเอง ตามขอประเมน

ในแบบสอบถามคร ผปกครอง และนกเรยน ท าใบกจกรรมเรอง “พอ แม ครดแลฉน”

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง แบบบนทกคณลกษณะของผเรยนทเปนลกทดของพอแม

ผปกครอง

6.2 ใบกจกรรม เรอง แบบบนทกคณลกษณะของผเรยนทเปนนกเรยนทด

ของโรงเรยน

6.3 ใบกจกรรม เรอง “พอแมครดแลฉน”

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจแบบประเมนพฤตกรรม

7.2 การแสดงความคดเหนของผปกครองและนกเรยน

106

8. ค าถามชวนคด

8.1 ผปกครองและนกเรยนสามารถประเมนพฤตกรรมตามสภาพจรงไดหรอไม

8.2 ผปกครองและนกเรยนมการแสดงความคดเหนตอพฤตกรรมของนกเรยนอยาง

ตรงไปตรงมาไดหรอไม

107

แบบบนทกคณลกษณะของผเรยนทเปนลกทดของพอแม ผปกครอง

วนท...................เดอน.................................พ.ศ......................

ชอผปกครอง................................เปนผปกครองของ.............................ชน......./......เลขท....... ส าหรบผปกครองเปนผบนทก ขอใหทานสงเกตพฤตกรรมของผเรยนซงอยในการปกครองของทาน

สมภาษณ สอบถามบคคลทเกยวของ และพจารณาผลงานทผเรยนไดปฏบต แลวบนทกระดบคณภาพ

ของคณลกษณะผเรยนโดยใชคะแนน ดงนน

ปฏบต 2 ครง/สปดาห = 1 คะแนน ปฏบต 3 ครง/สปดาห = 2 คะแนน

ปฏบต 4 ครง/สปดาห = 3 คะแนน ปฏบต 5 ครง ขนไป/สปดาห = 4 คะแนน

ขอ คณลกษณะ ระดบคะแนน

1 2 3 4

1 ทานเลยงเรามาแลว เลยงทานตอบ

1.1 บ ารง ดแลเอาใจใส แสดงความกตญญ

1.2 สรางความสข ความสบายใจ ใหพอแมตามอตภาพ หรอตามสมควร

1.3 สรางความสขใหทานเมอมโอกาส (มการด มดอกไมตามเทศกาล วนพอ วนแม เปน

ตน)

2 ชวยท าธระการงานของทาน

2.1 ชวยท าความสะอาดบานหรองานบาน

2.2 ชวยแบงเบาภาระของพอแมตามโอกาสทสมควร

2.3 ชวยกจทพอแมไหววานดวยความเตมใจ

3 สบทอด รกษาวงศสกล

3.1 ไมเสพสงเสพตดและเกยวของกบอบายมข

3.2 ไมสรางความเดอดรอนใหแกพอแม

3.3 สรางชอเสยงใหแกครอบครว

3.4 เปนทยอมรบของคนในชมชน

3.5 ท าบญอทศสวนกศลใหแกบพการ และ/หรอ บรรพบรษ

4 ประพฤตตนใหเหมาะสมกบการเปนทายาท

4.1 เชอฟงค าสงสอนของพอแม

4.2 ปฏบตตนอยในโอวาทของพอแม

4.3 ตงใจศกษาเลาเรยน

4.4 ไหวพอแมกอนไปและกลบจากโรงเรยน

รวมระดบคะแนน

รวมคะแนน

ลงชอ..............................................................ผปกครองผใหขอมล

(………………………………………………………….)

108

(ส าหรบครทปรกษา)

แบบบนทกคณลกษณะของผเรยนทเปนลกทดของ พอ-แม ผปกครอง

บญชรายชอนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ......../…….. ปการศกษา .................

ครทปรกษา ....................................................... และ ........................................................

ตารางคดคาคะแนนคณภาพ

48 – 60 ดมาก 42 – 47 ด 36 – 41 พอใช 30 – 35 ปรบปรง

ล า

ดบท

เลข

ปจต ชอ – สกล

ระดบคณภาพ

ดมาก ด พอใช ปรบปรง

109

แบบประเมนตนเอง

การประเมนคณลกษณะของผเรยนทเปนนกเรยนทดของโรงเรยน

ชอ......................................................................................ชน..................เลขท...............

วนท....................................เดอน........................................พ.ศ. ...............................

ค าชแจง ใหผประเมนท าเครองหมาย ลงในชองทนกเรยนปฏบตตามทไดปฏบตจรง

เกณฑการใหคะแนน ปฏบต 2 ครง/สปดาห = 1 คะแนน ปฏบต 3 ครง/สปดาห = 2 คะแนน

ปฏบต 4 ครง/สปดาห = 3 คะแนน ปฏบต 5 ครง ขนไป/สปดาห = 4 คะแนน

ขอ คณลกษณะ ระดบคะแนน

1 2 3 4

1 สภาพ นอบนอม หมายถง รจกใหเกยรตผอน เปนกนเอง จรงใจ มน าใจ และเปน

มตร

2 โอบออมอาร ชวยเหลอผอน หมายถง ชวยเหลอผอนดวยความเตมใจ ความสขใจ

3 รบฟงความคดเหนของผอน หมายถง เขาใจความแตกตางในความคดเหนของผอน

4 ซอสตยสจรต หมายถง ประพฤต ปฏบตอยางเหมาะสม ตรงไปตรงมาทงกาย วาจา

และใจตอตนเอง และผอนดวยความจรงใจ ไมคดโกง และไมหลอกลวง

5 มงมานะในการเรยน หมายถง ตงใจมงมนศกษาเลาเรยนไมทอแท เมอมเวลาวางก

ใชเวลานนใหเปนประโยชนตอการศกษาเลาเรยนของตน

6 ดแลรกษาสถานท และสงของ ทงสวนรวมและสวนตว หมายถง ชวยบ ารงดแล

รกษาสถานศกษา รวมทงดแลตนเอง

7 อยอยางพอเพยง หมายถง มความร ความเขาใจ และสามารถบรหารจดการ

ทรพยากรในการผลต และการบรโภค

8 รกชาต ศาสน กษตรย และรกความเปนไทย หมายถง มความร ความเขาใจ

เกยวกบความเปนมาของชาตไทย ประวตของบคคลส าคญ มความตระหนกและ

ปฏบตตนเปนศาสนกชนทด ยดมนในสถาบนพระมหากษตรย ซงเปนศนยรวมแหง

ความจงรกภกด

9 ยดมนในวถชวตและการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยเปนประมข หมายถง มความรความเขาใจระบบการเมองการ

ปกครองในสงคมปจจบน มความยดมน ศรทธาและด ารงรกษาไวซงการปกครอง

ระบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

รวมระดบคะแนน

รวมคะแนน

ระดบคณภาพ

ลงชอ...........................................................................................(นกเรยนทใหขอมล)

110

(ส าหรบครทปรกษา)

แบบบนทกคณลกษณะของผเรยนทเปนนกเรยนทดของโรงเรยน

บญชรายชอนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ........../……..... ปการศกษา ......................

ครทปรกษา ................................................... และ ..........................................................

ตารางคดคาคะแนนคณภาพ

34-36 ดมาก 27 – 33 ด 21 – 26 พอใช 15 – 20 ปรบปรง

ล า

ดบท

เลข

ปจต ชอ – สกล

ระดบคณภาพ

ดมาก ด พอใช ปรบปรง

111

ใบกจกรรมเรอง พอแมครดแลฉน

ค าชแจง ใหผปกครองและนกเรยนพดคยขอสรปจากแบบประเมนคณลกษณะลกทดของพอ

แม และคณลกษณะนกเรยนทดของโรงเรยน และตอบค าถามน โดยคร

เปนผสอบถามและบนทกขอมลลงในใบกจกรรม

1. ขอมลเกยวกบนกเรยนทผปกครองสนใจเปนพเศษคอเรองอะไร ...........................................

...............................................................................................................................................

2. นกเรยนควรประพฤตอยางไรจงเหมาะสมกบความเปนลกทด ............................................

...............................................................................................................................................

3. นกเรยนมเรองอนใดทอยากบอกใหผปกครอง และครไดทราบ ...........................................

...............................................................................................................................................

4. ผปกครองมความคดเหนอยางไร เมอลกใชสารเสพตด ......................................................

...............................................................................................................................................

5. ใหนกเรยนบอกเลาเรองการเกยวของกบการใชสารเสพตด .................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

112

1. ชอกจกรรม คดด มชยไปกวาครง

2. สาระส าคญ/แนวคด

คนเราทกคนมคณคาในตนเอง การคนหาคณคาในตนเองใหพบ เทากบไดพบ

ขมทรพยทมคามหาศาล เพราะจะท าใหเกดความรกและภาคภมใจในตนเอง การเรมตนมอง

คณคาทมอยและมองใหเหนเพมขนทกวน จะเพมความรกและความภาคภมใจในตนเองมากขน

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนไดประเมนการเหนคณคาในตนเอง

3.2 เพอใหนกเรยนรจกคณลกษณะทดของตนเอง

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครพดคยเรองความส าคญของการเปนคนทเหนคณคาในตนเอง

5.2 นกเรยนท าแบบประเมนการเหนคณคาในตนเอง และใหคะแนนแตละขอ ตาม

เกณฑก าหนด ขอใดไดคะแนน 1-2 คะแนน ใหน ามาคดหาทางปรบปรบตนเอง

5.3 นกเรยนสรปความส าคญการเปนคนทเหนคณคาในตนเอง

5.4 นกเรยนท าใบงาน Mind Map เรอง ฉนท าได

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง แบบประเมนการเหนคณคาในตนเอง

6.2 ใบกจกรรม เรอง Mind Map เรอง ฉนท าได

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจแบบประเมนตนเอง

7.2 ตรวจใบกจกรรม Mind Map เรอง ฉนท าได

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนสรปลกษณะของตนเองไดหรอไม

8.2 นกเรยนบอกแนวทางในการปรบปรงความคดทท าใหเหนคณคาในตนเอง

อยางไร

113

ใบกจกรรม เรอง แบบประเมนการเหนคณคาในตนเอง

ชอ – สกล....................................................................ชน.....................................

ค าชแจง ใหอานขอความในรายการแลวท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความคดเหน

ของนกเรยน

ท รายการ จรง

ทสด

จรง

มาก

ไม

จรง

ไม

แนใจ

1 ฉนไมคดวาผลงานของฉนจะมคณคา

2 ฉนท าอะไรไมคอยส าเรจ

3 ฉนกลาทจะพดคยเรองสวนตวของฉน

4 ฉนคดวาทกคนเกดมามศกดศรเทาเทยมกน

5 หลายครงทฉนรองไหเพราะไมอยากมชวตอย

6 ถาขาดฉนสกคนคงไมมใครคดอะไร

7 ทกครงทตองการท า ฉนจะท าใหส าเรจ

8 ฉนเปนทรกของครและเพอน

9 ทกครงทมปญหาฉนสามารถจดการได

10 ไมวางานจะยงยากเพยงใด ถาตงใจจรงกจะท าใหส าเรจแนนอน

11 เคยมคนตราหนาวา คนอยางฉนไมมวนเอาดไดในชาตน

และมนคงจะเปนจรง

12 ฉนคดวาชวตนชางรนทดเหลอเกน

13 ใครๆ มกพดถงฉนในทางทดเสมอ

14 ฉนเหนหลายคนหมดก าลงใจแตตองไมใชฉน

15 ฉนสามารถท าอะไรไดหลายอยาง

คะแนน

คะแนนรวม

114

ใหนกเรยนเลอกขอทไดคะแนน 1 และ 2 คะแนน เพอหาแนวทางการปรบปรงตนเอง

ในเรองวธคดเชงบวก เพราะเปนประเดนทท าใหนกเรยนไมเหนคณคาในตนเอง

ขอ การปรบปรงวธคดเชงบวก

การแปลผล

การใหคะแนน

ขอ 3, 4, 7, 8, 9, 10, 13, 14, 15 ใหคะแนนดงน

จรงทสด = 4 คะแนน จรงมาก = 3 คะแนน

ไมจรง = 2 คะแนน ไมจรง = 1 คะแนน

ขอ 1, 2, 5, 6, 11, 12 ใหคะแนนดงน

จรงทสด = 1 คะแนน จรงมาก = 2 คะแนน

ไมจรง = 3 คะแนน ไมจรง = 4 คะแนน

ผทไดคะแนนรวมสงสด หมายถง เปนคนทเหนคณคาในตนเอง

ผทไดคะแนนรวมต า หมายถง เปนคนทเหนคณคาในตนเองนอย

115

ใบกจกรรม Mind Map เรอง ฉนท าได

ชอ – สกล....................................................................ชน.....................................

ค าชแจง ใหนกเรยนท า Mind Map สงทนกเรยนท าได ในพนทวางดานลางน

116

1. ชอกจกรรม เพอนดทรใจ

2. สาระส าคญ / แนวคด

เพอน คอ คนทเขาถงความรสก ความตองการ รกและหวงด ใหอภยเมอเราท า

ผดพลาด การหาเพอนใหมมความส าคญตอการปรบเปลยน หรอเลกพฤตกรรมการเสพ

สารเสพตด ดงนนนกเรยนจ าเปนตองปรบเปลยนพฤตกรรมและสถานทใหมในการพบปะผอน

เพอการสรางเพอนใหมทด

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนสามารถปรบตวกบเพอนทดได

3.2 นกเรยนบอกแนวทางการปรบปรงตนเองดานการเสรมสรางสมพนธภาพทด

กบเพอน

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครชวนนกเรยนคยถงความสมพนธกบเพอนทเคยคบกนเปนอยางไรบาง

5.2 ครพดถงความสมพนธของเพอน แลวใหนกเรยนท าใบกจกรรม เรอง “เพอนด

ทรใจ” พรอมทงส ารวจความคดเหนเกยวกบการคบเพอน การใหความส าคญตอเพอน

ของนกเรยน

5.3 ครพดถงการหาเพอนใหม และส ารวจตนเองวามจดเดนและจดออน

ในการสรางความสมพนธกบผอนอยางไรตลอดจนไดวางแผนปรบปรงตนเอง ในการสราง

สมพนธภาพกบผอน

5.4 ครใหนกเรยนศกษาใบความร เรองการหาเพอนใหม และใหค าแนะน าในการ

เลอกคบเพอนเพอจะไดมโอกาสพบเพอนใหมทไมเสพสารเสพตด

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบความร เรอง การหาเพอนใหม

6.2 ใบกจกรรม เรอง เพอนดทรใจ

7. การวดผลและประเมนผล

7.1. ตรวจใบกจกรรม

7.2 สงเกตการแสดงความคดเหนและการตอบค าถาม

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนมวธการเลอกคบเพอนใหมทไมเสพสารเสพตดอยางไร

117

ใบความร เรอง การหาเพอนใหม

เพอนเปนบคคลส าคญ บางครงเพอนเทานนทเขาใจเรา ชวยท าใหเรารสกสบายใจ

ปฏกรยาของเพอนและการด าเนนชวตของเพอนมอทธพลตอตวเรา จนกระทงท าใหเราตอง

ท าตามอยางเพอนทงๆ ทเราเคยตงใจวาจะไมท าอยางนนเพราะมนไมถกตอง

ในระหวางการเลกเสพสารเสพตด อาจจะรสกกงวลไมแนใจวาจะมเพอนใหม

หรอไม กลวการอยคนเดยว เหงาเพราะขาดการตดตอและจ าเปนตองเลกคบกบเพอน

ทเสพสารเสพตด การหาเพอนใหมเปนสงจ าเปนบางคนอาจคดไมออกวาจะหาเพอนใหมได

ทไหนและควรท ำอยำงไร

118

ใบกจกรรม เรอง เพอนดทรใจ

ชอ – สกล....................................................................ชน.....................................

ค าชแจง ตอบค าถามและแสดงความคดเหนถงผลกระทบทเกดขนจากการคบเพอน

1. นกเรยนบอกผลกระทบทเกดขน ถาจะมชวตอยโดยไมตองคบใครเปนเพอน

..............................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

2. “เพอนทรใจ” ของนกเรยนคอเพอนแบบใด

..............................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

3. บอกความคดเหนเมอตองคบเพอนทเกยวของกบการใชสารเสพตด

..............................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

4. นกเรยนจะปฏบตตนอยางไรเมออยในกลมเพอนทใชสารเสพตด

..............................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

5.เมอตองเปลยนไปคบเพอนใหมควรเรมตนอยางไร

..............................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

119

1. ชอกจกรรม การจดการอารมณและความคด

2. สาระส าคญ/แนวคด

ความคด (Cognitive) ความรสกทางดานจตใจ (Affective) และพฤตกรรม

(Behavior) มความสมพนธกน ถามสงกระตนดานในดานหนงยอมสงผลกระทบ

ตอการเปลยนแปลงดานอนดวย นกเรยนควรมความเขาใจในสมพนธภาพทจะเกดขน จะท าให

วเคราะหหาสาเหตของการใชสารเสพตดและสามารถจดการกบอารมณและความคด

ทเกดขนได

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนบอกความสมพนธระหวางอารมณ ความคดและพฤตกรรมได

3.2 เพอใหนกเรยนสามารถจดการกบอารมณและความคดของตนเองได

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ใหนกเรยนนงสมาธก าหนดลมหายใจเขา ออก ประมาณ 5 นาท โดยขณะท

นกเรยนนงสมาธ ใหครสรางสถานการณ รบกวน เชน ท าเสยงรบกวน ท าของตก

5.2 ครถามความรสกของนกเรยน เมอครบเวลา 5 นาท และนกเรยนลมตา

5.3 ครใหนกเรยนดภาพทเตรยมไว “ภาพหลายมต”

5.4 ใหนกเรยนเขยนบอกความคดและความรสก ลงในใบงาน เรอง “จนตนาการ

ตามภาพ”

5.5 นกเรยนน าเสนอใบกจกรรมใหครด

5.6 ครสรปความคดแตละคนแตกตางกน บางคนอยในสถานการณเดยวกน

แตเวลาตางกน กมความคดทเปลยนไปไมเหมอนเดม ยอมสงผลตอความรสกทแตกตางกน

ซงเราเลอกทจะคดหรอรสกอยางไรไดดวยตวของเราเอง

5.7 ครใหนกเรยนท าใบกจกรรม เรอง “การปรบเปลยนความคดชวตเปลยนได”

5.8 ครและนกเรยนรวมกนสรป ความคด ความรสก และพฤตกรรมมความสมพนธ

ซงกนและกน ดงนน เมอเปลยนแปลงความคดหรอความรสก กสามารถเปลยนแปลง

พฤตกรรมได

5.9 ครใหนกเรยนทบทวนการด าเนนชวตทผานมาวามปญหา/อปสรรคอยางไร

ทเปนเรองยงยาก ยากใจ ทกขใจ ชวงเวลานนคด รสกอยางไร ท าใบกจกรรมเรอง

“การวเคราะหตนเอง”

120

6. สอและอปกรณ

6.1 รปภาพ “ภาพหลายมต”

6.2 ใบกจกรรม เรอง “จนตนาการตามภาพ”

6.3 ใบกจกรรม เรอง “การปรบเปลยนความคดชวตเปลยนได”

6.4 ใบกจกรรม เรอง “การวเคราะหตนเอง”

7. การวดผลและประเมนผล

ประเมลผลงานจากใบกจกรรม

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนวเคราะหการพฒนา เรองความคด ความรสกและพฤตกรรมของตนเองไดอยางไรบาง

121

ใบกจกรรม เรอง จนตนาการตามภาพ

ชอ – สกล....................................................................ชน.....................................

ค าชแจง โปรดกรอกขอมลใหตรงกบความคดและความรสกของนกเรยน

เมอเหนภาพหรอเหตการณแลวมความคดเหนและรสกอยางไร

ความคดเหน

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

…………………………….…

ความรสกเชนไร

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

…………………………………………

122

ใบกจกรรม เรอง การปรบเปลยนความคดชวตเปลยนได

ชอ – สกล....................................................................ชน.....................................

ค าชแจง ใหนกเรยนทบทวนสาเหตทท าใหนกเรยนใชสารเสพตด

1. ใหเขยนสถานการณ อารมณ ความรสกและความคดลงในชองตอไปน

2. ใหนกเรยนปรบเปลยนความคด ความรสก พฤตกรรม/การกระท าแลวเขยน

ค าตอบลงในชองวาง

สถานการณน าไปส

การใชสารเสพตด

1…………………..………………..

2……………………………….……

3……………………………….……

4…………………………….………

5………………………………..….

ความรสก/อารมณ

1………………….……………..…….

2……………………………………….

3……………………………………….

4……………………………………….

5…………………………..………….

ความคด

1……………….………………

2……………..….……………

3…………….……………….

4………….…..………………

5………………………………

………

พฤตกรรม/

การกระท า(เดม)

1…………………………….

2…………………………..

3……………………...……

4……………….……..……

5……………………………

………

ความรสก(เดม)

1…………………………..…

2………………….………….

3.……………….……………

4.…………….………………

5………………………………

ความคด(เดม)

1………………………..…

2.……………………….…

3.………………….………

4.………………….………

5…………………………

……

พฤตกรรม/

การกระท า(ปรบใหม)

1…………………….……………

2…………………………….……

3………………….………………

4…………………………….……

5…………………………………

…

ความรสก(ปรบใหม)

1……………………….………

2………………………….……

3…………………………….…

4………………………….……

5………………………………

ความคด(ปรบใหม)

1…………….………………

2……………….……………

3………………….…………

4…………………….………

5……………………………

สถานการณน าไปส

การใชสารเสพตด

1……………………………….

