26-Kum Çakıl Antalya

TRK MHENDS VE MMAR ODALARI BRL

ANTALYA KURUNLU

KUM-AKIL OCAI

RAPORU

ANKARA, EYLL 2007

1.Bask:

ISBN: 978-9944-89-401-2

Trk Mhendis ve Mimar Odalar BirliiAtatrk Bulvar 131/9 Bakanlklar / Ankara

Tel: (0312) 418 12 75 Faks: (0312) 417 48 24Web Sitesi: http://www.tmmob.org.tr

E-Posta: [email protected]

Kapak ve Sayfa DzeniDijle Konuk

Bask

Kardelen Ofsetncesu Cad. 96'lar Apt. No: 6/Y Kolej/ANKARA

Tel/Faks: 435 37 90Web Sitesi: www.kardelenofset.com.tr

NDEKLER

SUNU..........................................................................................................

1. GR........................................................................................................

2. CORAF KONUM................................................................................

2.1. lin Corafi Konumu.......................................................................................

2.2 nceleme Alannn Corafi Konumu...............................................................

3. BLGENN KLM ZELLKLER.........................................................

3.1.Rzgar...............................................................................................................

3.2.Scaklk............................................................................................................

3.3. Atmosferik Basn...........................................................................................

3.4. Atmosferik Nem ve Buharlama Deerleri.....................................................

3.5. Ya................................................................................................................

3.6 Dier Meteorolojik Elemanlar..........................................................................

3.7 Mikroklima......................................................................................................

4. HDROLOJK ZELLKLER..................................................................

5. KLM DEM VE YREYE OLASI ETKS.....................................

6. JEOLOJK ZELLKLER.........................................................................

6.1 Genel Jeoloji....................................................................................................

6.2. Tektonik..........................................................................................................

6.3. Malzeme Ocann Jeolojik Adan Deerlendirilmesi...................................

7. TOPRAK VE ARAZ ZELLKLER.....................................................

7.1. lin Toprak ve Arazi zellikleri.......................................................................

7.2. lin Arazi Kullanm Durumu..........................................................................

7.3. Yeilkaraman Gloluk - Kurunlu Yresi Topraklar....................................

8. MADENCLK........................................................................................

8.1. Antalya li ve Madencilik;..............................................................................

8. 2. Antalya - Kurunlu Taoca Hakknda Deerlendirme................................

8.2.1. Kurunlu Taoca leme Ruhsat le lgili Bilgiler......................................

8.2.2. letme Yntemi ve Hazrlama Tesisi:..........................................................

8.3. Antalya Ta Ocaklar ile Kurunlu Konglomera letmesine

likin Deerlendirme:...........................................................................................

5

7

12

12

13

15

15

20

22

22

24

25

26

27

31

33

33

40

40

43

43

49

50

54

55

57

57

57

58

9. TARIM.....................................................................................................

9.1. Sebze retimi..................................................................................................

9.2. Meyve retimi................................................................................................

9.3. Zeytinlik Alanlar.............................................................................................

9.4. Tarla Bitkileri..................................................................................................

9.5. rt-Alt (Sera) Alanlar...............................................................................

9.6. ayr-Mera Durumu.......................................................................................

9.7. Tbbi ve Aromatik Bitkiler.............................................................................

9.8. Arclk............................................................................................................

10. EKOLOJK YAPI VE VEJETASYON....................................................

11. ORMAN................................................................................................

11.1. Antalya li Ormanlar...................................................................................

11.2. Yeil Karaman Gloluk Kurunlu Yresi Ormanlar...............................

11.3. Antalya - Kurunlu elalesi Tabiat Park......................................................

12. KRLLK SORUNU.............................................................................

12.1. Hava Kirlilii................................................................................................

12.2. Su Kirlilii.....................................................................................................

13. RESM KURUM BELGELERNDE ANTALYA L TAOCAKLARI..

13.1. Antalya Bykehir Belediyesi Btn 1/50.000 lekli StratejikFiziki Plan Planlama Raporu................................................................................

13.2. Antalya l zel daresi Stratejik Plan..........................................................

13.3. Antalya l Tarm Master Plan......................................................................

13.4. Antalya l evre Durum Raporu..................................................................

13.5. Antalya Burdur 1/100.000 lekli evre Dzeni Plan Raporu...............

13.6. Antalya ili Mahalli evre Kurulu Boaay Raporu.....................................

13.7. nceleme Alanna likin Kurum Grleri..................................................

13.7.1. Tarm ve Kyileri Bakanl Gr.........................................................

13.7.2. Kltr ve Turizm Bakanl Gr...........................................................

14. HUKUKSAL DURUM..........................................................................

15. SONU VE DEERLENDRME..........................................................

59

59

60

61

62

62

63

63

64

65

67

67

70

71

73

74

76

77

77

78

79

80

81

82

83

83

84

85

93

SUNUTMMOBnin 39. (20062008) alma Dneminde de; dnyann, lkemizin,

insanmzn ve yelerimizin iinde bulunduu bu gnk koullarda, bir meslek r-gtne, bir mesleki demokratik kitle rgtne den grevlerin gl, bykl ve bunlara kar sorumluluklarnn bilinciyle almalarmz srdryoruz.

