20150513 Maatjes in beeld (13,7 MB)

Deze publicatie is in opdracht van Humanitas gemaakt door Doculavie

Maatjes in beeldBinnen bij Humanitas

Maatjes in beeld Binnen bij Humanitas

Ontwerp , fotografie en teksten: Doculavie

www.doculavie.nl

Met bijdragen van:

Van Vroeger Voor Later (tekst)

www.vanvroegervoorlater.nl

Big Vissie (fotografie)

www.bigvissie.nl

Mei 2015

Inhoud

Voorwoord 2

Stadscoördinator: Janina Hontscharenko 3

Vriendschappelijk Huisbezoek: Aleid & Hella 5

Steun bij Rouw: Elise & Annemarie 9

Studiemaatjes: Johanneke & Ezgi 13

Slachtoffers Mensenhandel: Isabelle & Wilke 17

Taalmaatjes: Alireza & Hans 21

Jongeren lotgenotengroep: Diandra & Diede 25

OPmaatjes: koppels gezocht! 29

Overzicht maatjesprojecten Humanitas Utrecht 31

1

Voorwoord

Met Maatjes in beeld vertelt Humanitas Utrecht graag over ons werk in de stad. Werk dat wordt verzet door

vrijwilligers, ruim 200, die maatje zijn van een Utrechter die het tijdelijk niet zelf redt. Onze maatjes zijn

burgers die naast een medemens gaan staan en hen helpen om het weer op eigen kracht te kunnen. Werk dat

we al meer dan een halve eeuw doen. Ooit gestart als tegenhanger van confessionele clubs, nu met de armen

open voor steunzoekers van elke gezindte en achtergrond.

De uitgangspunten bij de oprichting van Humanitas hebben aan kracht niets ingeboet, ook al zijn

maatschappij en deelnemersvragen inmiddels sterk veranderd. Naast en niet boven je medemens staan,

uitgaan van de vraag en inzetten op tijdelijkheid van de steun, heten nu maatwerk en versterking van eigen

kracht. In een ironische bui zeggen we wel: Humanitas werkte al aan maatschappelijke participatie toen het

woord nog moest worden uitgevonden. Onze maatjes doen hun werk wel individueel, maar zeker niet alleen.

Een twintigtal vrijwilligers zorgt voor de coördinatie van de activiteiten, het koppelen van deelnemers en

maatjes, scholing, kantoorwerk en bestuur. En niets van dit alles zou mogelijk zijn zonder de financiële

steun van de gemeente Utrecht, fondsen en particuliere geldgevers.

Maatjes-contacten hebben één nadeel: ze zijn niet erg zichbaar. Maatje en deelnemer ontmoeten elkaar thuis

of ergens in de stad op momenten die handig uitkomen. Belangstellenden hebben het dus moeten doen met

verhalen en rapporten, die uit hun aard te weinig kunnen aangeven waar Humanitas Utrecht trots op is. Met

Maatjes in Beeld willen we een stukje van de sluier oplichten. In de verhalen is te lezen wat maatjes doen en

we hopen dat u geraakt wordt door de kracht van mens-tot-mens-contact in moeilijke periodes in de levens

van onze deelnemers.

Brigitte Buvelot,

voorzitter

2

Voorwoord

Met Maatjes in beeld vertelt Humanitas Utrecht graag over ons werk in de stad. Werk dat wordt verzet door

vrijwilligers, ruim 200, die maatje zijn van een Utrechter die het tijdelijk niet zelf redt. Onze maatjes zijn

burgers die naast een medemens gaan staan en hen helpen om het weer op eigen kracht te kunnen. Werk dat

we al meer dan een halve eeuw doen. Ooit gestart als tegenhanger van confessionele clubs, nu met de armen

open voor steunzoekers van elke gezindte en achtergrond.

De uitgangspunten bij de oprichting van Humanitas hebben aan kracht niets ingeboet, ook al zijn

maatschappij en deelnemersvragen inmiddels sterk veranderd. Naast en niet boven je medemens staan,

uitgaan van de vraag en inzetten op tijdelijkheid van de steun, heten nu maatwerk en versterking van eigen

kracht. In een ironische bui zeggen we wel: Humanitas werkte al aan maatschappelijke participatie toen het

woord nog moest worden uitgevonden. Onze maatjes doen hun werk wel individueel, maar zeker niet alleen.

Een twintigtal vrijwilligers zorgt voor de coördinatie van de activiteiten, het koppelen van deelnemers en

maatjes, scholing, kantoorwerk en bestuur. En niets van dit alles zou mogelijk zijn zonder de financiële

steun van de gemeente Utrecht, fondsen en particuliere geldgevers.

Maatjes-contacten hebben één nadeel: ze zijn niet erg zichbaar. Maatje en deelnemer ontmoeten elkaar thuis

of ergens in de stad op momenten die handig uitkomen. Belangstellenden hebben het dus moeten doen met

verhalen en rapporten, die uit hun aard te weinig kunnen aangeven waar Humanitas Utrecht trots op is. Met

Maatjes in Beeld willen we een stukje van de sluier oplichten. In de verhalen is te lezen wat maatjes doen en

we hopen dat u geraakt wordt door de kracht van mens-tot-mens-contact in moeilijke periodes in de levens

van onze deelnemers.

Brigitte Buvelot,

voorzitter

3

Stadscoördinator: Janina Hontscharenko

Janina is sinds februari 2014 stadscoördinator bij Humanitas Utrecht. Als een spin in het web bouwt

ze aan een groter netwerk. Ze gaat de boer op voor een zichtbaar en vindbaar Humanitas in de stad.

Hoe doet ze dat?

Janina is veel op pad. Ze wisselt ervaringen uit met de gemeente, gaat op de koffie bij zorgaanbieders, gaat

buurten bij de kersverse buurtteams (initiatief van het nieuwe zorgstelsel) en gaat praten met andere

vrijwilligersorganisaties.

Het opbouwen en onderhouden van het netwerk is belangrijk. “Wij moeten zo goed mogelijk de belangen

behartigen van de informele zorg”, vertelt ze. Informele zorgaanbieders zijn buren, familie, vrienden en

vrijwilligers. Medewerkers in de professionele zorg en hulpverlening ervaren vrijwilligers soms als een

bedreiging voor hun banen. Aan de stadscoördinator de taak om keer op keer een overtuigend verhaal te

vertellen over de aanvullende en preventieve kracht van vrijwilligers.

Humanitas staat bekend om haar geslaagde maatjesprojecten. Ook Janina was ooit een maatje, als

eerstejaarsstudent creatieve therapie, van een tienermeisje met tal van ingewikkelde problemen. “Ik liep

direct tegen van alles aan. Ik vond het heftig om te merken wat voor een verschil je kunt maken voor

iemand. Het heeft veel indruk op me gemaakt”. Haar interesse in maatjesprojecten is altijd gebleven.

De stadscoördinator draagt ook het nieuwe imago uit. “Humanitas heeft niet alleen verjonging maar ook

verfrissing nodig. Het mag allemaal wat lichter en luchtiger”. Een nieuw imago vraagt ook om een nieuw

verhaal. “Wat is de waarde van ons werk en hoe laten we dat zien? Dat is een vraag die nu speelt. Dit boekje

over onze maatjesprojecten is daar onderdeel van”.

4

Waar staat Humanitas over vijf jaar? Janina blikt

vooruit: “In 2020 is Humanitas er voor iedereen

in de stad. Ook voor jongeren. Humanitas heeft

een goede, constructieve relatie met de

buurtteams, en de informele zorg en formele

zorg werken nauw samen. Zo zou ik het graag

zien”.