2….……………………………

3…….…………………………

4……….………………………

5………………………………

……

123

ใบกจกรรม เรอง การวเคราะหตนเอง

ชอ – สกล....................................................................ชน.....................................

ค าชแจง ใหนกเรยนทบทวนตนเองในเหตการณตางๆ และกรอกขอมลของตนเองใหตรงตาม

ความเปนจรง

ปญหา/อปสรรค ความคด/ความรสก พฤตกรรม ขณะนนกเรยนคด/

รสกอยางไร

124

1. ชอกจกรรม พฤตกรรมเสพตด

2. สาระส าคญ / แนวคด

สารเสพตดจะเปลยนวธคดของบคคล ซงจะมผลตออารมณและพฤตกรรม

ใหโนมเอยงไปในการเสพสารเสพตดมากขน การเรยนรทจะเปลยนชองทางในการคด

การควบคมอารมณและการเปลยนแปลงพฤตกรรมจะกอใหเกดผลดตอการเลกสารเสพตด

3. วตถประสงค

เพอใหนกเรยนเรยนรทจะปรบเปลยนวธคดและควบคมอารมณ

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนสนทนารวมกนถงพฤตกรรมททน าไปสการเสพสารเสพตด

5.2 นกเรยนท าใบกจกรรม เรองพฤตกรรมเสพตด

5.3 ใหนกเรยนศกษา ใบความรเรอง ความคด อารมณ พฤตกรรมตาม

ความเหมาะสมและโรคสมองตดยา

5.4 ครและนกเรยนรวมกนสรปถงการปรบเปลยนวธคดและพฤตกรรมเพอหยด

เสพสารเสพตด

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรองพฤตกรรมเสพตด

6.2 ใบความรเรอง ความคด อารมณ พฤตกรรมตามความเหมาะสมและโรคสมอง

ตดยา

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจใบกจกรรม

7.2 สงเกตการแสดงความคดเหนและการตอบค าถาม

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนมวธคดอยางไรทจะปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนสารเสพตด

8.2 นกเรยนสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมของตนเองใหหยดเสพสารเสพตดได

หรอไม

125

ใบกจกรรม เรอง พฤตกรรมเสพตด

ชอ – สกล....................................................................ชน.....................................

ค าชแจง นกเรยนตอบค าถามตามความเปนจรง

1. ความคดเหนทมตอคนทเสพสารเสพตด………………………………………………………………………………….

...............................................................................................................................................

2. อะไรเปนสาเหตทท าใหตองใชสารเสพตด.............................................................................

...............................................................................................................................................

3. ความรสกเมอตองการเสพสารเสพตด................................................................................

...............................................................................................................................................

4. ถาจะหยดใชสารเสพตดจะเรมตนอยางไร ...........................................................................

...............................................................................................................................................

5. ใหนกเรยนท าเครองหมายหนาขอพฤตกรรมทคดวามความสมพนธกบการเสพ

สารเสพตด

................. การพดเทจ

................. การขโมย

................. ขาดความรบผดชอบ (ไมพบปะกบบคคลในครอบครว/ไมท าตาม

ขอตกลงในการท างาน)

................. เชอถอไมได (ผดนด/ผดค าสญญา)

................. สนใจสขภาพและการดแลตนเองนอยลง(ขาดความสนใจในการดแล

เสอผาตนเองหยดการออกก าลงกาย ไมสนใจในเรองการรบประทาน อาหาร ดสบสนยงเหยง)

................. ขาดความสนใจในการดแลบานเรอน ปลอยใหเลอะเทอะ

................. มพฤตกรรมหนหนพลนแลน (ท าอะไรไมคดไมไตรตรอง)

................. มพฤตกรรมท าอะไรซ าๆ

................. นสยการท างานเปลยนไป(ท างานมากหรอนอยเกนไป หรอไมท าเลย

เปลยนงานใหม เปลยนเวลางานใหม)

................. ขาดความสนใจในสงตางๆ (เชน กจกรรมนนทนาการชวตในครอบครว)

................. แยกตว (ใชเวลาอยคนเดยวมากเกนไป)

................. ขาดหรอเขารวมกลมกบๆ เพอนชากวาปกต

................. ใชสารเสพตดอนๆ หรอหลายๆ ชนด

126

ใบความร เรอง ความคด อารมณ พฤตกรรมตามความเหมาะสมและโรคสมองตดยา

สารเสพตดจะเปลยนวธคดของบคคลซงมผลกระทบตอความรสกและพฤตกรรม

ของบคคล การเปลยนแปลงนมผลกระทบตอกระบวนการเลกเสพสารเสพตดอยางไร

ความคด เกดขนในสมองสวนทใชเหตผล คลายกบโทรทศนฉายใหเราเหนความคด

เหนภายในใจ ความคดสามารถควบคมได ถาตระหนกในความคดของตนเอง กจะสามารถ

เรยนรทจะเปลยนชองทางในการคด การเรยนรวธเปลยนความคดเกยวกบสารเสพตด

เปนเรองส าคญในกระบวนการเลกเสพสารเสพตดมนไมใชเรองงายในการตระหนกในสงทคณ

ก าลงคดอยและเรยนรทจะเปลยนแปลงกระบวนการคดแตถาฝกมนกจะงายเขา

อารมณ เปนเรองของความรสก ความสข ความเศรา ความโกรธ และความกลว

ความรสกเหลานเปนอารมณพนฐาน ความรสกเหลานไมใชสงทดหรอเลว มนเปนสงส าคญ

ในการตระหนกในอารมณของตนเอง การพดคยกบสมาชกในครอบครว เพอนและบคคลอนจะ

ชวยใหเกดการยอมรบในอารมณของตนเอง บางครงอารมณกอใหเกดความพอใจมากกวา

อารมณอนๆเปนเรองปกตทบคคลทกคนจะมอารมณ สารเสพตดสามารถเปลยนอารมณได

ในการเสพสารเสพตดบอยครงทจะมการแสดงออกทางอารมณทมลกษณะผสม บางครงรสก

หงดหงดโดยไมมเหตผลหรอบางครงรสกยงใหญส าคญ ทงๆ ทไมมเหตการณทดนาประหลาด

ใจเกดขนเลย ซงไมสามารถควบคมหรอเลอกความรสกได แตสามารถควบคมวาจะท าอยางไร

เพอใหตอบสนองอารมณนนๆไดอยางเหมาะสม

อะไรทเรยกวา พฤตกรรม การท างาน การเลน การไปหาหมอ และการเสพ

สารเสพตด พฤตกรรมสามารถเปนผลของอารมณ ความคด หรอทงสองอยางรวมกน การตด

สารเสพตดเปนตวกระตนทรนแรงตอความคดและอารมณทจะน าไปสการเสพสารเสพตด

ผลของการตดสารเสพตดนมพลงอยางมาก เปนกระบวนการอตโนมตทน าบคคลไปสการเสพ

สารเสพตด ทงๆทอยภายใตการควบคมเพอเลกการเสพสารเสพตด การมการก าหนดตาราง

การใชเวลาทแนนอน การเขากลมนรนามเกยวกบการไมใชสารเสพตดและการเขารวมกจกรรม

ใหมๆ ทงหมดนเปนวธการทจะชวยควบคมการเสพสารเสพตดอกทางหนง เปาหมายการเลก

เสพสารเสพตด คอ การเรยนรทจะควบคมตนเองขนเรอยๆ ในทสดกจะมพฤตกรรมทลอแหลม

หรอพฤตกรรมเดยวทเกดขนเมอเสพสารเสพตด หรอน าตนเองไปสการเสพสารเสพตด

การเรยนรทจะยอมรบเมอมพฤตกรรมลอแหลมเพยง 1 หรอมากกวา 1 พฤตกรรมทเกดขน

จะชวยใหรวาเมอไหรทจะเรมตนตอสหรอปรบเปลยนพฤตกรรมลอแหลมนอยางจรงจง เพอให

สามารถออกหางจากสถานการณทน าไปสการเสพสารเสพตด

127

โรค “สมองตดยา”

สมองเปนอวยวะสวนหนงของรางกายทส าคญมาก มลกษณะเปนกอนเนอนมๆ หนก

ประมาณ 1.4 กโลกรมอยภายในกระโหลกศรษะ สมองเปนศนยบญชาใหญของรางกาย มสวนทรบ

ขอมลและสงงานออกไปยงกลามเนอและอวยวะตางๆ รวมทงเปนศนยควบคมอารมณ ความรสก

ความจ าความคดสรางสรรคตางๆ สมองจงเปนเสมอนสวนทควบคมนสยใจคอของมนษยซง

ประกอบดวย 2 สวน คอ

1. สมองสวนคด ท าหนาทในการคดตดสนใจเรองตางๆ ดวยเหตผล เมอตดยาเสพตด

ท าใหความคดทเปนเหตเปนผลเสยตามไปดวย ท าใหไมสามารถควบคมตวเองได จงมการใช

ยาเสพตดบอยขนและเลกไดยากขน

2. สมองสวนอยาก เปนสมองอยชนในควบคมสญชาตญาณตางๆ ทจะชวยใหอยรอด

เปนสวนทสงการใหรางกายเกดความอยากทจะแสวงหาสงตางๆ ตามทสมองสงการ สมองสวนนเปน

สอกลางของการเสพยาเสพตดทกชนด เปนทตงของสมองความสขซงน าไปสการตด เมอใชยาเสพตด

บอยๆ ครง จะท าใหสมองสวนคดถกท าลาย การใชความคดทเปนเหตผลเสยไป การท าหนาท

ของสมองสวนอยากมากขนท าใหเกดสมองตดยา ธรรมชาตของรางกายจะมกลไกในการแสวงหา

สงทจ าเปนในการด า รงชวตเชน อาหาร น า เพศสมพนธ และการดแลเอาใจใส เปนตน สงเหลาน

เปนสงเรากระตนความพงพอใจของมนษย สมองมบทบาทส าคญในการกระตนใหเกดพฤตกรรม

ตางๆ เพอใหรางกายไดรบสงเหลาน อยางตอเนองสม าเสมอ สมองสวนทท าหนาทนเรยกวา สมอง

สวนควบคมความพอใจกลไกการท างาน เมอสมองสวนควบคมความพอใจถกกระตนโดยสงเรา

กจะมการหลงสารโดปามนออกมาท าใหเกดความรสกพงพอใจ สขใจ เมอสงเราหมดไป ระดบ

โดปามนลดลงความรสกพงพอใจจะลดลงเชนกน เกดเปนความรสกไมสบายใจ กระวนกระวายใจ

และจ าเปนตองแสวงหาสงเรามากระตนอก เพอรกษาระดบโดปามนในสมองไว ท าใหเกดพฤตกรรม

แสวงหาความพงพอใจ (Rewarding behaviors) และเมอใชยาเสพตดไปนานๆ รางกายปรบสภาพ

ใหเกดความทนทานตอยา ท าใหใชยาในปรมาณเทาเดมแตความรสกไมดเทาเดม เหมอนฤทธยา

ไมเพยงพอจงตองใชยาในปรมาณเพมมากขน จงเกดภาวะตดยาทงรางกาย และจตใจ

ตวอยางการทดลองใชกระแสไฟฟากระตนสมองสวนควบคมความพอใจในหนทดลอง

พบวา มระดบโดปามนสงขนกวาปกต และเมอกระตนไปสกระยะหนงหนเกดการเสพตดกบการถก

กระตนดวยกระแสไฟฟา คอหนจะตองไดรบกระแสไฟฟาอยเรอยๆ และเพมความถของความตองการ

มากขน หนจะเรยนรทจะเปดสวทซปลอยกระแสไฟฟาเขาสตวเอง และเมอไมไดรบการกระตน

จะกระวนกระวาย เกดเปนการเสพตดขน

128

1. ชอกจกรรม ค ามนสญญา

2. สาระส าคญ/แนวคด

ค ามนสญญา เปนสงทบคคลแสดงความมนใจในการจะท าตามทไดตกลงกนไววาจะท าให

ส าเรจตามทไดสญญาไว โดยบคคลนนตองใชความพยายาม ความอดทน ความเชอมนและแรง

ศรทธาในสงทตนยดเหนยวเปนพลงใจ นอกนนยงตองรจกสรางแรงบนดาลใจ ใหกบชวตอยเสมอ

การทคนอยดวยความหวง มเปาหมายชวตทชดเจน มกเปนแรงขบและผลกดนใหมก าลงใจ เมอท าได

กจะเกดความปตยนดตอค าชนชมของคนรอบขาง เมอเราสามารถท าตามสญญาได

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนสรางแรงบนดาลใจในชวตมเปาหมายชวตทชดเจน และคนหาวถชวต

แหงความสขทยงยน

3.2 เพอใหก าลงใจ ในการยดมนตอค าสญญาในการด าเนนชวต โดยไมพงพาสารเสพตด

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนรวมกนแลกเปลยนประสบการณในประเดนดงน

- วถชวตแหงความสขทยงยน - คนตนแบบ

- การสรางแรงบนดาลใจในชวต - การตงเปาหมายในชวต

- การสรางพลงใจ - ค ามนสญญา

5.2 ครใหนกเรยนพจารณาพระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

รชกาลท 9 และบอกความรสกและแลกเปลยนความคดเหนเพอสรางแรงบนดาลใจ และความมงมน

5.3 นกเรยนท าใบกจกรรม เรอง ค ามนสญญา

5.4 ครใหค าปรกษานกเรยน โดยท าใบกจกรรม “คณท าได”

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง ค ามนสญญา

6.2 ใบกจกรรม “คณท าได”

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจสอบใบกจกรรม

7.2 การแสดงความคดเหน

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนแสดงความคดและใหค ามนสญญาในการไมเขาไปยงเกยวกบสารเสพตดได

หรอไม

129

ใบกจกรรม เรอง ค ามนสญญา

ชอ – สกล...................................................................ชน..................................

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนขอความตอทายประโยคดงน

ในความคดของฉน วถชวตแหงความสขทยงยนกคอ...........................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

และแนนอนทสดฉนนกถงเขาเสมอเพราะเขาคอ “คนตนแบบ”ส าหรบฉน

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

และในวนนฉนมวธสรางแรงบนดาลใจ สรางพลงใจในชวตฉนดงน

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ฉนไดคดไดหวงและตงเปาหมายของชวตฉนไวดงน

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ฉนขอใหค าสญญาวา จากนไปฉนจะ

...............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

ฉนอยากจะบอกกบ (ชอ)..................................................................................................

คนทฉนรก นกถง และคดถงเขาทสด อยากจะบอกวา..............................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

130

ใบกจกรรม เรอง “คณท าได”

ค าชแจง ใหครและนกเรยนรวมพดคย โดยครถามนกเรยนและนกเรยนตอบค าถามดงน

1. นกเรยนมความรสกอยางไรตอการใหค ามนสญญาทกลาวแลว ...........................................

...............................................................................................................................................

2. นกเรยนจะปฏบตตามสญญาไดโดย ...................................................................................

...............................................................................................................................................

3. ความภาคภมใจของนกเรยนคอ .........................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

4. ใครคอบคคลทนกเรยนคดวาจะชวยใหนกเรยนประสบความส าเรจ .....................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

131

1. ชอกจกรรม เปาหมายชวต

2. สาระส าคญ / แนวคด

การมจดหมายในชวต เปนสงส าคญประการหนงทท าใหเกดแรงจงใจทจะกระท า

สงตางๆ เพอใหบรรลตามจดหมายนน ซงนกเรยนตระหนกและสามารถระบเปาหมายในชวต

ของตนเองได จะชวยใหนกเรยนควบคมและปฏบตตวเพอน าไปสความส าเรจทตงไว

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนตระหนกถงเปาหมายในชวต

3.2 เพอใหมแนวทางทเปนรปธรรมน าไปสเปาหมายชวต

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนสนทนาแลกเปลยนเรองความส าคญของการมเปาหมายชวต

5.2 ครและนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนและความรสกเมอเขาไปเกยวของ

กบการใชสารเสพตด

5.3 ครใหนกเรยนทบทวนตนเอง ส ารวจความตงใจและเปาหมายชวต

5.4 ใหนกเรยนตอบค าถามในใบกจกรรม เปาหมายในชวต

5.5 ครและนกเรยนรวมกนสรปถงเปาหมายในชวตของนกเรยนพรอมทง

ใหค าปรกษาในการวางเปาหมายในชวตของนกเรยน

5.6 นกเรยนวางแนวทางในการปฏบตตนเพอน าไปสเปาหมายทตนเองตงไว

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง เปาหมายในชวต

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจใบกจกรรม

7.2 สงเกตการแสดงความคดเหนและการตอบค าถาม

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนบอกเปาหมายในชวตของตนเองไดหรอไม

8.2 นกเรยนก าหนดเปาหมายในระยะสน และ/หรอระยาวของตนเองได

8.3 นกเรยนวางแนวทางในการปฏบตตนใหด าเนนการเพอน าไปสเปาหมาย

ทตนเองตงไว

132

ใบกจกรรม เรอง เปาหมายชวต

ชอ – สกล...............................................................ชน.............................

ค าชแจง ใหนกเรยนทบทวนตนเอง ส ารวจความตงใจและวางเปาหมายชวตของตนเอง

โดยตอบค าถามน

1. สถานการณหรอการท ากจกรรมใดทท าใหใชสารเสพตด .....................................................

...............................................................................................................................................

2. รสกอยางไรเมอเขาไปอยในสถานการณทใชสารเสพตด .....................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

3. ใหนกเรยนเปรยบเทยบสถานการณสองดาน ทเขาไปเกยวของ กบกลมผใชสารเสพตด

และไมใชสารเสพตด และเขยนความคดเหนลงตารางดงน

สถานการณทมผใชสารเสพตด สถานการณทไมมผใชเสพสารเสพตด

....................................................................

....................................................................

....................................................................

....................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

4. การวางเปาหมายชวต

ดานการเรยน........................................................................................................

...............................................................................................................................................

ดานอาชพ/การงานในอนาคต.................................................................................

...............................................................................................................................................

การด าเนนชวต......................................................................................................

...............................................................................................................................................

5. นกเรยนมวธปฏบตอยางไรทจะท าใหตนเองไปสเปาหมายทตงไว

1............................................................................................................................

2…………………………………………………………………………………………………………………………………

3…………………………………………………………………………………………………………………………………

133

แบบบนทกการใหค าปรกษา

วนท…………เดอน.....................พ.ศ............

ชอ – สกล...................................................ชน ม......../........เลขท...............อาย...................ป

ชอบดา..............................................อาชพ.................................รายได/เดอน…...............บาท

ชอมารดา...........................................อาชพ.................................รายได/เดอน…..............บาท

สถานภาพบดามารดา...................................มพนอง...............คน นกเรยนเปนคนท................

ใหค าปรกษาเรอง....................................................................................................................

สภาพของปญหา.....................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

บนทกการใหค าปรกษา...........................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ลงชอ.........................................ผใหค าปรกษา

(..........................................)

134

1. ชอกจกรรม บทบาทของครอบครว

2. สาระส าคญ/แนวคด

การท าใหครอบครวตระหนกวา ปญหาทเกดขนจากการใชสารเสพตด

ของบตรหลานเปนปญหาของทกคน การรวมมอกนในการแกไขปญหา โดยการก าหนดบทบาท

ทชดเจน จะชวยใหการแกปญหาบรรลเปาหมายทก าหนด

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหครอบครวตระหนกถงบทบาทของตนเองทสงผลตอการใชสารเสพตด

ของนกเรยน

3.2 เพอใหครอบครวชวยกนหาแนวทางในการปองกนและดแลเดกกลมเสยง

ตอการใชสารเสพตด

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครสมภาษณ พอแม ผปกครอง โดยตงค าถามวา

- พอแม ผปกครองเหนความเปลยนแปลงอะไรของลกบาง

- มผลกระทบอะไรบางทเกดขนในครอบครวเมอบตรหลานอยในสภาพแวดลอม

เสยงตอการใชสารเสพตด

5.2 ครใหนกเรยนรวบรวมพฤตกรรมทเปนปญหาจากการใชสารเสพตด และเขยน

ลงในใบกจกรรม เรอง ผลกระทบจากการใชสารเสพตด

5.3 ครสรปประเดนปญหาทเกดขน

5.4 ครใหพอแม ผปกครองและนกเรยนรวมกนเขยนใบกจกรรม เรอง บทบาท

การแกไขปญหาของพอแม ผปกครองและนกเรยน

5.5 ครสรปสงทครอบครวชวยกนหาแนวทางแกไขปญหาถอเปนสญญาใจ

ทจะชวยกนตดตามด าเนนการใหเปนจรงตอไป โดยครมบทบาททจะเขาไปชวยครอบครว

ตดตามแกไขปญหานกเรยนตอไป

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง ผลกระทบจากการใชสารเสพตด

6.2 ใบกจกรรม เรอง บทบาทการแกไขปญหาของพอแม ผปกครองและนกเรยน

6.3 ใบกจกรรม แบบบนทกการใหค าปรกษา

135

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจสอบใบกจกรรม

7.2 การแสดงความคดเหน

8. ค าถามชวนคด

พอแม ผปกครองและนกเรยน มความคดเหนอยางไรบางในการรวมกนแกไขปญหา

ทเปนสญญาใจรวมกน

136

ใบกจกรรม เรอง ผลกระทบจาการใชสารเสพตด

ชอ – สกล...........................................................ชน........................................

ค าชแจง ใหครอบครว พอแม นกเรยน เขยนพฤตกรรมทเปนปญหาจากการใชสาร

เสพตด น ามาวเคราะหผลทเกดขนทละพฤตกรรม และเขยนลงในตารางน

พฤตกรรมทเกดขนจากการใชสารเสพตด ผลทเกดขน

1……………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

1. ตอตนเอง

...................................................................

