63 - 2006 ekaina

2006/6 63. ALEA

danbolin

6. orrialdean jarraitzen du

Jardunian

Felix IzetaTURINERA ASTEBURU PASA ABIATU AURRETXOAN HARRAPATU DUGU FELIX.SEMEA ETA BIAK ITALIAKO HIRIAN JOKATZEN ARI DIREN XAKE OLINPIADAK

IKUSTERA ETA “LAGUN ZAHARRAK AGURTZERA” DOAZ. ELKARRIZKETA

EGITEKO TRATUA PROPOSATU DIOGU XAKEKO MAISU HANDIARI: GURE

ERREGEARI ZUTIK EUSTEN DIOGUN MUGIMENDU BAKOITZEKO GALDERA BAT

EGINGO DIOGU. ONDO IRUDITU ZAIO.

Erizain laguntzaileaERDI MAILAKO HEZIKETA ZIKLOA

OOssaassuunn ffaammiilliiaa.. AA--DD eerreedduueettaannTTIITTUULLAAZZIIOOAA:: EErriizzaaiinnttzzaakkoo llaagguunnttzzaaiillee--tteekknniikkaarriiaa..

JJ..MM..IIppaarrrraaggiirrrree BB..HH..IISSaannttaa BBaarrbbaarraa BBiiddeeaa zz//gg 2200770000UUrrrreettxxuu TTeelleeffoonnooaa//FFaaxxaa:: 994433 772211440033--772211441133 ee--ppoossttaa::jjmmiippaarrrraaggiirrrree@@eedduunneett..eess wwwwww..iippaarrrraaggiirrrree..nneett

AAUURRRREEMMAATTRRIIKKUULLAA:: EEkkaaiinnaarreenn 11eettiikk 77rraa ((bbiiaakk bbaarrnnee)) MMAATTRRIIKKUULLAA EEGGIITTEEKKOO EEPPEEAA:: EEkkaaiinnaarreenn 3300eettiikk uuzzttaaiillaarreenn 66rraa ((bbiiaakk bbaarrnnee))

-- KKoonnttssuullttaa pprriibbaattuueettaann-- HHoorrttzz--kklliinniikkeettaakkoo llaagguunnttzzaaiilleeaa

-- ZZaahhaarrrreenn eeggooiittzzeettaann-- GGaaiixxooeenn zzaaiinnttzzaa

LLAANNBBIIDDEE EETTOORRKKIIZZUUNNAAKK::-- OOssppiittaalleekkoo eerriizzaaiinn llaagguunnttzzaaiilleeaa-- LLeehheenn aarrttaappeenneettaakkoo llaagguunnttzzaaiilleeaa

IIRRAAUUPPEENNAA:: 11..440000 oorrdduu ((iikkaassttuurrttee bbaatt eettaa eerrddii)),, llaanntteeggiieettaann eeggiitteenn ddeenn pprreessttaakkuunnttzzaa bbaarrnnee ((440000 oorrdduu))..

Danbolin-zulo K u l t u r E l k a r t e k o b a z k i d e e n a r t e a n , u r t e r o b ip e r t s o n a r e n t z a t l a n d e t x e b a t e a n a s t e b u r u k o e g o n a l d i a z o z k e t a t z e n d u g u .Au r t e n g o i r a b a z l e a M i t x e l O r b e g o z o K o r t a d i i z a n d a . Z o r i o n a k !Zu, oraindik, bazkide egiteko zaudela?Deitu berehala 943 147 123 telefonora.(urteko kuota 20 €)

L a g u n d u z u k e r e p r o i e k t u a s e n d o t z e n !

publizitateapubli-zitateapublizita-teapublizitatea

AA TT AA RR II KK OO AA .. Aurreko hileko atarikoan, atzera begira jarrizen Fernando, eta neuk ere antzeko zerbait egingo dut honako honetan. Ez dakitsekula hortaz pentsatzen jarri zareten, baina… Zestoa ikaragarri aldatu da azkenmende erdi eskasean! Duela berrogeita hamar urte baino gutxiago, hamaika ho-tel behintzat ba omen zeuden herri txiki honetan, zabalik den-denak: Bainue-txea, Irure, Urola, Arteche, Asunción, Lizaso, Arocena, Goñi, Alcorta, Blasa etaEstación. Gezurra dirudi, ezta? Gaur egun, etxebizitzak daude ho-tel horietako gehienen lekuan; bes-te hotel batzuek zutik jarraitzendute, baina itxita; beste batek, Iru-rek, zeresan handia eragin du az-ken aldian… Kontuak kontu, bihotel baino ez dauzkagu martxan,eta gure bizimodua nahiz bizibide-ak (ohiturak, beharrak…) goitikbehera aldatu dira. Nola bizi oteziren herritarrak inguruan halakohotel mordoa izanik? Eta nola gurearbasoak duela, esate baterako, be-rrehun urte? Ikusiko nuke, bai,zulo txiki batetik. Interesgarria izango litzateke, ha-laber, denboraren makinan sartueta, ziztu bizian, iraganera bidaia-tzea… eta, zergatik ez, baita etor-kizunera ere. Hori egiterik balego,gaixotasun larrien sendagaiak ekarriko genituzke etorkizunetik, asmakizuniraultzaileak… eta, bakarren batek, akaso, dirua egiteko negozio ideia berriak erebai. Moralki zuzena ote litzateke hori egitea?Egia esan, ez dakit moralki ongi ala gaizki legokeen halakorik egitea, baina ziurnago abenturazale bat baino gehiago animatuko litzatekeela proba egitera, egip-toarrak piramideak egiten ikusteko, erromatarrak zirkuan gozatzen, bikingoakelkarren artean borrokan, aztekak beren jainkoak gurtzen, etorkizuneko gizakiaauskalo zertan… Eta den-dena bertatik bertara. Pentsatzen jarrita, makinatxo hori oso arriskutsua izango litzateke esku txarreta-ra helduz gero. Beraz, hobe ideia hori bertan behera uztea, zeharo ahaztea. Bes-tela ere, ez gara hain gaizki bizi, ezta? Ez dago denboran aurrera eta atzera ibilibeharrik egunerokotasunari emozio puntu bat eman eta gustura bizitzeko. Nineu, behintzat, poz-pozik bizi naiz HEMEN eta ORAIN.

arg i tara tza i l ea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa) Telefonoa: 943 147 123 e-mail: [email protected]

danbo l in : Jone Bergara, Edurne Korta, Olaia Salegi, Manuel Arregi, Jon Artano, Nagore Telleria, Urko Canseco, Miguel Santamaría, Margari Eizagirre, Joxeba Larrañaga,

Onintza Irureta, Alazne Olaizola, Naiara Exposito, Maria Antonia Artano d ise inua e ta maketaz ioa : Eneko Aristi

i npr imateg ia : Gertu (Oñati). l ege gorda i lua : SS-1108/2000 ISSN : 1576-9429

dd aa nn bb oo ll ii nn E K E Z D U B E R E G A I N H A R T Z E N A L D I Z K A R I A N A D I E R A Z I TA KO E S A N E N E TA I R I T Z I E N E R A N T Z U K I Z U N A

Olaia Sa leg i

34 610 12 17 20 23 II NN KK EE SS TT AA EE NN BB II DD OO AA KK

JJ AA RR DD UU NN II AA NNFF EE LL II XX II ZZ EE TT AA

ZZ EE SS TT OO AA KK OO PP OO SS TT AA LL AA KK

UU RR AA

DD AA NN BB OO LL II NN ZZ UU LL OOKK AA LL EE // BB AA LL EE

GG AA LL LL EE GG II TT XX OO EE RR RR EE KK AA

HH II TT ZZ EE TT AA PP II TT ZZ

diruz lagundutakoa

enbidoa I. G o g o e t a k

Nori axola zaio labanaz hildako emakumea, la-nik ez badugu.Eta lana badugu?

Zer gertatzen da homosexual bat zure laguna bada?

Zer ordutan irtetean da Aizkorrirako trena?

Ni etxe baten jabe naiz.Ederra sartu didate, hi ez haiz hire buruaren jabe ere.

Hire semea oso txarra duk pilotan.Berdin da, futbolaria izango dek, bestela, in-geniaria.Nireak, Brasilgo kale zikin batean amaitukoditik bere egunak. Oso zoriontsua izango dek.

Bakarrik bizi al haiz?Ez, lagun onak ditiat.

Oso ondo alaba, segi lasterketa guztietan az-kena izaten.

Tomate urdin hau goxoa zegon.

Begira hor, zuhaitz bat.Non? Emakume hildakoaren ondoan edo au-to-istripuaren ondoan?Ez, ez, ez dek zuhaitz bat.

Ni gizona nauk, e!Hau bai mixeria.Ni gizon politikaria nauk, e!Hau bai mixeria bikoitza.

