5.2 Lesións por axentes químicos e biolóxicos · É o mosquito alcumado tigre polo seu raiado branco no abdome e patas, é de maior tamaño, hábitos diúrnos e provoca sintomatoloxía

5.2 Lesións por axentes químicos e biolóxicos

C

O

N

T

I

D

O

S

1. Intoxicacións:

1. Por inxestión

2. Por inhalación

3. Cutánea

4. Por contacto ocular

2. Picaduras:

1. Abellas e avespas

2. Arañas

3. Carrachas e pulgas

4. Tabáns e mosquitos

5. Escorpións

6. Augamares

7. Fanecas, escarapotes

3. Mordeduras:

1. De mamíferos

2. De serpe

profedesanitaria.wordpress.com

- 1 -

INTOXICACIÓNS


A intoxicación é a

manifestación que

experimenta unha persoa

ante a inxestión, inhalación,

absorción transcutánea ou

ocular de substancias

tóxicas, tanto de forma voluntaria como accidental


clínica (moi variable, depende do tóxico)

náuseas / vómitoscefalea

dor abdominalvisión dobredor torácica

erupcións cutáneasconvulsións

disneaperda de coñecemento

PCRprofedesanitaria.wordpress.com

actuación ante INXESTIÓN

1. Retirar os restos da boca

• Envolver un anaco de tea nos dedos da man antes de limparboca e garganta.

2. Se vítima vomita, despexar a vía aérea


3. Conservar envase do produto(botella, caixa...), para coñecera composición

4. Chamar ao 061

actuación ante INHALACIÓN

1. Retirar á vítima (se é seguro) do lugar do suceso, abrindoventas e portas para airear o recinto.

• Colocar un anaco de tea sobre nariz e boca.

• Camiñe agachado preto polo chan, gateando sobre as súas mans exeonllos


2. Non acender fósforos nin usar

acendedores, pois algúns

gases poden facer combustión

3. Manteña á vítima respirando

ao aire libre

4. Chamar 061

actuación ante INTOX. CUTÁNEA

1. Lavar en arrastre con auga d/ 5-10’

• Se se trata de cal seco, non lavar. Retirar cun pano seco.

2. Se non hai queimaduras, retirar as roupas expostas ao tóxico

3. Chamar ao 061


sosa cáustica

actuación ante CONTACTO OCULAR

1. Non fregar o ollo

2. Lavar continuamente con augaabundante a P moderada emantendo as pálpebras abertas eseparadas

3. Chamar 061


actuación ante INTOXICACIÓN

N

O

N

• Dar bebidas ou comida á pª que inxeriu o tóxico (poderia acelerara absorción do tóxico ou dificultar exploracións posteriores)

• Provocar o vómito tras a inxestión de tóxicos, a non ser que lloindique o médico (pode agravar lesións, ex: tóxico que producequeimaduras na garganta ao inxerilo, tamén as producirá aodevolvelo)

• Esperar a que se presenten os síntomas cando cremos que unha pªse intoxicou

• Dicirlle aos nenxs que un medicamento é un caramelo

• Acumular medicamentos que non necesitamos

• Gardar tóxicos noutros envases que non sexan os orixinais



- 2.1 -

PICADURASabellas e avespas


As picaduras +

frecs na

península

ibérica son as

producidas por

himenópteros

(abellas e

avespas)



As formigas atópanse dentro deste xénero e poden

dar sintomatoloxía similar, pero actualmente non

temos especies agresivas no noso medio


Estes insectos cáusanlle

máis picaduras ao home

que ningún outro grupo de

animais velenosos.

Os efectos graves e as

mortes por picadura son

raros, débense máis ás

reaccións alérxicas graves

que aos efectos tóxicos

directos do veleno.