...................................................................

2. ตอครอบครว

...................................................................

...................................................................

3. ตอสงคม

...................................................................

...................................................................

2……………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

1. ตอตนเอง

...................................................................

...................................................................

2. ตอครอบครว

...................................................................

...................................................................

3. ตอสงคม

...................................................................

...................................................................

137

ใบกจกรรม เรอง บทบาทการแกไขปญหาของครอบครว พอแม ผปกครองและนกเรยน

ชอ – สกล...........................................................ชน........................................

ค าชแจง ใหครอบครว พอแม และนกเรยนชวยกนจดล าดบความส าคญของปญหา

วาควรแกปญหาใด กอน – หลง ตามล าดบ และก าหนดบทบาทวาแตละปญหา พอ

แม ควรมบทบาทอยางไร นกเรยนควรมบทบาทอยางไร และเขยนลงในตารางน

พฤตกรรมทเกดขน

จากการใชสารเสพตด ตองการแกไขเปน บทบาทของนกเรยน

บทบาทของ พอแม

ผปกครอง

1……………………………..

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

………………………………

………………………………

………………………………

2……………………………..

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

3……………………………..

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

4……………………………..

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

5……………………………..

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

……………………………….

138

แบบบนทกการใหค าปรกษา

วนท…………เดอน.....................พ.ศ...............

ชอ – สกล.....................................................ชน ม......../........เลขท...............อาย................ป

ชอบดา..................................................อาชพ...............................รายได/เดอน................บาท

ชอมารดา..............................................อาชพ...............................รายได/เดอน................บาท

สถานภาพบดามารดา..................................มพนอง...............คน นกเรยนเปนคนท.................

ใหค าปรกษาเรอง....................................................................................................................

สภาพของปญหา.....................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

บนทกการใหค าปรกษา...........................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ลงชอ.........................................ผใหค าปรกษา

(..........................................)

139

ใบความร เรอง บทบาทครอบครวกบการเลกสารเสพตด

บทบาทของสมาชกครอบครว

1. เขาใจกลไกการเสพตด ยอมรบขอจ ากด 2. หยดพฤตกรรมสงเสรมการใช

สารเสพตด

3. ใหความชวยเหลอทผเสพตดตองการ 4. ใหก าลงใจ

5. อดทนกบกระบวนการเลกเสพสารเสพตด

การปฏบตในการอยรวมกบผตดสารเสพตด

1. เรยนรและยอมรบขอจ ากดของการใชชวตรวมกน

2. เรยนรสญญาณเตอนการกลบไปเสพสารเสพตดซ า

3. เรยนรเกยวกบตวกระตนและวธการจดการ

4. เรยนรสภาวะทางอารมณและการจดการกบอารมณของตนเอง

5. ฝกการสรางสมพนธภาพและทกษะการสอสารอยางมเหตผล

6. มจดมงหมายรวมกน

การปฏบตตวส าหรบสมาชกครอบครวในชวงการเลกสารเสพตด

ชวงแรกเรมตน - ท าขอสญญาในการรกษา

(ระยะขาดยา - ยอมรบวาการตดยาเปนภาวะทางการแพทย

ระยะฮนนมน) - สนบสนนการหยดสารเสพตด และสรา

- เรยนรเกยวกบตวกระตนและวธการจดการไมใหผรบ

การบ าบดหวนกลบไปเสพสารเสพตด

ชวงกลาง - ตดสนใจวาคนดกบผตดสารเสพตดหรอไม

(ระยะหยดสาร - เรยนรการชวยเหลอแทนการเขาขางผตดสารเสพตด

เสพตดทยดเยอ) - หาทางท าใหชวตของตนเองมคณคา

ระยะอปสรรค - ฝกทกษะการสอสารทมเหตผล

ชวงปลาย - เรยนรทจะยอมรบขอจ ากดของการปรบตวอยกบผ

(ระยะปรบตว) ตดสารเสพตด

- พฒนาตนเอง สขภาพ การด าเนนชวตทพอด

- ส ารวจตนเอง เมอผปวยกลบไปเสพสารเสพตด

- อดทนกบกระบวนการเลกสารเสพตด

กลมท 3

กลมบ าบด

141

แผนผง แนวทางการด าเนนการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา กลมบ าบด

การบาบดนกเรยนทเสพตดแลว เนนการมสวนรวมประกอบดวย แพทย

ผปกครอง ครทปรกษา งานแนะแนว พยาบาลของสถานศกษา และครผรบผดชอบ

งานสารเสพตดของโรงเรยน เนนการดแลแบบองครวม ดานรางกาย ความคด ความรสก

พฤตกรรม และดแลเฝาระวงดานสภาแวดลอมทเสยงตอการเขาไปยงเกยวกบสารเสพตด

โดยการพฒนา เปลยนทศนคต ฝกทกษะอาชพ ทากจกรรมสรางสรรคตามความสนใจ

กจกรรมจตอาสา ฯลฯ

หมายเหต สามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบบรบทของสถานศกษา

งานสารเสพตด

ประสานงาน

ภายนอกสถานศกษา

งานพยาบาล

โรงพยาบาล งานระบบดแล

ชวยเหลอนกเรยน

นกเรยน

งานแนะแนว

คณะกรรมการฯ

ครทปรกษา

ผปกครอง

เครอขาย ศนยบ าบด

ฯ

ดแลเฝาระวง

นกเรยน

ประสานงาน

ภายในสถานศกษา

142

แนวทางการจดกจกรรม ส าหรบกลมบ าบด

วตถประสงค

เพอใหนกเรยนรบรวามปญหาเรองสารเสพตดเหนคณคาในตนเอง

มความเชอมน แรงจงใจในการบาบด

ล าดบท ชอกจกรรม ผลลพธ

1 บทบาทของพอแมในการดแลลกใชสารเสพตด LS, K

2 สารเสพตดและผลกระทบจากการใช LS, K

3 คณคาแหงชวต LS

4 สญญาใจ EF

5 การจดการกบสภาวะความอยากเสพสารเสพตด EF, K

6 การสนบสนนจากครอบครว/สงคม EF

7 อารมณ ความคดและความรสก LS, K

8 การแกปญหาอยางชาญฉลาดและเปนระบบ LS

9 เทคนคการปฏเสธ LS

10 ความเชอมนในการหยดใชสารเสพตด EF

11 การวางแผนชวตในการไมใชสารเสพตด EF

12 สงยดเหนยวจตใจ (เปาหมายและคณคาของชวต) EF

Drug Addict Knowledge : K (ความรเกยวกบสารเสพตด

Executive Function : EF (ทกษะสมองเพอชวตทส าเรจ

Life Skill : LS (ทกษะชวต)

143

1. ชอกจกรรม บทบาทของพอแมในการดแลลกใชสารเสพตด

2. สาระส าคญ / แนวคด

การใหครอบครวตระหนกวาปญหาทเกดขนจากการใชสารเสพตดของบตรหลาน

เปนปญหาของทกคน การรวมมอกนในการแกไขปญหาโดยการกาหนดบทบาททชดเจน

จะชวยใหการแกไขปญหาบรรลตามเปาหมายทกาหนด

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหพอแมตระหนกถงบทบาทของตนเองทสงผลตอการใชสารเสพตด

ของนกเรยน

3.2 เพอใหพอแมรวมกนหาแนวทางในการแกไขปญหาการใชสารเสพตด

ของนกเรยน

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครสมภาษณพอแม โดยตงคาถามดงน

- พอแมเหนความเปลยนแปลงอะไรในตวลกบาง

- เมอลกใชสารเสพตดมผลกระทบอะไรตอพอแมบาง

5.2 ครและพอแมชวยกนจดลาดบความสาคญของปญหาและการแกไข ตามลาดบ

กอนหลงลงในใบกจกรรมเรอง บทบาทของพอแมและนกเรยนในการแกไขปญหาการใช

สารเสพตด

5.3 ครสรปสงท พอแม นกเรยนชวยกนหาทางแกไขปญหา

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรมเรอง บทบาทของพอแมและนกเรยนในการแกไขปญหาการใช

สารเสพตด

6.2 แบบบนทกการใหคาปรกษา แบบบนทกการสมภาษณ

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจงาน

7.2 สงเกตการแสดงความคดเหนและการตอบคาถาม

8. ค าถามชวนคด

8.1 ขอสรปบทบาทของพอแมในการแกไขปญหาการใชสารเสพตดของลกคออะไร

144

ใบกจกรรม เรอง บทบาทของพอแมและนกเรยนในการแกไขปญหาการใชสารเสพตด

ชอ – สกล......................................................................ชน........................................

ค าชแจง ใหพอแมและนกเรยนชวยกนจดลาดบความสาคญของปญหาวาควรแกไข

ปญหาใด กอน-หลง ตามลาดบและกาหนดบทบาทวาแตละปญหา พอแม ควรมบทบาท

อยางไร นกเรยนควรมบทบาทอยางไร และเขยนขอความลงในตารางน

ตารางแกไขปญหาตามล าดบความส าคญเรงดวน

ตวกระตนทม

อทธพลทท าให

กลบมาใช

สารเสพตดอก

ตองการแกไขเปน บทบาทของนกเรยน บทบาทของพอแม

1 …………………………

……………………………

……………………………

1 …………………………….

………………………………..

……………………………….

1 …………………………….

……………………………….

……………………………….

1 ………………………………

…………………………………

…………………………………

2 …………………………

……………………………

……………………………

2 …………………………….

………………………………..

……………………………….

2 …………………………….

……………………………….

……………………………….

2 ……………………………

…………………………………

…………………………………

3 …………………………

……………………………

……………………………

3 …………………………….

………………………………..

……………………………….

3 …………………………….

……………………………….

……………………………….

3 ……………………………

…………………………………

…………………………………

4 …………………………

……………………………

……………………………

4 …………………………….

………………………………..

……………………………….

4 …………………………….

……………………………….

……………………………….

4 ……………………………

…………………………………

…………………………………

5 …………………………

……………………………

……………………………

5 …………………………….

………………………………..

……………………………….

5 …………………………….

……………………………….

……………………………….

5 ……………………………

…………………………………

…………………………………

145

แบบบนทกการใหค าปรกษา

วนท……………เดอน........................พ.ศ.....................

ชอ – สกล.........................................................ชน ม......./......เลขท............อาย...................ป

ชอบดา................................................อาชพ...........................รายได/เดอน......................บาท

ชอมารดา............................................อาชพ...........................รายได/เดอน......................บาท

สถานภาพบดามารดา.....................................มพนอง...........คน นกเรยนเปนคนท..................

ใหคาปรกษาเรอง...................................................................................................................

สภาพของปญหา.....................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

บนทกการใหคาปรกษา............................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ลงชอ.........................................ผใหคาปรกษา

(..........................................)

การตดตามผล

วนท…………เดอน............................พ.ศ......................

ไดตดตามพฤตกรรมของ..........................................................................มความเหนวา

พฤตกรรมดาน.......................................................................................................................

ดมาก ดขนเลกนอย เหมอนเดม หนกขนกวาเดม

พฤตกรรมดาน........................................................................................................................

ดมาก ดขนเลกนอย เหมอนเดม หนกขนกวาเดม

146

แบบบนทกการสมภาษณนกเรยน

วนท……..………เดอน.................................พ.ศ...............เวลา............................

ชอ – สกล................................................ชน ม......../........เลขท...........อาย..............ป

สถานทสมภาษณ...................................................................................................................

จดหมายของการสมภาษณ

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

สรปผลการสมภาษณ

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ขอสงเกต

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ขอเสนอแนะ

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

นดสมภาษณครงตอไป เรอง

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

เสรจสนการสมภาษณ เวลา........................................

ลงชอ.........................................ผสมภาษณ

(............................................)

ตาแหนง....................................................

147

1. ชอกจกรรม สารเสพตดและผลกระทบจากการใช

2. สาระส าคญ / แนวคด

กระบวนการตดสารเสพตด เกดขนอยางเปนขนตอน จะชาหรอเรวขนอยกบ

วธการใช ปรมาณและความถของการใช สารเสพตดเปนยากระตนประสาท ทาใหสมอง

ฝายควบคมความคดและใชเหตผลสญเสยการทาหนาทไปโดยแสดงออกทางพฤตกรรม

ทผดปกต ไปจนควบคมตนเองเรองการใชไมไดและกลายเปนโรคสมองตดยา การรบร

ถงผลกระทบ ผลเสยดานตางๆทเกดขนจากการเสพ สารเสพตด มความจาเปนอยางยง

เพราะการใชสารเสพตดตดตอเปนระยะเวลานานทาใหเกดผลเสยเพมมากขนจนไมสามารถ

รกษาใหกลบมาเปนปกตได

3. วตถประสงค

เพอใหนกเรยนมความร มความเขาใจเรองผลกระทบของการใชสารเสพตด

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครสนทนาแลกเปลยนกบนกเรยนเรองผลกระทบของการใชสารเสพตด

5.2 ครใหนกเรยนทาใบกจกรรมเรอง สารเสพตดและผลกระทบจากการใช

5.3 ครใหความรเกยวกบสารเสพตดและผลกระทบทเกดขนจากการใชสารเสพตด

5.4 ครสรปประเดน เนอหาทคยกบนกเรยน และเนนยา ประเดนทสาคญ

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง สารเสพตดและผลกระทบจากการใช

6.2 ใบความร เรอง สารเสพตด (ความรในบทท 2)

6.3 ใบความร เรอง วงจรการใชสารเสพตด

7. การวดผลและประเมนผล

การซกถามและการสรปประเดนสาคญ

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบสารเสพตดอยางไรบาง

148

ใบกจกรรม เรอง ความรเรองสารเสพตดและผลกระทบจากการใชยา

ชอ – สกล.......................................................สกล..................................

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบขอคาถามตอไปน

1. สารเสพตดทนกเรยนรจกคอ

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

2. ผลกระทบจากการใชสารเสพตดตาม ขอ 1

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

3. ตวกระตนททาใหอยากเสพสารเสพตดคอ

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

4. สาเหตททาใหกลบไปเสพซาคอ

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

5. ทาอยางไรจงแกไขปญหาการกลบไปเสพซา

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

149

ใบความร เรอง วงจรการใชสารเสพตด

วงจรการใชสารเสพตด

ตวกระตน คด อาการอยากเสพ เสพสารเสพตด

ตวกระตน ไดแก คน สถานท สงของ อารมณความรสก และเวลา ซงเปนสาเหตให

เกดอาการอยาก ตวอยาง เชน ถาทกคนวนศกรคนเราไดรบเงนแลวออกไปหาเพอนนอกบาน

แลวเสพสารกระตน ตวกระตนควรจะไดแก

- คนวนศกร

- เวลาหลงเลกงาน

- เงน

- เพอนทเคยเสพ

- สถานเรงรมย

สมองของคนซงเคยผานการใชสารเสพตดมากอนจะมความสมพนธกบตวกระตนท

ทาใหเกดการใชสาร การใชสารเปนผลมาจากการตองเผชญกบสงกระตนเดมๆ ตวกระตนเพยง

ตวเดยวเปนสาเหตทนาไปสการเสพสารเสพตดได ดงน

ตวกระตน คด อาการอยากเสพ เสพสารเสพตด

(จะเปนวงจรทเขามาครอบงาความรสกใหกลบไปใชสารเสพตดอก)

150

สงส าคญทสดในการบ าบดรกษา คอ การหยดกระบวนการททาใหเกดอาการ

อยากเสพมวธงายๆทตองทาเปนอนดบแรก คอ

1. แยกแยะชนดของตวกระตน

2. หลกเลยงกบการเผชญกบตวกระตนใหมากทสดเทาทจะทาได (เชน อยาพกพา

เงนสดจานวนมากๆ เนองจากเมอมเงนจานวนมากกมโอกาสทจะไปใชสารเสพตดอก)

3. มวธการจดการกบตวกระตนไดหลายวธ ( เชน การออกกาลงกาย การเขารวม

ประชมกลมผตดสารเสพตดนรนามในคนวนศกร)

พงระลกไวเสมอวา เมอตดสนใจเลกเสพสารเสพตดแลว แตตวกระตนยงมผลตอ

สมองทใหเกดอาการอยาก เพราะฉะนนความตงใจทตองการหยดเสพสารเสพตดเพยง

อยางเดยวนนไมเพยงพอ ตองนาไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมดวย ซงจะชวยใหเขาใจ

สงกระตนไดอยางชดเจนมากขน

ขออางทท าใหตองกลบไปเสพซ า

เมอไรกตามทตดสนใจจะหยดเสพหรอเลกเสพสารเสพตด จะตองยนยอมทจะ

เปดเผยเหตผลของการททาใหกลบไปเสพซา การคดในเชงเหตผลจะตอสกบความคด

ของการใชสารเสพตด จะรสกวาความคดกาลงตอสกน ตองมเหตผลมากพอทจะไมกลบไป

เสพสารเสพตด ขอโตแยงทเกดขนในใจจะสวนสาคญทจะนาไปสการเสพสารเสพตด ในอดต

ทผานมากครงแลวทตองยอมแพกบขอโตแยงเหลาน แลวกลบไปเสพซาอก

151

ความคดท าใหเกดอาการอยากเสพสารเสพตด

อาการอยากไดเกดขนอยางตรงไปตรงมาเสมอ และไมงายทจะแยกแยะรปแบบ

ของอาการอยากสารเสพตดไดอยางชดเจน ความคดทจะใชสารเสพตดจะเกดขนทละนอย

ทละนอยโดยเราไมรสกตว จาเปนตองใชความพยายามอยางมากทจะหยดความคดเหลาน

ถายงหมกมนทจะคดเรองการเสพสารเสพตดตอไปอกเทากบวาตดสนใจเลอกทจะเรมกลบไป

ตดซา ยงคดเรองการเสพมากขนเทาใดโอกาสทจะกลบไปตดซากเพมมากขนเทานน

กระบวนการทเกดขนเองโดย “อตโนมต”

ในระหวางสภาวะการตดสารเสพตด ตวกระตน ความคด อาการอยากและเสพ

สารเสพตดมกจะไปดวยกน อยางไรกตามปกตแลวจะเกดขนเปนลาดบตอเนอง ดงตอไปน

ตวกระตน คด อาการอยากเสพ เสพสารเสพตด

152

1. ชอกจกรรม คณคาแหงชวต

2. สาระส าคญ / แนวคด

คนทกคนมคณคาในตนเอง คนเราเลอกเกดไมได บางคนเกง บางคนออนแอ

บางคนมปมดอย มทกข มสข แตกตางกน การรจกนาความดทมอยในตนเองมาพฒนา

ใหเปนจดเดนทเกดประโยชนตอตนเองและสงคม นาสงทเปนขอบกพรองมาแกไขปรบปรง

และปรบเปลยน ใหเกดประโยชนแกตนเองและผอนไดเปนการกระทาทนาชนชมยกยอง

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนไดทบทวนสงทภาคภมใจของตนเอง

3.2 เพอใหนกเรยนวเคราะหผลทไดรบจากสงททาใหเกดความภาคภมใจ

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครสนทนาแลกเปลยนกบนกเรยน เรองชวตทมคณคามแบบอยางในการดาเนน

ชวตอยางไร

5.2 ใหนกเรยนทาใบกจกรรม เรอง คณคาของฉน

5.3 ครและนกเรยนรวมกนสรปใบกจกรรม คณคาของฉน

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรมเรอง “คณคาของฉน”

7. การวดผลและประเมนผล

ตรวจสอบใบกจกรรม

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนบอกไดหรอไมวาตนเองมขอด – ขอเสย อยางไรบาง

8.2 นกเรยนบอกวธพฒนาขอดหรอปรบปรงขอบกพรองของตนเองไดหรอไม

และตองทาอยางไร

153

ใบกจกรรม เรอง “คณคาของฉน”

ชอ – สกล.........................................................ชน..................................

ค าชแจง ใหนกเรยนไดทบทวนสงทภาคภมใจของตนเอง และวเคราะหผลทไดรบจากสงททาให

เกดความภาคภมใจ

ความภาคภมใจของฉน .................................................

.................................................

..............................................

เกดประโยชนกบใคร ?

.................................................

.................................................

........................................

รสกอยางไร ?

.................................................

.................................................

........................................

ท าเมอไหร ?

.................................................

.................................................

........................................