TMMOB ve bal Odalar; toplumdan soyutlanm sekin mhendis ve mimarlarn rgt deil, aksine toplumun iinde yer alan, onun bir paras olarak toplumla etkileim iinde bulunan bir alma anlay ierisindedir.

TMMOB, mhendislerin, mimarlarn, ehir planclarnn sorunlarnn halkn sorunlarndan ayr tutulmayaca, sorunlarnn zmnn byk lde emeki snflarn sorunlarnn zmnde yatt gereini ifade eder. TMMOB ve bal Odalar her dnem olduu gibi bu dnemde de meslek alanlar ile ilgili her konu-da bilgiyi biriktirmeyi ve bilgiyi kamuoyu ile paylamay ana alma alan olarak grmtr. Dnya apnda kapitalist kreselleme olgusunun, tm emekilerin ve demokrasi yanllarnn zerine gerek ideolojik saldr olarak gerekse de yaptrmlar olarak kbus eklinde kmesine kar duru, ancak meslek alanlarmz ile ilgili lke gereklerinin ortaya konulmas, sorunlarn nedenlerinin belirtilmesi ve zmlerine ynelik tespitlerde bulunulmas, bunun emek ve demokrasi gleri ile paylamann koullarnn yaratlmas, bu dnemin de ana alma konular arasnda olmutur. TMMOB ve bal Odalar, bilimi ve teknii halkn kullanmna sunulmas grevini bu dnemde de yerine getirmektedir. Bu dnemde de bal Odalarmz ile birlikte ok sayda ve meslek alanlarmz ile ilgili her konuda bilimsel etkinlikler gerekletirdik ve bu etkinliklerin sonu bildirileri ortaya konuldu.

Bu ilkelerden ve alma anlayndan yola karak, lkemizin sorunlarna ilgisiz kalamazdk. Antalya ilinde son dnemde hzla artan ve ormanlk alanlara ynelen taoca, kum-akl oca faaliyetlerine kar, yre halknn talebi zerine Ynetim Kurulu karar ile bir komisyon kurduk. Ynetim Kurulu yelerimiz lker Ertem, Baki Remzi Suimez, smail Kk, Halil Gezer, brahim Vardal ile Hukuk Danmanmz Avukat Nurin Soykut, Teknik Grevlimiz zgr Gkta konuyu yerinde incele-diler. Konu uzman arkadalarmz, jeolojik boyuttan meteorolojik boyuta, tarmsal boyuttan evre boyutuna, madencilik boyutundan hukuksal boyuta kadar bu raporu hazrladlar. Raporu hazrlayan arkadalarmza emekleri iin teekkr ediyoruz.

Umarz, bu rapor; madencilik-evre boyutuna sktrlan anlay aarak, evreye duyarl madencilik almalarnn yaplabileceine k tutar. Bir sektrn, dier sek-trleri olumsuz etkilemeden, evreyi kirletmeden, kamu yarar ve toplum karn yok saymadan, hukuku zorlamadan kendi alannda gerekli faaliyetleri yrtebileceini gsterir. Diliyoruz bu rapor ok disiplinli ve kapsaml ieriiyle karar vericilere yol gsterir. Bu raporla, yre halknn taleplerini de gerekletirdiimize inanyoruz.

TMMOBnin sz insana, yaama ve gelecee dairdir. Bu raporumuz da yle alglanmaldr.

Mehmet SOANCI

Ynetim Kurulu Bakan

7

Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii

1. GRevre, tm toplumu ilgilendiren ok tarafl ve ok disiplinli bir olgudur. Sa-nayinin gelimesi, nfus art vb faktrler sonucu yaanan evre tahribatlar gnmzde evreye olan duyarll arttrm, yaam evresinin korunmas hedefini her trl insan giriiminin odak noktas haline getirmi ve evre hakk temel bir insan hakkna dnmtr.

Sanayi devrimiyle birlikte retim ve tketimin ekonomik temelde ekillen-mesi yerkre iin geri dnlmez bir konuma gelmemize neden olmutur. At-mosferi ve nehirleri sonsuz alc kabul edip rastgele salnan gazlar, sv ve kat atklar bir ok alan yaanamayacak duruma getirmitir. Kresel etkiler lokal olumsuzluklarla pekitiinde etkisini daha iddetli olarak gstermektedir/gsterecektir. Bu gelimelerin hepsi de ncelikle su kaynaklar zerinde et-kili olmaktadr. Toprak ve su kaynaklarnn yok olmas ise devamnda gda gvenliini tehlikeye sokmaktadr. Gelinen bu durum karsnda alnacak nlemler kresel lekte gelitirilmeye allmaktadr.

Bu srete evre faktrnn gz ard edildii herhangi bir insan giriimi kabul edilemeyecei iin, evreye verdii zararlar asndan ilk sralarda gelen madencilik faaliyetlerinin de evre duyarll ekseninde yeniden ele alnmas, toplumsal duyarllklarn da etkisiyle lkemizde sk sk gndeme gelmektedir.