Het komende jaar worden nieuwe projecten

gelanceerd, zoals Thuisadministratie. Het

project is een direct antwoord op een vraag die

veel mensen slapeloze nachten bezorgt: hoe

vind ik mijn weg, en mijn geld, weer terug in

deze berg papieren? Elke week wordt Humanitas

gebeld door mensen – en organisaties die deze

mensen vertegenwoordigen – die het in hun

eentje niet meer redden. Humanitas wil

binnenkort starten met het Financieel Café en

traint nu vrijwilligers om straks maatje te

worden in het project Thuisadministratie.

Janina’s hoogtepunt van haar eerste jaar bij

Humanitas? Het kerstdiner. “Wat een warme,

liefdevolle organisatie zijn we, dacht ik toen.

Om al die mensen die iets voor elkaar doen, bij

elkaar te zien. Daar werd ik zó blij van!”

5

Vriendschappelijk Huisbezoek: Aleid & Hella

Aleid woont al bijna dertig jaar aan de Chilidreef in Overvecht. Haar bed

staat dichtbij het raam. Ze kijkt uit op het groene park rondom Fort aan de

Klop. Sinds mei 2014 krijgt ze op woensdagmiddag, om de week, bezoek van

Hella, vrijwilliger bij Humanitas. “Ik vind het knap dat Aleid aan de bel

trekt en zegt: ‘halló, ik ben er ook nog!’”

Hella (53) werkt als communicatieadviseur bij de RIVM in Bilthoven. Een fijne

baan, maar toch bekroop haar het gevoel dat er zoveel meer in het leven is dan

werk alleen. Ze wilde graag iets betekenen voor mensen die er alleen voor staan

en die wel een bezoekje kunnen gebruiken. In april 2014 meldde ze zich aan bij

Humanitas voor het project Vriendschappelijk Huisbezoek. Vanaf dat moment

ging het snel. Binnen een maand hadden ze een match. Dat was Aleid.

Aleid (57) was lange tijd erg geïsoleerd. Ze heeft ME, een chronische

vermoeidheidsziekte. ME heeft wel lotgenotengroepen, waar patiënten

informatie en adviezen uitwisselen, maar het is een moeilijke groep. Mensen

met ME zijn jarenlang op zoek naar een diagnose voor hun klachten. Het wordt

vaak lang als een ‘psychisch’ probleem gezien. Toen kwam er ook nog zware

astma bovenop. “Die astmalotgenotengroep is heel anders. Er zijn allerlei

behandelingen. Dat is hartstikke concreet. Een wereld van verschil,” zegt Aleid.

6

Vriendschappelijk Huisbezoek: Aleid & Hella

Aleid woont al bijna dertig jaar aan de Chilidreef in Overvecht. Haar bed

staat dichtbij het raam. Ze kijkt uit op het groene park rondom Fort aan de

Klop. Sinds mei 2014 krijgt ze op woensdagmiddag, om de week, bezoek van

Hella, vrijwilliger bij Humanitas. “Ik vind het knap dat Aleid aan de bel

trekt en zegt: ‘halló, ik ben er ook nog!’”

Hella (53) werkt als communicatieadviseur bij de RIVM in Bilthoven. Een fijne

baan, maar toch bekroop haar het gevoel dat er zoveel meer in het leven is dan

werk alleen. Ze wilde graag iets betekenen voor mensen die er alleen voor staan

en die wel een bezoekje kunnen gebruiken. In april 2014 meldde ze zich aan bij

Humanitas voor het project Vriendschappelijk Huisbezoek. Vanaf dat moment

ging het snel. Binnen een maand hadden ze een match. Dat was Aleid.

Aleid (57) was lange tijd erg geïsoleerd. Ze heeft ME, een chronische

vermoeidheidsziekte. ME heeft wel lotgenotengroepen, waar patiënten

informatie en adviezen uitwisselen, maar het is een moeilijke groep. Mensen

met ME zijn jarenlang op zoek naar een diagnose voor hun klachten. Het wordt

vaak lang als een ‘psychisch’ probleem gezien. Toen kwam er ook nog zware

astma bovenop. “Die astmalotgenotengroep is heel anders. Er zijn allerlei

behandelingen. Dat is hartstikke concreet. Een wereld van verschil,” zegt Aleid.

7

De juiste steek

De eerste ontmoeting tussen de twee was toch een beetje spannend. Aleid had een paar minder prettige

ervaringen gehad met vrijwilligers, dus daarom was ze een beetje zenuwachtig. Hella was van tevoren door

Humanitas geïnformeerd over Aleid. “Mij was verteld dat ik vooral geen adviezen mocht geven, want daar

hield Aleid niet van. Dus dat was het eerste dat ik zei: wees gerust, ik ga je geen adviezen geven, hoor!” Ze

grinniken als ze eraan terugdenken. Het voelde al snel goed tussen de twee.

Wat ze doen op zo’n woensdagmiddag? Ze praten over koetjes en kalfjes, en soms belanden ze opeens in een

diepzinnig gesprek. Behalve praten zijn de dames ook gaan haken. Aleid is er zeer bedreven in en ze heeft

Hella ook weer aan het haken gekregen. Aleid maakt grote kleurrijke omslagdoeken; Hella kiest voor kleine

broddeltjes. Ze bladeren in de boeken van Aleid op zoek naar de juiste steek, maar vinden steeds meer

interessante haaktips online. Dan zitten ze samen op de bank, laptop op de koffietafel, een haakfilmpje te

kijken op Youtube. “Er is met internet een wereld voor me open gegaan”, lacht Aleid.

Hella was voorheen verpleegkundige dus ze kan wel een beetje meepraten in het medische circuit. Toch is ze

niet bij Aleid op bezoek als verpleegkundige. Beter maken kan ze haar niet. “Ik denk wel eens: het leven dat

zij leeft, dat is geen opgewekt leven. Dat moet ze allemaal maar alleen behappen. Ik vind het fijn dat ze er zo

open over vertelt, ondanks haar grappen en grollen.”

Humor geeft lucht

Die grappen geven lucht in de zwaarte. Aleid heeft alles al wel eens bedacht of geprobeerd. Dus opmerkingen

als “ga eens een lekker stuk wandelen, daar word je fitter van” daar kan ze niks mee. Het is confronterend

voor mensen om met haar om te gaan, denkt ze, want er verandert niks. Mensen willen graag dat je beter

wordt. “Ik hoef niks van Hella te leren, ik moet niks. Het is steeds meer ontspannen. Dat is heel waardevol.

Ik besef ook wel dat er mensen zijn die zich ongemakkelijk voelen, dat ze niet goed kunnen zien wat er

goed is aan mijn leven. Kun je nou niet eens…. Daar zit een stuk ongeduld.”

8

Ze delen een bijzonder gevoel voor droge humor. Er gaat

geen bezoek voorbij zonder een paar venijnige grappen

over en weer. “Hella is een leuk mens”, vertelt Aleid. “Ze

heeft heel leuk haar, tenminste als ze de goede fudge

heeft en ze heeft een heel eind gefietst, dan zit het

lekker wild. Dat past bij haar. Mijn haar is een stuk

platter.” Ze kijken elkaar aan. “Het is ook een enorme

lieverd!”