154

1. ชอกจกรรม สญญาใจ

2. สาระส าคญ / แนวคด

การปรบเปลยนพฤตกรรมนกเรยนทใชสารเสพตดทไดผลดตองอาศยความรวมมอ

จากผปกครอง ตวนกเรยนและครในฐานะผชวยเหลอ

3. วตถประสงค

3.1 เพอสรางความเขาใจและทาความตกลงรวมกนในการปรบพฤตกรรม

ของนกเรยน

3.2 เพอใหเกดความรวมมอของผปกครองในการปรบพฤตกรรมของนกเรยน

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครแจงวตถประสงคกบผปกครอง และนกเรยน ในการทากจกรรมครงน

เพอทาความตกลงรวมกน ในการปรบพฤตกรรมการใชสารเสพตดของนกเรยน

5.2 ใหนกเรยนและผปกครองทาสญญาใจลงในใบกจกรรม เรอง สญญาใจ

5.3 คร ผปกครอง นกเรยนรวมกนสรปคาสญญาทนกเรยนทาตอครและผปกครอง

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง สญญาใจ

6.2 ใบความร เรอง องคประกอบการเสพตด

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจสอบใบกจกรรม

7.2 ความคดเหนของผปกครอง

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนและผปกครองเขยนสญญาใจตอกนอยางไรบาง

155

ใบกจกรรม เรอง สญญาใจ

ค าชแจง ใหนกเรยน และผปกครองทาสญญาใจ โดยเตมขอความลงในแบบบนทกสญญาใจ

ดงน

ขาพเจา ด.ช./ด.ญ./นาย/นางสาว ____________________________________

นกเรยนชนมธยมศกษาปท__________ ไดหลงผดในการใชสารเสพตดประเภท _____________

แตขณะนขาพเจาไดเรยนร โทษและพษภยของสารเสพตด เพอลด ละ เลก การใชสารเสพตด

โดยมครเปนผดแลชวยเหลอใหขาพเจาหลดพนจากวงจรการใชสารเสพตดอยางถาวร

ขาพเจายนด ใหความรวมมอในการปฏบตตน ดงน

1. ____________________________________________________________________

2. ____________________________________________________________________

3. ____________________________________________________________________

4. ____________________________________________________________________

ขาพเจา น.ส./นาง/นาย ______________________________________________

ผปกครองของ______________________________________นกเรยนชน___________ไดรบทราบ

ถงความปรารถนาดของโรงเรยนทจะชวยนกเรยนทหลงผดใหกลบตวเปนคนด ขาพเจายนดให

ความรวมมอสนบสนน ใหนกเรยนในความปกครองของขาพเจา ปฏบตตามสงทเขยนไวแลว

ตามขอความขางตนทกประการ

________________________ _______________________

(_______________________) (______________________)

นกเรยน พอ - แม ผปกครอง

156

ใบความร เรอง องคประกอบการเสพตด

การเสพตดเกดจากองคประกอบ 3 ประกอบ ไดแก

1. สารเคมในรางกาย โดยพบวา ยาบาซงเปนสารกระตนจะออกฤทธตอเซลสมอง

ชวยใหสมองหลงสารเคมชนดหนงทาใหรสกสบาย แตหากมการใชยาบอยครง และหยดใช

จะทาใหการทางานของสมองเหนอยลาลง ผเสพจะซม และออนเพลย จงตองเสพยาซา

เพอใหรางกายสดชนขน และตองเพมขนาดขนเรอยๆ เพอใหไดความรสกสดชนเหมอน

ทเคยรสก

2. นสยความเคยชน เราจะพบวาคนสวนใหญจะเคยชนกบสงทเคยทา เชน คนทตด

บหรมกจะหยบบหรมาสบในเวลาเดมๆ ทเคยสบ หรอเมอพบเพอนทสบ เหตผลเหลานอธบาย

ไดดวยกระบวนการเรยนรของ Pavlov ทสนขนาลายไหลเมอเหนอาหาร เมอ Pavlov สนกระดง

พรอมอาหาร สนขนาลายไหล เมอทาเชนนหลายๆครงเพยงสนกระดงโดยไมมอาหาร สนข

กจะนาลายไหลมาดวย

3. อารมณ จตใจ เราพบวาปญหาอารมณ และจตใจมผลผลกดนใหเดกใชยา

ในขณะเดยวกน ปญหาการใชยากกอใหเกดปญหาดานจตใจเชนเดยวกน และทพบเสมอ

กคอ เดกทเสพยามกมภาวะอารมณซมเศรารวมดวยทตองการความเหนใจ และชวยเหลอ

157

“โรคสมองตดยา”

สมองตดยาไดอยางไร

การตดยาเสพตดเปนกระบวนการตอเนองเกดขนอยางชาๆ จากการเสพยา

เปนครงคราวสการเสพทถขนจนเสพทกวนและวนละหลายครง การเสพยาเสพตดเกยวของ

กบสมอง 2 สวน คอ สมองสวนคด (Cerebral cortex) และสมองสวนอยาก (Limbic system)

สมองสวนคด เปนสมองสวนททา หนาทคดและตดสนใจดวยสตปญญาแบบมเหตผล

สวนสมองสวนอยาก เปนศนยควบคมอารมณและพฤตกรรม เมอใชยาบา/เมทแอมเฟตามน

จะไปกระตนปลายประสาทในสมองใหหลงสารเคมสมองออกมาจานวนมาก สารเคมดงกลาว

จะไปกระตนศนยความสขทา ใหเกดความรสกเปนสขขน เมอใชยาบา/เมทแอมเฟตามนบอยๆ

ครงการทา งานของสมองจะเปลยนแปลงไป การใชความคดทเปนเหตเปนผลจะสญเสยไป

และถกควบคมดวยสมองสวนอยากแทน ผทใชยาบา เมทแอมเฟตามนจงมกแสดงพฤตกรรม

ทไมเหมาะสมมอารมณกาวราว หงดหงดงาย ไมสามารถควบคมตนเองได จงทา ใหม

การเสพยาเสพตดบอยขน เมอเสพยาบาบอยขน ยาบา/เมทแอมเฟตามนจะทา ลายเซลสมอง

บางสวน และทา ใหสารเคมสมองมปรมาณลดนอยลง ทา ใหความสามารถในการคด

และการจา ลดนอยลง และมผลทา ใหมอาการทางจตและเกดโรคจตในทสด

158

1. ชอกจกรรม การจดการกบสภาวะความอยากเสพสารเสพตด

2. สาระส าคญ / แนวคด

ความอยากเสพสารเสพตดเปนปจจยสาคญและมอทธพลตอพฤตกรรมการกลบไป

เสพซาของนกเรยน โดยเฉพาะในระยะแรกของการหยดเสพ การมความร ความเขาใจเกยวกบ

ตวกระตนและปรากฏการณการเกดความอยากเสพสารเสพตด เพอใหนกเรยนไดรวธการเฝา

ระวง ตดตาม และแยกแยะความรสกดงกลาวไดดวยตนเองอยางมสต การฝกทกษะการจดการ

กบความรสกนน จะชวยทาใหความรสกอยากเสพลดความถและความรนแรงจนกระทงหมดไป

ในทสด

3. วตถประสงค

3.1 นกเรยนมความร ความเขาใจสภาวะของความรสกอยากเสพสารเสพตด

3.2 นกเรยนสามารถวเคราะห และแยกแยะตวกระตนททาใหเกดความรสก

อยากเสพสารเสพตด

3.3 นกเรยนสามารถเผชญความรสกอยากเสพสารเสพตดและจดการ

กบความรสกอยากเสพสารเสพตดได

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครสอบถามเกยวกบอารมณความรสกของนกเรยนเกยวกบการหยดใช

สารเสพตดในชวงเวลาทผานมา

5.2 ใหนกเรยนระบปญหา หรออปสรรคทเกดขนในการหยดใชสารเสพตด

5.3 ครถามนกเรยนวา “ทผานมามความรสกอยากกลบไปเสพซาอกหรอไม

และความรสกนนเกดขนจากสาเหตอะไร”

5.4 ครใหนกเรยนศกษาใบความร เรอง “ความรสกอยากเสพสารเสพตด

และตวกระตน” และใบความรเรอง “ปรากฏการณความรสกอยากเสพสารเสพตด

และการจดการกบความอยากเสพ”

5.5 ใหนกเรยนวเคราะหและแยกแยะวาอะไรเปนตวกระตนใหตนเองรสก

อยากกลบไปเสพสารเสพตด และแลกเปลยนประสบการณและเทคนคการเผชญ

และการจดการความรสกอยากเสพสารเสพตดของตนเองทเคยทาสาเรจ แลวเขยนลงใน

ใบกจกรรม เรอง “ตวกระตนททาใหรสกอยากเสพ และการจดการกบความอยากเสพ

สารเสพตด”

159

5.7 ครและนกเรยนรวมกนสรป วธการปฏบตตนอยางมประสทธภาพ เพอจดการ

กบความรสกอยากเสพสารเสพตด

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบความร เรอง “ความรสกอยากเสพสารเสพตดและตวกระตน”

6.2 ใบความร เรอง “ปรากฏการณความรสกอยากเสพสารเสพตด และการจดการ

กบความอยากเสพ”

6.3 ใบกจกรรม เรอง “ตวกระตนททาใหรสกอยากเสพ และการจดการกบ

ความอยากเสพสารเสพตด”

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจสอบจากการทาใบกจกรรม

7.2 สงเกตการแสดงความคดเหนและการตอบคาถาม

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนบอกสงททาใหเกดความรสกอยากเสพสารเสพตดไดหรอไม

8.2 นกเรยนสามารถวเคราะห และแยกแยะตวกระตนททาใหเกดความรสก

อยากเสพสารเสพตดไดหรอไม

8.3 นกเรยนบอกวธการปฏบตตนเพอจดการกบความรสกอยากเสพสารเสพตด

ไดอยางมประสทธภาพไดหรอไม

160

ใบความร

เรอง “ความรสกอยากเสพสารเสพตดและตวกระตน”

ความรสกอยากเสพสารเสพตด จะเกดขนไดในชวงของการหยดเสพ โดยเฉพาะ

ในระยะเวลาแรกๆความรสกอยากเสพจะเกดขนเปนชวงๆ เมอมสงหนงสงใดมากระตน

ซงสงทมากระตนนเรยกวา “ตวกระตน”เปนสงทมพลงอยางมาก หากเกดขนกยากทจะยบยง

และตานทาน อยางไรกตาม ความรสกอยากเสพไมใชสงผดปกตทเกดขนกบผทตดสารเสพตด

ทวไป แตเปนเรองธรรมดาทเกดขนตามปกตซงเราควรตองเรยนรเพอใหเขาใจในธรรมชาต

ทเกดขน เพอเตรยมตวเผชญกบตวกระตนในระยะแรกของการหยดเสพ และปองกนความเสยง

ทจะกลบไปเสพสารเสพตดอกครง ดงนนหากเรารวาสงใดเปนตวกระตนควรหลกเลยง

จากสงนน

ตวกระตน เกดจากสงแวดลอมรอบๆ ตวเรา ทงทมองเหนได เชน บคคล สถานท

เวลา เงน หรอสงของทเกยวของกบการเสพสารเสพตด รวมทงสงทมองไมเหน เชน ความคด

อารมณ ความรสก ความทรงจาในอดตทเกยวของกบการเสพสารเสพตด เชน ในอดตเมอเกด

ความรสกเหงากจะใชสารเสพตด ในระยะของการหยดเสพ หากเกดความรสกเหงาขนกรสก

อยากกลบไปเสพอกเปนอยางมากเปนตน

161

เรอง “ปรากฏการณความรสกอยากเสพสารเสพตด

และการจดการกบความอยากเสพ”

ลกษณะความรสกอยากเสพสารเสพตด การเผชญและการจดการกบความอยากเสพ

2-3 นาท

ภาพลกษณะของความรสกอยากเสพสารเสพตดโดยทวไป

ความอยาก คอ ความรสกหรออารมณทหวนนกถงการเสพสารเสพตดทเคย

ผานมา และทาใหอยากเสพอกในระยะแรกๆ ของการหยดเสพ ซงเปนสาเหตหลกททาให

คนจานวนมากกลบไปเสพสารเสพตดซา โดยเฉพาะอยางยงชวงแรกของการบาบด ความอยาก

เกดไดทกขณะไมวาเราจะอยทไหน เราจะทา อะไร “มนเปนไปไดอยางไร ทาไมเราหวนนกถง

มนอก อยากจะกลบไปเสพใหสบายใจ ซงมนไมถกตอง ทาไมสงนจงเกดขนกบตวเรา”

อารมณอยากเสพจะเกดขนเมอเราถกกระตนดวยสงหนงสงใดทมอทธพลตอเรา

ความรสกอยากเสพจะเรมเกดขน และคอยๆ รนแรงขนจนยากทจะยบยง หากเรามสต

ตามความรสกทน เราจะสามารถยบยงมนได เพราะความรสกอยากเสพสงสด จะเปน

ชวงเวลาสนๆ และจะคอยๆ ลดลงเองภายใน 2-3 นาท และหมดไปในทสด ซงความรสกท

เกดขนน จะมลกษณะคลายๆ การเกดของคลนในทะเล ทคอยๆ กอตวรนแรงมากขนๆ แลวก

คอยๆ สงบลง ดงนนเมอเราเรยนรและเฝาตดตามความคดและอารมณทเกดขนอยางรเทาทน

และเมอทา บอยๆ จะชวยใหเราเผชญกบความรสกอยากเสพไดดขน อยางไรกตามการทา

จตใจใหสงบนง เพอใหมสต เฝาตดตามความคดและรบรอารมณของตนเองเปนเรองยาก

เปรยบเสมอนนาทกลงอยบนใบบว ยากทจะบงคบใหหยดนง ตองใชเวลาในการฝกฝน

และจบความรสกนนใหได และหากรสกวาจะตานทานความรสกไมไหว ใหจนตนาการวาเรา

กาลงเลนโตคลน โดยตวเราอยบนยอดคลน และพลวตามคลนไปอยางรทน และพดกบตวเอง

ในทางบวก เชน “อดทนไว ความรสกนกาลงจะหมดไป”

162

ใบกจกรรม เรอง “ตวกระตนทท าใหรสกอยากเสพและการจดการกบ

ความอยากเสพสารเสพตด”

ชอ – สกล..........................................................ชน..................................

ค าชแจง 1. ใหนกเรยนทบทวนประสบการณทผานมาวา อะไรเปนตวกระตนใหนกเรยน

เกดความรสกอยากเสพสารเสพตด โดยเขยนลงในตารางเรยงลาดบจากมากไปหานอย

ตวกระตนทมองเหนได ตวกระตนทมองไมเหน

2. เมอเกดความรสกอยากเสพสารเสพตด นกเรยนทาอยางไร

2.1 คนหาสาเหตวามตวกระตนอะไรททาใหรสกอยากเสพสารเสพตด

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

2.2 หาเหตผล ขอด-ขอเสย ของการเสพสารเสพตด ณ.ชวงเวลานน

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

2.3 สารวจความเปลยนแปลงของความรสกอยากเสพสารเสพตดทเกดขน

เปนอยางไร

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

163

2.4 ทบทวนเทคนคและวธการจดการกบความอยากเสพสารเสพตดทตนเอง

เคยทาแลวประสบความสาเรจคอ

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

2.5 บอกความรสกความภาคภมใจทเอาชนะความอยากเสพสารเสพตดไดสาเรจ

คอ

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

164

1. ชอกจกรรม การสนบสนนจากครอบครว / สงคม

2. สาระส าคญ / แนวคด

การเลกสารเสพตด เปนกระบวนการทตอเนองและตองใชระยะเวลานาน ชวงเวลา

ของการหยดใชสารเสพตดนน นอกจากนกเรยนจะตองเรยนร ทาความเขาใจเกยวกบอารมณ

ความคดและพฤตกรรมของตนทจะผลกดนหรอยบยงการใชสารเสพตดแลว การไดรบกาลงใจ

การสนบสนนจากคนรอบขางเปนสงสาคญอกประการหนง ทจะชวยเสรมพลงใจของนกเรยน

ใหมความมนใจและมงมนทจะคงการหยดใชสารเสพตดใหตอเนอง จนกระทงเลกการใช

สารเสพตดไดสาเรจ

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนและผปกครองไดเรยนรทจะใหการชวยเหลอ/สนบสนน

ในการลด/ละ/เลกเสพสารเสพตด

3.2 เพอใหนกเรยนไดทบทวนเกยวกบการปฏบตตวใหหยดการใชสารเสพตด

ไดอยางตอเนอง กลบเขาสสงคมและสรางสมพนธภาพกบผอน

3.3 เพอใหนกเรยนไดเรยนรเทคนค/วธการตางๆ ทจะนาไปสการหยดการใช

สารเสพตดทตอเนอง การสรางสมพนธภาพ และการกลบเขาสสงคมไดอยางราบรน

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 คร ผปกครองและนกเรยน สนทนารวมกนเกยวกบการใชชวต

และความสมพนธภายในครอบครว วามการสนบสนน หรอใหการสนบสนนในการเลกใช

สารเสพตดหรอไมอยางไร

5.2 ครสอบถามนกเรยนถงความตองการทางดานจตใจ/คาพดหรอการแสดงออก

ของผปกครองและสมาชกในครอบครวทมตอการใหกาลงใจในการเลกใชสารเสพตด

5.3 ครให ผปกครองและสมาชกในครอบครว สารวจความพรอมในการสนบสนน

การบาบด โดยทาใบกจกรรม เรอง “แนวปฏบตของครอบครวเพอสงเสรมการบาบด”

5.4 ครผปกครองและนกเรยนรวมกนสรปใบกจกรรมเรอง “แนวปฏบต

ของครอบครวเพอสงเสรมการบาบด”

5.5 นกเรยนทาใบกจกรรมเรอง สงทฉนอยากบอก

165

5.6 ครใหขอมลแกสมาชกครอบครว

- ประโยชนของการมสวนรวมของครอบครว

- ขอควรปฏบตเพอสงเสรมการเลกสารเสพตด

5.7 คร นกเรยนและสมาชกครอบครวรวมกนวางแผนทจะสนบสนนการเลก

เสพสารเสพตด

6. สอและอปกรณ

6.1 แบบบนทกการใหคาปรกษา

6.2 ใบกจกรรม เรอง “แนวปฏบตของครอบครวเพอสงเสรมการบาบด”

6.3 ใบกจกรรมเรอง สงทฉนอยากบอก

6.4 ใบความร เรอง ประโยชนของการมสวนรวมของครอบครว

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจสอบจากการทาใบกจกรรม

7.2 สงเกตการแสดงความคดเหนและการตอบคาถาม

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนและผปกครองไดเรยนรอะไรบาง ในการทจะใหการชวยเหลอ/สนบสนน

ในการลด/ละ/เลกเสพสารเสพตดของนกเรยน

8.2 นกเรยนมวธการปฏบตตวอยางไรบาง ในการหยดการใชสารเสพตด

ไดอยางตอเนองและสามารถกลบเขาสสงคมพรอมทงสรางสมพนธภาพกบผอนได

8.3 นกเรยนมเทคนค/วธการอยางไรบาง ทจะนาไปสการหยดใชสารเสพตด

ไดอยางตอเนอง และมการสรางสมพนธภาพทด เพอพรอมทจะกลบเขาสสงคมไดอยางราบรน

166

แบบบนทกการใหค าปรกษา

วนท…………….เดอน..........................พ.ศ..................

ชอ – สกล...................................................ชน ม......../........เลขท.............อาย.....................ป

ชอบดา................................................อาชพ..........................รายได/เดอน.......................บาท

ชอมารดา.............................................อาชพ..........................รายได/เดอน......................บาท

สถานภาพบดามารดา...................................มพนอง...........คน นกเรยนเปนคนท....................

ใหคาปรกษาเรอง....................................................................................................................

สภาพของปญหา.....................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

บนทกการใหคาปรกษา...........................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

ลงชอ.........................................ผใหคาปรกษา

(..........................................)

167

ใบกจกรรม เรอง ”แนวปฏบตของครอบครวเพอสงเสรมการบ าบด”

ชอ – สกล........................................................ชน...........................

ค าชแจง ใหผปกครอง นกเรยนและสมาชกครอบครวอานและทาเครองหมาย หนาขอทคด

วาทาได และทาเครองหมาย หนาขอททาไมได

..............1. ขาพเจาจะมสวนรวมกบกจกรรมตางๆ ทสามารถทาใหนกเรยนเลกเสพสารเสพตด

ไดแมจะยากลาบาก

..............2. ขาพเจาจะชวยนกเรยนวางแผนทาสงใหมๆ ในชวต และควรไปในสถานทใหมๆ

ทไมเกยวของกบสารเสพตด

..............3. ขาพเจาจะไปออกกาลงกายกบนกเรยน

..............4. ขาพเจาจะหลกเลยงจากนกเรยนเมอขาพเจาทนสภาพนกเรยนไมได เพอควบคม

อารมณของขาพเจา

..............5. ขาพเจาจะอดทนตอสภาพอารมณทเปลยนแปลงของนกเรยนซงเกดระหวาง

การเลกสารเสพตด

..............6. ขาพเจาจะรบฟงและพยายามเขาใจถงความยากลาบากในการเลกสารเสพตด

ของนกเรยน

..............7. ขาพเจาจะไมสนใจคาขทจะเสพสารเสพตดของนกเรยน

..............8. ขาพเจาจะเลกจบผดนกเรยนวาจะเสพสารเสพตดหรอไม

..............9. ขาพเจาจะทาทกวถทางทจะไมใหนกเรยนและขาพเจากลบไปใชนสยเดมทไมด

ตอกน

............10. ขาพเจาจะเตอนตวเองเสมอวาจะปรบปรงนสยของขาพเจาเอง ไมใชนสยเองไมใช

นสยของนกเรยน

............11. ขาพเจาจะพยายามหาความสขใหตวเอง และจะไมคาดหวงวามเพยงนกเรยนเทานน

ทจะทาใหขาพเจามความสข

............12. ขาพเจาจะเรยนรการอยรวมกบนกเรยนทมอารมณขนๆลงๆในระหวางการเลก

สารเสพตด และจะไมวตกกงวลวานกเรยนจะกลบไปตดสารเสพตดอก

ใบกจกรรม เรอง สงทฉนอยากบอก

168

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนความรสกทอยากบอกผปกครอง เรองการใหกาลงใจเลกใช

สารเสพตด

1. เปาหมายชวตของฉน คอ ...................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

2. ความผดพลาดททาใหฉนกลบไปใชสารเสพตด คอ ............................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

3. ฉนอยากบอกผปกครองวา ................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

4. ความตงใจในการปฏบตตนเลกใชสารเสพตด คอ

4.1 ...................................................................................................................

4.2 ..................................................................................................................

4.3 ..................................................................................................................