Dokuzuncu Kalknma Plan (2007 2013 dnemi iin) nerilen Strateji, Ama, Politika, ncelik ve Tedbirler arasnda Madencilik sektrnn vizyo-nu belirlenirken, evreye duyarl bir sektrel yaplanmay gerekletirmeyi ngrmektedir.

lkemizde, inaat sektrnn temel girdisi betondur. Betonun bileenleri ise, imento, agrega (kum, akl, ta, kil vb.) ve sudur. Taoca iletmecilii, inaat sektrne malzeme oluturmas bakmndan madencilik sektr iinde nemli bir yere sahiptir.

Kum, akl, ta, kil ve feldspat ocaklarnn, ariyet oca veya stabilize ocak-larnn tmne ksaca malzeme ocaklar denilmektedir ve bu ocaklar uzun yllardr Taocaklar Nizamnamesi kapsamnda iletilmitir. Taoca iletme faaliyetlerine konu olan maddelerin bir ksm kymetlenmesi, doada az bu-lunmas ve zel madencilik yntemleriyle iletilmeyi gerektirecek byk boyutlara ulamas vb. nedenlerle, 6 Haziran 1317 tarihli Ta Ocaklar Nizamnamesi ile srdrlen faaliyetler son dnemde Maden Kanunu kap-samna alnmtr.

05.06.2004 tarihli ve 25483 sayl Resmi Gazetede yaynlanan 5177 Sayl Kanunla Deiik 3213 Sayl Maden Kanunu ve 03.02.2005 tarihli 25716

8

Antalya Kurunlu Kum-akl Oca Raporu

sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Maden Kanunu Uy-gulama Ynetmelii uyarnca, kanunun yrrlk tarihinden itibaren Ta, Kum-akl, Ariyet vb. her trl malzeme ocaklar Maden Kanunu kapsa-mnda deerlendirilmektedir. 5177 sayl Kanunla yaplan deiiklikle, yer kabuunda bulunan tm doal maddelerin iletilmesinin madencilik faaliyeti olarak deerlendirilmesi sonucu Maden Kanunu hkmlerine uyulmas zo-runlu hale gelmitir.

Yap sektrnn temel hammaddesini oluturan farkl boyutlar nedeniyle, yapta, krmata, akl, kum, kil vb isimlerle adlandrlan maddelerin doal haliyle kullanm ve/veya zel ilemlerden geirilerek kullanm teknolojik dzeyle ilgili olurken, byk boyutlarda gereksinim duyulmas lkemizdeki nfus art, gler ve yaplama ile ilikilidir.

Sz konusu malzemelerin yerleim blgelerine yakn alanlardan veya yol in-asnda kullanlmalar halinde ise yola yakn yerlerden salanmas ekonomik bir tercihtir. Balangta ta ocaklar iletmeciliinin grsel kirlilik yaratt gndeme getirilirken, kaynak israf, i kazalar ile can ve mal kayplarna neden olmas Maden Kanunu kapsamna alnmalarnda etkilidir. Ta ve kum oca iletmeciliinin, evresel duyarllk erevesinde flora ve fauna-nn korunmas, doal dengenin bozulmasn nleme gibi nedenlerle ve nehir, dere yataklarndan malzeme almna getirilen kstlarn da etkisiyle kontrol edilebilir ve gvenlikli, evreye duyarl, toplum yararna bir srdrlebilir bir faaliyet olmasn salamaya ynelik olarak Maden Kanunu kapsamna alnmalarna karlk; Madencilik Faaliyetleri zin Ynetlemelii ile iletme bykl gz nnde bulundurularak 25 hektarlk alanlarda yaplan fa-aliyetlerin veya 100.000 m3/yl altna krma eleme yaplan tesislerin ED kapsam dnda tutulmas bir elikidir.

lkemizde, evresel Etki Deerlendirmesi (ED) Ynetmeliinin yaymlan-d 1993 ylndan 2003 yl sonuna kadar toplam 8908 faaliyet hakknda ynetmelik kapsamnda karar verilmitir. Trkiye genelinde sektrel bazda ilk sray 5149 faaliyetle Petrol ve Madencilik almaktadr.1

Toplamda il baznda 616 faaliyetle Antalya ilk srada yer alrken, blgede toplumsal yarar gzetilmeksizin, salt sradan bir ekonomik faaliyetmi gibi alglanarak oluabilecek doal tahribat ile olas bilinmeyen zararlar deer-lendirilmeden, bu tr faaliyetlere EDden muafiyete frsat verecek izinler, doal bozulmalardan baka toplumsal bar da etkileyecek bir durumdur.

1 http://www.cedgm.gov.tr/10yildaced/index.htm

9


nk, taoca iletmecilii, doadaki mevcut yapnn bir daha yerine ko-nulamayacak biimde insan eli ile kullanlp yok edilmesi esasna dayanr. Bu nedenle grsel evre ile taoca iletmecilii, ierikleri anlam bakmnda birbirlerine taban tabana zt iki kavramdr. Madencilik faaliyetleri kapsam-na alnan taoca iletmeciliinin toporafyann yan sra, yeralt ve yzey sularnn zerinde deien oranlarda etki yapt bilinmektedir. Taoca iletmecilii evredeki tarm, orman, mera alanlar ve yerleim yerlerini de olumsuz etkileyebilmektedir.

