27 ข้อ 7. ประเภทของทรัพยสิทธิ 7.1 กรรมสิทธิ ์ ได้แก่ สิทธิในความเป็นเจ้าของในทรัพย์สิน ซึ ่งผู้มีกรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์และ สังหาริมทรัพย์ย่อมมีสิทธิดังต่อไปนี ้ต่อทรัพย์สินของตนเอง 1 1. สิทธิใช้สอยทรัพย์ 2. สิทธิจาหน่ายทรัพย์สิน 3. สิทธิได้ดอกผลแห่งทรัพย์สิน 4. สิทธิติดตามเอาทรัพย์สินคืนจากผู้ที ่ไม่มีสิทธิจะยึดถือได้ 5. มีสิทธิขัดขวางมิให้ผู้อื ่นสอดเข้าเกี ่ยวข้องกับทรัพย์สินนั ้นโดยมิชอบด้วย กฎหมาย เจ้าของทรัพย์ย่อมมีสิทธิดังกล่าวข้างต้นต่อทรัพย์สินของตนเองยกเว้นแต่จะถูกจากัด การใช้สิทธิภายใต้บทบัญญัติของกฎหมาย แดนแห่งกรรมสิทธิ ์ สาหรับสังหาริมทรัพย์นั้นขอบเขตการใช้สิทธิในความเป็นเจ้าของทรัพย์ย่อม จากัดเฉพาะตัวทรัพย์ ส่วนอสังหาริมทรัพย์เนื ่องจากมีพื ้นที ่เข้ามาเกี ่ยวข้องจึงอาจมีป ั ญหาว่า แดนแห่งกรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์นั้นมีขอบเขตเพียงใดซึ ่งในเรื ่องนี ้กฎหมายได้กาหนดแดน แห่งกรรมสิทธิ์ไว้ในมาตรา 1335 ว่า แดนแห่งกรรมสิทธิ์ที ่ดินนั้น กินทั้งเหนือพ้นพื ้นดินและใต้ ดินด้วย ดังนั ้นเจ้าของที ่ดินจึงมีสิทธิในที ่ดินมิใช่เฉพาะแต่พื ้นดินเท่านั้นยังรวมถึงทั้งเหนือพื ้นดิน และใต้พื ้นดินด้วย ส่วนจะมีระยะทางเพียงใดก็สุดแต่ว่าเจ้าของจะสามารถใช้ประโยชน์ได้เพียงใด นั้นเองแต่ทั้งนี ้อาจจะถูกจากัดสิทธิภายใต้บทบัญญัติแห่งกฎหมาย เช่น สามารถก่อสร้างสิ่งปลูก สร้างได้ไม่เกิน พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร อนุญาต นอกจากนี ้ยังถูกจากัดสิทธิภายใต้ประมวล กฎหมายแพ่งและพาณิชย์อีกด้วย ข้อจากัดแดนแห่งกรรมสิท ธิ์ 1. มาตรา 1339 “เจ้าของที่ดินจาต้องรับน ้าไหลตามธรรมชาติจากที่ดินสูงมาใน ที่ดินของตน น ้าไหลตามธรรมดามายังที่ดินต่าและจาเป็นแก่ที ่ดินนั้นไซร้ ท่านว่าเจ้าของที ่ดินซึ่ง อยู ่สูงกว่าจะกันเอาไว้ได้แต่เพียงที ่จาเป็นแก่ที ่ดินของตน” มาตรา 1339 นี ้เป็นข้อจากัดแห่งแดนกรรมสิทธิ์ของเจ้าของที ่ดินแปลงต ่าและ แปลงสูงพร้อมกัน โดยเจ้าของที ่ดินแปลงต ่าต้องให้เจ้าของที ่ดินแปลงสูงมีสิทธิที ่จะปล่อยให้น ้า 1 มาตรา 1336 “ภายในบังคับแห่งกฎหมาย เจ้าของทรัพย์สินมีสิทธิใช้สอยและจาหน่ายทรัพย์สินของตนและ ได้ซึ ่งดอกผลแห่งทรัพย์สินนั้น กับทั้งมีสิทธิติดตามและเอาคืนซึ ่งทรัพย์สินของตนจากบุคคลผู้ไม่มีสิทธิจะ ยึดถือไว้ และมีสิทธิขัดขวางมิให้ผู้อื ่นสอดเข้าเกี ่ยวข้องกับทรัพย์สินนั ้นโดยมิชอบด้วยกฎหมาย”
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
27
ขอ 7. ประเภทของทรพยสทธ 7.1 กรรมสทธ ไดแก สทธในความเปนเจาของในทรพยสน ซงผมกรรมสทธในอสงหารมทรพยและสงหารมทรพยยอมมสทธดงตอไปนตอทรพยสนของตนเอง1
1. สทธใชสอยทรพย 2. สทธจ าหนายทรพยสน 3. สทธไดดอกผลแหงทรพยสน 4. สทธตดตามเอาทรพยสนคนจากผทไมมสทธจะยดถอได 5. มสทธขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนนโดยมชอบดวย
กฎหมาย เจาของทรพยยอมมสทธดงกลาวขางตนตอทรพยสนของตนเองยกเวนแตจะถกจ ากด
การใชสทธภายใตบทบญญตของกฎหมาย แดนแหงกรรมสทธ ส าหรบสงหารมทรพยนนขอบเขตการใชสทธในความเปนเจาของทรพยยอม
จ ากดเฉพาะตวทรพย สวนอสงหารมทรพยเน องจากมพนทเขามาเกยวของจงอาจมปญหาวาแดนแหงกรรมสทธในอสงหารมทรพยนนมขอบเขตเพยงใดซงในเรองนกฎหมายไดก าหนดแดนแหงกรรมสทธไวในมาตรา 1335 วา แดนแหงกรรมสทธทดนนน กนทงเหนอพนพนดนและใตดนดวย ดงนนเจาของทดนจงมสทธในทดนมใชเฉพาะแตพนดนเทานนยงรวมถงทงเหนอพนดนและใตพนดนดวย สวนจะมระยะทางเพยงใดกสดแตวาเจาของจะสามารถใชประโยชนไดเพยงใดนนเองแตทงนอาจจะถกจ ากดสทธภายใตบทบญญตแหงกฎหมาย เชน สามารถกอสรางสงปลกสรางไดไมเกน พ.ร.บ.ควบคมอาคาร อนญาต นอกจากนยงถกจ ากดสทธภายใตประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอกดวย
ขอจ ากดแดนแหงกรรมสทธ
1. มาตรา 1339 “เจาของทดนจ าตองรบน าไหลตามธรรมชาตจากทดนสงมาในทดนของตน
น าไหลตามธรรมดามายงทดนต าและจ าเปนแกทดนนนไซร ทานวาเจาของทดนซงอยสงกวาจะกนเอาไวไดแตเพยงทจ าเปนแกทดนของตน”
มาตรา 1339 นเปนขอจ ากดแหงแดนกรรมสทธของเจาของทดนแปลงต าและแปลงสงพรอมกน โดยเจาของทดนแปลงต าตองใหเจาของทดนแปลงสงมสทธทจะปลอยใหน า
1 มาตรา 1336 “ภายในบงคบแหงกฎหมาย เจาของทรพยสนมสทธใชสอยและจ าหนายทรพยสนของตนและไดซงดอกผลแหงทรพยสนนน กบทงมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไว และมสทธขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนนโดยมชอบดวยกฎหมาย”
28
ไหลผานทดนของตนลงสทดนแปลงต าได และขณะเดยวกนเจาของทดนแปลงสงจะกนเอาน าไวใชแตเพยงผเดยวไมได ตองปลอยน าใหเจาของทดนแปลงต าใชน าดวย
2. มาตรา 1340 “เจาของทดนจ าตองรบน าซงไหลเพราะการระบายจากทดน สงมาในทดนของตน ถากอนทระบายนนน าไดไหลเขามาในทดนของตนตามธรรมดาอยแลว เจาของทดนต าอาจ เรยกรองใหเจาของทดนสงท าทางระบายน าและออกคาใชจายในการนนเพอ ระบายน าไปใหตลอดทดนต าจนถงทางน าหรอทอน าสาธารณะ ทงนไมลบลางสทธแหงเจาของทดนต าในอนจะเรยกรองคาทดแทน”
มาตรา 1340 นเปนขอจ ากดแดนแหงกรรมสทธของเจาของทดนแปลงต าทจะตองรบน าจากการระบายจากทดนแปลงสงมายงทดนของตน ถาตามธรรมดาน าไดไหลอยกอนแลว น าไหลเพราะการระบาย ไดแก น าซงไหลเพราะการระบายของบคคล และน าในทนหมายถง น าตามธรรมชาตเทานนมใชน าใชแลวหรอน าโสโครก
กรณการระบายจากทดนแปลงสงท าใหทดนแปลงต าไดร บความเสยหาย เจาของทดนแปลงต ามสทธเรยกรองเจาของทดนแปลงสงท าทางระบายน าและออกคาใชจายเพอระบายน าไปใหตลอดทดนต าจนถงทางน าหรอทอน าสาธารณะ
ค าพพากษาฎกาท 412/2525 แมจะฟงวาทดนของโจทกสงกวาทดนของจ าเลยโดยธรรมชาต โจทกกไมอาจขอใหจ าเลยเปดทางระบายน าได เพราะกรณทเจาของทดนจ าตองรบน าซงไหลเพราะระบายจากทดนสงมาในทดนของตนตาม ป .พ.พ. มาตรา 1340 นน หมายความถงน าตามธรรมชาตเชน น าฝน เปนตน หาใชน าใชแลวหรอน าโสโครกดงเชนกรณของโจทกไม
3. มาตรา 1341 “เจาของอสงหารมทรพยจะท าหลงคา หรอการปลกสรางอยาง
อนท าใหฝนตกลงยงทรพยสนซงอยตดตอกนไมได” มาตรา 1341 นเปนแดนแหงกรรมสทธของเจาของทดนทจะตองไมกระท าการ
ปลกสรางสงกอสรางใดๆอนเปนเหตท าใหน าฝนตกไปยงทรพยสนของผอนทอยตดตอกน มาตรานมไดกลาวถงการกอสรางสงปลกสรางวาจะกระท าชดเขตทดนไดเพยงใด การจะกระท าการดงกลาวไดหรอไมถกก าหนดไวในกฎหมายอน เชน พระราชบญญตควบคมอาคาร เปนตน
4. มาตรา 1342 “เจาของทดนจะขดบอ สระ หลมรบน าโสโครก หรอหลมรบป ย
หรอขยะมลฝอยนนในระยะสองเมตรจากแนวเขตทดนไมได คหรอการขดรองเพอวางทอน าใตดนหรอสงอนซงคลายกนนน ใกลแนวเขต
ทดนกวาครงหนงแหงสวนลกของคหรอรองนนไมได ยกเวนแตจะท าหางแนวเขตหนงเมตรขนไป ถาการกระท าดงกลาวไวในสองวรรคกอน ใกลแนวเขตไซร ทานวาตองใชความระมดระวงตามควร เพอปองกนมใหดนหรอทรายพงลง หรอมใหน าหรอสงโสโครกซมเขาไป”