“Aleid is een heel nieuwsgierige vrouw, ze heeft veel

humor. Soms word ik wel eens op het verkeerde been

gezet, want ze wil graag van alles, ze is echt levenslustig,

maar het gaat niet altijd. Ik vind het heel knap dat ze dat

volhoudt. Die levenskracht heeft ze gewoon, daar komt

ze niet meer vanaf!” Aleid’s humor werkt aanstekelijk.

Hella vertelt dat ze zich daardoor ook een stuk vrijer

voelt om grappen te maken. “Als ik binnenkom en

Aleid ziet er niet zo best uit, dan mag ik ook zeggen:

“zo, jij ziet er weer uitgeslapen uit vandaag!”

Balans

Vriendschappelijk huisbezoek is anders dan

vriendschap. Helemaal gelijkwaardig is het niet. Hun

levens zijn heel verschillend en zonder dit project

hadden ze elkaar waarschijnlijk nooit gekend. "Ik kom

toch echt voor Aleid", zegt Hella. Aleid vroeg zich in het

begin

begin wel eens af of ze ook Hella mocht vragen

hoe het met haar ging en hoe haar dag was

geweest. Maar gelukkig kan dat gewoon. Na een

te hectische werkweek kan Hella Aleid ook

opbellen en zeggen: “Sorry, ik ben doodop, het

gaat vandaag niet lukken.” Aleid: “Nou, als

iemand dat begrijpt, dan ben ik het wel”.

9

Steun bij Rouw: Elise & Annemarie

Alsof ze middenin een orkaan zat. Zo voelde Elise zich de eerste maanden na

het overlijden van haar man Cor. Maar in bed gaan liggen somberen, dat was

niks voor haar. “Ik had een sociaal netwerk, maar ik moest dat wel binnen

laten komen. Annemarie heeft me laten zien hoe ik dat kon doen”.

Als vrijwilliger bij Humanitas begeleidt Annemarie (47) mensen die steun

zoeken bij rouw. Ze is opgeleid als theatervormgever en begon haar carrière met

een eigen atelier waar ze decorstukken ontwierp en bouwde. Toen ze op haar

achtentwintigste ontdekte dat ze MS had, kon ze dat fysieke werk niet meer doen.

Ze besloot haar atelier in Houten een andere bestemming te geven: een ruimte

voor rouwbegeleiding.

Het is januari 2012 als Cor na een kort en hevig ziekbed overlijdt. De wereld van

Elise (toen 58) en haar dochter (toen 20) staat volledig op z’n kop. Als Elise een

paar maanden later de huisarts bezoekt, adviseert hij haar contact op te nemen

met Humanitas voor rouwbegeleiding. Ze heeft dan al contact gehad met een

maatschappelijk werker, maar daar had ze na de intake niets meer van gehoord.

Gelukkig voelt de kennismaking met de coördinator van Humanitas warm en

betrokken. Elise wordt gekoppeld aan Annemarie.

10

Steun bij Rouw: Elise & Annemarie

Alsof ze middenin een orkaan zat. Zo voelde Elise zich de eerste maanden na

het overlijden van haar man Cor. Maar in bed gaan liggen somberen, dat was

niks voor haar. “Ik had een sociaal netwerk, maar ik moest dat wel binnen

laten komen. Annemarie heeft me laten zien hoe ik dat kon doen”.

Als vrijwilliger bij Humanitas begeleidt Annemarie (47) mensen die steun

zoeken bij rouw. Ze is opgeleid als theatervormgever en begon haar carrière met

een eigen atelier waar ze decorstukken ontwierp en bouwde. Toen ze op haar

achtentwintigste ontdekte dat ze MS had, kon ze dat fysieke werk niet meer doen.

Ze besloot haar atelier in Houten een andere bestemming te geven: een ruimte

voor rouwbegeleiding.

Het is januari 2012 als Cor na een kort en hevig ziekbed overlijdt. De wereld van

Elise (toen 58) en haar dochter (toen 20) staat volledig op z’n kop. Als Elise een

paar maanden later de huisarts bezoekt, adviseert hij haar contact op te nemen

met Humanitas voor rouwbegeleiding. Ze heeft dan al contact gehad met een

maatschappelijk werker, maar daar had ze na de intake niets meer van gehoord.

Gelukkig voelt de kennismaking met de coördinator van Humanitas warm en

betrokken. Elise wordt gekoppeld aan Annemarie.

11

Gewoon praten

Als creatief rouwbegeleider ontvangt

Annemarie mensen in haar atelier maar

Elise bezoekt ze in haar eigen huis. Een

ruime, warme huiskamer met souvenirs

van verre reizen. Wat ze zoal doen?

Gewoon praten. In het begin wil Elise

alles eruit gooien. Het hele verhaal van

begin tot eind. Een stroom van

woorden, herinnert Annemarie zich.

“Maar niet iedereen is een prater. Met

sommige mensen ga ik wandelen, met

anderen bezoek ik het graf. Met Elise

praat ik vooral.”

Ze praten over vroeger, over nu, over hoe verder. Annemarie

legt uit: “Je begint meestal bij het overlijden zelf. Daarna raak je

vanzelf aan allerlei andere onderwerpen. Bijvoorbeeld, uit wat

voor nest kom je? Hoe gingen jullie thuis om met verlies?”

Altijd als Annemarie is langs geweest, komen er weer nieuwe

dingen naar boven. “Steeds was er weer iets nieuws, of was er

iets voorbij”.

Leren vragen

Elise heeft familie in Groningen en Zeeland. Maar dat is toch

iets anders dan om de hoek in Houten en een praatje kunnen

maken wanneer het even niet gaat. Ze vond het moeilijk om

steun te vragen, hoewel ze het wel nodig had. Ze wilde overeind

blijven en anderen niet tot last zijn. Annemarie laat haar zien

dat mensen heel graag iets voor haar willen doen, maar dat

mensen ook een duidelijke vraag nodig hebben. “Concretiseer

het maar! Help me met de financiën, of de tuin.” Ze is er wel

beter in geworden, maar toch blijft ze voorzichtig.

Over elkaar

“Elise durft heel kwetsbaar te zijn. Dat vind ik ontwapenend”,

vertelt Annemarie. “Ze is sterk, open, ook over wat moeilijk en

ingewikkeld is. Niet iedereen is zo open. Dat hoeft ook niet,

want dan zoek je weer naar andere dingen.” Maar die openheid

bij Elise vond ze erg fijn. Elise is even stil. “Dat Annemarie dit

werk doet, ondanks haar eigen chronische ziekte, daar heb ik

enorm veel respect voor. Ze kan ook heel goed luisteren”.

12

Ze herinnert zich dat ze Annemarie helemaal aan het

begin had verteld over die laatste kerstvakantie dat Cor

thuis was. Het was oudjaarsavond en hij mocht even naar

huis voordat hij geopereerd zou worden. Als een film zag

ze het weer voor zich, wat hij toen zei: “Doe nou maar niet

of ik er voor het laatst ben!” Toen ze laatst weer over die

kerstvakantie spraken, wist Annemarie nog precies wat

Cor had gezegd. “Zij luistert écht goed, dacht ik doen.”  

Ruimte geven

Natuurlijk raken Elise’s verhalen haar, zegt Annemarie.

“Het leven heeft tragische dingen. Maar dit is ook het

leven. Ieder heeft zijn pad. Maar ik zit hier niet voor mij.