Antalyada hzl gelien turizm ve sanayileme nedeniyle arazi rant yksektir. Tarm arazilerinin nemli bir ksm tarm alan olarak grnmesine ramen, turizm sektrne iyi fiyattan satldndan tarm alanlar bu ekilde el de-itirmektedir. ldeki zeytin alanlarnn bir ksmnn hi deerlendirilmiyor olmas, bir ksmnn da etkin kullanlmamas nedeniyle nmzdeki yllarda nemli dzeyde tahribat yaanmas olasdr.

Antalya ili ayrca orman alanlarnda 2B sorununun en youn yaand illerden biridir.

Antalya ve evresi, lkemizin en eski yerleme yerlerinden olmasna ramen ok dzensiz bir yaplamaya uram ve ayrca Turizmi Tevik Kanununun kmasndan sonra 600 km ky band evre deerleri gz ard edilerek srf rant salamak amacyla betonlamaktan kurtulamamtr.

Turizm sektr ve turizme bal yan sektrlerin hzl geliimi sonucu Antalya ilinde yaanan hzl nfus art, turizm yaplamas, altyap yatrmlar ve konuta olan talep, il genelinde inaat sektrnn 1980li yllardan balamak zere 1990l yllarn ikinci yarsna kadar olaanst bir tempoda faaliyet gstermesine yol amtr.

naat sektrnn sz konusu yllardaki youn faaliyetleri neticesinde, sektrel bazda en ucuz doal materyal olan agregaya talebi, il genelindeki doal kaynaklarn (dere yataklarnn) maksimum dzeyde kullanlmasna yol amtr. ehir merkezine en yakn doal malzeme rezervi bilindii ze-re Boaay havzasndadr. En yakn ve en ucuz malzemenin sz konusu havzadan temin edilii, legal ve illegal olarak malzeme almn yrede yo-unlatrmtr. Agrega talebi son dnemde ormanii ve evresindeki doal malzemeye ynelmitir.

Arazi Kullanm Yetenek Snflamas ve toprak profil derinlii deerlerine gre yaplan deerlendirmeler nda Antalyada tarm yaplan arazinin yardan fazlas, bata hzlandrlm erozyon olmak zere, su baskn, sel, yetersiz drenaj, hatal toprak ileme vs. gibi etkenlerin tehdidi altndadr. Gerekli nlemler alnmad takdirde, bu tehditlerin iddeti daha da artacak

10


ve hedeflenen tarmsal verimlilik gereklemedii gibi tarm alanlarnn tarm d kalma sreci hzlanarak devam edecektir

lke dzeyinde olduu gibi, Antalya-Kurunlu yresinde de taoca iletme-cilii alannda uygulanan iletme politikalar yanllar, bilgisizlik, deneyim-sizlik, ihmal, ksa srede hak edilmemi kar edinme alkanl, denetimsizlik gibi konular sonucu yaplan uygulamalar, grsel evrede tamiri imkansz bir dizi tahribat ortaya karmaktadr. Grsel evrede meydana gelmi olan bu olumsuz etkilerin yan sra, yeraltsuyu kaynaklar, tarm alanlar, orman ve meralar, yerleim alanlar da bu durumdan fazlas ile etkilenmektedir.

Antalyada ki son yllarda yalar, alt yap yetersizlii ve derelerin slah edil-memi olmas nedeniyle sel felaketlerine yol amaktadr. Tarm alanlar sel felaketleri nedeniyle ok byk zararlar grmektedir. lde youn bir ekilde su erozyonu sorunu yaanmaktadr. Ayrca youn rzgar ve iddetli frtnalar sera gibi tarmsal yaplara zarar vermektedir.

Bu srete taoca iletmecilii alannda yerelde hzla verilen ruhsatlar dikkati ekmektedir. zellikle Antalyann bu sorunun en fazla yaand illerden biri olmas, yre halknn evresini koruma adna srece muhalefet etmesi2, konunun TBMM gndemine3 ve yarg aamasna tanmas4, sorunun ulusal ve yerel medyada yer bulmas5, yre halknn istemi zerine konuyu TMMOB gndemine tamtr.

2 www.tasocaginahayir.com; www.sorgun.org3 CHP Antalya Milletvekili Tuncay Ercenkin 16/03/2007 tarihli ve 2/985 Esas Numaral 3213 Sayl Maden Kanununda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun Teklifi; 1. Grup ve 2 Grup madenler arasnda yer alan mcr ile kaba inaat, baraj, glet, liman, yol gibi yaplarda kullanlan her trl yap hammaddesine verilen ruhsatlarn Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan-l ve her ilin valilii tarafndan tespit edilecek alanlar dnda verilemeyecei ve kltr ile turizm koruma ve geliim blgeleri ile turizm merkezlerinde hibir grup ruhsat mracaatnn kabul edilemeyeceini dzenlenmektedir. (www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kanun_tekli-fi_sd.onerge_bilgileri?kanunlar_sira_no=52933)4 www.tasocaginahayir.com5 www.aa.com.tr/index2.php?option=com_haber&no_html=0&popup=1&haber_id=237618;

www.aa.com.tr/index2.php?option=com_haber&no_html=0&popup=1&haber_id=238925;

www.gazetevatan.com/root.vatan?exec=pazarvatan_detay&hkat=51&hid=11648, 30.09.2007;

www.birgun.net/bolum-112-haber-40530.html; www.birgun.net/bolum-72-haber-40911.html; www.zaman.com.tr/webapp-tr/haber.do?haberno=535223;

hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=6045156&yazarid=42;

www.ozgurgundem.net/yazdir.asp?haberid=35434;

www.aksam.com.tr/yazar.asp?a=76210,10,57; www.aksam.com.tr/haber.asp?a=76206,202-&tarih=04.05.2007;