5. วธปฏบตทจะนาไปสความสาเรจตามทตงใจไวในขอ 4 คอ

5.1 ...................................................................................................................

5.2 ..................................................................................................................

5.3 ..................................................................................................................

169

ใบความร เรอง ประโยชนของการมสวนรวมของครอบครว

1. การมสวนรวมของครอบครวมความสมพนธกบความรวมมอในการรกษา

และผลการรกษา

2. ทาใหสมาชกครอบครวเขาใจเสนทางสการเลกใชสารเสพตด

3. นกเรยนและสมาชกในครอบครวเขาใจถงเปาหมายและบทบาทในการเลกใช

สารเสพตด

4. สมาชกครอบครวและนกเรยนไดรบการชวยเหลอในกระบวนการเลก

เสพสารเสพตด

จากการศกษาสมาชกครอบครวทมสวนรวมในการบาบด พบวาผลการบาบดดขน

เมอสมาชกครอบครวทใหการชวยเหลอนกเรยนอยางนอย 1 คน มสวนรวมในการบาบด

เหตผลทสาคญคอสมาชกครอบครวไดทราบถงการเตรยมตวในระยะตางๆ ของกระบวนการ

เลกเสพสารเสพตด ขณะทนกเรยนไมอยากเกยวของกบสมาชกครอบครวทอาจจะอดทนมาก

เกนไปหรอชอบบนวา แตกเปนประโยชนสาหรบนกเรยนทรบรวาบคคลอนทเกยวของกบเขา

มความรบผดชอบรวมดวยในกระบวนการเลกสารเสพตด สมาชกครอบครวทอยใกลชด

กบนกเรยนในระยะทตดสารเสพตดมากจะไดรบผลกระทบและตองการออกหางจากนกเรยน

เพอหนจากผลกระทบของการตดสารเสพตด

การบาบดทงหมดนจะงายขน ถามผอนทเคยผานกระบวนการทคลายกน

และมทมบาบดชวยเหลอชวยแนะนากระบวนการของทาน

170

1. ชอกจกรรม การจดการกบอารมณ ความคดและความรสกอยากเสพสารเสพตด

2. สาระส าคญ / แนวคด

การทนกเรยนกลบไปเสพสารเสพตดซาเนองจาก เผชญกบสงกระตนททาให

เกดความรสกอยากเสพ ถาไมสามารถจดการกบความรสกอยากเสพได กมความเสยงมาก

ทจะกลบไปเสพซาไดอก การไดเรยนร และเขาใจถงสงกระตนททาใหเกดความรสกรนแรง

ของความรสกอยากเสพสารเสพตด และการหายไปของความรสกอยากเสพนนมลกษณะ

อยางไร นกเรยนควรทาความเขาใจ และเรยนรถงวธการปองกนตนเองไมใหกลบไปเสพตดซา

โดยพยายามหลกเลยงจากสงกระตน ทเปนความคด ความรสกของตนเอง นกเรยนกสามารถ

จดการกบสงกระตนนนไดทนท โดยการหนเหความสนใจไปทากจกรรมอน การใชคาพด

กบตนเอง การนกถงขอด ขอเสยของความคดนน พยายามคดถงเหตการณอนททาให

เกดความรสกทเปนความสขแทน จะเปนการชวยลดหรอทาใหความรสกอยากเสพนนหาย

ไปได

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนมความรและความเขาใจธรรมชาตของความรสกอยากเสพ

3.2 นกเรยนระบสงกระตนททาใหรสกอยากเสพ

3.3 นกเรยนสามารถจดการกบตวกระตน ความคดอตโนมตและความรสก

อยากเสพ

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนสนทนารวมกนเกยวกบความคดเหน ความรสกและภาวะ

อารมณของนกเรยนในชวงเวลาทผานมา พรอมทงปญหาและอปสรรค

5.2 ครใหคาแนะนาเกยวกบการฝกผอนคลายอารมณดวยการสรางจนตนาการ

หรอการฟงเพลงทมเสยงธรรมชาต

5.3 ครถามนกเรยนเกยวกบประสบการณเมอเกดความรสกอยากเสพสารเสพตด

วามความรสกเกดขนเมอไร มสงใดเปนตวกระตนนามากอน และความรสกอยากเสพมลกษณะ

เปนอยางไร โดยถามถงความรนแรง เชน ปฏกรยาทางรางกาย ความคด และความรสก/

อารมณ ระยะเวลาทเกด มากนอยแคไหนจงดขนหรอหมดไป

5.4 ใหนกเรยนศกษาธรรมชาตของการเกดความรสกอยากเสพ ตามใบความร

เรอง “ธรรมชาตของความรสกอยากเสพ”

171

5.5 ครกระตนใหนกเรยนพดถงตวกระตนททาใหเกดความรสกอยากเสพ

สารเสพตด เชน เสยงรถมอเตอรไซด เหนเพอนทเคยเสพ เปนตน แลวใหนกเรยนเขยนลงใน

ใบกจกรรม เรอง “ตวกระตนททาใหเกดความรสกอยากเสพสารเสพตด” แลวจาแนก

ตวกระตนเปนกลมๆ

5.6 ครชใหเหนวาสงเหลานนเกดนามากอนทนกเรยนจะมความรสกอยากเสพ

แลวใหนกเรยนบอกประสบการณทผานมา นกเรยนมบางหรอไมทนกเรยนมความรสก

อยากเสพแตไมไดเสพ และนกเรยนมวธการควบคมตนเอง หรอวธการตอสกบความรสกนน

อยางไร

5.7 ใหนกเรยนศกษาถงวธการเผชญกบความรสกอยากเสพ จากใบความร

“การจดการกบความรสกอยากเสพและการจดการกบสงกระตน”

5.8 ครใหนกเรยนทาใบกจกรรม เรอง “การทบทวนสงกระตน ความคด

และความรสกอยากเสพสารเสพตด”

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบความร “ธรรมชาตของความรสกอยากเสพ”

6.2 ใบกจกรรม เรอง “ตวกระตนททาใหเกดความรสกอยากเสพสารเสพตด”

6.3 ใบความร “การจดการกบความรสกอยากเสพและการจดการกบสงกระตน”

6.4 ใบกจกรรม เรอง “การทบทวนสงกระตน ความคดและความรสกอยากเสพ

สารเสพตด”

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจสอบการทาใบกจกรรม

7.2 สงเกตการแสดงความคดเหนและการตอบคาถาม

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนมความรและความเขาใจธรรมชาตของความรสกอยากเสพหรอไม

8.2 นกเรยนระบสงกระตนททาใหรสกอยากเสพสารเสพตดไดหรอไม

8.3 นกเรยนสามารถจดการกบตวกระตน ความคดอตโนมตและความรสกอยาก

เสพสารเสพตดไดอยางไร

172

ใบความร เรอง “ธรรมชาตของความรสกอยากเสพ”

ความรสกอยากเสพสารเสพตดเปนประสบการณทเกดขนไดในชวงระยะเวลา

ของการบาบดรกษา โดยเฉพาะในระยะเรมแรกของการหยดเสพ ซงความรสกอยากเสพอาจ

เกดขนนานเปนสปดาหเปนเดอนหรอเปนปกได ซงเปนสงทสรางความกระวนกระวายใจ

ความไมสขสบายและความทกขทรมานใหนกเรยนทกาลงจะหยดเสพเปนอยางมาก อยางไร

กตามความรสกอยากเสพไมใชเปนความผดปกตทเกดขนกบผตดสารเสพตด แตเปนธรรมชาต

ทเกดขนไดกบผตดสารเสพตดทกชนด ซงเราควรจะตองเรยนรกบความรสกอยากเสพทเกดขน

เพอใหมความรและเขาใจปรากฏการณนวาเปนอยางไร มลกษณะของการเกดขน การคงอย

และการหมดไปของความรสกอยากเสพ เพอเปนการเตรยมความพรอมในการจดการกบ

ความรสกอยากเสพทเกดขนได สาหรบตวกระตนการเสพหรอความอยากเสพ เปนตวกระตน

ทเกดขนจากสภาพแวดลอมทอยรอบๆ ตวบคคล รวมทงสถานท เวลา และสงของทเกยวกบ

การเสพสารเสพตด สญญาณทแสดงออกทางรางกาย ทางจตใจ รวมทงความคดทมตอ

การอยากเสพ ความทรงจาในอดตเมอเสพสารเสพตด การวางแผนการถงวธการทจะไดเสพ

ความรสกถงความจาเปนทจะตองเสพ ความรสกอยากเสพนนเมอถกกระตนจะมชวงเวลา

ทเกดขนอยางจากด บางคนเกดขนเพยงเวลาสนๆ 2-3 นาทหรออาจมอยนานถง 2-3 ชวโมง

ซงความรสกอยากเสพจะมเพมมากขนๆจนกระทงรสกเหมอนวาไมสามารถทนทานได

หลงจากนนความรสกอยากเสพนจะคอยๆ ลดลงภายใน 2-3 นาท และหมดไปในทสด

ซงจะเหนไดวาความรสกอยากเสพมลกษณะคลายๆ กบการเกดของคลนทะเลทคอยๆ กอตว

รนแรงมากขนๆ และกคอยๆ สงบลง ดงนนเมอเราสามารถเรยนรและเขาใจปรากฏการณ

เหลานวาความรสกอยากเสพสารเสพตดจะเกดขนและหมดไปไดเองในชวงเวลานจงตองมสต

รบรวาเกดความรสกอยากเสพขน และคอยเฝาดความคด อารมณทเกดขนในขณะนน

อยางรเทาทน โดยไมปรงแตง ความรสกอยากเสพกจะคอยๆหมดไปเอง ซงมกจะใชเวลา

ไมนานนก การฝกฝนอยกบความรสกอยากเสพบอยๆ จะชวยใหสามารถเผชญกบความรสก

อยากเสพสารเสพตดไดดขนและจะพบวาสงกระตนทเคยมอทธพลทาใหเกดความรสก

อยากเสพจะมความถและความรนแรงลดลง

173

ใบกจกรรม เรอง “ตวกระตนทท าใหเกดความรสกอยากเสพสารเสพตด”

ชอ – สกล.......................................................ชน.............................

1. ใหนกเรยนเขยนตวกระตนททาใหตนเองเกดความรสกอยากเสพสารเสพตด

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. ใหจาแนกตวกระตนใน ขอ 1 ออกเปนกลมๆ ลงในตารางตอไปน

ความคด

ของตนเอง

อารมณ/

ความรสก สถานการณ บคคล สถานท

อปกรณ

การเสพ ตวยา

3. นกเรยนคดวารายการตามตารางใน ขอ 2 เกดขนกอนทจะมความรสกอยากเสพสารเสพตด

หรอไม

...............................................................................................................................................

4. จากประสบการณทผานมาเมอนกเรยนมความรสกอยากเสพแตไมไดเสพ นกเรยนมวธ

การควบคมตนเอง หรอวธการตอสกบความรสกนนอยางไร

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

174

ใบความร เรอง “การจดการกบความรสกอยากเสพและการจดการกบสงกระตน”

การจดการกบความรสกอยากเสพ และจดการกบสงกระตน

วธการจดการกบความรสกอยากเสพสารเสพตด

1. การจดจาสงกระตนและพยายามหลกเลยง

• วางแผนเพอปองกนและหลกเลยงสงกระตน เชน ทงอปกรณทงหมดทใช

ในการเสพสารเสพตด ไมไปหาเพอนทเคยเสพดวยกน หรอไมไปสถานททเคยใชในการเสพ

มแผนการใชเวลาในวนหยดหรอใชชวงเวลาทเคยเสพไปทากจกรรมอนๆ ทชอบแทน

2. เมอตองเผชญกบความรสกอยากเสพ

• เบยงเบนไปทากจกรรมอน เชน ออกไปวง เดน ทางานทตองออกแรงใหเหนอย

เพอรางกายจะไดเพลยชวยใหหลบไดงาย ทากจกรรมททาใหรสกผอนคลายและจตใจจดจอ

กบกจกรรมนน

• มสตตามความรสกอยากเสพทเกดขนวาหากเสพสารเสพตดแลวจะสงผลตอ

รางกายอยางไร รบรวามมากนอยแคไหน ใหจตนาการความรสกอยากเสพเหมอนเลนโตคลน

• เมอมความคดทจะใชสารเสพตดและพยายามสรางมโนภาพของสงอนแทน

การคดถงสารเสพตด เชน ภาพของลกสาว ภาพของแมทรกเรา เปนตน

• ใชการพดเตอนตวเองในทางบวก ทไมนาพาไปสการเสพสารเสพตด เชน

“อดทนไว เดยวความรสกนจะดขน สๆไว” หรอ “ฉนตองทาได”

• การเตอนตวเองดวยการดดหนงยางโดยคลองหนงยางทขอมอ แลวดงและดด

หนงยางเบาๆ ทขอมอของตน

• ปรกษาคนทสามารถชวยเหลอได หรอพดคยกบคนอนเพอเปนการระบาย

ความรสกของตนเอง และเพอใหคนทคดวาจะสามารถชวยเราไดรบรวาความคดของเรา

เปนอยางไร รสกอยางไรทงน นกเรยนควรจะมเบอรโทรศพทของคนทสามารถชวยเหลอ

หรอใหคาปรกษาได

175

ใบกจกรรม เรอง “การทบทวนสงกระตน ความคดและความรสกอยากเสพสารเสพตด”

ชอ – สกล.......................................................ชน.....................................

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนตามประเดนดงน

เหตการณทท าให

รสกอยากเสพ

(สงกระตน)

ความคด/นกเหน

ภาพ

ระดบ

ความรนแรงใด

0 – 10

วธจดการ

กบความรสก

176

1. ชอกจกรรม การแกปญหาอยางชาญฉลาดและเปนระบบ

2. สาระส าคญ / แนวคด

การทนกเรยนยดตดกบปญหาโดยไมสามารถแกไขปญหาได เปนอปสรรคสาคญ

ตอการเลกเสพสารเสพตด ดงนนการรถงสาเหตและวธการแกปญหา จะชวยใหนกเรยน

สามารถปรบตวและดาเนนชวตในสงคม

3. วตถประสงค

เพอใหนกเรยนมแนวทางแกปญหาของตนเองไดอยางเหมาะสม

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครใหนกเรยนสารวจปญหาของตนเองแลวเขยนลงใน ใบงาน

เรอง แนวทางแกไขปญหาอยางเปนระบบ

5.2 นกเรยนสรปสงทเขยนในใบกจกรรม

5.3 ครใหความร เรอง ขนตอนการแกไขปญหาอยางเปนระบบ ตามใบความร

เรอง ขนตอนการแกไขปญหาอยางเปนระบบ

5.4 ครสรปแนวทางการแกไขปญหาอยางเปนระบบ จากใบความรใหสอดคลองกบ

ปญหาของนกเรยน

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง แนวทางแกไขปญหาอยางเปนระบบ

6.2 ใบความร เรอง ขนตอนการแกไขปญหาอยางเปนระบบ

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจสอบการทาใบกจกรรม

7.2 สงเกตการณแสดงความคดเหน

8. ค าถามชวนคด

นกเรยนสรปปญหาของตนเองไดหรอไมวามปญหาใดบางและมแนวทางแกไข

ปญหานนอยางเปนระบบไดอยางไร

177

ใบกจกรรม เรอง แนวทางแกไขปญหาอยางเปนระบบ

ชอ – สกล..........................................................ชน..................................

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนปญหาของตนเองและบอกวธการแกไขปญหาลงในตารางตามหวขอ

ตอไปน

1. เขยนปญหาทมอยในปจจบน ลงในชองปญหา/สถานการณ

2. ใหเรยงลาดบความสาคญของปญหา โดยเขยนหมายเลขระบความสาคญอนดบ

หนงใหใสหมายเลข 1 และรองลงมาตามลาดบ

3. ใหบอกแนวทาง/วธแกไขปญหาและ บอกเหตผลประกอบ

ปญหา / สถานการณ แผนการ / วธการ

แกปญหา

เหตผลทเลอกวธการ

แกปญหา เพราะ..........

178

ใบความร เรอง ขนตอนการแกปญหาอยางเปนระบบ

การแกปญหาอยางเปนระบบ มขนตอนพนฐาน 4 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 ส ารวจปญหา และท าความเขาใจวาปญหาคออะไร

เปนขนตอนแรกทสาคญมาก เนองจากอปสรรคในการแกปญหาหลายครงเกด

จากความไมชดเจนวาปญหาคออะไร ครใหนกเรยนนกถงชองวางระหวางสถานการณ

ทนกเรยนเปนอยกบสถานการณทนกเรยนอยากเปน

ขนตอนท 2 พจารณาทางเลอก และผลด ผลเสยของแตละทางเลอก

ขนตอนนมความสาคญเนองจาก คนจะไมคอยพจารณาทางเลอกและผลด ผลเสย

ของแตละทางเลอก แตจะไปคดหาทางแกไขทนท ซงแนวทางนนอาจไมสามารถแกไขปญหา

ไดจรง หรอเกดผลเสยมากกวาผลด หรอเปนแนวทางทไมใชทางทดทสด หรอเหมาะสมทสด

วธการ

1. วเคราะหสาเหต และทางเลอกทพอไปไดพรอมทงคดวาแตละทางเลอกมขอด

ขอเสย อยางไร ขอเสยทมพอหาทางแกไขไดหรอไม

2. พจารณาทางเลอกทมขอดมากทสด ขอเสยนอยทสด หรอมขอเสย

และแนวทางแกไขได

ขนตอนท 3 ด าเนนการ

ขนตอนนด มหนาทชวยเหลอนกเรยน ใหลงมอกระทาตามแนวทางเลอก

โดยมวธการดงน

วธการ

1. ใหนกเรยนกาหนดเปาหมายระยะสนอยางชดเจน ทาทละขน

2. ถานกเรยนขาดขอมล ครใหขอมล แนะนาแหลงชวยเหลอ ถานกเรยน

ขาดความมนใจ ครใหกาลงใจ

ขนตอนท 4 ตดตามผล

ขนตอนนครตองใหความใสใจ โดยรวมวางแผนตดตามผลกบคร ในความกาวหนา

ของการแกปญหา และสรปบทเรยนทไดจากการปฏบต เพอดจดออน จดแขง และนาไป

ปรบปรงตอไป

179

1. ชอกจกรรม เทคนคการปฏเสธ

2. สาระส าคญ / แนวคด

ทกษะการปฏเสธเปนหนงทกษะสาคญทชวยใหนกเรยนสามารถควบคมพฤตกรรม

ของตนเองไมใหหนกลบไปเสพสารเสพตด ทงนสถานการณในชวตประจาวนของนกเรยนทจะ

ชกนาใหไปเสพซา ไดแก การชกชวนจากเพอนฝงทเคยใชเสพรวมกน การเดนผานสถานท

คนเคยเมอครงยงใชเสพสารเสพตดอยหรอแมกระทงการนกถงหรอมความคดอยากใชสารเสพ

ตดสงตางๆ เหลานนบวาเปนตวกระตนทจะสงผลใหนกเรยนยอนกลบไปใชสารเสพตดซา

ดงนน การเพมทกษะในการปฏเสธจะชวยใหนกเรยนสามารถฟนฟสมรรถภาพและเผชญกบ

ปญหาตางๆ ในชวตไดอยางเขมแขง โดยการเรยนรและฝกทกษะการปฏเสธ ซงมความสาคญ

เพราะชวยใหนกเรยนสามารถยนยนความตงใจทจะเลกเสพไดดวยความมนใจและไมกลบไปใช

สารเสพตดอก

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหเรยนรเทคนคการปฏเสธการใชสารเสพตด

3.2 เพอฝกทกษะการปฏเสธ และใหนกเรยนมความมนใจและกลาปฏเสธ

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครและนกเรยนสนทนารวมกนเพอประเมนความคดและอารมณของนกเรยน

5.2 ใหนกเรยนทาใบกจกรรมเรอง“เพอนชวนลองตองปฏเสธ”หลงจากนนให

รวมกนอภปรายตามใบกจกรรม

5.3 จากนนใหนกเรยนฝกการปฏเสธ โดยกาหนดสถานการณการปฏเสธ

คนท 1 แสดงบทบาทเปน “ผชกชวน” โดยใหหาเหตผลการชกชวนใหไดมากทสด

และนกเรยน

คนท 2 เปน “ผปฏเสธ”โดยตองหาเหตผลทจะมาปฏเสธใหไดมากทสด

5.4 สอบถามความรสก ความคดของนกเรยนคนท 2 ทไดรบบทบาทเปนผปฏเสธ

วา ขณะทกาลงแสดงและพดปฏเสธนน “ในใจคดอยางไร” ถงจะทาใหการปฏเสธไดผล

180

5.5 ใหนกเรยนทสงเกตการณไดรวมกนใหคะแนนประสทธภาพของการปฏเสธ

โดยกาหนดใหมคะแนนเตม 10 คะแนน กรณทมนกเรยนใหคะแนนไมเตม 10 คะแนน

ใหสอบถามเหตผลวา เปนเพราะอะไร มองเหนการแสดงบทบาทของเพอนคดวาการปฏเสธ

เชนนนจะไดผลหรอไม เพราะอะไร และวธการปฏเสธอยางไรททาไดด สงไหนทควรจะ

ปรบแกไข เพอทาใหการปฏเสธไดผลสาเรจ

5.6 ครใหนกเรยนทาใบงาน เรอง “เปรยบเทยบผลด - ผลเสยของการปฏเสธ”

5.7 ใหนกเรยนชวยกนสรปขอดของการปฏเสธใหเปนขอคดเตอนใจหรอคตพจน

หรอคาคมสนๆ ทสามารถจาไดงาย

5.8 จากนนครใหนกเรยนศกษาใบความร เรอง หลกการปฏเสธ และสรปสงท

ไดเรยนร และหลกพนฐานของการปฏเสธ

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบความร “หลกการปฏเสธ”

6.2 ใบกจกรรม เรอง “เพอนชวนลองตองปฏเสธ”

6.2 ใบกจกรรม เรอง “เปรยบเทยบผลด - ผลเสยของการปฏเสธ”

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ประเมนผลจากการทาใบกจกรรม และการมสวนรวมในการฝกทกษะ

การปฏเสธ

7.2 ประเมนแนวคดจากการนาเสนอและการแสดงความคดเหน

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนมเทคนคในการปฏเสธเมอถกชกชวนใหใชสารเสพตดอยางไรบาง

8.2 นกเรยนมความมนใจและกลาปฏเสธเมอถกชกชวนใหใชสารเสพตดหรอไม

8.3 นกเรยนมความรสกอยางไร เมอนกเรยนปฏเสธผทมาชกชวนใหนกเรยน

ใชสารเสพตด

181

ใบความร เรอง“หลกการปฏเสธ”

หลกการปฏเสธ การปฏเสธควรมหลกการทดดงน

1. ปฏเสธอยางจรงจงทงทาทาง คาพด นาเสยง เพอแสดงความตงใจ

อยางชดเจนของการปฏเสธ

2. ใชความรสกเปนขออางประกอบเหตผล เพราะการใชเหตผลอยางเดยว

มกถกโตแยงดวยเหตผลอน สวนการอางความรสกจะทาใหการโตแยงไดยากขน

3. การขอความเหนชอบและแสดงการขอบคณเมอผชกชวนยอมรบจะเปน

สงสาคญในการรกษานาใจของผชกชวน

4. เมอถกเซาซตอหรอสบประมาทตองไมหวนไหวไปกบคาพดเหลานน

เพราะจะทาใหขาดสมาธในการหาทางออกควรยนยนการปฏเสธ และหาทางออกโดยเลอกวธ

ดงน

4.1 ปฏเสธซาโดยไมตองใชขออาง พรอมบอกลาจากเพอหาทางเลยง

ออกจากสถานการณหรอเหตการณนนไป

4.2 การตอรอง โดยหากจกรรมอนทดกวามาทดแทน

4.3 การผดผอน โดยการยดระยะเวลาออกไปเพอใหผชกชวนเปลยน

ความตงใจ

182

ใบกจกรรม เรอง “เพอนชวนลองตองปฏเสธ”

ชอ – สกล........................................................ชน.......................................