Het verdriet laat je bij de ander. Het gaat om het meelopen

met de ander, niet het meesjouwen. Het is jouw weg. En ik

heb mijn weg.” Elise had ook een vriendin die zo

ontzettend meeleefde dat het haar benauwde. Ze snapte

wel dat ze het goed bedoelde, maar het was niet fijn. Dan

geeft deze manier juist lucht. “Het gaat om ruimte maken

voor de ander. Elise vroeg mij soms: is het normaal dat ik

dit doe of voel? Ja, eigenlijk is alles normaal bij rouw. Maar

als je er middenin zit, zeker voor het eerst, dan weet je dat

niet.”

En een lach

Maar gelukkig wordt er ook gelachen in Houten.

Annemarie schiet alweer in de lach als ze terugdenkt aan

het verhaal van hoe Elise en Cor elkaar ontmoetten. Het is

ook echt een mooi verhaal

ook echt een mooi verhaal: “Cor en ik waren

allebei alleen op reis in Peru. We liepen de

Inca Trail, zes dagen trekken met een tentje.

Na zes dagen zagen we er niet uit, zó vies

waren we. In Nederland zochten we elkaar

weer op. Daar stond hij toen in een keurig pak

op mij te wachten. Ik herkende hem niet

eens!”

Vooruit

Annemarie zou graag anderen willen

motiveren om die hobbel te nemen, om steun

te zoeken. “Mensen zijn hard voor zichzelf. Ze

denken: daar moet ik zelf maar uitkomen. Het

is juist heel bijzonder dat je emotioneel zo

dichtbij iemand mag komen. Elise heeft zoveel

stappen gemaakt. Dat vind ik heel sterk.”

13

Studiemaatjes: Johanneke & Ezgi

Elke donderdagochtend om negen uur ontmoeten ze elkaar in de

bibliotheek op de Uithof in Utrecht. Johanneke en Ezgi zijn studiemaatjes

via Humanitas. Weten dat Ezgi komt, is voor Johanneke een stok achter de

deur. “Ik weet nu dat het heel normaal is om studieproblemen te hebben. Je

moet het zelf doen, maar je hoeft het niet alleen te doen”.  Dit jaar haalde

ze na lange vertraging toch maar mooi haar bachelor wiskunde én

natuurkunde.

Een paar jaar geleden was Johanneke (24) zelf taalmaatje bij Humanitas. De

organisatie kende ze dus al. Toch kwam ze er niet op om bij Humanitas een

studiemaatje te zoeken. Omdat haar studieproblemen zich opstapelde, ging ze

in gesprek met een psycholoog. Samen kwamen ze op het idee een studiemaatje

in de hand te nemen. In oktober 2014 werd ze gekoppeld aan

pedagogiekstudente Ezgi (21).

Ezgi was op zoek geweest naar een vrijwilligersproject in Utrecht dat dichtbij

haar eigen leven lag. “Iets doen voor een ander, maar toch ook voor mijzelf”. Zo

kwam ze al googelend bij Humanitas terecht. Het studiemaatjesproject sprak

haar gelijk aan. “Het kost eigenlijk weinig tijd en inspanning, en toch help je

iemand. Dat vind ik waardevol.”

14

Studiemaatjes: Johanneke & Ezgi

Elke donderdagochtend om negen uur ontmoeten ze elkaar in de

bibliotheek op de Uithof in Utrecht. Johanneke en Ezgi zijn studiemaatjes

via Humanitas. Weten dat Ezgi komt, is voor Johanneke een stok achter de

deur. “Ik weet nu dat het heel normaal is om studieproblemen te hebben. Je

moet het zelf doen, maar je hoeft het niet alleen te doen”.  Dit jaar haalde

ze na lange vertraging toch maar mooi haar bachelor wiskunde én

natuurkunde.

Een paar jaar geleden was Johanneke (24) zelf taalmaatje bij Humanitas. De

organisatie kende ze dus al. Toch kwam ze er niet op om bij Humanitas een

studiemaatje te zoeken. Omdat haar studieproblemen zich opstapelde, ging ze

in gesprek met een psycholoog. Samen kwamen ze op het idee een studiemaatje

in de hand te nemen. In oktober 2014 werd ze gekoppeld aan

pedagogiekstudente Ezgi (21).

Ezgi was op zoek geweest naar een vrijwilligersproject in Utrecht dat dichtbij

haar eigen leven lag. “Iets doen voor een ander, maar toch ook voor mijzelf”. Zo

kwam ze al googelend bij Humanitas terecht. Het studiemaatjesproject sprak

haar gelijk aan. “Het kost eigenlijk weinig tijd en inspanning, en toch help je

iemand. Dat vind ik waardevol.”

15

Een goede maat

Toen Ezgi op gesprek ging bij Humanitas,

vroegen ze haar of ze het erg zou vinden

om maatje te worden van een iets oudere

student. “Als ie maar geen dertig is!” zei

ze. “Ze wilden ook weten of ik wel een

geschikte maat was”. Johanneke en Ezgi

schieten in de lach. Ja, wat is dat eigenlijk,

een geschikt studiemaatje? Ze denken

allebei na. “Iemand die mailtjes snel

beantwoordt, betrouwbaar is in afspraken,

dat je op iemand kan rekenen is het

belangrijkst” zegt Ezgi. “En dat het klikt.

Ze zeiden van tevoren: als het niet klikt,

moet je het zeggen. Maar ik had juist een

goed gevoel vanaf het begin”.

Ze spreken elke donderdagochtend af in de

bieb op de vierde verdieping. Waarom

daar? Dat weten ze eigenlijk niet. Het is

gewoon een fijne plek. Ze gaan meestal

gelijk studeren en praten niet zoveel. Maar

misschien zouden ze best wat meer tijd

kunnen vrijmaken om te pauzeren en

samen te lunchen, bedenken ze nu. Dan

leren ze elkaar beter kennen. Johanneke

heeft daar wel behoefte aan.

Doorzetter

Johanneke doet een master wiskunde en Ezgi studeert

pedagogiek. Twee heel verschillende studies. Maar dat

maakt niet uit. Ezgi is heel gedisciplineerd, Johanneke kan

wel een duwtje gebruiken. Het is een soort stok achter de

deur. Weten dat de een gaat studeren, dan moet je wel. “Ik

kan me beter concentreren als ik weet dat zij ook

geconcentreerd is, en dat ze daar is, omdat ik er ben” zegt

Johanneke.

16

Ze maken geen afspraken over wat ze moet doen. Dat weet ze zelf wel. Het gaat er meer om de motivatie te

vinden om te beginnen. “Ezgi is een heel gedisciplineerde student. Ze heeft altijd to-do-lijstjes. Heel ijverig,

vriendelijk en betrouwbaar” zegt Johanneke. En hoe is Johanneke? “Rustig, lief en ook wel een doorzetter.”

Het verbaast Johanneke een beetje dat Ezgi haar een doorzetter noemt. “Ja, een doorzetter. Ondanks alle

moeilijkheden heb je toch je bachelors gehaald. Dat vind ik knap”

Niet de enige

Johanneke had lange tijd last van faalangst en passiviteit. Ze liep weg als het eng of moeilijk werd. Dat doet

ze nog steeds wel een beetje, maar veel minder erg. Omdat ze veel vertraging opliep, deelt ze nu de

collegebanken met studenten die een stuk jonger zijn dan zij. Haar eigen jaargenoten is ze gaandeweg wat

uit het oog verloren. Dan is het moeilijk om weer die aansluiting te vinden.

