2020-06-20, 06:07 Anna Walentynowicz z d. LubczykAnna-Walentynowicz-z-d... · robotników, Polaków, którzy wyszli na ulice Trójmiasta przeciwko okupacyjnej władzy, w obronie swojej

Wolne Związki Zawodowehttps://wzz.ipn.gov.pl/wzz/biogramy/1807,Anna-Walentynowicz-z-d-Lubczyk.html2020-09-03, 05:42

AnnaWalentynowicz zd. LubczykPolka, która połowę swego życiapoświęciła walce z komunizmem,prawie całe spędziła w warunkachtak ciężkich, że mogłaby stać siębohaterem autorówkomunistycznych eposów. Gdyby cikiedykolwiek kierowali się prawdą.

Anna Walentynowicz urodziła się 15 VIII 1929 r.Przyszła na świat jako Anna Lubczyk, w ubogiejrodzinie zamieszkałej w Równem na Wołyniu; byłaobywatelką II Rzeczpospolitej. Jej dzieciństwo, awraz z nim ciepło domowe trwały zaledwie 10 lat.Wspólna agresja Niemiec i ZSRS na Polskęprzyniosła koniec życia obojgu rodzicom ibezpowrotne rozdzielenie z bratem, który –deportowany przez Rosjan w głąb „imperium zła”– już nigdy do ojczyzny nie wróci. Dla małej Anizaczyna się gehenna, nieprawdopodobna nawet,jak na ówczesne, wojenne, okoliczności. Zagroziłajej wtedy śmierć. Nie było żadnych szans nakontynuowanie edukacji. Przeżyła tylko dzięki

przygarnięciu przez obcych ludzi, którzy jednakna najbliższych 6 lat uczynili z niej na połyniewolnicę. Traumatyczne doświadczenia dziecka:wyniszczającej pracy, bicia i upokorzeńukształtowały nie tylko charakter młodej Anny,ale i jej poglądy. Do końca życia pozostaniewierna ideom charyzmatu pracy oraz pomocybliźniemu jako bezwzględnego obowiązkuczłowieka. I jeszcze jedno – powstały wtedy ryscharakterystyczny jej życia: lęk przedbezdomnością i bezdomność sama, ta dosłowna ita symboliczna. Przed 1989 i po tym roku.

Od 1945 r. do końca życia Anna Lubczyk byłazwiązana z Gdańskiem. W roku 1950 rozpoczęłapracę w tamtejszej Stoczni, aż do roku 1966 jakospawacz, potem – suwnicowa (zmiana byłaefektem ciężkiej choroby zawodowej i dużegoryzyka z tym związanego). Początkowo zaufałakomunistom i zaangażowała się w działalność ichorganizacji (ZMP, Liga Kobiet, stoczniowe związkizawodowe). Została nawet przodownicą pracy –„Hanką Proletariuszką”. Upokorzona iwyniszczona fizycznie sierota, pozbawionakompletnie wszystkiego, której tzw. nowa„Polska”, powoli i bardzo skromnie, ale jednakpoprawiła dolę życiową, dając jeszcze większeobietnice, była typowym przykładem ludzi„zwabionych” przez totalitaryzm komunistyczny.Nietypowa była jednak jej moc ducha. Potrafiła, zjednej strony, nie załamać się w 1952 r., wskrajnie trudnej sytuacji życiowej, gdy zostałasama z maleńkim dzieckiem, porzucona przezmężczyznę, któremu zaufała. Z drugiej zaś – takżedzięki powrotowi do Kościoła – nie bała się bronićprawdy o złych warunkach pracy w rzeczywistości

komunistycznej oraz stawać w obronie osóbposzkodowanych, także wobec czynników władzy,najpierw tej najbliższej, zakładowej, potemrównież wyższych. Jej poglądy i postawy w tymzakresie ewoluowały. Wszystko zawdzięczałasobie i swojej nieprzeciętnie ciężkiej pracy. Byław najlepszym tego słowa znaczeniu, jak byśmydziś powiedzieli, self-made manem.

W grudniu 1970 r. stanęła obok tysięcyrobotników, Polaków, którzy wyszli na uliceTrójmiasta przeciwko okupacyjnej władzy, wobronie swojej godności i którzy zostali przez tęwładzę rozstrzelani. Wzięła także czynny udział wstrajkach w swojej Stoczni w następnym roku, gdydomagano się między innymi ukarania mordercówz grudnia i upamiętnienia ich Ofiar. Gdańska SBzaczęła traktować Annę Walentynowicz jako corazgroźniejszego przeciwnika. Jejbezkompromisowość, krystaliczna uczciwość,niezgoda na niesprawiedliwość, wreszcie –szczery patriotyzm, musiały Ją w końcuzaprowadzić bezpośrednio do środowiskprowadzących „robotę wywrotową”. Tak dotarłado grupy założycielskiej WZZ Wybrzeża.