ค าชแจง ใหนกเรยนอานสถานการณสมมตแลวหาขอสรปตามประเดนตอไปนและนาเสนอ

สถานการณสมมต

ศกยะเปนผตดยาบา มารดาสงตวใหไปบาบดรกษาเปนเวลา 4 เดอน หนงสปดาห

หลงจากทออกมาจากสถานบาบด ศกยะออกไปเดนซออาหารทตลาดเหมอนทเคยทา

เปนประจาทกวน วนน ศกยะไดเจอกบพราย เพอนรก ซงดวยความสนทสนม คนเคยกนมา

ตงแตกอน ทงสองจงไปกนขาวดวยกน

พราย : เฮย...แกหายหวไปไหนมาเนย ไมบอกใครเลย เพอนๆ คดถงแกนะ ไปตดคก

มาเหรอวะถงไดเงยบหายไปเลย

ศกยะ : ถามซะยาวเลยนะ เปลา อยโรงพยาบาล แมเขาอยากใหไปเลกยา

พราย : โธ แมสงไป ฉนกนกวาแกอยากเลกเอง แลวแกตงใจจรงๆ เหรอ

ถงไดหายไปซะนานเลยเสยดายเวลาหากน

ศกยะ : กแมบอกวาถาไมไปโรงพยาบาลจะเอาตารวจมาจบ กไมอยากตดคก

แลวชวงหลงเขาไมสนใจฉนเลย เงนกไมให แกกเหนนวาพกหลงมาน ฉนมเงนทไหน งานททาอย

กไมพอซอยา กเลยตองยอมไป

พราย : พวกเราทอยกนทนกไมเหนมปญหาอะไรเลย มกใชไมมกนง ไมเหนมนจะ

เปนอะไรเลยฉนวาแกเสยเวลาไปฟรๆ แลว รไหมวาขางนอกเขาไปถงไหนกนแลว แลวแกคดวา

แกยงจะคยกบใครเขารเรองไหมเนย วาแตเจอใครบางหรอยง

ศกยะ : ยงเลย เพงกลบมาจากโรงพยาบาล วนๆ กไดแตมากนขาวเนยแหละ

แกเซงไปวนๆ

พราย : เออ พอดเลย ฉนกาลงจะไปหาพวกมนอยพอดเลย วนนมทเดดดวย

นานๆ เจอกนซะทไปกนเหอะ วนนฉนเปนเจาภาพเอง แกไมตองหวง เจงๆ ทงนน สาวเพยบ

แปบเดยวเอง เดยวกคอยกลบ จะไดเหนบรรยากาศวาตอนนเขาถงไหนกนแลว ไปเหอะ

ไมมอะไรหรอกนานๆ สนกกนท พวกเราอยกนครบเลย พวกมนคงดใจกนนะทเหนแกกลบมา

ศกยะ : เฮย ถาแมรเปนเรองแน

183

พราย : โธ แกกโทรไปหาแมซ วาไปเดนเลนหรอไปไหนกไดเดนหาง ดหนงกได

เยอะแยะ นานๆ ทไปดอะไรใหมบางอยในนนมาตงนาน ไปเหอะ เรวๆจะไดไมเสยเวลา

จะไดรบกลบแคทกทายกนไมนานหรอก นานๆ เจอกนท พวกนนมนคงดใจนะทเหนแกไปเถอะ

อภปรายในประเดนตอไปน

1. เพราะเหตใด ศกยะจงปฏเสธคาชวนของพราย

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

2. การปฏเสธในลกษณะดงกลาวจะประสบความสาเรจหรอไม และการปฏเสธทดควร

มลกษณะอยางไร

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

184

ใบกจกรรม เรอง “เปรยบเทยบผลด-ผลเสย ของการปฏเสธ”

ชอ – สกล........................................................ชน.......................................

ค าชแจง ใหนกเรยนรวมกนอภปรายเพอใหไดขอสรปตามประเดนตอไปนและนาเสนอ

ผลดจากการปฏเสธ ผลเสยของการปฏเสธ

1. ดานรางกาย

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

1. ดานรางกาย

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

2. ดานจตใจ

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

2. ดานจตใจ

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

3. ดานการเงน/ การงาน

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

3. ดานการเงน/ การงาน

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

4. ดานครอบครว

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

4. ดานครอบครว

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

5. ดานชมชน/ สงคม

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

5. ดานชมชน/ สงคม

……………………………………………………….……………

……………………………………………….……………………

……………………………………………………….……………

185

1. ชอกจกรรม ความเชอมนในการหยดใชสารเสพตด

2. สาระส าคญ / แนวคด

นกเรยนทบาบดฟนฟสมรรถภาพ มกมประสบการณลมเหลวในการเลกใช

สารเสพตดมาแลว ดงนนสวนใหญจงขาดความเชอมนวาตนเองจะสามารถเลกใชสารเสพตดได

ครจงควรใหนกเรยนไดทบทวนจดเดนหรอจดแขงของตนเอง และนาประสบการณความสาเรจ

จากอดตมาสรางใหตวเองเกดความรสกภมใจ และเชอมนวาจะสามารถประสบความสาเรจ

ในการเลกใชสารเสพตดได

3. วตถประสงค

เพอใหนกเรยนเกดความเชอมนในตนเองวาสามารถหยดใชสารเสพตดได

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนการ

5.1 ครถามนกเรยนวา“มความเชอมนในการเลกใชสารเสพตดของตนเองเทาไร”

(จากคะแนนเตม 10 คะแนน)

5.2 ครถามวา “การเลกเสพสารเสพตดคดวายากหรอไม ”

5.3 ครใหนกเรยนทกคนนงในทาทสบายๆ ทาสมาธ ครกลาววา ใหคดและมองยอน

ไปในอดต เราเคยมเรองใดททาใหมความทกขมาก แตสามารถผานพนมาไดตอนนนเรา

ใชวธการอยางไร ใหนกเรยนแตละคนใหคะแนนเรองททาใหเกดความทกขในอดตของตน

โดยประเมนใหจากคะแนนเตม 10 จากนนใหสนทนาแลกเปลยนความคดเหน และใหกาลงใจ

กนและกน

5.4 ครถามนกเรยนวา “ถาเปรยบเทยบเรองทกขยากของตนเองดงทกลาวขางตน

กบการเลกใชสารเสพตด เราจะใหคะแนนเทาไรจากคะแนนเตม 10” นกเรยนแลกเปลยน

ความคดและเหตผลของการใหคะแนนของตนเอง จากนน ครกลาววา “แมเรองการเลก

สารเสพตดเปนเรองทยากกตาม อยากใหทกคนชวยกนคดวาจะทาอยางไรทจะทาใหเรา

ผานอปสรรคเรองนไปได” ภายหลงไดคาตอบเกยวกบแนวทางในการแกไขปญหาในการเลก

สารเสพตด ครถามนกเรยนแตละคนวา “นกเรยนใหคะแนนความมนใจในการปฏบต

ตามแนวทางทไดรวมกนคดวาจะใหคะแนนเทาไรจากคะแนนเตม 10”

5.5 ครถามนกเรยนวา “ สรปตอนนทกคนมความเชอมนตอการเลกใชสารเสพตด

เทาไร” (จากคะแนนเตม 10 คะแนน)

186

5.6 ใหนกเรยนตงเปาหมายการเปลยนแปลงพฤตกรรมการใชสารเสพตด

ของแตละคน และรวมกนสรปขอคดในการทจะเปลยนแปลงพฤตกรรมการใชสารเสพตด

ของตนเอง

5.7 ครและนกเรยนสรปสงทไดเรยนรในกจกรรม

5.8 จากนนใหนกเรยนสารวจตวกระตนตามการรบรของตนเองตามใบกจกรรม

เรอง “รจกตวกระตน”

6. สอและอปกรณ

ใบกจกรรม เรอง “รจกตวกระตน”

7. การวดผลและการประเมน

7.1 ความสนใจ และการมสวนรวมในการแลกเปลยนประสบการณ

7.2 ตรวจจากการใหคะแนนความเชอมนในการเลกใชสารเสพตดของนกเรยน

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนมความเชอมนในตนเองวาสามารถหยดใชสารเสพตดไดมากนอย

เพยงใด

8.2 นกเรยนคดวามสงใดทเปนตวกระตนใหนกเรยนขาดความมนใจแลวกลบไป

ใชสารเสพตดบาง

187

ใบกจกรรม เรอง “รจกตวกระตน”

ชอ – สกล............................................................ชน.....................................

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบคาถามดงน

1. เปาหมายการเปลยนแปลงพฤตกรรมการใชสารเสพตด

1.1 ...................................................................................................................

1.2 ...................................................................................................................

1.3 ...................................................................................................................

2. เหตการณหรอสงทเปนตวกระตนใหกลบไปใชสารเสพตดอก

3. การปฏบตตนใหรอดพนจากตวกระตนตาม ขอ 2

ตวกระตน การปฏบตตนใหรอดพนจากตวกระตน

ตวกระตน/เหตการณ

1.………………………………………………….……….

2……………………………………………………..……

3………………………….………………….……………

4………………….……………………………….………

5……………………………………………….…….……

6……………………………………………….…….……

7…………………………………………….……………..

8…………………………….…………….………………

9.…………………………………………..……………..

10…………………………………..…………….….....

การใชสารเสพตด

……………………………

……………………………

……………………………

188

1. ชอกจกรรม การวางแผนชวตในการไมใชสารเสพตด

2. สาระส าคญ / แนวคด

หลกการบาบดทางความคด และพฤตกรรมมหลกการมาจาก แนวคดของกลม

วทยาศาสตรเชงปญญา ไดรวมวาความคด เปนปจจยสาคญประการหนงทมอทธพล

ทาใหบคคลเกดพฤตกรรมการตด สรา หรอสารเสพตด ดงนน การทจะชวยใหบคคล

เกดการเปลยนแปลง จงควรชวยใหคนปรบแกทความคดของตนเอง มากกวาการทจะให

หลกเลยงกบเหตการณเสยงตางๆทจะทาใหคนแสวงหาการเสพสารเสพตด ฉะนนการเปลยน

ความคดนนตองมแผนการปฏบตทจะสนบสนนการเปลยนความคดดวย เนองจากบคคลนนได

ตระหนกวาตนเปนคนกาหนดแผนการและเปนเจาของแผนการนน ดงนนเขาจงมแนวโนมทจะม

ความรบผดชอบและมงมนทจะกระทาการตางๆเพอใหไดมาซงความสาเรจ

3. วตถประสงค

3.1 เพอทบทวนวธการและบทเรยนตางๆทจะชวยปองกนไมใหกลบไปเสพซา

3.2 เพอใหนกเรยนวางแผนปฏบตการเลกเสพสารเสพตดของตน

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนการ

5.1 ครทกทายพดคย สรางสมพนธภาพทดกบนกเรยน

5.2 ครสอบถามนกเรยนวา สามารถเลกสารเสพตดไดหรอไม มวธการอยางไร

และถายงเลกไมไดเปนเพราะอะไร

5.3 ใหนกเรยนนกถงสถานการณ/เหตการณททาใหกลบไปเสพสารเสพตด

ทเคยเกดขน ทงคน สงของ หรอเหตการณวามอะไรบาง แลวใหเขยนลงในใบกจกรรม

เรอง “แผนการปองกนการกลบไปเสพซา”

5.4 ครใหกาลงใจนกเรยนวานกเรยนมศกยภาพหรอมความสามารถทจะเลก

เสพสารเสพตดได และยกตวอยางกจกรรมทเคยมผรบการบาบดทาสาเรจ และชนชมให

กาลงใจสาหรบผทหยดสารเสพตดไดตลอดระยะเวลาทไปบาบดรกษา

5.5 ครอธบายการตดตามประเมนผล และวธการบนทกลงในสมดบนทก

สารเสพตดในแตละวน

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบกจกรรม เรอง “แผนการปองกนการกลบไปเสพซา”

6.2 สมดบนทกการไมเสพสารเสพตด

189

7. การวดผลและประเมนผล

7.1 ตรวจสอบจากการทาใบกจกรรม

7.2 สงเกตการณแสดงความคดเหน / การตอบคาถาม

8. ค าถามชวนคด

สถานการณหรอสาเหตอะไรทเสยงใหนกเรยนกลบไปเสพซา

190

ใบกจกรรม เรอง แผนการปองกนการกลบไปเสพซ า

ชอ – สกล......................................................ชน...........................................

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนแผนการปองกนการกลบไปเสพสารเสพตดซาของตนเอง

ตามชองรายการทกาหนดใหในตารางตอไปน

เหตการณ /

สถานการณเสยง แนวทาง / วธการปองกน

บคคลทสามารถใหความ

ชวยเหลอนกเรยนได

191

สมดบนทกการไมเสพสารเสพตด

สปดาหท วนท 1 วนท 2 วนท 3 วนท 4 วนท 5 วนท 6 วนท 7

หมายเหต : สมดบนทกการไมเสพสารเสพตด ถานกเรยนสามารถหยดสารเสพตดไดตดตอกน

7 วน

ครจะใหสงเสรมแรงและใหกาลงใจนกเรยนวาตนเองสามารถเลกสารเสพตดได

192

1. ชอกจกรรม สงยดเหนยวจตใจ (เปาหมายและคณคาของชวต)

2. สาระส าคญ / แนวคด

ในกระบวนการเลกสารเสพตด นกเรยนจะตองเผชญกบความยงยากตางๆ

ในดานอารมณ ความคด และพฤตกรรม การทนกเรยนจะไมกลบไปเสพสารเสพตดซาอก

นกเรยนจะตองมความรความเขาใจ และทกษะในการปองกนการกลบไปเสพซา นอกจากน

การคนหาสงยดเหนยวทางจตใจภายในตนเองพบ จะชวยเปนทพงทางใจ และเปนพลงใจ

ในการเผชญกบปญหาอปสรรคตางๆทเกดขน สามารถบรรลเปาหมายในชวตของตนเองได

ชวยใหนกเรยนสามารถควบคมการปฏบตตวเพอเลกการเสพสารเสพตดไดสาเรจ

3. วตถประสงค

3.1 เพอใหนกเรยนตระหนกถงสงยดเหนยวทางจตใจ เปาหมายและคณคาของชวต

ทชวยใหสามารถควบคมตนเอง และนาไปสการเลกสารเสพตดได

3.2 เพอใหนกเรยนสามารถกาหนดเปาหมายระยะสนและระยะยาวของตนเองได

4. เวลา ใชเวลา 60 นาท

5. วธด าเนนกจกรรม

5.1 ครพดคยสรางสมพนธภาพกบนกเรยนเรองทวาไป

5.2 ครสอบถามสงทสรางความรสกมนคงทางจตใจหรอในชวต ทนกเรยนรชดเจน

ถงสงทมอทธพลตอความตงใจ มนใจของตนเอง

5.3 ครและนกเรยนรวมกนสารวจและคนหาสงยดเหนยวในใจทมสวนชวยให

นกเรยนควบคมตนเองไมกลบไปเสพซา

5.4 ครและนกเรยนรวมกนวางแผนกาหนดเปาหมายและคณคาของตนเอง

โดยครสรปประเดนดงน

- การมสงยดเหนยวจตใจ เปนกาลงใจทาใหเอาชนะอปสรรคได ไมใชสารเสพ

ตดซา ทาสงตางๆตามทตองการไดสาเรจ ตามเปาหมายระยะสนในแตละวน เมอทาสาเรจ

จะเกดความภาคภมใจ รสกตนเองมคณคามากขน เปนผลใหทาสงตางๆ ทเปนเปาหมายระยะ

ยาวไดตอไป

- ครชวยใหนกเรยนใชสงยดเหนยวจตใจ เชน การสวดมนต การระลกถง

การใชรปถาย เปนตน

5.5 ครพดคยถงการวางแผน การกระทาเพอไปสเปาหมายจะสรางคณคาใหตนเอง

193

5.6 ครใหนกเรยนสารวจเปาหมายชวตตนเองและทาใบกจกรรมเรอง เปาหมาย

และคณคาของชวต

5.7 ครสรปสะทอนสงทเปนความตองการหรอความตงใจในปจจบน

พรอมสนบสนนใหกาลงใจ

6. สอและอปกรณ

6.1 ใบความร เรอง สงยดเหนยวภายในจตใจ

6.2 ใบความร เรอง เปาหมายและคณคาของชวต

6.3 ใบกจกรรมเรอง เปาหมายและคณคาของชวต

7. การวดผลและประเมนผล

สงเกตการณแสดงความคดเหนของนกเรยน

8. ค าถามชวนคด

8.1 นกเรยนมสงใดทเปนสงยดเหนยวจตใจใหเลกการเสพสารเสพตด

8.2 นกเรยนมการวางแผนและตงเปาหมายในชวตไวอยางไรบาง

194

ใบความร เรอง สงยดเหนยวภายในจตใจ

การทเราจะเลกเสพสารเสพตดได บางครงเปนเรองยากลาบาก เพราะสารเสพตด

เปนทพง เคยเปนสงคนเคยเปนสงทชวยใหเรามความสขในชวตประจาวนโดยไมเดอดรอนใน

สภาพการณตางๆ ดงนน ทกครงทเลกสารเสพตด เราจะรสกเหงาๆ วาเหว โดดเดยว

รสกไมมนใจในชวตทจะตองดาเนนไปโดยไมมสารเสพตด (ไมมทพง) และทาใหเราตอง

หวนกลบไปพงมนอก เมอเราไมสามารถจะพงอะไรรอบขางได ทจรงแลวเราลมนกถงธรรมชาต

ของเราและมนษยทกคนวา ไมมใครสามารถอยโดดเดยวในโลกโดยไมมสงยดเหนยวพงพงได

เพราะสงยดเหนยวทาใหเรามกาลงใจยามทอแท สนหวงหรอฝาฟนอปสรรคและชวยใหเราสงบ

เมอมความวาวนใจ เมอมเหตการณเหลานเกดขนดวยตนเอง เพยงลาพงจะรสกออนแอ

ไมมพลง หากเราไมมสงยดเหนยวประจาตวของแตละคนเอาไว กจะทาใหเราหวนกลบไปพง

สารเสพตดไดงาย

สงพงพงทางจตใจของแตละบคคลอาจไมเหมอนกน แตทกคนจะตองมเฉพาะ

ของตนเองซงคาจากดความของสงยดเหนยวจตใจในความหมายแตละบคคลกจะแตกตางกน

ออกไป โดยทคณสามารถตรวจสอบความหมายไดจากขอความตอไปน

สงยดเหนยวจตใจหมายถง

1) ความรสก หรอความสมพนธทดกบตนเอง (เชน ความรสกทดตอตวเอง รก

ตวเอง ภมใจในตวเอง นบถอตวเอง เปนตน)

2) ความรสกหรอความสมพนธทดกบธรรมชาต(เชน ลาธาร นาตก ตนไม ทะเล

เปนตน)

3) ความรสกหรอความสมพนธทดกบบคคลอน(เชน พอ - แม พนอง เพอนฝง

แฟน เปนตน) และสตว เชน หมา แมว หม ไก ปลา เปนตน

4) ความรสกหรอความสมพนธทดกบสงศกดสทธหรอสงทเคารพนบถอ

ไมมตวตน (เชน เทพเจา ศาลพระภม เจาทเจาทาง รปเคารพ เปนตน)

5) ความรสกหรอความสมพนธทดกบศาสนา ( เชน คาสอน นกบวช ความเชอ/

ศรทธาในศาสนา เปนตน

195

ใบความร เรอง เปาหมายและคณคาของชวต

ผใชสารเสพตด มกขาดเปาหมายทชดเจนและแขงแกรงพอ ทาใหตองการอย

ภายใตความสข ความพงพอใจระยะสนจากการใชสารเสพตด การชวยใหผใชสารเสพตดได

สารวจ ตระหนกถงเปาหมายในชวตตลอดตอนคณคาของตนเอง จะชวยใหผใชสารเสพตด

หนมาทากจกรรมทสรางสรรคและหางไกลสารเสพตดมากขน

เปาหมายในชวต ไดแก สงทมนษยตองการใหเปนไปในระยะยาวซงมหลายดาน

เชน การศกษา อาชพการงาน ความสมพนธ คสมรส/ครอบครว พอแม

คณคาในชวต เกดจากการไดบรรลสงทเปนเปาหมายในชวต เชน การทผใช

สารเสพตดสามารถพกการใชสารเสพตด แลวหนมาเรยนหนงสอจนจบการศกษา พอแมภมใจ

กทาใหเกดคณคาในชวตขนมา

อยางไรกตามทงเปาหมายและคณคาในชวตควรเปนดานบวก สรางสรรค

และสงเสรมการลด/ละ/เลกสารเสพตดดวย

196

ใบกจกรรม เรอง เปาหมายและคณคาของชวต

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบคาถามดงน

1. ใหนกเรยนบอกความภาคภมใจในชวตของตนเอง คอ .........................................