“Elke hulp die je kunt krijgen is goed. Het duurde lang, misschien wel te lang, voordat ik zelf die stap zette,

maar ik ben erachter dat het heel normaal is om hiermee te zitten. Je moet het zelf doen, maar je hoeft het

niet alleen te doen. Dat maakt het verschil.” Ze weet zeker dat er meer studenten zijn die baat hebben bij het

studiemaatjesproject. Die studenten weten er niks vanaf of denken dat zoiets voor zware psychische gevallen

is. “Maar dat is echt niet zo” zegt ze met een lach.

Groeien

Ezgi vindt het fijn dat het project vrijwilligers de vrijheid geeft om het zelf in te vullen. Hoe en hoe vaak je

wilt afspreken, dat is helemaal aan jou. Ze vindt wel dat Humanitas wat vaker zou kunnen vragen hoe het

gaat. Ook heeft ze wel interesse in iets van supervisie, zodat je ook kunt groeien als vrijwilliger. Het plan is

nu in ieder geval om tijdens het studeren iets meer te pauzeren en ook wat meer te praten over de dingen

die wel en niet goed gaan. Tijdens het interview komen ze erachter dat ze toevallig op dezelfde middelbare

school hebben gezeten. “Echt? Zat jij ook op het Lek en Linge college in Culemborg?”

17

Maatjesproject Slachtoffers Mensenhandel:

Isabelle & Wilke

De één is blond, tenger en lijkt in het begin een beetje verlegen. De ander

heeft een bos donkere krullen, brede lach en lijkt voor niemand bang. Wilke

en Isabelle zijn maatjes in het ‘maatjesproject slachtoffers mensenhandel’

van Humanitas. Het is een stel dat je niet snel samen op straat tegen komt en

tegelijk is het leuk om ze samen te zien. Isabelle voelt zich duidelijk op haar

gemak bij Wilke. “Ik vertrouwde lange tijd niemand meer, en dat is nu niet

meer zo erg.”

Isabelle (18) kwam via de organisatie Pretty Woman bij Humanitas terecht. Pretty

Woman helpt meisjes en jonge vrouwen die slachtoffer zijn geworden van

misbruikrelaties met foute jongens, ook wel loverboys genoemd. Toen ze begon

met het maatjesproject ging het niet zo goed met Isabelle. Ze had veel problemen,

verkeerde vrienden en het liep niet lekker op school. Inmiddels gaat het een heel

stuk beter. Isabelle heeft zichzelf nieuwe doelen gesteld, ze wil dierenartsassistente

worden. Haar maatje Wilke is daar enthousiast over: “Dat is echt een goed idee,

dieren komen altijd op jou af”.

18

Maatjesproject Slachtoffers Mensenhandel:

Isabelle & Wilke

De één is blond, tenger en lijkt in het begin een beetje verlegen. De ander

heeft een bos donkere krullen, brede lach en lijkt voor niemand bang. Wilke

en Isabelle zijn maatjes in het ‘maatjesproject slachtoffers mensenhandel’

van Humanitas. Het is een stel dat je niet snel samen op straat tegen komt en

tegelijk is het leuk om ze samen te zien. Isabelle voelt zich duidelijk op haar

gemak bij Wilke. “Ik vertrouwde lange tijd niemand meer, en dat is nu niet

meer zo erg.”

Isabelle (18) kwam via de organisatie Pretty Woman bij Humanitas terecht. Pretty

Woman helpt meisjes en jonge vrouwen die slachtoffer zijn geworden van

misbruikrelaties met foute jongens, ook wel loverboys genoemd. Toen ze begon

met het maatjesproject ging het niet zo goed met Isabelle. Ze had veel problemen,

verkeerde vrienden en het liep niet lekker op school. Inmiddels gaat het een heel

stuk beter. Isabelle heeft zichzelf nieuwe doelen gesteld, ze wil dierenartsassistente

worden. Haar maatje Wilke is daar enthousiast over: “Dat is echt een goed idee,

dieren komen altijd op jou af”.

19

Wilke (25) is na haar studie communicatiewetenschappen vrijwilliger geworden bij Humanitas. Ze vond niet

meteen een baan die bij haar paste en ging op zoek naar zinnige tijdbesteding. Ze wist goed wat ze wel en

niet wilde. Liever niet iets bouwen of in de tuin werken, maar samen dingen doen die je ook met je vrienden

zou doen. Bijvoorbeeld eten, of naar de bioscoop. Het was een bewuste en ook een logische keuze om maatje

te worden. “Ik probeer gewoon een beetje vrienden te zijn, zodat het gelijkwaardig is. Ik ben geen psycholoog

of zo, maar ik kan wel gewoon praten. Ik hoop dan dat dat helpt.”

Extra zetje

Wilke was al eerder maatje geweest, van een meisje uit Guinee zonder verblijfsvergunning en zonder geld.

“Isabelle is wel heel anders!”, lacht Wilke. Voor Isabelle was het maatjesproject helemaal nieuw. In de zomer

van 2014 zijn ze aan elkaar gekoppeld door Humanitas. De eerste kennismaking was wel even wennen, maar

daarna ging het contact steeds makkelijker.

Isabelle en Wilke zijn heel verschillende karakters, en ze hebben een heel ander leven, maar toch voelen ze

zich niet al te ver van elkaar af staan. Het is voor de dames ook nooit moeilijk om af te spreken. “We vinden

altijd wel een momentje, tussendoor. Soms gaan we wat eten in de stad, of koken we thuis, of gaan we naar de

bioscoop”.

Volgens Wilke is Isabelle een lief meisje, stoer ook. Omdat ze probeert veel aan te pakken, zoals stage en

werk. Om een stageplek te vinden loopt ze bijvoorbeeld gewoon bij winkels binnen. Wilke weet niet of zij dat

wel zou durven. Ze vindt het ook knap dat Isabelle heeft gebroken met haar oude vrienden. Tegelijk ziet ze

dat Isabelle het soms moeilijk heeft. “Je kunt je soms onzeker voelen, maar wat je doet is stoer. Je passie voor

dieren, paarden, daarin laat je je betrokkenheid zien. Je bent ook trouw aan mensen. Dat je iets hebt

gevonden waar je om geeft, zoals dieren, dat je daarvoor gaat, dat vind ik knap.”

Isabelle vindt Wilke vrolijk, avontuurlijk en persoonlijk. Ze krijgt soms net dat extra zetje van haar.

Bijvoorbeeld wanneer ze aan het uitstellen is, dan stelt Wilke daar vragen over. Dat helpt haar verder. Wilke

is zorgzaam, en heel open. Isabelle: “Ik zat heel erg te zoeken naar wat ik nou wil, en het is wel fijn dat

iemand meekijkt, en zegt: ja dat past echt bij je.”

20

Een maatje is neutraler

Isabelle is blij met het contact dat ze met Wilke heeft. Ze vindt

het fijn om met iemand te praten van buitenaf, die niet in haar

cirkel zit. Dat is heel anders dan met familie. Het geeft een soort

rust. “Met Wilke bespreek ik wel dingen die ik met mijn moeder

niet kan bespreken.” Soms is het ook fijn om even weg te zijn uit

haar eigen huis. Ze woont bij haar moeder en dat gaat niet altijd

even goed. Wilke voegt eraan toe dat ze het mooi vindt dat ze

een band opbouwen, doordat ze afspreken. De kracht van het

project is volgens haar dat de maatjes worden vrijgelaten. Ze

kregen de tip gewoon wat leuke dingen met elkaar te gaan doen.

Dat maakt het voor allebei gezellig en bovendien gelijkwaardiger.

In principe word je in dit project

maatjes voor een jaar. Daarna ga je

samen zitten en kijk je of je verder

wilt. Sommige maatjes blijven nog

langer samen, anderen vinden het wel

genoeg, of willen met een nieuw

maatje en een schone lei verder.