Od tego momentu, od czerwca 1978 r., AnnaWalentynowicz całkowicie poświęca się, w istocie,konspiracji w strukturze utworzonej i kierowanejprzez Andrzeja Gwiazdę i KrzysztofaWyszkowskiego. I było to zaangażowanie szczere iw pełni ideowe. Jej mieszkanie przy ul.Grunwaldzkiej 49 stało się lokalem„podziemnym”, miejscem zebrań i wykładów (zktórych zresztą sama korzystała, uzupełniając swąwiedzę). Zajmowała się kolportażem „bibuły”, zczasem zaczęła pisać do prasy WZZ. Stała się też

już stałym (do 1990 r.) obiektem szykan SB.Oprócz zatrzymań, permanentnej inwigilacji,jedną z ich form było administracyjne relegowaniejej do innych zakładów pracy. Po kolejnej takiejpróbie dyrekcji i SB, gdy (jak poprzednio, przypomocy Lecha Kaczyńskiego) skutecznie sięodwołała, zastosowano wobec AnnyWalentynowicz środek bardzo dotkliwy, bo – na 5miesięcy przed przejściem na emeryturę –dyscyplinarnie ją zwolniono. Przyjaciele,członkowie WZZ stanęli w obronie Pani Ani, jak oniej powszechnie mówiono. Była już wtedy osobąz ogromnym autorytetem, jednym z nieformalnychprzywódców robotniczych. I to między innymi zbezwarunkowym żądaniem przywrócenia do pracyAnny Walentynowicz 14 VIII 1980 r. rozpoczęłahistoryczny strajk Stocznia Gdańska. Została„matką” tego zrywu, który w efekcie policzył podwspólnym sztandarem wolności i prawdy Polakówspragnionych własnego, suwerennego, polskiegopaństwa. Zobaczyli, że są ich miliony. Nigdy byjednak do tego narodowego zbudzenia się niedoszło, gdyby nie determinacja, siła i odwagaAnny Walentynowicz i paru innych dzielnychkobiet. Po dwóch dniach, gdy Lech Wałęsa ogłosiłkoniec strajku, zatrzymały robotników, domagającsię kontynuacji oporu. I dopięły swego:solidarnościowy gest sprzeciwu przerodził się wpotężny ruch odrodzenia i zjednoczenia sięwspólnoty Polaków, w „Solidarność”.

Anna Walentynowicz współnegocjowała po stroniestrajkującej porozumienie z komunistami zawarteostatecznie 31 VIII 1980 r. Potem aktywniewłączyła się w prace nad stworzeniemsamodzielnych związków zawodowych. W

zasadniczym sporze programowym opowiedziałasię za budową jednej, ogólnopolskiej organizacjistrukturalnie odzwierciedlającej regiony i branżezawodowe. Z uwagi na swą bezkompromisowość,uczciwość i jasno postawiony cel walki oniepodległą Polskę, do końca, stała się wrogiemWałęsy, szefa NSZZ „Solidarność”, jak – porejestracji przez komunistyczny sąd – nazwanorealny kształt wywalczonego w strajkusierpniowym prawa do pozareżimowegozrzeszania się ludzi pracy. Wyrzucana przez niegoz kolejnych struktur związku, do któregopowstania przyczyniła się bez porównaniabardziej od Wałęsy, po raz kolejny zostałazepchnięta na margines. Nie był to raz ostatni.Równocześnie SB prowadziła wobec AnnyWalentynowicz coraz brutalniejsze działania,wprost proporcjonalne do jej stale rosnącegoautorytetu. W ramach tych prześladowańpróbowano także ją otruć. Całkowite odsunięcieAnny Walentynowicz przez Wałęsę (wspieranegopodówczas w tym planie przez komunistów) odwpływu na dalsze funkcjonowanie „Solidarności”nastąpiło podczas I Krajowego Zjazdu DelegatówNSZZ. Brutalny egoizm, a wręcz cynizmprzyszłego noblisty zwyciężył osobowośćmiłosierdzia, prawdy i odwagi gotowej nawszelkie poświęcenia dla dobra Polski. I jejwolności.