29
มาตรา 1342 นกลาวถงแดนแหงกรรมสทธของเจาของทดนไว 2 กรณ กลาวคอ 4.1 แดนแหงกรรมสทธในเรองการขดบอ สระ หลมรบน าโสโครก หรอหลมรบป ยหรอขยะมลฝอยวา จะกระท าในระยะสองเมตรจากแนวเขตทดนไมได ซงเปนบทบญญตหามเดดขาดไมวา บอ สระ หรอหลมนนจะมความลกเทาใดกตาม 4.2 แดนแหงกรรมสทธในเรองการขดค หรอรองเพอวางทอน าใตดน หรอสงอนซงคลายคลงกนวา จะขดใกลแนวเขตทดนเกนกวาครงหนงแหงสวนลกของคหรอรองไมได เชน คมความลก 1 เมตร กจะขดใกลแนวเขตทดนนอยกวา 50 เซนตเมตร ไมได แตถาไดท าหางแนวเขตทดนเกน 1 เมตรจะขดค หรอรองลกเทาใดกได การกระท าทง 2 ประการแมเจาของทดนจะไดกระท าตามทกฎหมายบญญตแตกจะตองใชความระมดระวงตามควรเพอปองกนมใหดนหรอทรายพงลงมา หรอมใหน าหรอสงโสโครกซมเขาไป ค าพพากษาฎกาท 1046/2505 จะขดหลมสวมในระยะ 2 เมตรจากแนวเขตทดนไมได แมจะไดใชความระมดระวงตามควร เพอปองกนมใหทรายพงลง หรอมใหน าหรอสงโสโครกซมไดกตาม
ค าพพากษาฎกาท 1607/2518 ถงสวมจะแขงแรงถกสขลกษณะอยางไรกสรางในระยะ 2 เมตรจากแนวเขตทดนตดตอกนไมได และไมตองน าสบวาเปนละเมด ศาลพพากษาใหกลบหลมนนได ค าพพากษาฎกาท 1350/2525 จ าเลยขดหลมสวมหางเขตทดนโจทก 15 เซนตเมตร ตองหามตาม ป.พ.พ. มาตรา 1342 ไมวาจะใชความระวงอยางใด โจทกกขอใหกลบได ไมเปนการใชสทธไมสจรต
5. มาตรา 1343 “เจาของทดนจะขดดนหรอบรรทกน าหนกบนทดนเกนควรจนอาจ เปนเหตอนตรายแกความอยม นแหงทดนตดตอไมได เวนแตจะไดจดการเพยงพอเพอ ปองกนความเสยหาย”
6. มาตรา 1347 “เจาของทดนอาจตดรากไมซงรกเขามากจากทดนตดตอและ
เอาไวเสย ถากงไมยนล าเขามา เมอเจาของทดนไดบอกผครอบครองทดนตดตอใหตดภายในเวลาอนสมควรแลว แตผนนไมตด ทานวาเจาของทดนตดเอาเสยได”
ขอจ ากดแดนแหงกรรมสทธมาตราน กลาวถอ เรองรากไมและกงไมรกล า ดงน
30
6.1 ในกรณทมรากไมรกเขามาจากทดนตอตด เจาของของทดนมสทธตดรากไมทรกล าเขามาไดโดยไมจ าตองบอกผเปนเจาของทดนกอน และมสทธทจะเอารากไมนนไวเสยได โดยไมเปนความผดแตอยางใด
6.2 ในกรณทมกงไมยนล าเขามา เจาของทดนจะตดกงไมนนทนทท านองรากไมไมได จะตองบอกผครอบครองทดนใหจดการตดกงไมนนกอนโดยใหเวลาพอสมควร ถาผครอบครองทดนไมไดจดการตดในเวลาอนควร เจาของทดนทกงไมยนรกล ามสทธตดกงไมนนโดยไมเปนความผดแตอยางใด
7. มาตรา 1349 “ทดนแปลงใดมทดนแปลงอนลอมอยจนไมมทางออกถงทาง สาธารณะไดไซร ทานว าเจาของทดนแปลงน นจะผานทดนซ งลอมอย ไปส ทางสาธารณะได ทดนแปลงใดมทางออกไดแตเมอตองขามสระ บง หรอทะเลหรอมทชน อนระดบทดนกบทางสาธารณะสงกวากนมากไซร ทานวาใหใชความในวรรคตนบงคบ
ทและวธท าทางผานนน ตองเลอกใหพอควรแกความจ าเปนของผมสทธจะผาน กบทงใหค านงถงทดนทลอมอยใหเสยหายแตนอยทสดทจะเปนได ถาจ าเปนผทมสทธผานจะสรางถนนเปนทางผานกได
ผมสทธผานตองใชคาทดแทนใหแกเจาของทดนทลอมอยเพอความเสยหายอนเกดแตเหตทมทางผาน คาทดแทนนนนอกจากคาเสยหายเพราะสรางถนน ทานวาจะก าหนดเปนเงนรายปกได”
ขอจ ากดแดนแหงกรรมสทธในมาตราน เรยกวา “ทางจ าเปน” เปนขอจ ากดทเจาของ
ทดนตองยนยอมใหเจาของทดนแปลงอนใชทดนของตนเองเปนทางไปสทางสาธารณะ หลกเกณฑการขอเปดทางจ าเปน ไดแก การททดนแปลงใดมทดนแปลงอนลอมอยจน
ไมมทางออกถงทางสาธารณะ หรอมทางออกไดแตตองขามสระ บง หรอทะเล หรอมทชนอนระดบทดนกบทางสาธารณะสงกวากนมาก เจาของทดนแปลงนนมสทธขอใหเจาของทดนแปลงขางเคยงเปดทางจ าเปนเพอตนจะไดใชทางนนออกสสาธารณะได และเจาของทดนทลอมอยมสทธเรยกรองคาทดแทนในการใชทางผานได โดยอาจคดกนเปนรายปกได
กรณทมพฤตการณเปลยนไปท าใหทางจ าเปนไมเปนประโยชนอกตอทดนทถกลอมอกตอไป เจาของทดนสามารถเรยกรองใหเพกถอนลกษณะทางจ าเปนได
ทางจ าเปนถามไดก าหนดไวเปนประการอน นอกจากบคคลซงเปนเจาของทดนทถกลอมแลวบคคลอนกมสทธใชทางจ าเปนดวย เชน บคคลในครอบครว ญาตพนอง และบรวารของเจาของทดนทถกลอม
ทางจ าเปนนเกดขนเพอประโยชนแกทดนทถกลอมมใชเพอเจาของ ดงนนการเปลยนเจาของทดนทถกลอมไมเปนเหตใหทางจ าเปนสนสดลง
31
7.2 กรรมสทธรวม
หมายถง บคคลตงแตสองคนขนไปเปนเจาของทรพยสนเดยวกน โดยปกตเจาของรวมจะมสวนในทรพยสนรวมนนเพยงใดยอมเปนไปตามสวนแหงความเปนเจาของทรพยสนนน หากไมสามารถพสจนแสดงความเปนเจาของไดวามสวนเทาใดแลว กฎหมายใหสนนษฐานไวกอนวาผเปนเจาของรวมมสวนเทากน สทธของเจาของรวมทมตอทรพยสน
1. ใชสทธเกยวแกกรรมสทธในทรพยสนรวมตอสบคคลภายนอก เชน เจาของรวมแตผเดยว มสทธฟองขบไลผท อาศยหองอนเปนเจาของรวมได
2. มสทธใชทรพยสนรวมไดในเมอไมขดตอสทธของเจาของรวมคนอน และมสทธได
ดอกผลตามสวนของตนจากทรพยสนนน ฎกาท 221/2482 เจาของทดนรวมกนจะหามมใหเจาของรวมอกคนหนงเขา
เกยวของในทดนมได
3. มสทธจ าหนาย จ านอง หรอกอใหเกดภาระตดพนทรพยสนรวมแตเฉพาะสวนของตนได แตจะจ าหนาย จ าน า จ านอง หรอกอใหเกดภาระตดพนทรพยทงหมดไมได เวนแตจะไดรบความยนยอมจากเจาของรวมหมดทกคน
ฎกาท 227/2493 เจาของรวมเอาทดนไปจ านอง โดยเจาของรวมคนอนมไดรเหนยนยอม สญญาจ านองไมผกพนสวนกรรมสทธของผอน คงใชบงคบไดเฉพาะสวนของเจาของรวมได
ฎกาท 1232/2491 เจาของรวมท าสญญาแบงทดนทตนมกรรมสทธรวมใหแกผอน โดยเจาของรวมคนอนมไดรเหนยนยอมดวย ดงน ผซอจะขอใหบงคบตามสญญามได
4. มสทธเรยกใหแบงทรพยสนในโอกาสอนควร เวนแตจะมนตกรรมระหวางเจาของ
หามมใหแบงทรพยสนชวระยะเวลาหนงซงไมเกนสบป หรอมวตถประสงคทจะไมแบงเปนการถาวร
หนาทของเจาของรวมตอเจาของรวมดวยกน 1. เจาของรวมตองชวยกนออกคาจดการ คาภาษอากร คารกษา และคาใชทรพยสน
รวมกน 2. เจาของรวมตองชวยกนช าระหนสนเกยวกบทรพยสนรวม
32
7.3 สทธครอบครอง มาตรา 1367 “บคคลใดยดถอทรพยสนโดยเจตนาจะยดถอเพอตน ทานวาบคคลนนได
ซงสทธครอบครอง” การทบคคลจะไดสทธครอบครองในทรพยสน จะตองประกอบดวยหลกเกณฑ 2 ประการคอ 1. มการยดถอทรพยสน โดยจะยดถอดวยตนเองหรอใหบคคลอนยดถอแทน2กได เชน รานรบซกรดยดถอเสอผาแทนผวาจาง เจาหนาทหองสมดรบฝากกระเปาจากนกศกษาซงมาใชบรการ นกศกษายมหนงสอจากหองสมด 2. มเจตนายดถอทรพยสนนนไวเพอตนเอง กลาวคอ การยดถอทรพยผนนยดถอทรพยสนนนเพอประโยชนเพอตวเขาเอง เชน นกศกษายมหนงสอจากหองสมดกเพอใชประโยชนในการคนควาหาความร หากการยดถอมไดกระท าเพอประโยชนของตนแลว บคคลนนหาไดชอวาเปนผมสทธครอบครองแตอยางใด เชน รานรบซกรดยดถอเสอผาแทนผวาจาง แตมไดมเจตนาจะน ามาสวมใสแตอยางใด ตางจากบณฑตหรอเจาสาวซงเชาชดจากรานใหเชาเสอผา ตางมเจตนาทจะใชประโยชนจากชดซงตนเชามานนทงสน เชนน จงจะเรยกไดวาเปนผมสทธครบครอง
อนงการยดถอทรพยสนไวเพอตนเองนนไมจ าตองถงระดบทตองการเปนเจาของ ขอเพยงยดถอเพอใชประโยชนในทรพยสนอยางหนงอยางใดเพอประโยชนของตนกเพยงพอ เชน นกศกษาซงยมหนงสอจากหองสมด มเจตนาเพยงใชหนงสอเพอคนควาหาความรเพยงชวระยะเวลาหนงเทานน หาไดมเจตนาทจะเอาหนงสอเปนของตนแตประการใด เชนน นกศกษากมสทธครอบครองในหนงสอทยมจากหองสมดนนแลว เชนเดยวกบการเชาหนงจากรานใหเชา CD แมผเชาไมเจตนาทจะเอาแผน CD เปนของตน ผเชากเรยกไดวามสทธครอบครองในแผน CD นนเชนกน