Isabelle weet het nog niet. Dat zien ze

nog wel.

Weegschaal

Isabelle kan bij Wilke wat opener zijn

dan bij haar vrienden. “Ze vertelt niks

door, dat vind ik fijn.” Het is sowieso

gemakkelijker geworden om mensen

te vertrouwen, geeft ze aan. Wilke is

ervan overtuigd dat je problemen niet

op een weegschaal moet leggen. Zelf

heeft ze ook het nodige meegemaakt.

Zo heeft iedereen wel iets en dat hoef je

onderling niet te vergelijken. Sterker

nog: daarin kunnen mensen elkaar

vinden. Het maakt het makkelijker om

met elkaar in contact te komen. 

Wilke en Isabelle gaan vanavond

samen koken en eten. Het ziet er

gezellig uit. Inderdaad net twee

vriendinnen.

21

Taalmaatjes: Alireza & Hans

Hans en Alireza komen elke woensdagmiddag samen in het kleine

kleurrijke flatje van Alireza in Zuilen, Utrecht. Ze zijn taalmaatjes. Twee

uur lang praten ze over van alles. Iets uit de krant, iets over Iran, en soms

een huiswerkopdracht uit het tekstboek. Want het examen komt al

dichterbij. “Je leert zoveel doordat je achter iemands voordeur komt.

Eigenlijk staat Alireza cultureel niet zo ver van me af. We hebben echt een

match. Dat vind ik bijzonder om te merken”.

In Teheran had Alireza (31) een eigen boekhandel, gespecialiseerd in filosofie.

Hij was nog maar achttien jaar oud toen hij samen met een vriend in het

boekenvak begon. Een echte ondernemer. Hekmat heette de boekhandel, wat

zoiets betekent als ‘gezond verstand’. Als asielzoeker zonder vaste verblijfsstatus

is het leven niet gemakkelijk. Je mag en kunt heel weinig doen. Gelukkig is hij

lid van de Mission Charismatica International Kerk in Utrecht waar hij zowel de

Nederlandse als de Iraanse diensten bijwoont. Met zijn vrienden van de kerk

gaat hij graag koken.

Hans (65) was jarenlang planoloog bij de provincie. Toen hij met pensioen ging

kwam inderdaad dat bekende zwarte gat. “Eerst niet hoor, maar op een gegeven

moment wel. Als ik niks doe word ik chagrijnig.”

22

Taalmaatjes: Alireza & Hans

Hans en Alireza komen elke woensdagmiddag samen in het kleine

kleurrijke flatje van Alireza in Zuilen, Utrecht. Ze zijn taalmaatjes. Twee

uur lang praten ze over van alles. Iets uit de krant, iets over Iran, en soms

een huiswerkopdracht uit het tekstboek. Want het examen komt al

dichterbij. “Je leert zoveel doordat je achter iemands voordeur komt.

Eigenlijk staat Alireza cultureel niet zo ver van me af. We hebben echt een

match. Dat vind ik bijzonder om te merken”.

In Teheran had Alireza (31) een eigen boekhandel, gespecialiseerd in filosofie.

Hij was nog maar achttien jaar oud toen hij samen met een vriend in het

boekenvak begon. Een echte ondernemer. Hekmat heette de boekhandel, wat

zoiets betekent als ‘gezond verstand’. Als asielzoeker zonder vaste verblijfsstatus

is het leven niet gemakkelijk. Je mag en kunt heel weinig doen. Gelukkig is hij

lid van de Mission Charismatica International Kerk in Utrecht waar hij zowel de

Nederlandse als de Iraanse diensten bijwoont. Met zijn vrienden van de kerk

gaat hij graag koken.

Hans (65) was jarenlang planoloog bij de provincie. Toen hij met pensioen ging

kwam inderdaad dat bekende zwarte gat. “Eerst niet hoor, maar op een gegeven

moment wel. Als ik niks doe word ik chagrijnig.”

23

Hans en Alireza gebruiken hier het

tekstboek en werkboek van de

taalschool voor, maar ze raken

regelmatig in gesprek over andere

onderwerpen. Zoals de vakantie van

Hans naar Iran bijvoorbeeld. Dan kan

de woensdagmiddag zomaar

omgevlogen zijn.

Tweerichtingsverkeer

Alireza is heel trouw, hij houdt zich

aan afspraken. Dat heeft Hans in het

verleden wel eens anders

meegemaakt. Toen Alireza zich bij

het taalmaatjesproject aanmeldde

werd Hans gebeld door Humanitas:

“nu hebben we echt een heel goede

voor jou!”. Hij stelt het ook erg op

prijs dat Alireza ook in Hans’ welzijn

geïnteresseerd is. “Hij vraagt ook wel

eens aan mij hoe het gaat”.

“Ali is echt de beste,” zegt Hans. “Hij

is zo nieuwsgierig, en leergierig.

Soms begrijpt hij me verkeerd, of dan

denk ik dat hij me begrijpt, maar dan

is het toch niet zo. Dat is wel eens

lastig”.

Taalexamen

Alireza is via de taalschool bij Humanitas terecht gekomen, voor

het taalmaatjesproject. Hij zakte vorige zomer voor zijn

inburgerings- en taalexamen en oefent nu samen met Hans

voor de herkansing. Hij wil heel graag slagen, want daarna mag

hij werken. Misschien kan hij wel bij Burger King terecht, denkt

hij hardop. Een vriend van hem is manager bij een Burger King

in Amsterdam. Een andere droom van Alireza is om zijn

rijbewijs te halen.

Hans heeft al een paar taalmaatjes gehad. In Kanaleneiland,

bijvoorbeeld, wat echt een totaal andere wereld was. Hij is

ontzettend blij met Alireza. Bij de taalmaatjesprojecten is het de

bedoeling dat iemand beter Nederlands leert door met je maatje

in het Nederlands te spreken.

24

Verantwoordelijk

Hans voelt zich als maatje verantwoordelijk voor het Nederlands van Alireza, en zou het prettig vinden om

wat meer van gedachten te wisselen met andere taalmaatjes. “Ik wil bijvoorbeeld dat Alireza slaagt voor zijn

examen. Ik ben nog een beetje zoekende naar tools om hem verder te helpen, behalve dan zijn eigen

taalboek.”

Dat ze maatjes van elkaar zijn geworden is echt een win-win situatie. Hans: “Wat ik mooi vind is dat je

zoveel leert doordat je achter andermans voordeur komt. Daar bevinden zich heel andere werelden.

Eigenlijk staat Alireza cultureel niet zo ver van me af. Dat vind ik bijzonder om te merken. Het is echt een

moderne jongeman. Hij zou een vriend van me kunnen zijn.”

Alireza vindt het lastiger woorden te vinden om zijn contact met Hans te omschrijven. Je hoeft hem niet

goed te kennen om te zien dat de vriendschap hem goed doet. En met weinig woorden kun je ook veel

duidelijk maken, getuigt de tafel vol thee en lekkernijen, en de manier waarop Hans tijdens het gesprek een

warme schouderklop of hand op zijn knie krijgt. “Hans is een goede vriend.”

Iran

Hans gaat binnenkort op vakantie naar Iran. Zijn interesse in Iran stamt al uit zijn studententijd: hij

protesteerde zelfs een keer tegen de Sjah bij de Iraanse ambassade. Door alle verhalen van Alireza is zijn

beeld van Iran veel genuanceerder geworden. “We hebben hier in Nederland een enorm vertekend beeld

van Iran, hoor.” Een beetje dubbel blijft het wel, op vakantie gaan naar het land waar zijn maatje vandaan is

gevlucht.