Putetxeak, jipoiak, hilketak, pobrezia, lanak, duinta-suna, bortxaketak…

Baina ni, gizona naiz.

Egun ero hontan muxu bat zuri:Eskerrik asko ama, benetan.

Ahal delaetxean egon,edo itzaleanbehintzat. Fres-kuran egon etazerbait freskoaedan. Zuhaitzbaten azpianegon, orain be-zela.

Ixiar Muguruza

57 urte

Ni berozaleanaiz, eta ez dutezer berezirik egi-ten. Ahal baldinbadut hondartza-ra joan eta baina-tu. Eta ezin badahondartzara joan,itzalean egon.

J. Migel Igarataundi

50 urte

Z E R E G I T E N D U Z UB E R O H A N D I AE G I T E N D U E N E A N ?

R AUL O la i zo la

Etxean gera-tu itzalean, etafreskuran. Eta urasko edan.

Anun Alonso

49 urte

Alegina egi-ten dut goizbazkaldu etahondartzara joa-teko. Eta plaianbainatu asko;pereza ematendu, baina merezidu bainatzea.

Ixiar Urteaga

60 urte

5Normalean

ur freskoa edan,izerditan bota-tzen diren gatzmineralak etaberreskuratzeko.Hondartzara, az-kenaldian, eznaiz joan.

Mikel Diaz

33 urte

e nbidoa 2 . Amago ia Andres“gURE GARAIANgauzak ez ziren horrela; gure garaian ez genuen horrelakorik amestu ere egingo; gure ga-raian…”. Orain baino gazteago ginela nazkatu ere nazkatu gintuzten behin baino gehiagotanhitz horiekin. Orain, egia esan, nire ahotik entzuten dute nire belarriek eta askotan konturatuere egin gabe esaten dudala onartu beharra daukat.Baina ze demonio! Egia da! Gure garaian gauzak ez ziren horrela, beste modu batera ziren,desberdin. Atera leihora eta esan bestela: zenbat ume ikusten duzue kromotan jolasten, edokaniketan? Zenbat sokasaltoan? Eta antxirrinean? Ez asko eta ez gutxi; batere ez. Guk gustu-ko genituen jolas horiek eta makina bat ordu pasatakoak gara arratsaldetan Laranjadin edolehengo Arkupe zaharrean bakarren batek ekarritako sokarekin, bestearen gomarekin edoklarionarekin eta harriarekin.Jaunartzeak pasa berri diren honetan, ez legoke gaizki horren harira ikerketaren bat egitea.Ez, ez, ez naiz ari estatu mailako telefono inkestetaz edo azterketa soziologiko zabalez. Hi-ruzpalau lagun elkartu eta kartoia birziklatzera botatzen dugun edukiontziak zabaldu etahango opari kaxei begiratu bat emateaz ari naiz. Begira emaitzei: oparien % 30 playstation etaantzerakoak dira, beste hainbeste traste horientzako jolasak, %15 mp3ak, %10 sakelako tele-fonoak (bai, bai, gero eta lehenago hasten dira), bakoitzaren gelarako telebista... Hara! Liburusorta jaso duen bat ere bada! Ez pentsa kontaketa horretan benetan aritu naizenik baina se-guru ez naizela edukiontzi urdinetan dauden kaxen errealitatetik asko urrundu. Izango daoraingo haurrak biziagoak, gu baino espabilatuagoak direla pentsatzen arituko denik. Ez da-kit ba nik.Dena den, ezin ezer esan haurrei, geu nola gabiltzan ikusita. Azken belaunaldiko mugikorrapoltsikoan, gure egongelako horma alderik alde hartuko duen plasmazko telebista ikaragarria,kablerik gabeko home-cinema, eta jakina, laster iritsiko den lurreko telebista digitalarentzakoaparailua prest badaezpada. Ene ba, nire ordenagailu portatilaren bateria ere agortzeko zoriandago!

Sozidaderajoan, eta hantxeegon freskuran.Zerbeza freskoaedan eta earkiegoten da. Gaurere han izannaiz eta zerbezakasekin edandet freskuran,eta hoztu eginnaiz han.

Agustin Barrena

55 urte

JDANBOLIN: ZURIAK ALA BELTZAK? GAL-DERA HORREK EZ DU KONTATZEN, E!Felix: Zozketa egin.

(Felixi beltzekin egokitu zaio) 1-D: XAKEA. KIRO-LA ALA JOLASA?F: Jolasa bada jakina,eta kirola ere bai. Jo-lasteaz gain ahaleginfisikoa ere eskatzendu. Inork ez du za-lantzan jartzen golfa

kirola denik eta tarteka pilotatxoa jo bes-terik ez da egin behar. Xakean burua era-bili behar da eta burua gorputzaren zatiada. Probatu duenak badaki partidetanahalegin fisikoa handia dela, hiruzpalau kilo galtzen ditut nik txapelketako.

2-D: MIGEL UNAMUNOK ESANA: “XAKEAK ADIMENA GARATZEN DU, BAINA

ADIMEN HORREK XAKEAN JOKATZEKO BESTERIK EZ DU BALIO”.F: Unamunok txorakeria asko esan zituen. Asko eta galantak. Haren beste batere gogoan dut: “Abertzaletasuna bidaiatuz sendatzen da”; nik makina bat bi-daia egin ditut eta gero eta abertzaleagoa naiz. Xakeak adimena garatzen dueta umeentzat oso komenigarria da hori. Kalkuluak egiteko erraztasuna ema-ten du eta erabakiak hartzera behartzen du, izaera indartuz.

3-D: DUELA GUTXI ANDONI EGAÑARI ADITU DIOGU IKASKIDE IZAN ZINETELA

ETA EZ ZU EZ BERA EZ ZINETELA NABARMENTZEN BESTEAK BAINO LISTOAGO

IZATEAGATIK, GAINONTZEKOEK BEZALAXE SUSPENDITZEN ZENUTELA…F: Bai, 15 urteren bueltan bakarren batzuk suspenditu nituen, COU errepikatueta unibertsitateko karrera bigarren edo hirugarren urtean laga nuen. Ez nin-tzen ikasle brillante horietakoa. Hara hor azalpena: klasera baino nahiago iza-ten nuen lagunekin tabernara joan musean aritzera, edo nesken atzetik ibiltze-ra edo… Garai hartan eskolan adimena baino gehiago formalidadea eta horre-lakoak neurtzen zirela uste dut. Ni hamabost urterekin ez nintzentxintxo-txintxoa. Eta ez dut batere damurik.

4-D:ZERGATIK UTZI ZENUEN LEHIAKETA?F: Hemezortzi urte neramatzan profesional eta aspertuegin nintzen. Lortu beharreko guztiak lortuta neuzkan, ni-re eskura zeudenak behintzat. Ordurako aita ere banin-tzen eta batetik bestera ibiltzen nintzenez, ez nuen ume

"Xakeaborroka bizia da:

boxeo mentala

"

ardunian

Felix Izeta

azaletik dator

7gutunak ezkutatzen hasi zitzaizkidan. Horrekin bekatu kutsuahartu zuen xakeak eta jakinekoa da: zenbat eta gehiago galara-zi zerbait, orduan eta erakargarriago bihurtzen da.(isilunea)

D: NIRI TOKATZEN AL ZAIT?F: Niri, niri… baina jokaldi gaiztoa egin didazu eta kontuz ibilibeharra daukat erregina ez galtzeko…

D: DESKUIDOAN EGIN DUT BA…F: Kasualitatez atera zaizu, baina mehatxu latza egin didazu.

8-D: NOIZ KONTURATU ZINEN XAKETIK BIZI ZINTEZKEELA?F: Ez zen kolpetik izan. Hamabost urte nituenetik Euskadikotxapelketak-eta jokatzen hasi eta noizbehinka irabazi egitennuen. Ilusio handia nuen eta ilusioa da bizitza honetan gauzaklortzera bultzatzen zaituena. Unibertsitatean hasi nintzenera-ko batetik bestera nenbilen txapelketaz txapelketa. Ederki pa-satzen genuen. Behin Bartzelona ingurura joan ginen lau la-gun. Trenean denon diru txamarrak elkartuta hostal batean ge-la bakarra hartzeko presupuestoa genuela konturatu ginen.Horregatik txandaka egiten genituen gauak: hiru lagun hon-dartzan eta bestea gelan. Jateko ogitartekoak. Asko bidaiatudut. Lekuak ezagutzeko jendearen bizimodua eta izaerari erre-paratzen diet; ez museoei. Atenasen izan nintzen aurrenekoaldian ez nintzen joan Partenoia ikustera.

9-D: ZER EZAUGARRI DITUZU ZUK XAKEAN HAIN ONA IZATE-KO?F: Kalkulu gaitasun arrunta daukat eta memoria berriz oso txa-rra. Baina kontzentratzeko egundoko gaitasuna eta borrokara-ko borondate handikoa naiz, beti irabazi behar izaten dut.