แตหากผยดถอทรพยมเจตนาถงระดบเปนเจาของ ความตองการเปนเจาของทรพยกเปนการยดถอไวเพอตนเองอยางหนงเชนกน ดงนน ผยดถอยอมมสทธครอบครองในทรพยน น สวนจะไดเปนเจาของทรพยตามความประสงคหรอไมตองพจารณาเรองการครอบครองปรปกษทรพยสนของผอนอกสวนหนง เชน ขโมยซงลกทรพยมาจากเจาของ ขโมยกเปนผมสทธครอบครองในทรพยทลกมานน เพราะขโมยมการยดถอทรพยและมเจตนาทยดถอทรพยทลกมานนเพอประโยชนของตน แตขโมยจะไดกรรมสทธในทรพยทลกมานน ขโมยตอง
2 มาตรา 1368 “บคคลอาจไดมาซงสทธครอบครองโดยผอนยดถอไวให”
33
ครอบครองทรพยทล กมาน นจนพนก าหนดอายความอาญา หรอพนเวลา 5 ป สดแตก าหนดเวลาไหนจะยาวกวากน3
ผลของการเปนผมสทธครอบครอง 1. ผมสทธครอบครองมสทธใหปลดเปลองการรบกวนการครอบครองโดยมชอบดวยกฎหมาย4 เชน ผเชาทดนยอมมสทธฟองผทบกรกทดนทเชาโดยไมชอบดวยกฎหมายได 2. ผมสทธครอบครองมสทธเรยกเอาการครอบครองคนจากผทแยงการครอบครองโดยมชอบ5 3. ผมสทธครอบครองมสทธไดดอกผลในทรพยทเชา 4. ผมสทธครอบครองมสทธโอนสทธครอบครองได ยกเวนแต จะหามโอนโดยกฎหมาย6 หรอโดยสญญา
7.4 ภาระจ ายอม มาตรา 1387 “อสงหารมทรพยอาจตองตกอยในภาระจ ายอม อนเปนเหตใหเจาของตองรบกรรมบางอยาง ซงกระทบถงทรพยสนของตน หรอตองงดเวนการใชสทธบางอยางทมอยในกรรมสทธในทรพยนน เพอประโยชนแกอสงหารมทรพยอน”
กฎหมายมไดใหความหมายภาระจ ายอมวาหมายถงอะไร เพยงแตก าหนดวาอสงหารมทรพยหนงอาจตองตกอยในภาระอะไรบางอยางทหลกเลยงไมได จนเปนเหตให
3 มาตรา 1383 “ทรพยสนอนไดมาโดยการกระท าผดนน ทานวาผกระท าผดหรอผรบโอนไมสจรตจะไดกรรมสทธโดยอายความกแต เมอพนก าหนดอายความอาญา หรอพนเวลาทก าหนดไวในมาตรากอน ถาก าหนดไหนยาวกวา ทานใหใชก าหนดนน” 4 ป.พ.พ. มาตรา 1374 “ถาผครอบครองถกรบกวนในการครอบครองทรพยสน เพราะมผสอดเขาเกยวของโดยมชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผครอบครองมสทธจะใหปลดเปลองการรบกวนนนได ถาเปนทนาวตกวาจะยงมการรบกวนอก ผครอบครองจะขอตอศาลใหสงหามกได” 5ป.พ.พ. มาตรา 1375 “ถาผครอบครองถกแยงการครอบครองโดยมชอบดวยกฎหมายไซรทานวาผ ครอบครองมสทธจะไดคนซงการครอบครอง เวนแตอกฝายหนงมสทธเหนอทรพยสนดกวาซงจะเปนเหตใหเรยกคน จากผครอบครองได
การฟองคด เพอเอาคนซงการครอบครองนน ทานวาตองฟองภายในปหนงนบแตเวลาถกแยงการครอบครอง” 6ป.พ.พ. มาตรา 544 ทรพยสนซงเชานน ผเชาจะใหเชาชวงหรอโอนสทธของตนอนมในทรพยสนนนไมวาทงหมด หรอแตบางสวนใหแกบคคลภายนอก ทานวาหาอาจท าไดไม เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนในสญญาเชา
ถาผเชา ประพฤตฝาฝนบทบญญตอนน ผใหเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได
34
เจาของทรพยตองยอมรบใหมการกระท าบางอยาง หรองดเวนการใชสทธของตนบางอยาง เพอประโยชนแกอสงหารมทรพยอน
โดยปกตเจาของทรพยยอมมสทธเดดขาดในทรพยของตนเองตามทระบไวในมาตรา 1336 ทจะมใหบคคลหนงบคคลใดเขายงเกยวกบทรพยนนโดยมชอบ แตเนองจากมนษยเปนสตวสงคมตองอยรวมกบบคคลอนในสงคม ดงนนเจาของทรพยจ าตองสละสทธของตนบางอยางเพอใหบคคลอนมชวตอยได สทธในทรพยกเปนสทธประเภทหนงทตองสละ เปนทยอมรบกนวาอสงหารมทรพยโดยเฉพาะทดนเปนทรพยอนมอยอยางจ ากด นอกจากนยงหาทดนทมความสมบรณพรอมทงถนนหนทางทใชในการเขาถง น าทาทใชในการอปโภคบรโภค และไฟฟา ไดยาก ดงจะเหนไดจากมทดนจ านวนมากทไมตดถนนสาธารณะ ไมมฟาฟา น าประปา คลองชลประทานเขาถง หากปลอยใหทดนมสภาพดงกลาวทดนกจะไรประโยชน ดงนน เจาของทดนซงอยตดหรอใกลกบทางสาธารณประโยชนจงจ าตองยอมรบกรรมบางอยางเพอประโยชนทดนแปลงขางในเพอใหสามารถใชประโยชนได ดวยเหตผลดงกลาวขางตนจงเปนทมาของมาตรา 1387
หลกเกณฑ 1. มอสงหารมทรพยสองอสงหารมทรพยขนไป อสงหารมทรพยทตองรบกรรม เรยกวา
ภารยทรพย สวนอสงหารมทรพยทไดประโยชนจากอสงหารมทรพยอนเรยกวา สามยทรพย 2. อสงหารมทรพยทงสองจะตองเปนของเจาของตางคนกน 3. อสงหารมทรพยหนงจ าตองรบกรรมบางอยาง หรอถกตดสทธบางอยางเพอ
ประโยชนแกอสงหารมทรพยอน
การไดมาซงภาระจ ายอม อาจไดมาโดย 2 วธดงตอไปน 1. โดยนตกรรม คอ การไดมาโดยการตกลงระหวางเจาของทดนซงเปนภารทรพยและ
สามยทรพยโดยมการใหคาตอบแทนหรอไมกไดขนอยกบการตกลงกน เชน นายแดงไดตกลงใหนายด าใชทดนของตนเปนทางภาระจ ายอมออกไปยงถนนสาธารณะเปนระยะเวลา 20 ป โดยนายด าจะใหคาใชทดนปละ 50,000 บาท เปนตน
2. โดยอายความ ซงมหลกเกณฑดงตอไปน 2.1 ครอบครองใชประโยชนในทรพยสนของผอน เชน เปนทางเดนผาน 2.2 ดวยเจตนาจะใหไดภาระจ ายอม 2.3 โดยสงบ 2.4 โดยเปดเผย 2.5 ใชประโยชนตดตอกนมาครบ 10 ป
35
สทธหนาทของเจาของสามยทรพย 1. เจาของสามยทรพยไมมสทธจะท าการใดใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพย 2. เจาของสามยทรพยมสทธท าการใดๆเพอรกษาและใชภาระจ ายอมไดโดยเสย
คาใชจายของตนเอง
สทธและหนาทของเจาของภายทรพย 1. เจาของภารยทรพยจะท าการใดอนเปนเหตใหประโยชนแหงภารจ ายอมลดหรอเสอม
ความสะดวกไมได 2. เจาของภารยทรพยมสทธขอใหยายภาระจ ายอมไปยงสวนอนของภารยทรพยได ใน
เมอไมท าใหความสะดวกของเจาของสามยทรพยลดนอยลงไป และตองเปนการเกดประโยชนแกเจาของภารยทรพยดวย
ลกษณะของภาระจ ายอม 1. ภาระจ ายอม ยอมตกตดไปกบสามยทรพยเวนแตจะตกลงไวในสญญากอตงภาระจ า
ยอมวาใหระงบเมอมการเปลยนตวเจาของสามยทรพย เชน นายแดงไดตกลงใหนายด าใชทดนของตนเปนทางภาระจ ายอมออกไปยงถนนสาธารณะ เชนน หากตอมานายด าขายทดนของตนใหแกนายขาว นายขาวยอมมสทธใชทดนของนายแดงเปนทางภาระจ ายอมไปสถนนสาธารณะไดเชนกน ยกเวนแต ในขณะทตกลงนายแดงจะไดสงวนสทธไวในขอตกลงวาใหทางภาระจ ายอมสนสดลงเมอมนายด าโอนทดน
2. ภาระจ ายอมยอมตกตดไปกบภารยทรพยเสมอ การเปลยนเจาของภารยทรพยไมเปนเหตใหภาระจ ายอมสนสดลง เชน จากตวอยางในขอ 1. ถานายแดงโอนขายทดนซงเปนภารยทรพยไปใหนายเขยว ไมวานายเขยวจะทราบหรอไมวาทดนมทางภาระจ ายอมกบทดนของนายด า นายเขยวกตองยอมใหนายด าใชทางภาระจ ายอมนนตอไป เพราะการเปลยนเจาของภารยทรพย
3. การแบงแยกภารยทรพยหรอสามยทรพย หากสวนทแบงแยกยงตดภาระจ ายอมอย หรอภาระจ ายอมยงเปนประโยชนแกสามยทรพยสวนทแบงแยกอย ภาระจ ายอมกไมสนไปเพราะการแบงแยกภารยทรพย หรอสามยทรพย
การระงบสนไปของภาระจ ายอม 1. เมอนตกรรมกอตงภาระจ ายอมไดก าหนดระยะเวลาของภาระจ ายอมไว และเมอครบ
ก าหนดเวลาดงกลาวภาระจ ายอมยอมระงบสนลง 2. เมอเจาของภารยทรพยและสามยทรพยตกลงระงบภาระจ ายอม 3. เมอภารยทรพยหรอสามยทรพยสลายไปทงหมด 4. เมอทงภารยทรพยและสามยทรพยตกเปนของเจาของเดยวกน
36
5. เมอไมมการใชภาระจ ายอมถงสบป 6. เมอภาระจ ายอมหมดประโยชนแกสามยทรพย หรอมประโยชนเหลออยนอยมากไม
คมกบภาระทภารยทรพยตองรบกรรม
7.5 สทธอาศย หมายถง สทธทจะอยในโรงเรอนของบคคลอนโดยไมตองเสยคาเชา ลกษณะของสทธอาศย จะตองเปนการอยในโรงเรอนของผอนเพออยอาศย ไมใชวตถประสงคอน เชน เพอท าการคา การท าธรกจ และตองเปนการอยอาศยอยในโรงเรอนเทานนไมใชอาศยอยในทดน การไดมาซงสทธอาศย สทธอาศยจะไดมาโดยทางนตกรรมเทานน กลาวคอ โดยการตกลงระหวางเจาของโรงเรอนกบผซงไดจะไดสทธอาศย และจะตองไมมการใหคาตอบแทนแกเจาของโรงเรอน ถามการใหคาตอบแทนจะมลกษณะเปนการเชาทรพยไมใชสทธอาศย ลกษณะของสทธอาศย