Po objęciu przez juntę Jaruzelskiego, w efekciewprowadzenia tzw. stanu wojennego, władzytotalnej, Annie, po pacyfikacji Stoczni Gdańskiej,gdzie brała udział w strajku okupacyjnym,szczęśliwie udało się uniknąć represji. Już jednak18 XII 1981 r. została internowana. Przeszła

bydgoski Fordon, ośrodek odosobnienia wGołdapi, areszty w Gdańsku i przy ul.Rakowieckiej w Warszawie, wreszcie więzienie wGrudziądzu. Na wolność wyszła 30 III 1983 r.Władze nie omieszkały wykorzystać tej sytuacji i –pod zarzutem „nieobecności w pracyspowodowanej aresztem tymczasowym” – znowuwyrzuciły ją ze Stoczni.

W grudniu 1983 r. ponownie trafiła (na 4miesiące) do więzienia PRL, tym razem za próbęupamiętnienia w Katowicach pamięci pozamordowanych przez komunistów górnikachkopalni „Wujek”.

Jej osobistą tragedią była strata ks. JerzegoPopiełuszki, z którym się przyjaźniła i który zostałzamęczony przez peerelowskich oprawców w dodziś nie ujawnionych okolicznościach, wpaździerniku 1984 r. Walka z komunistamistawała się skrajnie trudna. Jedną z próbodpowiedzi na totalitarne działania sowieckichnamiestników nad Wisłą była słynna, blisko 200-dniowa, rotacyjna głodówka w Krakowie-Bieżanowie, w której Anna Walentynowiczoczywiście także wzięła aktywny udział. Nadszedłczas, w którym priorytetem stało się utrzymanieresztek duchowego zaangażowania Polaków wwalce o wolność i prawdę. Świadectwo życia imęczeństwa ks. Jerzego stało się takim zaczynemnowego narodowego odrodzenia. Żyjąca ikona„Solidarności” niosła prawdę o ikonie jużnieobecnej Polakom tu i tym daleko, w USA.Beatyfikacji przyjaciela, o którą się starała imodliła, już nie było Jej dane doczekać.

Druga połowa lat osiemdziesiątych XX w. to czas

dalszego pielęgnowania przez AnnęWalentynowicz pięknej, zwyczajnie ludzkiej, ale iideowej przyjaźni z małżeństwem Gwiazdów. Torównież – w pełni zrozumiała – więcej niżsympatia dla programu Solidarności Walczącej.Była kobietą, dla której nie istniało pojęcie„częściowo wolnej” Polski. Szła przez życie wprawdzie i wszystko, co niosło z sobą elementyNorwidowskich światłocieni stawało siękłamstwem. A kłamstwem brzydziła się zawsze. Ido końca. Dlatego, tak jak Gwiazdów, jak KornelaMorawieckiego, nie było Jej ani przy ustawianiustołów z wódką w Zawracie i Magdalence, ani woficjalnej rzeczywistości po tzw. obaleniukomunizmu w 1989 r. Dla Niej, dla wielu poprostu uczciwych Polaków, miejscem działalnościstały się katakumby. Jak wtedy, gdy 10 milionówPolaków naiwnie uwierzyło, że Polska to wartośćzdolna żyć i rozwijać się sama, bez pomocy zewschodu.

W latach 1990 – 1991 wróciła na krótko do pracyw Stoczni Gdańskiej, chcąc zapewnić sobieemeryturę pozwalającą chociaż spokojniewykupywać leki. A tzw. nowa Polska to byli Jejprześladowcy, którzy wciąż gdzieś rządzili, alboZUS udowadniający na podstawie „prawa”, żenależą się Pani Annie groszowe świadczenia.

Anna Walentynowicz nie była jednak nigdy osobąpoddającą się przeciwnościom. Gdy zpremedytacją wyrzucono Ją z życia publicznego,zaangażowała się w pracę organiczną.Organizowała seminaria „W trosce o DomOjczysty”, które gromadziły ludzi – jak AntoniMacierewicz - spragnionych wolnej myśli i niespętanego koniunkturalizmem słowa o możliwych

polskich drogach rozwoju.

Polska „pomagdalenkowa” odrzuciła AnnęWalentynowicz. Doceniła Ją II Rzeczpospolita,uosobiona we władzach na uchodźstwie. W 1990r. otrzymała od Prezydenta RyszardaKaczorowskiego Krzyż Kawalerski Orderu PoloniaRestituta. Doniosłość Jej dzieł zauważyła równieżFundacja Pamięci Ofiar Komunizmu, powołanaprzez amerykański Kongres: w symboliczny dzień13 XII 2005 r. wręczyła Annie „Solidarność”Medal Wolności Trumana – Reagana, wyraźniezaznaczając, że jest to także uhonorowaniemilionów szeregowych członków tegowspaniałego związku, którego właśnie Ona jestnajlepszym reprezentantem.

