25 ҚАЗАН ЖҰМА 2013 ЖЫЛ КЕЛЕЛІ МƏСЕЛЕЛЕР ... · 2017-11-30 · Беларусь Кеден одағына жаңа мемлекеттердің мүше

Лəйла ЕДІЛҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан» – Минскіден.

Кеше екі ауқымды шараның а л ғ а ш қ ы с ы , я ғ н и Ж о ғ а р ы Еуразиялық экономикалық кеңестің отырысы Минскіде жаңадан бой көтерген Тəуелсіздік сарайында өтті. Еуразиялық ин-теграцияны дамыту жəне Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің көкжиегін кеңейтуді мақсат тұтқан отырыс аясында күн тəртібіне бірнеше мəселе қойылды. Олардың біріншісі – интеграцияны дамытудың негізгі бағыттары жəне Еуразиялық экономикалық одақ

туралы келісім жобасын əзірлеу барысы туралы болса, екіншісі – Еркін сауда аймағын құру ту-ралы келісім төңірегінде өрбіді. Бұған қоса, кеңес шеңберінде Арменияның Кеден одағына кіру туралы өтініші, «Бəсекелестік туралы» модельді заң, Кеден одағы аумағындағы есірткі мəселесін жүйелеу, Еуразиялық экономикалық комиссияның 2012 жылғы бюджетінің орын-далуы турасындағы жылдық есебі, сондай-ақ, Еуразиялық э к о н о м и к а л ы қ к е ң е с п е н Еуразиялық экономикалық ко-миссия мүшелерінің, олардың отбасыларының өздері жария еткен

кірістері, материалдық игіліктері туралы берген ақпараттарының растығын тексеру жөніндегі ережені бекіту секілді мəселелер қаралды.

Жоғары Еуразиялық эконо-микалық кеңес – Кеден одағы мен Біртұтас экономикалық кеңістіктің ең жоғары үйлестіруші органы. Бұл кеңеске осы ұйымға қатысатын мемлекет жəне үкімет басшы-лары толықтай мүше. Кеңестің бірден-бір міндеті ұйымның атқарушы органы саналатын комиссия ұсынған құжаттарды бекіту болса, мемлекет немесе үкімет басшылары деңгейінде бекітілетін бұл құжаттар арасында халықаралық келісімдердің жоба-лары жəне басқа да интеграциялық үдерісті тереңдетуге бағытталған құжаттар түгелдей дерлік қам-ты лады. Кеңестің шарты бойын-ша құжаттардың жобаларын əзірлейтін комиссия құрамына мүше мемлекеттерден бір-бір өкілден енген. Оларға қойылар талап та ерекше. Себебі, комис-сия құрамына кірген азаматтардың

өкілеттігі премьер-министрдің орынбасары деңгейінде болуы тиіс.

Жоғары Еуразиялық эконо-микалық кеңестің соңғы отырысы былтырғы жылдың желтоқсанында мемлекет басшыларының дең-гейінде жүзеге асқан болатын. Сол отырыста президенттер 2013 жылы үш мəрте кездесуге уағдаласқан еді. Сондықтан да, биылғы жыл-дың алғашқы отырысы 29 ма-мыр күні Астанада өтті. Сол кездегі басқосуды ашқан Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев еуразиялық кеңістіктегі интеграцияның перс-пективасы əр мемлекет үшін маңызды екендігін, ендеше, инте-грация үдерістері барлық тарапқа бірдей тиімділікпен тереңдей түсуі қажеттігін мəлімдеген болатын. Мұндағы айтар ой, көздеген мақсат біреу – ол дербес мемлекеттер өзара ықпалдастыққа ұмтылатын болса, бұл құрылымның тиімділігі мен мүмкіндіктерін бір мемлекет қана емес, баршасы бірдей сезінуі керек.

Сол жиын барысында Қазақстан

Президенті: «Мемлекеттер инте-гра цияға жеке-дара, оқшауланып қол жеткізе алмайтын дүниені иелену үшін барады, ал мұндай жағдайда ықпалдасу үдерісі эво люциялық жолмен, саты-лап жүзеге асқаны абзал. Біз өз күштерімізді біріктіргенде ортақ мүддеге қол жеткізуді көздеп, бұл істі кезең-кезеңмен атқаруға тиіспіз. Бүгінге дейін біз осы жолмен жүріп, алдымен Кеден одағын құрдық, одан Біртұтас экономикалық кеңістікті құруды аяқтауға жақындадық. Алдымызда Еуразиялық экономикалық одақ құру кезеңі тұр», деген еді.

Демек, Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің бүгінгі міндеті Кеден одағы мен Біртұтас экономикалық кеңістікті одан əрі дамыту перспективасы болса, болашақтағы міндеті – Еуразиялық экономикалық одақ құру. Сол себепті де, мемлекет басшылары бұған дейін тұспалданып кел-ген Еуразиялық экономикалық о д а қ қ ұ р у д ы ң м е р з і м і н е қатысты түпкілікті шешімдерін

жария еткен-тін. Мемлекет бас-шылары белгілеген межеге сəйкес, Еуразиялық экономикалық одақ 2015 жылдың 1 қаңтарынан бас-тап іске қосылуы тиіс. Ол үшін 2014 жылдың 1 мамырында мем-лекет басшыларының қарауына Одақтың құрылуы жөніндегі құжаттардың соңғы нұсқасы ұсынылуы қажет. Бұл арқылы интеграцияның келесі сатысын құрудың негіздері қаланып, Кеден одағына мүше мемлекеттер 2015 жылы Еуразиялық экономикалық одаққа еркін қадам баса алады.

Минск төрінде ұйымдасты-рыл ған Жоғары Еуразиялық эко-номикалық кеңес отырысы ая-сында, міне, осы мəселелерді, оның ішінде аймақтық интегра-ция ны дамытудың негізгі бағыт-та ры сынды жəйттер жан-жақты сүзгіден өткізілді. Осы себепті, күн тəртібінде, ең алдымен, Еур-азиялық экономикалық одақ тура-лы келісім жобасын əзірлеу бары-сы талқы таразысына салынды.

Жоғары Еуразиялық эконо ми-калық кеңесінің жиыны Қазақстан,

Беларусь жəне Ресей мемлекеттері басшылары деңгейіндегі шағын құрамдағы отырыспен басталды. Отырыста алғашқы сөзді төр иесі – Беларусь Президенті Александр Лукашенко алды. Ол өз сөзінде күн тəртібінде еуразиялық интеграция-ны дамыту бағыттары бойынша маңызды мəселелер тұрғанын жеткізді. Бүгінгі отырыстың негізгі мəселесі – Еуразиялық экономикалық одақ құру жөнін-дегі келісімді дайындау. Бұл үде-ріс біздің мемлекеттеріміздің интеграциялық бағытта дамуын жеделдету үшін айрықша ма-ңызды. Ал Еуразиялық эконо-микалық кеңістік біздің мем-лекеттеріміздің дамуына ай-тарлықтай дəрежеде ықпал етуі үшін оның архитектурасын да мықтап қолға алуымыз керек. Демек, біз бұған ықпал ете тін жұмыс тетіктерін ретке кел тіріп, жандандырғанымыз жөн. Біз өз мемлекеттеріміздің тə жі ри-бесімен бөлісіп жатырмыз.

(Соңы 2-бетте).

(Соңы 2-бетте).

№239 (28178)25 ҚАЗАН

ЖҰМА2013 ЖЫЛ

Кеше Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаев БҰҰ Бас хатшысының орынбасары, БҰҰ-ның Женевадағы бөлімінің Бас директоры лауазымындағы қызметінің аяқталуына байланысты Бернде Швейцария басшылығымен бірқатар кездесулер өткізді, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының баспасөз қызметі. (Соңы 6-бетте).

Динара БІТІКОВА,«Егемен Қазақстан».

Жыл сайынғы мұндай министр лер конференция-сы Орталық Азия аймақ-тық экономикалық ынты-мақ тастығының саясаты мен оның бағдарламасының стра тегиялық бағыттарын айқындайды. Ал бағдарлама жалпы инфрақұрылымдар бойынша аймақтық жобалар-ды қаржыландыруға, аралық қызметті дамытудың негізгі міндеттерін шешуге арналған.

Негізінен Орталық Азия-ай мақтық экономикалық ынт-ы мақтастығы бағдарламасы Əзербайжан, Ауғанстан, Қазақстан, Қытай, Қырғызстан,

М о ң ғ о л и я , Т ə ж і к с т а н , Өзбекстан, Түркіменстан, Пəкстан сияқты 10 мемлекеттің жəне Азия Даму банкі , Еуропа Қайта құру жəне даму банкі, Дүниежүзілік банк, Халықаралық валюта қоры, Ислам даму банкі, БҰҰ Даму бағдарламасы сияқты 6 көпжақты институттардың əріптестігі болып табылады. Ал аталмыш бағдарламаға биыл біздің ел төрағалық етіп отыр.

Осындай беделді ұйымның Астанада өткен алқалы жиы-нына Қазақстан Үкіметінің басшысы С.Ахметов арнайы қатысып, ашылуында сөз сөйледі.

Сөзін форумға қатысушы-ларға арнаған Үкімет басшысы

стратегия мен сауда, сау да-саттық сая саты жəне энергетика сала сындағы түйінді тұстарды шешу жолдарына бағытталған Ор талық Азия аймақтық экономи ка лық ын тымақтастығы б а ғ д а р л а м а с ы н ы ң м а -ңыздылығына тоқталды. Сондай-ақ, ол Қазақ станның Орталық Азия өңiрiндегi эко-номикасы қарқынды түрде да-мып келе жатқан елдердiң бiрi екендiгiн атап өттi.

Əлемдік экономикадағы жəне сыртқы жағдайлардағы қо лайсыздыққа қарамастан, биылғы жылы Қазақстан эко-но микасының айтарлықтай тұрақты өсімі байқалып отыр ғандығына тоқталған С.Ахметов, ағымдағы жылдың 9 айында Қазақстанның ішкі жалпы өнімі 5,7 пайызға өскенін тілге тиек етті.

Кеше Астанада өткен Орталық Азия аймақтық экономикалық ынтымақтастық бағдарламасының 12-ші министрлер конференциясына Қазақстан Премьер-Министрі Серік Ахметов қатысты.

(Соңы 6-бетте).

Темір ҚҰСАЙЫН,«Егемен Қазақстан».

Еуразиялық ендікке кіретін, тұтастай мемлекетіміз үшін гео-саяси мəні мен маңызы жоғары

шекаралас аймақтың бүгінгі тыныс-тіршілігі қандай? Аға ұрпақ пен бүгінгі буын арасындағы сабақтастық өңірдің одан əрі өркендеуіне нендей ықпалы мен игі əсерін тигізіп отыр? Осынау

көкейкесті мəселелерді екінші немесе үшінші кезектегі іс деп кейінге ысырып тастай аламыз ба? Əрине, ысырып тастай алмаймыз.

Дəл солай болғандықтан да Президент Нұрсұлтан Назарбаев Ақжайыққа сапарының екінші күні қазақстандық қоғамның биік əлемдік өлшемдер деңгейінде қалыптасуына септігін тигізе алатын құндылықтар мен ру-хани мəселелерге назар аудар-ды десек, қателесе қоймаймыз. Руханият əлемінің тамыры да,

табиғаты да мейлінше тереңде. Бүгінгі Қазақстан мемлекеттілігі жағдайында бұл, біріншіден, өткен тарихымызды қастерлеу, аға буын өкілдеріне құрмет көрсету, олардың өмірлік тəжірибелерін егеменді ел мүддесіне орайласты-ра, ыңғайластыра пайдалана білу болса керек.

Елбасының Жайық өзенінің ж а ғ а л а у ы н д а қ ұ р ы л ы с ы аяқталған саябақтың жанында батысқазақстандық ардагерлер-мен кездесіп ой-пікір алмасуға

уақыт табуы – кішілік пен кісіліктің басты көрінісіндей əсер қалдырды. Осы бір сəтте біз халқымыздың: «Ұлық болсаң, кішік бол», деген қағидасы тұп-тура Нұрсұлтан Əбішұлына айтылғандай асқақ та адами сезім ауанын бастан кештік.

Мемлекет басшысының аға ұрпақ өкілдерінен жасыратын ешқандай сыры болған емес. Бұл жолы да Елбасы оларға егемен елімізде атқарылып жатқан ұлан-асыр істер туралы баяндап берді.

Біздің қоғамның артықшылығы – оның ізгілігінде. Адамдарға тұрақты қамқорлық жасалып, үнемі ілтипат білдіріліп тұруында. Осындай адами ізгі ниеттегі жүйелі жұмыстар көріністері Ақжайықта да мол екеніне көзім жетіп отыр. Ең бастысы – бұл аймақтың тату-тəтті тірлігі мен берекелі бірлігі ризашылық сезімін туғызады. Бұл – біздің барлық жеңістеріміз бен табыстарымыздың бастауы. Мұндай жарасымды қарым-қ а т ы н а с т ы о р н ы қ т ы р у д а

өздеріңіздің қосқан еңбектеріңіз қомақты деп есептеймін, деді Елбасы батысқазақстандық соғыс жəне еңбек ардагерлерімен кезде-су сəтінде.

Өз кезегінде самайларын ақ қырау шалған, өңірдің өркендеуі мен дамуы үшін бар күш-қайраттарын сарп еткен қазыналы қариялар да өздерінің Елбасына деген жүрекжарды лебіздерін іркіп қалған жоқ.

Батыс ќаќпаныѕ болашаєы зорЕлбасы Аќжайыќќа екі кїндік сапарыныѕ ќорытындысы бойынша осындай тїйін жасады

Елімізде іске асырылып жатқан экономикалық жаңғырулар мен өзгерістер, түптеп келгенде, азаматтардың əлеуметтік-тұрмыстық деңгейін көтеруге, өмір сапа-сын жақсартуға қызмет жасауға тиіс. Осындай оң ны-шандар ел өңірлерінен де анық байқалады. Соның бірі республикамыздың батыстағы қақпасы – Орал өңірі.

Азия аймаєы – ынтымаќтастыќ алаѕыШвейцария Конфедера ция-

сының Вице-президенті, Феде-рал дық Сыртқы іс тер кеңесшісі (министрі) Дидье Буркхальтер БҰҰ-ның Женевадағы бөлімінің бас тығы лауазымындағы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жұ-мы сы ның нəтижесін жоғары бағалап, оның жаһандық ха-лық аралық орталық ретінде Женеваның нығаюына едəуір үлес қосқанын айрықша атап өтті.

Қ .Тоқаев Швейцария үкіме тіне БҰҰ құрылымдары-на ұдайы жəрдемі үшін алғы сын айтты. Жыл сай-ын БҰҰ жүйесінің онда ған құрылымдары мен кон фе-ренция лары үшін «баспана» ретіндегі ғана емес, күрделі мəселелер мен қақтығыстарды реттеу жөніндегі негізгі алаң ретіндегі Женеваның жаһандық рөлі арта түсуде.

Берндегі екіжаќты кездесулерЎлттар ўйымындаєы ќызметі їшін алєыс

БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун Қасым-Жо март Тоқаевқа жолдаған жеке хатында Қазақстан Парламенті Сенатының Төрағасы болып сайлануы мен құттықтады жəне БҰҰ Бас хатшысының орынбасары, БҰҰ-ның Же невадағы бөлімінің Бас директоры лауазы мын дағы табысты қызметі үшін алғыс айтты, деп ха барлады Қазақстан Рес-пуб ликасы Парламенті Сенатының баспасөз қызметі.

«Сіздің Женевадағы орныңыз ерек-ше болатын. Біріккен Ұлттар Ұйымының бүкіл жүйесіндегі əріптестерім атынан белсенділігіңіз жəне ынтымақшылдығыңыз үшін алғысымызды білдіреміз. Халықаралық қоғамдастық үшін күрделі кезеңде сіз Женеваны халықаралық қызметтің маңызды торабына, БҰҰ-ның жоғары деңгейдегі күш-жігері мен көптеген шараларының орталығына айналдыруға ықпал еттіңіз», делінген БҰҰ Бас хатшысының жеделхатында.

Қ ы з м е т і м е н д о с т ы ғ ы н а ө з і н і ң ризашылығын білдірген Пан Ги Мун Қ.Тоқаевқа жаңа əрі жауапты миссияны жүзеге асыруда ізгі тілектестігін жеткізді.

КЕЛЕЛІ МƏСЕЛЕЛЕР КҐТЕРІЛГЕН КЕЅЕС

Кеше Қазақстан Президенті

Нұрсұлтан Назарбаев Беларусь

астанасында ұйымдастырылған

Жоғары Еуразиялық экономикалық

кеңеске қатысты. Ал бүгін Тəуелсіз Мемлекеттер

Достастығы мемлекет

басшылары кеңесіне қатысатын болады.

Беларусь астанасы халықаралық деңгейдегі екі бірдей ауқымды шараны өткізуге жан-жақты əрі тыңғылықты дайындалыпты. Минскінің көшелеріне жоғары деңгейдегі жиындардың өтетінін айғақтайтын билбордтардың ілінуінен де мұны анық аңғаруға болады. Ал Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңеске жəне ТМД-ға мүше мемлекет басшыларының кеңесіне келер болсақ, саяси маңызы зор оқиғаларды насихаттау үшін 200-ге тарта БАҚ өкілі арнайы тіркеуден өткен екен.

25 қазан 2013 жылwww.egemen.kz2

А л б і з д і ң қ а б ы л д а ғ а н ш е ш і м д е р і м і з Е у р а з и я л ы қ экономикалық кеңістіктің барлық аумағында бірдей орындалуы тиіс. Беларусь Кеден одағына жаңа мемлекеттердің мүше болғанын құптайды. Себебі, мұндай үдеріс Кеден одағының іргесін нығайта түседі. Сол себепті, біздің ұйымның есігі басқа елдерге əрдайым ашық. Ал бұл ұйымға мүше болуға ниет танытып отырған Армения секілді елдерге Қазақстан, Ресей, Беларусь мемлекеттері жүріп өткен жолмен жүруі қажет деп ойлаймын. Ал Украинаға келер болсақ, бұл мемле-кет Кеден одағынан да, болашақта Еуразиялық экономикалық одақтан да іргесін ажыратпағаны дұрыс. Əрине, бұлардың барлығы күрмеулі мəселелер. Демек, біз болашақта да өзіміздің қандай бағытта дамуы-мызды айқындап отыруымыз керек, деді А. Лукашенко.

Келесі кезекте сөз алған Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев кеңес отырысы-на қатысушыларға көрсеткен қонақжайлығы үшін Беларусь мемлекет іне , Президентіне алғысын білдірді. Біздің бүгінгі басқосуымыз əрқайсымыз үшін өте маңызды. Бүгінде интеграция-сыз алға қадам басу мүмкін емес. Себебі, қандай да бір мемлекет бол-сын өзара ықпалдастық орнатпай-ынша, бірлесе іс-қимыл жасамай-ынша, өз мемлекетін алға жылжы-та алмайды. Біз мемлекеттеріміздің ортақ бірлестігінің маңызды тұстары жөнінде көп рет айттық. Біздің елдеріміздің арасындағы тауар айналымы соңғы уақытта а зайды. Мұны экспорттың əлемдік деңгейдегі негізгі тау-арлар бағасының төмендеуімен байланыстыруға болады. Бірақ, бұдан ешқандай қиындықты көруге болмайды деп ойлаймын, деді Қазақстан басшысы.

Сондай-ақ, Н.Назарбаев бүгінгі таңда мемлекеттер алдында тұрған өзекті мəселелерді аттап кет-пей, оларды біртіндеп шешудің жолдарын қарастыру қажеттігін атап өтті. Біз үшін шешілуі тиіс маңызды мəселе – кедендік проце-дураларды мейлінше жеңілдету. Біз құрған Еуразиялық экономикалық комиссияның жұмысы өзара тауар айналымын жандандыру, кез кел-ген кедергілерді жою бағыттарында жұмыс істеуі тиіс. Əрине, қандай да бір проблема туындамай қоймасы анық. Бірақ, оны шешу үшін Еуразиялық экономикалық комиссия, оның мүшелері бар. Сондықтан, олар бір үстел басы-на отырып, кез келген күрмеулі мəселелерді бірлесе шешуі тиіс. Еуразиялық экономикалық комис-сия – Кеден одағы мен Біртұтас экономикалық кеңістік аясындағы жұмыстарды үйлестіру мақсатында құрылған маңызды орган. Оның тағы бір міндеті – мемлекеттер арасындағы ынтымақтастықты

дамытудың жаңа жолдарын қалыптастыру, деді Н. Назарбаев.

Осылай дей келе, Қазақстан Президенті бұл бағыттарда жаңа ұсыныстар келіп жатқанын, алай-да, Кеден одағына, еуразиялық интеграцияға қатысты күн т ə р т і б і н д е т ұ р ғ а н ө з е к т і мəселелерді шешпей тұрып, басқа мəселелерді қолға алу қисынға келмейтінін жеткізді. Комиссия бұл мəселелердің барлығын, олардың жүзеге асырылу уақытын ретке келтіріп отыруы тиіс, деді Қазақстан басшысы бұл орайда.

Өзінің сөзінде Қазақстан Президенті, сонымен қатар, Еуразиялық экономикалық одақ құру мəселесі басты на-зарда тұрғанын атап өтті. 2015 жылдың 1 қаңтарынан бастап Еуразиялық экономикалық одақ құрылатын болады. Келер жылдың мамыр айында біз Еуразиялық экономикалық одаққа қатысты барлық мəселелерді бірлесе оты-рып қарастырып, бір шешімге, тоқтамға келуіміз керек. Біздің алдымызда тұрған шешімдер екі түрлі бөліктен тұрады. Біз Астанада өткен жиын кезінде бұл туралы келіскен болатын-быз. Олар – институттық жəне экономикалық. Біз кез келген мəселені шешуге кезең-кезеңмен келуіміз керек. Егер мемлекет басшылары бір мəселені шешетін болса, комиссия сол мəселелерді орындауды қадағалауы қажет. Яғни, мемлекет басшылары қол қойған келісімдердің барлығы орындалуы керек. Егер, қандай да бір мəселе туралы қиындықтар туындап жатса, комиссия олар ту-ралы бізді хабардар етіп отыруы тиіс. Негізгі талап – кездескен түйткілді мəселені шешіп алып ба-рып алға жылжып отыру. Мəселен, біз мұнайды жəне газды тасымал-дау жөнінде келіскен едік, бірақ ол əлі де орындалмай отыр. Темір жол тарифтері, электр энергиясы

мəселелері де шешілмей келеді. Сондықтан, ақыры бұл мəселелер туралы келісімге келген екенбіз, енді соларды орындайық. Басқа мəселені күн тəртібіне шығармас бұрын осыларды орындайық. Бізді кім асықтырып отыр? Уақыт бар. Біз мемлекеттеріміз арасындағы капитал, жұмыс күші туралы мəселелерді бір жүйеге келтірдік. Енді тауар айналымына қатысты кедергілерді шешу бағытында жұмыс жасауымыз керек, деді Н.Назарбаев.

С о н д а й - а қ , Қ а з а қ с т а н Президенті қазіргі таңда еркін тауар айналымы бəсекелестіктің жағдайы мен тетіктерін қиындатып жібергенін, бұл мəселені ірі инвестициялық жобаларды қолға алу арқылы шешуге болатынын жеткізді. Н.Назарбаев, соны-мен қатар, мемлекеттер алдында тұрған Кеден одағы мəселесін, интеграцияға қатысты кез кел-ген кедергілерді ортақ ұстанымға келу негізінде шешу қажеттігін, Арменияның Кеден одағына қосылу жөніндегі өтінішіне қатысты Қазақстан өз ұсынысын енгізгенін де айтып өтті.

Отырыс аясында сөйлеген сөзінде Н.Назарбаев Қазақстанның Бүкілəлемдік сауда ұйымына кіру мəселесіне де тоқталды. Ол үшін Қазақстан мен Ресейдің Бүкілəлемдік сауда ұйымына мүше мемлекеттер алдындағы міндеттері үйлесім табуы қажет. Қазақстан БСҰ-ға Еуразиялық экономикалық одақ құрылмай тұрып кіруге ниеттеніп отыр. Себеб і , Бүк ілəлемд ік сау -да ұйымына мүше мемлекеттер бұған дейінгі қол жеткізілген келісімдерді қайта қарастырып, нəтижесінде біздің елдеріміздің БСҰ-ға кіруіміз кешеуілдеп кету і мүмкін . Сол себепт і бұл мəселедегі конструктивті ұстаным Қазақстанның БСҰ-ға өтуін тездетіп, Кеден одағы

мен Еуразиялық экономикалық кеңістік жұмысының үзілмеуіне ықпал етер еді, деді Н.Назарбаев.

Ресей Президенті Владимир Путин бүг інде Еуразиялық э к о н о м и к а л ы қ к е ң і с т і к т і ң құқықтық-нормативтік базасы мықтап қалыптасқанын, болашақта бұл бағытта жүйелі жұмыстар жүргізу қажеттігін атап өтті. Бүгінгі келіссөзіміз біз бұдан кейін қалай алға қарай жылжуымыз қажеттігін тағы бір айқындап берді деп ой-лаймын. Бүгінде Кеден одағы мен Еуразиялық экономикалық кеңістік форматына сəйкес келетін интегра-ция сапасының артқанын атап өтуге болады. Еуразиялық экономикалық кеңес еркін тауар айналымын, еркін қызмет түрлерін, еркін капитал мен жұмыс күшін қамтамасыз етуге жұмыс істеуі қажет. Біз энергети-ка, көлік, телекоммуникация сала-лары бойынша еуразиялық жүйені құруды қолға алуымыз керек. Бұл біздің елдеріміз экономикаларының дамуына ықпал етеді. Жалпы алғанда, бүгінде барлық ел-дер интеграция жолымен жүріп келеді. Себебі, интеграция ішкі ресурстарды пайдалануды жəне олардың өсімін қамтамасыз етеді. Біз өз мемлекеттеріміздің əлемдік нарықтағы бəсекелестігін артты-руды ойлауымыз керек. Себебі, біз бірге күш біріктіргенде мықты боламыз жəне кездескен ғаламдық қиындықтарға қарсы тұра аламыз. Соңғы 3 жыл ішінде Кеден одағы өзінің тиімділігін көрсетіп берді. Біздің кəсіпорындарымыздың арасындағы байланыстарымыз нығаюда. Экспортымыздың көлемі де ұлғайып келеді. Мəселен, Кеден одағының сыртқы нарықтағы тауар айналымы күн санап қарқын алуда. Соңғы 8 ай ішінде бұл көрсеткіш 604 млрд. долларды құрады. Бүгінде Кеден одағына əлемдегі экономи-касы мықты елдердің бірі Үндістан да қызығушылық танытып отыр. Жақында Үндістанның премьері

менің бүгінгі өтіп жатқан жиында Кеден одағымен еркін тауар айна-лымын жүргізу жөніндегі келісімге олардың қатысу мүмкіндігін күн тəртібіне қоюымды сұрады. Мен Үндістан нарығының əлемдік экономикадағы орнын ескере оты-рып, бұл мəселені назарда ұстау қажет деп есептеймін. Ал қазіргі таңдағы əлемдік экономиканың жал-пы қарқынының бəсеңдеуін ескере отырып, біздің «үштігіміздің» көрсеткіші қанағаттанарлық, көңіл қуантарлық деңгейде деп ойлаймын. Мəселен, Кеден одағы мен Еуразиялық экономикалық кеңістік аясындағы тауар айна-лымы қаңтар-тамыз айларын-да 2 пайызға көтерілді. Əрине, əлемдік экономиканың дағдарысы біздің елдерімізді де айналып өткен жоқ. Бұл қиындықтардан шығу үшін біз интеграцияны одан əрі тереңдете түсуіміз керек. Тауар мен қызметтердің ортақ нарығын, бизнестің тетіктерін жандандырып отыруымыз қажет. Ресей осындай бағыт ұстанғанды қалайды, деді В. Путин.

Қазақстан, Ресей жəне Беларусь мемлекеттері басшыларының 2 сағатқа созылған шағын құрамдағы отырысына бұдан кейін Қырғызстан, Украина, Армения жəне Тəжікстан мемлекеттері бас-шылары келіп қосылды. Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің бұл отырысына Кеден одағына мүше мемлекеттер басшыларының еуразиялық интеграцияға, оны дамыту жол-дарына қатысты айтқан пікірлері мен ұсыныстары қайта қаралып, талқыдан өтті.

Жоғары Еуразиялық эконо-микалық кеңес отырысының қорытындысында Қазақстан, Беларусь, Ресей басшыларының қатысуымен журналистерге арналған баспасөз мəслихаты өтті. Онда сөз алған Беларусь Президенті А.Лукашенко жиын барысында

Еуразиялық экономикалық одақ құруға байланысты нақты ұсыныстар айтылып, шешімін таппай жүрген мəселелерді қайта қарастыруға айрықша назар аударылғанын атап өтті. Жиын барысында қызу пікірталас жүрді. Бұл пікірталастардың барлығы е у р а з и я л ы қ и н т е г р а ц и я н ы дамытуға, Біртұтас экономикалық к е ң і с т і к а я с ы н к е ң е й т у г е ықпал етеді деп ойлаймыз. Біз Арменияның Кеден одағына қосылу туралы ұстанымдары мен өтініштерін қуаттаймыз. Яғни, біз кез келген мемлекеттің Кеден одағына кіру ниетін қолдаймыз. Себебі, бұлардың барлығы Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес жұмысына жаңаша серпін береді. Біз ешкімге есігімізді жауып отырған жоқпыз. Еуразиялық экономикалық кеңістік – үлкен ауқымдағы нарық. Ол елдердің экономика-сын жандандыруға мүмкіндік береді. Бір сөзбен айтқанда, біз интеграцияны тереңдетуді одан əрі де басшылыққа алатын бо-ламыз, деді өз сөзінде Беларусь Президенті.

Ресей Президенті В.Путин өз кезегінде Жоғары Экономикалық кеңес отырысында интегра-цияны дамыту, Еуразиялық экономикалық кеңістік көкжиегін кеңейту үшін жаңа бағыт-бағдарлар белгіленгенін, бұлардың барлығы тауар, капитал, жұмыс күшінің еркін айналымын жақсартуға, мемлекеттер алдындағы кез келген кедергілердің түйінін тарқатуға ықпал ететінін атап өтті. Біз Еуразиялық экономикалық одақ құрудың жолдарын жан-жақты қарастырдық. Бұған қоса, энергетикалық, көлік жүйелерін құру, ұлттық, экономикалық, құқықтық базалар тетігін жақсарту мəселелерін де күн тəртібіне қойдық, деді В.Путин.

Қ а з а қ с т а н П р е з и д е н т і

Н . Н а з а р б а е в Е у р а з и я л ы қ экономикалық одақ құру тура-лы келісім жобасы жан-жақты талқыдан өтіп, бұл жобаны келер жылдың мамыр айында мақұлдау қажеттігін атап өтті. Біз Кеден одағына мүше мемлекеттер арасындағы тауар айналымын арттыруымыз керек. Бұл орайдағы кедергілер түгелдей жойылуы тиіс. Кейде біз қабылдаған шешімдер толықтай орындалмай жатады. Сондықтан, бұл бағыттардағы жұмыстарды жүйелендіру қажет. Яғни, белгілі бір деңгейде тепе-теңдік сақталуы шарт. Біздің қаржылық жүйеміз, сақтандыру жүйеміз əртүрлі. Осы себепті, біз осылардың ішінен өзімізге ең тиімдісін таңдап, бекітуіміз керек. Арнайы жұмыс тобын құрып, өз жұмыстарымызды одан əрі жалғастыратын боламыз, деді Н.Назарбаев.

Əрине, Қазақстан Президенті атап айтқандай, интеграциялық жол – күрмеуі сан салалы, ұңғыл-шұңғылы көп жол. Бұл жол түрлі бөгеттерден «ақыл» тетігін іске қосып өтуді талап етеді. Сол себепті де, мемлекет басшыла-ры еуразиялық интеграцияның д а м у ы н Е у р а з и я л ы қ о д а қ құру негізінде жүйелі етуді күн тəртібіне шығарып отыр. Қазақстан Президенті Н.Назарбаев өзінің 2012 жылғы Жолдауында да XXI ғасырдың жаһандық қауіп-қатерлеріне еуразиялық инте-грацияны тереңдетумен қарсы тұруға болатынын айтқан еді. Яғни, Еуразиялық экономикалық одақтың құрылуы жалпыаймақтық тұрақтылықтың, экономиканың бəсекеге қабілеттілігін арттырудың негізгі факторы болмақ.

Жоғары Еуразиялық эконо-микалық кеңестің мемлекет бас-шылары деңгейіндегі келесі оты-рысы биылғы жылдың желтоқ сан айында Ресей астанасы – Мəскеу-де өтеді.

(Соңы. Басы 1-бетте).