1. สทธอาศยถามไดจ ากดการใชสทธวาเพอประโยชนแกผอาศยเฉพาะตว บคคลในครอบครวและในครวเรอนของผอาศยจะอยดวยกได
2. สทธอาศยไมสามารถโอนไดโดยทางมรดก หมายความวา เมอผทรงสทธอาศยตายทายาทของผทรงสทธอาศยไมสามารถใชโรงเรอนนนตอไปอกได
3. สทธอาศยนนถาผใหสทธอาศยมไดหวงหามไวโดยชดแจง ผอาศยจะเกบเอาดอกผลธรรมดา หรอผลแหงทดนมาใชเพยงทจ าเปนแกความตองการของครวเรอนกได
หนาทของผทรงสทธอาศย 1. ผทรงสทธอาศยจะใชทรพยสนทอาศยเพอการอยางอนนอกจากทใชกนตามประเพณ
นยมปกตไมได 2. ผทรงสทธอาศยจ าตองสงวนทรพยทอาศยเชนวญญชนจะพงสงวนทรพยสนของตน
และตองบ ารงซอมแซมเลกนอยดวย 3. ผทรงสทธอาศยตองยอมใหผใหอาศย หรอตวแทนเขาตรวจดทรพยสนทอาศยเปน
ครงคราว 4. ผทรงสทธอาศยจะดดแปลงตอเตมทรพยทอาศยไมได เวนแตจะไดรบอนญาตจะผให
อาศยกอน มเชนนนตองรบผด 5. ผทรงสทธอาศยตองรบผดในความสญหายหรอบบสลาย อนเกดแกทรพยสนทอาศย
เนองจากความผดของผทรงสทธอาศยหรอของบคคลผอยกบผทรงสทธอาศย
37
ความระงบของสทธอาศย 1. เมอนตกรรมกอสทธอาศยมไดก าหนดระยะเวลาการใหสทธอาศยเอาไว ผใหอาศยม
สทธบอกเลกสทธอาศยเมอใดกไดโดยตองบอกเลกลวงหนาตามสมควร 2. ถานตกรรมกอตงสทธอาศยก าหนดระยะเวลาการใหสทธอาศยเอาไว เมอครบ
ก าหนดระยะเวลาดงกลาวสทธอาศยยอมระงบลง 3. เมอผทรงสทธอาศยถงแกความตาย 4. เมอโรงเรอนทใหอาศยสลายไปทงหมด
7.6 สทธเหนอพนดน
หมายถง สทธทบคคลหนงไดเปนเจาของโรงเรอน สงปลกสรางหรอสงเพาะปลกบนดนหรอใตดนนน ลกษณะของสทธเหนอพนดน
1. สทธเหนอพนดนจะกอใหเกดขนไดเฉพาะแตทดนเทานน 2. ผทรงสทธเหนอพนดนมเพยงกรรมสทธในโรงเรอนหรอสงปลกสรางหรอสงเพาะปลก
บนดนเทานน ไมมฐานะเปนเจาของทดน 3. โรงเรอน สงปลกสราง หรอสงเพาะปลกจะปลกสรางโดยเจาของทดนหรอผทรงสทธ
เหนอพนดนเปนผเพาะปลกกได 4. โรงเรอน สงปลกสราง หรอสงเพาะปลกไมตกเปนสวนควบกบทดนเพราะถอวาผทรง
สทธเหนอพนดนมสทธในการปลกสรางลงไปตาม ป.พ.พ. ม. 146 5. สทธเหนอพนดนไมระงบเพราะเหตโรงเรอน สงปลกสรางหรอสงเพาะปลกสลายไป 6. การไดมาซงสทธเหนอพนดนจะไดมาโดยทางนตกรรมเทานนโดยจะก าหนด
ระยะเวลาการใหสทธเหนอพนดนหรอไมกได ถาก าหนดจะก าหนดไดสงสดไมเกนสามสบปหรอตลอดอายของเจาของทดน หรอผทรงสทธเหนอพนดน
7. สทธเหนอพนดนสามารถโอนตอไปไดทงโดยทางนตกรรมและทางมรดก
ความระงบสนไปของสทธเหนอพนดน 1. เมอสนระยะเวลาในการใหสทธเหนอพนดน 2. เมอผใหสทธเหนอพนดนบอกเลกสทธเหนอพนดนในกรณทไมมการก าหนด
ระยะเวลาในการใหสทธเหนอพนดนเอาไว 3. เมอมนตกรรมการกอตงสทธเหนอพนดนก าหนดใหสทธเหนอพนดนระงบลงดวย
ความตายของผทรงสทธเหนอพนดน
38
7.7 สทธเกบกน หมายถง สทธทจะเขาครอบครอง ใช และถอเอาประโยชนจากอสงหารมทรพยของผอน โดยไมมการก าหนดหรอจ ากดลกษณะของการใชประโยชน ถามการจ ากดลกษณะการใช เชน ใหใชประโยชนเฉพาะอยอาศยเทานนจะมลกษณะเปนสทธอาศย และถามการใหคาเชาหรอคาตอบแทนการใชประโยชนกจะมลกษณะเปนการเชาทรพย ลกษณะของสทธเหนอพนดน
1. ผทรงสทธเหนอพนดนมสทธเหนอทรพยสนนนทงหมดยกเวนสทธในการจ าหนายจายโอนทรพยสน
2. สทธเกบกนจะกอใหเกดเหนออสงหารมทรพยใดๆกไดไมวาจะเปน ทดน หรอโรงเรอน
3. สทธเหนอพนดนจะเกดขนไดแตโดยทางนตกรรมเทานนและผทรงสทธเกบกนจะเสยคาเชาหรอประโยชนอยางใดหรอไมกได
4. สทธเกบกนระงบเมอผทรงสทธเกบกนตาย
หนาทและความรบผดของผทรงสทธเกบกน 1. ผทรงสทธเกบกนตองสงมอบทรพยคนแกเจาของเมอสทธเกบกนระงบลง 2. ผทรงสทธเกบกนตองรบผดถาทรพยสนนนสลายหรอสญหายไปเพราะความผดของ
ตน 3. ผทรงสทธเกบกนตองรกษาทรพยสนเสมอกบทวญญชนพงรกษาทรพยสนของ
ตนเอง 4. ผทรงสทธเกบกนตองออกคาใชจายในการจดการทรพยสนตลอดจนเสยภาษอากร
กบตองใชดอกเบยหนสน ซงตดพนทรพยสนนนในระหวางทสทธเกบกนยงมอย สทธหนาทของเจาของทรพยสน เจาของทรพยสนมสทธคดคานมใหผทรงสทธใชทรพยสนไปในทางทมช อบดวย
กฎหมายหรอใชในทางทไมสมควร ความระงบสนไปของสทธเกบกน 1. เมอครบก าหนดระยะเวลาในการกอตงสทธเกบกน 2. เมอทรพยสนภายใตสทธเกบกนสลายไปทงหมด และเปนการพนวสยทจะกลบคนด
ได 3. เมอตกลงระงบสทธเกบกนกอนครบก าหนด
39
7.8 ภารตดพนในอสงหารมทรพย ไดแ ก กรณท เ จาของอสงหารมทรพยมความผกพนท จ ะตอ งช าระหน จ ากอสงหารมทรพยนนเปนคราวๆใหแกบคคลหรอตองยอมใหผอนไดใชหรอถอเอาประโยชนจากอสงหารมทรพยนน ลกษณะของภารตดพน
1. ผรบประโยชนมเพยงสทธทจะไดรบประโยชนหรอไดรบช าระหนเทานน ไมมสทธครอบครองในทรพยสน
2. ประโยชนหรอหนซงผรบประโยชนจะไดรบจะตองมลกษณะเปนการช าระเปนคราว ถาช าระหนงวดเดยวคราวเดยวเชนน มใชภารตดพนในอสงหารมทรพย
3. ภาระในการใหประโยชนหรอช าระหนจะตองเกยวกบทรพยสนโดยตรง มใชเกยวกบตวบคคล
4. ภารตดพนจะกอใหเกดขนไดแตโดยทางนตกรรมเทานนไมสามารถเกดขนโดยผลของกฎหมาย
5. ภารตดพนไมสามารถโอนใหแกบคคลอนไดไมวาโดยทางนตกรรมหรอโดยทางมรดก 6. ภารตดพนนนหากก าหนดระยะเวลาเอาไวจะก าหนดสงสดไดไมเกนสามสบปหรอ
ตลอดอายของเจาของทรพยสนหรอผรบประโยชน สทธของผรบประโยชน ผรบประโยชนมสทธเรยกรองใหเจาของทรพยสนช าระหนใหแกตนเองได ถาไมช าระกม
สทธขอใหศาลสงใหเอาทรพยสนออกขายทอดตลาดและเอาเงนทขายไดจายใหผรบประโยชนตามจ านวนทควรได
ความระงบสนไปแหงภาระตดพน 1. เมอผรบประโยชนตายเวนแตนตกรรมกอตงภารตดพนจะใหโอนทางมรดกได 2. เมออสงหารมทรพยนนสลายไปทงหมด 3. เมอผรบประโยชนและเจาของทรพยสนกลายเปนบคคลคนเดยวกน 4. เมอครบก าหนดระยะเวลาตามนตกรรมกอตงภารตดพนในอสงหารมทรพย 5. เมอผรบประโยชนและเจาของทรพยท านตกรรมระงบภาระตดพนตอกน
40
ขอ 8. การไดมาซงสงหารมทรพย อสงหารมทรพย หรอทรพยสทธเหนอทรพย
มการไดมาอย 2 ทาง คอ ก. ไดมาโดยทางนตกรรม เชน การซอขาย การให ข. ไดมาโดยทางอนนอกจากทางนตกรรม(โดยทางทมใชนตกรรม) เชน การไดมาโดย
ทางมรดก การไดมาโดยผลของกฎหมาย (หลกสวนควบ การครอบครองปกปกษ), การไดมาโดยค าพพากษาของศาล
8.1 การไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยทางนตกรรม ม.1299 ว.1 มาตรา 1299 ว.1“ภายในบงคบแหงบทบญญตในประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน ทานวาการไดมาโดยนตกรรมซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยนนไมบรบรณ เวนแตนตกรรมจะไดท าเปนหนงสอและไดจดทะเบยนการไดมากบพนกงานเจาหนาท”
หลกเกณฑการไดมา กฎหมายก าหนดวาการไดมาโดยทางนตกรรมนน จะตองท าเปนหนงสอและจด
ทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทจงจะท าใหบคคลนนมสทธในอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธในอสงหารมทรพย
-ท าเปนหนงสอ ไดแก ท าเปนลายลกษณอกษรลงลายมอชอระหวางคกรณ -จดทะเบยน ไดแก ไปด าเนนการจดทะเบยนลงในเอกสารสทธในทดน
ผลของการไมท าตามหลกเกณฑ “......ทานวาการไดมาโดยนตกรรมซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยนนไมบรบรณ.........”