11


19 Mays 2007 tarihli TMMOB Ynetim Kurulu Toplantsnda alnan 352 nolu karar gerei, Ynetim Kurulu yeleri lker Ertem, Halil Gezer, brahim Vardal, smail Kk ve Baki Remzi Suimez ile Hukuk Danman Nurin Soykut ve Teknik Grevli zgr Cemile Gktadan oluan Komisyon, 23-24 Haziran 2007 tarihleri arasnda blgeye giderek, yerinde incelemelerde bulunmulardr. Raporun hazrlanmasnda blgedeki ilgili dier almalardan ve kiilerden katklar alnmtr.

TMMOB Komisyonu tarafndan hazrlanan bu almada, taoca ilet-mecilii konusunda Antalya-Kurunludaki gzlemler ve ortaya konulan deerlendirmeler iletmenin yerinin yanl olmas ve iletme politikalar konusunda vakit kaybetmeksizin yaplmas gerekli deiiklikler ile alnmas gerekli nlemler zerinde ayrntl olarak durulmutur.

www.aksam.com.tr/haber.asp?a=76206,202&tarih=04.05.2007;

www.antalyagazetem.com/?page=haber_detay&h_id=11397;

www.sesonline.net/php/ara.php?BAra=Ara&Ilk=13&Ve=Yal;

www.radyomarti.net/haber_detay.asp?id=1136;

www.kemergozcu.com/index.php?page=gundem_detay&dene=&tip=1&id=2199&sayfa=16;

www.kenthaber.com/Arsiv/Haberler/2007/Mart/19/Haber_216513.aspx; www.haberalanya.com.tr/detay.asp?hid=2719; www.beyazmedya.com.tr/beyaz/article_vi-ew.php?aid=2789;

www.antalyaekspres.com/gazete/index.php?news=1129;

www.bianet.org/bianet/kategori/cevre?page=6;

www.sorgun.org/phpBB2/viewtopic.php?t=1322&sid=5a5296dcac56072f0a28b65822edd028;

www.siviltoplum.com.tr/?ynt=haberdetay&id=321&tay=2

Sabah Akdeniz/ Veysi SALAM/18 Mart 2007

12


2. CORAF KONUM2.1. lin Corafi Konumu

Antalya, Anadolunun gneybatsnda 29 20 - 32 35 dou boylamlar ile 36 07 - 37 02 kuzey enlemleri arasnda yer almaktadr (Resim 1). Yzlm 20.723 km2 olup, Trkiye yzlmnn % 2,6s kadardr.

Antalya kuzeyde Toros dalar, gneyde ise Akdeniz ile snrlandrlmaktadr. Dousunda el ve Karaman, kuzeydousunda Konya, kuzeyinde sparta ve Burdur, batsnda ise Mula ile snrdr. leleri, sahilde Merkez, Gazipaa, Alanya, Manavgat, Serik, Kemer, Kumluca, Finike, Kale ve Katr. Yayla kesimi ileler ise; Gndomu, Akseki, brad, Korkuteli ve Elmaldr.

lin arazisinin % 77,8i dalktr. nemli dalar Akda, Susuz dalar, Alacada, Bey dalar, Tahtal da, Geyik dalardr. % 12,0si ovalktr. nemli ovalar Antalya Ovas, Finike Ovas, Alanya Ovas, Kasaba Ovas, Demre Ovas ile Tekirovadr. % 10,2si ise engebeli yapya sahiptir. Antalya ilinin iki byk yaylas ise batda Tekeli, douda Taeli yaylalardr.

Balca glleri St Gl, Karagl Sazl ve Avlan Gldr. Akarsular ise Manavgat, Kpr, Aksu, Dden, Dim, Karg, Alara, Karpuz, Bagz, Karaman ve Korkuteli aylardr. Kiretalarndan oluan blgede kiretalarnn erimesiyle maaralar, ddenler olumutur. Antalya, maara oluumu bakmndan olduka zengin bir ilimizdir ve yaklak 500 kadar maara bulunmaktadr. Bunlardan; Antalya merkez ileye bal Prehistorik Karain Maaras ile Alanyadaki Damlata Maaras turizme alm maaralardr. Dier nemli maaralar da Altnbeik, Ddensuyu Maaras, Kocain Maaras, Dim Maaras ve Mavi Maaralardr.