– Нұрсұлтан Əбішұлы, біз Сіздің қай кезде де əріден ойлап, тереңнен толғап, кеңінен пішетін қасиетіңізді мақтан тұтамыз. Бəріміздің ортақ мекеніміз – Қазақстанның болашағына кем де-генде алдағы 40-50 жылдың биігі мен бедерінен көз тастап, нақты стратегиялық міндеттерді айқындап бергеніңізге сүйсінеміз. Ең бастысы – Сіз үлкенді сыйлап, оған қашан да шексіз құрмет көрсете білесіз. Тұтастай ел азаматтары алдындағы парызыңыз бен қарызыңызды ұмытпай, ел-жұртпен емен-жарқын жүздесуге уақыт тауып отырасыз. Дəл осы сəттегі Сіз бен біздің үнқатысуымыз да алдыңғы пікірімнің дəлелі. Елдің бағы мен болашағы үшін қашан да аман-сау жүріңіз. Ғұмыр жасыңыз ұзақ болсын, – деді Елбасымен кездесу сəтінде есімі елге елеулі ақсақал, соғыс жəне еңбек ардагері Иван Гапич.

Кездесуге қатысушылар, сондай-ақ, Мем лекет басшысының хал-жағдайына қызығушылық танытып, көңіл күйі ту-ралы сұраған еді. Оған Нұрсұлтан На-зарбаев жымия тұрып былай деп жауап қайтарды: Бұл барлық бірінші бас шы-лардың, барлық президенттердің ба сын да-ғы жағдай – адамдарға қашанда мемлекет басшыларының хал-жағдайын, ден саулығы қандай екенін білу қызық көрінеді.

Нұрсұлтан Назарбаев атап көрсеткен-дей, құдайға шүкір, өзінде бəрі дұрыс.

– Х а л ы қ м е н і 2 0 1 6 ж ы л д ы ң желтоқсанына дейін сайлады, сол кезге дейін жұмыс істейміз, одан əрі не бола-тынын көре жатармыз, – деді Президент.

Бүгінде Орал қаласының Жайық өзені жағалауындағы «Жеңіс алаңы» тұсы адам танымастай өзгерген. Оның бұрынғы қалалық жағажай жағындағы бөлігінде құрылысы аяқталып келе

жатқан демалыс саябағы мұнда тұрғындардың еркін де алаңсыз дема-луы үшін тағы бір айрықша нысанның тұсауы кесілгелі тұрғанынан хабар береді. Қайталанбас кескін-келбеті бар бұл тамаша демалыс орны құрылысын Хайдар Қощанов басқаратын «Болашақ» ЖШС-нің құрылысшылары жүргізген. Биылғы көктемде осы «сақалды» құрылыс жөнінде газетімізде «Басталды да тасталды» деген сын мақала да жарияланғанын айта кетудің орайы келіп тұр. Бұл ретте орынды сынға дер кезінде құлақ асқан қала, облыс əкімдерінің парасаттылығына тəнтіміз.

Айтайын дегеніміз, осындай көңілді көкке, қиялды қияға шаптыруға əсерін тигізе алатын ерекше мүйісте Орал

қаласының əкімі Алтай Көлгінов Президент Нұрсұлтан Назарбаевқа ба-тыс қақпаның таяудағы тактикасы мен алыстағы стратегиясы жөнінде баяндап берді. Атап айтқанда, 2030 жылдарға қарай Орал қаласының тұрғындары 500 мыңға жетеді деп күтілуде. Сондықтан орталық көшелердегі бүгінгі əкімшілік ғимараттарды қаланың бос, шеткі аймақтарына қарай ауыстыруға тура келеді. Қазірдің өзінде Оралда тұрғындарды жұмыспен қамтудың кең ауқымды бағдарламасы жасалуда, деді қала басшысы Нұрсұлтан Əбішұлына.

Батыс қақпаны көркейту мен одан əрі дамыту жөніндегі ұсыныстар мен тілектер Елбасы тарапынан қолдау тапты.

Бүгінде елімізде Мемлекет басшы-сы белгілеп берген «Қолжетімді бас-пана-2020» бағдарламасына сəйкес ре-спублика өңірлерінде жаңа құрылыс алаңдары өркен жайып келеді. Баспасөзде бұған дейін хабарланғанындай, Орал өңірінде Отанымызда баламасы жоқ жас отбасыларға арналған тұрғын үй жобасы жүзеге асуда. Оны об-лыс орталығындағы «Ақжайық-Жас отау» ЖШС жүргізуде. Елбасы Батыс Қазақстан облысына сапарының екінші күні осынау бюджеттік-инвестициялық жобаның жай-күйімен танысты. Бұл жөнінде Мемлекет басшысына аталған құрылым директорының орынбасары Айнұр Медеуова баяндап берді.

Мəселенің мəнісі мынада. Жас

отбасыларға арналған тұрғын үй құрылысына қажетті қаражат облыстық бюджеттен бөлінеді. Осы үйден пəтер алуға өтініш берген жас отбасылар үш жыл уақыт аралығында баспананың жалпы құнының 50 пайызын төлеуге тиіс. Ал қалған 50 пайызын өтеу үшін оларға жеңілдетілген несие берілмек. Бір ескеретін жайт – пəтер алудан үміткер жастардың белгілі бір жұмыс орны болуы қажет. Орал қаласында мұндай тұңғыш үйдің құрылысы 2008 жылдың тамы-зында аяқталған. Бұдан кейінгі кезектегі тұрғызылатын тұрғын үйлерге алғашқы пəтерлерді сатудан түскен қайтарымды қаражат жұмсалатыны – «Жас отау» жобасының басты ерекшелігі.

Жайық жастары өз өңіріндегі аталған жобаның өкіл əкесі Елбасының өзі деп есептейді. Бұлай болатын жөні де бар. Егер, жас отбасыларға арна-лып тұрғызылған алғашқы үйдің лен-тасын жоғарыда айтылғандай, осыдан бес жыл бұрын Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі қиған болса, осылай демегенде не деуге болады. Қазір бұл үйдің тұрғындары қарыздарынан толық құтылған. Сөйтіп, пəтерлер өздерінің меншігіне басыбайлы көшкен.

Ж а с о т б а с ы л а р ғ а а р н а л ғ а н сыңғырлаған жаңа 108 пəтерлік үйдің біріне кіріп танысып шыққан соң, Елбасы осы жерге жиналған тұрғындарға Қазақстандағы қолжетімді баспананың бүгінгі жай-күйі туралы айтып берді. Яғни , Мемлекет басшысы атап көрсеткендей, бүгінде елімізде жалға берілетін үйлерге сұраныс өсіп келеді. Сонымен бірге, қазақстандықтар ара-сында жеке меншік үй салу үрдісі де арта түсуде. Бұған «Тұрғынүйжинақбанкі» АҚ арқылы тұрғындарға несие беру тұтқасы пайдаланылуда. Бұған қоса, соңғы жылдары мыңдаған қазақстандықтар

тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық жүйесі арқылы өз үйлері мен пəтерлерін жаңғыртуға қол жеткізуде. Оның көлемі 7-8 миллион шаршы метрді құрайды, деді бұдан əрі Елбасы.

– Менің Батыс Қазақстан облысына сапарым аяқталды. Енді мен Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің отырысына қатысу үшін Минскіге ұшып барамын. Ресей Федерациясының бірқатар өңірімен шекаралас жатқан Батыс Қазақстан облысы үшін инте-грация мəселесі өзекті болып сана-лады. Облыс тұрғындары өзара са-уданы жандандыруды, адамдар мен капиталдың еркін қозғалысын қамтитын өздері үшін тиімді мəселелерді тікелей сезінеді. Бүгінгі жағдайда экономикалық интеграцияның объективті қажеттілік екенін тағы да қайталаймын, – деді Қазақстан Президенті.

Мемлекет басшысы интегра ция-лық үдерістер қазірдің өзінде тұрақты өсім көрсетіп отырған облыс дамуының қосымша факторы екенін жеткізді.

– Кейбір көрсеткіштер жөнінен облыс республикадағы жетекші өңірлер ара-сында келеді. Мектепке дейінгі жəне орта білім беру саласында жақсы көрсеткіштер қамтамасыз етілген. Əлеуметтік ны-сандар, жолдар салынуда, газданды-ру жұмысы жүргізілуде. Осының бəрі облыста лайықты жұмыстар жасалып жатқанын білдіреді. Сонымен қатар, мен атап өткен кемшіліктер де бар. Оларды түзету керек. Өңірдің тұрғындарына мен шын жүректен табыс жəне бақ-береке тілеймін, – деді Нұрсұлтан Назарбаев сапарының қорытындысында.

Батыс Қазақстан облысы.-----------------------------------------

Суреттерді түсіргендерС.БОНДАРЕНКО, Б.ОТАРБАЕВ.

(Соңы. Басы 1-бетте).

Батыс ќаќпаныѕ болашаєы зор

КЕЛЕЛІ МƏСЕЛЕЛЕР КҐТЕРІЛГЕН КЕЅЕС

25 қазан 2013 жыл www.egemen.kz 3

ҮКІМЕТҮКІМЕТ

1

ПРЕЗИДЕНТ ТАПСЫРМАЛАРЫ ҚАЛАЙ ОРЫНДАЛУДА?

ҚОЛЖЕТІМДІ ТҰРҒЫН ҮЙ

«Тұрғын үй жағдайларымен қамтамасыз ету маңызды әлеуметтік про-блема болып қалып отыр. «Қолжетімді тұрғын үй-2020» Бағдарламасының орындалуы елеулі өкпе-реніштер туындатуда. Көптеген отбасылардың төлем қабілеттерінің төмендігіне байланысты оған қатысуға жағдайлары келмей отыр. 5 млн. теңге көлемінде заим алған қатысушы 150 мың теңге төлеуі тиіс. Сонымен бірге, Тұрғынүйқұрылысжинақбанкі басшылары мен олардың туыстарының Бағдарлама шеңберінде жеңілдікті бағалармен пәтерлер алған фактілері бар».

Н.Ә.НАЗАРБАЕВ

БАҒДАРЛАМА БОЙЫНША САЛЫНҒАН ПӘТЕРЛЕРДІ БАНК БАСШЫЛАРЫ МЕН ОЛАРДЫҢ ТУЫСТАРЫ АРАСЫНДА БӨЛІСКЕ

САЛУҒА ЖОЛ БЕРМЕУ ЖӨНІНЕН ҚАБЫЛДАНҒАН ШАРАЛАР

Банк басшылары мен олардың отбасылары үшін «ҚОЛЖЕТІМДІ ТҰРҒЫН ҮЙ» бағдарламасына қатысуға шектеу ЕНГІЗУ (бірінші кезекте директорлар кеңесі, басқарма мүшелері, банк филиалда-ры директорлары мен басқарушы директорлар).

Бағдарламаның өзінің қағидаттарына бағдарламаға әлеуетті қатысушылардың ЖЫЛЖЫМАЙТЫН МҮЛКІНІҢ ЖӘНЕ ТҰРҒЫН ҮЙ ЖАҒДАЙЫН ЖАҚСАРТУ ҚАЖЕТТІЛІГІНІҢ БОЛМАУЫ сияқты факторлар ескерілетіндей өзгерістер енгізуге БАСТАМАШЫЛЫҚ ЖАСАУ. Мемлекеттік бағдарлама бойынша тұрғын үйді оған анағұрлым мұқтаж адамдар алуы тиіс.Бағдарламаға әлеуетті қатысушылардың табыс деңгейлері бойынша ШЕКТЕУЛЕР ЕНГІЗУ. Жоғары еңбекақылар алатын және рынокта дербес тұрғын үй алуға қабілетті азаматтардың қатысуына шектеу қойылады.

Мемлекеттік бағдарламаға қатысушыларды тіркеуге ТАЛАПТАР ҚОЙЫЛАТЫН БОЛАДЫ. Белгілі бір өңірде тұрғын үй алу үшін қатысушы ол өңірде 2 жылдан кем тұрмауы тиіс.

БАНК ҚЫЗМЕТІНІҢ МӨЛДІРЛІГІН АРТТЫРУ ЖӨНІНДЕ ҚАБЫЛДАНАТЫН ШАРАЛАР

Бизнес үдерістерге автоматтандыру ЕНГІЗУ.

Банктің веб-сайтында өзіңнің тұрғын үй алу кезегіңнің тәртібі туралы ақпарат АЛУЫҢА БОЛАДЫ. Азаматтарды тәуелсіз бақылаушылар ретінде сатып алушылар пулын қалыптастыру жөніндегі комиссияға енгізу мүмкіндіктері қарастырылуда.

Банктерде қызмет көрсету САПАСЫН ЖАҚСАРТУ, мемлекеттік бағдарламаға қатысу мүмкіндіктері туралы тұрғындардың ақпараттануын арттыру.

«Бәйтерек» холдингі банктегі кезектердің ЖАЙ-КҮЙІН АНЫҚТАУҒА, сондай-ақ маркетингтік стратегияны өзгертуге НИЕТТІ.

– Жеңіс Махмұтұлы, министрліктің «Қазақстанның көліктік инфра-құрылымын 2020 жылға дейінгі дамы-ту бағдарламасы» əзірленіп жатқанын білеміз. Бұл құжаттың мұның ал-дындағы осыған ұқсас құжаттардан айыр машылығы қандай?

– Бұл құжатта ауқымды іс-шараларды жүзеге асыру көзделген, яғни бағдарлама Қазақстанның көлік жүйесінің бəсекеге қабілеттілігін, еліміздің транзиттік əлеу-етін арттыруға, жаңа жұмыс орындарын ашуға, сонымен бірге, көлікте қызмет

Қазақстан энергетикасының соңғы жылдардағы өрісті өркендеуі саладағы ұлттық кадрлар біліктілігінің өсуімен, тəжірибесінің толысуымен сабақтаса өріліп келе жатыр. Міне, егемен еліміздің электр энергетикасы саласының дамуы-на барлық саналы ғұмырын ар-нап келе жатқан осындай білікті мамандардың бірі – кəсіби инженер-энергетик Қаныш МОЛДАБАЕВ. Ол 1987 жылы Павлодар индустриялық инс титутын инженер-электрик мамандығы бойынша үздік дип-ломмен тəмамдағаннан кейін еңбек жолын қарапайым электр слеса-рынан бастап, еліміздің энерге-тикасы саласындағы ірі компа-ния басшыларының бірі ретіндегі еңбекпен есею жолынан өтті.

Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

Уақыт – құдірет. Өмір өлшемдерінің бəрі уақытқа тəуелді. Ол жазбайтын жара, ол шешпейтін жұмбақ жоқ. Тіршіліктің күрмеуі күрделі талай түйіндері уақыт атты құдіреттің алдында тайғанақтық танытып, тайсақтап шыға келеді. Иə, Қаныш Тəңірбергенұлының тəуелсіз Қазақстанның энергетикасының кешенді түйіндерін шешуге үлес қосып келе жатқанына ширек ғасырдың өрмегі ауып-ты. Содан бері қаншама су ақты, алақұйын заман шіркін талай-талай төңкеріс те əкелді, өзгеріс те əкелді. Кешегі бар құрлықтың алтыдан бірін алып жатқан алып державаның темірдей тəртіпке

тəуелді қуатты энергетикалық жүйесі ыдырап, егемендікке ие болып, жеке-жеке бөлінген елдердің еншісіне берілді. Одақтың бірегей энергетикасынан бөлінген тəуелсіз Қазақстанның, бүгінгі əлем таныған қуатты Қазақстанның əлеуетті экономикасының локомотиві болған энергетикалық саланың жеке жүйесін қалыптастыру, тұрақты тұғырын жасау, осы маңызды салада Қаныш жауапты қызмет атқарған жылдардың үлесіне тиді.

Осыдан оншақты жыл бұрын, сонау бір ғасыр тоғысында Қаныш Молдабаев Энергетика жəне минералдық ресурс-тар министрлігінің электр энергетика-сы басқармасының бастығы қызметінде жүріп, егемен еліміздің энергетикалық саласын қайта құру, дамыту жəне оның нормативтік базасын жетілдіру мəселелерімен жан-жақты айналыс-ты. «Қазақстан Республикасы электр энергетикалық саласын дамытудың

2 0 0 7 - 2 0 1 5 жылдар ғ а а рн ал ғ ан шараларының жоспарын» жасауға белсенді атсалысты.

Ол, 2007 жылы «KEGOС» акционерлік қоғамында «Солтүстік ЖЭЖ» филиа-лы ның директоры жəне 2009 жыл-дан 2011 жылға дейін «KEGOС» АҚ-тың Ұлттық электр желілерін дамыту департаментінің директоры қызметтерін атқарған кезінде егемен еліміздің энергетикалық саласының бірегей электр энергетикалық жүйесін қалыптастыруда білікті маман, талабы терең жетекші ретіндегі табандылығымен танылды. Электр қуаты бойынша тапшылық көріп, энергетикалық жүйе бойын-ша көрші мемлекеттерге тəуелді бо-лып келген Қазақстанның оңтүстік облыстарын отандық бірегей электр жүйесіне қосып, тəуелділіктен шығару мақсатында «Солтүстік – Қазақстанның Оңтүстігі» 500 кВ транзиттік 2-ші же лісінің құрылысы» атты ірі жоба жүзеге асырылды. Тарихта тұңғыш рет Қазақстан Республикасының Бірың ғай электр энергетикалық жүйесін қалып-тастырудағы осы кешенді жұмыс тар-ды іс жүзіне асыруда Қаныш Тəңір бер-генұлының қомақты қолтаңбасы қалды.

Еліміздің энергетикалық қауіпсіздігін жəне Қазақстанның Бірыңғай энерге-тикалық жүйесінің сенімді жұмысын қамтамасыз ету мақсатында Қаныш Молдабаевтың тікелей қатысуымен іс жүзіне асырылған кешенді мегажо-балардың маңызы мен тиімділігі зор. Бұл ретте, ел энергетикасының даму-ына қуатты қарқын берген «ҰЭЖ-ді жаңғыртудың ІІ кезеңі», «Мойнақ ГЭС-інің қуатын іске қосу», «Қазақстан ҰЭЖ-ге қуаты 500, 200 кВ «Алма» қосалқы

стансасының құрылысын салу» атты жо-баларды ерекше атап өткен жөн.

Иə, таңдауынан таймай бір сала-да ширек ғасырдан астам табан ау-дармай еңбек ету, тек еңбек етіп қана қоймай, энергетикалық саланың əлеуетін арттыруға өлшеусіз үлес қосу кəсіби жоғары біліктіліктің, нағыз азаматтық табандылықтың белгісі болса керек. Қаныш Тəңірбергенұлының саналы ғұмырындағы ғибратты еңбек жолы – азаматтық таңдауға, адамгершілік парызға адалдықтың шынайы үлгісі. «Əке көрген оқ жонар» дегендей, бұл таңдаудың тамыры терең, қайнары тұнық.

Қанышқа өнегелі өмір мектебінің алғашқы ұлағатын дарытқан ардақты əкесі Тəңірберген Нұрышұлының ғибратты ғұмыр жолы болды. Міне, сексеннің сеңгіріне иек артса да күні бүгінге дейін «Баян-Су» ЖШС-нің тізгінін берік ұстап келе жатқан Тəңірберген ақсақалдың өмірлік өнегесі Қаныштың бойына берік дарыды. Сонау 1958 жылы Павлодар облыстық мелиоративтік су шаруашылығында инженер-гидротех-ник болып еңбек жолын бастаған жоғары білімді маман Тəңірберген Нұрышұлы 55 жыл бойы таңдаған мамандығынан таймай, өңірдегі су шаруашылығының өркендеуіне өзіндік үлесін қосуда. 1967 жылы «Павлодармелиорация» тресінің бас инженері, 1969 жылы Баянауыл аудандық су құрылысы басқармасының бастығы қызметтерін атқарған ол за-ман өзгеріп, «балапан басына, тұрымтай тұсына» кеткен тоқсаныншы жылдардың өтпелі кезеңінде «Баян-Су» ЖШС-ін құрды. Аумалы-төкпелі күрделі уақытта ол кəсіпорынның бұрғылау машина-ларын, бульдозерлер, жүк жəне басқа

мамандандырылған техникалары мен жабдықтарын сақтап қалды. Бүгінде Тəңірберген Нұрышұлы басқаратын серіктестік кəсіпкерлік қозғалыстың соқпа-ғын салып, халыққа қызмет көрсетудің жаңа түрімен танылуда. Сонымен бірге, Тəңірберген отағасы бар ғұмырын бала оқытуға арнаған өмірлік қосағы Марқама Тағайқызы екеуі құрған шаңырақта 55 жылдан бері береке мен бірліктің шуағын шашып, бес бала мен немерелерінің шаттығын қызықтап келеді.

Əке ұлағатының тұнығынан сусын-даған Қаныш та жастай таңдаған мамандығына адалдығын танытты. Ол жоғары білім алып келгеннен кейін алғашқы еңбек жолын бастаған Баянауыл аудандық электр желілерінде он бес жылға жақын табан аудармай еңбек етіп, қатардағы электр слесарынан жоғары аудандық электр желілері акционерлік қоғамының президенті дəрежесіне көтерілді. Жас маман төл ұжымындағы осы бір еңбекпен есею жылдарында тəрбие берген, мамандықтың қыры мен сырына баулыған білікті тəлімгерлерден үлгі алды. Солардың бірі де бірегейі алғашқы тəлімгер-жетекшісі, Баянауыл аудандық электр желілерінің басшы-сы Зейнолла Мұсабеков болатын . Қаныштың осы бір мағыналы еңбек жо-лында өзіндік өнегесін дарытқан тағы бір тұлға Баянауыл ауданының əкімі Кенже Кеңесбаев еді. 1999 жылдың өлара кезеңінде Кенже Сəдуақасұлы Баянауыл ауданына əкім болып тағайындалды. Елдің тұралап бара жатқан тұрмысын көтеру үшін ол жергілікті азаматтарды жанына топтастырып, жарғақ құлағы жастыққа тимей еңбек етті. Сол жылдар-да ол еңбегімен елге танылған Қанышты

да қатарына тартып, байланыс, көлік жəне көлік жолдарын қадағалайтын, əкімнің орынбасары етіп бекітті. Күрделі кезеңде Баянның іргесін сетінетпей аудан əкімінің орынбасары ретінде бес жыл жемісті еңбек еткен Қаныш Тəңірбергенұлы кəсіби таңдауына адалдығынан таймай 2004 жылы Энергетика жəне минералдық ресурстар министрлігінің электр энер-гетикасы басқармасының бастығы бо-лып ауыс ты. Міне, осы кезеңнен бас-тап тəжірибелі энергетиктің егемен еліміздің əлеуетті энергетикалық сала-сын қалыптастыру жолындағы қайта құруларды іс жүзіне асырған жемісті қызмет жолы жалғасты.

«Жақсымын деп мақтанба, халық айтпай, батырмын деп баптанба, жау-ға шаппай» демекші, тізгін ұста ған ұл дарымызды атқарған ісіне қарай баға лайтын елміз ғой. Ендеше, бүгін-де Қазақстанға қажетті электр энер-гиясының 37,4 пайызын өндіретін, 63 535 шақырымға созылған электр тарату желілері мен 5 794 шақырым кабельдік электр жүйелерін басқаратын «Самұрық-Энерго» акционерлік қоғамының даму жөніндегі атқарушы директоры болып қызмет атқаратын Қаныш Молдабаевтың жарты ғасырға жалғасқан ғұмыр жолын-да егемен елдің тəуелсіз энергетика-сын нығайту мақсатындағы азаматтық қажыр-қайратына тəнті боламыз. Осы жемісті еңбегі үшін ол Қазақстан Республикасының жəне ТМД-ның «Еңбек сіңірген энергетигі» құрметті атақтарына ие болды. Баян елінің жүгін көтеріп, өзі құрған серіктестігін сексен жасқа дейін сенімді басқарып келе жатқан Тəңірберген Нұрышұлындай əкеден ұлағат ұққан Қаныш еселі еңбекпен бірге туған жер, егемен еліне деген сүйіспеншілігін де үкілеп келеді. Ал ата-дан балаға ұласқан ұлағат тəлімін Қаныш пен Айтжамал Тұрсынқызының өнегелі шаңырағынан өрбіген Айнұр, Олжас, Айғанымдардың жалғастыратыны сөзсіз.

Таѕдаєан іске адалдыќ

Жолдар жаѕартыла бермекЖолдар жаѕартыла бермекКөлік жəне коммуникация министрлігінің жауапты хатшысы

Жеңіс ҚАСЫМБЕКПЕН əңгіме көрсету сапасы мен қауіпсіздікті арттыруға бағытталған. Сондай-ақ, əзірленіп жатқан құжат ұлттық сапа стандарттарының енгізілуін көздейді.

– Сонда қандай ұлттық стандарттар енгізілетін болады?

– Айталық, жолаушылар тасыма-лы ұлттық стандарттарға сəйкес қызмет көрсетіп, жаңа автовокзалдар мен авто-бекеттер, теміржол вокзалдары, аэро-дромдар салынып, қолданыстағылары қайта жаңартудан өтетін болады. Атап айтсам, 2020 жылға қарай қалалар мен аудан орталықтарында жаңа 10 автовок-зал мен 50 автобекет, ал село мен ауыл-дарда жолаушыларға қызмет көрсететін пункттер, қалаларда такси тұрақтары салынбақ. Бұдан тыс, 2014-2020 жыл-дар аралығында республикалық маңызы бар жолдардың 11 320 километрін қайта жаңарту жұмыстарымен қамту көзделген. Халықаралық 6 көлік дəлізін қайта жаңғыртуды аяқтау жоспарлануда.

– Автовокзалдар мен автобекет-терден бөлек, еліміздегі кейбір темір жол вокзалдары мен əуежайлардың да жағдайы сын көтермейді. Бағдарламада бұл мəселе қарастырылған ба?

– Əрине, қарастырылған. Қазақстанның көл ікт ік инфрақұрылымын 2020 жылға дейін дамытудың мемлекеттік б а ғ д а р л ам а сы а я сын д а в о к з а л шаруашылығын жаңғырту шаралары қолға алынды. Жекелей алғанда, жылдың басынан бері 80 вокзалға күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде. Бұл жұмыстарды ағымдағы жылдың қазан-қараша ай-ларында аяқтау көзделуде. Ал, алдағы жылы тағы 38 вокзалға күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу жоспарланған. Соның ішінде Астана мен Алматы жəне Көкшетау, Қарағанды қалаларының теміржол вокзалдарын қайта құрылымдау жұмысы да келесі жылы қолға алынбақ. Ал, 2017 жылға дейін еліміздегі барлық əуежайлар халықаралық стандарттарға

сəйкестендірілетін болады. Бүгінде 11 əуежайдың ұшу-қону жо лақтары, 9 тер-минал жаңартудан өтті. Биыл Тараз əуежайының ұшу-қону жолағын қайта салу жұмысы аяқталмақ. Сондай-ақ, ЭКСПО-2017 көрмесіне дайын дық аясында Астана жəне Алматы қала-ларындағы əуежайлардың жолаушы-лар терминалының өткізу мүмкіндігін арттыру туралы шешім қабылданды. Бұдан басқа жергілікті əуе желілері аэродромдарының желісін дамыту да көзделіп отыр.

– Қазіргі күні қалааралық ба ғыт-тардағы автобустардың көбі ескі. Ав-тобус паркін жаңалау қарастырылған ба?

– Бұл бағытта министрлік бірқатар іс -шараларды қолға алды . Өткен жылы қабылданған қаулыға сəйкес, тасымалдаушылар 3 жылға дейінгі мерзімде пайдаланылған автобустарды елге кедендік баж салығынсыз əкелу мүмкіндігіне ие болғанын айта кету керек. Бұл еліміздің автобус паркін жаңартуға айтарлықтай септігін тигізуде. Бұдан басқа, ресми тасмалдаушылардың қатары да артты. Автовокзалдарды ұлттық сапа стандарттарына сəйкестендірудің жоспа-ры əзірленіп, тиісті жұмыстар жүргізілуде. Жолаушылар тасымалының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жерсеріктік навигация негізінде электронды диспет-черлеу жүйесі бүгінгі күні еліміздің 9 өңірінде жүзеге асырылуда. 2015 жылға қарай бұл технология еліміздің барлық өңірлерінде қолданылатын болады. Бұдан басқа, теміржол көлігіндегідей, қалааралық жəне халықаралық бағыттарға қатынайтын автобустарға билетті элек-тронды жүйе арқылы сатуды енгізуді жос-парлап отырмыз.

– Жоғарыда құжаттың Қазақ-станның транзиттік əлеуетін арттыруға да бағыт талғанын айтып өттіңіз. Бұл бағытта қандай шаралар атқарылатын болады?

– Бағдарламаны əзірлеудегі тапсыр-малардың бірі Қазақстан арқылы тран-зиттік жүк тасымалын 2020 жылға қарай 2 есеге, ал 2050 жылға қарай 10 есеге арттыру болып табылады. Бағдарламаны жүзеге асыруда «SILK WIND» (Қытай – Түркия, Шығыс Еуропа) жобасы бо-йынша инфрақұрылымды дамытудың маңызы зор екенін айтып өткен жөн. Атап айтқанда, Достық стансасын дамы-ту, «Қорғас – Шығыс қақпа» Арнайы экономикалық аймағында құрғақ жүк

портын құру жоспарлануда. Бұдан тыс, Ақтау теңіз портында құрғақ жүкке арналған 3 терминалдың құрылысы мен паромдық парк құру да жоспарда бар. Сондай-ақ, тасымалдың барлық түрлері бойынша көлік үдерісін автоматтандыру көзделуде.

Өздер ің і з б ілес і здер , салмақ өлшеудің автоматтандырылған жүйесін іске қосып жатырмыз. Бұл сыбайлас жемқорлық көріністерін жоюға септігін тигізбек , себебі , көліктік бақылау қызметкерлері мен жүргізушілердің

тікелей өзара жүздесуі болмайды. Жүк көлігінің салмақ параметрлері автомат-ты түрде анықталады. Оның салмағы рұқсат етілген мөлшерден артық болған жағдайда автокөлік иесіне айыппұл са-лынады. Бұл жүйе жүк жеткізу уақытын қысқартып қана қоймайды (орташа жүру жылдамдығы сағатына 17 километрден 60-70 километрге дейін артады), сонымен бірге, тасымалдың өзіндік құнын азайтып, жолдардың сапасын сақтауға мүмкіндік береді. Бүгінгі күні салмақ өлшеудің автоматтандырылған 11 жүйесі тестік тəртіпте жұмыс істеп тұр. Жалпы, бақылау аркаларының саны 80-ге жеткізіліп, қазіргі күні жүк автокөліктерінің ағынын бақылауды 30 пайыз ғана қамтып отырған барлық стационарлық бекеттер жабыла-тын болады.

– Транзиттік əлеует туралы айтқан екенбіз, осы орайда «Ғасыр жоба-сы» аталған, «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» халықаралық көлік дəлізінің құрылысы барысына да тоқталып өтсек.

– Жобаны жүзеге асыруға 2009 жылы кіріскенімізді көпшілік біледі. Бүгінде құрылыс жұмыстары бес об-лыста жүргізілуде . Олар Ақтөбе , Қызылорда, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан жəне Алматы облыстары. Құрылыс жұмыстарымен 1 854 километрді құрайтын 23 учаске қамтылған. Жобаны іске асыра бастағаннан бергі уақытта «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» халықаралық транзиттік дəлізінің қазақстандық учаскесінің 1 613 километрі аяқталды. Өткен жылы «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» халықаралық транзиттік жобасының 700 км. учаскесінде жол қозғалысын аштық. Биыл дəліздің 806 километр жол қозғалысын ашу жос-парлануда, бүгінгі күнге автожолдың 724 километрі салынды. Қазақстандық учаскедегі құрылыстың толық аяқталуы жəне пайдалануға берілуі 2015 жылға жоспарланған. Жоба барлық халықаралық

стандарттарға сəйкес салынуда, жолдың жартысы I техникалық санатқа сəйкес 4 жолақты, ал, Қызылордадан Ақтөбеге дейінгі бөлігі II техникалық санатқа сай 2 жолақты етіп салынуда. Бүгінгі күні магистраль құрылысына 10 мың бірлік техника мен 35 мың адамның жұмысқа тартылғанын айтып өту керек. Оның ішінде шетелдік мамандардың саны 500 адамды ғана құрайды, қалғандары жергілікті тұрғындар.

«Батыс Еуропа – Батыс Қытай» халықаралық көлік дəлізінің маңызды учаскесінің бірі – «Алматы – Қорғас» тас-жолы екені белгілі. Бүгінгі күні мердігер компаниялар анықталып, келісімшартқа қол қойылды. Құрылыс компаниялары жұмысқа кірісіп кетті.

– Биыл көпшілік көптен күткен, проблемалы «Астана-Теміртау» жəне «Астана-Павлодар» жолдарында құрылыс жұмыстарын бастадыңыздар. Тегіс жолдармен қашан зулайтын бо-ламыз?