–“ไมบรบรณ” หมายถง ไมบรบรณเปนทรพยสทธ (หรอไมเกดทรพยสทธ) ขอสงเกต แมวาบคคลนนยงไมเกดสทธในอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธใน
อสงหารมทรพย แตอาจจะเกดบคคลสทธขนระหวางบคคลได (ทงนตองพจารณาแบบการไดมาซงบคคลสทธประกอบดวย)
ตวอยางท 1 จนทรซอทดนจากองคารโดยท าเพยงหนงสอสญญาซอขายแตไมไดไปจดทะเบยนโอนทส านกงานทดน เชนน ก.) จนทรจะไดกรรมสทธในทดนซงซอจากองคารหรอไม ข.) จนทรจะเรยกรองใหองคารโอนทดนใหตนไดหรอไม
41
ก. จนทรองคารท าสญญาซอขายทดนดวยประสงคจะใหจนทรไดกรรมสทธในทดน หรอใหกรรมสทธในทดนเปลยนมอจากองคารไปยงจนทร แตเนองจากเปนการไดมาโดยทางนตกรรม (การซอขาย) เมอจนทรและองคารไมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอเจาพนกงานทดน ดงนนจนทรจงยงไมไดกรรมสทธในทดนทซอจากองคาร (กรรมสทธในทดนยงคงเปนขององคาร)
ข. จนทรจะเรยกรององคารใหโอนทดนไดหรอไมนน กอนอนตองท าความเขาใจกอนวา การเรยกรองใหองคารโอนทดนใหนนเปนการใชสทธในฐานะทตนเปนผซอ ซงจะตองพจารณาวาสญญาซงท าขนนนมผลสมบรณไมเปนโมฆะ ถามผลเปนโมฆะกไมสามารถทจะเรยกรองใหท าตามสญญาได ซงในเรองนสญญาซอขายอสงหารมทรพยนนกฎหมายก าหนดวา จะตองท าสญญาซอขายเปนหนงสอ(ลายลกษณอกษร)และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ดงนนเมอสญญาซอขายระหวางจนทรกบองคารท าเพยงหนงสอซอขายแตไมไดจดทะเบยน จงเปนโมฆะ
อนงแมวาจนทรจะไมไดกรรมสทธในทดนดวยเหตผลขางตน แตจนทรอาจจะไดมาซงกรรมสทธในทดนแปลงดงกลาวไดโดยจนทรและองคารท าใหถกตองตามทบญญตไวในมาตรา 1299 ว.1 อกครงหนง หรอจนทรเขาครอบครองทดนแปลงดงกลาวตามหลกเกณฑในมาตรา 1382 ซงเปนการไดมาโดยทางอนนอกจากทางนตกรรม
ตวอยางท 2 ฟาใหมวงซงเปนลกพลกนองอยอาศยในบานและทดนของตนเองไดตลอดไป
จนกวามวงจะถงแกความตายโดยไมตองเสยคาเชา หากตอมาฟาจะขายทดนจงตองการใหมวงออกจากบานและทดน เชนน มวงจะเรยกรองใหฟาปฏบตตามขอตกลงทเคยใหไวไดหรอไม
ขอตกลงระหวางฟากบมวงเปนการตกลงซงมผลท าใหมวงไดมาซงสทธในการไดอยอาศยในทดนของฟาโดยไมตองเสยคาเชาซงมลกษณะเปนสทธอาศยโดยทางนตกรรม ซงฟากบมวงไมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนสทธอาศยตอพนกงานเจาหนาท ดงนนมวงจงไมไดทรพยสทธเปนสทธอาศยในทดนของฟา แมวามวงจะไดเขาครอบครองบานของฟาแลวกตาม มวงคงมเพยงสทธครอบครองในทดนเทานนมใชมสทธอาศย
มวงจะมเรยกรองใหฟาปฏบตตามขอตกลง(บคคลสทธ)ไดหรอไมนนตองพจารณาจากกฎหมายวาไดก าหนดใหการตกลงใหสทธอาศยเชนกรณขางตนตองท าเปนหนงสอ หรอจดทะเบยนหรอไม มากกวาการตกลงกนดวยวาจา ซงการตกลงใหสทธอาศยนกฎหมายมไดก าหนดใหตองท าเปนหนงสอหรอจดทะเบยน ดงนนการตกลงระหวางฟากบมวงดวยวาจาดงกลาวจงสามารถทจะใชบงคบ ซงตางจากการตกลงซอขายอสงหารมทรพยซงกฎหมายก าหนดวาจะตองมหนงสอสญญาซอขายและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทดวย ซงหากมไดท าแลวนตกรรมยอมตกเปนโมฆะ
42
ตวอยางท 3 แดงตกลงใหเงนด าปละ12,000 บาทเพอตอบแทนการทด ายนยอมใหแดงปก
เสาไฟและโยงสายไฟผานทดนของด าตลอดอายของแดง โดยท าความตกลงกนเปนหนงสอ ภายหลงทตกลงกนไมกป ด าไดขายทดนใหแกขาว เชนน ขาวจะตองใหแดงปกเสาไฟตอไปหรอไม
ขอตกลงระหวางแดงกบด าเปนขอตกลงซงท าใหแดงไดสทธใชทดนของแดงในการปกเสาไฟอนมลกษณะเปนภาระจ ายอม ดงนนเมอมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนภาระจ ายอมตอพนกงานเจาหนาทจงไมสมบรณเปนภาระจ ายอม ขอสงเกต การไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยทางนตกรรมซงจะตองจดทะเบยนการไดมา มเชนนนจะไมบรบรณตามความในมาตรา 1299 ว.1 นนใชบงคบกบการไดมาซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธในอสงหารมทรพยของเอกชนเทานน ไมใชบงคบกบการไดมาซงทรพยสนของแผนดน ค าพพากษาฎกาท 3656/2529 จ าเลยท าหนงสออทศทดนของจ าเลยใหทางราชการเพอใหท าถนนและคลองสงน า แมมไดจดทะเบยนการโอนตอพนกงานเจาหนาทกถอไดวาเปนการสละทดนใหเปนสาธารณสมบตของแผนดน ส าหรบผลเพอใชรวมกนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304 การอทศทดนของจ าเลยมผลสมบรณตามกฎหมายโดยไมจ าตองมการจดทะเบยน ค าพพากษาฎกาท 843/2523 การอทศทดนใหใชเปนทางสาธารณะ ยอมเปนการสละทดนใหเปนสาธารณสมบตของแผนดนส าหรบพลเมองใชรวมกนตาม ป.พ.พ.มาตรา 1304 กรณเชนนหาจ าตองจดทะเบยนอยางการโอนใหแกเอกชนไม การทโจทกซอทดนรวมทงทพพาท ซงเจาของเดมไดอทศใหเปนทางสาธารณะแลว แมทพพาทอยในเขตโฉนดทดนทโจทกซอ โจทกไมมสทธจะยดถอเอาทพพาทเปนของตนเองได
8.2 การไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากทางนตกรรม ม.1299 ว.2 การไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากทางนตกรรมในหวขอนจะกลาวถงเฉพาะการไดมาโดยการครอบครองปรปกษหรออายความและในเรองทงอกรมตลงเทานน
43
1. การไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยการครอบครองปรปกษ ม. 1382 หลกเกณฑ
1. ครอบครองทรพยของบคคลอน การครอบครองปรปกษจะเกดขนไดเฉพาะการครอบครองทรพยสนของบคคล
อนเทานน เพราะเปนการแยงกรรมสทธในทรพยของบคคลอน หากเปนทรพยของบคคลนนเองไมวาทงหมดหรอแตบางสวนในทรพย บคคลนนไมอาจจะอางวาตนครอบครองปรปกษได
2. ครอบครองดวยเจตนาเปนเจาของ บคคลผครอบครองทรพยสนของผอนจะอางวาตนเองไดกรรมสทธโดยการ
ครอบครองปรปกษจะตองครอบครองทรพยสนนนดวยเจตนาทจะเปนเจาของ ดงนนการครอบครองใดซงผครอบครองขาดเจตนาดงกลาวแมจะไดครอบครองทรพยสนนนนานเทาใดบคคลนนกไมไดกรรมสทธในทรพยนนไปได เชน ผเชา ผยม ผรบฝากทรพย บคคลเหลานครอบครองทรพยสนของบคคลอนโดยขาดเจตนาทเปนเจาของ แมเจาของทรพยจะหลงลมหรอยงมไดเรยกรองใหสงมอบทรพยสนคนเปนระยะเวลานาน กไมอาจจะไดกรรมสทธโดยการครอบครองปรปกษในทรพยดงกลาวได ยกเวนแตจะไดเปลยนเจตนาการยดถอตอเจาของทรพยวาตนไมมเจตนาจะยดถอทรพยเพอเจาของนนอกตอไปไมวาจะโดยชดแจงหรอโดยปรยาย เชน ผเชาปฏเสธไมจายคาเชาแกผใหเชาโดยอางวาเปนทรพยของตนเอง เชนนจงจะถอไดวาผเชาครอบครองทรพยสนเพอประโยชนของตนเองมใชประโยชนของผใหเชาอกตอไป
3. ครอบครองโดยสงบ กลาวคอ ไมถกเจาของทดน หรอบคคลอนขบไล หรอไมมขอพพาทอน
เกยวกบทดนซงไดครอบครองอย หากระหวางทครอบครองอยนนผครอบครองถกเจาของทดนฟองรองใหออกจากทดนเชนนไมเรยกวาครอบครองโดยสงบ
4. ครอบครองโดยเปดเผย ผครอบครองไดครอบครองทดนอยางเปดเผยแสดงออกตอบคคลโดยทวไปวา
ตนครอบครองทดนเพอประโยชนของตนเองดวยเจตนาเปนเจาของ ซงกรณนพจารณาไดจากพฤตการณทผครอบครองแสดงออกตอบคคลโดยทวไป เชน อยกนใชประโยชนในทดนนนอยางเปนเจาของเปนเวลานาน
5. ครอบครองตดตอกนครบ 10 ป ผครอบครองจะไดการกรรมสทธโดยการครอบคอรงปรปกษจะตองครอบครอง
ทดนของบคคลอนดวยเจตนาเปนเจาของโดยสงบ และเปดเผยตดตอกนตลอดเปนระยะเวลา 10 ป หากการครอบครองไมตดตอกน เชน ครอบครองทดนของอนมา 7 ป ตอมายายไปอยทอนเสย 1 ปแลวกลบมาอยตออก 3 ปเชนน ระยะเวลาการครอบครองจะตองเรมนบใหมจะนบระยะเวลา 7 ปรวมเขาไปไมได เมอผครอบครองไดครอบครองทดนของผอนจนครบหลกเกณฑแลวสทธในทดนยอมเปนกรรมสทธของผครอบครองปรปกษ
44
อน งส าหรบทดนทมเพยงสทธครอบครองน น หากมบคคลอนแยงการครอบครอง(ยดถอและยดถอเพอตน)จากเจาของทดน เจาของทดนจะตองฟองเอาคนซงการครอบครองภายใน 1 ป มเชนนนจะไมสามารถฟองเอาคนได (สทธในทดนเปนของผครอบครองปรปกษ) ดงทบญญตใน มาตรา 1375
มาตรา 1375 “ถาผครอบครองถกแยงการครอบครองโดยมชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผครอบครองมสทธจะไดคนซงการครอบครอง เวนแตอกฝายหนงมสทธเหนอทรพยสนดกวา.... การฟองคดเพอเอาคนซงการครอบครองนน ทานวาตองฟองภายในปหนงนบแตเวลาถกแยงการครอบครอง”
ตวอยาง ใบไดเขาท าประโยชนในทดน น.ส. 3 ซงเปนของไม เนองจากไมไมเขาท ากน เชนนถาไมไมฟองเอาคนซงการครอบครองภายใน 1 ป นบแตวนทใบไดเขาท าประโยชน ไมจะฟองเรยกทดนคนไมไดซงมผลเทากบวาสทธในทดนเปนของใบ