10-D: HITZ EGIN DEZAGUN ERREGINAZ, EMAKUMEEK EZ OMEN

DUTE XAKERAKO GIZONEK ADINA ABILDADE. TOPIKOA EDO

EGIA?F: Bietatik du. Nik askotan jokatu dutnesken aurka eta ez dut uste ezer gene-tikoa denik. Naturan emea arra bainoazkarragoa da gehienetan. Gu baino adi-mentsuagoak dira emakumeak, bainaxakea ez da adimena bakarrik. Kontuada gaztetan neskak beste gauzetan pen-tsatzen hasten direla. Xakean ondo aritzeko dena emanda ari-tu behar da. Gainera, oso-oso lehiakorra da, borroka bizia da:boxeo mentala. Horretan neskak ez dira hain eroso ibiltzen;neskei lehiatzea gustatzen zaie, baina ez hain gogorra denean.

11-D: KARPOV ESTU HARTU OMEN ZENUEN PARTIDA BATEAN…F: Bai. Orduan Karpov onenean zegoen eta partida hura osoondo neukan. Berdinketa esku-eskura nuen, baina urduri jarrieta azkenean hanka sartu nuen. Disgustua.

txikiez gozatzeko aukera-rik. Arbitroekin ere biz-pahiru arazo izan nituen.Nire kontrako erabakiokerrak hartu zituzten.Amorratuta nengoen,bestela ere ez zen urrutitxapelketak uzteko eraba-kia eta hura izan zen az-ken bultzadatxoa. Geroz-tik burtsan-eta aritzennaiz, Internetez inbertsio-ak eta apustuak eginez…xake eskola bat ere sortugenuen.Gaur egun jokatzen ditu-dan partida apurrak Inter-netez jokatzen ditut goi-zeko ordu txikietan, izanere garai horretan ameri-kano mordo bat egotenda konektatua.

5-D: NOLA IKASI ZENUEN

XAKEAN?F: Zestoan ‘zentroa’ esa-ten genion egoitza zeu-kan elizak. Ez dakitoraindik han egongo oteden…

D: BAI, BAI, ORAINTXE

BERRITU DUTE GAINERA.F: Ba zentroan xakean bakarrik ez monopolyan etaping-pong-ean ere ikasi genuen, garai hartan plays-tationik-eta ez zenez... Zarautzera joan nintzenean,fraileek xake txapelketa antolatu zuten eta partehartzen zuten guztientzat agindu zituzten domi-nak, horrexegatik eman nuen izena: domina batlortzearren. Azkenean ez zegoen han dominarikdenontzat, baina ez zitzaidan batere inporta izan.Bigarren egin nuen eta trofeo txiki bat eman zida-ten. Mutil-koskorretan lotsati samarra nintzen etafutbolean beti galtzen genuen. Xakean hasi eta ira-bazteko gai nintzela ikusi nuen. Horrek asko indar-tu ninduen. Egundokoa izan zen hura, shock-a.

6-D: NOIZ HASI ZINEN BETE-BETEAN XAKEAN?F: Hamabi bat urterekin-edo. Zarautzen bazegoenxake taldea, Txoko tabernan biltzen ginen eta osojende jatorra zen. Gainera, udara baten Peruko

Maisu Handi bat etorri zen:Orestes Rodriguez. Arratsaldeosoak ematen zituen gurekinxakean.

7-D: ETXEAN ZER ESATEN ZU-TEN?F: Hasieran ondo baina nota

txarrak ekartzen hasi nintzenean errua xakearenazela zioten. Ez zen egia, baina nire zaletasuna erre-primitzen hasi ziren. Postaz jokatzen genituen par-tidak urrutiko jendearekin eta niretzat iristen ziren

19-D: PRESTATUTAKO GALDERAK BUKATU ZAIZKIT, EZ NUEN

HAINBESTE IRAUTERIK ASKO USTE.F: Ba, inprobisatu egin beharko duzu.

20-D: KASPAROV ERRETIRATZEAK KALTE EGINGO AL DIO XAKE-ARI?F: Bai, jokalari ospetsuena bera delako, nahiz eta ez izan txa-pelduna.

21-D: ZEIN DA BA TXAPELDUNA?F: Topalov

22-D: ZERGATIK EZ DU ARRETARIK ERA-KARTZEN XAKEAK?F: Jendeak ez ditu xakearen oinarrizkoarauak ezagutzen, ez du ulertzen zergertatzen den momentu bakoitzean. Gainera, ez da ikusgarria.Eta ikuskizunik ematen ez duen kirol batek ez dauka telebista-rik, eta ondorioz, oihartzunik ere ez. Hori eta joko elektroni-koak dira xakearen gainbeheraren arrazoiak.

23-D: ZEIN IZAN DA POZ HANDIENA EMAN DIZUN GARAIPENA?F: Seguru asko Maisu Handi titulua lortu nuenekoa. Hori lor-tzeko bost urteren barruan gutxienez hiru txapelketetan bikainjokatu behar duzu. Nik 1993an lortu nuen.

24-D: ZEIN ZENUEN KONTRARIO?F: Serbiako bat, Todorsebitx. Pozez txoratzen, negar bateandeitu nien etxekoei.

25-D: ZER ESAN NAHI DU MAISU HANDI TITULUA LORTZEAK?F: Txapelketetako antolatzaileak atzetik izatea, adibidez. Halaere ekialdeko aldaketa politikoak dena mudatu zuen. Antola-tzaileek txapelketara bost bulgariar ekarri zitzaketen hemenbertako Maisu Handi baten prezioan. Horregatik txapelketeta-

tik bizitzea ez da posible,miseria gorrian nengoke.Xake mate.

12-D: KARPOV KONTRARIOREN BATI MAHAI AZPI-TIK OSTIKOKA JARDUNDAKOA DELA ESATEN DUTE…F: (barrez) Adituta nago bai. Niri ez zidan horrela-korik egin, baina begirada zorrotzak bota bai. Behe-ra begira dago geldi-geldi eta bat-batean da! Zuga-na altxatzen du begiratua. Gerra psikologiko handiaegoten da txapelketetan.

13-D: ORAIN XAKE OLINPIADAK JOKATZEN ARI DI-RA ETA ESTATURIK GABEKO HERRIALDE MORDOXKA

BATEK DU HAN SELEKZIOA. EUSKAL HERRIKOA AUR-KEZTUKO BALITZ TXUKUN IBILIKO LITZATEKEELA

ESAN DIT LAGUN BATEK.F: Erditik gora ibiliko ginateke, seguru. Nik garbidaukat Euskal Herriko selekzioarekin ez bada eznaizela txapelketetara itzuliko. Gurean agintariekfalta dute borondatea. Dena den, halakoren batean,lortuko dugula uste dut. Ez da hain zaila.

14-D: XAKE TXAPELKETETAN ESATARI ARITZEN ZA-RA, ETA DEZENTEKO KA-TXONDEOA IBILTZEN OMEN

DUZU. NOLA DEMONTRE

LORTU DUZU HAIN SERIOA

EMATEN DUEN, ETA HAIN

GELDOA DEN, JOKOA KOMEN-TATUZ JENDEA BARREZ JAR-TZEA?

F: Baditut nire sekretuak (barrez). Batzuetan paretikpasatzen den aurrenekoari lepotik heldu eta elka-rrizketa egiten diot, berdin da kamareroa den, turis-ta despistaturen bat, edo xakeaz ideiarik ere ezdaukan ikuslea… Txapelketak hoteletan jokatzendira sarri… Espontaneo horiekin edozer gauzez ari-tzen naiz mikrofonotik: erlijioaz, sexuaz… Zerbaitizatekotan imajinazioa daukat eta enrollatzeko go-goa dudanean erraz enrollatzen naiz. Orain utzitadaukat speaker lana, baina egia da jendea deskojo-natzen jartzen nuela.

15-D: PERTSONAK ORDENAGAILUEN KONTRA JARTZE

HORI ZER IRUDITZEN?F: Horrek ez du emoziorik, askoz politagoa da kon-trarioaren aurpegian bere nerbioak-eta igartzea, zukegiten duzunak bestearengan eragina daukala igar-tzea. Makina baten aurka aritzen bazara, kontrarioahotza da, hotzegia. Hilda dago. Gaur egun niri lasaiantzean irabaziko lidaketen programa informatiko-ak daude.

16-D: ZESTOARA BATERE JOATEN AL ZARA?F: Oso gutxitan. Oroitzapengozoa dut, baina orain La-sarten bizi naiz.

17-D: (TAULARA BEGIRA)BA AL DAUKAT IHESBIDERIK?F: Ez. Partida galduta dauka-zu.