..............................................................................................................................................

2. บอกเปาหมายชวตของตนเอง ...........................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

3. การปฏบตทเปนจดเรมตนนาไปสความสาเรจตามเปาหมายคอ

การเรมปฏบตในระยะแรก ( เปาหมายระยะสน 1-2 สปดาห )

1. ....................................................................................................................

2. ....................................................................................................................

3. ....................................................................................................................

การปฏบตอยางตอเนองในระยะยาว ( เปาหมายระยะยาว )

1. ....................................................................................................................

2. ....................................................................................................................

3. ....................................................................................................................

บทท 5

การตดตาม ประเมนผล และการรายงาน

การตดตามประเมนผล และการรายงาน มความส าคญอยางยงทจะชวยให ผ

ด าเนนงานทราบวางานนนบรรลวตถประสงคตามเปาหมายทตองการมากนอยเพยงใด

ด าเนนการประสบความส าเรจหรอไม เพราะผลของการตดตามและประเมนผลจะใหขอมล

ทแสดงถงความส าเรจ จดแขง จดออน และแนวทางในการปรบปรงแกไขการด าเนนงาน

สบเ นองจากการดแลดานจตสงคมในสถานศกษามงใหความส าคญดานการปองกน

ดานสารเสพตดกบนกเรยนทกคน และเพอใหสอดคลองกบการรายงานเกยวกบสารเสพตด

ในสถานศกษา การด าเนนงานดแลดานจตสงคมในสถานศกษาจงควรมการตดตาม ประเมนผล

และรายงานคณภาพผเรยนทง 3 ระดบ คอ ระดบนกเรยนเปนรายบคคล ระดบหองเรยน และ

ระดบสถานศกษา

ระดบนกเรยนเปนรายบคคล

การตดตาม ประเมนผล และรายงานนกเรยนเปนรายบคคล เปนการรายงาน

สภาพนกเรยนแตละคนโดยครทปรกษาเปนผรบผดชอบ ดงน

1. กลมสรางภมคมกน

กลมสรางภมคมกน นกเรยนทกคนในสถานศกษาจะไดรบการดแลดานจตสงคม

โดยอยในความรบผดชอบของครทปรกษาเปนผด าเนนการ เ รมดวยการรจกนกเรยน

เปนรายบคคลดวยเครองมอของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ซงจะไดรบการดแลดานจตสงคม

ดวยการเสรมสรางทกษะชวตโดยการบรณาการกบกจกรรมโฮมรมของระบบการดแล

ชวยเหลอนกเรยน กจกรรมการเรยนรในกลมสาระการเรยนร กจกรรมพฒนาผเรยน กจกรรม

เสรมหลกสตร ฯลฯ สามารถตดตาม ประเมนผล และรายงานโดยน าขอมลจาก การเขารวม

กจกรรม โครงการตางๆ ดวยการลงทะเบยน

198

2. กลมเฝาระวง

กลมเฝาระวง นกเรยนทมปญหาครอบครว ปญหาดานอารมณ พฤตกรรม

ทไมเหมาะสม ปญหาการเรยน เดกทอยในสภาพแวดลอมทเกยวของกบสารเสพตด และเดก

ทมปญหาดานพฤตกรรมทเกยวของกบสารเสพตด จะไดรบการดแลดานจตสงคมดวย

โปรแกรมกจกรรมทก าหนดวตถประสงค เพอสรางความเขาใจ ทกษะ และตระหนกในการ

หลกเลยงไมยงเกยวกบสารเสพตด สามารถตดตาม ประเมนผลดวยเครองมอประเมนผลการ

เขารวมกจกรรม และการเฝาระวงดวยการตดตามแบบมสวนรวม ซงนกเรยนยงอยในความ

รบผดชอบของครทปรกษา

ตาราง 6 การตดตามแบบมสวนรวม

สถานศกษา ครอบครว เครอขายภาค

1. สงเกตและประเมน

พฤตกรรม

2. ตดตามผลการเรยน

1. สงเกตพฤตกรรม

และรวมประเมน

2. ตดตามผลการเรยน

3. สนบสนนกจกรรม

การตดตาม

1. ชวยตดตาม ดแลตาม

ทไดรบการรองขอ

2. สนบสนนรปแบบกจกรรม

การตดตาม

3. กลมบ าบด

นกเรยนกลมนกอนจะจดใหเปนกลมบ าบด ม 2 ขนตอน คอ

3.1 ขนตอนท 1 เมอพบวานกเรยนยงเกยวกบสารเสพตดอยางนอย 1 ครง

ใน 3 เดอน จะไดรบการดแลดวยกระบวนการของระบบดแลชวยเหลอนกเรยนรวมกบ

งานสารเสพตด หากนกเรยนสามารถปรบพฤตกรรมไมยงเกยวกบสารเสพตดไดกสงกลบ

ครทปรกษา แตยงอยในการสงเกตจากคณะกรรมการเฝาระวง ฯลฯ

3.2 ขนตอนท 2 นกเรยนทผานการดแลของระบบดแลชวยเหลอนกเรยนรวมกบ

งานสารเสพตดแลว แตยงปรบพฤตกรรมไมไดและยงยงเกยวกบสารเสพตด สถานศกษา

ควรด าเนนการสงตอใหหนวยงานทเชยวชาญเพอบ าบดรกษาดานยาเสพตด โดยมเกณฑ

พจารณาดงน

199

เกณฑการสงตอกบหนวยงานภาคความรวมมอภายนอกนกเรยนตองการ/

นกเรยนควรเขารบการคดกรอง/บ าบดรกษาฯ/ฟนฟ

3.2.1 ผปกครองรองขอใหนกเรยนเขารบการบ าบด (ยนยอม)

3.2.2 ตรวจปสสาวะ พบตามเกณฑของสถานศกษา (2 ครง)

3.2.3 มอาการทางสขภาพจต จตเวช

3.2.4 มพฤตกรรมบงช ขอบงชทางการแพทย ทางสงคม ทางกฎหมาย/

เบยงเบน/ยากตอการดแล/เกนศกยภาพของสถานศกษา

เพอใหการบ าบดชวยใหนกเรยนสามารถหลดพนจากสารเสพตด สถานศกษา

ควรจดใหมการตดตามแบบมสวนรวม คอ สถานศกษา ครอบครว เครอขายภาค ควบคไปกบ

การบ าบดรกษา การตดตามจะยดหลกแบบองครวมประกอบดวย ดานรางกาย จตใจ และ

สงคม โดยเนนการใหความชวยเหลอประคบประคองในทกๆดานตามบรบท รวมถงชวยแกไข

ปญหาตางๆทเกดขน เฝาระวงปญหา เสรมสรางก าลงใจใหมความเขมแขง ใหค าปรกษา ให

ค าแนะน า ทงนกเรยน ครอบครว และผเกยวของ

ตาราง 7 การตดตามแบบองครวม

องคประกอบการตดตาม วธการ เครองมอ

ดานรางกาย

- การเจบปวยทางกาย

- ผอมซด สขภาพทรดโทรม

- เบอหนายการเรยน ไมมแรง ออนเพลย

ตาหร เพราะสแสงไมได เรยนหนงสอ

ไมรเรอง

- มกชอบซอนตวอยในหอง อยหลงสวม

เพอแอบสบบหร เสพยา

ฯลฯ

- สงเกต

- สมภาษณ

- สอบถาม

- ตรวจสขภาพ

- ใหค าปรกษา

- ใหค าแนะน า

- เสรมสราง

ก าลงใจ

ฯลฯ

- แบบสงเกต

- แบบสมภาษณ

- แบบสอบถาม

- แบบบนทกสขภาพ

- แบบบนทกการ

ใหค าปรกษา

ใหค าแนะน า

การเสรมสรางก าลงใจ

ฯลฯ

200

ตาราง 7 การตดตามแบบองครวม (ตอ)

องคประกอบการตดตาม วธการ เครองมอ

ดานจตใจ

- ความกดดนจากครอบครว

- การประชดชวต

- การเลยนแบบ

- ความประพฤตเปลยน ละเลยกจวตร

ประจ าวน ขาดวนย

- เจาอารมณ หงดหงด ฉนเฉยว ผดปกต

โมโหงาย

- มลบลมคมใน ชอบแยกตวอยคนเดยว

เงยบๆ

- การเขารวมกจกรรม เชน การจดการ

ทางอารมณทกษะชวต ทกษะสมองเพอ

ชวตทส าเรจ

ฯลฯ

- สงเกต

- สมภาษณ

- สอบถาม

- ทดสอบดานตางๆ

- ใหค าปรกษา

- ใหค าแนะน า

- เสรมสราง

ก าลงใจ

- กจกรรมตางๆ

ฯลฯ

- แบบสงเกต

- แบบสมภาษณ

- แบบสอบถาม

- แบบประเมน

- แบบทดสอบ

- แบบบนทกฯ

ใหค าปรกษา

ใหค าแนะน า

การเสรมสรางก าลงใจ

- ชนงาน

ฯลฯ

ดานสงคม

- สภาพแวดลอมของบานอยในแหลง

สารเสพตด

- สมพนธภาพกบพอ แม เพอน ฯลฯ

- ความกดดนในครอบครว

- ใชเงนเปลองผดปกต มหนสน

บางครงขโมย

- การเขารวมกจกรรม เชน กจกรรม

ฝกทกษะอาชพ กจกรรมกฬา

กจกรรมบ าเพญประโยชน กจกรรมชมรม

ฯลฯ

- สงเกต

- สมภาษณ

- สอบถาม

- เอกสาร รปภาพ

สภาพบาน

- ใหค าปรกษา

- ใหค าแนะน า

- เสรมสราง

ก าลงใจ

- กจกรรมตางๆ

ฯลฯ

- แบบสงเกต

- แบบสมภาษณ

- แบบสอบถาม

- แบบบนทกให

ค าปรกษา

ใหค าแนะน า

การเสรมสรางก าลงใจ

- ชนงาน

ฯลฯ

201

ตาราง 8 การตดตามแบบมสวนรวม

สถานศกษา ครอบครว เครอขายภาค

1. สงเกตพฤตกรรม

และประเมนพฤตกรรม

2. ตดตามผลการเรยน

3. ตดตาม ดแล ชวยเหลอ

ตามระยะเวลาทก าหนด

1. รวมสงเกต และประเมน

พฤตกรรม

2. ตดตามผลการเรยน

3. ชวยครตดตามดแล

ชวยเหลอ ตามระยะเวลา

ทก าหนด

4. สนบสนนกจกรรม

การตดตาม

1. ชวยตดตาม ดแล

ชวยเหลอตามทไดรบ

การรองขอหรอตามระบบ

ตามระยะเวลาทก าหนด

2. สนบสนนรปแบบ

กจกรรมการตดตาม

หมายเหต การตดตามสามารถบรณาการกบระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

ของสถานศกษา

ระดบหองเรยน

การประมวลผลการดแลนกเรยนดานจตสงคมในสถานศกษาในระดบหองเรยน

ครทปรกษาซงมหนาทรบผดชอบน าผลการดแลนกเรยนเปนรายบคคลมาสรปและรายงาน

สภาพนกเรยน ทง 3 กลม คอ กลมสรางภมคมกน กลมเฝาระวง และกลมบ าบดในระดบ

หองเรยน

202

ระดบสถานศกษา

การประมวลผลการดแลนกเรยนดานจตสงคมในระดบสถานศกษา ผทไดรบ

การแตงตงใหรบผดชอบจะตองเปนผประสานขอขอมลผลการดแลนกเรยนดานจตสงคม

ในระดบหองเรยนแลวน ามาสรปเปนผลโดยรวมทงสถานศกษา

ผลของการตดตาม ประเมนผล และการรายงาน เปนขอมลทมความส าคญ

เปนประโยชนแกการน าไปประกอบการตดสนใจวางแผนพฒนางานในปตอไป

บรรณานกรม

204

บรรณานกรม

กระทอม (ออนไลน). สบคนจาก : http://th.wikipedia.org.

กรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม. (2548). คมอการจดกจกรรมแกไขฟนฟผกระท าผด :

โปรแกรมปญหาเฉพาะดานกลมแกไขฟนฟผกระท าผด กลมงานพฒนาระบบ

การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด. โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

กองควบคมวตถเสพตด ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2546). รายงาน

ฉบบสมบรณ โครงการศกษาผลกระทบตางๆ ในการควบคมพชกระทอม

เปนยาเสพตดใหโทษในประเภท 5 (ออนไลน). สบคนจาก :

http://www.thaigoodview.com/library/contest2551/health02/11/katom.html.

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2540). คมอปฏบตงาน : การใชกระบวนการแนะแนว

เพอปองกนและแกไขปญหาสารเสพตดในสถานศกษา ระดบอาชวศกษา

ศนยแนะแนวการศกษาและอาชพ. โรงพมพการศาสนา.

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2544). แนวทางการพฒนานกเรยนแกนน า

ในการปองกนและแกไขปญหาสารเสพตดในสถานศกษา ระดบมธยมศกษา

ศนยแนะแนวการศกษาและอาชพ. โรงพมพครสภาลาดพราว.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. ม.ป.ป. คมอดแลสขภาพจตเดกวยเรยน. กรงเทพ :

โรงพมพ ร.ส.พ.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. (2542). คมอสงเสรมสขภาพจตนกเรยน

ระดบมธยมศกษาส าหรบคร.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. (2546). คมอการปรกษาในสถานการณยาเสพตด.

บรษท วงศกมลโปรดกชน จ ากด.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. (2546). คมอนกเรยน : กจกรรมกลมจตสงคมบ าบด

ในโรงเรยน. โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. (2548). คมอการจดกจกรรม “ฝกคดแกปญหา

พฒนาอคว” (ส าหรบศนยเพอนใจวยรน). โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร

แหงประเทศไทย จ ากด.

205

บรรณานกรม (ตอ)

กลมงานเภสชกรรม สถาบนธญญารกษ. ม.ป.ป. (ออนไลน). สบคนจาก :

http://www.gotoknow.org/blogs/posts/102951.

นวต แกวประดบ. ม.ป.ป. กระทอม ยาระงบปวดหรอยาเสพตด (ออนไลน). สบคนจาก :

http://herbal.pharmacy.psu.ac.th/index.php?option=com_content&task=view&id

=114&Itemid=43.

พนม เกตมาน. (2535). สขใจกบลกวยรน. กรงเทพ : บรษท แปลน พบลชชง จ ากด.

สภาวด หาญเมธ. ม.ป.ป. ทกษะสมองเพอชวตทส าเรจ (EF : Executive Functions).

สถาบนอารแอลจ (รกลกเลรนนง กรป). อางถง รศ.ดร.นวลจนทร จฑาภกดกล.

Angold A. (2002). Diagnostic interviews with parents and children. In : Rutter

M,Taylor E, eds.Child and Adolescent Psychiatry. 4th ed. Bath: Blackwell

Science, 32 - 51.

Geldard D. (1998). Basic personal counseling : a training manual for counsellors.

3rd ed. Sydney: Prentice Hall, 39 - 168.

MacKinnon RA. (1998). Yudofsky SC. In : The psychiatric evaluation in clinical

practice. Philadelphia: J.B.Lippincott Company, 35 - 84.

206

ภาคผนวก

207

แบบฟอรมการรายงานผลการด าเนนงานดานยาเสพตดในสถานศกษา

1.ขอมลพนฐานของสถานศกษา

1. *ชอสถานศกษา ................................................................

2. รหสสถานศกษา.............................................(รหส 10 หลก)

3. *ระดบทเปดสอน.............................................................

4. *เขตพนทการศกษา.........................................................

5. *สงกดกรม.....................................................................

6. *สงกดกระทรวง.............................................................

7. ทอย เลขท.......... *หมบาน................... *ต าบล.....................

*อ าเภอ.................................*จงหวด.......................................

8. ปการศกษา.........................................

9. จ านวนอาจารยทงหมด.......................................................

10. จ านวนนกเรยน / นกศกษาในแตละระดบชน

1) *นกเรยนกอนชนประถมศกษา.........................คน

2) *นกเรยน ชน ป.1............................................คน

3) *นกเรยน ชน ป.2............................................คน

4) *นกเรยน ชน ป.3............................................คน

5) *นกเรยน ชน ป.4............................................คน

6) *นกเรยน ชน ป.5...........................................คน

7) *นกเรยน ชน ป.6............................................คน

8) *นกเรยน ชน ม.1............................................คน

9) *นกเรยน ชนม.2.............................................คน

10) *นกเรยน ชน ม.3..........................................คน

11) *นกเรยน ชน ม.4...........................................คน

12) *นกเรยน ชน ม.5..........................................คน

13) *นกเรยน ชน ม.6..........................................คน

14) *นกเรยน ปวช. – ปวส..................................คน

15) *นกศกษาระดบอนปรญญา/ปรญญา.............คน

11. เบอรโทรศพท..............................................................

208

12. เวบไซต.......................................................................

หมายเหต : * เปนขอมลทจ าเปนตองระบ หากมขอมล

2. ขอมลกจกรรมการด าเนนงานในสถานศกษา

1. การส ารวจคนหานกเรยนกลมเสยง เสพ/ตด และคา

ม ไมม

1) กลมเสยง................................คน

2) กลมเสพ/ตด...........................คน

3) กลมคา..................................คน

4) การใชยาในทางทผด เชน โปรโคดล ทรามาดอล ฯลฯ.................................คน

2. การใหค าปรกษา ม ไมม

ใหค าปรกษาแก นกเรยน ผปกครอง อนๆ

3. การจดคายปรบเปลยนพฤตกรรมกลมเสยง....................คน

4. การจดคายปรบเปลยนพฤตกรรมกลมเสพ......................คน

5. จตสงคมบ าบดในโรงเรยน (เฉพาะกลมเสพ)....................คน

6.สงตอผเสพ/ตด เขารบการบ าบดทอน...............................คน

7. ด าเนนคดตามกฎหมาย (กรณผคา).................................คน

8. การส ารวจพนทเสยง/ปจจยเสยงรอบสถานศกษา ระยะ 500 เมตร

1) หอพก.......................แหง

2) อนๆ.........................แหง

9. การตรวจเยยม / ตรวจตราพนทเสยง / ปจจยเสยงรอบสถานศกษา

ระยะ 500 เมตร

1) หอพก......................แหง

2) อนๆ.........................แหง

10. มกจกรรมเพอปองกนและเฝาระวงปญหายาเสพตดรวมกบผประกอบการหอพก

รานเกม รอบสถานศกษา

1) หอพก.......................แหง

2) อนๆ.........................แหง

209

หมายเหต : * อนๆ (ขอ 8-10) เชน รานเกม / รานอนเตอรเนต โตะสนก สถานบนเทงสถาน

บรการ รานคาขายเหลา / บหร ซมยาดอง ซมน าปน มมอบ / แหลงมวสม ฯลฯ

11. ต ารวจประสานงานประจ าโรงเรยน

1) ต าแหนง.................................................................

2) ชอ – สกล..............................................................

3) สงกด สน. / สภ. ...................................................

12. มจ านวนนกเรยนแกนน า........................... คน

13. ครแกนน า

ชอ – สกล........................................................................

14. จ านวนเครอขายผปกครองในสถานศกษาและชมชน

1) ...........................เครอขาย

2) ..........................คน

15. วทยากรเพอปองกนยาเสพตดทเขาสอนในโรงเรยน

1) ชอ – สกล.................................................................