– Өздеріңіз білесіздер, Мемлекет бас-шысы автожол саласында үш: Орталық –Оңтүстік (Астана – Қарағанды – Балқаш – Қапшағай – Алматы), Орталық – Шығыс (Астана – Павлодар – Семей – Қалбатау – Өскемен) жəне Орталық – Батыс (Астана – Арқалық – Торғай – Ырғыз – Шалқар – Бейнеу – Ақтау) бағытындағы жобалардың құрылысын бастауды тапсырған бо-латын . Елбасының тапсырмасынан кейін жолдарды жаңартудың жобалау-сметалық құжаттамасын əзірлеуге бірден кірістік. Əрине, жол салу өте күрделі про-цесс. Қай жерде көпір салу қажет, жол өтпелерінің орындарын, жол айрықтарын белгілеп алу керек. Кейбір учаскелердегі дөңес жерлерді тегістеу керек дегендей мəселелерді де шешу қажет.

«Орталық – Оңтүстік», «Орталық – Шығыс» бағыттары бойынша жоба-ны жүзеге асыру ағымдағы жылы қолға алынды. Құрылыс жұмыстары 2 шілде күні «Астана – Теміртау» жəне «Астана – Павлодар» бағыттарында басталды. Аталған жолдар I техникалық санатқа сəйкес 4 жолақты болады. «Астана – Теміртау» жолы туралы айтатын бол-сам, қазіргі күні 22 километрде құрылыс жұмыстары жүргізілуде, жақын уақытта 21 км. құрайтын учаскесінің мердігері анықталған соң, дайындық жұмыстары басталады. Қалған 126 км . бойын-ша жобалау-сметалық құжаттамасын əзірлеуді ағымдағы жылдың соңына дейін аяқтап, келер жылы магистральді құрылыс жұмыстарымен толығымен қамтамасыз етуді жоспарлап отырмыз. Ал, «Астана – Павлодар» жолы туралы айтсам, бүгінгі күнге 37 км. құрайтын учаскесінде жұмыстар басталды. Жақында 22 км. құрайтын учаскесінде жұмыс жүргізетін мердігер анықталды. Қалған учаскелер бойынша жобалау-сметалық құжаттамасы əзірленуде. Ол жұмысты келер жылдың ба-сында аяқтаймыз деп жоспарлап отырмыз. Жалпы, 2014 жылы «Астана-Павлодар» жолының барлық 413 километрі құрылыс-монтаж жұмыстарымен толығымен қамтылмақ. Ал, бұл жұмыстарды аяқтау 2016 жылға жоспарланған.

– Əңгімеңізге рахмет.

Əңгімелескен Динара БІТІКОВА,

«Егемен Қазақстан».

25 қазан 2013 жылwww.egemen.kz4

ҮКІМЕТҮКІМЕТ

Қазақстан Республикасының Үкіметі www.government.kzІшкі істер министрлігі www.mvd.kzҚорғаныс министрлігі www.mod.kzҚоршаған ортаны қорғау министрлігі www.eco.gov.kzБілім және ғылым министрлігі www.edu.gov.kzСыртқы істер министрлігі www.mfa.kzДенсаулық сақтау министрлігі www.mz.gov.kzКөлік және коммуникация министрлігі www.mtk.gov.kz

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі www.enbek.gov.kzҚаржы министрлігі www.minfin.kzӘділет министрлігі www.minjust.kzТөтенше жағдайлар министрлігі www.emer.kzМәдениет және ақпарат министрлігі www.mk.gov.kzАуыл шаруашылығы министрлігі www.minagri.kzЭкономикалық даму және сауда министрлігі www.minplan.kz

Мұнай және газ министрлігі www.memr.gov.kzИндустрия және жаңа технологиялар министрлігі wwww.mit.kzСтатистика агенттігі www.stat.kzСпорт және дене шынықтыру істері агенттігі www.mts.gov.kz2

ОРТАЛЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ ИНТЕРНЕТ-САЙТТАРЫ:

Нұрбол ƏЛДІБАЕВ,«Егемен Қазақстан».

«Еңбек етсең емерсің» деген даналықты берік ұстанып, уақытпен санаспай еткен еңбегінің жемісін көріп отырған жандар Жетісуда да баршылық. Аграрлы өңірде қарапайым тұрғындар еңбегі жануының бір себепшісі мем-лекеттен ауыл шаруашылығы құрылымдарына дер кезінде түрлі жеңілдік термен шағын несие берілуі болып отырғаны анық.

Нақты өмірден мысал алсақ, Талғар ау-даны, Рысқұлов ауылының тұрғыны Ерлан Халықовтың қорасындағы бүйірлері торси-ып, желіндері сүтке тола сыздаған сиырла-рын, бақшасында сап түзей өсіп əбден піскен алмұрттарының əне-міне үзіліп түсуге шақ қалғанын, ауласында түрлі қажеттілікті өтеуге сақадай сай тұрған шағын тракторла-рын көрудің өзі бір ғанибет! Себебі, бұл адал еңбектің өтеуі.

Рас, бəрі бірден үйлесе қойған жоқ. Алғашында ауылшаруашылық құрылымда-рына несие берілетіндігін теледидардан естіп, ертесінде аудандық əкімдікке барып мəн-жайды сұрастырғанында несие алу үшін қажетті құжаттар тізімі қолына тиген-тін. Заңнама талабына сай əрекет етіп «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасы бойынша мал шаруашылығын дамыту мақсатында небəрі бір айдың ішінде Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қорынан 2,9 млн. теңге несие алды. Сол қаржысына сатып алған ірі қара малының саны 16-ға жеткенде күнделікті тірлікке бой суытпай тереңірек ойланып, қатардағы əр сиырдан күніне 10-12 литр сүт сауғанша күніне 30 литрден астам майлы сүт беретін сүт бағытындағы «Алатау» тұқымды сиыр сатып алуға шешім қабылдаған еді.

Сол ойы ұтымды болып, сатып алған асыл тұқымды малын күтімге алып баға білгендіктен сүтті тұқымды сиырларынан күніне 30 литрге дейін сүт сауады. Сиыр сауу арнайы аппаратпен жүргізіледі. Өнімін алматылық сүт зауытының қызметкерлері күніне екі рет арнайы келіп алып кетеді. Сол зауыт шаруашылықты тоңазытқышпен, сүттің майлылығын анықтайтын құрал-жабдықтармен қамтығаны тағы бар.

Құнтты шаруа бау-бақшаға да назар ау-дарып, 3,7 гектар жер телімінде алма, алмұрт

ағашын, сондай-ақ, 1 гектар жерге картоп өсіреді. Шаруашылықтың жұмысын отбасы-мен жабылып атқару байырғы əдеті.

«Мемлекет тарапынан берілген несие бізге өте жақсы көмектесті. Енді ше, банк-терден берілетін несиенің өсім пайызы өте жоғары. Оның үстіне олар қалалық жерде тіркелгендіктен кепілдік талап етеді. Ал ауыл шаруашылығын қолдау қоры 6 пайыз өсіммен 4,5 жыл мерзімге 3 миллион теңгеге дейін не-сие береді. Оның тағы бір артықшылығы бір жылға дейін сол қаражатыңды айналымға шығарып алуға мүмкіндік беруі болып отыр.

Сондықтан қазір мен алған несиемнің тек пай-ызын ғана өтеп отырмын. Ал негізгі қарызды бір жылдан кейін төлей бастаймын», – дейді Ерлан Халықов.

Шаруа, сүт өндірушісі жəне мемлекеттік құрылымдардың қатысуымен сүттің тауар-лы өндірісі Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры қызметінің жаңа бағыттарының бірі болып табылады. Осыған байланысты қор

қызметкерлері сүт өндірісінің кластерлік жо-басын əзірлеп, қанатқақты режімде Қарағанды облысында енгізуде. Асыл тұқымды мал са-тып алатын шаруаларға жеңілдетілген не-сиелермен қатар, мемлекеттік субсидиялар қарастырылғанын айта кеткен жөн.

Талғар ауданындағы шаруашылықты жу-ырда ғана «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ басқармасының төрағасы Нұрмұхан Сарыбаев арнайы келіп көріп, жарты жылдан бері «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасы аясында шағын несие берумен айналысып жатқан қор республика бойынша 5

мыңға жуық ауыл тұрғынына10 млрд. теңгеден астам несие берсе, соның 813,4 млн. теңгесі жетісулық 445 жобаға берілгенін тілге тиек етті. Бұл қуана құптарлық жайт. Өйткені, мем-лекет тарапынан бөлініп жатқан қаражаттың қарапайым тұрғындарға дер кезінде беріліп əрі өзіндік пайдасын келтіретіндігі елді қуантады.

Алматы облысы.

Аталған меморандум кəсіп -орындағы ұжымдық келі сім-шарттың орнына қабылданды.

– ССКӨБ кəсіподағының қызметі кəсіпорынның мыңдаған қызметкерлерімен тығыз бай-ланыс ты, – дейді кəсіпорын пре-зиденті Мұхамеджан Турдахунов. – Кəсіп одақ өте маңызды жəне сенімді серіктес екендігін уақыт көрсетті. Өте күрделі мəселелерді шеш кенде де басшылық пен кəсіп-одақ əрқашан ортақ келісімге ке-луге ұмтылады. Соның арқасында біз кəсіпорынды сақтап қалып, өндіріс көлемін өсіріп жатырмыз, болашаққа сеніммен қараймыз.

Жаңа құжат қызметкердің əлеуметтік кепілдерінің тізімін кеңейтті. Мысалы, əйелдердің

Бақберген АМАЛБЕК,«Егемен Қазақстан».

Көкшетауда Көлік жəне ком му никация вице-министрі Азат Бектұровтың қатысуымен құрылысы түгел қайта жаңғыр-тылған əуежай кешенінің ашылу салтанаты өткізілді.

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың тапсырмасымен жүзеге асырылған жоба 2010 жылы қолға алынып, екпінді құрылыс ор-нында 8,3 миллиард теңге қаржы игерілді. Осының нəтижесінде ұшу-қону жолағы 2850 метрге ұлғайтылып, жолаушылар термина-лы сағатына 200 адамды қамтитын қуатқа ие болды. Терминал екі телеско пиялық траптан тұратын ұшаққа отырғызу галереясымен,

кез келген ауқымдағы жүк авто-матты түрде тексерістен өткізіліп, фито-зоо-санитарлық бақылау жүйесімен қамтамасыз етілген. Мұнда жолаушыларға қажетті қолайлылықтардың бəрі қарасты-рылыпты. Аэровокзалда бес би-лет кассасы, ақпараттық жəне хабарлау қызметі , VIP жəне CIP залдары жұмыс істейді . Əуежайдың жүк интерэскоптары мен транспортерлері, техникалық бағыттағы құрылғылары, жанар-май блогы, зертханалық аспап-тар шетелдің озық фирмаларынан жеткізіліп, толық қуатында жұмыс істеп тұр.

Көкшетаудағы заманауи əуежай кешенінің іске қосылуы астаналық облыс тұрғындары үшін ғана емес, бүкіл еліміз үшін елеулі оқиға саналады,

Оңдасын ЕЛУБАЙ,«Егемен Қазақстан».

Жақында Шығыс Қазақстан облысы əкімінің бірінші орынбасары Ермек Көшербаев ақпарат құралдары өкілдерімен брифинг өткізіп, Кенді Алтайдағы серпінді жобалар, индустрия-ландыру картасына енген құрылыстардың жай-күйі, «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасының орындалуы, жалпы эконо-мика жайлы ойларын ортаға салды.

– Елбасы Н.Назарбаев жақында ғана ел эко-номикасын алға бастайтын серпінді жобалардың орындалуының көп ретте сөз жүзінде қалып қоятынын, шын мəнінде, тұсауы кесілген кейбір ғимараттардың жұмыс істемейтінін сын тезіне алды. Абырой болғанда, мұндай кемшіліктер бізде орын алған жоқ, сыннан қорытынды шығару үшін резервтер мен мүмкіндіктерді тиімді пайдаланғанда ғана діттеген межеден шыға аламыз, – деді облыс əкімінің бірінші орынбасары.

Қазақстанның индустрияландыру картасы-на өңірден жалпы құны 651,8 миллиард теңге болатын 53 инвестициялық жоба енгізілді. Егер бұл жобалар іске асқанда жаңадан 25 мың жұмыс орны ашылады екен. 2010 жылдың ба-сынан 2013 жылдың бірінші жартыжылдығына дейін жалпы құны 197,9 миллиард теңгенің 33 инвестициялық жобасы пайдалануға беріліпті. Осы уақыт ішінде 8,2 мың жұмыс орны ашылған. Өңірдегі түсті металлургияның алыптары – «Казцинк», «Өскемен титан-маг-ний комбинаты», «Үлбі металлургия зауыты»,

«Шығыс Қазақстан мəшине жасау зауыты» АҚ-тар мен басқа да бірқатар кəсіпорындарда үдемелі жобалар жүзеге асты. «Азия-Авто» зауытының кең ауқымды құрылысы бастал-ды. Өңір басшысы Б.Сапарбаевтың тапсырма-сымен жаңа зауыттың құрылыс алаңына 306 гектар жер телімі бөлініп, ол жерде 600 мил-лион теңгенің құрылыс-монтаж жұмыстары атқарылмақ. Қазір зауытта көліктердің 20-дан астам түрі шығарылуда. Ол толық қуатына ен-генде кəсіпорында 12 мың адам жұмысқа тарты-лып, облыс бюджеті жыл сайын миллиардтаған теңгемен толығып отырмақ. Осыдан бірер күн бұрын өңірге Қаржы жəне Ауыл шаруашылығы министрлері Б.Жəмішев пен А.Мамытбеков келіп, еліміздегі тұңғыш құс етін тереңдетіп өңдейтін жаңа зауыттың ашылуына қатысты. Бұл жоба да еліміздің индустрияландыру кар-тасына енген. Құс етін өңдеу арқылы одан шұжықтың жүзден астам түрі шығарылып, оны көрші мемлекеттерге экспортқа шығару міндеті тұр.

Е.Көшербаевтың айтуынша, ағымдағы жылы 8 жоба жүзеге асыпты. Атап өтерлік жайт, инновациялық өнім өндіру бойынша аймақ ел көлемінде бірінші орынды иеленген, себебі, мұнда еліміз бойынша өнімнің төрттен бірі шығарылады екен. Жыл басынан бері 105 мың шаршы метр баспана пайдалануға берілді. Биыл іске қосылған 11 əлеуметтік нысанның ішінде 7 мектеп, мəдени орталық, спорт модульдері, емхана мен ауруханалар бар.

ӨСКЕМЕН.

2013 жылғы 24 қазанда Астана вокзалынан «Жолаушылар тасы-малы» АҚ жасақтаған «Тұлпар-Тальго» вагондарынан құралған «Астана-Атырау» бағытындағы №19/20 «Атырау» жүрдек пойы-зының екінші құрамы аттанды.

Жаңа пойыздың қатынау мерзімділігі – күнара. Астанадан Атырауға дейінгі жол 22 сағат 57 минутты, Атыраудан Астанаға дейінгі уақыт 22 сағат 15 минут-ты құрайды.

Пойыздың жаңа құрамы

27 вагоннан тұрады, оның 22-сі жолаушылар тасымалдауға бейімделген, 2-уі «Гранд» са-натты (екі орындық люкс), 2-уі «Бизнес» санатты (екі орындық) жəне «Турист» санатты (төрт орындық) 18 жолаушы вагоны. Сондай-ақ, 3 техникалық, 1 ва-гон бар мен 1 мейрамхана ваго-ны бар.

«Гранд» санатты вагондардың бірі мүмкіндігі шектеулі аза-маттарға арналған жəне кез келген биіктіктегі платформадан вагон

ішіне енуге мүмкіндік беретін арнайы көтергіш құрылғымен жаб дықталған. Купеде душ, сани-тар лық желі, арнайы жаб дық тал-ған есіктер, жолсерікті шақы ру нүктесі қарастырылып, жолау-шыларды отырғызу жəне түсі-руге ыңғайландырылып дə ліздер кеңейтілген.

«Тұлпар-Тальго» вагонда-ры жоғары жайлылыққа, жеңіл конструкцияға ие жəне Қазақ-стан ның ауа райы өз гешеліктеріне бей імделіп, қазіргі заманның

зама науи технологияларын пай-далану арқылы жасалған. «Тұл-пар-Тальго» вагондары энер-гиямен қамтамасыз етет ін орталық жүйе, ауа баптағышпен, қауіпсіздікті бақылаудың элек-тронды жүйесімен қамтылған.

Атап өтер жайт, жүрдек ба-ғыт тардың жіберілуі жолдағы уақытты 1,5 есеге қысқартады. №19/20 пойыздың жіберілуі Ас тана стансасынан Атырауға дейінгі жолды (1 839 км.) 33 сағат-тан 22 сағатқа қысқартады.

«Егемен-ақпарат».

Раушан НҰҒЫМАНБЕКОВА.

Жақында Ядролық физика институтында «Ядролық жəне радиациялық физика» деп аталатын тоғызыншы халықаралық конференция өтті. Конференция аясын-да Азиядағы ядролық əріптестікке байланысты форум FNCA кеңесі өзінің жұмысын жүргізді. Жиынға орай Қазақстанға Германия, Италия, АҚШ, Ресей, Қытай, Жапония сияқты 26 елден 200 ядрошы ғалымдар мен эколог мамандар қатысты. Конференцияда ЭКСПО-2017 көрмесінің маңыздылығы жайлы Ұлттық ядролық орталықтың бас директоры, ғалым Ерлан Батырбеков баяндама жасап, Қазақстан бой-ынша жылдам нейтрондағы энергияның дамуына тоқталып өтті. Еліміз Токамак КТМ термоядролық реакторы мəселелері жөнінде əлемнің озық елдерімен ғылыми əріптестікке қол жеткізуде. Радиациялық экология проблемасы да жиыннан тыс қалмады. Елбасының ұсынысымен ядролық медицина дамып

келеді. Адам денсаулығын емдеп, өмірін ұзартуда ғалымдардың жаңалықтары Астана, Алматы, Семей, Қарағанды, Ақтөбе қалаларындағы радиациялық медицина саласын ілгерілетуге мүмкіндік туғызып отыр. Семейдегі онкологиялық диспансер мəселен, брахитерапия жəне КТ-стимулятор аппараттары-мен дəл қазіргі уақытта қамтамасыз етіліп, 2014 жылы магнитті-резонансты томограф сияқты басқа да маңызды жабдықтарға қол жеткізбек. Бұлардың барлығы да ядролық радиациялық физика мен медицинаның тығыз байланыста дамуы деп атап өтті жиынға қатысқан «Невада-Семей» халықаралық антиядролық қозғалысының вице-президенті Сұлтан Картоев. Сондықтан Қазақстандағы атом энергети-касы саласы ЭКСПО-2017-ні адам тіршілігіне аса қажетті тың жаңалықтарымен қарсы алуға дайында-лу үстінде.

СЕМЕЙ.

«Алтынай» шаруа қожалығының жетекшісі Алихан Ақманбетовтің есімі батысқазақстандықтарға жақсы таныс. Төрт түлік мал өсіріп ауыл ды көл-көсір табысқа кенелткен ол Қаратөбе ауданындағы Қалдығайты ауылының əлеуметтік дамуы-на да өз үлесін қосуда. Сөйтіп, іскер жігіт, жақында 250 адамға арналған жаңа тойхана салып, іске қосты. Өзінің айтуынша, ол

Ветеринарлыќ Ветеринарлыќ ќызмет «Нива» ќызмет «Нива» кґліктеріне ие болдыкґліктеріне ие болды

Семейдегі ветеринарлық мекемелер-ге қала маңындағы 12 ауылдық округке қызмет көрсету үшін «Нива» маркалы жаңа автокөліктер табысталды. Қаланың орталық алаңында өткен салтанатты рəсімге қатысқан «Семей қалалық ветеринария жəне фитосани-тария қызметі» КМК директоры Амангелді Мұсамбаевтың айтуынша, 2012 жылдан бас-тап ветеринарлық қызмет саласын Қазақстан жоғары дəрежеге көтеріп, дамыту үстінде. Соған орай республикалық бюджеттен қаржы бөлініп, 12 автомобиль сатып алынған. Көліктердің іші арнайы жарақтандырылған. Мал дəрігерлері үшін терможəшіктер бар. Онда бактериялық материалдар мен арнайы хирургиялық құралдар сақталады. Бір көліктің құны 1 млн. 786 мың теңге тұрады. Біреуі Курчатов қаласына арналса, қалғандары Абыралы, Алғабас, Қараөлең, Знаменка, Ново-Баженово, Приречный, Иртышский, Озёрка, Ақбұлақ, Жиеналы, Ертіс жəне Жазық ауылдық округтеріне қызмет етуге жіберіледі. Ветеринарлық қызметті жақсарту үшін қалалық мəслихаттың шешімімен 10,5 млн. теңге бюджеттен бөлінген. Енді ол ақшаға ауылдарда ветбекеттер ашылып, олар құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілетін болмақ.

«Егемен-ақпарат».

Заманауи Заманауи əуежай кешеніəуежай кешені

Маѕызды жаѕалыќтар кїтілудеМаѕызды жаѕалыќтар кїтілуде

Еѕбек адамыныѕ ґмірі їшінЕѕбек адамыныѕ ґмірі їшін

декреттік демалысқа шыққанға дейінгі қосымша ақылы дема-лысы 18 күннен 24 күнге дейін ұзартылды. Сонымен қатар, жыл сайын кəсіпорын ардагерлеріне ар-налып «Рассвет» емдеу-сауықтыру ор т а лығына 1 2 0 жолдама беріледі. Басшылықтың сөзінше, өндіріс көлемінің өсіміне қарай

əлеуметтік пакет те кеңейтіледі.– Ұжымдық келісімшартқа қол

қою – кəсіпорын өміріндегі елеулі оқиға, – деп атап өтті «ССКӨБ» АҚ кəсіподақ басшысы, облыстық мəслихаттың депутаты Татьяна Шерстобитова. – Еліміздегі ең үздік кəсіподақ дəрежесін сақтап қалу үшін барлық күш-жігерімізді жұмсаймыз.

Меморандумға қол қою сал-танатты жағдайда басшылық пен кəсіпорын бөлімшелеріндегі кəсіподақ өкілдерінің қатысуымен өткізілді. Зор ықыласпен қабыл-дан ған жаңа құжат жемісті жұмысқа негіз болмақ.

«Егемен-ақпарат».

Жақында Рудный қаласында қол қойылған мемо-рандум ENRC корпорациясының құрамындағы Соколов-Сарыбай тау-кен өндірістік бірлестігінің қызметкерлеріне арналған əлеуметтік бағдарламалардың ауқымын кеңейтті. Құжатқа бірлестіктің бірінші басшысы Мұхамеджан Турдахунов пен кəсіпорын кəсіподағының төрайымы Татьяна Шерстобитова қол қойды.

Кəсіпкердіѕ кґмегіКəсіпкердіѕ кґмегі

тойхананың ішкі жабдықтарын сатып алуға 4 милион 400 мың теңге қаржы жұмсапты. Қазір мұнда 4 адам тұрақты жұмыс істеуде.

Рафхат ХАЛЕЛОВ.

Батыс Қазақстан облысы,Қаратөбе ауданы,Қалдығайты ауылы.––––––––––––––––––––––

Суреттерді түсірген автор.

Сїттен бўлаќ аєызєанСїттен бўлаќ аєызєан

Жаѕа вагондар жолєа шыќтыЖаѕа вагондар жолєа шыќты

Жўмыста тўрыс болмайдыЖўмыста тўрыс болмайды

деді Көлік жəне коммуникация вице-министрі Азат Бектұров. Барша қауымды президенттік ірі жобаның табысты жүзеге асыры-луымен құттықтаймын. Қазақстан Үкіметінің жуырдағы қаулысымен осынау айрықша маңызды нысанға халықаралық мəртебе берілді. Бұл халықаралық əуежай Қазақстан Республикасының маңызды көлік инфрақұрылымы саналады деп айта аламыз. Сондай-ақ, заманалық талаптарды толық қамтитын ны-сан Ақмола облысының дамуы-на, курортты өңірдің көркеюіне қалтқысыз қызмет етеді деп сенеміз.

КӨКШЕТАУ.

25 қазан 2013 жыл www.egemen.kz 5 Алаштың ардақтысы

Мырзатай ЖОЛДАСБЕКОВ.

Қазақтың халық ретінде сақталып қалуына аянбай қажыр-қайрат жұмсаған Төле би Əлібекұлы табиғатынан дарын-ды туған, халқының ақындық, шешендік өнерінен құмарын қандырған, кеудесі алтын сандық, көкірегі ояу, терең кісі болған. Ел арасындағы билікке ерте араласып, əділдігімен, шешендігімен, тапқырлығымен халқын тəнті еткен. Төле би – түп-тұқиянынан, ата тегінен билік үзілмеген, көсілгенде – көсем, шешіл генде – шешен, қалың елдің қайғы -сын жұтып, қамын жеген, қара қылды қақ жарған, басына бақ қонған, қызыр дарыған, қаралы, жаралы жұртына тірек, пана болған, еліне сөзі ем болған, жұр -тына сөзі жөн болған, ақылы дария кен болған, ханға да, қараға да тең болған, сөйлеп бір кетсе сел болған, көңілі түссе көл болған кемеңгер, дала данышпаны, ақылман, данагөй, халық көсемі.

Төле бидің атасы Құдайберді би – Есім ханның заманында ханның оң тізесінде отырған оңқайы, қазақтың бір қанаты Үйсін ұлысының ұлыс бегі – биі болған кісі.1620 жылы Есiм хан Алтын ханмен, Ноғай ордасымен бiрiгiп, отыз мың қолмен ойратқа шабуыл жасағанда, қара Ертіс бойында өткен осы соғысқа арғын Ағынтай, алшын Жиембет, қо-ңырат Алатау, шапырашты Қарасай батыр лармен бірге Құдайберді би де қа -ты сады. Əкесі Əлібек те əділдіктің туын жықпаған, елдің сөзін ұстаған би еді.

Төле би Əлібекұлы 1663 жылы дүниеге келген. Гомердің қай топырақта туғанына гректің жеті қаласының та-ласатыны секілді, əлі күнге дейін Төле бидің қай жерде туғаны жөнінде де ғылыми дəлелденген нақты де-рек жоқ. Шапырашты Қазыбек бек Тауасарұлының «Түп-тұқияннан өзіме шейін» атты кітабында бабамыздың Арқастың астындағы Алакөлде, Көктұма деген кішкентай өзеннің тұныққа құяр сағасында туғаны айтылады. Кейбір де-ректерде, Қазығұрт тауына жақын, Бадам өзенінің сол жағындағы Бəйтік деген елді мекенде дүниеге келген десе, біраз зерттеушілер Шу өңіріндегі Жайсаң жай-лауында туған дейді. Төле биге қатысты айқындалатын мəселенің бірі осы.

Десе де, Арқастың да, Шыңғыс ханның атала рының атымен аталатын Баян Жүрек, Қапалдың да Төле бидің ата қонысы екенін ешкім теріс дей алмайды. Жанту-Жарылқамыс ілгеріден осы Арқас пен Шымбастың арасын көшіп-қонып жол қылады екен. Кейін бұл өңір Төле би жайлауы аталып кеткен.

– Сонша алысқа неге көшесіз, өзіңіз туған Арқастың бауыры жетпей ме? – дегенде, Төле би:

– Ол жақта бабам Бəйдібек жатыр, мұнда оның əкесі Қараш жатыр, – дейді екен.

Əлібек би де кезінде бірде Арқасты, бірде Лепсі өзенінің бойын мекендейді.

Əрине, ол кездегі алмағайып, ала-сапыран заман бабаларымыздың туған жерінде табан тіреп, өмір сүруіне мұрша берген жоқ. Жаугершілік заманда қазақ жел айдаған қаңбақтай, бірде батыстан, бірде шығыстан шығып жүрді. Қазақ жерінің қай қиырына барсаң да мұндай тарихи мысалдарды көптеп кездестіруге болады.

Бүкіл саналы ғұмырын елінің елдігі мен бірлігіне арнаған Төле бидің та-рих сахнасына шыққан кезі – ел ылаң, дүние топалаң болған, жылқы ысқырса – желдікі, айдаса – жаудікі болып тұрған; қазақтың аузынан қақпақ, басынан тоқпақ кетпеген; қылыш – қынабынан, қанжар қынынан суырылған; найза бел-деуден шешілген, бес қаруын асынған; ат үстінде күн көрген, аптада белін шеш-пеген; пыран киіп, пырақ мінген; іргеден Жоңғар хандығы бой көтеріп, айбынды күшке айналып үлгерген беймаза шақ бо-латын. Мұндай ахуал, əсіресе, Ресей мен Қытайды қатты алаңдатып, бүйірлеріне шаншудай қадалған еді. Олар қайткен күнде де Қазақ пен Жоңғар секілді ат жалында өскен көшпелі екі елді бір-біріне айдап салу, шағыстыру арқылы өз діттегендеріне жетуге тырысып бақты.

Бір сөзбен айтқанда, қазақ халық ретінде тарих та қала ма, жоқ па деген сұрақ көзі ашық, кө кі регі ояу дала да-нышпандарын дөңбекшітумен бол ды.

Сырттан төнген қауіпті сұңғы ла-лықпен сезген Төле би Орта жүздің төбе биі Келдібекұлы Қазыбекпен, Кіші жүздің төбе биі Байбекұлы Əйтекемен бірге Тəуке ханның тұсында Түркістан қаласын орталық қылып, үш жүздің ұлыстарын бір шаңырақ астына ұйыстыруға, сөйтіп, бірегей Қазақ хандығын нығайтуға, жоңғар шапқыншылығына қарсы бауырлас қырғыз, қарақалпақ, өзбек халықтарының одағын құруға бағытталған шараларды жүзеге асыруға белсене қатысады.

Күлтөбеде күнде жиын өтіп, Хан кеңесі, Билер кеңесі өмірге келеді. Ақылдастар алқасындағы қырғыз бен қарақалпақ билерін былай қойғанда,

бүкіл алты Алаш түгіл, 170-тей рудан тұратын үш жүздің басын біріктіру оңай болмайды. Десе де, Төле бас тап, Қаз дауысты Қазыбек пен Əйтеке қош тап, Ордабасыда халық жиынының ма құл-дауымен болашаққа сенім нығая түседі. Əбілқайыр хан қазақтар қосынына Бас сардар болып сайланады.

Төле бидің ақыл-парасаты «Ақтабан шұбы рынды, Алқакөл сұлама» кезін -

де анық көрінеді. Ол қазақ жерін басқыншылардан азат етуге үлкен күш салады. Елін-жерін қорғауға үндеу тас-тайды. Қамқорлығын сезген қалың ел бидің соңынан ереді.

Қазақ хандығының əлсіреп, жоңғар-лардың басқыншылық əрекеттері күшейе түскен кезеңде Төле би елдің иесіне тəн қасиет таныта білді. Жоңғарлар қазақ халқын жойып жібергісі, ал тірі қалғандарын қуғын-сүргінге ұшырат-қысы келді. Төле би Қабанбай, Бөгенбай жəне Жəнібек батырлармен бірге біртұтас халық майданын құрып, азаттық жолын-да күрес жүргізді. Сол бір қысылтаяң шақтағы ерен еңбегі Төле бидің есімін күллі қазақ тарихынан бөліп ала ал-майтын біртұтас ұғымға, ұлтқа риясыз қызмет етудің символына айналдырды.

«Хан біткеннің қазығы, қара бұқа-раның азығы» атанып, хан мен қараның арасында алтын көпір болған ілгергі Майқы би, Сыпыра жырау, Асанқайғы, Жиренше шешендердің сарқыты Төле, Қазыбек, Əйтеке секілді билер тарих жүктеген ауыр міндетті абыроймен атқара білді.

Түптеп келгенде, олардың əрқай-сысын əр жүздің биі деу шартты нəрсе. Уақыттың өзі дəлелдеп бергендей, үшеуі күллі қазақтың қоғамдық-саяси жəне рухани кеңістігінің терезелері тең кемеңгерлері еді. Қазақтың Ұлы жүз, Орта жүз, Кіші жүз деп жіктелуі де шын мəнінде бөліну, бөлшектену емес, Ұлы даланы басқарудың ұтымды əдісі ғана болатын.

Абылайды тəрбиелеп, үш жүздің ханы дəрежесіне көтерген Төле би еді. Баланы кебенек ішінде танып «Сабалақ» деп ат қойып, сырт көзден жасырып, түйе бақтыра жүріп баулып, бүкіл қазаққа

хан көтеру Төле сынды дананың ғана қолынан келетін құдірет еді. Абылай өсе келе бидің де, елдің де сенімін абырой-мен ақтады. Мұны көзі қарақты, көкірегі ояу қазақтың бəрі біле ді. Көмекей əулие Бұқар бабамыз да айтып кеткен.