18-D: ZENBAT MUGIMENDU EGIN DITZAKET?F: Zer eta nora mugitu asmatuz gero, hamarren bat. J on Artano

NIRE BALOI ZURIA,BETI OINEN TARTEAN,BETI DAGO AIREAN,GOLA SARTZEKOTAN.

NIRE BALOI ZURIA

ZULATUTA DAGO,PINTXO ARTERA

ERORI ZAIDALAKO.

NIRE BALOI ZURIA

ZAKARRONTZIAN DAGO,ATZO KRISTON TARRATA

EGIN ZITZAIOLAKO.

JJ.. IINNAAZZIIOO ZZUUBBIIZZAARRRREETTAA

Kaixoaulkiok:Orain ere zama gainean duzuela zaudete, ez al zarete asper-tzen?Ni zuen gainean egoten, batzuetan aspertu egiten naiz, zerenia denbora gehiena aulkietan eserita egoten naiz. Egunen ba-tean badakizu zer egin behar duzun? Asko pisatzen duen batesertzen bazaizu, hankaz gora bota, eta ez da gehiago zuregainean eseriko.Batzuetan ez zarete oso erosoak izaten eserleku gogor-gogo-rrarekin, eta jaikitzen garenean ipurdia harria baino gogorra-go edukitzen dugu.Badakit zure lagun mahaiarekin hitz egin eta hitz egin ibil-tzen zarela. Nik badakit hori, behin baino gehiagotan entzundizuet biei txutxumutxuka: honek ipurdia zezen plaza bainohandiagoa duela, besteak elefante batek baino gehiago pisatzenduela...Beno, nik ere bukatu dut zurekin hitz egiten, agur eta bestebat arte.GGAADDEEAA AAZZKKUUEE

Lau gurpil ditu,metalez eginda dago,aulkiak ditu barruan; errepidean nagusi,hor kontuz ibili.

Betiere, etortzen gara;hor beti lanean aritzen gara.

ZER DA?Animalia da;baserrietan gora eta bera ibiltzen da;karreretan parte hartzen du.Zer da?

Baserri askotan dago.Esnea ematen du.Zer da?

OOIIEERR IIRRIIBBAARR

OL E R K I A

EPA, PILOTA!OOnnddoo aall zzaauuddee kkaajjooiiaann?? NNii eesskkoollaann llaanneeaann aarrii nnaaiizz..BBaaddaakkiitt eesskkuuppiilloottaann jjoottzzeenn zzaaiittuuddaanneeaann mmiinnaa hhaarrttzzeenn dduuzzuu--llaa,, bbaaiinnaa nniikk oossoo oonnddoo ppaassaattzzeenn dduutt.. HHoorrrreeggaattiikk,, bbaarrkkaattzzeeaaeessppeerroo dduutt..PPeennttssaattzzeenn dduutt zzuurree llaagguunneekkiinn,, bbeessttee ppiillootteekkiinn,, oonnddoo ppaassaa--ttzzeenn dduuzzuullaa,, nnaahhiizz eettaa bbaattzzuueettaann eellkkaarrrreenn aarrtteeaann lleehhiiaakkiizzaann..AAssppaallddiiaann eezz zzaaiittuutt eerraabbiillii .. EEzz aall zzaarraa ggooggoorraattzzeenn aazzkkeenneekkooppaarrttiiddaazz?? ZZeeiinn oonnddoo ppaassaattuu ggeennuueenn!! LLaasstteerr iikkuussiikkoo ggaarraa bbee--rrrriizz eerree..AAgguurr eettaa hhuurrrreennggoo aarrttee..

MMAANNEEXX LLAARRRRAAÑÑAAGGAA

hit

zeta

pit

z

TTAAXXIIAA

BERANDU ZEBILEN, ETA TAXIA

HARTU BEHAR.ERAMAN DU ETXERA ETA:-ZENBAT DA?-LAUROGEI DURO.-TORI BERROGEI.-LAUROGEI DIRELA ESAN DI-ZUT.-EZ AL GARA BA BIOK ETORRI?

EEZZ EEGGIINN NNEEGGAARRRRIIKK

-UME, EZ EZAZU NEGARRIK

EGIN. NEGAR EGINEZ GERO,BAT OSO ITSUSI JARTZEN DA.-ETA ZUK ZERGATIK EGIN DU-ZU HAINBESTE NEGAR?

AAIIZZPPEEAA AARRIISSTTII

TX I S T E A K

11

••AIZARNAKO ESKOLA BERRIA EGITEN HASI DIRA DA-GOENEKO. Aizarnako eskola berria eraikiko duten ere-muan hasi dira dagoeneko lanekin. Aspalditik datorren be-harra da eskola berria eraikitzea. Gaur egun, Aizarnako es-kolan bi urtetik 12 urte bitarteko 19 haur daude. Eskolarenegoera «tamalgarria» dela azaldu du Aitor Zeberio zuzen-dariak, baina bederatzi urte inguruko tirabiren ostean, az-kenean lortu dute eskola berria eraikitzen hastea.Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailean aurreko legegintzal-dian egin zuten eskola berriaren eskaria, «baina gaur arte,aitzakiak jartzeaz gain, ez dute ezer aurreratu», azaldu dualkateak.Eskola, Jaurlaritzak eraikiko du, baina lurrak Udalak erosibehar izan zituen. Zeberiok adierazi duenez, Udalarekinharremanetan duela bederatzi urte inguru hasi ziren, esko-laren egoera «kaxkarra» zela-eta. «Garai hartan hainbat be-rrikuntza egin zen eraikinean, baina argi zegoen eraikinberria beharrezkoa zela», azaldu du Zeberiok. Gainera,gaur egungo eskolak ez du inongo legerik betetzen.Eskola berria eraikitzeko lanek 12 hilabete inguru iraungodutela adierazi du alkateak.

Bi solairuko eskola izango da, eta egunen batean beharraizango balitz, hirugarren bat altxatzeko prestatuko dute.Eskola berrian jangela zerbitzua eskainiko dute, bertan su-kaldea eta jangela izango baitituzte. Duela gutxi arte zerbi-tzu hori auzoko tabernan eskaintzen zuten, baina aurten,zabaldu berri duten landetxean eskaintzeko asmoa dute.

••AURRERA DOAZ ERREZILGO ETXEEN LANAK.Abuztuaren bukaera aldean, Errezil eremuan lu-

rrak mugitzen hasi ziren, eta etxeak eraikitzen ari den en-presak dagoeneko lizentziak badituenez, etxeak egiten hasidira.Alkateak adierazi duenez, 2008 bukaera alderako etxebizi-tzak amaituta izatea espero dute. Bost eraikin egingo di-tuzte, eta lehenengo fasean, goiko aldean joango diren le-hengo bi eraikinak egingo dituzte. Ondoren beheko bestebiak egingo dituzte, eta azkeneko fasean, babes ofizialeko12 etxebizitzak joango diren eraikina egingo dute. Guztira

u d a l e k o b e r r i a k48 etxebizitza egingo dituzte, eta horietatik 12 izango di-ra babes ofizialekoak.12 etxebizitza horietatik, etxebizitza batzuk elbarrituen-tzat izango dira, eta agian beste batzuk adinduentzatizango dira. Dauden beharrak aztertu behar dituztelaadierazi du alkateak, eta hori dela-eta oraindik ezingo du-te zehaztu zenbat etxe izango diren ezaugarri zehatz ba-tzuk dituzten herritarrentzat.Bestalde, etxebizitza horietan izena emateko zerrendakGabonak inguruan zabaldu nahi dituztela nabarmendu duUnanuek, «baina hori ezinezkoa izango denez, urte hasie-ra inguruan zabaltzea espero dugu», azaldu du alkateak.