Todos os insectos

conservan o seu aguillón e

poden picar reiteradas

veces, agás a abella, que ao

picar deixa o seu aguillón e

parte dos seus intestinos e

morren posteriormente

clínica picadura abella-avespa

LOCAL dor intensa, avermellamento, inflamación da zona(desaparecen nunhas horas)

XERAL

diarrea / vómitosdisfaxiafebrecefaleacianose

contractura muscular ou convulsiónsperda de consciencia

SHOCK ANAFILÁCTICO

calafríos, urticaria, vómitos, dor abdominal, disnea, hipotensión arterial, alteracións do ritmo cardíaco

EMERXENCIA


actuación ante PICADURA ABELLA-AVESPA

1. Tranquilizar e sentar á vítima

2. Extraer con pinzas e agulla o aguillón, se é posible,en caso de que este quedase retido.

• Lavar ferida con agua e xabón

• Podemos aplicar antiséptico local

3. Retirar aneis e pulseiras se a picadura é enextremidades

4. Aplicar xeo envolto nun pano no lugar da picadura

• Se a picadura é na lingua, chupar xeo e chamar ao 061

5. Chamar 061 no caso de observar síntomas xerais


actuación ante PICADURA ABELLA-AVESPA

N

O

N

• Espremer manualmente o lugar da picadura(acelera saída do veleno do aguillón incrustado)

• Aplicar calor local

• Aplicar barro ou outros ungüentos

• Restar importancia:

picaduras múltiples,

na cabeza ou colo ou

hª de picaduras antigas con reaccións locais fortes


- 2.2 -

PICADURASarañas


As arañas son pouco perigosas en toda Europa, aínda que todas

posúen veleno que inoculan ao morder a súa presa para paralizala


LOCALavermellamento

dorinflamación

ampola hemorráxica (ao romper deixa unha zona de tecido morto aos poucos días)

XERAL

diaforesenáuseassalivación

dores nas articulaciónsdor abdominal

febrículacontractura muscular

convulsións


clínica PICADURA ARAÑA

actuación ante PICADURA ARAÑAS

1. Tranquilizar á vítima e mantela en repouso

2. Retirar aneis, pulseiras...

3. Lavar a lesión con auga e xabón.

• Pódese aplicar un antiséptico local

4. Aplicar frío local moderado (intenso favorecería a necrose)

5. Chamar 061 se presenta sintomatoloxía xeral ou grave

• Se non hai sintomatoloxía xeral, é recomendable consultar cun médicooutros ttos locais para a dor ou se aparece necrose


- 2.3 -

PICADURAScarrachas e pulgas


As picaduras acontecen en lugares frecuentados por

animais (gando, cans, safaris...), aínda que non é raro que poidan

aparecer na casa traídos do exterior na roupa ou nos nosos

animais de compañía


A carrachaproduce unha

picadura indolora e queda fixada na pel

durante uns días mentres se

alimenta; logo despréndese

deixando unha lesión indurada da pel, rodeada dun avermellamento e seguida, ás veces, da morte do tecido


As pulgas provocan unha pequena

lesión avermellada e gran comechón

durante varios días


É característico ver grupos de tres

picaduras xuntas e pican máis

usualmente nas pernas, aínda que poden facelo noutras zonas

actuación ante PICADURA CARRACHAS-PULGAS

1. Extraer a carracha sen romper o aparato chupador:

• Usando unhas gotas de aceite (para afogar a carracha, que sesoltará soa nun anaco)

2. Lavar a ferida con auga e xabón. Aplicar antiséptico.

3. Recomendable consultar co médico:

• pulgas e carrachas transmiten varias enfermedades e

• pode recomendarlle algunha pomada contra a comechón


actuación ante PICADURA CARRACHAS-PULGAS

N

O

N

• Arrancar a carracha (o aparato chupador quedaría

cravado na pel e pode infectarse con posterioridade)

• Rascar as lesións (pola súa comechón)


- 2.4 -

PICADURAStabáns e mosquitos


Os tabánsproducen

picaduras moi dolorosas que orixinan unha reacción local

intensa con inflamación

persistente e hematoma local.

Raras veces provocan

síntomas xerais.


Os mosquitos comúns provocan

unha lesión pequena, unha

roncha avermellada e comechón. Pero

poden ser transmisores de enfermidades e

provocar síntomas xerais se o paciente é sensible ou recibe múltiples picaduras.