Төле би 1734 жылы Ресей патшасы Анна Иоан новнаға жəне Орынбор гу-бернаторы И.Неплю евке хат жолдап, бодандықты қабыл дауға риза шылық білдірді. Бұл сол тарихи кезең де ша-расыздан жасалған қадам болатын. Ол жоңғар шапқыншылығынан титықтаған халықтың жағда йын жақсартуды бірінші кезекке қойды. 1748 жылы орыс сауда керуені тоналғанда, «тура би де туған жоқ, туғанды биде иман жоқ» де ген дей, атасы бір Қойгелді батырды билер алқа-сы на ша қыртып, оған шығынды жұрт көзінше төлет тіреді.

1748 жылы Əбілқайыр хан қаза тапқанда, оның баласы Ералы сұлтан əкесінің құнын даулап Төле биге шағымданады. Төле би Əбілқайырдың өлімі үшін айыпкерлердің Жеті жарғы заңына сəйкес жеті құн төлеуі туралы шешім шығарады. Ералы айыпкерден екі құн алып, төрт құнды кешіреді де, əкесін өлтіруге қатысушылардың бірі Сырымбет батырды жетінші құн орны-на өз қолымен өлтіреді. Əбілқайырдың балалары бұған да тоқтамай, Төле биден Барақ сұлтанның жауапқа тартылуын сұрайды. Бас сауғалап қашып жүрген Барақ сұлтан Төле биге өзі келіп, жасаған ісі үшін сотқа тартуды сұрайды. Төле би

билікке Жалған биді, Сырлыбай биді, Даба биді, Қабек мырзаны қатыстырады. Билер алқасында Төле би Барақ сұлтанды ақтап алады.

Əбілқайыр ханның өлімі үшін жеті адамның құнын кескенде де, Барақ сұлтанды ақтап алғанда да, туысы Қойгелді батырға тоналған орыс сау-да керуенінің өтеуіне екі мың жылқы төлеуге билік шығарғанда да Төле би елдің шырқын бұзбауды, əлі кел-г е н ш е х а л ы қ т ы ң т ы н ы ш т ы ғ ы н , тұтастығын сақтауды көздеді. Бұл секілді еларалық сипаттағы билігі мен қатар əз бабаның ұлыс ішіндегі дауларды шешкен билігінен де оның мемлекеттік деңгейдегі парасаттылығы, ойының саралығы мен ниет-тілегінің тазалығы айқын аңғарылады.

Төле бидің атымен айтылатын ел аузында, халық жадында байтақ мұра қалды.

Төле би бала кезінен ел ішіндегі жер дауы, жесір дауына араласып, тіпті ұсақ-түйек дау-дамайға кесім салып отырған. Сол заманындағы белгілі ба-тырлар мен билердің, тіпті хандардың бірсыпырасына ақылшы болып, жөн сілтеп отырған.

Төле би хан, сұлтандардың, бектер мен билердің өзара қырқысының ұлт тəуелсіздігі мен бостандығына пай-да бермейтінін біліп, ел бірлігін ту қылып көтерді. Оны бидің: “Елге бай

құт емес, би құт”, «Батыр деген барақ ит, екі қатынның бірі табады, би деген бір бұлақ, қатынның ілуде біреуі таба-ды», «Бидайдың сабанында дəн жоқ, жаманның сөзінде мəн жоқ», «Биің қылаң болса, елің ылаң болады» дейтін қанатты сөздерінен айқын аңғарамыз. Бізге жет-кен аңыз-əңгімелерінің қай-қайсысында да Төле бидің ел бірлігін нығайту жолындағы ерен еңбегі аңғарылады.

Төле би Ташкенттегі Шайқантəуір зиратына жерленген. Қабірі Бабырдың нағашы атасы Жүніс хан мазарының қасында жатыр. Ғибратты ғұмыр кешкен бидің жарқын бейнесін көптеген ақын мен жыраулар шығармашылығына арқау етіп, оның даналығын үш ғасыр бойы талмай жырлап келеді. Атақты суретші Тоқболат Тоғысбаевтың салған суреті Төле би бабамыздың кемеңгерлігін кеңінен ашқан аса сəтті туынды деп айтсақ қателеспейміз.

Төле бидің есімі исі қазақ арасын-да аса құрметпен аталады. Бұл – оның бүкіл қазақ халқының тағдырына қатысты ірі оқиғалардың бел ортасында жүргенінің айғағы. Төле бидің заманда-сы, тағдырласы Қаз дауысты Қазыбек би Төле би дүниеден өтті деген суық хабарды естігенде: «Төле өлді деген-ше, дүниеден əділет өлді десейші. Бүтін билікке Төле жеткен, бүтін хандыққа Есім жеткен, бұл екеуіне кім жеткен?» – деп жер таянып, жылаған екен. Осыдан-ақ алыптардың бір-бірінің қадір-қасиетін жете танығандығын аңғаруға болады.

Төле биді тек қазақ халқы ғана емес, өзбек, қырғыз, қарақалпақ, тəжік елдері де дуалы ауызды əулие кісі, биіміз деп, есімін бүгінге дейін қастерлеп еске алады.

Ташкент пен Шымкент айналасындағы қазақтар мен өзбектер Төле бидің есімін тура атамайды, «Қарлығаш əулие», «Қарлығаш би» деп қадірлейді.

«Өзбек ССР Ғылым академиясының хабаршысы» атты ғылыми журналдың 1954 жылғы №2 санында М.Е. Массон деген ғалым «Ташкенттің өткені» атты археологиялық-топографиялық жəне тарихи-архитектуралық очерк жариялаған. Онда: «Революцияға дейін Шайқантəуірдің құлпытасы көптеген кебіндердің (кабрпуш) асты-на жасырылған. Бұл жерде ХVІІІ ғасырдың бірінші жартысында Ұлы жүзді басқарушы дулат руынан шыққан қазақтың биі Төле би «Қарлығаш» деген жанама аты бар кісі жерлен-ген» деп жазады. Белгілі мемлекет қайраткері З.Тұрысбеков Қазақстанның Өзбекстандағы елшісі болып қызмет атқарған кезде Төле би кесенесін жөн-детіп, Əйтеке бидің кесенесін бүтіндей қайта салуға көп еңбек сіңірді.

Төле бидің өмірі, оның асыл мұра-сы, өскен-өнген ортасы, дəуірі əлі терең зерттелген жоқ, үзік-үзік шағын мақа-лалардан басқа, кейбір əуесте ну шілердің жазғанынан бөтен мардымды еңбек кездеспейді. Сондықтан Төле бидің

өмірі мен қызметіне қатысты деректерді Мəскеу, Санкт-Петербург, Ташкент, Пекин қалаларына, өзге де өңірлерге ар-найы мамандар жібертіп зерттеу қажет деп ойлаймыз.

Соңғы жылдары «Мəдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында жүргізген зерттеулердің нəтижесінде Төле бидің төңірегіне қатысты құнды де-ректер мен оның баласы Жоланның суреті Пекин мұрағатынан табылды. Итальян суретшісі Кастелиано салған суретте Төле бидің елшісі Жолан Қытай импера-торына сəйгүлік сыйлап тұр. Тайпейдегі мұрағаттан түсірілген шетелдік фото-альбомнан тауып алып келген ғалым Меруерт Əбусейітова еңбегі бір төбе. Ол суретті жəне Тоқболат Тоғысбаев сал ған қазақтың үш биінің портретін кезінде Төле бидің ұрпағы Мүсілімбай Дайыр-беков маған тапсырған еді. Төле бидің шежіресін де жетінші ұрпағы Өмірбек Темірұлы табыс еткен болатын. Бұл аса маңызды мұралар бүгінде Назарбаев Орталығының қорында сақтаулы.

Сол дəуірден қалған асыл мұралардың бірі – Төле би бабамыздың киіз үйінің маңдайшасы, шапанының жұрнағы, құраны, бетіне жапқан кілемшесі – Төле би ауданының Киелітас ауылында, Төле бидің Дауылбайынан тараған жетінші ұрпағы Балықбайдың Еркінбегінің шаңырағында тұр. Кезінде облыс басшы-ларына да талай айттым, өзім де арнайы бардым, жаныстың да талай тəуірлерін салдым, бірақ бермеді. Түбінде көпке

ортақ сол мұралар мемлекет қолына өтсе дұрыс болар еді.

Орыс тарихшысы А.Левшин өзінің қазақтар туралы еңбегінде Төле бидің Жолбарыс хан өлген соң Ташкентті алты жыл бойы билегені туралы жа-зады. Ал, Қазанғап Байболұлы «Төле бидің тарихы» атты еңбегінде бұл кісінің Ташкенттің түбінен жеті арық қаздырып, егін салдырғанын айта келе, ол мезгілдің 1718 жыл екенін келтіреді.

Өмірінің соңғы жылдарында Төле би өзінің Ташкенттің билеушісі екенін қытайға да, орысқа да таныта білді. Бұған халықаралық жағдайлар да əсер етті. 1745 жылы Қалдан-Серен қайтыс болды. 1750 жылдары Абылай бастаған қазақ жасақтары жоңғарлардан елді толық тазартып, 1755 жылдары қазіргі Қытайдағы Шəуешек қамалына дейін ат ойнатып барды. 1744-1745 жылдардан 1756 жылғы өмірінің ақырына дейін Төле би Ташкенттің билеушісі болды.

Халқымыздың бүкіл өткен жолындағы əртүрлі кезеңдерде жыр, мақал-мəтел, аңыз, эпос-жырларын молынан жинаған тарихшы Мəшһүр Жүсіп Көпейұлы: «Батырда Қаракерей Қабанбайдан асқан батыр жоқ, Үйсін Төле биден асқан би жоқ» – дейді. Төле биді өз кезінде хан да, қара да сыйлаған, ешкім ол кісінің алдын кесіп өтпеген.

Төле, Қазыбек, Əйтеке – қазақ халқының алғаш қы заң жүйесін жасаған

үш кемеңгері, мемлекетіміздің үш тіреуі, əділдіктің үш тірегі, билік пен шешендіктің жығылмайтын үш туы еді. Қазақ зиялылығының салтанат құрғаны да, қазақ тың сөзге тоқтаған кезі де осы үш бидің тұсы еді.

Төле би қайтыс болғанда, Абылайға Бұқар жырау естіртеді:

– Ей, Абылай, Абылай,Туған адам өледі, Кебенек киген келеді,Қазаққа асқар бел еді, Тірісінде бетіне жан келмеген,Қазақта артық туғанЖолбарыс еді, шер еді.Далада жүрген нарлы түйе келедей,Ғақылы дария, суда жүзген кемедей.Қайырын берсін артынаƏкең өлді Төледей! – дегенде,Абылай:– Ғақылым өлген екен, дүниедегі ең

жақыным өлген екен, данышпаным, аху-ным өлген екен, – деп сылқ етіп отыра кетіпті.

Бертінде кеңес империясы тұсында тарихымыз саясатқа айналды, Алаштың арыстарын өз халқына жау қылды. Бірін біріне айдап салды. Аңқау қазақ мұның артының неге апарып соғатынын білмеді. Ел ішінде өштестік, алауыздық, жікшілдік өрттей қаулады. Ел іргесі сөгілді. Ұлы дала сабылып, кімнің дос, кім нің қас екенін біле алмай, есінен танып, шəт-шəлекей, быт-шыты шығып дал болды, елге тұтқа болғандарын итжек кен ге ай-датты. Сөйтіп, өз жақсысын өзі қорлады.

«Қартайдық, қайғы ойладық, ұлғайды арман», дегенді Абай жасы келіп айтқан жоқ еді, Абайды жасына жетпей қартайтқан да, сойылға жыққан да, түбіне жеткен де, Шəкəрімді құдыққа тастаған да, Біржанды шынжырға байлаған да, Иманжүсіпті арбаға теріс таңған да, Құрманғазыны абақтыға жап қан да, Мə -диді шаңқай талтүсте атқан да – қазақ.

Төле, Қазыбек, Əйтеке билер осын-дай сұм дықтың болатынын, елінің де, жерінің де талауға түсетінін, сөйтіп, елдің шырқы бұзылатынын болжа-мады, сөйтіп, уайымдамады деймісіз. Сондықтан да, қазақ халқын үнемі бірлікке, ынтымаққа шақырды. Олардың аңсаған арманы да – жердің тұтастығы мен елдің ынтымақ-бірлігі еді.

Бүгінгі біз жеткен Тəуелсіздікке кемеңгер үш би де, ұлы Абылай хан да, бостандық жолында басын бəйгеге тіккен баһадүрлер де, Абай да, күні кеше көз алдымызда өткен Мұхтар Əуезов те жете алған жоқ. Шүкір, біз жеттік. Бұл бақытқа халқымен бірге Президент Нұрсұлтан Назарбаев жетті. Сөй тіп, көз алдымызда жер де, ел де, заман да дем-де өзгерді. Ел есін жиды, етегін жапты, еңсесін көтерді.

Тəуелсіз Қазақ елі көш түзеді. Осы ұлы көшті Нұрсұлтан Назарбаев бастады.

Біз осы бір ұлы тарихи үдерісте бұрын-соңды қазақ басынан кеш-пеген бақытты кешіп, солар атқара алмаған жауапкершілікті – Тəуелсіз мемлекет орнатуды қолға алдық. Осы жауапкершілікті қалың елдің ішінен суырылып шығып мойнына алған, өз тағдырын елдің тағдырымен жалғаған, сөйтіп, олардың ылғи үзіле берген үмітін ақтаған халқының ержүрек перзенті Нұрсұлтан Назарбаев болатын. Жауапкершілігі де, қиындығы да мол осы жолда Президент халқына сенді.

Нұрсұлтан Назарбаевтың: «Мен өз халқымның жолында басымды бəйгеге тіккен адаммын. Маған ары үшін жанын садаға ететін осындай текті халыққа, мені ұлым деп, перзентім деп төбесіне көтерген халыққа, арғы-бергідегі қазақ баласының бірде-бірінің пешенесіне бұйырмаған бақытты – Тəуелсіз мем-лекет құрудың басында болу бақытын бұйыртқан халыққа қызмет етуден артық ештеңенің керегі жоқ, осы жолда мен бойымдағы бар қай рат-қабілетімді; білім-білігімді аямай жұмсаймын, қандай да бір тəуекелге бара мын», – дегені жұрттың бəрінің де есін де деп ойлаймын. Ағынан жарылып ай т ыл ған бұл сөзді ұмыту да мүмкін емес.

Нұрсұлтан Назарбаев мемлекет құру-да, ел билеуде ілгергі бабаларымыз ми-рас етіп кеткен сара жолдан тайған жоқ, олардың тəжірибесін, дəстүрін пайда-ланды, жалғастырып келеді. Елбасының қазаққа алдымен ынтымақ керек дейтіні, алғашқы күннен бастап тəуелсіз елінің саясатының алтын тұғыры етіп ел бір-лігін, тыныштығын, тұмары етіп пəтуə лі сөз бірлігін алғаны сондықтан еді.

Қалай дегенде де, құдайға шүкір, бүгінде дүние жүзін мойындатқан, ынтымағы жарасқан егемен еліміз бар, еліміздің көсегесін көгертіп, əз Төленің де арманын жүзеге асырып, Абылайдың да аманатын орындап отырған еріміз бар, құлан жортса тұяғы тозатын, қыран ұшса қанаты талатын ұлан-байтақ жеріміз бар.

Мемлекетті қалыптастырудағы, эко-номикамызды дамытудағы, Қазақстанды əлемге танытып-мойындатудағы, ел бірлігі – тұтастықты орнықтырып сақтаудағы, Астананы көшіріп, қала салудағы Президенттің рөлін тарихтың еншісінен ешкім бөліп ала алмайды. Нұрсұлтан Назарбаев бүгінде тарих толғатып туған ғасырдың тұлғасына, туған халқының Бəйтерегіне айналды.

Ұзына бойы тарихымызда опық же-сек, қорлық көрсек, аңқаулығымыздан, ақ көңілдігімізден, сенгіштігімізден, алауыз дығымыздан, жікшіл дігімізден көр ген елміз. Оның айқын мысалын VII ға сыр дағы Күлтегін ескерткішінен оқи мыз:

– Ей, Түрктің бектері, халқы! Сендер тақ қа кіріптарсыңдар, алауызсыңдар. Əкелі-бала ның ымырасыздығынан, ағалы-інілінің дау лас қан дығынан, бекті-халқының жаулас қан дығынан, Сен қағаныңнан, қағандығыңнан, елді гіңнен, төріңнен айырылдың. Жер-жерге босып сандалдың. Біресе ілгері шаптың, біресе кері шап тың, сонда не пайда таптың? Бек ұлдарың құл болды, пəк қыздарың күң болды. Түрк бектері, халқы, өкін!

Сай-сүйегіңді сырқырататын осы сөздерді бабаларымыз мəңгі өшпестей етіп жүрегінің қанымен, көзінің жасы-мен тасқа қашап жазып кеткен. Мұны ешқашан ұмытуға болмайды.

«Бақыт, қайда барасың? Ынтымағы жарасқан елге барамын», дегенді де ай-тып кеткен біздің сол бабаларымыз. Бізге бүгін де, ертең де ең керегі – сол бабалар өсиет етіп кеткен Ынтымақ пен Бірлік. Ынтымақ кеткен жерден байлық кетеді. Бірлік кеткен жерден береке кетеді.

Сақ заманындағы би атамыздың: «Арамның жолы қиқалаң, Адалдың жолы төте еді; Жақсы-жаман əркімнің арасынан өтеді; Араздаспай, таласпай тату жүрсең не етеді. Ынтымағы бар болса, Бұл дүниенің қызығы бəріне түгел жетеді», дейтін сөзін де есімізден шығармайық.

Майқы би, бергі Төле, Қазыбек, Əйтеке би бабаларымыздың бізге тас-тап кеткен өсиетіне де, армандап кеткен аманатына да адал болайық! Алла осы жарастығымыздан айырмасын.

Қай дəуірде де, қай заманда да тар кезеңде жол тапқан, тарыққанда ақыл тапқан, қазақтың басын қосқан, туын жықпаған ұлы тұлғалар аз болған жоқ. Елдігімізді де, кеңдігімізді де біз солардың арқасында сақтап қалдық.Сондай ұлы тұлғалардың бірі – Тəуке, Болат, Əбілмəмбет, Жолба-рыс, Абылай хандар тұсында мемлекет құрудың басында болған аса ірі қайраткер, дала демократиясының данышпаны, əз-Тəуке құрған билер кеңесінің мүшесі, атақты шешен, «Жеті жарғы» деп аталатын заңдар кодексін шығарушылардың бірі – Төле би Əлібекұлы.

Еліне сґзі ем болєан

25 қазан 2013 жылwww.egemen.kz4(Соңы. Басы 1-бетте).

6

Əңгіме барысында Астана мен Берннің халықаралық арена дағы ынтымақтастығы, əсі ресе, Швейцарияның 2014 жылғы ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуі жəне 2017-2018 жылдарда Қа-зақстанның БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне тұрақты емес мүшесі болуына үміткерлігін ілгерілету

тұрғысындағы мəселелер қаралды. Қазақстан Парламенті Сенаты

Төрағасының Швейцария Кантон-дары кеңесінің Президенті Фи-липпо Ломбардимен кездесуінде парламентаралық байланыстардың келешегі талқыланды. Онда ЕҚЫҰ жəне Еуропа Кеңесі Парламенттік ассамблеялары аясындағы өзара іс-қимыл, сондай-ақ заңнама əзірлеу саласында тəжірибе алмасу

туралы əңгіме болды. Қ.Тоқаев қазақстандық парламентарийзмнің қазіргі замандағы даму кезеңдері, саяси партиялардың қызметі, Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың тиімді парламенттік жəне қоғамдық бақылауды қам-тамасыз ету жөніндегі бастамала-ры туралы əңгімеледі.

Қ.Тоқаев Қазақстанның «жа-сыл экономиканы» дамыту, балама

энергетика, ауыл ша руашылығы жəне көлік саласында Швейцариямен əріптестікті мақсат етіп отырғанын атап өтті. Астанадағы ЭКСПО-2017 ха лықаралық көрмесі осындай əріптестік үшін тамаша мүм-кіндіктер береді.

Сенат Төрағасы швейцариялық əріптесін Астанаға сапармен келуге шақырды. Ф.Ломбарди шақыруды алғыспен қабыл алып, Қазақстанға үстіміздегі жылдың қарашасында келуге əзірлігін ха-барлады.

Берндегі екіжаќты кездесулер

Мемлекеттің халықаралық резервтері 90 млрд. АҚШ дол-ларынан асып түсті. Біз қолайлы инвестициялық жағдайды құру үшін барлық күш-жігерді салып отырмыз, деді Үкімет басшысы.

Осы орайда Премьер-Ми нистр соңғы жеті жылда Қазақстан экономикасына 155 млрд. дол-лардан астам шет елдік тікелей инвестиция лар тартылғандығын айтып өтті . Сонымен қатар , С.Ах ме тов Қазақстанның Орта-лық Азия аймақтық экономи-к а л ы қ ы н т ы м а қ т а с т ы ғ ы бағдар ла масына қатысушы

р е т і н д е и н т е г р а ц и я н ы ң қажеттілігіне көз жеткізгенін, сондықтан тауарлар, қызметтер жəн е жұ мыс к үшт е р і н і ң еркін қимылын қамтамасыз ету қағидаларына негізделген Б і р т ұ т а с э к о н о м и к а л ы қ кеңістікті қалыптастыру үрдісіне белсенді түрде қа тысатынын атап көрсетті.

Қазақстан Кеден одағы мен Біртұтас экономикалық кеңістікке мүше елдермен бірлесіп, басқа елдердегі сау да əріптестерімен ынтымақ тас тықты кеңейтуге, өзара инвестициялар көлемін ұлғайту жəне БЭК ортақ ры-ногында қалыптасқан əлеуетті

пайдалануға мүдделі , деді С.Ахметов.

Пре мьер -Ми нис тр сон -дай-ақ, Орталық Азия ай мақ-тық экономикалық ынты мақ-тастығы хатшылығы – Азия Даму банкінің Қазақстан экономикасын жаңғыртудағы айрықша рөлін жоғары бағалады.

Азия Даму банкі Қазақстанда жұмысын бастағаннан бері эко-номикамызға 2 млрд.-тан астам АҚШ доллары көлемінде қаржы құйды. Біздің əріптестігіміздің аясындағы «Батыс Еуропа–Батыс Қытай» сынды кең ауқымды жобаны айрықша атап өтуге болады. Бұл халықаралық

транзиттік дəліз Орталық Азия аймағындағы негізгі жүк тасы-малы маршруты болады, деді ол.

Премьер-Министрдің ай-туынша, қазіргі таңда Қазақ стан мен Азия Даму банкі ын тымақтастығы жаңа деңгейге көтерілуде. Бір айта кетерлігі, Қазақстан қайтарымсыз тех никалық көмек алушыдан бүгінде дамушы елдерге көмек көрсету бойынша Азия Даму банкіне əріптес мəртебесіне көшуді жос парлап отыр.

С .Ахметов сөзінің қоры-тындысында Орталық Азия ай-мақтық экономикалық ын ты-мақтастығы бағдарламасы 12-ші министрлер конференциясы Азия Даму банкінің рө лін арттыруға, халықаралық қаржы институт-тарын нығайтуға жəне Орталық Азия аймақтық экономикалық ынтымақтастығын дамытуға лайықты үлес қосатынына сенім білдірді.

Азия аймаєы – ынтымаќтастыќ алаѕы

(Соңы. Басы 1-бетте).

Қанат ЕСКЕНДІР,«Егемен Қазақстан».

Тұсаукесерге Елбасы жанын-дағы Адам құқықтары жөніндегі ко миссияның төрағасы Қуаныш Сұл танов, Қазақ Ұлттық аграрлық уни верситетінің ректоры Тілектес Есполов, Еуропалық Одақтың Қа-зақ стандағы Өкілдігінің басшысы Аурелия Бушез ханым жəне өзге де халықаралық ұйым өкілдері қатысты.

Баяндаманың таныстыру ша-расына Алматы қаласының мем-лекеттік органдары мен үкі меттік

емес ұйымдарының өкілдері, құқықтанушы-ғалымдар, халықаралық ұйымдар мен дип-ломатиялық өкілдіктердің бас-шылары, адвокатура, білім жəне ғылым, денсаулық сақтау, мə де-ниет, бизнес жəне БАҚ өкілдері, Алматы қаласындағы жоғары оқу орындарының студенттері мен оқытушылары қатысып, аталмыш құжаттың толық нұсқасымен таныстырған Елбасы жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның мүшелері Тастемір Əбішев , Виталий Воронов , Нұрил а Шахано в а , Ерк і н

Оңғарбаев жəне Герман Нұрбаев секілді жауапты тұлғалармен сұхбаттасты.

Шара барысындағы баян-дамаларда Қазақстан бекіткен халықаралық келісімдердің норма-ларына сəйкес адам құқықтарын, сондай-ақ еңбек мигранттарының құқықтарын қорғау саласындағы заңнама мен құқық қолдану тəжі рибесінің салыстырмалы талдауы , Конституция жəне халықаралық стандарттардың нормаларына сəйкес халықтың əлеуметтік жағынан қорғалатын топтарына жататын азаматтардың əлеуметтік-экономикалық, еңбек жəне мəдени құқықтарын қорғау тетіктерін əрі қарай жетілдіру бойынша нақ ты қ адамдар қамтылғаны атап өтілді.

Тұсаукесер рəсімінде сөз сөйлеген сарапшылар Елбасы жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның баян-дамаларына жоғары баға беріп, олардың ұсынымдарын Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Парламенті іс жүзінде қолданысқа енгізе бастағанын айтып өтті.

АЛМАТЫ.

Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

Аталған шараға халықаралық ұйымдардың, дипломатиялық корпустың өкілдері, Қазақстан Президенті жанындағы Мемле-кет тік басқару академиясының тыңдармандары, ғылым мен академиялық топ, БҰҰ жəне БАҚ мəселелері жөніндегі сарапшылар қатысты. Семинарға қатысушылар алдында еліміз сыртқы саясат ве-домствосы басшысының орынба-сары Алексей Волков сөз алып, Сыртқы істер министрі Ерлан

Ыдырысовтың құттықтау хатын оқып берді.

Сондай-ақ БҰҰ-ның Қазақ-стан дағы Тұрақты өкілі Стивен Тулл өзінің құттықтау сөзінде адам құқықтарына негізделген БҰҰ мақсаты бейбітшілікті арт-тыру болса, оның жүзеге асып жатқандығынан хабардар етті. Тұрақты өкіл осы ретте «Қазақ-стан-2050» Стратегиясының қа-был дануы болашақты нақты бағдарлау екендігіне тоқталып, Қазақстанның жаһандық деңгейде аймақтағы ықпалды күшке ие бо-луы қажеттігіне назар аудартты.

Бұдан кейін БҰҰ халықаралық күнін атап өтуге жиналғандарды БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун бейнеүндеу арқылы құт тықтады. Осы жерде өткенге сəл шегініс жасасақ, 1945 жылдың 24 қазаны – БҰҰ Жарғысы қабылданған күн ұйымның халықаралық күні деп аталып жүр. Бұл күнді мереке-леу 1948 жылдан басталса, жыл сайын осы күні əртүрлі кеңестер, пікірлесулер мен фотокөрмелер ұйымдастырылып, БҰҰ табыста-ры паш етіледі.

1992 жылы 2 наурызда БҰҰ мүшесі атанған Қазақстан Ұйым-ның барлық іс-шараларына белсенді қатысты жəне оның аясын да ірі халықаралық форум-дарды өткізуге мұрындық болды. Қазақстан осы тұрғыдан келгенде өзін БҰҰ-ның белсенді мүшесі əрі өз ісіне жауапты ел екенін дəлелдей білді.

Орталық Азия жөніндегі субөңірлік офисінің (Алматы қа ласында орналасқан) директо-ры Николай Ботев 2015 жылдан кейінгі дамудың аспектілеріне құрылған баяндама жасады. Оның айтуынша, бүгінгі үдерістер БҰҰ жұмысына əсер етпей қоймайды, сондықтан да ұлттық консуль-тациялар маңызы артуда. Бұған дейін тұрақты дамуға негіз қалайтын жаппай орта білім беру, кедейшілікпен күресу жəне ВИЧ-СПИД-тің алдын алу сияқты мəселелер қамтылып келсе, 2015 жылдан бастап талап түбегейлі өзгеруі мүмкін. Қазірдің өзінде 60-қа тарта агенттіктер мен ұйымдар бірігіп, жұмыс топта-рында есептер даярлауға кірісіп те кетіпті. Бұған сарапшылардан

өзге 100-ге тарта елдің ұлттық консультациялары атсалысып жатса керек.

Сондай-ақ, жиналған қауым алдында сөз сөйлеген Қазақ стан Президенті жанындағы Мем ле-кет тік басқару академиясының ректоры Болатбек Абдрасилов орайы келгенде Мемлекет бас-шысы Н.Назарбаевтың еліміздің аяғы нан нық тұруындағы БҰҰ рөлін жоғары бағалайтынын жеткізді. Жəне де ол Ұйымның елімізде нарықтық реформаларды жүргізуге, мамандарды даярлауға, экономиканың əртүрлі саласын қайта құруға қосқан үлесін де атап кетті.

Жалпы , семинарға қаты-сушылар Қазақстан Республика-сы ның БҰҰ-мен өзара қарым-қа тынасы ырғақты түрде дамып келе жатқандығын атап көрсетті. Мəселен, Қазақстан 2013-2015 жылдар аралығында БҰҰ-ның Адам құқықтары жөніндегі кеңесінің мүшесі болып табы-лады.

Қорыта айтқанда, Қазақстан БҰҰ -ның ел ім і зд ің даму -ына қосқан үлесін , əсіресе , тəуелсіздікті жаңадан алған жылдардағы қолдауын жоғары бағалайды. Экологиялық зар-дапты саналатын Семей жəне Арал өңірлерін əлеуметтік-экономикалық оңалтуға, халық денсаулығына, бала құқығына, гендерлік теңдікке байланысты мəселелерді шешудегі жəрдемінің маңызы зор.

--------------------------------Суретті түсіргенЕрлан ОМАРОВ.

Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан».

Е л і м і з д е ə л е у м е т т і к -экономикалық даму үрдісінің маңызды бағыты жəне тиімді механизмі ретінде гендерлік сая-сат мəселесіне зор көңіл бөлінуде. Елбасы Н.Назарбаевтың 2016 жылға дейін мемлекеттік басқару органдарындағы əйелдер үлесін 30 пайызға дейін көтеруді міндеттеуі, ел Үкіметі тарапынан «Қазақстан Республикасының гендерлік саясат тұжырымдамасының» қабылдануы осының айғағы. Гендерлік сая-с а т ты д амыту б а ғытынд а ауқымды жұмыстар атқарып жүрген Қазақстан Республикасы Президентi жанындағы Əйелдер i с т е р i ж ə н е о т б а с ы лы қ -демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия Ақтау қаласында Маңғыстау облысы əкімдігімен бірге «Ауылдық аумақтарды əлеуметтік-экономикалық дамыту: гендерлік аспект» тақырыбында өңірлік семинар-кеңес өткізді. Ауылдық округтердің жақында сайланған əйел əк імдеріне қолдау көрсету жəне олардың əлеуетін арттыру мақсатындағы семинарға Маңғыстау облысының əкімі А.Айдарбаев, Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі, комиссия төрайымы Г .Əбдіқалықова, Парламент М ə ж і л і с і н і ң д е п у т а т ы А.Соловьева, Маңғыстау, Атырау, Батыс Қазақстан облыстарын-да ауылдық жерлердің əкімдік тізгінін ұстаған қыз-келіншектер қатысты.

Гендерлік саясаттың елімізде табысты жүзеге асырылу үрдісіне тоқталған аймақ басшысы А.Айдарбаев мұнайлы өлкедегі қыз-келіншектердің белсенділігі

мен мемлекеттік қызметтегі үлес салмағын саралады.

– Маңғыстауда 286 мың əйел тұрады, бұл – тұрғындардың 51 пайызы. Облыс экономикасын-да олардың үлесі 47 пайыз-ды құрайды. Əйелдер өндірістің барлық салаларында еңбек ету-де, бірақ денсаулық сақтау, білім беру, əлеуметтік қызмет секілді дəстүрлі «əйелдік» салаларда олардың саны басым болып келеді. Статистикаға жүгінсек, бүгінгі таңда барлық педагогтардың – 70, медицина қызметкерлерінің 80 пайызы əйелдер болып табы-лады. Барлық бюджеттік сала қызметкерлерінің 60 пайызы əйелдердің үлесінде. 303 əйел облыстың əртүрлі мемлекеттік мекемелерін басқаруда. 7 мың шағын жəне орта кəсіпорынның 2 мыңға жуығын əйелдер басқарып отыр . Өңірд ің əлеуметт і к маңызды мəселелерін шешуге – отбасы, əйелдер мен балалар мүдделерін қорғау салаларында əйел əріптестер жетекшілік ететін 15 үкіметтік емес ұйым белсенді қатысуда, – деді əкім.