Na krótko odżyły w Pani Annie marzenia o wolnejPolsce, gdy prezydenturę objął Lech Kaczyński. Inie chodziło o to, że – wraz z abp IgnacymTokarczukiem i Andrzejem Gwiazdą – stała się w2006 r. Damą Orderu Orła Białego. To był czynwielki lecz z pewnością dla Anny Walentynowicznajważniejsze było to, że w polskim życiupaństwowym pojawił się paradygmat prawdy jakowyznacznik celów władzy. Przynajmniej władzyprezydenta Polski. Lech Kaczyński nie tylkopamiętał, kto czego istotnie dokonał, ale też tąpamięcią się oficjalnie dzielił. Mogło się wydawać,że dziesięciolecia walki powoli się kończą.Sukcesem. I wtedy nagle wszystko się skończyło.

Anna Walentynowicz poległa 10 kwietnia 2010 r.niedaleko Katynia. Dotarła znów na KresyRzeczypospolitej, na których spędziła pierwszychkilka dobrych, chyba jedynych dobrych w swoimżyciu, lat. Życie za Polskę oddała w miejscu, w

którym my dzisiaj, słusznie, znajdujemy sensnaszego wspólnotowego trwania. Tam jest teżświadectwo życia i przesłanie dla nas AnnyWalentynowicz.

Opracował: Arkadiusz Cisek

Informacja o materiałach wykorzystanych dostworzenia biogramu znajduje się w sekcjiBibliografia

Powiązane informacje

Anna Walentynowicz(1929-2010)Chcielibyśmy przybliżyć Państwupostać Anny Walentynowicz,działaczki opozycyjnej w PRL,legendy „Solidarności”.Zapraszamy do lektury.

Rok 2019 RokiemAnny WalentynowiczW Roku Anny Walentynowicz IPNGdańsk oddaje hołd działaczceWolnych Związków Zawodowych,legendzie „Solidarności”.

"... uczciwość...pierwszy warunekniepodległości".

Anna Walentynowiczo "Solidarności",tzw. wyborach1989... (USA, 16 VI1989; unikat zArchiwum IPN)

Anna WalentynowiczAnna WalentynowiczAnna WalentynowiczAnna Walentynowicz

Sierpień 80: Anna Walentynowicz, fot. S.Sierpień 80: Anna Walentynowicz, fot. S.Sierpień 80: Anna Walentynowicz, fot. S.Sierpień 80: Anna Walentynowicz, fot. S.SkładanowskiSkładanowskiSkładanowskiSkładanowski

Sierpień 80: Anna Walentynowicz, AlinaSierpień 80: Anna Walentynowicz, AlinaSierpień 80: Anna Walentynowicz, AlinaSierpień 80: Anna Walentynowicz, AlinaPienkowska, Andrzej Gwiazda, fot. S.Pienkowska, Andrzej Gwiazda, fot. S.Pienkowska, Andrzej Gwiazda, fot. S.Pienkowska, Andrzej Gwiazda, fot. S.SkładanowskiSkładanowskiSkładanowskiSkładanowski

Sierpień 80, Stocznia Gdańska: AnnaSierpień 80, Stocznia Gdańska: AnnaSierpień 80, Stocznia Gdańska: AnnaSierpień 80, Stocznia Gdańska: AnnaWalentynowicz (w środku), fot. S.Walentynowicz (w środku), fot. S.Walentynowicz (w środku), fot. S.Walentynowicz (w środku), fot. S.SkładanowskiSkładanowskiSkładanowskiSkładanowski

Sierpień 80, Stocznia Gdańska: AnnaSierpień 80, Stocznia Gdańska: AnnaSierpień 80, Stocznia Gdańska: AnnaSierpień 80, Stocznia Gdańska: AnnaWalentynowicz (w środku), fot. S.Walentynowicz (w środku), fot. S.Walentynowicz (w środku), fot. S.Walentynowicz (w środku), fot. S.SkładanowskiSkładanowskiSkładanowskiSkładanowski

Sierpień 80, Stocznia Gdańska: AndrzejSierpień 80, Stocznia Gdańska: AndrzejSierpień 80, Stocznia Gdańska: AndrzejSierpień 80, Stocznia Gdańska: AndrzejKołodziej (w środku), Henryka Krzywonos,Kołodziej (w środku), Henryka Krzywonos,Kołodziej (w środku), Henryka Krzywonos,Kołodziej (w środku), Henryka Krzywonos,Anna Walentynowicz, fot. S. SkładanowskiAnna Walentynowicz, fot. S. SkładanowskiAnna Walentynowicz, fot. S. SkładanowskiAnna Walentynowicz, fot. S. Składanowski