••UDAL ZERGAK ETA TASAK KPI ADINA IGOKO DIRA

2007AN. 2007. urtean, udal tasa eta zerga gehienak KPI-ren arabera igoko dira. 2007an, % 3,7ko igoera izangodute herriko tasa eta zerga gehienek. Igoera hori izangoez duen zerga bakarra, zaborra biltzeagatik ordaintzenden tasa izango da. Horrek %6,65eko igoera izango du.Bagoazek, erabaki horren aurkako botoa eman zuen, etazaborra biltzeagatik ordaintzen den tasak horrelako igoe-ra izatea ez zaiola bidezkoa iruditzen adierazi zuen udal-batzarrean. «Mankomunitatea bere zerbitzuagatik urterogorakadak ematen ari da, eta gure iritziz gorakada horiekerrauskailuaren ondorioz ari dira ematen».Alkateak azaldu duenez, «gorakada horrek ez du zerikusi-rik errauskailuarekin, orain arte eman diren gorakadaguztiak, beste herrien mailan ez geundelako eman dira».Alkateak dioenez, «2007ko zaborraren tasak izango duenigoeraren arrazoia, epe laburrean Lapatxeko zabortegiaixteko izango diren gastuak ordaintzeko diru poltsa osa-tzea da». Bestalde, etxebizitzen zerga ere igoko da. Zerga hori, %5igoko da 2007an. Legegintzaldi honetan, %4,25etik%5era igo da zerga hori, eta Bagoaz igoera horren aurkaagertu da, «igoera horrek herritarrengan eragin zuzena»duela uste baitu plataformak.2007ko Udal Ordenantzak Bagoazen aurkako botoekinonartu zituzten.

hit

zeta

pit

z

mundua haizeak urrutiraeramandako orbelen antzekoa da.Toki eder batean pasatako une goxoak gogoratzen lagun-tzeko postalak gordetzen ditu jendeak, eta pixkanaka-pix-kanaka, batera eta bestera zabaldu egiten dira. Denbora pa-sa ahala, saltzaileen eskuetara ailegatzen dira, eta halakobatean, Madrilgo Plaza Nagusian edo rastroan edo CasaPostal denda xarmangarrian edo Bartzelonako Plaza delRey delakoan edo San Antoni azokan edo unibertsitateatzean, edo nik al dakit non, lurralde guztietako postalakikus ditzakegu zabaldurik mahaietan, piloxkak eginda. Hos-toz hosto, postalez postal, oroitzapenezko orbela sortzenda munduko bazterretan.Postalen mundua Kirmen Uribek aipatzen duen marinel ha-ri gertatutakoa bezalakoa da: “Aitak itsasoan galdu zuen ez-kontzako eraztuna. Marinel guztiek bezala, kendu egitenzuen hatzetik eta lepokoan jarri, sarea largatzean hatza galez zezan. Handik marea batzuetara izebak, legatz batzukgarbitzen ari zelarik, urrezko eraztun bat aurkitu zuenarrainetako baten sabelean. Eraztuna garbitu, eta grabatutazituen letra eta zenbakiei jarri zien arreta. Gezurra zirudienarren, gurasoen ezkontza eguna ematen zuten aditzera da-tak eta inizialek. Itxura guztien arabera, aitak berak harra-patu zuen eraztuna jan zion legatz hura. Itsaso zabalean”.Horixe da postalen kontua ere: mundurik zabalenean, gureherri koskorra.

Hasierako posta-letan, atzealdean, helbidea baka-

rrik jar zitekeen, beste ezer ere ez: “en este lado se es-cribe solamente la dirección” zioten posta-txartel haietako as-kok. Aukera bakarra zera zen, beraz: argazkiarenbazterretan, edo askotan gainean, idaztea testua. Posta-txartela, berez ere oso iradokitzailea zena, askoz ederragoabilakatzen zen orduan: postal arrunta eta estandarra pertso-nalizatu egiten zen; Zestoa kaligrafiazko laino-arte xarman-garriz estaltzen zen. 1905az geroztik, atzealdean bi zatiageri dira, bata helbidea jartzeko eta bestea testua idazteko,gaur egun ezagutzen dugun modura.

Zein zestoarrek ez ditu ezagutzen bainuetxeko ureneragina ondo baino hobeto irudikatzen duten postal

haiek? Batzuetan gizonezkoak bakarrik ageri dira; beste ba-tzuetan, berriz, emakumezkoak; denak ere komun atarianitxaroten, esku zabala ipurdi parean dutela, badaezpada.Postal honetan komunetako atexkak ireki egiten dira eta ba-

Postalen

rruan ema-kume edo gizonezkorenbat ageri da libratzen edo galtzakaskatzen. Hara zer jartzen duenhonen antzeko beste postal ba-tek: “Querida María Fernanda:Abre una por una todas las puertas aver si sabes en cual estoy yo”.

Kromo hauei esker (65mm x 48mm), Zestoa oso eza-guna egin zen Latinoamerikan, eta batez ere Kuban.

Habanako Henry Clay and Bock & Co., Ltd. tabako enpre-sak España y la América Latina albuma argitaratu zuen1940 aldera eta han biltzen ziren kromo hauek. Albumarenhitzaurrean dioen bezala "La Henry Clay and Bock & Co.,

Ltd., al ofrecereste álbum alpueblo de Cubay a todos susconsumidores engeneral, ha reu-nido en él todaslas más salien-tes bellezas ar-tísticas del viejosolar hispano y

las de los países de la AméricaLatina ...". Orrialde bakoitze-

an "Susini, el cigarro sin rival"jartzen zuen albumak. Susini

zigarro marka ezaguna zen etakaxa bakoitzak postaltxo bat

ekartzen omen zuen barruan.

Garai bateko kanpotarrei gustatzen zitzaizkien txoko-ak ageri dira irudiotan (hurrengo orrialdea): Arretxe

aldeko arkua, Laranjadi plaza, Plaza Nagusia, Erdikalea, Li-zentziadoko kalea, Portale aldea, Lizarraitz aurrea... Orain-dik ere horiexek dira txokorik kuttunenak. Eta bistan de-nez, ez dira gehiegi aldatu; gainbegiratu azkar ...

31

... bateanez behintzat. Xe-hetasunei errepara-tuz gero, ordea, ba-da zer aipatu. Bainahori irakurleentzatutziko dugu. Postalek irudimenezko bidaia egiteko aukeraeskaintzen digute eta horri esker, jadanik existitzen ez di-ren tokietara joan gaitezke eta, are gehiago, dagoeneko bi-zi ez diren pertsonak bisita ditzakegu.

Pertsonak erretratatzerakoan ba-koitzaren alde “onena” aurki-

tzen saiatzen da argazkilaria. Herrien argazkietan ere gau-za bera gertatzen da. Izan ere, toki jakin batzuetatik begira-tuta itxura ederragoa du herriak beste batzuetatik begiratutabaino. Zestoa Erretzabal aldetik edo Benta aldetik erretrata-tu ohi izan da ia beti; postal frankotan ageri zaigu Zestoaikuspegi horretatik begiratuta; aldiz, oso argazki gutxitanikus daiteke Lizarraitzeko atzealdea. Argazki hauetako batEndoia aldetik aterata dago: guk Mendigaina esaten diogun

Baio aldeko parajea ageri zaigu, zuhaitz enbarazu handirikgabe, baita Santa Engrazia eta Hernio aldea ere.

Kordoban, Granadan edo Sevillan ote gaude? Bainue-txeak badu gure irudimena urrutiko beste txoko

exotiko-exotiko batzuetara eramateko dohaina. Hangojangelak edo antzokia bereziak dira oso. Francisco de Pau-la Madrazok 1848an zioen bezala “esan daiteke Zestoakobainuek, aspalditik duten famagatik edo urtero han biltzen

den jende ospetsuagatik, beste tokietan hain maila bikaine-an aurkitzen ez diren nolabaiteko kutsu eta asmo aristo-kratikoak dituztela”. Giroa ere apartekoa izan behar zuen;esate baterako: Hogeiko Urte Zoriontsuetan, fox-trotak,charlestonak, tangoak dantzatzen ziren han. Herrian, be-rriz, guztiz debekatu zituen alkateak dantza horiek, eskan-dalagarriak omen zirelako. Hara, ohitura tradizionalak etabizitzeko beste modu bat, buruz buru.

Postalak bloc postal delakoetan elkartuta saltzen zirengehienbat. Askotan, bilduma osoa erosten zuen jende-

ak, oroigarri gisa gordetzeko. Beste batzuetan, ordea, pos-taz bidaltzeko erabiltzen zituzten eta horiek dira interesga-rrienak, atzealdea idatzita dute-eta. Horiek xehetasun uga-riri erreparatzeko aukera ematen dute. Esate baterako,gozatu ederra hartzeko modukoak dira helbideetako kale-en izenak, batez ere kale-izen horiek pertsonaia historikoeiedo toponimiari muzin egin, eta sentimenduen edota giza-kion gorabeheren mundu aberatsean oinarritzen badira:Casanova, Comercio, Lechería, Desengaño...

Eskuartean ditugun postalei buruzko datu batzuk. Zen-bat postal ditugu eskuartean? 234. Zenbat argitaratu

ziren? 500 baino gehiago. Gaiak: Bainuetxea, % 54; Zes-toako ikuspegi orokorrak, % 20; hotelak, % 15; Zestoakokaleak eta txokoak, % 6; beste ikuspegi batzuk: % 5. Ga-raiak: 1900-1910, % 7; 1910-1930, % 70; 1930-1960: %23. Kolorea: zuri-beltzean, % 82; koloreztatuak edo kolo-retan inprimatuak, % 18. Zirkulazioan jarritakoak (postabidez bidaliak), % 23; oroigarritzat erosiak: % 77.

51

F ernando arza l lus

hurbileko bat hiltzen denean familiaren premiamaterialei eta sentiberei erantzuteko egokitua.