13


2.2. nceleme Alannn Corafi Konumu

nceleme yaplan kum-akl oca amal malzeme oca alan, Anadolunun gneybatsnda bulunan Antalya ili idari snrlar ierisinde ve Aksu ay havzasnda bulunmaktadr.

antiye ve malzeme oca alan, Yeilkaraman kynn gneyinde Kurunlu kyleri ile ortak ky snrlarnn bulunduu, 1/25.000 lekli N25-c4 pafta-snda, x = 40, Y = 30 karesinde yer almaktadr (Resim 2).

nceleme alan Aksu ay havzasnda Kurunlu elalesinin kuzeyinde Kur-unlu, Gloluk ve Yeilkaraman kylerini iine alan ve evreleyen blge genindedir. Kurunlu elalesinden itibaren 170 m kotlar arasnda bulunan blge Aksu rma havzas ierisinde sa sahilde kalmaktadr. Aksu ay akyukar ksmnda Karacaren I ve Karacaren II barajlar bulunmakta-dr. Bu barajlarn ak yukars ksmnda ise Kovada Gl ve devamnda Eridir Gl bulunmaktadr. Havzann Dousunda Kprl ay, batsnda ise Dden ay bulunmaktadr. nceleme alan Kurunlu elalesinin kuzey batsnda yer almaktadr (Resim 3, Resim 4).

14


15


3. BLGENN KLM ZELLKLER

nceleme alanna ilikin olarak Antalya ili ve ilelerinden toplam dokuz meteoroloji istasyonuna (Antalya (42 m), Alanya (7 m), Elmal (1113 m), Finike (3 m), Gazipaa (35 m), Kale (25 m), Ka (5 m), Korkuteli (1220 m) ve Manavgat (20 m)) ait meteorolojik veriler deerlendirilmi-tir. Verilerin topland istasyonlardan yedi tanesi deniz seviyesine yakn, iki tanesi (Elmal ve Korkuteli) daha yksek kotlar temsil etmektedir. Ky kesimdeki istasyonlarn meteorolojik verilerinin genellikle uyum gsterdikleri tespit edilmitir. nceleme yaplan blgeyi iklim zellikleri asndan Antalya meteoroloji istasyonunun verileri temsil etmektedir. Blge hakknda daha fazla bilgi verebilmesi iin dier ilelerdeki meteo-roloji istasyonlarnn verileri de rapora eklenmitir. Baz parametrelerin inceleme alan iin deerlendirilmesinde i kesimdeki Elmal ve Korkuteli istasyonlarnn gsterdii farkllklar dikkate alnmtr.

3.1. Rzgar

Blgeye yakn istasyonlarn rzgar esme saylar ve ynleri bakmndan deerlendirmeleri yaplmtr. Deerlendirme sonucunda blgedeki istas-yonlardan Antalya meteoroloji istasyonunun verilerinin temsili olarak kullanlabilecei kararna varldndan bu istasyonun verileri ayrntl olarak incelenmitir.

Rzgar hz ve esme saylar gz nne alndnda Antalyann hakim rzgarnn kuzeybat ve gney olduu grlmektedir. Rzgarn en hzl olarak 22 Ocak 1998 tarihinde 155,5 km/saat olarak Gneydoudan (SSE) estii lmlerden anlalmaktadr. Frtnal gn says en fazla olan ay, ubat aydr. Ortalama rzgar hz 2,8 m/sn dir.

Hakim rzgar yn kuzeybat (NNW) olurken (ekil 1), aylara gre maksimum rzgarlar, Mart 24 m/sn, (NNW), Nisan 24.5 m/sn (NNW), Mays 21,5 (NNW), Haziran 21,8 m/sn (NNW), Temmuz 19,1m/sn (N), Austos 19,4 m/sn (NNE), Eyll 16,6 m/sn (NNW), Ekim 22,0 m/sn (NW) ve Kasm 22,4 m/sn (NW) dan eserken, daha byk rzgar hzlar ise Ocak 43,2 m/sn SSE, ubat 27,6 m/sn SE ve Aralk 43,2 m/sn SSE ynlerinden esmitir. Bu iddetli rzgarlarn k aylarnda (Ocak, ubat ve Aralk) gneydoudan, daha sonraki iddetli rzgarlarn ise bahar ve yaz aylarnda arlkl olarak kuzeybat ynlerinden estii grlmektedir (ekil 2, ekil 3, Tablo 1).

Alanya meteoroloji istasyonun verilerine gre en hzl rzgar gneybat-dan (SSW) 28,4 m/sn hzla Ocak aynda esmitir. Ortalama rzgar hz 1,4 m/sn dir. Elmal meteoroloji istasyonun verilerine gre en hzl rzgar