Pican as femias e son de hábitos

nocturnos.


É o mosquito alcumado tigre polo seu raiado branco no abdome e patas, é de maior tamaño, hábitos diúrnos e provoca sintomatoloxía máis intensa, e pica,

mesmo, a través da roupa. Pode provocar unha lesión con ampolas, gran dor e inflamación local e, mesmo, unha pequena zona de tecido morto.


Actualmente na península ibérica temos a presenza dun mosquito importado

doutros países que provoca xa situacións de praga nalgunhas comunidades e prevese a súa instauración ao longo de toda a nosa xeografía.

actuación ante PICADURA TABÁNS-MOSQUITOS

1. Estas picaduras, polo xeral, requiren tto en contadas ocasións.

• Se son picaduras múltiples, consultar co médico para administrar pomadasou fármacos; ademáis, poden transmitir algunhas enfermidades.

2. Pódese aplicar frío local moderado para calmar a comechón ereducir a inflamación.

3. No caso de picaduras de mosquito tigre, se se producenreaccións locais moi intensas (dor, comechón intensa e grandesampolas), solicitar sempre consulta médica.

4. Prevención en zonas de alta poboación destes insectos: usarmosquiteiras, repelentes e roupa axeitada.


- 2.5 -

PICADURASescorpións


En España hai sete especies de

alacrán ou escorpión, pero

só un ten un veleno

relativamente potente para

producir problemas, o

escorpión campestre amarelo,Buthus

occitanus, que xeralmente habita en

rexións moi secas


O escorpión amarelo, Buthus occitanus, pode

provocar necrose cutánea, náuseas, babeo abundante, taquicardia,

alteracións hemorráxicas e pancreáticas e, en

raras ocasións, a morte ao cabo de 24-48h.

O resto produce unha picadura similar á de

abellas e avespas.


actuación ante PICADURA ESCORPIÓNS


2. Se aparecen síntomas xerais, chamar 061

3. Pódese colocar unha ligadura cun compresor de goma ou unhavendaxe compresiva por riba da picadura (NUNCA untorniquete)

4. Aplicar frío moderado local (con compresas frías, non con xeo)

5. Limpar picadura con auga e xabón e aplicar antiséptico


actuación ante PICADURA ESCORPIÓNS

N

O

N

Facer cortes ou succións na picadura

Usar torniquetes


- 2.6 -

PICADURASaugamares


Son picaduras bastante dolorosas

que provocan avermellamento,

urticaria, ardentía e, en raras ocasións,

síntomas xerais


actuación ante PICADURA AUGAMARES

1. Lavar zona afectada con auga salgada, preferentemente do mar, a 1ªvez

2. Retirar con pinzas se hai restos de augamar sobre a pel

3. Pódese aplicar despois un lavado con auga e vinagre, e logo somerxera zona afectada en auga quente sobre os 40-45ºC, ou o que poidatolerar, durante uns 20’ (ambas as dúas cousas inactivan o veleno)

4. Se hai síntomas xerais (dispnea, malestar, mareo...), chamar ao 061

5. Prevención da picadura, atendendo ás recomendacións de socorristase non bañarse se hai praga de augamares. Non xogar con elas, nin astoque se as ve na beira varadas. Coidado cos nenxs.


actuación ante PICADURA AUGAMARES

N

O

N

• Lavar con auga doce a 1ª vez (se hai restosde augamar sobre a pel, aumentan osefectos da picadura)

• Colocar inmobilizacións ou torniquetes


- 2.7 -

PICADURASfanecas, escarapotes


Estes peixes entérranse na area húmida

da beira da praia. Adoitan picar nos pés

ao camiñar descalzos na area.



Teñen unhas espiñas con veleno na zona dorsal

que levantan cando senten movemento.