Г.Əбдіқалықова гендерлік сая сатты өрістету бағытындағы жұмыстар туралы, Орталық сай-лау комиссиясының мүшесі Л.Сүлеймен əкімдер сайлауы кезіндегі əйелдердің қатысуы бағытында ой өрбітті. Маңғыстау облысы əкімінің орынбаса -ры Х .Нұрғалиева аймақтағы əйелдердің белсенділігі, олардың мемлекеттік қызметке, партиялық іске, қоғамдық істерге араласуы мен жетекші болуы, облыста гендерлік саясатты дамыту бойын-ша жүргізіліп жатқан іс-шараларға тоқталды.

Ел басқару нəзік жандылар үшін оңай жұмыс емес. Сол себепті

оларға қолдау көрсету, жұмыс жүргізудің тиімді құралдарымен, тет іктер імен таныс тыруды күн тəртібіне қойған семинар-да «Жұмыспен қамту-2020», «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламаларын жүзеге асыру үшін не жасалуы қажет, бала-малы энергия көздерін пайда-лану мен шағын кəсіпкерліктің жаңа бағыттарын дамыту, ауыл тұрғындарының өмір сүру сапасын жақсарту үшін азаматтық қоғамды қатыстыру мəселелері түсіндіріліп, қажетті бағыт-бағдарлар назарға берілді. Əр тақырыпта сөз алған баяндамашылар жаңа əкімдерге қажетті деген тұстарды айрықша түсіндіруге тырысты.

«Жергілікті өзін өзі басқару – өңірді дамыту факторы ретінде» тақырыбында сөз сөйлеген БҰҰ бірлескен жобасының жетекшісі Ж.Жибраева Шығыс Қазақстан облысындағы жергілікті өзін өзі басқару тəжірибесімен бөлісті. Қазақтың ұлттық тағамдарының құндылығы мен құпияларын зерттеу арқылы ЭКСПО-2017 көрмесіне дайындық жобасын бастап, ауылдық жерлерде өмір сүру сапасын қалай жақсартуға болатындығын талқыға салған, гендерлік саясатты арттыру бағытындағы шеберлік-сыныптар мен семинар-тренингтер өткізген басқосуда Маңғыстау облысының с а я с а т к е р ə й е л д е р к л убы құрылды. Жергілікті кəсіпкер Ұ.Ахметованың «Қолжетімді баспана» бағдарламасын іске асыру жұмысымен танысқан Г .Əбд і қ а лық о в а б а с т а ғ а н қонақтар аталған клубтың алғашқы отырысын өткізді . Батыстан бастау алған мұндай жиындар оңтүст ік , шығыс өңірлерде жалғасын таппақ.

Маңғыстауда өткен басқосу ел т і з г і н і н қолына алып , жауапкершілік жүгін арқалаған əйел əк імдер үшін пайда -лы кеңестер беріп , қызметті сапалы жүргізудің тетіктерін үйренуге себеп болса, ең басты-сы – осы. Халықтың əкімнен күтері əділдік пен іскерлік, əкім ханшайымдардың бұл талап тезіне қалай төтеп берерін уақыт көрсетеді.

Маңғыстау облысы.

Нұрбай ЕЛМҰРАТОВ,«Егемен Қазақстан».

Оған Қаржы министрлігі Салық комитетінің төрағасы Əнуар Жұма ділдаев, Кедендік бақылау комитетінің жаңа та-ғайындалған төрағасы Ғұс ман Əмрин жəне Мемлекеттік са ни -тарлық-эпидемиологиялық қа-да ғалау комитеті төрағасының орынбасары Нұрқан Сəдуақасов қатысты. Еске сала кетейік, Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев осы ай дың 1 1 жұлдызында өткен Үкімет тің кеңейтілген отырысында елдегі бірқатар өзекті мəселелерді айта келіп, көлеңкелі экономикамен күрестің салғырттығына, оның ішінде алкоголь айналымын бақылауды күшейтуге байланыс-ты тапсырмалар берген болатын. Баспасөз мəслихатында Елбасы тапсырмаларының орындалу ба-рысымен БАҚ өкілдерін аталған комитеттердің басшылары таныс-тырды.

Нақты деректерге қарағанда, көлеңкелі экономиканың көлемі

ішкі жалпы өнімнің 20 пайызы-на дейін жетеді екен. Өкінішке қарай, көлеңкелі экономиканың өрістеуіне мүмкіндік беретін айқын деректер қоғамдық тұрмыстың барлық дерлік са-лаларында кездесетін көрінеді. Ал алкогольді ішімдіктердің ай-налымына бақылауды күшейту шарасы мемлекетіміз үшін қаржылық тұрғыдан ғана емес, бірінші кезекте ұлт саулығы мен өскелең ұрпақтың денсаулығын жақсартуға да ықпалы болады. Сондай-ақ, Мемлекет басшы-сы таяуда өткен «Нұр Отан» партиясының кезектен тыс XV съезінде сөйлеген сөзінде алкогольді ішімдіктер мен темекі өнімдеріне жанама салық салу мəселесін айтқан еді. Баспасөз мəслихатында аталған орган бас-шылары сөз болған мəселелерге қатысты Қазақстан Үкіметінің ұстанымдары туралы баяндады.

Осы таяуда ғана Экономика жəне бюджеттік жоспарлау министрлігі Парламент қарауына алкогольдің акциздік ставкаларын арттыруды көздейтін заң жобасын

енгізгені белгілі. Ол бойынша 2014 жылы 1 литрге 1000 теңге, 2015 жылы – 1200 теңге, 2016 жылы 1600 теңге болмақ. Осылайша үш жылда алкоголь өніміне ак-циз ставкасы 3,1 есеге өсірілмек. Салық комитетінің төрағасы ал-коголь өніміне акциздік ставка-ны бірден көтермеу себебін, бұл өнімнің көлеңкелі нарығының бірден көбейіп кетуі мүмкін екендігімен түсіндірді.

Түрлі бағалаулар бойынша елдегі алкогольді өнімдердің көлеңкелі айналымы 25-тен 30 пайызға дейін жетеді екен. Осыған қатысты Қаржы министрлігі кейбір заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу ту-ралы заң жобасын əзірлегені мəлім. Аталған заң жобасында спиртті ішімдіктерді сату орын-дары мен уақытын шектеуге, осы орайдағы заң бұзушылықтар үшін əкімшілік жауаптылықты қатайтуға бағытталған бірқатар шаралар қарастырылған. Заң жо-басы қазіргі күнде мемлекеттік органдарға келісілуге жіберілді. Бұйыртса, Парламент қарауына жыл соңына дейін енгіземіз, деді Ə.Жұмаділдаев.

Кеден органдары тарапынан атқарылып жатқан жұмыстардың жетістігін саралаған жаңа төраға

саладағы келеңсіздіктерді де жасырып қалмады. Жұмысқа түскеніме 100 күн толғанда журналистердің кеденге қатысты сұрақтарының бəріне толыққанды жауап беруге тырысамын . Əйткенмен, бүгінде бірталай қылмыстық істердің бетін ашуға болады, деп бастады сөзін ол. Осы уақытта кеден ісі саласын-да жағдайды жəне қылмыстарды анықтау фактілерін талдағанда, жасалған қылмыстардың 70 пай-ызы экономикалық, 7 пайызы айналымнан алынған заттар кон-трабандасы, ал 4 пайызы салық төлеуден жалтару екені мəлім болды. Қылмыстық істер бойын-ша тауарлардың сомасы бақандай 9,5 млрд. теңгені құрап, оның ел экономикасына келтірген залалы 4,9 млрд. теңгеге жеткен, деді Ғ.Əмрин.

Санитарлық-эпидемио ло гия-лық қадағалау комитеті төраға-сы ның орынбасары са лада ат-қа рылып жатқан жұмыс тар мен таныстыра отырып, қазақ стан-дықтардың адам басына шақ қан-да бір жыл ішінде қанша литр алкогольді ішімдік ішетінін ай-тып қалды. Дүниежүзiлiк ден-саулық сақтау ұйымы жан ба-сына шаққанда қай елдiң қан ша iшетiнiн анықтады. Сол мə лі мет ке қарағанда, өкінішке қарай, Қа зақ-стан да əрбiр адам орта есеппен жылына 11 литр арақ iшедi екен. Негізі халықаралық норма бойын-ша мемлекеттің əр тұрғыны 8 литрден көп арақ ішсе, ол адамға да, қоғамға да аса зиян, деді Н.Сəдуақасов.

Сенім грамотасын тапсыру сал-танаты Аргентина Президентінің

сарайында өтті. Грамота тапсы-ру рəсімінен кейін өте жылы,

достастық рухта өткен кездесу-де Б.Ордабаев Вице-президент А.Будуды Қазақстанның бүгінгі таңда қалыптасқан əлеуметтік-экономикалық ахуалы, мемлекетті одан əрі дамытуға бағытталған іс-шаралар жөнінде хабардар етті. Қазақстандық дипломат Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың адам-затты ядролық қарудан азат ету жəне таратпау бойынша баста-маларын бүгінде халықаралық қоғамдастықтың жаһандық деңгейде танып отырғандығына назар аударды.

Сонымен қатар, Қазақстан-Аргентина серіктестігін да-мыту , сауда-экономикалық , инвестициялық, ғылым, энер-гетика жəне басқа салалардағы өзара əрекеттестікті ілгерілету, Қазақстан Республикасының 2017-2018 жылдары БҰҰ ҚК-нің Тұрақты емес мүшелігіне кан-дидатурасын қолдау, сондай-ақ 2014 жылғы 21-23 мамырда өтетін Астана экономикалық форумы-на Аргентина іскер топтарының қатысуы, ЭКСПО-2017 ха лық-аралық көрмесінде Аргентина па-вильонын салу сияқты мəселелер талқыланды.

А.Буду елшіні Сенім грамо-тасын тапсыруымен құттықтай отырып, Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа жəне Қазақстан халқына зор табыс тіледі.

Сенім грамотасын тапсырды

Қазақстан Республикасының Бразилия Федеративтік Республикасындағы Төтенше жəне өкілетті елшісі , елшілік қызметті Аргентина Республикасы мен Чили Республикасында қоса атқарушы Бақытжан Ордабаев Аргентина Республикасының Вице-президенті – Сенат төрағасы Амадо Будуға Сенім грамотасын тапсырды, деп хабарлады ҚР СІМ-інің баспасөз қызметі.

Кґлеѕкелі экономикамен кїрес кїшейеді

Кеше Орталық коммуникациялар қызметінде Көлеңкелі экономикамен күрес жəне алкогольді ішімдіктің айналы-мына бақылауды күшейту мəселелері жөнінде баспасөз мəслихаты өтті. Адам ќўќыєы ахуалы

Алматы қаласындағы Қазақ Ұлттық аграрлық университетінің мəжіліс залында Ұлыбританияның Қазақстандағы елшілігі мен ЕҚЫҰ-ның Астанадағы орталығының жəне Халықаралық көші-қон ұйымының Қазақстандағы өкілдігінің техникалық жəрдемімен үш тілде жарық көрген Елбасы жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссиясының «2012 жылы Қазақстан Республикасындағы адам құқықтарының ахуалы туралы» жəне «Қазақстан Республикасындағы мигранттар құқықтарының ахуалы тура-лы» баяндамаларының Алматы қаласының жұртшылығына арналған тұсаукесері өтті.

Біріккен Ұлттар Ұйымы күнін атап өту шеңберінде кеше осы халықаралық белді ұйыммен бірлесіп Мемлекеттік басқару академиясында еліміз Сыртқы істер министрлігінің ұйымдастыруымен «БҰҰ-ның Қазақстанға келуіне – 20 жыл» тақырыбында дөңгелек үстел бо-лып өтті.

Əйел əкімдер əлеуетті болуы їшін

Қазақ қоғамында əйел айрықша маңызға ие. Олардың отбасы берекесінің ұйытқысы, ұрпақ жалғастырушы жəне тəрбиелеуші ретіндегі табиғи рөліне қазір жаңа міндеттер жүктелді. Дұрысын айтқанда, қыз-келіншектерге көшбасшылық, белсенділік, жетекшілік жəне табыскерлік пен іскерлік секілді қырларын таныту үшін жаңа мүмкіндіктерге жол ашылды.

Маѕызы артќан мерейлі кїн

25 қазан 2013 жыл www.egemen.kz 7

Тендер өткізу шарты мен жеңімпазды таңдау өлшемдері ( халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ, банктерінің есеп айырысу-кассалық орталықтарын орналастыру үшін кейіннен сатып алу құқығынсыз тұрақжайларды жалға алу, төлемақы ай сайын, жалға алу мерзімі бip жыл, теңгерім ұстаушы келісіммен келісімшартты ұзартуға құқығы бар. Тендер жеңімпазы болып нысан үшін жалдау акысының ең жоғары сомасын ұсынған жəне тендерлік құжаттамада қамтылған талаптарға сай келетін тендер қатысушысы танылады.

Тендер нысандарының қысқаша сипаттамасы:Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша салық департаментінің

ғимаратындағы нысандар:1. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан мекен-

жайы: ОҚО, Шымкент қаласы, Момышұлы көшесі, 27, жалға алы-натын алаңы – 12,0 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу- кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 10386 теңге. Кепілді жарна – 5193 теңге.

2. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан ме-кенжайы: ОҚО, Шымкент қаласы, Байтұрсынов көшесі, нөмірсіз, жалға алынатын алаңы – 9,9 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу-кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге.

Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 8568 теңге. Кепілді жарна – 4284 теңге.

3. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан ме-кенжайы: ОҚО, Шымкент қаласы, Байтұрсынов көшесі, 68 , жалға алынатын алаңы – 8,4 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу-кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 7270 теңге. Кепілді жарна – 3635 теңге.

4. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан ме-кенжайы: ОҚО, Ордабасы ауданы, Темірлан ауылы, жалға алы-натын алаңы – 3,0 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу- кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 1039 теңге. Кепілді жарна – 649 теңге.

5. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан ме-кенжайы: ОҚО, Сайрам ауданы, Ақсукент ауылы, жалға алына-тын алаңы – 5,0 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу-кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 1731 теңге. Кепілді жарна – 1082 теңге.

6. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан ме-кенжайы: ОҚО, Сарыағаш ауданы, Сарыағаш қаласы, жалға алы-натын алаңы – 4,0 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу- кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 1385 теңге. Кепілді жарна – 866 теңге.

7. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан мекен-жайы: ОҚО, Түлкібас ауданы, Тұрар Рысқұлов ауылы, жалға алы-натын алаңы – 5,0 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу-кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 1731 теңге. Кепілді жарна – 1082 теңге.

8. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан ме-кенжайы: ОҚО, Шардара ауданы, Шардара қаласы, жалға алына-тын алаңы – 4,0 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу- кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 1385 теңге. Кепілді жарна – 866 теңге.

9. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан мекен-жайы: ОҚО, Кентау қаласы, жалға алынатын алаңы – 9,45 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу-кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық

құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 4907 теңге. Кепілді жарна – 3067 теңге.

10. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан ме-кенжайы: ОҚО, Түркістан қаласы, жалға алынатын алаңы – 6,2 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу-кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 3220 теңге. Кепілді жарна – 2012 теңге.

11. Ғимараттың бірінші қабатындағы тұрақжай, орналасқан ме-кенжайы: ОҚО, Қазығұрт ауданы, жалға алынатын алаңы – 6,0 ш.м. Халыққа қызмет көрсету үшін «Қазпочта» АҚ банктерінің есеп айырысу-кассалық орталықтарына арналған барлық инженерлік-техникалық құрылғыларымен бірге. Жалдау ақысының бастапқы мөлшерлемесі айына – 2077 теңге. Кепілді жарна – 1298 теңге.

Тендерге қатысу үшін қажет құжаттар тізбесі: Тендерге қатысуға өтінім, онда үміткердің тендерге қатысуға

келісімі жəне тендер шартын орындау бойынша міндеттемесі жəне тиісті шартты жасауы қамтылады.

Тендер шарты бойынша ұсыныс жапсырылған конвертте беріледі.- заңды тұлғалар үшін – мемлекеттк тipкey (кайта тipкey) туралы

куəліктің, құрылтай құжаттардың (құрылтай шарты мен жарғының) жəне салық төлеуші куəлігінің көшірмелері, олар салыстыру үшін түпнұсқаларын міндетті көрсетумен немесе аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелері көрсетіледі

- жеке тұлғалар үшін – жеке кəсіпкерді мемлекеттік тіркеу тура-лы куəліктің, жеке тұлғаның жеке басын куəландыратын құжаттың, салық төлеуші куəлігінің көшірмелері жəне салыстыру үшін түпнұсқаларды міндетті түрде көрсетумен үй кітапшасы немесе аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелері.

- акционерлік қоғамдар үшін – бағалы қағаздарды ұстаушылардың тізілімінен үзінді-көшірмесі.

- жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер үшін – серіктестік қатысушыларының тізілімінен үзінді көшірмені (cepiктecтiк қатысушысы тізілімді жүргізу жағдайында).

- шетелдік заңды тұлғалар үшін – қазақ жəне орыс тілдеріне ау-дарылып нотариалды расталған құрылтай құжаттар.

- кепілді жарнаның аударылғандығын растайтын төлем тапсырмасының көшірмесі.

- өтініш беру сəтінде салық берешегінің болмауы туралы салық органынан анықтама. Өтініш қосарланған конвертте қабылданады. Сыртқы конвертте жоғарыда аталған құжаттар камтылады. Ішкі конвертте үміткердің ұсынысы қамтылуы тиіс. Ішкі конверт өтінім беру сəтінде жабық болуы жəне үміткердің оны мөрлеуі тиіс.

Өтініштер қабылдау жалға берушінің мекенжайына құжаттарды тапсыру кезінде жүргізіледі, ол тігілген түрде, беттері нөмірленіп жəне соңғы бетіне қол қойылып, мөр басылып куəландырылады (заңды тұлға үшін, егер мұндай болса).

Шарт жасау мepзімі: тендер жеңімпазымен шарт тендер хат-тамасына қол қойылған күннен бастап он күнтізбелік күннен кешіктірмей жасалады, тендер нысанымен жəне тендерлік құжаттаманы тендер өткізу туралы хабарлама жарияланған күннен бастап мына мекенжай бойынша алуға болады: ОҚО, Шымкент қ., Иляев к-ci, 24, 205-бөлме.

Анықтама алу телефоны: 21-01-59, факс: 21-29-22. Тендер қатысушысы заңды тұлға болмайды, ол ҚР Заңына

сəйкес немесе құрылтай құжаттарға сəйкес қызметтің түрлерімен айналысуға құқығы жоқ, оны тапсыру тендер шарты болып та-былады.

Тендерге қатысу үшін кепілді жарна Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру комитетінің «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті» ММ-нің мына депозиттік шотына төленеді: СТН 582200048073, ИИК KZ930705012170178006, BIG KKMFKZ2A, ММ коды 2170178, БИН 120240016394, Оңтүстік Қазақстан облысының қазынашылық департаменті.

Өтініш мына мекенжайда қабылданады: Шымкент қаласы, Іляев көшесі, 24. Анықтама үшін телефон: 210159, факс 21-29-22.

Өтініштер қабылдау жəне тендер өткізу шартымен жəне тендерлік құжаттарымен танысу ақпараттық хабарлама жарияланған күннен бастап жүргізіледі жəне тендер өткізуге дейін бір жұмыс күн ішінде аяқталады (2013 жылғы 14 қарашада таңғы сағат 10.00-де).

АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМА Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру комитетінің Оңтүстік Қазақстан

мемлекетік мүлік жəне жекешелендіру департаменті 2013 жылғы 15 қарашада республикалық мүлікті мүліктік жалдауға (жалға алуға) беру жөнінде тендер өткізеді. Тендер мына мекенжайда болады: Шымкент қ., Ғани Иляев к-ci, 24. Тендер

өткізу уақыты сағат 10.00-де.

Теледидар терезесі

– Бұған дейін де сіз телеар-наларда көп адамдармен сұхбат-тастыңыз, сырластыңыз. «Ха-бар» арнасындағы өзіңіз жүр-гізетін «Жансарайда» сон да ғы идеяларыңызды қайта жаңғырт-қыңыз келе ме?

– Шынын айтқанда, «Жансарай» менің ойымда жоқ нəрсе бола-тын. Мені «Қазақстан» телеарнасы «Сахна» деген хабарды жүргізу үшін шақырып, осы жобаның дүниеге келуін тағатсызданып күткен едім. Бірақ олардың уəдесі ұзаққа со-зылып кетті де, сол арада жоспар өзгеріп шыға келді. Ал жалпы мен өзім театрдың патриотымын. Көзімді ашқалы көрген-баққаным тек театр. Рас, сонау 70-ші жылдары осындай бір хабарды жүргізген болатынбыз. С.Оразалин, С.Əбдікəрімов, марқұм Ə.Тауасаров, төртеуміз көп еңбек сіңірдік. Жұлындай жас жігіт едім онда. Содан қоғамда талай өзгерістер орын алды, 90-шы жылдардың ба-сында балапан басымен, тұрымтай тұсымен кетті дегендей, «Сахна» үзіліп қалды.

Араға қаншама жылдар уақыт са-лып, міне, «Хабар» арнасынан Ринат Думанов есімді бас продюсер жігіт хабарласты. Телеарналар өзімнен түрлі сұхбат алады, «Аймақтар ала-маны» деген біраз жобаға қатыс-қаным тағы бар, қысқасы, үлкен-кішісі ойласа келіп, мені бұл жо-баны жүргізуге лайық адам деп

тапқан екен. Бұларына рахмет. Телеарналарда ток-шоулар, шек-тен тыс көңілді хабарлар көбейіп кетті ғой қазір. Кісінің айызын қан-дырмайды. Жеңіл-желпі, не болса соны күлкіге айналдырып, оған ток-шоу деп айдар тағады, өздерімен өздері бір желпініп, келін түсірген ауылдай болып жатады. Ал мына ха-бар мүлде бөлек болса дейді ғой енді жобаны ұйымдастырушылар.

– Атын неліктен «Жансарай» деп қойдыңыздар?

– Атын бірден тапқанымыз жоқ. «Əшағаңмен əңгіме» деп көрсек қайтеді деп те ұсыныс айтты. «Толғам» деп атасақ қайте ді деді. «Мағыналы əңгіме», «Салиқалы сөз» дейміз бе дегендері шықты арасынан. Сосын əйтеуір «Жансарай» деген суырылып ортақ ат туды. Алдымен бір рет шығармашылық топпен жолығып, алдағы жұмыстарымызды, бағыт-бағдарымызды айқындап алдық. Ринат, шетелде оқыған Мұрат есімді озық ойлы жігіттер, бір сөзбен айтқанда, телеарнада түрлі жоба-ларымен бағын сынап жүрген жас-тар баршылық екен. Олар: «Ал енді неден бастаймыз?» деген сұрақ төтесінен қойылғанда, сөз сайыс та, басқа сайыс та бар, неше түрлі ток-шоулар жетеді, ал мынау тереңнен лықсып шығатын, бүгінгі білімді, па-расатты, ел алдында жүрген арқалы, адуын деген азаматтардың не ойлай-тынын халыққа жеткізу үлкен мəселе

болып отыр», деді. Содан тез арада іске жұмыла кірісіп кеттік. Қазір біразы жазылып дайын тұр.

– Сонда «Жансарайға» жай адамдарды шақырмай, тек бел-гілі тұлғалармен ғана сұхбат жүр-гізесіздер ме?

– Мұнда үлкен-үлкен азаматтар-дан бастауды жөн көрдік. Жаңағыдай əлгі екі-үш əн жаза салып компози-тор, бір-екі кітаппен дардай жазушы болып жүргендер емес, кəдімгі елге мойындалған, ел арасында белгілі бір брендке айналған, атақ-абыройы зор, айтатын ойы да мағыналы, салиқалы азаматтарды таңдап, тізі-мін жасап, алдымен тоғыз адамды бірінші жазуға бекіндік. Олардың ішінде Əкім Тарази, Мырзатай Жолдасбеков, Төлен Əбдік, Дулат Исабеков, Есмұхан Обаев, Кеңес Дүйсекеев, Қайрат Байбосынов сияқты халыққа танымал жандар бар. Бұлардың бəрімен сұхбат жүргізіп үлгердік. Біріншісінде Əкіммен əңгіме қозғадық. Екіншіде Дулат Исабековпен əңгімелестік. Хабар сенбі сайын сағат 13.10-да тұрақты түрде беріліп тұрмақ.

Алдағы уақытта тағы да сол деңгейдегі Шота Уəлиханов, Тоқтар Əубəкіров, Ескен Сергебаев, Асқар Жұмаділдаев, Ескендір Хасанғалиев, Мəмбет Қойгелді, Нұрғали Нүсіп-жанов, Сəбит Оразбаев, Талғат Теме нов сияқты əртүрлі саладан тұлғалар қамтылатын болады.

Өмір дегеніңіз көшпелі, бүгін бар адам, ертең жоқ. Бір жағынан белгілі адамдардың «Алтын қорға» дауыс тарын, бейнелерін жазып алып қаламыз. Құдай əрдайым жақсылыққа бастағай, игі жайсаңдар өмір сүре бергей, бірақ десе де, міне, кеше ғана өзіміз көрген Қанапия Телжановтар бүгін жоқ қой арамыз-да. Күні кеше Дүкенбай Досжановты ғайыптан жоғалтып алдық. Сол кісілер осы хабардың білдей бір қатысушылары бола алар еді-ау. Сондықтан өліп қалғаннан кейін жылап-сықтап, «əттеген-ай» деп бармақ тістеп қалатын əдетімізден арылуымыз керек. Мына хабар соған да жауап беретін сияқты.

Барымызды бардай, тарландарды таудай етіп асқақтату əрдайым па-рыз. Олардың арасы саусылдаған ақсақалдардан ғана тұрмауы керек жəне ылғи ер-азаматтар болып кет-се тағы бір түрлі өрескел. Мысалы, Фариза Оңғарсынова, Ақұштап Бақтыгереева, Күлəш Ахметова сияқ-ты халықтың сөзін сөйлеп жүрген ақын қыздарымыз, Асылы Османова сынды елдің, жердің, халқымыздың тағдырына байланысты айтатын уəжі, мəмілесі бар саңлақтарды тартсақ айып па?!

Айналып келгенде, бұл жоба салиқалы сөз, мағыналы əңгіме деген философияға бағынуы керек. Əлгі бір: «Қанша əйелің бар, ақшаңыз көп пе, өтірік айтқан жоқсыз ба?» деген сыңайдағы сылдыр-сұйық сұрақтар қойылатын хабарлар бар емес пе? Көріп жүрміз. Ыңғайсыз, сөкет сұрақтарды үлкен адамдардың көзін бадырайтып қоятынын қайтерсің. Мен қалай өтірік айтамын. Жасым жетпіске таяп қалғанда. Сұрақтың да сұрағы болуы керек қой. Кіммен сөйлесіп отырсың, алдыңда отырған кісі қандай деңгейдегі адам? Мұны білмей, көп алдына қорықпай қалай шығады? Алдыңғы екі хабарды тамашалаған адамдар өте жақсы пікір айтып жатыр.

– «Жансарайдың» жаңалығы неде сонда?

– Мұнда енді біз аспандағы айды жерге түсірмейтін шығармыз.

Қарапайым күнделікті əңгіме. Бірақ оның негізгі мақсаты – кейіпкерді сөйлету. Мен əлгі жүргізуші екенмін деп, əркімнің шамына тиіп, ойын бұзып кетіп, сөзін кесіп отыру-дан бойымды аулақ салғым келеді. Сөйлеп кетсем, менің де бір кісідей шешендігім бар. Мақсат өзімді көрсету емес. Шақырылған адамның жан-дүниесін ақтару, сол не ойлайды, қонақты алдыңғы кезекке шығарып, айтқан сүбелі, салмақты ойлары бол-са, соны ел-жұртқа ұсыну.

– Əңгіме белгілі бір тақырыпты ашуға арнала ма?

– Мұнда белгілі бір шеңбер де-ген атымен жоқ. Мақсат кейіпкерді жан-жақты ашу болып табылады. Оның өмірдегі, өнердегі болмысы, əдебиеттегі, саясаттағы орны, жалпы əлеуметке кім ол, халық үшін қандай кісі алдыңызда отырған адам, мейлі ол ұшқыш, ғарышкер, филология ғылымдарының докторы, профессор, ғалым, əйтпесе, аузымен құс тістеген музыкант, математик, кім болса ол болсын, мамандығына байланыс-ты да, адамдығына байланысты да халыққа құнды ойлары қажет. Ал енді мұны қандай формада айтқызамыз, бұл мəселе енді жүргізуші, маған да көп байланысты. Тіпті, ол қолы қалт еткенде немен айналысады? Жүргізуші ретінде мен кейіпкерімнің барлық жан сырын ашуға тиістімін. Мысалы, Асқар Жұмаділдаев мықты математик екенін жұрт білуі мүмкін, ал сол есептің білгірі жəне өлең жа-затын ақын екенін білеміз бе? Өлеңін оқытуым мүмкін. Сол сияқты, Кеңес Дүйсекеевке домбыра тартқыздым. Есмұхан Обаевқа əн айтқыздым. Композитордың домбыра тартқаны, актердің, математиктің өлең оқыға-ны қандай ғажап! Ылғи қара сөз қара қазақтың ұйқысын келтіруі мүмкін, сол үшін динамика беріп отыру керек. Қалай болғанда да тартымды болуы үшін салмақты, салауатты сөз қозғай отырып, тұлғаның ішкі, біз білмейтін қырларын ашуым маңызды.

– Билік, тірлік қуып жүрген жандар не дейді? Бізді неге ша-қыр майсыздар деп қолқа салып жүр мей ме?

– Бірақ əзірге тізімде ондай адамдар жоқ. «Қызмет – қолдың кірі», бірде бар, бірде жоқ, бүгінгі істеп отырған қызметіне қарай таңдап, табан астынан ел-жұртқа кереметтей етіп көрсету асығыстық па деп ойлаймын. Əрине, ел үшін қабырғасы қайысып, ісі мен сөзі сəйкес келетіндерді сөйлетуден қашпаймыз. Ал енді жоғарыдан кім не айтса, соған бас шұлғып, жай отырғандармен, шынын айтқанда, менің сөйлескім келмейді. Жəне оны өзім сынап та жіберуім мүмкін.

– Жаңа бағдарламаның тағы қандай ерекшеліктерін бөліп ай-тасыз?

–Бағдарлама 40 минөтке шақ-талған. Мен сұрақ беремін. Ол кісі

жауап беріп отырады. Жауабын мен мейлінше шектемеймін. Тіпті ұзап бара жатса есебін тауып, əңгімесін биязы түрде бөлемін. Ойын басқа нəрсеге ауыстырамын. Бірақ сол сұраққа сыймай, «əттеген-ай» деп айтуға үлгере алмай қалған ойлары болса, өзім ел-жұрттың ортасына барып отырамын да, ал кейіпкерімді ортаға шығарамын. Арнайы жарық түсіріледі. Оған ол үшін 3 минөт уақыт бөлінеді. Ерекше бір атмос-фера беріледі. Өзінің бүкіл түйінді ойларын қорытып, айтып шығады. Осымен хабар аяқталады. Студияға көп көрерменді жинаймыз. Кəдімгі отбасын ұстап отырған ардақты ана ларға дейін қатысады. Ғылыми орта, магистрант студенттер отыра-ды. Жə не көрермен тарапынан сұрақ қо йылады. Оған мүмкіндік беремін. Мы салы, Дулат Исабековке, Есмұхан Обаев қа ащы сұрақтар қойылып жатты.

– «Жансарайды» ашу үшін адам ның қолында кілт болуы ке-рек қой. Сол айтқандай, осы тұл-ғалардың қыр-сырын өзіңіз жақсы білесіз бе?

– Олардың бəрі замандастарым ғой. Менен 4-5 жас үлкен, болма-са кіші əйтпесе, қатар дегендей, бəрі бір дастарқаннан дəм татып жүрген жақын азаматтар. Мырзатай Жолдасбековпен кезінде қызметтес болдым. Əкім Таразимен, міне, əлі күнге дейін бірге сабақ беріп жүр міз. Төлен Əбдікпен Орталық комитетте бірге қызмет істедім. Е.Обаевпен, Қ.Байбосыновпен 40 жыл өнерде бірге келеміз. Кеңес Дүйсекеевпен осында көрші тұра-мыз. Бірі ағадай, бірі інідей. Əрі сыншы ретінде олардың бəрінің шығармашылығынан хабарым бар. Театр сыншысы болғаныммен əде-биетті біреуден кем білемін деп айта алмаймын. Жəне кейде пікір де білдіріп жүрмін. Драматургия – əдебиеттің жанры. Ал драматургия-ны Рымғали Нұрғалиев екеумізден басқа соңына түсіп жазған қазақ жоққа тəн. Менің қай кітабымды алсаңыз да бір тарауы драматургия туралы. Театрдың негізі – əдебиет. Қай өнер түрінің болсын негізі – əдебиет. Киноңыз əдебиетсіз не істей алады? Театр не істейді? Əдебиетсіз, мəтінсіз композитор қандай əн шығара алады? Операңыз либретто-сыз жүре ме?