2. การไดทางภาระจ ายอมโดยอายความ การไดภาระจ ายอมนอกจากจะไดมาโดยทางนตกรรมแลว อาจไดมาโดยทางอายความ
ซงเปนการไดมาโดยทางอนนอกจากทางนตกรรมอกทางหนงดวยซงการไดภาระจ ายอมโดยอายความนนมหลกเกณฑดงตอไปน
1. ครอบครองทรพยสนของผอน(ใชทางเดนบนทดนบคคลอน) 2. ดวยเจตนาจะใหไดภาระจ ายอม 3. โดยสงบ 4. โดยเปดเผย 5. ใชทางเดนตดตอกนมาครบ 10 ป
การไดภาระจ ายอมโดยอายความนนไมจ าตองจดทะเบยนการไดมาตอพนกงานเจาหนาท กสามารถจะยกการไดมานนตอสบคคลภายนอกผเสยคาตอบแทน และจดทะเบยนโดยสจรตได
ค าพพากษาฎกาท 1470/2403 จ าเลยจะยกการรบโอนกรรมสทธโดยสจรตขนเปนขอตอสเพอใหภาระจ ายอมทมอยในทดนตองสนไปเพราะเหตทไมไดมการจดทะเบยนภาระจ ายอมหาไดไม
ค าพพากษาฎกาท 805/2518 ทดนของโจทกมทางภาระจ ายอมผานทดนของจ าเลยมากกวา 10 ป จ าเลยซอทดนจากการขายทอดตลาดของศาลโดยสจรตจะอางมาตรา 1299 มายนโจทกมได เพราะมาตรา 1299 หมายถงการไดสทธในทรพยสทธอนเดยวกน มใชภาระจ ายอมกบกรรมสทธ ทดนของโจทกยงคงเปนสามยทรพยอย แมโจทกจะจดทะเบยนเปนเจาของหลงจากทมการจดทะเบยนซอกตาม
45
3. การไดกรรมสทธในทงอกรมตลง ทงอกรมตลง ไดแก ทดนงอกออกไปจากตลง ซงเกดตามธรรมชาต และเวลาน า
ขนตามปกตทวมไมถง ขอสงเกต ก. การเกดขนของทงอกจะตองเกดขนโดยธรรมชาต กลาวคอ เกดจากการทบ
ถมของตะกอนดน หน กรวด ทราย ทถกพดพามากบน าจนเพมพนขนแลวงอกเขาไปหาล าน า หากเกดจากการท าทางน านนตนเขนเชนนไมถอวาเปนทงอก
ข. ทดนแปลงใดเกดทงอกรมตลง ทดนแปลงนนเปนสวนควบกบทดนแปลงทเกดทงอก โดยเจาของทดนไมตองไปจดทะเบยนสทธและรงวดเปลยนแปลงลกษณะของทดน ดงนนจงไมอยใตบงคบมาตรา 1299 ทจะตองจดทะเบยนการไดมาตอพนกงานเจาหนาท
ค. กรณมทงอกรมตลงงอกตดตอกบทดนหลายเจาของ เจาของทดนแปลงใดจะมสทธในทงอกเพยงใด กฎหมายใหถอเอาเสนตงฉากจากแนวตลงเดมกอนงอก ตรงจดของเขตทดนแตละเจาของวดตงฉากออกไปจนสดทงอกนน
ข. ทงอกรมตลงจะตองงอกจากทดนของผมกรรมสทธหรอสทธครอบครอง โดยไมมทางหลวง ถนนหลวง หรอรองน า คนระหวางทดนกบทงอก
ค. ทงอกรมตลง งอกจากทดนทมกรรมสทธ สทธในทงอกนนกมกรรมสทธ ดวย ถางอกจากทดนทมเพยงสทธครอบครอง สทธในทงอกนนกมเพยงแตสทธครอบครอง
หลกเกณฑการไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดย
ทางอนนอกจากทางนตกรรม การไดมาซงอสงหารมทรพย และทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากทางนตกรรม จะตองจดทะเบยนการไดมาตอพนกงานเจาหนาท ตวอยางท 4
น าครอบครองปรปกษทดนของไมจนไดกรรมสทธ เชนน น าตองด าเนนการเปลยนชอในโฉนดทดนจากไมมาเปนน า (ฟองศาลใหมค าพพากษาวาตนไดกรรมสทธโดยการครอบครองปรปกษ แลวน าค าพพากษาไปด าเนนการเปลยนชอตอเจาพนกงานทดน) ตวอยางท 5
เขยวไดมรดกจากเปนทดนแปลงหนงจากบดา เชนน เขยวจะตองด าเนนการขอรบโอนทดนจากเจาพนกงานทดนเสยกอน (เปลยนชอในโฉนดทดนจากบดาเขยวมาเปนชอเขยว)
46
ผลของการทยงมไดจดทะเบยน 1. ผไดมาซงอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยทาง
อนฯจะเปลยนแปลงทางทะเบยนยงไมได ตวอยางท 6 จากตวอยางท 4 ถาน าจะขายทดนทตนไดครอบครองปรปกษจากไมตอไปใหฟา น าจะ
กระท าไมไดตองไปฟองศาลเปลยนชอไมเปนของน าเสยกอนแลวน าจงจะโอนใหฟาตอได น าจะขอใหเจาพนกงานเปลยนชอในเอกสารจากไมเปนฟาทนทไมได จากตวอยางท 7 จากตวอยางท 5 เขยวไดมรดกจากเปนทดนแปลงหนงจากบดา ถาเขยวจะขายทดนทเปนมรดกนนใหแกฟา เขยนตองรบโอนทดนจากเจาพนกงานทโดยเปลยนชอผมกรรมสทธในทดนจากบดาเขยวมาเปนเขยวกอนแลวเขยวจงจะโอนขายตอไปใหฟาได
2. สทธอนยงมไดจดทะเบยนนน มใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรต และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรต (แมยกกตอสไมได) ตวอยางท 8
น าครอบครองปรปกษทดนของไมจนไดกรรมสทธ ในระหวางทน ายงไมไดด าเนนการเปลยนชอมาเปนของตนเอง ไมไดโอนขายทดนดงกลาวใหไฟ เชนนจงมปญหาวาระหวางน ากบไฟ ใครมไดกรรมสทธในทดนดงกลาว เพราะกรรมสทธในทดนไดเปลยนมอจากไมมายงน า เมอน าไดครอบครองปรปกษทดนของไมครบสบป สวนไฟนนเปนผมชอทางทะเบยนเพราะรบโอนมาจากไม ปญหาลกษณะดงกลาวจะไมเกดขนหากน าด าเนนการเปลยนแปลงทางทะเบยนขอใหศาลมค าสงวาตนไดกรรมสทธในทดนของไม และน าไปจดทะเบยนตอเจาพนกงาน กอนทไมจะโอนขายทดนใหแกไฟ
ปญหาลกษณะขางตนกฎหมายไดก าหนดวธการพจารณาวาระหวางผไดอสงหารมทรพยและทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากทางนตกรรม(น า) กบบคคลภายนอก(ไฟ)วา บคคลใดจะไดสทธในอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธในอสงหารมทรพยนนไปตาม ม.1299 ว. 2 “มใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรต และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรต” ซงพจารณาจากบคคลภายนอกนนวามลกษณะดงตอไปนหรอไม
ก. มฐานะเปนบคคลภายนอก ไดแก บคคลใดซงมไดเปนบคคลหนงบคคลใดดงตอไปน
–ผทรงทรพยสทธเดม –ทายาทของผทรงทรพยสทธเดม –เจาหนของผทรงทรพยสทธเดม
47
ตวอยาง น าครอบครองปรปกษทดนของไมจนไดกรรมสทธ (แตยงไมมการเปลยนแปลงทางทะเบยน) เมอไมทราบวาน าครอบครองทดนของตนเองอยจงใชสทธในฐานะเจาของกรรมสทธฟองขบไลน าออกจากทดน เชนน น ายอมสามารถตอสไมไดวากรรมสทธในทดนเปนของตนไมใชของไม เพราะน าไดกรรมสทธมาโดยการครอบครองปรปกษเมอครบสบป อกทงไมมไดมฐานะเปนบคคลภายนอกซงกฎหมายหามมใหน ายกเอาการครอบครองปรปกษของตนเองขนตอส ตวอยาง น าครอบครองปรปกษทดนของไมจนไดกรรมสทธ (แตยงไมมการเปลยนแปลงทางทะเบยน) ตอมาไมถงแกความตายกงซงเปนลกของไมพบวาน าครอบครองทดนอนเปนทรพยมรดกของบดาตน จงฟองขบไลน าออกจากทดน เชนนน ายอมสามารถตอสกงไดเชนเดยวกบทตอสไมได เพราะกรรมสทธในทดนมใชของไมบดากงตงแตเมอน าไดครอบครองปรปกษครบสบปแลว ดงนนจงไมใชทรพยมรดกของไมทตกทอดแตกง ดงนนกงจงมไดมฐานะเปนบคคลภายนอกทกฎหมายหามน ายกเอาการครอบครองปรปกษของตนเองขนตอส
ข. บคคลภายนอกไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทน การไดมาโดยเสยคาตอบแทน ไดแก ไดมาอนมใชเปนการไดมาโดย
เสนหา ซงอาจเปนคาตอบแทนทเปนเงน ทรพยสน หรอประโยชนในลกษณะอยางอน เชน ตองมการใชราคาทรพย เสยคาใชทรพย คาใชภาระจ ายอม ตองจายคาภาระตดพน เปนตน ซงคาตอบแทนอนบคคลภายนอกไดเสยไปนนกฎหมายมไดก าหนดวาจะตองมากนอยเพยงใด แตการทคาตอบแทนมจ านวนทไมสอดคลองกบสงทควรจะเปน กเปนสงทสะทอนถงความสจรตของบคคลภายนอกไดเชนเดยวกน ตวอยาง น าครอบครองปรปกษทดนของไมจนไดกรรมสทธ (แตยงไมมการเปลยนแปลงทางทะเบยน) ตอมาไมโอนทดนแปลงดงกลาวใหแกกรวดโดยเสนหา ตอมากรวดทราบวาน าครอบครองทดนดงกลาวจงฟองขบไลน าออกจากทดน เชนน น าสามารถตอสกรวดไดวากรรมสทธในทดนเปนของตนไมใชของไม ดงนนกรวดจงไมมกรรมสทธในทดนดงกลาว แมวากรวดจะเปนบคคลภายนอกแตกรวดมไดเสยคาตอบแทนแกไมจงไมไดรบความเสยหายอยางใดๆ
ค. บคคลภายนอกไดสทธมาโดยสจรตและไดจดทะเบยนสทธโดยสจรต สจรต หมายถง ไมทราบวาบคคลทโอนสทธใหตนนนไมมสทธ หรอมสทธ
บกพรองในอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธในอสงหารมทรพยน น ซงความสจรตของบคคลภายนอกนนพจารณาทงขณะท านตกรรมเพอใหไดมาและขณะจดทะเบยนสทธ ถาขณะใดขณะหนงไมสจรตกเรยกวาเปนผไดมาโดยไมสจรต
48
นอกจากน ศาลฎกายงไดวนจฉยเปนบรรทดฐานวา “ความสจรต ”ยงมความหมายไปถง บคคลภายนอกจะตองไดใชความระมดระวงดวย หากไมไดใชความระมดระวงแมจะไดมาโดยไมทราบวาบคคลทโอนสทธใหตนนนไมมสทธหรอมสทธบกพรองแลวกไดชอวาเปนผไมสจรตเชนเดยวกน
ค าพพากษาฎกาท 270/2495 เหนมผปลกบานหรอครอบครองทดนอยแตไมสอบถามวาผนนครอบครองในฐานะใด แลวซอทดนไปถอวาไมสจรต
ค าพพากษาฎกาท 2422/2532 กอนซอทดน ผซอมาดทดนพบบดาของผครอบครองปรปกษ บดาของผครอบครองปรปกษบอกวาเชาทดนจากเจาของ หากผซอทดนพพาทจะขอเชาอยตอไป ยงไมพอฟงวาผซอรวามผครอบครองปรปกษ ถอวาผซอสจรต