Tratu espezializatua eta eraginkorra eskaintzendu Mapfrek; une zailetan buruzpide eta gestioguztiak bere gain hartuko ditu Mapfrek, egoeragogorretan familia lasai egon dadin. Heriotzarenberri eman, eta Mapfre aseguru taldea arduratu-ko da lan guztiaz: ohiko premiak (hilkutxa, hil-autoa, horma-hilobia, erraustea…) eta buruzpi-deak.

Abantailak:

-Uneoroko zerbitzua esku-eskura: 365 egunetan,24 orduz, telefono zenbaki batera deituta. Deitueta berehala, Mapfrekoak zure esanetara egokitu-ko dira.

-Zerbitzua egokituta dago aseguru-hartzaileareneta asegurudunaren premietara.

-Zerbitzua egokituta dago tokian tokiko ohiture-tara.

-Heriotzaren ondorengo buruzpide eta eginbeha-rreko guztiak hartzen ditu.

-Malgua da, prestazioak edozein unetan kendueta gehitu daitezke.

-Munduko edo-zein tokitan ema-ten ditu zerbi-tzuak, garraioa etalaguntzak barne.

-Ordaintzeko eraasko daude.

-Aseguru kontue-tan aitzindaria iza-tearen bermea duMapfrek. Kalita-tezko zerbitzuaketa laguntzak es-kaintzen ditu.

Zure beharretaraegokituta:

-Ehorzketa tokiaaukeratzeko aska-tasuna.

-Zerbitzuak zurepremietara etagustuetara egoki-tzeko askatasuna

-Garraio bereziaketa aberriratzea

-Zerbitzuen ges-tioa, lege-buruzpi-deak eta aholkula-ritza.

-Aseguruduna bidaia batean hiltzen bada, lagun-tzailearen gastuak.

-Bidaia gastuak eta egonaldi gastuak

-Bilaketa eta erreskatea.

-Premiazko mezuak bidaltzea.

-Mediku gastuak.

-Sendaketa gastuak eta bidaia luzatzeak sortuta-ko gastuak.

-Baldintza bereziak atzerrian bizi diren espainia-rrentzat eta Espainian bizi diren atzerritarrentzat.

-Asistentzia eta laguntza psikologikoa.

Zestoako Mapfreren egoitzako Jose Ramon Uriaeta Inma Izetak polizaren ezaugarri eta abantai-la nagusien berri eman dute:

Zein da poliza honen abantailarik handiena?

Nagusiki, bi ditu. Alde batetik, noiz edo noiz de-rrigorrez erabili beharreko poliza bakarra dela;eta bestalde, beti izango dela askoz garestiagoheriotza orduko gastuak ordaintzea, polizan gas-tatutakoa baino. Gaur egun oso garestia da hil-tzea, heriotzako gastuek, gainera, gora egiten du-te urtetik urtera.

Aseguru hau merkea da, merkatuko preziorikonenak ditu. Adibidez, bi seme-alabako familiabatek urtean 120 eurogatik lor dezake poliza.Bestalde, prima bakarra ordaintzeko aukera dute75 urtetik gorakoek.

Horrez gain, poliza honek, familiartekoen herio-tza gastuak ere bere gain hartzen ditu; alegia:pertsona bat hil eta bere familiartekoren batekpoliza hau badu, Mapfrek gestio guztiak egitenditu; eta gainera, gastuak ere asko murrizten di-ra, izan ere,ez da ordaindu behar partikular mo-duan, Mapfreri kostatu zaiona baino ez da or-daindu behar.

Nola erabiltzen da asegurua?

Heriotza gertatu eta dei bat egitea nahikoa da,erosoa da erabat. Mapfre arduratzen da guztiaz:garraioa, gestioak, eskelak, psikologoak beharbadira, loreak…

Heriotz aseguru asko egiten dira?

Egia esan ez dira asko egiten, inork ez duelakohorretan pentsatu nahi, baina garrantzitsua da.Derrigorrez erabili behar da-eta, baina zenbateta beranduago erabili, hobe.

Nola eskuratu daiteke zebitzua?

Oso erraza da, aseguratzeko NAN bakarrik be-har baita, gainera ez dago Mapfreko bezeroaizan beharrik zerbitzua izateko. Informazioanahi duena, joan dadila lasai Mapfreko ordezka-ritzara.

MM AA PP FF RR EE FF ii nn ii ss tt ee rr rr ff -- ee kk heriotza-aseguru unibertsala jarri du martxan,

ppuubblliirrrreeppoorrttaajjeeaa

H e r r i t a r t a l d e b a t e k etxebizi-tzen inguruan “Udalak inkesta serio bat”egin dezan sinadurak bildu ditu maiatze-an zehar. Horrez gain, ekainaren 16anparodia bat egin zuten etxebizitzen ara-zoa kaleratu asmoz.

I t x a r o p e n a d a n t z a t a l d e a k urtero bezala, ikasturte amaierako emanaldia eskai-ni zuen Kiroldegian.

G i p u z ko a ko I V . E s k u z B i n a k a koTxapelketaHerrikoia jo-katu da he-rrian eta es-kualdeko herrigehienetakopilotariek har-tu dute parte,baita zestoa-rrek ere.

A g i r o M e n d i E l k a r t e a k a n t o l a t u t a , P i c o s d e E u r o p a r airtenaldia izan da. Naranjo de Bulnes (Picu Urriellu, 2.519 metro)

ingurua etaFuente Dé in-guruan ibiltze-ko aukera izanzuten partehartu zutenek.

K a r e l e a n t a l d e b e r r i a k l e h e n e n g okontzertua eskaini du Zestoako Gaztetxean.

danbolinzulo17

1

a l e / b a l eK A L E . ZENBAIT ESPALOIETATIK ZEBRA BIDERA

JAISTEKO KOSKA HANDIAK DAUDE ETA HAUR KOTXEEKIN

ETA EROSKETA KARROAREKIN BIDEA GURUTZATZEKO ARA-ZO HANDIAK IZATEN DIRA ZENBAIT KALETAN.

B A L E . KIROLDEGI ONDOKO PARKE-AN ZABORRA BEREIZTEKO AUKERA EMATEN

DUEN ONTZI KOLORETSU BAT JARRI DUTE. IA

TXIKI-TXIKITATIK IKASTEN DUTEN HAURREK!ETA IA ONDO BEREIZITAKO ZABORRA EZ DU-TEN GERO ZABOR ONTZI ARRUNT BATERA BO-TATZEN.

kP r e f e r e n t e m a i l a k o f u t b o ltaldeak, denboraldi amaiera larria iga-ro ostean, mailari eustea lortu du, Za-rautzen aurka Antillan jokatutakopartida irabazita.

danbolinzulo2

A r r o a b e k o I I . B i r a e g i n d u t e a u z o t a r r e k 0 8 : 3 0 e a n i r t e nArroatik eta hiru ordu inguru pasa zituzten bira egiten. Eguraldia prime-rakoa izan zuten eta ondoren, hamaiketakoa izan zuten Ederki Elkartean.

B a i n u e t x e k o l a n g i l e a k h i r ueguneko greba egin dute hitzarmen ba-ten eta lan baldintza hobeen alde. Gre-ba, langile guztiek egin zuten eta he-rrian zehar egindako manifestazioanere jende asko bildu zen.

Z e s t o a k o M u g a k I V .I b i l a l d i n e u r t u a .Agiro Mendi Elkarteakmendi martxaren baloraziooso ona egin du. 167 lagu-nek hartu zuten parte etahorietatik 97 herritarrak. Beteranoen partehartzea ere aipagarria, Antonio Unanue izan zen ibi-laldi luzea egin zuen zaharrena 68 urterekin eta ibilaldi motzean berrizAmali Ostolaza 64 urterekin. Bejondeila denei ere.

91

M a i a t z e k o a z k e n a s t e b u r u a n Lehenengo Jaunar-tzeak izan dira he-rrian. Hemeretzihaurrek egin zuten.

M a n t a l a t a T a i l e r r a i z a n z e n I n g u r u m e n S a i l a r e neskutik Aste Berdearen barruan. Latak birziklatuz hainbat joko egin

zituzten: hirurak lerroan(tres en raya), xakea…

Ba z k i d e b a t z a r r aDanbolin Zulo Kultur Elkarteko bazkide batzarra egin genuen maiatza-

ren 31n.Bazkide as-ko gertura-tu ez bazi-ren eregustora en-tzun ge-nuen be-raien iri-tzia. Eadatorrenurtean zeuere bertanzaren!

danbolinzulo3

Ko n p o n b i d e r a k o m a h a i e s k a t u zZestoako ezker abertzaleak deitutamanifestazioa egin zen ekainaren2an. Azken aldiko ‘errepresio politi-koa salatu eta baldintza demokratiko-ak eskatzeko’.