– Сіздің айтқан сөздеріңіздің өзін сол күйінде қағазға түсіріп ала беруге болады. Дап-дайын дүние. Сұрақтарыңызды əуелі жазып алып барып қоясыз ба?

– Қай нəрсеге болсын бет бұра білу керек. Ішкі дайындық өте-мөте қажет. Əйтпесе, дөрекі тілмен айтқанда, базарда картошка сау-далап жүріп барып хабар жүргізе салуға болмайды. Тіпті киіміңе дейін студияда еркін отыратын, өзіңді еркін сезінетін жайлы болғаны жөн.

Əртүрлі хабарда əртүрлі көйлек, əртүрлі костюм киюге тура келеді.

Рас, М.Жолдасбековке беретін сұрақты Т.Əбдікке қоя алмайсыз. Кімге не сұрақ береріңді біліп баруға тиіссің. Жəне маған редакторлар көмектеседі. Алдыма жоспарлы сұрақтарды ұсынады. Əрине олар жас тар емес пе, кей сұрақты сəл өткірлеу қойып жіберуі мүмкін. Оны мен жұмсартамын. Яғни, мына хабарға зиян тигізбеймін. Ел-жұрттың алдында бет жыртысып, кінəласып жатудың керегі жоқ деп есептеймін. Өте мəдениетті, серпінді, қызықты диалог динамикалық тұр-ғыдан өрбуі керек. Сондықтан кейбір бей-берекеттеу қойылған сауалдар болса, оны өзгеше қырынан беріп жіберемін. Өзім жанымнан қосып отырамын. Таза мəтін сол қалпында кетпейді. Себебі, мен жазатын адам-мын. Ма ғына қалады, бірақ берілу үлгісі менің өзіме тəн, Əшірбек Сығайдың деңгейінде берілуі ке-рек. Үлкен ғалымға, мойындалған тұлғаға еңбек жолын жаңа бастаған редактордың ойымен сұрақ бер-сем, менің өзім бір түрлі халықтың көзіне оғаш болып көрінуім мүмкін. Сондықтан алдымда отырған кісі-мен деңгейім тең болуын қатты қадағалаймын. Одан кем түсіп жат-сам, «мына байғұстың бұл хабарды жүргізіп несі бар?» деп айтпай ма халық. Ал мен қолымда жүргізушілік тетік бар екен деп, алдымда отырған адамды асып та, басып та кетпеуім керек, шаң қаптырып, сəл тасада қалдыруға тағы болмайды, ол кісіні жəне өзімнен оздырып та жібермеуім керек. Қысқасы, ішкі тепе-теңдік сақталып отырады. Бірақ ол кісі айтпай кеткен нəрсені толықтырып отыруға құқым бар.

– Бұл жобаның өмірі ұзақ бола-рына сенесіз бе?

– Айналайын, жер бетінен бұл түгілі ұлы империялар да құрып кетіп жатады. Мұны дəл айта алмаймын. Алла қанша ғұмыр береді, соған бай-ланысты. Формасын, құрылымын, мазмұнын өзгертпейтін ештеңе жоқ. Белгілі бір кезеңге дейін бұл ха-бар жүреді. Халық, тұлғалар аман тұр ғанда, неге ұзақ жасамайды. Бірақ, жүргізуші жұртты сөзге тым тойғызып жібермеуі керек. «Ой, мына кісінің ойы еш өзгермейді, бір сарын-ды, сол баяғы ескі сүрлеу» деп отырса маған да жаман. Сондықтан əр ха-бардан шеберлік, тапқырлық қырлар қылаң беріп қалуы керек. Кейде шұқылап отырмасаң сөйлемейтін кісілер болады, ал біреулер əңгіменің сəл шетін сөксең, əрмен қарай іліп əкетеді, онымен тағы жағаласа кетпеу керек. Ойлана білудің, сөйлей білудің өзінің бір теледидарға тəн нышанда-ры бар, соны сақтай білген ұтады.

Əңгімелескен Қарашаш ТОҚСАНБАЙ,

«Егемен Қазақстан».

«Сын шын болсын, шын сын болсын», деген Мұхтар Əуезовтің сөзін

тағылымына алып, өмірлік зерттеу тақырыбын қазақ театры мен

əдебиетінің сынына бұрған қайраткерлер некен-саяқ. Сол аз топтың алдында кім

тұр десек, ауызға бірінші алынатыны, əрине, Əшірбек Сығай. Мемлекеттік

сыйлықтың лауреаты, Қазақ Ұлттық өнер университетінің профессоры, театр

сыншысы, педагог Ə.Сығайдан жақында «Хабар» арнасында дүниеге келген

«Жансарай» жобасы туралы əңгімелеп беруін сұраған едік.

– Бұған дейін де сіз телеар- тапқан екен. Бұларына рахмет. болып отыр», деді. Содан тез арада Барымызды бардай, тарландарды

болсын, мамандығына байланыс-ты да, адамдығына байланысты да халыққа құнды ойлары қажет. Ал енді мұны қандай формада айтқызамыз, бұл мəселе енді жүргізуші, маған да көп байланысты. Тіпті, ол қолы қалт еткенде немен айналысады? Жүргізуші ретінде мен кейіпкерімнің барлық жан сырын ашуға тиістімін. Мысалы, Асқар Жұмаділдаев мықты математик екенін жұрт білуі мүмкін, ал сол есептің білгірі жəне өлең жа-

«Ўршыќша иіріп, асыќша шиырып отырамын»«Ўршыќша иіріп, «Ўршыќша иіріп, «Ўршыќша иіріп, «Ўршыќша иіріп, «Ўршыќша иіріп,

Əшірбек СЫҒАЙ:

Өңір өмірі

Оралхан ДƏУІТ,«Егемен Қазақстан».

«Ауыл шаруашылығы саласын, оның ішінде жылыжай, тамшылатып суару жүйесін дамыту, көкөніс, жеміс-жидек сақтайтын қоймаларды көбейту қажет. Қазір Кеден одағының арқасында Оңтүстік Қазақстан облысы ауыл шаруа шылығы тауарларын Ресейге саудалап жатыр. Бұл үлкен мүмкіндік. Егер қоймаларымыз көп болса, өнімді сақтап, қыстың күндері қымбатқа сатып, диқан қауымның көп пайда табуына мүмкіндік туар еді» деген еді Елбасы. Осы аптада Шымкент қаласының шетінен орын тепкен «Асар» шағын ауданында жаңа өндірістік нысанның тұсауы кесілді. Нақтырақ айтсақ, осындағы «Асар kz» қызмет көрсету-дайындау кешенінде бір мезгілде жалпы сыйымдылығы 5600 тоннаны құрайтын жеміс-көкөніс сақтау қоймасы іске қосылды. Бұл жоба «ҚазАгроҚаржы» АҚ арқылы қаржыландырылып, құрылыстың жалпы құны 489 млн. 259 000 теңгені құрады.

Əрине, қойма дегенде төрт қабыр ғасын қалап, төбесін шошайтып жауып, іші үнемі қоңыр салқын тартып тұратын үңгір іспеттес қараша үй екен деп ойлап қалмаңыз. Бұл құрылысты жүргізуде технологияның соңғы жетістіктері пайдаланылыпты. Яғни, испан елінің тех-нологиясы бойынша салынған бұл қоймада оңтүстікқазақстандық диқандардың өнімдерін сақтауға толық жағдай жасалған, қажетті

қызметтің барлық түрі бар. Тоңазытқыштары бір тетікпен басқарылатын бұл кешеннің ма-мандары арнайы курстардан да өтіпті. Тағы бір айта кететіні, «Асар kz» кешені тек жергілікті диқандардың өнімдерін сақтап, тек соларға ғана телміріп отырмайды. Бұл кешен өздері де 2 гектар жерге жылыжай жасапты. Осынау жер-ден жылына 352 тонна өнім алынады. Енді бұл өнім тікелей жаңа қоймаға жіберіледі. Жалпы, бұл сақтау орны «Асар» шағын ауданындағы тұрғындар үшін де тиімді болып тұр. Өйткені, «Асардағы» 1,5 мың отба сының əрқайсысында 3 соттықтан жер бар. Бəрін есептей келгенде 52 гектар жердің өнімі жаңа қоймада сақталынбақ. Шаруалар үшін тиімділігі сол, олар өндірген өнімдерді қойма басшылығы базар нарқымен бірдей алады екен. Сондай-ақ, бұл кешен жы-лыжайлардан жеткізілген көкөністерді қабылдап қана қоймай, азық-түлік өнімдерінің түр-түрін сырттан сатып алумен де айналысатын болады.

Жалпы алғанда, «ҚазАгроҚаржы» АҚ қойма мəселесінде қарқынды жұмыс істеп келеді. «Жеміс-көкөніс қоймаларын құру жəне жаңғырту» бағыты бойынша елімізде 17 қойманы қаржыландырды. Бұл қоймалардың сыйымдылығы 91 187 тоннаны құрайды. Биылғы жылы 1, 438 млн. теңгеге еліміз бойынша 13 600 тонна өнімді сақтай алатын 4 ірі қойманы жабдықтау жоспарланыпты. Ал, Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша «ҚазАгроҚаржы» АҚ соңғы 14 жылда 20,8 млрд. теңге инвестиция

салып отыр. Нақтырақ айтсақ, осы өңірдегі 238 шаруа қожалығына қаржылай қолдау көрсетіп, нəтижесінде лизинг жəне несие бағыты бойын-ша 312 келісімшартқа қол қойылды. Осы меке-ме арқылы облыстың шаруа лары үшін жалпы сомасы 4 477,0 млн. теңгені құрайтын барлығы 916 техника алынды. Бұдан бөлек соңғы 9 жыл-да бюджеттен жəне бюджеттен тыс 14 жоба қаржыландырылып, құны 3,2 млрд. теңгені құрайтын 15 технологиялық жəне қайта өңдеу жабдықтары сатып алынды. Бұл жабдықтар əрине, табиғи сусындар, сұйық май, сүт жəне кондитерлік өнімдер, диірмен, астық сақтау, жы-лыжай кешендері, құбырлар шығару өндірісіне қызмет етіп жатыр.

– «Біздің мекеме кəсіпкерге 8 жылға 6 пайыз-бен несие береді. Бұл – жалпы соманың 60 пайы-зы деген сөз. Көкөніс қоймасы енді іске қосылып жатқандықтан, қаржы уақтылы қайтады деген ойдамыз. Жалпы, қарызды қайтару мəселесінде бізде ешқандай кедергі жоқ», – дейді бізбен əңгімесінде «ҚарАгроҚаржы» АҚ-тың ресми өкілі Ринат Кемешов.

Өткен жылы Оңтүстік Қазақстан облысында алғашқы рет бау-бақшадан 1 млн. тонна өнім жиналды. Биылғы жылы да осы үрдіс сақталып отыр. Көкөніс пен бақшадан 2,2 млн. тонна өнім алынды немесе 250 мың тонна артық жиналды. Осыдан кейін қоймалардың сыйымдылығы 177 мың тоннаға жетіп, 9 есеге артты. Əрине, бұл кешендер жергілікті тауар өндірушілер үшін ар-найы салынып отыр. Яғни, жылыжай жұмысымен айналысатын шаруалар үшін бұл таптырмас орын. Енді тек қоймалардың қадірін біліп, тиімді пайдалана білсек болғаны.

Оңтүстік Қазақстан облысы.

Оѕтїстік ќоймаєа «тоймай» тўрМемлекет басшысы Н.Ə.Назарбаев Оңтүстікке келген сапарында жергілікті халықтың ежелден-ақ еңбекқұмар, бейнетқор екенін тілге тиек етіп, бұл өңірде мейлінше шағын кəсіпкерлікті, 15-20 адам еңбек ететін жұмыс орында-рын көптеп ашу керек екенін айтқан болатын.

Сур

етті

түс

ірге

н А

рман

ƏБД

ІРА

ШҰ

ЛЫ

.

25 қазан 2013 жылwww.egemen.kz8Ақмола – елорда, бірақ əлі

Астана емес. 1998-дің күзі тез бітіп, əрі қарай Арқаның ат құлағы көрінбейтін алты айлық қысы бас-талды да кетті. Жібі түзу асхана, шаштараз таба алмауыңыз, жел тұрса аспанда пакет қалықтап ұшып жүретіні жай əншейін тұрмыстық түйткілдер екен. Мынау арқыраған аяз , бет қаратпас боран тек əуежайды ғана жауып тынған жоқ, Алматыға қатынайтын пойыз да тоқтап қалыпты деп естідік, себебі, желден теңселіп кетеді екен. Болат темір төтеп бере алмаған боранға адам шыдап жатты, əсіресе, оңтүстік өңірден қоныс аударғандарға қиын болды осы қыс... осы боран... Қыркүйекте көшіп келген біздің

отбасыға да Арқаның арқыраған қысы, көз ашқызбас қарлы дауы-лы оңай тиген жоқ. Сөйтіп тоңып, торығып жүргенде оңтүстіктегі Мұса ағадан сəлем жетті: «тон беріп жібердім, пойыздан күтіп ал!».

Май тоңғысыз оңтүстікте тон киетін қыс жоқ, кей жылдары тіпті, қар да жаумайды. Ал Арқада тонсыз күнің қараң екен, көңіл алаң екен... Жиырма жыл аудандық автобазаны басқарған əкемнен, ширек ғасыр Шымкенттегі ет комбинатында басшылық қызмет атқарған ағамнан мұндай сəлемдеме жеткен жоқ, дағдарыс шарпуымен жұмыссыз қалған түркістандық Мұса ағамның тонын вокзалда боранмен айқасып жүріп күтіп алдым. Ол тон сол бір ызғарлы қыста денені ғана емес, жүректі де жылытып еді...

Елу бес жылдай ғұмыр кешіп, бақилық дүниеге аттанғанына бір жылға аяқ басқан Мұса Əшен-қожаұлы Паттеев жұртқа жүрек жылуын, ыстық ықыласын, нұрлы шуағын шашып жүретін ашық-жарқын, көпшіл, бауырмал жан еді. Астанаға жолы түскен сай-ын мені бір бауырыммен таныс-тырып, неге осы уақытқа дейін араласпай жүргенсіңдер деп ұрсып кететін. Жалпы, жұртты бір-бірімен таныстыруға, табыстыруға жаны құмар еді, жарықтық жанындағы жанның жақсысын асырып, жа-манын жасырып, айналасы үнемі алқа-қотан топқа айналып жүретін. Елордаға келген сайын Мұсекеңнің өтініш-тілек айтатын, қолдау білдір деп қолқа салатын, азды-көпті билік тізгінін ұстаған бауырларының да қатары қалың еді. Олардың бəрі де ауылдан келген ақжүрек Мұсекеңді қатты қадірлейтін, сөзін жерге тастамайтын. «Етжақының емес, тіпті көршің де емес бұл аза-матты қайдан таптың, қуаяқ емес пе өзі, неге сүйрей бересің?», деп сауал қойсаңыз Мұсекең: «Жақсы жігіт қой», деп жай ғана күбірлеп, жылы жымиятын. Сол Мұсекең қамқор болған, сенім артқан «жақсы жігіттер» еліне адал қызмет етіп,

азды-көпті еңбегін сіңіріп жүр... Ол кісімен ағалы-інідей араласқан, сыйласқан, сырласқан отыз жылдан астам мерзім ішінде аңғарғаным, дауыс көтермей, киіп-жармай, көкірек кермей, жылы жымиып жүріп-ақ Мұсекең талай ізгі іс бітірді, талай жауапты шаруаға мұрындық болды. Үй салды, ағаш екті, бала-шаға өсірді. Өз үйін салып қана қойған жоқ, Қожа Ахмет Ясауи бабасының кесенесін жөндеуге, өзі басшылық еткен Түркістан медицина колледжінің ғимараттарын бүгінгі заманға сай қайта жарақтандырып, жаңаша сəн беруге де қызу атсалысты.

Көкірек көзі ояу, парасат пай-ымы жоғары Мұсекең саясаттан да тысқары қалған емес. Құрылған күнінен бастап ақырғы демі біткенге дейін республикалық «Ақ жол» партиясының белсенді мүшесі бол-ды, Түркістан өңіріндегі аймақтық филиалды басқарды, партия бас-шыларына үлкен жиындарда бетің бар, жүзің бар демей ел ішінің, қарапайым адамдардың аманатын айтып салатын.

Жалпы, Отырар – Түркістан өңіріне кеңінен мəшһүр, өсіп-өнген, өнегелі Пəттеқожа, Əшенқожа əулетіне иман мен ізгілік нұры, білім мен білік, пайым мен парасат қонған. Мұсаның ағасы Исаның мамандығы темір жол инженері болғанымен, əлемдік саясат білгірі, дауласа қалса Бзежинскийдің өзін тығырыққа тірейді-ау деп ойлайсыз. Ал інісі – «Түркістан» халықаралық газетінің бас редакторы Шəмші де терең ой-пікірімен, парасатымен белгілі тұлға. Тұстастары мен дос-тары оны «қазақтың Плехановы» деп бекер атамаса керек...

Мұса Паттеевтің қарашаңырақ басылым – «Егемен Қазақстанға» деген ықылас-ниеті де ерекше еді. Газеттің оңтүстік өңірде күндері өткенде оған белсене атсалысатын. 1999 жылдың желтоқсанындағы бо-ранды күндерде «Егемен Қазақстан» өзі енді ғана қоныс аударған жаңа елорда – Астанада мерейтойын

өткізді. Елден Мұсекең де пой-ызбен шаршап-шалдығып жетті-ау, қолтығында матаға оралған сыйлығы бар. «Оны неге орап-матап əспеттегенсіз, аяздан қорықтыңыз ба», деп əзілдесек: «Бұл Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде жазулы тұрған қасиетті құраннан алынған жолдар – «Егеменді» Алла тағала желеп-жебеп жүрсін деп арнайы жаса-тып ала келдім», деген еді. Шүкір, жаңа елордаға қоныс аударған «Егеменнің» Арқа төсіндегі ғұмыры сəтті жалғасуда . Жаңа кеңсе ғимараты салынды, таралымы есе-леп өсіп, 200 мыңнан асты, бұл да болса Мұсекең сияқты ел ішіндегі қарапайым оқырмандардың ерекше таза ниетінің, ыстық ықыласының жемісі шығар. Ыстық ықылас де-геннен шығады, ғасырлар ауысатын жылдары «Егеменнің» оңтүстіктегі тілшісі – тілі шұрайлы, жүзі шы-райлы, жұрт «жігіттің төресі» деп атайтын Төрехан Рəмберді еді. Баспасөзге жазылу науқанын жүргізетін болып оңтүстікке іссапармен келдім. Əуежайда Төкең – Төреханның жанында Мұсекең жүр. Ел аралап келеміз, Мұсекең бізден ажырайтын емес, жолыққан басшыларға нұсқау беріп, тіпті, ақыл-кеңес айтып та қояды. Былай шыға Төкең екеуміз шыдамадық, тарпа бас салдық:

– Оу , Мұсеке , сіз «Егемен Қазақстанда» қызмет істемейсіз, əкімдерге жекіріп тапсырма бергеніңіз қалай, бұл кім, қандай қызмет істейді деп сұраса не айта-мыз, – дейміз ғой қосарланып...

– Оның несі бар, оңтүстік өңірдегі №1 оқырман деп айтасыңдар да. 20 жылдан бері осы газетті ежіктеп оқып келемін. Мұндай кездесулерге оқырманның қатысып, өткір ойын айтқаны пайдалы емес пе, қайта, – деп өзімізге дүрсе қоя берді.

Сөйткен Төрехан мен Мұса қасиетті Түркістандағы қорымда қатар жатыр, рухтары да сырласа-тындай. Елу беске қадам басқанында Мұса Əшенқожаұлы жүрек талма-сынан қайтыс болды. Не айтса да, не істесе де жүрек елегінен өткізетін жанның жүрегі сыр беруі де тегін емес шығар деп ойлайсың...

Атақты Майлықожа ақын: Тау басында жел жүрер,Жол үстінде ел жүрер,Мына жатқан қара жерКезегімен жеп жүрерƏкесі кетсе орнынаБаласы нəубет кеп жүрер,Орнында бар оңалар,«Құдайға шүкір!» деп жүрер, –

деген екен. «Орнында бар оңалар», деп қазақ

қалай тауып айтқан. Құдай қосқан қосағы Замира жеңгей Мұсекеңнің орнын жоқтатпай, түтінін өшірмей ұл-қыздарын, немерелерін мəпелеп өсіріп отыр. Тəубе дейсің, осыған.

Кей-кейде кабинетке есікті серпіп, омырау ын ашып тастап жылы жымиып , елдің ыстық сəлемін арқалап, ауылдың исі, на-сыбай исі аңқыған Мұсекең кіріп келе жатқандай əсерде қаламын...

Інілік ізетпен, Еркін ҚЫДЫР.

Зерде Қылмыс пен жаза

Қыркүйектете көшіп келген біздің

б А азды көпті еңбегін сііііңіііріп жүрі б і іі іі і

Жїрек жылуыЖїрек жылуы

Александр ТАСБОЛАТОВ,«Егемен Қазақстан».

Соның бірі – еліміздің құзырлы, яғни заңдылықты сақтау саласын-да қызмет атқарған Сəдуақас. Ол құқық қорғау органында қызмет істеп жүріп, бір күндері теріс жолға түсермін деп о баста ойламаған да шығар. Мүмкін ол мұнысын тіпті, теріс жол деп санамаған да шығар. Ұлттық қауіпсіздік комитеті қолымызға табыстаған құжаттарға көз сала отырып, бір топ жастың саналы түрде теріс жолға түскенін аңғарамыз.

Сəдуақас Ақмола облысындағы бір ауданның лауазымды бас-шысының көмекшісі болып қыз-мет істейтін. Əрине, ол өзге де жамағаттар секілді мешітке уақы-тылы барып тұрды. Оның мешітке барып, Жаратқанға құлшылық етуіне ешкім де қарсылық біл-дірмегені анық. Бірақ ол, неге екені белгісіз бірнеше жылдан кейін құзырлы орган қызметінен өз еркімен бас тартып, жұмыстан босап Астанаға бет бұрды.

Елордаға келісімен Сəдуақас үлкен бір министрліктің діни оқу орындары мен медреселер-ге жетекшілік ететін бөліміне басшы болып қызметке орна-ласты. Бəрі жақсы еді. Жақсы жұмыс істеуге үй де, күй де бол-ды. Алайда, «Семіздікті қой ғана көтереді» дегендей, амал нешік, осы кезде оның басқа арнаға бет бұрғаны да байқалған көрінеді. Өйткені , ол елордадағы бір мешітке жиі барғыштай берген. Ал ол мешітте, кейін құқық қорғау органдары тексеріп куə болғандай, келушілерге экстремист і к бағыттағы əдебиеттерді ұсынады екен. Осындай əдебиеттердің сал-дары ма, көп ұзамай Сəдуақастың ой-ниеті мүлде басқа арнаға ау-ысты. Енді ол өзі де түпкілікті түсіне алмаған белгісіз бір шым-шытырық қарама-қайшы на-нымдарды дұрыстыққа балап, теріс жолды тура жол деп көріп, арандатушылыққа ерді. Сөйтіп, өзінің қасындағы таныс тарын, бар-ша тума-туысқандарын «жиhадқа» шығуға шақырды . Ал оның түсінігінше «жиhад» дегеніміз, мүлде басқаша екен.

Арада біраз уақыт өтеді . Сəдуақас жоғарыда ойлағаны оңайлықпен жүзеге асатын ша-руа емес екенін білген соң, оған дайындық жұмыстарына кірісті. Күреске шығу үшін қарулы күш керек, оны қайдан алмақ? Сөйтсе, оның ең оңай жолы күзет фирмасын ашып қою екен. Ол фирмаға ради-калды бағыттағы бар мұсылманды жинауды көздейді. Сосын ол қызметкерлерді камуфляж фор-масына киіндіріп, қолдарына қару ұстатқысы келді. Мұны біртіндеп жүзеге асырған соң Қазақстан Республикасы Президентінің «Ақорда» резиденциясының ал-дына шығып, наразылық шарасын ұйымдастыруды жəне Қазақстанда «шариат» заңдарын орнатуды та-лап етпекші екен.

Сонымен, Сəдуақас Ақмола облысындағы өзінің достары – Мақсат, Темір, Жомарт жəне Қа-нат тарды Қазақстан аймағында жүргізілетін «жиһадқа» қатысу қа жеттігін айтып үгіттейді. Олар-ға Шымкент қаласындағы өзі-нің ағасы Қияс пен күйеу баласы Таңаттан алып ноутбугіне тү сір-ген экстремистік мазмұндағы бей-нероликтерді көрсетеді. Бұл кез сонау 2008 жылдардың басы бо-латын. Бірақ бұл бастамаларынан ойлағандай нəтиже шыға қоймаған соң, осы жылдың ортасына та-ман Оңтүстік Қазақстан облысы-на отбасымен көшті. Шымкент қаласына келісімен ол тіптен радикалды көзқарасты күшейте түсті. Енді ол өзінің барлық тума-туысқандарына осы бағытты ұстау жөнінде қатаң ескертеді. Ислам қағидаларын сақтауды талап етті.

Бірақ оның əкесі баласының мұндай теріс жолды ұстанғанына келіспесе керек, Сəдуақас оны жек көріп, тіпті, «кəпір» ретінде өлтіріп тастайтынын бірнеше мəрте біл-діреді. Сəдуақастың жұбайы ері нің бағытын қолдап, қарулы «жиһадқа» шығуға əрқашан əзір екенін жеткізді. Міне, осыдан кейін Сəдуақас атыс қаруларын алу дың жолын іздеп, Шымкент қала сындағы Н. əскери бөлімінің əскери қызметшісі Берікке жо-лықты. Оның астыртын теріс жол ға түскелі бергі ірі бір қателік жаса ған тұсы осы болатын.

Əрине, бұлай деп айтатыны-мыз, Сəдуақас жəне ол секілді қо-ғамға жат пиғылды адамдардың теріс іс-əрекеті, жүріс-тұрысы,

мі нез-құлқы, ұстанған бағыты əу бастан-ақ жасырын қалмаған еді. Сондықтан оның елде бүлік шығару үшін қаруға қол сала бастағанын байқаған тиісті ор-ган өкілдері қауіптің алдын алу-ды көздейді. Бұл кезде Сəдуақас тапсырыс берген лейтенант Берік 70 000 теңгеге екі «ПМ» тапан-

шасын сатып алып жатқан бо-латын. Əскери тергеушілермен бірге ҰҚК қызметкерлері оның үс тінен түседі. Мұндайды күт пе-ген жас лейтенанттың зəре-құты қашып, бас сауғалауға тыры-сты. Алдандым, адастым деп зар еңіреген ол тапаншаларды Сə-дуақастың қысымымен алып едім деп, бар шындықты жасырмай жайып салды. Оған қоса, тағы бір маңызды мəліметтерді де қоса айтады. Соның бірі, Сəдуақас бұл қаруларды таяуда Алматы қаласында орын алғалы жатқан қылмыстық істе қолданбақшы екендігі анықталады. Сонымен қатар, лейтенант Берік Сəдуақастың жəне оның ағасы Қиястың шариат ережелерін бірбеткей ұстанғанын жеткізді.

Сонан Оңтүстік Қазақстан облыстық ІІД мəліметтерін сара-лай қарағанда, Сəдуақастың азамат П.-ға діни араздық негізінде атыс қаруын қолданып, оны өлтіруді мақсат тұтқаны белгілі болады. Сонымен қатар, дəл сол кезде тиісті орган қызметкерлері Қазақстанның бірқатар аймағындағы лаңкестік бағыттағы топ құрамында Сə дуа-қастың əрекет еткені туралы мə-ліметтерді табады. Алайда, лей-тенат Берікті қолға түсіру кезінде, мұны біліп қойған Сəдуақас пен оның ағасы Қияс жасырынып үл герді. Олар енді сол жасырын күйінде жүріп те, радикалды жа-ма ғат тарды жоюды жалғастыра берді. Ағайындылар туған қарын-дас тарының бос тұрған пəтеріне қо ныстанып, алыстан туысатын Жан бөбек, Таңат секілді жандар-ды қатарларына үгіттеп, тарта бас тайды.

Бұл кезде Сəдуақастың əке сі туған інісінің радикалды бағыт-тағы істеріне қарсылық таны-тып, қатты қайғырды. Өзінің кіші інісі Қиясты да ұлының азғырып жүріп, қатарына қосып алғанына тіптен ыза болды. Сондықтан інісін үйіне қайтарып алмақшы болып, қасына П. деген азамат-ты ертіп, өзінің ұлдары жəне Жанбөбек жатқан пəтерге бара-ды. Бірақ П.-ны көргенде қаны басына шапшыған Сəдуақас ұрыс кезінде оны оқ қаруымен атып, жа-ралады. Ал негізінде, кейін белгілі болғанындай, дінге байланысты өзара келіспеушіліктен туындаған араздықтан əкесін атарға оғы болмай жүрген Сəдуақас, сол сəтті пайдаланып туған əкесін көздеген екен. Əкесіне тигізе алмағанымен, бір қарсыластарын, яғни П.-ны өлтірдік деп ойлаған олар, бұл оқиғадан соң да лез-де қараларын батырды. Өйткені, болары болып, бояуы сіңген соң Шымкенттің полициясы келіп, қылмыстық іс қозғады. Бірақ қағаз

жүзінде қылмыстық іс қозғағанмен не пайда бар, əлгі полицейлер қылмыскерлерді ұстайын десе, олар жоқ. Содан қылмыстық іс жабылады. Ал бұл заң бойынша үлкен қателік болған көрінеді.

Содан о баста не үшін, кім үшін, қандай мақсатпен белгісіз жолға түскеніне əлі де дұрыс есеп бере алмаған Сəдуақас өзінің ет жақындарын қолайлы сəт туса ең бірінші болып өлтірмекке кектеніп, Алматыға кетеді. Онда барған соң құқық қорғау органдары-нан тағы да жасырынып, тіпті қастарына Жомарт пен Қанатты қайта шақырады. Олар келген соң Сəдуақас Қанатпен бірге «жиһадқа» шыққанда алып жүретін ту дайындайды. Ту түсі қара екен, соған айшықтап ақ бояумен жазу

жазып қойды. Осы тудың аясын-да қарулы «жиһадқа» шақыратын бірнеше бейнероликтер де түсіреді. Сөйтіп, осы Алматы қаласының жайлы жағдайының арқасында нақты лаңкестік топ құрылды. Оның құрамына Қияс, Жанбөбек, Мақсат, Қанат, Темір жəне Жомарт енді. Олардың мақсаты елде қарулы күрес жүргізіп, кейін Ауғанстанға «жиһад» жасауға бармақшы бо-лып бекінеді. Ол үшін əлгілердің əмірі болып тағайындалған Сəдуақас дайындық жұмыстарын ұйымдастыруға белсене кіріседі.

Ал дайындық жұмысы қара-жат жинаудан басталды . Ол үшін барлық оңтүстік аймаққа тұрмыстық химия заттарын тара-татын кəсіпкерді, яғни Шымкент қаласының тұрғынын тонауды жөн деп табады. Олар өздерінің бұл ісін əлгі кəсіпкер – «кəпір», бірақ оның дүниесі – «халал», демек қарақшылық салдарынан алынған ол дүниелер «таза» болады деп дəлелдейді. Ал қару-жараққа мо-лынан ие болу үшін олар ОҚО Сарыағаш ауданында орналасқан шекара бекетіне шабуылдауды жөн көрді. Өйткені, Сəдуақастың бұрын шекара бекетін бақылағаны бар еді, сонда байқағаны мұнда бар болғаны екі-ақ əскери күзетші тұрады екен. Бұдан басқа олар, яғни Сəдуақас, Қияс жəне Қанат үшеуі басқа да адамдарды қатарларына тарту үшін үгіттеуден тұратын бейнероликтерді сайттарға да ор-наластыруды көздейді.