8.3 การไดมาซงสงหารมทรพยและทรพยสทธเหนอสงหารมทรพยโดยทางนต
กรรม กอนอนพงอยาลมวาทรพยสทธเหนอสงหารมทรพยนนมเพยง 2 ประการเทานน คอ กรรมสทธ และสทธครอบครอง ไมเหมอนทรพยสทธเหนออสงหารมทรพยซงมหลายประเภทดงนนการไดมาซงทรพยสทธเหนอสงหารมทรพยจงมเพยงแตการไดมาซง กรรมสทธ และสทธครอบครองในสงหารมทรพยเทานน การไดมาซงกรรมสทธในสงหารมทรพยโดยทางนตกรรม การไดมาซงกรรมสทธในสงหารมทรพยโดยทางนตกรรมกฎหมายมไดก าหนดวธการไดมาวาจะตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนอยางเชนการไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธดงเชนทบญญตไวในมาตรา 1299 วรรค 2 ดงนนการไดมาซงกรรมสทธในสงหารมทรพยบคคลจงไดมาเมอไดท านตกรรมตอกน เชน เรองสญญาซอขายก าหนดไวตามมาตรา 458 วา “กรรมสทธในทรพยสนทขายนน ยอมโอนไปยงผซอตงแตขณะเมอไดท าสญญาซอขายกน” ดงนนกรรมสทธในสงหารทรพยยอมตกเปนของผขายทนททมการท าสญญาซอขายตอกน
ยกเวนแตเปนการไดมาโดยทางนตกรรมลกษณะหนงลกษณะใดดงตอไปน 1. เปนการไดมาซงสงหารมทรพยพเศษ คอ เรอทมระวางตงแตหาตนขนไป
แพ และสตวพาหนะ ดงเชนทบญญตไวในป.พ.พ. มาตรา 456 วรรค 1 มาตรา 456 “การซอขายอสงหารมทรพย ถามไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยน
ตอพนกงานเจาหนาทไซร ทานวาเปนโมฆะ วธนใหใชถงซอขายเรอทมระวางตงแตหาตนขนไป ทงซอขายแพและสตวพาหนะดวย”
49
2. คสญญาตกลงกนไมใหกรรมสทธโอนไปจนกวาเงอนไขจะไดส าเรจ เชน สญญาซอขาย ผซอผขายตกลงกนวากรรมสทธจะเปนขอผซอตอเมอผซอช าระราคาทรพยทซอขายครบถวนแลว ดงนน การช าระครบจงเปนเงอนไขไมใหกรรมสทธโอนไปยงผซอ ซงตามปกตถาไมไดตกลงกนเงอนไขกนไวอยางนน กรรมสทธในทรพยยอมตกเปนของผซอตามมาตรา 458 ทนทดงทไดอธบายไวแลวขางตน
การไดมาซงสทธครอบครองในสงหารมทรพยโดยทางนตกรรม การไดสทธครอบครองในสงหารมทรพยโดยทางนตกรรมอาจจะเปนการไดมา
โดยการยม การเชา เปนตน เนองจากสทธครอบครองนนตองอาศยพฤตการณทบคคลยดถอตวทรพย(ครอบครอง)และยดถอเพอประโยชนของตนเอง ดงนนการทบคคลจะไดมาซงสทธครอบครองนนจงมใชอาศยการไดมาโดยการท านตกรรมเพยงประการเดยวอยางเชนการไดมาซงกรรมสทธ การท านตกรรมเปนเพยงใหเจาของทรพยเดมสงมอบการครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายใหแกตนเทานน
เชน ด าเชารถยนตจากบรษทแหงหนง โดยบรษทไดสงมอบกญแจรถใหแกด าแลว เชนนด ายอมมสทธครอบครองเหนอรถยนตเพราะด าไดเขาครอบครองรถ (ครอบครองกญแจ)แลว แตหากบรษทยงไมไดสงมอบการครอบครองรถใหแกด า เชนนด ายงไมเกดสทธครอบครองในรถยนต จากตวอยางขางตนจะพจารณาไดวาการจะมสทธครอบครองในทรพยใดนนอาศยการยดถอและยดถอเพอประโยชนของผยดถอเปนประการส าคญ มไดเกดขนโดยนตกรรมอยางเชนกรรมสทธ ดงนนบคคลใดกตามทมการยดถอทรพยใดเพอประโยชนของตนบคคลนนยอมมสทธครอบครองในทรพยนนแมแตขโมยซงลกทรพยของผอน กมสทธครอบครองทรพยทลกมาเพยงแตถาเจาของเขาตดตามเอาคนขโมยอาจจะสเจาของไมไดเทานน แตส าหรบบคคลอนขโมยยอมมสทธในทรพยดกวาเพราะมสทธครอบครอง
หลกเกณฑการไดมาซงสงหารมทรพยและทรพยสทธในสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากทางนตกรรม ส าหรบการไดมาซงกรรมสทธในสงหารมทรพยโดยทางอนทมใชทางนตกรรมนนมวธการไดมาหลายวธเชนเดยวกน การไดมาซงอสงหารมทรพยไมวาจะเปนการไดมาโดยการครอบครองปรปกษ(อายความ) ไดมาโดยทางมรดก และการไดมาโดยผลของกฎหมาย ส าหรบการไดมาโดยการครอบครองปรปกษนนอาศยหลกเกณฑการครอบครองปรปกษเชนเดยวกบการครอบครองปรปกษอสงหารมทรพยเพยงแตก าหนดเวลาในการครอบครองจะเปน 5 ป ไมวาจะเปนสงหารมทรพยธรรมดา หรอสงหารมทรพยพเศษ การครอบครองปรปกษสงหารมทรพยธรรมดานนเมอผครอบครองปรปกษไดครอบครองตามหลกเกณฑของกฎหมายแลวกรรมสทธในสงหารมทรพยยอมตกเปนของผ
50
ครอบครองปรปกษ โดยไมตองเปลยนแปลงทะเบยน(เพราะไมมทะเบยนใหเปลยนแปลง) เจาของสงหารมทรพยเดมจะตดตามเอาคนซงทรพยของตนเองมได สวนสงหารมทรพยพเศษผไดมาโดยการครอบครองปรปกษจะตองจดทะเบยนการไดมา กลาวคอ จะตองฟองคดตอศาลเพอใหศาลสงวาตนเองมกรรมสทธในทรพยนนและน าค าพพากษาของศาลไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทมเชนนน จะด าเนนการเปลยนแปลงใดๆเกยวกบสงหารมทรพยพเศษนนไมได และกฎหมายหามมใหผไดมาฯนนยกการไดมาของตนเองตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตเชนเดยวกบการไดมาซงอสงหารมทรพยและทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากทางนตกรรมตาม ม.1299 ว.2 และ ม.1301
8.4 การไดมาซงสงหารมทรพย และทรพยสทธในสงหารมทรพยในพฤตการณพเศษ
1. การไดมาซงกรรมสทธในทรพยสนหาย มาตรา 1323 ถง 1325 ทรพยสนหาย ไดแก ทรพยสนอนผเกบไดไมทราบ หรอไมมเหตอนควรทราบ
วาเจาของทรพยสนนนยงตดตามอย ถาผเกบไดทราบหรอมเหตอนควรทราบวาเจาของยงตดตาม เชนนไมเรยกวาทรพยสนหาย ดงนนจงไมน าบทบญญตใน ม. 1323 ถง 1325 มาใชบงคบ
ค าพพากษาฎกาท 448/2488 เกบของไดในถนนหลวงโดยไมรวาเจาทรพยตดตามอย (เปนทรพยสนหาย)
ค าพพากษาฎกาท 657/2493 เกบสรอยคอซงจ าเลยนาจะรวาเปนของทเจาของเพงท าตกและเจาของยงอยในบรเวณนน ถาไมหยบไปเสยเจาของคงหาพบ (ไมใชทรพยสนหาย)
สทธหนาทของผเกบทรพยสนหาย 1. ผเกบทรพยสนหายไดตองแจงแกผของหายหรอเจาของ และสงแกผของ
หายหรอเจาของ หรอต ารวจนครบาลหรอพนกงานเจาหนาทอน 2. ผเกบทรพยสนหายมหนาทรกษาทรพยสนไวจนกวาจะสงมอบตามขอ 1. 3. ผเกบทรพยสนหายมสทธเรยกรองเอารางวลรอยละสบแหงคาทรพยสน
ภายในราคาพนบาท ถาราคาสงกวานนขนไปเรยกไดอกรอยละหาในจ านวนทเพมขน 4. ถาผเกบทรพยสนหายไดปฏบตในขอ 1. แลว และผมสทธจะรบทรพยสน
นนมไดเรยกเอาภายในหนงปนบแตวนเกบได ทานวากรรมสทธในทรพยสนหายตกเปนกรรมสทธแกผเกบได
ทรพยสนหายจะตกเปนกรรมสทธแกผเกบไดตอเมอไดปฏบตตามขนตอนทกฎหมายก าหนดตามมาตรา 1323 ถง 1325 กลาคอจะตองสงทรพยสนซงหายนนแกเจาหนาทต ารวจ ถาตอมาไมมผอางเปนเจาของเรยกเอาทรพยคนจากเจาหนาทต ารวจจนพนหนงป ผเกบ
51
ทรพยสนหายจงจะมสทธเอาเปนของตนได หากผเกบทรพยสนหายมไดปฏบตตามขนตอนดงทวาน เชน เกบไดแลวไมน าสงใหแกเจาหนาทต ารวจ กลบเอาเปนของตนนอกจากจะไมไดกรรมสทธในทรพยสนหายแลว ยงอาจมความผดตามกฎหมายอาญา เชน ตามประมวลกฎหมายอาญาฐานยกยอกทรพยสนหาย มาตรา 352 วรรค 2
“ผใดครอบครองทรพยซงเปนของผอน หรอซงผอนเปนเจาของรวมอยดวย เบยดบงเอาทรพยนนเปนของตนหรอบคคลทสามโดยทจรต ผนนกระท าความผดฐานยกยอก ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจ าทงปรบ
ถาทรพยนนไดตกมาอยในความครอบครองของผกระท าความผด เพราะผอนสงมอบใหโดยส าคญผดไปดวยประการใด หรอ เปนทรพยสนหายซงผกระท าความผดเกบได ผกระท าตองระวางโทษแตเพยงกงหนง”
2. การไดกรรมสทธในทรพยทไดมาโดยการกระท าความผด มาตรา 1383 มาตรา 1383 “ทรพยอนไดมาโดยการกระท าผดนน ทานวาผกระท าผดหรอผรบ
โอนไมสจรตจะไดกรรมสทธโดยอายความกแตเมอพนก าหนดอายความอาญาหรอพนเวลาท ก าหนดไวในมาตรากอน ถาก าหนดไหนยาวกวา ทานใหใชก าหนดนน”
ทรพยไดมาโดยการกระท าความผด เชน เงนซงไดมาจากการวงราว รถทไดจากลก ทองทไดจากการปลน
ทรพยทไดมาโดยการกระท าความผดนหากเจาพนกงานของรฐไดยด หรอรบตามประมวลกฎหมายอาญา ทรพยทไดมาโดยการกระท าความผดนนยอมตกอยภายใตมาตรา 1327 วรรค 1 กลาวคอ ตกเปนของแผนดนถาเจาของทรพยมไดเรยกเอาภายในหนงปนบแตวนสงหรอวนทศาลพพากษาอนถงทสด หรอหาป ถาไมทราบตวเจาของ7
ดงนนถาทรพยทไดมาโดยการกระท าความผดมไดถกเจาพนกงานยดหรอรบ ทรพยนนยอมอยในความครอบครองของผกระท าความผด หรอบคคลอนทรบโอนทรพยจากผกระท าความผดมาตรานจงบญญตวาผนนจะไดกรรมสทธไปไดหรอไม และไดไปเมอไหร
ผกระท าผดหรอผรบโอนซงรวาเปนทรพยทไดมาโดยการกระท าความผดอาจไดกรรมสทธในทรพยนนไดโดยการครอบครองปรปกษตาม มาตรา1382 แตระยะเวลาในการครอบครองปรปกษนนกฎหมายใหใชอายความคดอาญา หรอระยะเวลา 5 ป สดแตวาระยะเวลาใดจะยาวกวากนกใหใชอนนน เชน แดงชงทรพยรถจกรยานยนตของด า เชนนแดงจะตองครอบครองปรปกษรถจกรยานยนตของด าเปนระยะเวลา 15 ปไมใช 5 ปเพราะความผดฐานชงทรพยก าหนดอายความในการด าเนนคดอาญาไว 15 ป