En Alireza? Die denkt vol trots aan zijn zus, die bij de Nederlandse ambassade in Teheran werkt. Zij is zijn

voorbeeld. Hij laat foto’s van haar zien. Hij verlangt erg naar rust in zijn hoofd en in zijn leven. Daarom

houdt hij van planten in zijn kamer. De paarsrode orchideeën die de huiskamer sieren geven lucht en licht.

’s Avonds steekt hij twee paarse geurkaarsjes en luistert hij naar Iraanse muziek. En soms naar Marco

Borsato.

25

Jongeren lotgenotengroep: Diandra & Diede

Twee studentes uit Utrecht: de een verloor haar broer, de ander haar

moeder. Het verdriet was groot. Kleiner is het verdriet niet geworden, wel

lichter. Ze zochten vorig jaar steun bij de lotgenotengroep rouwbegeleiding

voor jongeren van Humanitas. Nu blikken ze samen terug op de

bijeenkomsten waar ze praatten, luisterden, huilden, lachten, en ja, zelfs

met duplo speelden. De lotgenotengroep is voorbij, maar het contact is

gebleven. “De groep heeft me veel meer gegeven dan ik vooraf had

gedacht”.

Diede (20) bezocht na het overlijden van haar broer wel eens Café TrösT in café

Averechts in de Utrechtse Vogelenbuurt. Café TrösT is er voor iedereen die aan

de bar wél over de dood wil praten of gewoon onder mensen wil zijn die weten

wat verlies is. Daar hoorde Diede over de jongerenlotgenotengroep van

Humanitas. Omdat de bezoekers van Café TrösT toch wel een stuk ouder waren,

besloot ze deze lotgenotengroep te proberen. 

Diandra (25) was al een poosje aan het zoeken voordat ze iets vond dat bij haar

paste. Ze googelde wat af, en vond maar weinig aanbod. Drie weken voor de start

in april 2014, kwam ze via de website van Humanitas bij de lotgenotengroep

terecht. Op de valreep kon ze nog meedoen.

26

Jongeren lotgenotengroep: Diandra & Diede

Twee studentes uit Utrecht: de een verloor haar broer, de ander haar

moeder. Het verdriet was groot. Kleiner is het verdriet niet geworden, wel

lichter. Ze zochten vorig jaar steun bij de lotgenotengroep rouwbegeleiding

voor jongeren van Humanitas. Nu blikken ze samen terug op de

bijeenkomsten waar ze praatten, luisterden, huilden, lachten, en ja, zelfs

met duplo speelden. De lotgenotengroep is voorbij, maar het contact is

gebleven. “De groep heeft me veel meer gegeven dan ik vooraf had

gedacht”.

Diede (20) bezocht na het overlijden van haar broer wel eens Café TrösT in café

Averechts in de Utrechtse Vogelenbuurt. Café TrösT is er voor iedereen die aan

de bar wél over de dood wil praten of gewoon onder mensen wil zijn die weten

wat verlies is. Daar hoorde Diede over de jongerenlotgenotengroep van

Humanitas. Omdat de bezoekers van Café TrösT toch wel een stuk ouder waren,

besloot ze deze lotgenotengroep te proberen. 

Diandra (25) was al een poosje aan het zoeken voordat ze iets vond dat bij haar

paste. Ze googelde wat af, en vond maar weinig aanbod. Drie weken voor de start

in april 2014, kwam ze via de website van Humanitas bij de lotgenotengroep

terecht. Op de valreep kon ze nog meedoen.

27

Een vast moment om stil te staan

Zeven jonge vrouwen tussen de twintig

en de dertig hadden zich opgegeven

voor deze lotgenotengroep. Wat

zochten ze daar? Diede vertelt dat ze

niet op zoek was naar therapie, maar

meer naar een vast moment om te

praten. Over het verlies van haar broer,

en alles daaromheen. Diandra voelde

zich erg eenzaam na het overlijden van

haar moeder.

Ze had het gevoel dat ze vastzat en maar niet vooruit kwam. Ze

vroeg zich af of ze therapie nodig had of dat een

lotgenotengroep ‘voldoende’ zou zijn. Uiteindelijk gaf de groep

haar veel meer dan ze vooraf had gedacht.

De eerste keer was het aftasten, voor iedereen. De twee

rouwbegeleiders bespraken met de deelneemsters de

vertrouwensregels van de groep, net als ieders wensen en

angsten. Waar heb je behoefte aan als je opeens erg moet

huilen? Ben je dan liever alleen of juist niet? Omdat na de

eerste bijeenkomst nog mensen konden besluiten toch niet

mee te doen, spraken ze nog niet over het verdriet.

Uiteindelijk haakte niemand af. “Je wilt niet dat één iemand

het mist, dus je komt altijd samen met z’n zevenen. De groep

wordt heel hecht.”

Muziek en duplo

Een belangrijk thema van de bijeenkomsten was: hoe ga je om

met vrienden, en je omgeving? Wat verwacht je van hen? Wat

als ze vragen: “hoe gaat het?” Zeg je dan dat het niet gaat als het

niet gaat? De sessies hadden meestal een thema, en tegelijk was

er altijd ruimte om er zelf een draai aan te geven.

Toen de begeleiders voorstelden met muziek te werken, zag

Diandra daar eerst enorm tegenop. Muziek kwam altijd zo

hard binnen bij haar. Maar op een avond besloot ze zelf de

confrontatie aan te gaan. Ze zette het nummer ‘In your arms’

op, van Chef’Special. Ze merkte dat het juist heel fijn en veilig

voelde om samen muziek te luisteren in plaats van alleen.

28

Bij Diede maakte een sessie met duplopoppetjes veel indruk.

Allemaal poppetjes, wel honderd, lagen voor hen. Iedereen

moest een opstelling maken van het gezin voor het overlijden

van de dierbare, en erna. Dat gaf een uitgangspunt om te

vertellen hoe het gezin veranderd was, ook de verhoudingen

onderling. Het was voor haar een eyeopener om te ervaren dat

bij iedereen het gezin veranderd was, en dat iedereen andere

rollen had gekregen of genomen. 

Herkenning

Het fijnste van de lotgenotengroep is de herkenning, vinden

Diandra en Diede. Er is altijd wel iemand die iets in je verhaal

herkent. Zo is Diede’s moeder een tijdje ziek is geweest, toen

Diede nog jonger was. Toen Diandra in de groep vertelde dat

haar moeder tijdens haar ziekte niet meer echt een moeder

kon zijn, herkende Diede dat gevoel. Het laat zien dat

gesprekken niet altijd over die ene persoon gaan, of over

vroeger. Ze raken aan allerlei verschillende situaties in heden,

verleden en toekomst.

Over de begeleiders zijn ze heel tevreden. Ze voelden de

deelnemers goed aan. Ook al waren ze soms wat zweverig.

Diandra moet lachen als ze eraan terugdenkt. “Soms dacht ik

wel, nee hè, niet weer creatief met kurk, maar uiteindelijk doe

je het toch.” Diede voegt daaraan toe: “En ja, dan zit je toch met

die kaars te knutselen. Maar als ik die kaars aansteek, dan

denk ik aan mijn broer. Zo is het wel.”