IBILBIDE MOTZA AUKERATU DUGU

ORAINGOAN. ASMOA EZ DA

KILOMETROAK ETA KILOMETROAK EGITEA,LASAOKO GALLEGITXO ERREKA

EZAGUTZEA BAIZIK. GALTZA MOTZETAN

JOATEKO MODUAN EZ DAGO, BAINA

HEMENDIK AURRERA EGINGO DITUEN BERO

ZAPA HORIEKIN ZULO HARTAN SARTZEAK MEREZI DU.

DUELA 50 URTE ERE, HERRITAR BATZUK HORTIK IBILI ZIREN IZARRAITZEN

“ZESTOAKO GURUTZEA” JARTZEKO.

Trenbide azpian utzi dugu autoa. Alberdikoako bihurgunea pasa eta lehe-nengoan eskuinera. Zementuzko bidean abiatu eta segituan ditugu bi base-

rri izenen seinaleak: eskuinera Zelaitxikieta eta ezkerrera Beroaran. Ezkerralde-ra abiatu gara eta laster ikusi dugu gure ezkerrera Gallegitxo etxe hutsa. Hu-rrengo baserria Gallegik izan behar zuen, baina hura osorik falta da (berria geroikusiko dugu), haren tokian lantegia egin baitzuten. Lantegia ere ezkerrean utzi

eta Beroaran baserri aldera go-az. Baserri ondoko ordekan,han ari da etxekoa baratzeanlanean, urrutitik, baina buruaaltxa eta kasu egin digu.

Erreka bertan dugu. Burdi-nazko atea pasa eta erreka

zeharkatu dugu. Segi aurrera,ez egin kasurik eskuineko bi-de horri. Erreka ondoan goazeta hasi da udaberriko festa:haltzak, makalak, platanoaketa lizarrak. Lau zuhaitzak di-ra ur zaleak eta Gallegitxoerrekari lagun eginez oso gus-tura daude. Bestelakoak ereikusten hasi gara: hurritzak,pinuak, orain dela pare bat hi-labeteko ibilbidean nahastugenituen urre botoiak eta mi-txoleta edo amapola horiak...zenbat amapola dagoen!

Aldapan gora egingo dugutarte motz batean eta al-

dapa barrenean bi bide direlakonturatuko gara. Segi zuzen,ez hartu eskuineko bidea,bordaren aurriak eskuineanutzi behar ditugu.

Garoak ere ondo gustura daudeerreka zuloan. Hazi eta hazi ari

dira, noiz geldituko diren arrastorikgabe. Arkaziak berriz, loretan, lorezuritan, polit-politak. Eztena sartzenduten horiek ez dira urruti ibiliko.

Makal-makal egiteko bidea daerreka zulo hau; ikusteko eta

ikasteko asko dago. Hori bai, zenbateta aurrerago segi bidea ixten hasikozaigu. Ur-jauzi txikitxo bat ikusikodugu, halako batean, gure ezkerrean,ondo polita.

Hortik aurrera ez gara urrutira iri-tsiko. Besoak gero eta gehiago

jaso beharko ditugu sastrakekin ezurratzeko eta lokatza ere aurkitukodugu. Errekan gora segituko bagenuSoldausororaino iritsiko ginateke, ia

H E R R I K O B A Z T E R R E T A N

Gallegitxo erreka

iibbiillbbiiddeeaarreenn hhaassiieerraaeettaa bbuukkaaeerraa

EE rrrreekkaarr ii bbeegg ii rraaddaa ssaakkoonnaaEzezaguna bezain aberatsa dugu Gallegitxo errekatxoa.

Non ote du horrek aberastasuna? Gertu duen industria po-tolo horretan? Ez, berezko aberastasuna du eta harritzekoadena da bertan iraun izana. Harrigarriena gizakiak, herri-tarrok, ingurune hori dagoeneko suntsitu ez izana da.

Gizakiak betidanik erabili izan ditu errekak ura lortzeko,eta nola ez, estolderia moduan gizartearen giltzurrun

dira. Energia iturri moduan ere erabili ditu gizakiak, erro-tak mugitzeko, indar hidroelektrikoa lortzeko... Errekatxohori garraio bide izateko txikiegia bada ere, ibaiak erabil-tzen dira garraiorako, txalupa eta ontziekin, edo zura ga-rraiatzeko, almadietan egin ohi duten moduan. Elikagai itu-rri ere bada erreka, izokina eta amuarraina gure otordue-tan ongi etorriak dira.

Gizakiak, gizakia denetik ustiatu ditu errekak, bainabeste bizidunak ere ez dira atzean gelditzen, eta beraz,

hor bertan bizi diren hamaika bakterio, alga, onddo, landa-re eta animalia topatuko dugu. Eta azkenik, errekek bete-tzen duten korridore lana azpimarratu nahiko genuke.Gaur egun, ingurune basatiak beraien artean bananduak,barreiatuak, daude gure Gipuzkoa txiki eta gainpopulatuhonetan. Errekatxo honek lan ederra egin dezake babesizendapena duten Pagoetako Natur Parkea eta IzarraizkoInteres Komunitarioko Lekuak lotzen. Lotura hori errepide-ak oztopatzen du eta errepidea hamaika basapiztiaren hile-rri bihurtu da.

Bestalde, erreketako ekosistemak oso bereziak dira besteekosistemekin alderatzen baditugu. Oroitzen zarete

ekosistemak ikastolan ikasten genituenean irudikatzen ziz-kiguten irudi konplexuez? Geziz beteriko sistema itxiak zi-ren ekosistemak. Oxigenoaren zikloa, uraren zikloa goraeta behera. Baina dena, gutxi gorabehera bertan manten-tzen zen. Erreketan eta ibaietan, berriz, goitik sartzen denabehetik ateratzen da. Erreka, ekosistema irekia da eta ez daubide soila; arro osoak hartzen du parte. Haranak edo urakbiltzen dituen inguruneak osatzen du errekaren ekosistema.Ideia hori zaharra dugu eta hala erakusten du gure esaerazahar batek ere: “Urak ez du izenik; erreka pasatzen denlekuko izena du”. Baina errekak ez du lekuko izena soilikhartzen, lekuko edo arroko izana ere berarekin darama.

Errekaren arroan egiten diren ekintzen artean, bat na-barmentzen da ekosistemari kalte egiten diolako: Mata-

rrasa. Ameriketako Estatu Batuetako Hubbard Brooks ibaianeginiko azterketa batek frogatu zuenez, matarrasa egin au-rretik ibaiko urek oso elikagai gutxi zuten; basoak berakfinkatzen baitzituen elikagaiak. Matarrasa egin ondoren,ordea, urak elikagaiz gainezka zihoazen eta inguruko lu-rrak txirotu egin ziren.

Ur emari horren inguruan eratzen den ekosistemak in-gurune basatia eta naturala osatzen du. Bertan bizi di-

ra armiarma ehiztari nekaezin ñimiñoak, itzal galanta egi-ten duten zuhaitzak, lore koxkorrak irekitzen dituzten lan-daretxoak, kizkurtuta hazten diren garoak, harri azpitangordetzen diren barraskiloak, hegan doazen sorgin-orra-tzak... Eta bertan zoko-miran arituz gero, beste milaka adi-bide aurkituko duzue. Baina horretarako, badakizue, jantzibotak eta ekin bideari.

Ondarbasora, baina egoskorrean egitekoa litzateke ho-ri, ez behintzat oso bide erosoan. Beraz, nahikoa egin-dakoan buelta hartu eta lehengo bideari segi. Gorako-an ikusiko zenuten zuen ezkerrera pinudian irekita da-goen pistatzarra. Pista hartatik sartu eta aldapa pixkabat igota Soldausorora heltzen den bidearekin bategingo dugu.

Bide hori ezkerrera hartu eta autora jaitsi besterik ezdugu egin behar. Beheraino heldu baino lehen or-

dea, bi etxe berri-berriak, galantak, ditugu begi aurre-an. Gallegi (ezkerrean) eta Mendibil (eskuinean) dira.Beheko lantegia egin zutelako, tontortxoan egindakoetxeak. Gallegi zaharra bota zuten lantegia egiteko,baina Mendibil zaharra oraindik tente dago eta hantxesegitzen dute etxekoek.

Ibilbidea luzatzeko proposamenaIbilbide oso motza egin dugu erreka zuloan lasai-la-

sai ibiltzeko. Luzexeagoa egin nahi duenak Zestoatikbertatik oinez abiatzea besterik ez du. ZubimusutikOndarbasorako bidean gora hasi eta Gaztañotarrenetxe barrenean, bihurgunean, ezkerrean, bide zabalaikusiko duzu. Bide hari heldu eta Alberdikoan azaldu-ko zara. Aurrera segi eta Beroaran aldera egingo duzu.

12

L ierni Arr ie ta , On in tza I rure ta

ekAAIINNAA

21 AASSTTEEAAZZKKEENNAA

Ertxiña Musika Es-kolako banda txikiak ema-naldia eskainiko du Gerni-kan, Euskadiko banda txi-kien topaketan.