Бұдан əрі олар алға қойған мақсаттарына жету үшін тіптен тереңдей түсті. Енді олар өздері-нің мүдделеріне тікелей қарсы адамдарды жоюға бекінді. Сол мақсатта Сəдуақас еліміздің Қазақ стан мұсылмандары діни бас қармасының кейбір дін қай-раткерлерін өлтіруге тапсырма береді. Сөйтіп, бейбіт адамдардың көзін жоюды аңсаған Сəдуақас Астана қаласына Мақсат пен Қанатты, ал Алматыда белгілі бір адамдарды іздеп тауып, басқан ізін аңдып жүріп өлтіру үшін Темірге тапсырма берді. Дегенмен, іштей іріткі салу мақсатымен ұйымдасқан топтың басын біріктіріп ұстап тұру үшін қаражат шіркін де ке-рек қой. Ол үшін көп ақша керек. Сондықтан Сəдуақас Ақмола об-лысына Темірді ақша жинап ке-луге жұмсайды. Темір кезінде сол жақта мешітте имам болып, наси-хат жүргізген. Ауылдың адамда-рына келген Темір оңтүстікте бір əмір жиhадқа шығу үшін Алматы қаласында «моджахедтерді» жи-нап жатыр деп соғады. Мұның сөзі кімдерге қалай əсер еткені белгісіз, əлгі ауданнан «əмірге» деп арна-лып, 3,5 миллион теңге жиналады. Оны Мақсат пен Қанат қалтаға

басып, Алматыға құстай ұшты.Олар жеткен бойда əлгі ақшаны

тағы бір санап жіберіп альпинистік құралдарды, яғни оның ішінде палатка , қол шамдар , жылы киімдер, термос, сіріңкелер жəне сол сияқты т.б. дүниелер сатып алды. Мұның бəрі «жиhад» үшін тауға шыққанда қажет болады деп түсіндіріледі. Сəдуақас бұл заттардың бəрі «жамағаттар» дүниесі екенін, егер кім де кім топ құрамынан кететін болса, заттарды қайтаратынын қатаң ескертеді. Сөйтіп, олар тау-тастағы дайындық үшін бірнеше қайтара тау арасында тү неуге көтерілді. Алматыда жүргенде олар, əрине, жасырын тірлік етті. Сондықтан ешқандай бөгде адам көзіне түсе қоймады. Үнемі түнер орындарын ауыстырумен болды. Үгіт-насихат, арбау секілді жұмыстармен де айналысқан жоқ. Тіпті, сақал, мұрттарын қырып тастап, зия-лылар тұрмысына көшті. Соның ішінде Сəдуақастың еркінсінгені сонша, ол полиция капитанының формасын киіп жүруді шығарды. Бірақ ол форманы қанша киіп ойқастаса да, бір қызығы ешбір құқық қорғау органдарының көзіне шалынбапты. Алайда, олардың бұл жайбарақаттық тірлігі ұзаққа бар-мады. Көп ұзамай топ арасына жік түсіп, Мақсат пен Қанат Астанаға, ал Сəдуақас Шымкентке оралды.

Қаражаттың аздығынан ара-ларына жік түсті ме, кім білсін, əйтеуір Сəдуақас қайтадан тездетіп Темірді Ақмола об-лысына аттандырды. Ондағы мақсат, тағы да ақша жинау мен топқа жаңа мүшелерді тарту болатын. Сəдуақас сəлəфилік бағытындағы адамдар , егер бұлардың талабын орындамай-тын болса, онда олардың отбасы мүшелері террористік қысымға ұшырайтынын ерекше ескертеді. Бұл бейбіт жандарды тағы да тығырыққа тіреді. «Былай тартса өгіз өледі, олай тартса арба сына-ды» дегендей, бірқатар жандар не істерін білмеді. Өздеріне де қаржы керек, бала-шағаларының аузынан қалай жырып бермек?

Сəдуақас пен Қияс Шымкент қаласына келген соң да соңдарынан із кесушілер болатынын біліп, жа-сырын тірлікке қайта көшеді. Сəдуақас туысқандарының жайлы да жылы, əрі сəнді коттедждері болғанына қарамастан, əйелі жəне баласымен қарапайым бір бөлмелік пəтерге орналасты. Одан кейін, тұрмыстық тірліктен сəн кете бастаған соң Таңатқа тиесілі, бірақ əлі аяқталмаған кеңдеу үйге ауысты. Алайда, Сəдуақас өзінің бұл тірлігі тиянақсыз мəні де, болашағы да жоқ қу тіршілік екенін ұқпады ма, əйтеуір алған бетінен қайтпай, өзінің ойындағысын қалайда жүзеге асыруды аңсады. Ол Қияс пен Таңатқа жеке тапсырма жүктеп, Отырар ауданы мен Түркістанға жіберді. Олар аталған аудандарға барып, ондағы халық көп жина-латын қасиетті Арыстан Баб жəне Қожа Ахмет Ясауи кесенелерінде болды. Сөйтіп қайткенде, қалай жəне қай уақытта террорлық акт, яғни қолдан жарылыстарды жасау мүмкіндіктерін зерделеді.

Əрине, тықыр таяп келе жат-қанын Сəдуақас сезбей қал-мады. Ол өзінің бұрынғы жасаған қылмыстарына сай құқық қорғау органдарының іздеуінде жүргенін де жақсы білді. Сондықтан барын-ша жасырынып жəне əрдайым қолтығына қару қысып əзір жүрді. Ұйымдасқан топтың арасынан тек Қияс жəне Таңатпен ғана байланыс жасап отырды. Топ мүшелерінің қалғандары құпиялық шараларын сақтау мен қаржы жи-нау мақсатында тұрғылықты жерлеріне кетіп, жетекшілерінен дабыл күтті. Құқық қорғау орган-дары да қолдарына бұлтартпас айғақтарды толық түсіргендерін біліп, теріс ағымдағы қауіпті топ-ты құрықтау керек деп шешті. Сөйтіп аталған топтың аса қа уіп-тілігіне жəне Сəдуақастың шек-тен шыға бастауына байланысты Оңтүстік Қазақстан облыстық прокурорының санкциясымен ҰҚК Сəдуақасты, Жанбөбекті жəне Таңатты тұрғылықты жерінде тап басып, ұстады.

Сөйтіп, Сəдуақастың тер ро-ристік топты ұйымдастыруға тікелей қатысы барлығы анық-та лып, табылған атыс қарулар мен полиция капитанының фор-масы, полициялық белгі, аң-шылық жарақтар жəне т.б. зат-тар бұған нақты айғақ болды. Ақыры Шымкент қаласының соты Сəдуақасты, Қиясты, Жанбөбекті, Қанатты, Мақсатты, Жомартты жəне Темірді оларға тағылған айып бойынша кінəлі деп тауып (6 жылдан 15 жылға дейін), түрлі мерзімге бас бостандықтарынан айырып , соттады . Өкінішті . Əрине, өкініштісі сол, тепсе темір үзетін жігіттердің қасақана теріс жолға түсуі, Құран мен Исламды бейбіт жолмен үгіттеу, насихаттау арқы лы адамзатқа жеткізу екенін түсін бегендері өкінішті-ақ.

АДАСУ

Адам аяғын шалыс басайын десе қиын емес-ау. Ондайда ол мейлі мұғалім, құрылысшы, əкім, бақташы, депутат, тіпті, сізді заңсыздықтан қорғайтын құқық қорғаушы болсын, бəрібір екен. Бір ғажабы не істесем де өзім ғана білемін, өзім ғана аман болсам, қалғандары өлсе өмірем қапсын дейтін олар ешуақытта адаспаймын деп те ой-лайды. Сол ойымен өзінің теріс əрекетке барғанын да білмей қалады. Мұндай адамдар өмірдің барлық сала-сында да қызмет етеді. Арасында үлкені де, кішісі де бар.

Егер сіз «Егемен Қазақстан» газетіне жарнама бергіңіз келсе, мына телефондарға хабарласыңыз:

Астана тел/факс 37-64-48, 37-60-49. Электронды пошта: [email protected].Алматы 273-74-39, ф. 273-73-97. Электронды пошта: [email protected].

Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігінің ұжымы Өңірлік даму министрлігінің бірінші вице-министрі Қайырбек Айтбайұлы Өскенбаевқа інісі

ҚАЙРАТТЫҢ мезгілсіз қайтыс болуына байланысты орны толмас қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университетінің ұжымы Б.Жарбосынов атындағы Урология ғылыми орталығының бас директоры, Қазақстан Рес публикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты Мырзакəрім Кəрімұлы Алшынбаевқа

АНАСЫНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Хабарландыру«Досжан темір жолы

(ДТЖ)» АҚ (050000; Алматы қ., Желтоқсан к-сі, 118, www.kazrail.kz) Шар стансасында өндірістік жəне қызметтік ғимараттар мен имарат-тар бойынша құрылыс-монтаж жұмыстарын са-тып алу жөнінде 2013 жылғы 17 қазанда сағат 12.00-де Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26 мекен-жайында өткізілген ашық тендердің қорытындысы ту-ралы хабарлайды, жеңімпаз болып танылды - «ТИСС» ЖШС, Өскемен қ., Чернов к-сі, 7, өтінім бағасы 89 809 000 теңге ҚҚС-сын есепке алмағанда.

Хабарландыру«Досжан темір жолы

(ДТЖ)» АҚ (050000; Ал-маты қ., Желтоқсан к-сі, 118 , www.kaz ra i l . kz ) Шар-Жаңаөскемен те-мір жол желісінің өтке-лек тер ін ің жылыту пунктері құрылысы жəне абаттандыру бойын ша құрылыс-монтаж жұ-мыстарын сатып алу жөнінде 2013 жылғы 17 қазанда сағат 15.00-де Өс-кемен қ., Меновное а., Шос сейная к-сі, 26 мекен-жайында өткізілген ашық тендер болмады деп та-ныл ғандығы туралы ха-барлайды.

Хабарландыру«Досжан темір жолы

(ДТЖ)» АҚ (050000; Ал-маты қ., Желтоқсан к-сі, 118, www.kazrail.kz) ауыс палы қардан қорғаныш қал-қандарын жасау бойын-ша жұмыстарды сатып алу жөнінде 2013 жылғы 17 қазанда сағат 10.00-де Өс кемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26 мекен-жайында өткізілген ашық тендердің қорытындысы т у р а л ы х а б а р л а й ды , жеңімпаз болып танылды - «Улан Ку рылыс» ЖШС, ШҚО, Қ.Қайсенов кенті, 21, өтінім бағасы 14 530 440 теңге ҚҚС-сын есепке алмағанда.

Хабарландыру«Досжан темір жолы

(ДТЖ)» АҚ (050000; Ал ма-ты қ., Желтоқсан к-сі, 118, www.kazrail.kz) Жаңа өс-кемен стансасында өнді-ріс тік жəне қыз меттік ғима рат тар мен имараттар бой ынша құрылыс-мон-таж жұмыстарын са тып алу жөнінде 2013 жыл ғы 17 қа занда сағат 11.00-де Өс кемен қ., Менов ное а., Шос сейная к-сі, 26 ме кен-жайында өткізіл ген ашық тендердің қоры тын дысы туралы хабарлайды, жеңімпаз болып танылды - «ТИСС» ЖШС, Өскемен қ., Чернов к-сі, 7, өтінім бағасы 22 141 000 теңге ҚҚС-сын есепке алмағанда.

«Белкамит» бірлескен кəсіп-орны акционерлік қоғамы осы арқылы, «Белкамит» бірлескен кəсіпорны акционерлік қоғамын жауапкершілігі шектеулі серік-тестігі етіп қайта құру туралы шешімді «Белкамит» БК АҚ акционерлерінің жалпы жина-лысы (02.07.2013 ж. № 26 хат-тама) қабылдауына байланысты «Белкамит» БК АҚ акцияларының шығарылымының күшін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Қаржы нарығын жəне қаржы ұйымдарын бақылау мен қадағалау комитеті 2013 жылғы 16 қазанда жойғандығы туралы хабардар етеді.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБ ЛИКА-СЫ ТҰҢҒЫШ ПРЕЗИДЕНТІ – Е Л Б А СЫ НЫ Ң Қ О Р Ы «Қазақстан Республикасындағы ғылыми ұйымдар мен жоғары оқу орындарындағы ең үздік жас ғалымдар кеңестеріне» байқау жа-риялайды.

Байқауға Қазақстан Респуб лика-сындағы ғылыми ұйымдар мен жоғары оқу орындарындағы жас ғалымдар кеңестері қатыса алады.

Өтініш қабылдау мерзімі: 2013 жылғы 21 қазаннан 19 қарашаға дейін.

Байқау ережесі мына веб-сайтта: www.fpp.kz

Байланыстар үшін:Мекенжайымыз: 050059, Қазақстан

Республикасы, Алматы қ, Махатма Ганди көшесі, 10

Телефоны: 8(727) 2700-524, факс 8(727) 2700-550. E-mail: [email protected]

«ҰЛУТАС» АҚ Директорлар кеңесі, 130303, Маңғыстау облысы, Қарақия ауд., Жетібай кенті, 507 құрылыс, «ҰЛУТАС» АҚ акционерлеріне 2013 жылғы 17 қазанда өткен акционерлердің жалпы жиналысының қорытындысы туралы хабарлайды.

1. Күн тəртібіндегі бірінші мəселе бойынша:«жақтап» – 92 923 дауыс; «қарсы» – жоқ;

«қалыс қалған» – жоқ.2. Күн тəртібіндегі екінші мəселе бойынша:«жақтап» – 92 923 дауыс; «қарсы» – жоқ;

«қалыс қалған» – жоқ. 3. Күн тəртібіндегі үшінші мəселе бойынша:«жақтап» – 92 923 дауыс; «қарсы» – жоқ;

«қалыс қалған» – жоқ.4. Күн тəртібіндегі төртінші мəселе бойынша:«жақтап» – 92 923 дауыс; «қарсы» – жоқ;

«қалыс қалған» – жоқ.5. Күн тəртібіндегі бесінші мəселе бойынша:

А.А.Матовтың өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату үшін – 92 923 дауыс, «қалыс қалған» –жоқ, «қарсы» – жоқ;

С.С.Сайбулатовтың өкілеттігін растау жəне ұзарту үшін – 92 923 дауыс, «қалыс қалған» – жоқ, «қарсы» – жоқ;

Т.Ю.Левиннің өкілеттігін растау жəне ұзарту үшін – 92 923 дауыс, «қалыс қалған» – жоқ, «қарсы» – жоқ;

Н.К.Рахимованың өкілеттігін растау жəне ұзарту үшін – 92 923 дауыс, «қалыс қалған» – жоқ, «қарсы» – жоқ.

6. Күн тəртібіндегі алтыншы мəселе бойынша:«жақтап» – 92 923 дауыс; «қарсы» – жоқ;

«қалыс қалған» – жоқ.Күн тəрт іб індег і барлық мəселелер

«ҰЛУТАС» АҚ акционерлерінің жалпы жина-лысында қаралды жəне олар бойынша шешім қабылданды.

«ҰЛУТАС» АҚ акционерлерінің 2013 жылғы 17 қазандағы жылдық жалпы жиналысында 2012 жыл үшін акционерлерге дивидендтер төлемеу туралы шешім қабылданды.

25 қазан 2013 жыл www.egemen.kz 9

Сол «Орыстардың» кө се-мі Дмитрий Демушкиннің мə-лімдеуінше, Мəскеудегі шеруге 30 мыңдай адам қатыспақ көрінеді. Мұндай шерулер, сондай-ақ елдің 100 қаласында өтпек. Мақсаты – аты айтып тұрғандай, бұл елде кімнің қожайын екенін білдіріп, басқаларға қыр көрсету. Тек сырттан келген мигранттарға ғана емес, осы елде тұрып жатқан нəсілі орыстан басқа ұлт өкілдеріне де.

Бұл шараны осыдан екі апта бұрын Мəскеудің Батыс Бирюлево ауданында болған қайғылы оқи-ғаның жалғасы десе болғандай. Онда Егор Щербаков дейтін орыс жігіті сол ауданда машинадан түсіп, қызымен келе жатса, алдынан «сла-вянтекті емес» біреу шығып, оның қызына тиіседі. Егор ара түссе, əлгі «славянтекті емес» оны пышақтап өлтіреді.

Содан бері Мəскеуде, Ресейдің ақпарат құралдарында басталған даңғаза айқай-шу бүгінге дейін жетіп отыр. Бұл елдегі мигранттарға қарсы қозғалыс белгілі дəрежеде нəсілдік, ксенофобиялық сипатқа ойысып барады. Ресей еліндегі барлық бəленің ұшы соған ба-рып тірелетіндей. Бұл елге қаптап келіп жатқан мигранттар болма-са, олардың – орыстардың өмірі жақсырақ болатындай. Сондықтан олармен күрес орыс патриоттарының басты парызы болмақ. Бұл күреске өз əрекеттерімен билік те қолдау көрсете бастады.

Əрине, мигранттардың қыл-мысына жол бермеу керек, сол Щербаковты өлтірген қылмыскер Орхан Зейналовты əділ жазалау керек. Бірақ орыс ұлтшылдары да, олардың жосықсыз əрекеттеріне төзімділік көрсеткен билік шенеу-ніктері де мұны, міне, екі апта бойы ұлтшылдық, ксенофобиялық даңғазаға айналдырды. Ресейдің біршама баспасөзін қарасаң, басқа ұлт өкілдері атына айтылған, олар-ды қаралап, қорлап көрсеткен ғайбат сөзден жүрегің айниды. Олардан нəсілдік кемсітушіліктің, ұлтшылдық астамшылдықтың иісі аңқып тұр.

Бирюлеводағы оқиғадан кейін ұлтшылдық астамшылдық уына шалдыққандар осы ауданда қирату əрекеттерін бастаған. Мигранттар еңбек ететін Покровка жеміс-кө-көніс базасын тас-талқан еткен. Қаланы жеміс-көкөніспен қам-тамасыз етіп, жақсы ісімен көзге ілінген базаны қиратудың не жөні бар? Сөйтсе, ол дағыстандық жеке адамдардыкі екен. Мəскеуде он-дай кəсіпорындар аз ба?! Ұлт-шылдардың жосықсыздықтары үдеп бара жатқан соң ғана, қала үкіметі шара қолданып, 400-дей қиратушыларды ұстаған.

Бəрібір осынау жосықсыз əре-кеттердің етек алуына биліктің қосқан үлесі айтарлықтай. Ол да ұлтшылдардың хорына қосылып, сол Бирюлеводағы бір мигрант Зейналовтың қылмысын бүкіл мигранттардың əрекетіндей етіп көрсетуге атсалысты. Зейналовты ұстауды (ол əсте де полицияның күштілігі емес, туыстары ұстап берген) сайттарға шығарып, те-леарналардан көрсетіп, жарна-малау, оған ішкі істер министрі В.Ко локольцевтің тікелей қатысы мəселені күшейтіп-ақ тұр. Бұл əсіреұлтшылдардың делебесін қоздырып, жұртшылықтың наза-рын аударды. Ел ішінің ғана емес, сырттың да. Əзербайжан сыртқы істер министрлігі нота да тапсы-рыпты. Зейналовты қыл мыскер де-уден бұрын, əзербайжан деп кінə тағып, ұлттың шамына тигені үшін. Батыстың біраз ақпарат құралдары да Ресейде нəсілдік пиғылдағы əрекеттердің өрши түскеніне, оған биліктің төзімділік көрсетуіне назар аударуда. Əсіреұлтшылдар əбден еркінсіді. «СОВА» ақпараттық-сараптамалық орталығының мəлім-деуінше, Ресейде əрбір он күнде нəсілдік сипатта өлім тіркеледі екен. Ал оны жүзеге асырғандар жазасыз қалатын көрінеді.

Дəл осындай жағдайда жедел түрде РФ президенті В.Путиннің ұлтаралық қарым-қатынас саласын-да аймақтық жəне муниципалдық шенеуніктердің өкілеттігі мен міндеттерін белгілеген федералдық заңға қол қойғаны орынды-ақ болды-ау дейсің. Енді шенеуніктер əсіре ұлтшылдардың ұранына қосыла алмайды. Заң ұлтаралық, нəсіларалық ынтымаққа қызмет етуге тиіс. Сірə, бұл заңның алда жоспарланып отырған «Орыс мар-шына» да əсері болар. Радикалды ұлтшылдар аяғын тартар деп ойлайсың.

Ең таңданарлығы: Сауд Ара-биясы БҰҰ Қауіпсіздік Кеңе -сіне жақында ғана сайланды жəне бұл қызметі алдағы жылдың 1 қаңтарынан басталуға тиіс. Жұмысқа кіріспей жатып, бұл елдің бұлайша қыр көрсеткені несі дейді ғой жұрт. Жалпы, бұл елдің бұрыннан сондай əдеті бар. Осыдан біраз бұрын ол БҰҰ Бас Ассамблеясында сөйлеу құқынан бас тартқан. Ендігісі – мы-нау. Түсіну қиын.

БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесі – аса беделді халықаралық орган. Оның шешімдері – БҰҰ-ға мүше барлық мемлекеттер үшін міндет. Оны орындамаған елдер түрлі санкцияларға ұшырауы өз алды-на, оларға қарсы қарулы күштер қолданылуы мүмкін. Сондықтан да осынау құзыретті ұйым – БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне мүше болу кез келген ел үшін үлкен абырой, бедел.

Қауіпсіздік Кеңесінің 15 мүшесі бар: оның бесеуі тұрақты – АҚШ, Қытай, Ресей, Франция жəне Ұлыбритания, оны – тұрақты емес, олар əрбір екі жылда жаңаланып, Бас Ассамблеяда сайланады. Жақындағы сайлауда Литва, Нигерия, Сауд Арабиясы, Чад

жəне Чили екі жылға сайланған. Олар алдағы 1 қаңтардан бастап, Əзербайжан, Гватемала, Марокко, Пəкстан жəне Того елдерін ал-мастырады. Бұлардан басқа əлі бір жыл Австралия, Аргентина, Люксембург, Оңтүстік Корея жəне Руанда тұрақты емес мүше болып қалады.

Сауд Арабиясының Қауіпсіздік Кеңесінде істемей жатып, оған мұндай көзқарасын білдіруі пара-саттылыққа сыя қоймайды. Оның сайлануы да біраз дау тудырған. Əдетте, алдын ала зерттеліп, елдер-дің кандидатуралары ұсынылғанда, олар бірауыздан дерліктей сайла-нып жатады. Сауд Арабиясын 176 ел қолдап, 15 ел қарсы болды. Бұған оның Сирияға қатысты ұстанған бағыты себеп. Эр-Рияд Башар Асад үкіметіне ашық қарсы шығып, бүлікшілерді қаржымен де, қарумен де ашық қолдап келеді.

Енді, міне, Қауіпсіздік Кеңесінде де сондай бағыт ұстанбақ. Басқаша бағыт ұстағандарға өкпе айтады. Əрине, бұл көңілге қона қоймайды. Басқаның да пікірін құрметтеген жөн. Менің дегенім болмаса, Қауіпсіздік Кеңесінен кетемін деуін ақылға сыйдыру қиын. Бұдан Эр-Риядтың ұтатыны шамалы емес-ау, көп нəрседен ұтылады. Ендігі ең дұрысы – осынау асығыстау айты-лып қалған мəлімдемеден қайтып, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне мүше қызметін мүлтіксіз атқаруға бағыт ұстағаны жөн-ақ. Əйтпесе, бұл ел беделден ғана емес, басқаның сенімінен де айырылады.

Ўлтшылдардыѕ жосыќсыздыєы асќынып барады

Мамадияр ЖАҚЫП, «Егемен Қазақстан».

Мəскеудің мэриясына «Орыстар» қозғалысы басшылығынан алдағы 4 қарашада Ресей астанасының оңтүстік-шығыс жағында «Орыс маршы» деп аталатын шеру өткізу жөнінде өтініш түсіпті. Оған қандай жауап берілгені жөнінде əзірге хабар жоқ.

Жўмысќа кіріспей жатып дау бастады

ИТАР-ТАСС агенттігінің хабарлауынша, Сауд Арабиясының сыртқы істер министрлігі БҰҰ-ның əскери шиеленістерді шешуде дəрменсіздігіне байланыс-ты өз елінің Қауіпсіздік Кеңесін тастап шығатынын мəлімдеген.

ДҮБІРГЕТОЛЫ ДЇНИЕДґѕгеленген дїние їйіѕіздеДүйсенбі, 28 қазан Сейсенбі, 29 қазан Сəрсенбі, 30 қазан Бейсенбі, 31 қазан Жұма, 1 қараша Сенбі, 2 қараша Жексенбі, 3 қараша

Əкім дəріс оќыдыОблыс əкімі Қанат Бозымбаев Тараз қаласындағы Жастар орталығына барып, студенттерге дəріс оқыды. Дəріс тақырыбы аймақтың əлеуметтік-экономикалық дамуының мəселелері мен оларды шешу бағыттары болды.

Көсемəлі СƏТТІБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

Ə к і м н і ң а й т у ы н ш а , ө ң і р д е г і экономикалық дамуды жүзеге асыру үшін облысты өркендетудің 2011-2015 жылдарға арналған кешенді бағдарламасы үлкен септігін тигізген. Облыстың осы басты құжатында аймақтың экономикалық жəне əлеуметтік салаларын дамыту ерекше назарға алынған. Атап айтсақ, бағдарламада өңір дамуының негізгі бағыттары – хи-мия өндірісі, ауыл шаруашылығы сек-торы, құрылыс индустриясы жəне жеңіл өнеркəсіпті өркендетуге айрықша басымдықтар беріліпті.

Жастарға дəріс оқу барысында об-лыс əкімі мамандық таңдауда қателеспеу керектігін баса айтты. Бұл жерде жастар-дың бірінші кезекте əлемдік тренд, рес-публиканың жəне аймақтың сұранысына мəн беруі атап өтілді. Əкімнің айтуынша, болашақта аймаққа ауыл шаруашылығы, денсаулық сақтау, жеңіл жəне өңдеу өнеркəсібі, химия жəне құрылыс кластеріне мамандар өте көп қажет болады.

Жалпы, облыста 5 жоғары оқу орны жұмыс істеп тұрса, оларда 30 мыңнан астам студент білім алуда. Қазіргі кезде облыс тұрғындарының саны шамамен 1 070,2 мың адам болса, оның 27,5 пайызын жас-тар құрайды.

Жамбыл облысы.

7.00 Қазақстан эстра-да жұлдыздарының қатысуымен концерт.

7.45 Кəсіпқой бокс. Əлем чемпионы атағы үшін жекпе-жек. Г.Головкин (Қазақстан) – Кертис Стивенс (АҚШ). Тікелей көрсетілім.)

10.00 «Айгөлек».11.35 «Сыр-сұхбат».12.05 «Ақсауыт».12.35 «Сіз не дейсіз?»13.10 «Ұлттық шоу». 14.15 «Шетелдегі қазақ бала-

лары».14.45 «Толағай».15.35 «Туған елдің түтіні».

Телехикая.16.35 «Ұлт мақтанышы».

Деректі фильм.17.05 «Біз қазақша

сөйлейміз». Реалити шоу.

17.50 «Келін». Телехикая.19.40 Қазақстан эстра-

да жұлдыздарының қатысуымен концерт.

20.30 «Апта.Kz».21.35 «Қазақстан дауысы».23.00 «Алаң». Ток-шоу.23.50 «Көкпар».00.30 «Шоқан Уəлиханов».

Кино.02.10 «Телқоңыр».02.50 «Сіз не дейсіз?».03.25 «Жайдарман». Үздік

əзілдер.03.45 «Мəлім де беймəлім

Қазақстан».04.15 Аңдатпа, əнұран.

7.00 «Махаббат мерейі». Телехикая.

7.50 «Əскери іс».8.20 «Ас арқауы».8.40 «Айбын».9.10 «Кішкентай өрт

сөндіргіш Финли». Мультсериал.

10.00 «Битва умов». Отбасылық телевик-торина.

10.45 «Три ниндзя наносят ответный удар». Кино.

12.15 «Робинзон Крузо: Предводитель пиратов». Мультфильм.

13.35 «Наследие Земли».13.50 «Əн гəккуі». Əлия

Əбікенова.15.30 «ТВ Бинго».16.30 «Все говорят, что

я люблю тебя». Кино.18.00 «Көзкөрген».18.45 «Сол бір кеш...». 20.00 «Жеті күн».21.00 «Жеті күн».22.00 «Юнайтед. Мюнхенская

трагедия». Кино.00.15-03.45

«Қылмыс пен жаза». Кино.

6.00 «Маруся. Испытание».6.45 «Понять. Простить».7.10 Жаңалықтар.7.25 «Тілші түйіні».7.55 Жаңалықтар.8.10 «Сайра, сүйікті сыр-

най!».8.45 «Воскресные беседы».9.00 Жаңалықтар.9.10 «Денсаулық».10.10 «Қазлото». Тікелей

көрсетілім.10.55 «Народная медицина.

Спина».12.00 Ауа райы.12.05 «Сваты у плиты». 12.40 «Знакомьтесь: Дэйв».

Кино.14.25 «Истина где-то рядом».15.05 «Угадай мелодию».15.45 «Кеш жарық,

Қазақстан!».16.50 «Секта». Кино.21.00 «Аналитика». 22.00 «Повтори!».

Пародийное шоу.01.00 «Бүгін кешкісін».02.30 «День, когда земля

остановилась». Кино.04.05 «Весна на заречной

улице». Кино.05.35 «Контрольная закупка».

7.00 «Таңшолпан».8.00 Жаңалықтар.9.30 Жаңалықтар.9.40 «Апта.kz».10.45 «Айтуға оңай...».11.25 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая.12.30 Жаңалықтар.12.45 «Қазақтың қолөнері».12.55 «Дауа».13.25 «Ақсауыт».13.55 «Алғашқы махаббат».

Телехикая.14.55 «Əйел бақыты». Ток-

шоу.15.55 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая.17.00 «Менің Қазақстаным».17.30 Жаңалықтар.17.50 «Өзекжарды». 18.10 «...Үй болу қиын».

Телехикая.18.55 «Еңбек түбі – береке».19.00 «Заң жəне біз». Тікелей

көрсетілім.19.30 «Алғашқы махаббат».

Телехикая.20.30 Жаңалықтар.21.05 «Айтуға оңай...».21.50 «Олимп шыңы».

Телехикая.22.40 «Келін». Телехикая.23.25 «Түнгі студияда Нұрлан

Қоянбаев».23.55 Жаңалықтар.00.30 «SPORT.KZ».00.50 «Шығанақтағы үй».

Кино.02.25 «Көкпар». Ұлттық

ойын.03.05 «Түнгі студияда Нұрлан

Қоянбаев».03.35 «Өзекжарды».03.50 «...Үй болу қиын».

Телехикая.04.30 «Кітапхана».05.00 Аңдатпа, əнұран.

7.00 «Жаңа күн». Таңғы ақпаратты-сазды бағдарлама.

9.00 «Жеті күн».10.00 «Жеті күн».11.00 «Бармысың, бауы-

рым?».11.50 «Мужская история».12.30 «Көзқарас».13.00 Жаңалықтар.13.10 «Сəби жүрек».

Телехикая.14.05 «Білгенге маржан...».14.45 «Халық сарапшысы».15.00 Жаңалықтар.15.10 «Танго с ангелом».

Телесериал.16.00 «Битва умов».

Отбасылық телевик-торина.

16.50 «Балаларға өмір сыйлаңыз».

17.00 Жаңалықтар.17.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.19.10 «Біз». Ток-шоу.20.00 Жаңалықтар.20.30 «Бюро расследований».21.00 Жаңалықтар.21.30 «Мужская история».22.10 «След». Телесериал.23.00 Футбол.23.30 Жаңалықтар.00.00 Журналдар.00.30 Жаңалықтар.01.30-04.00

Жаңалықтар.

6.00 «Маруся. Испытание».7.00 «Қайырлы таң!».10.00 Жаңалықтар.10.05 «Күт мені».11.05 «Домработница».12.10 «Женский доктор-2».

Телесериал.13.00 «Кеш жарық,

Қазақстан!».14.05 «ППС». Телесериал.15.00 Жаңалықтар.15.30 «Судебные истории».16.25 «Зверобой». Кино.17.25 «Давай поженимся».18.30 Жаңалықтар.18.55 Ауа райы.19.00 «Вероника. Беглянка».

Телесериал.20.00 «Братство десанта».

Телесериал.21.00 Жаңалықтар.21.30 Ауа райы.21.35 «Пусть говорят».23.00 «Моя большая семья».

Телесериал.01.00 «Караоке такси».01.30 Жаңалықтар.02.00 «Контрольная закупка».02.25 «Маруся. Испытание».03.10 «Понять. Простить».03.40 «Девчата». Кино.05.15 «Контрольная закупка».

7.00 «Таңшолпан».8.00 Жаңалықтар.9.30 Жаңалықтар..9.45 «Олимп шыңы».

Телехикая.10.40 «Айтуға оңай...».11.25 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая..12.30 Жаңалықтар12.45 «Sport.kz».13.10 «Алаң» ток шоуы.13.55 «Алғашқы махаббат».