2) ประเภทวทยากร

ครผสอนในโรงเรยน (เฉพาะวชาสขศกษา พลศกษา)

คร D.A.R.E. ครต ารวจ ครทหาร

ครพระ ครพระสอนศลธรรมในโรงเรยน

ครสอนพระปรยตธรรม โตะคร/โตะอหมาม

อนๆ เชน เจาหนาทสาธารณสข เจาหนาท ป.ป.ส. ฯลฯ

3) ระดบชนทเขาสอน

ป.1 ป.2 ป.3 ป.4 ป.5 ป.6 มธยม อาชวะ

อนๆ

กจกรรมลกเสอตานภยยาเสพตด

16. ลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด ทผานการฝกอบรมลกเสอตานภยยาเสพตด..........คน

17. จดตงหนวยลกเสอตานยาเสพตดในโรงเรยน

ม ไมม

210

18. ลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด ปฏบตหนาทในโรงเรยน

กจกรรมเฝาระวงปญหายาเสพตด

“สายตรวจในโรงเรยน”ตรวจตรา/ส ารวจพนทเสยง/ปจจยเสยงในโรงเรยน/

รอบโรงเรยน

สอดสองดแลพฤตกรรมเพอนนกเรยน

แจงขอมลเบาะแสเกยวกบยาเสพตด

อนๆ เชน ประชม/วางแผน/รวบรวมขอมล/สงตอขอมลใหคร ฯลฯ

กจกรรมอนๆ เชน รณรงค/ประชาสมพนธ/กจกรรมสรางสรรค ฯลฯ

กจกรรมเชงสรางสรรคส าหรบนกเรยนนกศกษา

กจกรรม

ชวงเวลาการจดกจกรรม

ระหวาง

เรยน

หลง

เรยน

ปดภาค

เรยน อนๆ

19. ศนยเพอนใจ TO BE NUMBER ONE ......... คน

20. กลมเพอนทปรกษาเพอน Youth Consuler ........กลม

.........คน

21. กจกรรมตานยาเสพตดของสภานกเรยน/

องคกรวชาชพ/องคการนกศกษา

..........คน

22. สรางเสรมคณธรรมจรยธรรม จรยธรรม

ตามหลกศาสนาทตนเองนบถอ

23. บ าเพญประโยชนสาธารณะ/จตอาสา

24. การใหความรเรองยาเสพตด/การปองกน

ยาเสพตด

25. กจกรรมฝกอาชพ

26. สงเสรมทกษะการเรยนร

27. กฬาและนนทนาการ

28. อนๆ

211

การสรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดใหแกนกเรยนชนประถมศกษา

29. สรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดใหแกนกเรยนชน ป.1 ..............................คน

30. สรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดใหแกนกเรยนชน ป.2 ..............................คน

31. สรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดใหแกนกเรยนชน ป.3 ...............................คน

32. สรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดใหแกนกเรยนชน ป.4 ...............................คน

33. สรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดใหแกนกเรยนชน ป.5 ..............................คน

34. สรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดใหแกนกเรยนชน ป.6 ..............................คน

35. นกศกษาวชาทหารทท ากจกรรมดานการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด

ม ไมม

36. สถานศกษามการใชสอนทาน / ชดการเลน / เพอพฒนา EF เดกปฐมวย

ม ไมม

สอนทานอานอนรก

ชดการเลน

อนๆ

จ านวนเดกปฐมวยทไดรบการพฒนาทกษะสมอง.................................................. คน

-------------------------------------

212

แบบประเมนคณภาพ

เอกสารแนวทางการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

ค าชแจง

แบบประเมนคณภาพ เอกสารแนวทางการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

ประกอบดวย 2 สวน คอ

สวนท 1 ขอมลทวไป

เพศ

ชาย หญง

อาย.......................ป

วฒการศกษา

ตากวาปรญญาตร ปรญญาตร ปรญญาโท ปรญญาเอก

ต าแหนง

ระดบผบรหาร ระดบหวหนากลม / หวหนางาน ระดบผปฏบตการ

อนๆ ระบ....................

สวนท 2 ความคดเหนตอ “เอกสารแนวทางการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา”

1. เมอทานไดนา เอกสารแนวทางการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ไปใชแลว

ขอใหทาเครองหมาย ลงในชองระดบผลการประเมนตามความเปนจรง

2. ระดบผลการประเมนม 5 ระดบ ดงน

คะแนน 5 หมายถง มความเหนดวยในระดบมากทสด

4 หมายถง มความเหนดวยในระดบมาก

3 หมายถง มความเหนดวยในระดบปานกลาง

2 หมายถง มความเหนดวยในระดบนอย

1 หมายถง มความเหนดวยในระดบนอยทสด

ขอขอบคณสาหรบความรวมมอ

213

แบบประเมนคณภาพ เอกสารแนวทางการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

ดาน

ท รายการ

ระดบคะแนนการประเมน ขอสงเกตประกอบ

การประเมน 5 4 3 2 1

1 ดานวตถประสงคของเอกสารฯ

1.1 สอดคลองกบนโยบาย

ของประเทศ………………………………

1.2 สอดคลองสภาพปญหา

ของสงคม…………………………………

1.3 สอดคลองกบความตองการ

ของสถานศกษา………………………

1.4 สอดคลองกบเนอหา............

1.5 สอดคลองกบกจกรรม……….

2 ดานเนอหา

2.1 มความถกตอง……………………

2.2 มความครอบคลม

ดานสารเสพตดในปจจบน………

2.3 มความสอดคลองกน

ทกขนตอน........………………….......

2.4 มความทนสมยทน

ตอเหตการณ............................

2.5 สามารถนาไปใชประโยชน

ในการปฏบตงานได…………………

3 ดานการใชภาษา

3.1 อานแลวเขาใจงาย………………

3.2 ถกตองตามหลกวชาการ.....

3.3 สละสลวยเหมาะกบเนอหา.

3.4 สานวนภาษาทใชเขาใจงาย .

214

แบบประเมนคณภาพ เอกสารแนวทางการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

ดาน

ท รายการ

ระดบคะแนนการประเมน ขอสงเกตประกอบ

การประเมน 5 4 3 2 1

4 การน าเอกสารฯ ไปใช

4.1 สามารถนาไปใช

ดานการบรหารการดแลดานจต

สงคมในสถานศกษาได ……………

4.2 สามารถนาไปใชเปน

แนวทางบรณาการการดแล

ดานจตสงคมกบระบบการดแล

ชวยเหลอนกเรยนในสถานศกษา

ได……………………………………………..

4.3 สามารถนาไปใชในการจด

กจกรรมเพอเสรมสราง

ภมคมกนเกยวกบสารเสพตด

ใหแกนกเรยนได……………………………

4.4 สามารถนาไปใชในการจด

กจกรรมเพอเฝาระวงเกยวกบ

สารเสพตดใหแกนกเรยนได.......

4.5 สามารถนาไปใชในการดแล

นกเรยนควบคพรอมกบ

การบาบดเกยวกบสารเสพตด

ได.............................................

4.6 สามารถนาไปใชเปนแนว

ในการตดตามการดแลดานจต

สงคมในสถานศกษาได ……………

215

แบบประเมนคณภาพ เอกสารแนวทางการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

ดาน

ท รายการ

ระดบคะแนนการประเมน ขอสงเกตประกอบ

การประเมน 5 4 3 2 1

5 การพมพและรปเลม

5.1 พมพไดถกตองตามหลกการ

จดทาเอกสาร ………………………….

5.2 แผนภมประกอบชดเจน

เขาใจงาย..................................

5.3 พมพไมผด ไมตก................

5.4 รปแบบนาเสนอนาสนใจ

นาอาน……………………………………..

5.5 รปเลมและขนาดพอเหมาะ

แกการนาไปใช .........................

ค าสงกระทรวงศกษาธการ ท สป. 1080 / ๒๕๖๐

เรอง แตงตงคณะท างานจดท าคมอแนวทางการจดกจกรรมการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

ตามท ศนยอ านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตด กระทรวงศกษาธการ ไดด าเนนการจดท าค าสงกระทรวงศกษาธการ ท สป. ๑๑๔๕ / ๒๕๕๙ ลงวนท ๑๖ สงหาคม ๒๕๕9 เรอง แตงตงคณะท างานจดท าคมอองคความรการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา เพอเปนการดแลชวยเหลอนกเรยน ในทกกลม ทงในกลมปกต กลมสงสยและกลมทใชยาและสารเสพตด ตามระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ในการปองกนและแกไขพฤตกรรมอยางใกลชดนน

เนองจากคณะท างานจดท าคมอดงกลาวไดมการปรบเปลยน โยกยายต าแหนง และเกษยณอายราชการ จงเหนสมควรยกเลกค าสงกระทรวงศกษาธการ ท สป. ๑๑๔๕ / ๒๕๕๙ ลงวนท ๑๖ สงหาคม ๒๕๕9 และแตงตงคณะท างานจดท าคมอแนวทางการจดกจกรรมการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา เพอเปนการขบเคลอนในการจดท าคมอใหมประสทธภาพและเกดประสทธผลยงขน โดยมองคประกอบและอ านาจหนาท ดงน

๑. คณะท างาน ฝายจดองคความร มหนาท ในการศกษา วเคราะห รวบรวมและจดล าดบองคความร การดแลดานจตสงคมในสถานศกษา จดท าหลกสตร กระบวนการในการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

๑.1 แพทยหญงบญศร จนศรมงคล ผอ.รพ.จตเวชนครสวรรคราชนครนทร ประธานคณะท างานกรมสขภาพจต สธ.

๑.๒ นางกฤษณา จนทรตร ศนยอ านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตด สธ. คณะท างาน ๑.๓ นางสาวสชาดา ทมอดม คณะกรรมการรบรองคณภาพสถานฟนฟฯ คณะท างาน ๑.๔ นายเสกสรร สขคณ หวหนากลมงานพฒนาการปองกนฯ คณะท างาน ส านกอ านวยการกองอาสารกษาดนแดน ๑.๕ นางสาวจงรก อนทรเสวก หวหนาฝายพฒนากจกรรม คณะท างาน มลนธพทกษประชาชาต สมช. ๑.๖ พ.ต.อ.เรวต คตธรรมนตย กองบญชาการต ารวจปราบปรามยาเสพตด คณะท างาน ๑.๗ นายจารเกยรต หมรตน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ จงหวดหนองคาย คณะท างาน๑.๘ นางรงทวา มโนวชรสรรค นกวชาการสาธารณสขช านาญการ จงหวดพจตร คณะท างาน ๑.๙ นายสกฤษ ชยพงษ นกวชาการสาธารณสขช านาญการ จงหวดปราจนบร คณะท างาน ๑.1๐ นางกานตธรา ทาสลา ครเชยวชาญโรงเรยนบานหนองกง จงหวดรอยเอด คณะท างาน ๑.1๑ นางวณา พรหมมา พยาบาลวชาชพ รพ.ธญญารกษ จงหวดสงขลา คณะท างาน ๑.12 นางเพญพกตร ดารากร ณ อยธยา พยาบาลวชาชพช านาญการ กรมสขภาพจต สธ. คณะท างาน ๑.13 นางจตตนฏ ชมชน ครช านาญการ สถาบนบณฑตพฒนศลป คณะท างาน ๑.14 นางสาวปทมาพร ภมเวยงศร กองประสานและบ าบดฯส านกงาน ป.ป.ส. คณะท างาน

/๑.15 นางสาวพจนย ...

-๒- ๑.15 นางสาวพจนย สารพนธ กองปองกนยาเสพตด ส านกงาน ป.ป.ส. คณะท างาน ๑.๑๖ นายชยชาญ ชวยโพธกลาง ผอ านวยการส านกสงเสรมกจการการศกษา สป. คณะท างานและ เลขานการ ๑.๑๗ นายธนะรชต นามผลด หวหนากลมงานเวชศาสตรสงคม รพ.ปลวกแดง คณะท างานและ

ผชวยเลขานการ ๑.๑๘ นายบญชน วบลย ส านกสงเสรมกจการการศกษา สป. คณะท างานและ ผชวยเลขานการ ๑.๑๙ นางสาวชญาภรณ เทยงไธสง ส านกสงเสรมกจการการศกษา สป. คณะท างานและ

ผชวยเลขานการ ๑.๒๐ นางสาวนนทภส เขยวเกษม ส านกสงเสรมกจการการศกษา สป. คณะท างานและ

ผชวยเลขานการ ๑.๒๑ นายวธจกร พนธสมบต ส านกสงเสรมกจการการศกษา สป. คณะท างานและ

ผชวยเลขานการ ๒. คณะท างาน ฝายประถมศกษา มหนาท ในการศกษา วเคราะห รวบรวมและจดล าดบองคความรการดแล

ดานจตสงคมในสถานศกษา จดท าหลกสตร กระบวนการในการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา ๒.๑ นายสระพล เอยมนานรกษ ผอ.รร.วดดอนทราย ประธานคณะท างาน

๒.๒ นายพงศศร จนทวาสน ผอ.รร.บานใหม คณะท างาน ๒.๓ นายววตน มะโนวฒนา ผอ.รร.วดชองพราน คณะท างาน ๒.๔ นายฉลอง เกาสงข ผอ.รร.วดหนองมะคา คณะท างาน ๒.๕ นางพนชกร แกววมล ผอ.รร.วดดอนกระเบอง คณะท างาน ๒.๖ นางปราณ ตนตระกล ผอ.รร.วดสรอยฟา คณะท างาน ๒.๗ นางสาวจตตานนท สขสวสด ผอ.รร.วดหบมะกล า คณะท างาน ๒.๘ นางนภา เกาสงข ผอ.รร.วดเขาพระ คณะท างาน ๒.๙ นางสาวเขมพต แสงทอง ผอ.รร.วดแหลมทอง คณะท างาน ๒.๑๐ นางสรรตน วารนล ผอ.รร.วดสดาราม คณะท างาน ๒.๑๑ นางทองเจอ เอยมนานรกษ นกวชาการศกษาช านาญการ ศธจ.ราชบร คณะท างานและ เลขานการ

๓. คณะท างาน ฝายโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา มหนาทในการศกษา วเคราะห รวบรวมและจดล าดบองคความรการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา จดท าหลกสตร กระบวนการในการดแลดานจตสงคม ในสถานศกษา

๓.๑ นายอภสทธ กรทรพย ผอ.รร.ชมชนวดเสดจ ประธานคณะท างาน ๓.๒ พ.อ.อ.ดร.กตศกด เพงสกล ผอ.รร.อนบาลปทมธาน คณะท างาน ๓.๓ นายสมหมาย เอยมองคต ผอ.รร.วดคณหญงสมจน คณะท างาน ๓.๔ นายประสทธ วไลรตน ขาราชการบ านาญ คณะท างาน ๓.๕ นางสาวดารตน ยนดพบ คร คศ.1 รร.ชมชนวดเสดจ คณะท างาน ๓.๖ นางสาวจราภรณ แจมใส คร คศ.1 รร.สเหราใหมเจรญ คณะท างาน ๓.๗ นางสาวอทย พรหมพมาลย คร คศ.1 รร.สเหราใหมเจรญ คณะท างาน ๓.๘ นายทศพร พงเสอ คร คศ.1 รร.วดคณหญงสมจน คณะท างาน /๓.๙ นางปนแกว...

-๓- ๓.๙ นางปนแกว ปรชาธรศาสตร คร คศ.1 รร.วดบางควด คณะท างาน ๓.๑๐ นางสาวนฤมล จตรรตนพฤกษ คร คศ.1 รร.วดบางควด คณะท างาน ๓.๑๑ นางสาวเมขลา ถนวมล คร คศ.1 รร.สเหราใหมเจรญ คณะท างานและ เลขานการ ๓.๑๒ นางสาวกชพร ชยสวรรณ เจาหนาทธรการ รร.ชมชนวดเสดจ คณะท างานและ ผชวยเลขานการ

๔. คณะท างาน ฝายมธยมศกษา มหนาท ในการศกษา วเคราะห รวบรวมและจดล าดบองคความรการดแล

ดานจตสงคมในสถานศกษา จดท าหลกสตร กระบวนการในการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

๔.๑ นายเทยน กล าบตร ผอ.รร.โรงเรยนจนทรหนบ าเพญ ประธานคณะท างาน ๔.๒ นางธญสมร คเชนทรเดชา ศกษานเทศกช านาญการพเศษ) รองประธานคณะท างาน (ขาราชการบ านาญ) ๔.๓ นางวนเพญ อ านาจกตกร ผอ.ศนยบ าบดชมชนภาคเหนอแหงประเทศไทย คณะท างาน (บานพระเมตตา) ๔.๔ นางสาวสายสนย ศรสวรรณ ผอ.รร.สแยกบางเตย คณะท างาน

๔.๕ นายเรวฒน พรหมสะโร ผอ.รร.อปลพนธโรจนประสทธ คณะท างาน ๔.๖ นายสาธต ประทมสวรรณ นกวชาการศกษาช านาญการพเศษ สพม.เขต 2 คณะท างาน ๔.๗ นางศรโสภา พลธน ครช านาญการพเศษ รร.เทพศรนทรรมเกลา คณะท างาน ๔.๘ นายพษณ ทองสบสาย นกวชาการศกษาช านาญการ สพม.เขต 2 คณะท างาน ๔.๙ นายจระวฒน ธนะสนทรไชย คร คศ.1 รร.บางกะป คณะท างาน ๔.๑๐ นายศกดชย ชรากาหมด ครผชวย รร.เทพศรนทรรมเกลา คณะท างาน

๔.๑๑ นางสาวเพยงใจ ดคาร ครช านาญการพเศษ รร.เทพศรนทรรมเกลา คณะท างานและ เลขานการ

๔.๑๒ นางรศดา บญมาเลศ ครช านาญการพเศษ รร.เทพศรนทรรมเกลา คณะท างานและ ผชวยเลขานการ

๕. คณะท างาน ฝายอาชวศกษา มหนาท ในการศกษา วเคราะห รวบรวมและจดล าดบองคความรการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา จดท าหลกสตร กระบวนการในการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

๕.๑ นายเรวช สรแสงออน ผอ.วทยาลยเทคนคทาหลวงซเมนตไทยอนสรณ ประธานคณะท างาน ๔.๒ นางวนเพญ อ านาจกตกร ผอ.ศนยบ าบดชมชนภาคเหนอแหงประเทศไทย คณะท างาน (บานพระเมตตา) ๕.๓ นายอาณตชย จนทวาสน ผอ.วทยาลยการอาชพศรส าโรง คณะท างาน ๕.๔ นายไพบลย เพชรหงษ ผอ.วทยาลยเทคนคอางทอง คณะท างาน 5.๕ นายวชระ เกดสน ผอ.ศนยพฒนา สงเสรม ประสานงานกจการนกศกษา คณะท างาน และกจการนกเรยน ๕.๖ นายอนนต สขด รอง ผอ.วทยาลยเทคนคสระบร คณะท างาน ๕.๗ นายชยวฒน พรแสน รอง ผอ.วทยาลยอาชวศกษาสระบร คณะท างาน ๕.๘ นายมนตร สวรรณภกดจต รอง ผอ.วทยาลยการอาชพชยบาดาล คณะท างาน /5.8 วาท…

-๔- 5.๙ วาท ร.ต.หญง ทตา ดวงสวสด นกวชาการศกษาปฏบตการ ศนยพฒนา สงเสรม คณะท างาน ประสานงานกจการนกศกษา และกจการนกเรยน คณะท างาน 5.๑๐ นายมงคล ผลพด คร วทยาลยเทคนคทาหลวงซเมนตไทยอนสรณ คณะท างาน 5.1๑ วาท ร.ต.มนตร ค าหารพล คร วทยาลยเทคนคทาหลวงซเมนตไทยอนสรณ คณะท างาน 5.1๒ นางสาวอารดา วนพนม คร วทยาลยเทคนคทาหลวงซเมนตไทยอนสรณ คณะท างาน 5.1๓ นางสาวปรยาภรณ พลศรมทนาพร คร วทยาลยเทคนคทาหลวงซเมนตไทยอนสรณ คณะท างาน ๕.1๔ นายประสงค อบลวตร รอง ผอ.วทยาลยเทคนคทาหลวงซเมนตไทยอนสรณ คณะท างานและ เลขานการ

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท ๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕60

คณะกรรมการจดท าแนวทางการดแลดานจตสงคมในสถานศกษา

(ระดบโรงเรยนมธยมศกษา)

1. นายเทยน กล าบตร

ผอานวยการโรงเรยนจนทรหนบาเพญ ประธานคณะทางาน

2. นางธญสมร คเชนทรเดชา

ศกษานเทศก ชานาญการพเศษ (ขาราชการบานาญ) รองประธานคณะทางาน

3. นางสาวสายสนย ศรสวรรณ

ผอานวยการโรงเรยนส แยกบางเตย คณะทางาน

4. นายเรวฒน พรหมสะโร

ผอานวยการโรงเรยนอปลพนธโรจนประสทธ คณะทางาน

5. นายสาธต ประทมสวรรณ

นกวชาการศกษา ชานาญการพเศษ (ผอ.กลมสงเสรม)

สานกงานเขตพนท การศกษามธยมศกษา เขต 2 คณะทางาน

6. นางศรโสภา พลธน

ครชานาญการพเศษ โรงเรยนเทพศรนทรรมเกลา คณะทางาน

7. นายพษณ ทองสบสาย

นกวชาการศกษา ชานาญการ

สานกงานเขตพนท การศกษามธยมศกษา เขต 2 คณะทางาน

8. นายจระวฒน ธนะสนทรไชย

คร คศ.1 โรงเรยนบางกะป คณะทางาน

9. นายศกดชย ชรากาหมด

คร คศ.1 โรงเรยนเทพศรนทรรมเกลา คณะทางาน

10. นางสาวเพยงใจ ดคาร

ครชานาญการพเศษ โรงเรยนเทพศรนทรรมเกลา คณะทางานและเลขานการ

11. นางรศดา บญมาเลศ

ครชานาญการพเศษ โรงเรยนเทพศรนทรรมเกลา คณะทางานและผชวยเลขานการ