22 OOSSTTEEGGUUNNAA

Bai Euskarari ziurta-giri banaketa, arratsaldeko20:00etan Kultur Etxeko Are-to Nagusian.•Ertxiña Musi-ka Eskolak ikasturte bukae-rako bigarren emanaldia es-kainiko du arratsaldeko18:00etan Kultur Etxean.

23 OOSSTTIIRRAALLAA

San Joan bezpera.19:30ean, Erralla Bertso Es-kolak antolatuta, VII. Uzta-pide Bertso Paper sari bana-keta. 22:30ean, San Joan suaplazan, txistulariek eta dan-tzariek alaituta, eta ondoren Leiho taldea.

25 IIGGAANNDDEEAA

San Joan egoitzan Senideen eguna ospatuko dute.Eguerdiko 12:00etan luncha, 13:00etan meza eta ondorenArocena jatetxean bazkaria musikaz lagnduta.

30 OOSSTTIIRRAALLAA

Amalda Abesbatzako hiru taldeek ikasturte amaie-rako ekitaldia eskainiko dute bainuetxean.

uzTTAAIILLAA

02 IIGGAANNDDEEAA

Txirrindulari elkartekoak Lizarrara joango diraegunpasa.

03 AASSTTEELLEEHHEENNAA

Zestoako udaleku irekien lehen eguna. Helduenakeskola handian elkartuko dira eta handik egingo dituzte ge-ro irteera eta ekimenak. Txikienak, berriz, eskola txikian el-kartuko dira.

08 --0099 AASSTTEEBBUURRUUAA

Piraguan Sella jaitsiera Agiro Mendi taldeak antola-tuta. Informazio gehiago, kiroldegian, 943147942 telefonoradeituz.

10 AASSTTEELLEEHHEENNAA

Odol ateraketak an-bulategian.

22 LLAARRUUNNBBAATTAA

Sahara festa Wadnataldeak antolatuta.

23 IIGGAANNDDEEAA

Moncayora egunpasa, Agiro Mendi taldeakantolatuta.

San Kristobalak Narrondon

10 IIGGAANNDDEEAA

San Kristobal eguna.Narrondoko jaiak.

Karmengo Amaren jaiak Arroabean

13 OOSSTTEEGGUUNNAA

Jubilatuen eguna:bonbazoa, meza, pala par-tidak eta bazkaria.

14 OOSSTTIIRRAALLAA

Umeen eguna: Go-rriti eta bere animaliak,danborrada eta dantzaldia.

15 LLAARRUUNNBBAATTAA

Koadrila eguna: pa-ella lehiaketa, Sakaren ze-zenak eta DJ Pajarito.

16 IIGGAANNDDEEAA

Karmengo Amareneguna. Karroza, meza, herri kirolak eta Sahatsa da-tza taldea.

21 OOSSTTIIRRAALLAA

Herri afaria eta bikotekako dantza txapelke-ta Pajaritorekin.

Santio Santa Anak Arroagoian

25 AASSTTEELLEEHHEENNAA

Santio eguna. Festak Arroagoian

26 AASSTTEEAARRTTEEAA

Santa Ana eguna ospatuko dute Arroagoian.

••Txokoko pelota txapelketa. Egunero jokatzenari dira frontoi zaharreko txokoan pilota parti-

dak. benjamin neska mutiletatik hasi eta helduenmaila artekoek jokatzen dute. Uztaila hasieran izan-go dira finalak.

a g e n -d a

UEMA Eguna AlegianUztailaren 2an

32

AAUUZZOOKKAA.. (( UUDDAALLAAKK FFAAKKTTUURRAATTZZEENN DDUUEENN KKOONNTTSSUUMMOOAA))

UURRAAKK IIZZAADDIIAANN OODDOOLLAAKK IIZZAAKKIIEENNGGAANN DDUUEENN BBEETTEEBBEEHHAARR

BBEERRAA DD UU.. UURRIIKK GGAABBEE EE ZZ DDAAGGOO BBIIZZIIRRIIKK,, HHOORRRREEGGAATTIIKK BBEEHHAA--RRRREEZZKKOOAA DD AA ZZEENNTTZZUUZZ EERRAABBIILLTTZZEEAA EETTAA BBEERREE KKAALLIITTAATTEEAA

ZZAAIINNTTZZEEAA..IINNGGUURRUUMMEENNAARREENN AARRLLOO GGUUZZTTIIEETTAANN BBEEZZAALLAA,, GGIIZZAARRTTEEAAKK

UURRAARREENN EERRAABBIILLEERRAA IIRRAAUUNNKKOORRRRAA EEGGIINN BBEEHHAARR DD UU,, HHOORRRREETTAA--RRAAKKOO OORREEKKAA--PPUUNNTTUUAA AAUURRKKIITTUU BBEEHHAARR DD AA EERRAABBIILLEERRAA--EERREE--DDUUAARREENN EETTAA UURRAA BBAALLIIAABBIIDDEE GGIISSAA EETTAA SSIISSTTEEMMAA HHIIDDRRIIKKOOAA

ZZAAIINNTTZZAARREENN AARRTTEEAANN..

UURRAARREENN KKOONNTTSSUUMMOOAA ZZEESSTTOOAANNSSEEKKTTOORREEKKAA.. 22000055.. UURRTTEEAA

URA, ALFERRIK GALDU BEHAREZ DEN BALIABIDE NATURALA

E t x e a n u r a a u r r e z t e k o a h o l k u a k- X a b o i a e m a t e n a r i z a r e n e a n , h o r t z a k g a r b i t z e r a k o a n . . . i t u r r i a i t x i .M i n u t u a n 1 2 l i t r o u r a u r r e z t u d i t z a k e z u .- B a i n a t u b e h a r r e a n d u t x a t u . D u t x a t z e n p a s a t z e n d e n d e n b o r a m u r r i z t u .- J a n a r i a k d e s i z o z t e k o e z p a s a u r e t a n , e g u n b a t l e h e n a g o h o z k a i l u a n j a r r i- I t u r r i a e d o z i s t e r n a t a n t a k a b a d a u d e k o n p o n d u .- U r a r e n k o n t s u m o a g u t x i t z e k o e g o k i t u e d o t r e s n a k j a r r i :k o m u n e a n d e s k a r g a b i k o i t z a d u t e n z i s t e r n a k j a r r i , i t u r r i e t a na u r r e z t e k o d i s p o s i t i b o b e r e z i a k . . . E r d i a a u r r e z t u d e z a k e z u .- I t u r r i k o u r a h o z t e k o e z u t z i u r a k o r r i t z e n , h o z k a i l u a n s a r t u o n t z i b a t e a n .- A r r o p a - g a r b i g a i l u a e t a o n t z i - g a r b i g a i l u a b e t e t a e r a b i l i , e t a p r o g r a m ae g o k i a n .- J a n o n d o r e n s o b r a t u t a k o u r a l o r e a k u r e z t a t z e k o . . . e r a b i l d e z a k e z u .

Zestoan etxean biztanleko egunean 113333litro ur kontsumitzen dugu

JJAATTOORRRRIIAA

EtxekoaLantegiak, tailerrakTabernak, jatetxeak, elkarteak...Dendak, ile-apaindegiak...

KKOONNTTSSUUMMOOAA MM33

161.15592.37512.8385.400

I N F O R M A Z I O G E H I A G OZ e s t o a k o d a t u a kZ e s t o a k o A g e n d a 2 1 e k o d i a g n o s i ah t t p : / / w w w . u r o l a k o s t a . o r gT e l . : 9 4 3 1 4 7 0 1 0

U r a k e t a k o s t a l d e aE u s k o J a u r l a r i t z a . I n g u r u m e n ah t t p : / / w w w . i n g u r u m e n a . e j - g v . e u s k a d i n e t . n e t

I n f o r m a z i o H i d r o l o g i k o aG i p u z k o a k o F o r u A l d u n d i a . I n g u r u m e n a . I n f o r m a z i o H i d r o l o g i k o ah t t p : / / w w w . g i p u z k o a . n e t

H o r n i k e t a e t a s a n e a m e n d u aG i p u z k o a k o U r K o n t s o r t z i o ah t t p : / / w w w . g i p u z k o a k o u r . c o m /

E t x e a e t a i r a u n k o r t a s u n aF u n d a c i o n V i d a S o s t e n i b l eh t t p : / / w w w . v i d a s o s t e n i b l e . o r g

GGUUNNEEAA

AizarnaArroabeaArroagoiaIbañarrietaIraetaLasaoTxiribogaZestoaGUZTIRA

KKOONNTTSSUUMMOOAA UURRTTEEAANN MM33

18.41142.23916.7862.51351.032503285139.956271.725

UURROOLLAA IIBBAAIIAARREENN UU RR--KKAALLIITTAATTEEAA.. 22000055

Ingurumen Saila