16


kuzeybatdan (NNW) 28,3 m/sn hzla ubat aynda esmitir. Ortalama rzgar hz 1,6 m/sn dir. Finike meteoroloji istasyonun verilerine gore en hzl rzgar batdan (W) 24,1 m/sn hzla Ekim aynda esmitir. Ortalama rzgar hz 1,8 m/sn dir. Gazipaa meteoroloji istasyonun verilerine gre en hzl rzgar gneybatdan (WSW) 30,8 m/sn hzla Kasm aynda esmitir. Ortalama rzgar hz 1,8 m/sn dir. Kale meteoroloji istasyonun verilerine gre en hzl rzgar gneydoudan (SE) 30,2 m/sn hzla Ocak aynda esmitir. Ortalama rzgar hz 1,6 m/sn dir. Ka meteoroloji istasyonun verilerine gore en hzl rzgar kuzeydoudan (NNE) 27,9 m/sn hzla Mart aynda esmitir. Ortalama rzgar hz 2,3 m/sndir. Korkuteli meteoroloji istasyonun verilerine gre en hzl rzgar kuzeybatdan (WNW) 17,0 m/sn hzla Austos aynda esmitir. Ortalama rzgar hz 1,9 m/sndir. Manavgat meteoroloji istasyonun verilerine gre en hzl rzgar gneyden (S) 29,0 m/sn hzla Ocak aynda esmitir. Ortalama rzgar hz 2,5 m/sndir. Meteoroloji istasyonlarn bulunduklar yer itibariyle en kuvvetli rzgar hz Antalya Merkez ve Gazipaa ilelerinde, rzgar hz en dk Korkuteli ilesidir. Yllk ortalama rzgar hz en yksek yerler Antalya ve Manavgatdr (ekil 4, Tablo 2).

17


18


19


20


Bu verileri inceleme alan iin deerlendirecek olursak; rzgar hz, fazla olduu zamanlarda iletmede oluacak tozun ok daha uzaklara tanmasna neden olurken, kazlan alanlarda rzgar erozyonu olarak etkisini gstere-cektir.

3.2. Scaklk

Antalya Meteoroloji stasyonunda hava scaklklar minimumda 4,0C (15 ubat 2004) deerine kadar derken, maksimumda 45,0C (12 Temmuz 2000) deerine kadar ykselmitir. Uzun yllarda aylk ortalama scaklk en dk deerine Ocak aynda 9,6C ile en yksek deerine Temmuz aynda 28.3C ile ulamtr (Tablo 3, ekil 5).

Antalya blgesinde sahillerdeki scaklklar genelde bir uyum gsterirken i kesimlere doru scaklklarn 1000 m. ykseklie ulatnda kn 7,0C , yazn ise 3,5C kadar dt tespit edilmitir. nceleme alan iinde hava scaklklarnn Antalyada llen scaklk deerlerinden kn 1,0C yazn 0,5 C kadar az alnabilir (Tablo 4, ekil 6).

21


22


nceleme alanna ynelik olarak verileri deerlendirdiimizde; (haziran-eyll dneminde ortalama scaklklar 25C' nin zerinde temmuz ausos aylarnda ise 28 C'nin zerindedir. Haziran-eyll dneminde maksimum scaklklar ise 30C'nin zerinde gereklemektedir.) scaklklarn yksek deerlerde gerekletii zamanlarda etrafa tanan tozlar canl yaam zerinde ok daha fazla zararlara neden olacaktr.

3.3. Atmosferik BasnAntalyada en dk atmosforik basn deerleri Haziran, Temmuz ve Austos aylarnda llmtr (Tablo 5).

Yksek basncn etkili olaca zamanlarda malzeme ocandan kacak olan tozun rzgar hzna ve ynne bal olarak dk katlara doru uzun mesafelere tanmas kanl-mazdr. Bu tozdan etkilenecek alanlarda ise tarm alanlar, sera alanlar, zeytinlikler ve orman alanlar bulunmaktadr.

3.4. Atmosferik Nem ve Buharlama DeerleriYaz aylarnda yksek kotlara kldnda atmosfer neminin azald, k aylarnda ise artt grlmektedir (Tablo 6). Bu saptamaya gre, inceleme blgesinin deerleri iin Antalya meteoroloji istasyonunda llen nem deerlerinin k aylar iin % 5i kadar daha fazla, yaz aylar iin ise % 10u kadar daha daha az alnmaldr.

Antalyada buharlama 12 ay boyunca olduka etkili olarak devam ederken, yllk toplamda 1886 mm deerine ulamaktadr. En souk olan Ocak, ubat ve Aralk aylarnda toplam buharlama 210 mm gibi bir deere ulamaktadr. (Tablo 7).

23


Atmosferik nem deerlerinin yansra scakla bal olarak buharlama yaz aylarnda artmaktadr (ekil 7). Buharlama deerleri inceleme alan iinde ayn deerde alnabilir.

Nemin daha dk olduu aylarda malzeme oca tesisinde retilecek toz rzgara bal olarak daha uzak mesafelere kadar tanacaktr. Bu alanlar daha nce de deinildii zere tarm alanlar, zeytinlikler ve ormanlk alanlardr.

24


3.5. Ya

Antalya yllk toplamda 74 gnn yal geirirken toplam ya miktar uzun yllar itibariyle ortalamada 1063,5 mm deerine ulamaktadr. iddetli yalarn k aylarnda gerekletii grlmektedir (Tablo 8).

Antalya blgesindeki ya dalmlarna bakldnda sahil kesimlerden ieri doru gidildike 1000 m ykseklerde k aylarnda ya miktarnda toplamda yarya yakn bir azalma grlrken, yaz aylarnda ise 1,5 kat bir art olduu grlmektedir (ekil 8, Tablo 9).