Provocan unha dor moi intensa e inflamación e, en raras ocasións, sintomatoloxía xeneralizada.

actuación ante PICADURA FANECAS, ESCARAPOTES

1. Somerxer o pé nun barreño con auga quente (40-45ºC), ou o

que se poida tolerar, durante uns 20’ (destrúe o veleno, que é

termolábil)

2. Inspeccionar picadura e, con pinzas, retirar os restos, se os hai

3. Lavar a picadura

4. Para axilizar a neutralización do veleno e a diminución da dor, a

vítima pode camiñar pola area da praia quente polo sol

5. Se se observan síntomas xerais (malestar, dispnea, urticaria...)

chamar 061 e manter a vítima en repouso


- 3 -

MORDEDURAS


As mordeduras poden ser

lesións perigosas polo risco

de transmitir enfermidades

como a rabia ou a tétano. Á

parte, as lesións producidas

poden ser importantes.

Toda mordedura deberá ser

tratada por persoal médico.


https://es.wikipedia.org/wiki/Rabia

https://es.wikipedia.org/wiki/Rabia

mordeduras de mamíferos


• Neste grupo incluímos mordeduras de animais e de humanos

• As lesións poden ser de gravidade moi diferente, dependendoda súa localización, tamaño e profundidade

clínica


desgarrohematomafractura

esmagamentoamputaciónhemorraxias

dorrisco de infección

(no caso de mordeduras humanas, solicitar sempre tto médico, pois é máis frec que se infecten que no caso doutros animais)

actuación ante MORDEDURA MAMÍFERO

1. Tranquilizar vítima e deitala

2. Chamar 061 se hai lesións importantes ou en zonas vitais (colo,cara...)

• Se son lesións importantes, cubrir con apósitos estériles (ou pano moi limpo)

• Inmobilizar a extremidade afectada

• Se hai hemorraxia, seguir protocolo de hemorraxia

3. Se a lesión é pequena, limpar a ferida con auga e xabón e aplicarantiséptico

4. Se é posible, apresar animal causante da agresión para o seu estudioveterinario (pode ser transmisor de enfermidade)

5. Sempre revisar o estado de vacinación e acudir a un centro sanitariose non se está correctamente vacinado contra o tétano


mordeduras de serpe


En España, temos unhas trece especies deserpes entre cobras e víboras. Só tresespecies de víbora son velenosas, aíndaque todas morden para cazar.

O veleno inoculado por unha víboraintrodúcese na presa mediante dous cairosocos por onde inxectan o veleno, eesténdese rapidamente polo organismo.Nalgunhas ocasións non conseguen chegara inocular veleno.

No punto da mordedura deixan dous orificios evidentes ocasionadospolos cairos, separados por 1 cm, de aspecto arrubiado que provocanademais unha dor inmediata moi intensa.

A mordedura pode ser ± grave

dependendo da cantidade de

veleno que conseguira inocular e

doutros factores como a idade do

paciente (nenos e anciáns son +

vulnerables) ou a localización da

picadura (cara ou colo son + graves)


clínica

Dor na zona afectada

Edema da extremidade

Hematoma

Necrose de tecido no lugar da mordedura

Náuseas, vómitos, mareos, formigos...

Dispnea

Pulso rápido e débil

O estado do paciente empeora con rapidez e pode chegar á PR ou memo PCR


actuación ante MORDEDURA SERPE


2. Chamar 061, vixiando a aparición de síntomas xeneralizados

3. É importante coñecer a variedade de víbora (se podemos

apresala, levarémola para identificala)

4. Limpar a ferida con auga e xabón, podendo aplicar antiséptico

5. Aplicar vendaxe compresiva (sen perder pulsos periféricos)

xusto por riba da lesión. Elevar extremidade.

6. Aplicar frío moderado local (con compresas frío pero non con

xeo, xa que pode aumentar a necrose local)


actuación ante MORDEDURA SERPE

N

O

N

• Usar torniquetes

• Facer cortes na mordedura nin succionar oseu veleno (non se consegue extraer apenas cantidade e

pode intoxicarse a pª que o succiona. Ademais, auméntase aabsorción de veleno co corte)


5.2 Lesións por axentes químicos e biolóxicos · É o mosquito alcumado tigre polo seu raiado branco no abdome e patas, é de maior tamaño, hábitos diúrnos e provoca sintomatoloxía

Documents