Телехикая.14.55 «Əйел бақыты». Ток-

шоу.15.55 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая.17.00 «Ұлттық өнім».17.25 «Еңбек түбі – береке».17.30 Жаңалықтар.17.50 «Еңселі елорда». 18.10 «...Үй болу қиын».

Телехикая.18.55 Мультфильм.19.05 «ЕХРО жолы».19.30 «Алғашқы махаббат».

Телехикая.20.30 Жаңалықтар.21.05 «Айтуға оңай...».21.50 «Олимп шыңы».

Телехикая.22.40 «Келін». Телехикая.23.25 «Түнгі студияда Нұрлан

Қоянбаев».23.55 Жаңалықтар.00.30 «Солтүстік шұғыласы».

Кино.02.10 «ЕХРО жолы». 02.30 «Түнгі студияда Нұрлан

Қоянбаев». 03.00 «Еңселі елорда».03.10 «Ұлттық өнім».03.30 «...Үй болу қиын».

Телехикая.04.05 «Əлі есімде».04.35 Аңдатпа, əнұран.

7.00 «Жаңа күн». Таңғы ақпаратты-сазды бағдарлама.

9.00 Жаңалықтар.9.10 «Бюро расследований». 9.40 Вектор развития.10.00 Жаңалықтар.10.10 «Біз». Ток-шоу.11.00 Жаңалықтар.11.10 «След». Телесериал.11.50 «Мужская история».12.30 «Көзқарас».13.00 Жаңалықтар. 13.10 «Сəби жүрек».

Телехикая.14.05 «Білгенге маржан...».14.45 Музыкальные путешес-

твия.15.00 Жаңалықтар.15.10 «Танго с ангелом».

Телесериал.16.00 «Соқыр сенім». Деректі

фильм.16.30 Журналдар.16.50 «Балаларға өмір

сыйлаңыз!».17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.19.10 «Біз». Ток-шоу.20.00 Жаңалықтар. 20.30 Арнайы «Хабар». 21.00 Жаңалықтар.21.30 «Мужская история». 22.10 «След». Телесериал.23.00 «Жансарай». Əшірбек

Сығай.23.45 Жаңалықтар.00.15 Журналдар.00.30 Жаңалықтар.01.00 Журналдар.01.30-04.00

Жаңалықтар.

6.00 «Понять. Простить».6.45 Жаңалықтар.7.00 «Қайырлы таң!».10.00 Жаңалықтар.10.05 «Сапа бақылауда». 11.05 «Домработница». 12.10 «Женский доктор-2».

Кино.13.00 «Модный приговор».14.05 «ППС». Телесериал.15.00 Жаңалықтар.15.30 «Судебные истории».16.25 «Зверобой». Кино.17.25 «Давай поженимся».18.30 Жаңалықтар.18.55 Ауа райы. 19.00 «Вероника. Беглянка».

Телесериал.20.00 «Братство десанта».

Телесериал.21.00 Жаңалықтар.21.30 Ауа райы.21.35 «Пусть говорят».23.00 «Моя большая семья».

Телесериал.01.00 «Караоке такси».01.30 Жаңалықтар.02.00 «Контрольная закупка».02.25 «Маруся. Испытание».03.10 «Понять. Простить».03.40 «Доживем до понедель-

ника». Кино.05.20 «Контрольная закупка».

7.00 «Таңшолпан».8.00 Жаңалықтар.9.30 Жаңалықтар.9.45 «Олимп шыңы».

Телехикая.10.40 «Айтуға оңай...».11.25 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая.12.30 Жаңалықтар.12.45 «Жаңа Қазақстан».13.05 «ЕХРО жолы».13.25 «Заң жəне біз».13.55 «Алғашқы махаббат».

Телехикая. 14.55 «Əйел бақыты». Ток-

шоу.15.55 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая.17.00 «Рух діңгегі». Арнайы

жоба.17.30 Жаңалықтар.17.50 «Өзекжарды». 18.10 «...Үй болу қиын».

Телехикая.18.55 Мультфильм.19.05 «Қылмыс пен жаза».19.30 «Алғашқы махаббат».

Телехикая. 20.30 Жаңалықтар. 21.05 «Айтуға оңай…». 21.50 «Олимп шыңы».

Телехикая.22.40 «Келін». Телехикая.23.25 «Түнгі студияда Нұрлан

Қоянбаев».23.55 Жаңалықтар.00.30 «Қолды болған милли-

он». Кино.02.05 «Сыр-сұхбат».02.35 «Түнгі студияда Нұрлан

Қоянбаев».03.05 «Өзекжарды».03.20 «Рух діңгегі». Арнайы

жоба.04.10 «...Үй болу қиын».

Телехикая.04.45 Аңдатпа, əнұран.

7.00 «Жаңа күн». Таңғы ақпаратты-сазды бағдарлама.

9.00 Жаңалықтар.9.10 Арнайы «Хабар».9.35 «Табиғи

микроəлемдер». Деректі сериал.

10.00 Жаңалықтар.10.10 «Біз». Ток-шоу.11.00 Жаңалықтар.11.10 «След». Телесериал.11.50 «Мужская история». 12.30 «Көзқарас».13.00 Жаңалықтар. 13.10 «Сəби жүрек».

Телехикая.14.05 «Білгенге маржан...».14.45 Музыкальные путешес-

твия.15.00 Жаңалықтар.15.10 «Танго с ангелом».

Телесериал. 16.00 «Телефон доверия».

Деректі фильм.16.50 «Балаларға өмір

сыйлаңыз...».17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.19.10 «Біз». Ток-шоу.20.00 Жаңалықтар. 20.30 «Жаңа қоғам».21.00 Жаңалықтар.21.30 «Мужская история».22.10 «След». Телесериал.23.00 «Көзкөрген».00.30 Жаңалықтар.01.00 Журналдар.01.30-04.00

Жаңалықтар.

6.00 «Понять. Простить».6.45 Жаңалықтар.7.00 «Қайырлы таң!».10.00 Жаңалықтар.10.05 «Сапа бақылауда». 10.35 Жаңалықтар.11.05 «Домработница». 12.10 «Женский доктор-2».

Телесериал.13.00 «Модный приговор».14.05 «ППС». Телесериал.15.00 Жаңалықтар.15.30 «Судебные истории».16.25 «Зверобой». Кино.17.25 «Давай поженимся».18.30 Жаңалықтар.18.55 Ауа райы.19.00 «Вероника. Беглянка».

Телесериал.20.00 «Братство десанта».

Телесериал. 21.00 Жаңалықтар.21.30 Ауа райы.21.35 «Пусть говорят». 23.00 «Высоцкий».

Телесериал.01.00 «Караоке такси».01.30 Жаңалықтар.02.00 «Контрольная закупка».02.25 «Маруся. Испытание».03.10 «Понять. Простить».03.40 «Служили два товари-

ща». Кино.05.20 «Контрольная закупка».

7.00 «Таңшолпан». 8.00 Жаңалықтар.9.30 Жаңалықтар.9.45 «Олимп шыңы».

Телехикая.10.40 «Айтуға оңай...». 11.25 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая.12.30 Жаңалықтар. 12.45 «Агробизнес».13.10 «Біз қазақша

сөйлейміз». Реалити-шоу.

13.55 «Алғашқы махаббат». Телехикая.

14.55 «Əйел бақыты».15.55 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая.17.00 «Мың түрлі мамандық».17.30 Жаңалықтар.17.50 «Қылмыс пен жаза».18.10 «...Үй болу қиын».

Телехикая.19.00 «Шетелдегі қазақ бала-

лары».19.30 «Алғашқы махаббат».

Телехикая.20.30 Жаңалықтар. 21.05 «Айтуға оңай».21.50 «Олимп шыңы».

Телехикая.22.40 «Келін». Телехикая.23.25 «Түнгі студияда Нұрлан

Қоянбаев».23.55 Жаңалықтар.00.30 «Шарпейдің

таңғажайып кешірмелері». Кино.

02.15 «Қылмыс пен жаза».02.35 «Түнгі студияда Нұрлан

Қоянбаев».03.05 «...Үй болу қиын».

Телехикая.03.35 «Мың түрлі мамандық».04.05 «Қылқалам».04.25 Аңдатпа. Əнұран.

7.00 «Жаңа күн». Таңғы ақпаратты-сазды бағдарлама.

9.00 Жаңалықтар. 9.10 «Жаңа қоғам».9.20 Əскери іс.10.00 Жаңалықтар.10.10 «Біз». Ток-шоу.11.00 Жаңалықтар.11.10 «След». Телесериал.11.50 «Мужская история». 12.30 «Көзқарас».13.00 Жаңалықтар. 13.10 «Сəби жүрек».

Телехикая.14.05 «Білгенге маржан...».14.45 Музыкальные путешес-

твия. 15.00 Жаңалықтар. 15.10 «Танго с ангелом».

Телесериал.16.00 «Телефон доверия».

Деректі фильм.16.50 «Балаларға өмір

сыйлаңыз...».17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.18.00 Жаңалықтар.18.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.19.15 «Біз». Ток-шоу.20.00 Жаңалықтар. 20.30 Арнайы «Хабар».21.00 Жаңалықтар.21.30 «Мужская история». 22.10 «След». Телесериал. 23.00 «Саентология

сойқаны». Деректі фильм.

23.30 Жаңалықтар.00.00 Журналдар.00.30 Жаңалықтар.01.00 Журналдар.01.30-03.00

Жаңалықтар.

6.00 «Понять. Простить». 6.45 Жаңалықтар.7.00 «Қайырлы таң!».10.00 Жаңалықтар.10.05 «Сапа бақылауда».10.35 Жаңалықтар.11.05 «Домработница». 12.10 «Женский доктор-2».

Телесериал.13.00 «Модный приговор».14.05 «ППС». Телесериал.15.00 Жаңалықтар.15.30 «Судебные истории».16.25 «Зверобой».

Телесериал.17.25 «Давай поженимся».18.30 Жаңалықтар.18.55 Ауа райы.19.00 «Вероника. Беглянка».

Телесериал.20.00 «Братство десанта».

Телесериал.21.00 Жаңалықтар.21.30 Ауа райы. 21.35 «Пусть говорят».23.00 «Высоцкий».

Телесериал.01.00 «Караоке такси».01.30 Жаңалықтар.02.00 «Контрольная закупка».02.25 «Маруся.

Возвращение».03.10 «Укрощение огня».

Кино.

7.00 «Таңшолпан». 8.00 Жаңалықтар.9.30 Жаңалықтар.9.45 «Олимп шыңы».

Телехикая.10.40 «Айтуға оңай...» 11.25 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая.12.30 Жаңалықтар.12.45 «Менің Қазақстаным!».13.20 «Жарқын бейне».13.50 «Алғашқы махаббат».

Телехикая.14.55 «Əйел бақыты».15.55 «Тəуіп Хо Жун».

Телехикая.17.00 «Жан жылуы».17.25 «Еңбек түбі – береке».17.30 Жаңалықтар.17.50 «Өзекжарды». 18.10 «Жаңа Қазақстан».18.40 «Парламент».19.05 «Иман айнасы».19.30 «Алғашқы махаббат».

Телехикая.20.30 Жаңалықтар.21.05 «Айтуға оңай...».21.50 «Ұлттық шоу». 22.55 «Келін». Телехикая.23.45 Жаңалықтар.00.15 «Жайдарман». Үздік

əзілдер.00.40 «Əулие». Кино.02.40 «Парламент».03.00 «Өзекжарды».03.15 «Иман айнасы».03.40 «Жан жылуы».04.05 «Өзекжарды».04.30 «Ғасырлар пернесі».05.00 Аңдатпа, əнұран.

7.00 «Жаңа күн». Таңғы ақпаратты-сазды бағдарлама.

9.00 Жаңалықтар.9.10 Арнайы «Хабар».9.35 «Табиғи

микроəлемдер». Деректі сериал.

10.00 Жаңалықтар.10.15 «Біз». Ток-шоу.11.00 Жаңалықтар.11.50 «Мужская история». 12.30 «Көзқарас».13.00 Жаңалықтар. 13.10 «Сəби жүрек».

Телехикая.14.05 «Білгенге маржан...».14.45 Музыкальные путешес-

твия.15.00 Жаңалықтар. 15.10 «Танго с ангелом».

Телесериал.16.00 «Телефон доверия».

Деректі фильм.16.50 «Балаларға өмір

сыйлаңыз...».17.00 Жаңалықтар.17.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.18.00 Жаңалықтар.18.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.19.10 «Біз». Ток шоу.20.00 Жаңалықтар.20.30 «Вектор развития».21.00 Жаңалықтар.21.30 «Мужская история». 23.00 «След». Телесериал.23.50 Жаңалықтар.00.30 Жаңалықтар.01.00 Журналдар.01.30-03.00

Жаңалықтар.

6.00 «Понять. Простить».6.45 Жаңалықтар.7.00 «Қайырлы таң!».10.00 Жаңалықтар.10.05 «Сапа бақылауда».10.35 Жаңалықтар.11.00 «Жұма уағызы».11.15 «Доченька моя». Кино.13.05 «Модный приговор».14.10 «ППС». Телесериал.15.00 Жаңалықтар.15.30 «Жара». Кино.17.25 «Күт мені».18.30 Жаңалықтар.18.55 Ауа райы.19.00 «Вероника. Беглянка».

Телесериал.20.00 «Братство десанта».

Телесериал.21.00 Жаңалықтар.21.30 Ауа райы. 21.35 «Поле чудес».23.00 «Ностальгия по буду-

щему». Кино.01.00 «Адам жəне заң».02.00 Жаңалықтар.02.30 «Маруся. Испытание».03.15 «Большая перемена».

Кино.05.30 «Контрольная закупка».

7.00 Қазақстан эстра-да жұлдыздарының қатысуымен концерт.

8.10 «Жиһанкез».8.40 «Еріншектер елі».

Мультхикая. 9.35 «Агробизнес».10.00 «Дауа».10.35 «Ас мəзірі». 11.10 «Қазақстан дауысы». 12.35 «Еңселі елорда».12.50 «Телқоңыр».13.35 «Мың түрлі мамандық».14.05 «Білгірлер отауы».

Зияткерлік сайыс.15.00 «Туған елдің түтіні».

Телехикая. 16.00 «Жүзден жүйрік».16.30 «Келбет».17.00 «Мəлім де беймəлім

Қазақстан».17.30 Жаңалықтар. 17.50 «Келін». Телехикая.19.40 «Жан жылуы».20.05 «Арнайы репортаж». 20.30 Жаңалықтар.21.05 «Əзіл əлемі».22.40 «Сіз не дейсіз?».23.10 Жаңалықтар.23.45 «Тарихта қалған ойын».

Кино.02.10 «Ұлттық шоу».03.10 «Арнайы репортаж».03.35 «Еңселі елорда».03.45 «Дауа».04.15 «Ас мəзірі».04.45 Аңдатпа, əнұран.

7.00 «Махаббат мерейі». Телехикая.

8.35 «Егор». Балалар уақыты.

9.45 «Пух қонаққа барады». Мультфильм.

9.55 «Балаларға өмір сыйлаңыз».

10.00 Жаңалықтар. 10.10 «Халық сарапшысы».10.25 «Ұлт саулығы».11.00 Жаңалықтар. 11.10 «Ас мəзірі».11.40 «Азық-түлік мəселесі».12.00 «Халық сарапшысы».12.15 «Наследие Земли».12.30 «Контуры на карте».13.00 Жаңалықтар. 13.10 «Жансарай». Əшірбек

Сығай.13.50 «Аймақтар аламаны».

Үздік топтама.14.10 Орталық «Хабар».15.00 Жаңалықтар.15.10 «Золотая рыбка». Кино.17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Бармысың, бауы-

рым?».18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Сүлейман сұлтан».

Телехикая.20.00 Жаңалықтар. 20.30 «Менің жерім.

Өлкетану».21.00 Жаңалықтар. 21.30 «Сол бір кеш...».22.45 «Социальная сеть».

Кино.00.05 Жаңалықтар.00.35 Жаңалықтар.01.05-03.00

«Желіккен жастар». Спектакль.

6.00 «Маруся. Испытание».6.45 «Где находится

Нофелет?». Кино.8.15 Жаңалықтар.8.45 «Смешарики. Новые

приключения». 9.00 Жаңалықтар.9.10 «Право на качество».9.55 «Берега любви». Кино.11.30 «Фабрика грез».11.55 Ауа райы.12.00 Жаңалықтар.12.15 «Тілші түйіні».12.45 Жаңалықтар.13.00 «Ду қол шоколад».14.00 «Истина где-то рядом».14.40 «Қасым». Кино.19.20 «Минута славы. Дорога

на олимп».21.00 Жаңалықтар.21.30 Ауа райы.21.35 «Ледниковый период». 01.05 «Что? Где? Когда?».02.15 «Комиссар

Монтальбано». Кино.03.10 «Большая перемена».

Кино.05.30 «Контрольная закупка».

25 қазан 2013 жылwww.egemen.kz10 Қас-қағым сəт

Айтайын дегенім... Бəрекелді!

www.egemen.kz10

Газет мына қалалардағы:010000, Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС,050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС,100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС,110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС,120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС,130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС,030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Атырау-Ақпарат» ЖШС,160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС,140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС,150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ,080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС,090000, Орал қ., Мұхит к-сі, 57/1, «Жайық Пресс» ЖШС,040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы,070002, Өскемен қ., Космическая к-сі, 6/3, «Шығыс ақпарат» ЖШСбаспаханаларында басылып шықты.

Меншік иесі:“Егемен Қазақстан”

республикалық газеті”акционерлік қоғамы

ПрезидентСауытбек АБДРАХМАНОВ

Вице-президент – бас редакторЖанболат АУПБАЕВ

Вице-президентЕркін ҚЫДЫР

МЕКЕН-ЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А.

АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-73-80.БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru , egemenkz@maіl.kzАлматыда: факс (727) – 273-73-80, электронды пошта – [email protected]

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР:Астана – (717-2) 37-61-21;Ақтау – 8 (701) 593-64-78;Ақтөбе – (713-2) 56-01-75;Талдықорған – 8 (728-2) 27-05-70;Атырау – (712-2) 32-94-07;

Көкшетау – (716-2) 25-76-91;Қарағанды – (721-2) 43-94-72;Қостанай – (714-2) 39-12-15;Қызылорда – (724-2) 27-00-85Орал – (711-2) 28-80-35;Өскемен – (723-2) 25-28-41;

Павлодар – (718-2) 57-18-09;Семей – (722-2) 52-26-86;Тараз – (726-2) 43-37-33;Шымкент – 8 (701) 404-36-29;Петропавл – (715-2) 50-72-50.

ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ: Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, [email protected] Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-73-97, [email protected]

Материалдың жариялану ақысы төленген. Жарнама, хабарландырудың мазмұны мен мəтініне тапсырыс беруші жауапты.А

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы

5 қаңтарда Қазақстан Республи касының Мəдениет жəне

ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қа зақ стан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009

Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы200 601 дана.

Нөмірдің кезекші редакторы

Жақсыбай САМРАТ.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 5 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. «Егемен Қазақстанда» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Тапсырыс 8921Газет Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС-те басылды, тел. 99-77-77. Тапсырыс №170 ek

Бүгін «Егемен Қазақстанның» интернет-басылымынан (egemen.kz) мына хабарлармен таныса аласыздар:

Генетикалық қарудың əлі шығарылып жатқаны рас па? Грузияда еркектер де декреттік демалысқа шығатын болды. Батыстың порножұлдыздары қатарын қазақстандық қыздар

да толтыра бастағаны ма? Англияда улы өрмекшілер мектепті басып қалды. ЭКСПО-2017 көрмесінің ғимараттарына кейін кімдер иелік

етеді? Алматыдағы жайма базар басқа жаққа көшірілмейтін сияқты.

Қазақстан құрамасы осы күндері өзінің тарихында ешқашан болмаған зор жетістіктерге жетті. Былғары қолғап шеберлерінің жаһандық жарысында біздің саңлақтардың 8 бірдей медаль-ге қол жеткізген кезі бұрын-соңды болған емес. Біз күні ертең бұлардың қаншасының алтын мен күміс болып жіктелетінін дəл білмейміз, бірақ, бүгінгі асып отырған асудың өзі толағай табыс

болып табылады. Осы кезге дейін əлемдік додада 8 жəне одан да көп медальдар сал-танатына Кубадан басқа бірде-бір елдің құрамасы жетіп көрген жоқ. Ал, Ресейдің жеткен жетістігі екі рет 7 медальдың ауқымымен өлшенеді.

Енді осының мысалын Қазақстанның өз шежіресінен келтірер болсақ, біздің республикамыз тəуелсіздік алғалы бергі аралықта ең мықтағанда 5 медальға қол

артқанын байқар едік. Оны 2005 жылы Қытайдың Миньянг қаласында өткен біріншілікте тіркедік. Бұдан да əрі кетсек, еліміз құрамасы өзі бірінші рет қатысқан, 1993 жылы Финляндияның Тампере қаласында өткен VII жаһан жарысынан 1 ғана қола медаль алып қайтқанын ай-тар едік. Сосын 1995 жылы Берлинде 1 күміс, 1 қола медальды олжа санадық. 1997 жылы Венгрияның астанасы – Будапешт шаһарында да сол көрсеткішті қайталадық. 1999 жылы АҚШ-тың Хьюстон қаласында бірінші рет алтын медальға қол жеткізіп, оның жанына 1 күміс, 1 қола медальды қоса алдық. 2001 жылы Ирландияның Бельфастында жалғыз күміс медальды қанағат тұттық. 2003 жылы Таиланд орталығы – Бангкок қаласында 2 алтын медальды мойынға тақтық. 2007 жылы АҚШ-тың Чикаго қаласында 1 алтын, 2 қола медальға

шамамыз жетті. 2009 жылы Италияның Миланында жалғыз қола медальға күніміз қарады. Ал 2011 жылы Бакуде 2 күміс, 2 қола медальмен Хазар теңізінің бергі бетіне өттік.

Міне, осылардың қай-қайсысымен салыстырғанда да, көрсеткіштің көрнекті екені көзге ұрып тұр. Құраманың Мырзағали Айтжанов бастаған жат тық-тырушылар алқасы бұл алынып отырған биік белестің тектен-тек келмегенін осыдан екі ай бұрын Иорданияның астанасы – Амман қаласында өткен Азия біріншілігінде 7 алтын, 1 күміс медаль дарымен-ақ толық дəлелдеп қойған. Қазақстан құрамасының бұл чемпионатта басқалардан айдыны озық, айбыны артық екенін тағы мына нақты көрсеткіштерден байқауға бо-лады. Əлемдегі ең мықты бокс держа-валары саналатын екі ел – Куба мен

Ресейдің əрбірі жартылай финалға, яғни медальдар ауылына бар-жоғы төрт-төрттен ғана өкілдерін ендіре алды. Осы саптағы 40 боксшының сон дай-ақ 3-уі Əзербайжан мен Италия елде-рінен болып отыр. Ал Ирландия, Гер-мания, Өзбекстан жəне Бразилия сынды елдердің үлестері 2 бокс шы дан аспай қалды. Бұлардан бөлек, Коста-Рика, Уэльс, Таиланд, Украина, Моң ғолия, Венесуэла, Армения, Англия жəне Аргентина секілді мемлекет тер құра -маларында бір-бір атлеттен ғана бар.

Біз бұдан бұрын чемпионатқа 111 елден 457 боксшы келгенін айтқан бо-латынбыз. Солардың арасында соңғы Олимпиялық ойындардың 1 чемпионы, 4 күміс жүлдегері, 11 қола жүлдегері бол-ды. Бұған қоса, соңғы əлем біріншілігінің 5 чемпионы, 4 күміс жүлдегері, 11 қола жүлдегері келді. Бұдан бөлек, биыл ғана

Еуропаның чемпионы атанған 7 саңлақ пен Азияда топ жарған 9 тұйғын осы чемпионаттың жалынына жалын қосуға атсалысты.

Сонымен, бүгін – жартылай финал. Ақтық айқасқа кімдердің баратынын анықтайтын бұл сайыстың оңай бол-майтынын қазірден шамалап отыр-мыз. Себебі, күні кеше өткен ширек финалдағы жан алып, жан беріскен іс-қимылдар алдағы айқастың содан да қауырт болатынын байқатқандай. Боксшылар өздерінің тарихындағы бірінші рет шлемсіз өтіп жатқан ірі халықаралық жарыстарында шынында барын салып жатыр. Бокстың өзіне тəн əдемілігін танытатын бұл ереже оларға да ұнағандай.

«Егемен Қазақстанның» əлем чемпионатындағы көшпелі редакциясы.

Чемпионат ґзініѕ шешуші кезеѕіне жеттіАлматыда өтіп жатқан бокстан XVII əлем чемпионаты өзінің шешуші кезеңіне келіп жетті. Бұрнағы күні ойналған ширек финалдық жекпе-жектердің қорытындысында жүлдегерлердің есімдері түгел анықталды. Ендігі мəселе кімнің қандай түсті медаль алатынын нақты анықтауға қарап тұр. Бүгін шаршы алаңды шайқайтын жартылай финалдық шайқастар сол жолдағы бірінші қадам болмақ.

Нəзира ЖƏРІМБЕТОВА,«Егемен Қазақстан».

Құрбан айт мерекесін еліміз жақында ғана атап өтті. Айт күндері жұртшылық бірін-бірі шайға шақырысып, дастарқан үстінде де имандылық, адамгершілік жай-ында ұлағатты əңгімелер жəне ақжарма тілектер айтылды. Ақ дініміздің де, мем-ле кеттік мерекеміздің де мақсаты адам-дардың рухани жұтамауы, бірлік-берекенің сақталуы емес пе?! Алайда, біраздан бері байқап жүргеніміздей, кейбір көрнекі күнтізбелерде Құрбан айт мерекесі

белгі лен бейді. Жылдың басында жергілікті орыс тілді газет оқырмандарға бір бетке жайып жылдың күнтізбесін ұсынғанда, одан мемлекеттік мерекелер қатарында Рож дествоны көріп, Құрбан айтты көзіміз шалмаған еді.

Қазір жыл аяқталмай-ақ, алдағы 2014 жылдың күнтізбелері дүкендерге түсе бас-тады. Жақында Қостанай қаласындағы дүкендердің бірінен осындай күнтізбелерге көзіміз түсті. Қағазында мін жоқ –жалты-рап тұр, безендірілуі жайлы тағы ештеңе айта алмайсың. Бұл күнтізбені Алматы қаласындағы ARTCARD баспаханасы шығарыпты. Алайда, мұнда да Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік ме-рекелер қатарында Құрбан айт қызыл түспен белгіленбеген. Күнтізбенің төменгі жағына мемлекеттік мерекелерді бөлек тізіп жазғанда да, Құрбан айт қалыс қалған. «Абдулла» жекеменшік

кəсіпорны шығарған күнтізбеде де 7 қаңтар Рождество Христово мерекесі бар, Құрбан айт мерекесі жоқ. Осы күнтізбеде мемлекеттік тілге қатысты ереже де сақталмаған. Қазақ тіліндегі күн аттары күнтізбенің сол жағына емес, оң жағына жазылған. Тіл жанашыры Төлен Рамазан Павлодар қаласынан осы кəсіпорынның шығарған тағы бір күнтізбесіндегі көзге ұрып тұрған қателерді айтып, телефон шал-ды. Күнтізбені суретке түсіріп жіберіпті. Онда да Құрбан айт белгіленбеген. Тағы бір мемлекеттік мерекеміз – 7 мамыр – Отан қорғаушы күнін белгілегенмен, күнтізбенің төменгі жағына орналастырған мемлекеттік мерекелер тізіміне қоспаған. Осы кəсіпорынның жетекшісі, телефонның арғы жағынан өзін Нұрлан деп таныстырған жігіт күнтізбенің елу түрін шығаратынын айтты. Жақында іссапармен Арқалық қаласына барғанда жұмыс кабинеттерінде

ілулі тұрған көрнекі күнтізбелерге əдейі назар салғанбыз. Бір-ақ мысал. «Арқалық хабары» қалалық газетіндегі əріптестеріміз кабинеттерінде ілінген Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры шығарған 2013 жылдың күнтізбелерінде де Құрбан айт көрсетілмеген. Құрбан айт келер жылы 4 қазанда мерекеленуі тиіс. Ол тек ARTCARD баспаханасы шығарған діни мерекелер күнтізбесінде көрсетілген. Мемлекеттік тілге қатысты ала-құлалықтан қандай күнтізбені қарасаңыз да көз сүрінеді.

Күнтізбе шығарушылар Құрбан айт мерекесін белгілемегенін оның жыл сайын жылжып отыратынын, белгілі бір күнде келмейтінін сылтау етер. Алайда, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасына неме-се, жергілікті мешіт имамдарына хабарла-сып, біліп алуына болмай ма? Құрбан айт – мемлекеттік ресми мереке. Сондықтан оған тек мұсылман жұрты ғана емес, əр қазақстандық құрметпен қарауы тиіс.

Жаңа жыл жақындап қалды. Əр күніміз күнтізбеден басталады. Оған күнде қа рай-сыз. Күнде қатені көргенде көңіл ортай-май ма?..

ҚОСТАНАЙ.

Ќўрбан айт мерекесі кїнтізбеде болмай ма?

Көсемəлі СƏТТІБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

Мерейтойдың алғашқы мəдени іс-шарасы облыстық драма театр-да жазушы Елен Əлімжанның «Төле би» драмасымен бастала-ды. Төле би даңғылы мен Жел-тоқ сан көшесінің қиылысынан бой көтеретін баба ескерткішінің сал танатты ашылу рəсімі де

өңір тарихы үшін ерекше оқиға болмақшы.

Той барысында «Төле би дің қасиеттері мен өсиет тері» рес-пуб ликалық жыр мүшəй расының же ңімпаздары мен жүлдегерлері ма рапатталса, «Баласағұн» ор та-лық концерт залында «Төле би жəне оның ұлағатты мұралары» та қы рыбында республикалық ғы -лыми-тəжірибелік кон фе ренция

өткізіледі. Сондай-ақ, қазақстандық бір топ эстрада жұлдыз дары Тараз қаласындағы Орталық стадионда мерейтойға арналған тартулары – əсем əн мен тəтті күйден шашу ша-шады. Той шымылдығы Бауыржан Момышұлы атындағы атшабарда өтетін ұлттық ат спорты ойында-рымен жабылады.

Жамбыл облысы.

Тойєа тарту кґпТөле би Əлібекұлының 350 жылдық мерейтойы жақындап келеді. Бұл күндері облыс аумағында баба құрметіне арналған көптеген мерекелік іс-шаралар өтеді. Оған елімізге белгілі мемлекет жəне қоғам қайраткерлері, ғалымдар, жазушылар жəне өнер қайраткерлері келеді деп күтілуде.

«Ескі їйдегі кездесу» Санкт-Петербургте ќойылды

Бұдан бірнеше күн бұрын Санкт-Петербургтегі «Экспе-римент» театры қазақтың көрнекті жазушы-драматур-гы Дулат Исабековтің «Ескі үйдегі кездесу» атты пьесасын сахнаға шығарды. Нева жағалауындағы қаланың өнер ұжымы бұл драмалық туындыдан туған қойылымды «Транзитный пассажир» деп атады.«Ескі үйдегі кездесу» – Дулат

Исабековтің кеңінен танылған пьесаларының бірі. Осы кезге дейін ол Қазақстанды былай қойғанда, əлемнің көптеген елдерінің театр сахналарында табысты қойылып үлгерген. Бұл жолы талантты жазылған туындыға ресейлік ре-жиссерлер назар аударыпты.

Пьесаға өзек етіп алынған оқиғалар өткен ғасырдың 80-жыл -дарында Алматы қаласында орын алған. Шығарманың бас ке йіпкері араға 20 жыл салып, өзінің бұрынғы пəтерінің табал-дырығынан аттайды. Осында келіп, оның жаңа тұрғындарымен танысады. Міне, солардың диалог-тары арқылы драматург заманның өзекті мəселелерін суыртпақтап алға шығарады. Адамдардың қатыгездігі, мейірімсіздігі, бір-біріне немқұрайдылығы əңгіменің

негізгі арқауына айналады.Жазушы көтерген сол проб-

лема лар күні бүгін де өзінің акту-аль дылығын жойған жоқ. Мұны Санкт-Петербургтегі қойылым тағы да байқатты. Жұртшылық спектакльді өте жылы қабылдады. Сондықтан да көрермен қауым қойылым аяқталғаннан кейін бірден тарап кетпей, ондағы көтерілген мəселелерді қызу талқылады.

Жалпы, «Ескі үйдегі кезде-су» – Дулат Исабековтің Нева жағасындағы қала театрларында қойылып отырған үшінші пье-сасы. Бұған дейін бұл туынды Корея, Түркия, Болгария жəне Əзербайжан сияқты елдер сах-наларында қойылған болатын. Жақын арада ол Лондон төрінен де көрінеді деп күтілуде.

Мұрат АЙТҚОЖА.

Суреттерді түсірген Берсінбек СƏРСЕНОВ.