7 ป.พ.พ. มาตรา 1327 วรรค 1 “ภายในบงคบแหงกฎหมายอาญากรรมสทธแหงสงใดๆซงไดใชในการกระท าผด หรอไดมาโดยการกระท าผด หรอเกยวกบการกระท าผดโดยประการอนและไดสงไวในความรกษาของกรมในรฐบาลนนทายาตกเปนของแผนดน ถาเจาของมไดเรยกเอาภายในหนงปนบแตวนสงหรอถาไดฟองคดอาญาตอศาลแลวนบแตวนทค าพพากษาถงทสด แตถาทราบตวเจาของ ทานใหผอนเวลาออกไปเปนหาป”
52
อนงพงเขาใจวากรณทจะใชอายความคดอาญามาบงคบใชกรณทมอายความยาวกวา 5 ปนน เฉพาะกรณทผครอบครองปรปกษเปนผกระท าความผดเอง หรอผรบโอนรวาเปนทรพยทไดมาโดยการกระท าความผดเทานน สวนกรณทผรบโอนทรพยไมทราบวาเปนทรพยทไดมาจากการกระท าความผดอายความในการครอบครองปรปกษกใชอายความตามมาตรา 1382 ปกต คอ 10 ปส าหรบอสงหารมทรพย และ 5 ปส าหรบสงหารมทรพย
3. การไดกรรมสทธโดยการซอทรพยสนโดยสจรตจากการขายทอดตลาดตาม
ค าสงศาล มาตรา 1330 มาตรา 1330 “สทธของบคคลผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดตาม
ค าสงศาล หรอค าสงของเจาพนกงานรกษาทรพยในคดลมละลายนน ทานวามเสยไป ถงแมภายหลงจะพสจนไดวาทรพยสนนนมใชของจ าเลย หรอลกหนโดยค าพพากษา หรอผลมละลาย”
โดยปกตผทจะจ าหนายทรพยสนใดจะตองเปนเจาของทรพยสนนน หากมไดมฐานะเปนเจาของผซงรบโอนทรพยสนไมอาจะไดกรรมสทธในทรพยนนไปไดตามสภาษตกฎหมายทวา “ผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน” แตเรองดงกลาวมขอยกเวนหากเปนการซอทรพยจากการขายทอดตลาดแลวแมวาทรพยนนจะมใชของลกหนกตามผซอทรพยจากการขายทอดตลาดตามค าสงของศาลจะไดรบความคมครอง คอ ไดกรรมสทธในทรพยนนไปโดย การขายทอดตลาด ไดแก การขายทอดตลาดตาม ป.พ.พ. วาดวยการขายทอดตลาด มาตรา 509 ถง มาตรา 517 ซงเปนการขายตามค าสงของศาล หรอเจาพนกงานพทกษทรพยในคดลมละลาย
การซอทรพยจากการขายทอดตลาด ผซอจะไดรบความคมครองตอเมอไดกระท าการโดยสจรต กลาวคอ มไดรวาไมใชทรพยของลกหน หากรกจะไมไดกรรมสทธในทรพยนน เชน แดงซอทดนของด าซงถกขายทอดตลาดเพอน ามาช าระหนแกธนาคารเจาหน ทงทรวาด าไมไดเปนเจาของทดนแปลงดงกลาวแลวเพราะถกขาวครอบครองปรปกษ เชนนแดงไมไดกรรมสทธในทดน ขาวสามารถรองขอใหศาลเพกถอนการขายทอดตลาดทดนนนไดเพอทขาวจะไดด าเนนการฟองศาลวาตนไดกรรมสทธโดยการครอบครองปรปกษตอไป
อนงการซอทรพยจากการขายทอดตลาดคมครองผซอเฉพาะทรพยซงน ามาขายนนเปนทรพยของเอกชนเทานน หากเปนทรพยของแผนดน แมผซอจะไมทราบวาเปนทรพยของแผนกตามกไมไดรบความคมครอง
ฎกาท 2970/2543 จ าเลยซอทดนทเจาของทดนเดมแสดงเจตนายกทดนพพาทใหเปนทางสาธารณประโยชนและยอมใหประชาชนทวไปใชทดนพพาทเปนทางสญจรไปมาทดนพพาทตกเปนสาธารณสมบตของแผนดนประเภททรพยสนส าหรบพลเมองใชรวมกนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1304 (2) โดยไมจ าตองจดทะเบยนกอน แมจ าเลยจะไดซอทดนพพาทจากการขายทอดตลาดของศาลตาม ป.พ.พ. มาตรา 1330 กตาม จ าเลยกไมไดรบความคมครอง
53
4. การไดเงนตามมาโดยสจรต มาตรา 1331 มาตรา 1331 “สทธของบคคลผไดเงนตรามาโดยสจรตนน ทานวามเสยไป
ถงแมภายหลงจะพสจนวาเงนนนมใชของบคคลซงไดโอนใหมา” มาตรานคมครองผไดเงนตรามาโดยสจรตทจะไมตองคนใหแกเจาของเงนท
แทจรง แมวาจะไดมาจากผทมไดเปนเจาของเงนกตาม ตวอยางเชน แดงขายรถจกรยานยนตใหแกด า โดยไมรวาเปนเงนของบรษททด าท างานอย เชนน หากบรษทตามเงนคนจากแดง เชนนแดงไมตองคนเงนใหแกบรษท ในทางกลบกนหากเปนทรพยสนอนผไดรบทรพยสนจะตองคนทรพยสนใหแกเจาของอนแทจรงหากวาตนไดทรพยสนมาจากผทมไดเปนเจาของ ยกเวนแตมกฎหมายก าหนดไวเปนอยางอน เชน การไดกรรมสทธโดยการซอทรพยสนโดยสจรตจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาลตามมาตรา 1330 การไดกรรมสทธจากการซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดหรอในทองตลาดหรอจากพอคาซงขายของชนดนน มาตรา 1332
5. การไดกรรมสทธจากการซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดหรอในทองตลาดหรอจากพอคาซงขายของชนดนน มาตรา 1332
มาตรา 1332 “บคคลผซอทรพยสนมาโดยสจรตในการขายทอดตลาดหรอในทองตลาด หรอจากพอคาซงขายของชนดนน ไมจ าตองคนใหแกเจาของแทจรง เวนแตเจาของจะชดใชราคาทซอมา”
บทบญญตมาตรานคมครอง ผซอจากการซอทรพยจากการขายทอดตลาด ในทองตลาด หรอพอคาซงขายของชนดนน วาไมตองคนทรพยใหแกผเปนเจาของอนแทจรง ยกเวนแต เจาของจะชดใชราคา ดงนนถาเปนการซอในกรณอนผซอไมไดรบความคมครอง ไมไดกรรมสทธในทรพยสนทซอจงตองคนทรพยใหแกเจาของอนแทจรงและไมไดรบสงใดชดใช ผซอตองไลเบยจากผขายเอง
ผซอจะไดรบความคมครองทจะไมตองไปคนทรพยทซอใหแกเจาของทแทจรงเวนแตเจาของจะชดใชราคา ตอเมอไดซอทรพยในกรณหนงกรณใดดงตอไปน
ก. ซอทรพยจากการขายทอดตลาด ไดแก การขายทอดตลาดตาม ป.พ.พ. วาดวยการขายทอดตลาด ม.509-517 โดยจะเปนการขายทอดตลาดของเอกชน หรอเจาพนกงานของรฐกได
ข. ซอทรพยในทองตลาด ไดแก บรเวณทมการขายของชนดนนๆเปนจ านวนมาก
ค. ซอทรพยจากพอคาซงขายของชนดนน ไดแก บคคลซงด ารงชพดวยการขายของชนดดงกลาว
ค าพพากษาฎกาท 6500/2540 โจทกซอรถยนตคนพพาทจากจ าเลยท 1 ซงเปนพอคาประกอบธรกจซอขายรถยนต จ าเลยท 1 จงเปนพอคารถยนตอนถอไดวาเปนพอคาซงขายของชนดนนตาม ป.พ.พ.มาตรา 1332
54
สวนการทจ าเลยท 1 มไดเปนตวแทนจ าหนายรถยนตคนพพาทกด จ าเลยท 1 มไดประกอบการคารถยนตโดยชอบดวยกฎหมายเพราะไมมทะเบยนการคาทะเบยนพาณชยและใบอนญาตคาของเกากด จ าเลยท 1 มไดจดทะเบยนเปนนตบคคลกด และจ าเลยท 1 ไมมรถยนตคนพพาทอยในความครอบครองทสถานประกอบการของตนในขณะทโจทกตกลงซอกบจ าเลยท 1 กด หาใชเปนเหตใหจ าเลยท 1 ในสถานะดงกลาวเปลยนแปลงไปไม
ค าพพากษาฎกาท 493/2536 โจทกเ ปนนตบคคลประเภทหางหนสวนจ ากด ไดรบอนญาตจากทางราชการใหประกอบธรกจซอขายแลกเปลยนรถยนต โจทกรบซอรถยนตพพาทไวจาก ส. ซงน ามาขายใหแกโจทก ณ ทท าการของโจทกไมไดความวาทท าการของโจทกเปนทองตลาด การทโจทกซงเปนนตบคคลไดรบอนญาตจากทางราชการใหประกอบธรกจซอขายแลกเปลยนรถยนตนนไมไดท าใหทท าการของโจทกมสภาพเปนทองตลาดส าหรบขายรถยนตไปดวย โจทกจงไมไดรบความคมครองตาม ป.พ.พ. มาตรา 1332
ค าพพากษาฎกาท 1344/2535 การทจ าเลยซอรถดงกลาวจากผทฉอโกงเอามาขายทรานของจ าเลยในบรเวณชมนมการคารถยนต ไมใชซอจากรานคาใดรานคาหนงทอยในชมนมการคารถยนตนน จงไมใชเปนการซอในทองตลาด ตาป.พ.พ. มาตรา 1332 ดงนน จ าเลยจะสจรตหรอไม กไมเปนเหตใหไดรบความคมครองตามบทกฎหมายดงกลาว
ค าพพากษาฎกาท 377/2522 ผขายมอาชพซอขายแลกเปลยนรถยนตมา 8-9 ป ตงเปนหางหนสวนจ ากดมรถยนตในราน 30 คนบรเวณใกลเคยงมรานบรการซอขายรถยนตหลายสบรานถอไดวาเปนพอคาหรอทองตลาดผซอรถตกลงกบผขายในส านกงานของผซอแลวใหผเชาซอไปรบรถจากรานของผขายแทนผซอ ผซอไมตองคนรถแกเจาของทแทจรง เวนแตจะไดรบใชราคาทซอ
ตวอยาง แดงไดวงราวสรอยคอทองค าของขาว และน าไปขายใหรานทองของด า โดยด าไมทราบวาเปนสรอยทนายแดงวงราวมา ถาขาวมาตามสรอยคนจากด า เชนนด าจะตองคนสรอยใหขาวหรอไม และจะมสทธเพยงใด เชนน ด าจะตองคนสรอยใหขาวเพราะตนมไดซอจากพอคาทขายของชนดนน และไมมสทธเรยกรองเงนจากขาว
ตวอยาง แดงไดวงราวสรอยคอทองค าของขาว และน าไปขายใหรานทองของด า โดยด าไมทราบวาเปนสรอยทนายแดงวงราวมา ตอมาด าขายตอไปใหเขยวซงมาซอทราน ถาขาวมาตามสรอยคนจากเขยว เชนนเขยวจะตองคนใหขาวหรอไม และจะมสทธเพยงใด เชนน เขยวมสทธทจะไมคนสรอยใหขาวเพราะตนไดซอจากพอคาทขายของชนดนน ยกเวนแตขาวจะเสนอใชราคาแกเขยว
ขอเทจจรงขางตน มผลอยางใดถาสรอยซงแดงน าไปขายใหด านน เปนสรอยทแดงเกบไดบนไหลถนนแหงหนงซงเปนของขาวขณะจอดรถปลดทกขขางทาง เชนน เขยวจะตองคนสรอยใหขาวหรอไม และจะมสทธเพยงใด
@@@@@@@@@@@@@@@@
Related Documents