25


Ya iddeti 24 saatlik toplamda 334,5 mm olarak Antalyada en yksek deerde llmtr. ki saate kadar olan yalarda Manavgat ve Finike deerleri Antalya yalarn izlemektedir (Tablo 10). Blgenin ya iddetleri yksek deerdedir. Bu da blgenin takn riski altnda olduunu gstermek-tedir. nceleme blgesinin ya deerleri iin de Antalyann ya frekans deerleri kullanabilir.

Bu veriler nda kaz alanndaki malzemelerin ve depolanm topraklarn iddetli yalardan dolay ok hzl olarak erozyonla tanmas kanlmaz olacaktr.

3.6 Dier Meteorolojik Elemanlar

Antalya uzun yllar ortalamas olarak 3,2 gn sisli, 1,8 gn kral, 0,1 gn karla rtl, 0,5 gn kar yal, 2,3 gn dolulu, 41,6 gn ise orajl gnler ger-eklemektedir. Antalya yalarn yamur olarak almaktadr. (Tablo 11)

26


3.7 Mikroklima

Blgedeki meteoroloji lm istasyonlar blgeye ait mikroklima zellie sahip alanlar ortaya koyacak temsiliyette deildir. Ancak Antalyada deiik noktalara ilikin yaplan gzlemler sonucu Ka, Olimpos ve Gazipaa-Beram Yaylalarnda mikroklima zellikleri tesbit edilmitir. Kesin sonularn bilimsel almalar sonucu elde edilmesi gerekmektedir.6 Bu nedenle mevcut lm-lerle blgede tespit edilmi bir mikroklima zellikler belirtilememektedir. Ancak yaptmz incelemeye gre blge, bitki rts ve tarmsal retim bakmndan ok nemli bir mikroklima zellii gstermektedir. Bu zelliin resmi veri olarak ortaya konamamas, blgenin nemli mikroklima zelliine sahip olduu gereini deitiremez.

6 Antalya Valilii l evre Durum Raporu (2004)

27


4. HDROLOJK ZELLKLER

Antalya blgesinde yerst su kaynaklarnn yllk ortalama verimleri 15.846 milyar m3tr. Bunun 1.299 milyar m3 Aksu ay havzasndan gelmektedir. Yeralt su kaynaklar potansiyeli ise 365 milyon m3 /yl dr (Tablo 12).

Aksu ay zerinde Karacaren II barajlar bulunmaktadr. Karacaren baraj-larnn akyukarsnda Kovada Gl ve bu gln akyukarsnda ise Eirdir gl bulunmaktadr. nceleme blgesi iin bu sulardan dorudan faydalanmak sz konusu olmamaktadr. Ancak civar blgeler iin Karacaren Barajndan sulama amacyla sular alnmaktadr (Resim 5).

Resim 5. nceleme Alan Yaknndaki Sulama Kanal

28


nceleme alan ve yakn evresinin su ihtiyac yeralt sular ile karlanmakta-dr. Blgenin karstik bir yapya sahip olmas nedeniyle blgede bir ok alanda kaynaklar bulunmaktadr (Resim 6, Resim 7).

Resim 6. Yredeki Su Kaynaklar Resim 7. Yredeki Su Kaynaklar

Ancak bu kaynaklar miktar olarak yetersizdir ve dnemsel olarak kurumak-tadr (Resim 8, Resim 9).

Resim 8. Kuruyan Su Kaynaklar Resim 9. Kuruyan Su Kaynaklar

29


Akmlarn % 19,2si Ocak, % 18,9u ubat, % 14,7si Mart ve % 11,4 Nisan aylarnda gereklemektedir (Tablo 13, ekil 9). Ancak havza ve-rimi iin daha st kotlardan beslen-melerin olduu dikkate alndnda, inceleme blgesinde ve evresinden kaynaklanan yalarda oluacak akmlarn grlmesi mmkn olacaktr. Blge bu bakmdan de-erlendirildiinde, yaz ve sonbahar aylarnda yzeysel sular bakmndan fakir bir alandr. Ksm yalara bal olarak gerekleebilecek akmlardan sz edilebilir. Ancak bu sular kontrol edilemedii gibi ihtiyac da karla-yamaz.

4.1 Takn

Blge Antalyann lm deerleriyle temsil edilmektedir. Antalyada llen ya frekans deerleri blgenin yalarnn iddetli olduunu gstermektedir. Bu bakmdan zellikle k aylarnda blgedeki yalar yamur olarak dmek-te ve iddeti ilk be dakikada 20.8 mmyi bulmaktadr. Gnlk maksmumda ise 334.5 mmi bulmutur (ekil 10, Tablo 11).

Bu ya verileri blge iin takn riskinin olduunu gstermektedir. Suyun biriktii dere yataklarnda takn olumas kanlmazdr. Ancak arazi kulla-nm ekilleri takn riskini deitirmektedir. Ormanszlatrma yalarn daha hzl bir ekilde akn salamakta ve erozyona neden olurken, ak aa taraflarda takn riskini artrmaktadr. Gemi yllara bakldnda Antalya blgesinde bir ok taknlarn yaand grlmektedir. nceleme alan takn riski altnda olmamasna ramen, bu blgede yaplacak etkinliklerden dolay ak aas taraflarn takn riskinin artaca aktr.

Resim 10. Yredeki bir Sondaj Kuyusu

30


26-Kum Çakıl Antalya

Documents