WhatsApp

De groep kwam acht keer samen, in

november 2014 voor het laatst. Het

contact is gebleven. Ze ontmoeten

elkaar een keer in de maand en houden

contact via hun WhatsApp-groep. Het

contact is losser en lichter nu maar nog

steeds hecht. Rondom moeilijke dagen

vragen ze elkaar hoe het gaat. “Aan hen

kun je een berichtje sturen: ‘Ik zit er

doorheen, ik haat kerst.’ En dat zij dan

precies weten hoe je je voelt en direct

warme reacties terugsturen, dan is dat

heel fijn.”

29

OPmaatjes: koppels gezocht!

Een ‘opmaatje’ is er voor mannen en vrouwen die hun straf bijna hebben uitgezeten en die wel een

steuntje kunnen gebruiken bij het terugkeren naar het bijna gewone leven. Het is Humanitas’ jongste

maatjesproject. Bestuurslid Bella van der Linden is optimistisch: “Met een nieuw project komt er

altijd een moment waarop je denkt: gaat dit wel lukken? Maar zo verging het ook Vriendschappelijk

Huisbezoek. En moet je eens kijken hoe goed dat nu gaat”. 

Paula Termeer is projectcoördinator OPmaatjes. Ze bezoekt Penitentiarie Inrichtingen (PI’s) in de provincie

Utrecht om te praten met directeuren, medewerkers en gedetineerden over het nieuwe maatjesproject van

Humanitas. Beantwoordt het project aan een vraag? De directeuren vinden van wel; de medewerkers zijn

nog wat terughoudend; en gedetineerden stellen liever geen vragen. Kortom, het is een project vol

uitdagingen.

Geen Pietje Bell

De gedetineerden van nu zijn niet dezelfde als die van twintig jaar geleden. “De vroegere bewoners van PI’s

waren een soort van groot geworden Pietje Bells. Kwajongens. Maar die van nu zijn steeds vaker

psychiatrische patiënten en licht verstandelijk beperkten. Ook is verslaving een groter probleem dan

voorheen” legt Paula uit. Dit komt mede doordat de laatste jaren steeds meer psychiatrische instellingen in

Nederland hun deuren hebben moeten sluiten. De voormalige patiënten van deze instellingen worden niet

langer afgezonderd van de maatschappij. Maar omdat die maatschappij voor hen bedreigend en

beangstigend kan zijn, raken ze ook vaker in de problemen. 

30

Lange adem

Het vergt veel van een vrijwilliger om een maatje te worden van een ex-gedetineerde met psychiatrische

problemen of verstandelijke beperkingen. De vrijwilligers die zich tot op heden hebben aangemeld zijn veelal

jonge vrouwelijke studenten met veel ambitie, maar nog weinig levenservaring. Dat vraagt om een lange

adem om goede koppelingen tot stand te brengen in dit project.

Het heeft tijd nodig, denkt Bella. “Het moet een beetje van mond op mond gaan. Als een gedetineerde van een

afdeling een goede ervaring heeft met een maatje, dan vertelt dat verhaal zich vanzelf rond.” Het is een uniek

initiatief. Geen enkel ander re-integratieproject biedt persoonlijke steun gedurende het hele traject: van cel tot

de eigen voordeur en de eerste maanden van het nieuwe begin in de maatschappij.

Openheid

Paula heeft haar hoop gevestigd op de vrouwengevangenis in Nieuwersluis. Detentie is een gesloten bolwerk,

letterlijk en figuurlijk, maar in Nieuwersluis voelt ze wat openheid. Na een inspirerend gesprek met de

directeur is ze samen met een maatschappelijk werker de afdeling opgegaan en heeft ze gepraat met de

gedetineerden. Dat is de eerste stap. “Ik moet gewoon de cellen in”, zegt Paula glimlachend. “Ik vraag de

bewoners of ze vragen en behoeften hebben. Maar vragen is natuurlijk niet stoer. En in een gevangenis moet

je stoer zijn.”

OPmaatjes komt langzaam op stoom maar Bella herinnert zich dat élk nieuw project opstartproblemen kende.

Gelukkig heeft Humanitas een lange staat van dienst én een lange adem. Aan Humanitas de taak om zichzelf

open op te stellen naar zowel het personeel van de PI’s en de gedetineerden en een overtuigend verhaal te

houden over de meerwaarde van OPmaatjes. Want wederkerige openheid en interesse liggen aan de basis van

Humanitas. “Als ik de gevangenisdeur een klein stukje verder openkrijg, dan zijn we op de goede weg”.

31

Overzicht maatjesprojecten Humanitas Utrecht

Taalmaatjes

Het Taalmaatjesproject is er voor anderstalige vrouwen en mannen die hun Nederlands willen verbeteren. Als vrijwillig

taalmaatje draag je bij aan het verbeteren van zijn/haar Nederlandse taalvaardigheid, zonder als docent te fungeren. Dit

kan bijvoorbeeld door samen dingen te ondernemen, zoals een bezoek aan de bibliot heek, samen eten, wandelen, sporten,

huiswerk maken of naar culturele activiteiten gaan.Taalmaatjes krijgen ondersteuning in de vorm van

intervisiebijeenkomsten, trainingen en workshops. Taalmaatjes bestaat ruim tien jaar en telt op dit moment 82

koppelingen.

Vriendschappelijk Huisbezoek

Bijna een kwart van alle Nederlanders voelt zich eenzaam. Vaak zijn dat ouderen. Soms zijn mensen door bijvoorbeeld

ziekte niet in staat om contacten aan te gaan en te onderhouden. Ze willen hun eenzaamheid graag doorbreken.

Vrijwilligers die deelnemen aan dit project brengen de deelnemer eens in de twee weken een bezoekje. Samen drinken ze

een kopje koffie, maken een praatje of een wandelingetje. Mensen zijn blij met iemand die even tijd voor hen heeft.

Vriendschappelijk Huisbezoek bestaat ruim tien jaar en telt op dit moment 55 koppelingen.

Steun bij Rouw

Steun bij Rouw begeleidt mensen die een dierbare naaste verloren hebben. Dit doen wij op twee manieren: door mensen

individueel te begeleiden en door middel van lotgenotengroepen.  De begeleiding is in handen van goed opgeleide

vrijwilligers die bovendien ervaringsdeskundig zijn. Als een vrijwilliger bij ons begint, krijgt hij/zij eerst een gerichte

training. Ook biedt Humanitas maandelijkse intervisiebijeenkomsten en zijn de coördinatoren beschikbaar voor

individuele begeleiding. Het project Steun bij Rouw bestaat ruim tien jaar en telt op dit moment 38 koppelingen.

Slachtoffers Mensenhandel

In ons Maatjesproject Slachtoffers Mensenhandel ondersteunen wij (jonge) slachtoffers van mensenhandel en loverboys,

en risicomeiden en ex-prostituees. Het contact is gericht op het hier en nu en op de toekomst. De koppeling is er voor

bedoeld

32

bedoeld dat deze deelnemers met andere dingen bezig zijn dan met hun verleden. Hierbij staat het mens zijn centraal, niet

het slachtoffer zijn. Een maatje kan hen weer nieuw vertrouwen geven. Maatjesproject Slachtoffers Mensenhandel

bestaat acht jaar telt op dit moment 25 koppelingen

Studiemaatjes

Voor sommige studenten valt studeren niet mee. Zij hebben last van psychische belemmeringen waardoor ze niet goed

kunnen plannen, moeite hebben zich te concentreren op het studeren of met het aangaan van sociale contacten.

Studenten vanuit elke studierichting zijn welkom. Van de vrijwillige studiemaatjes wordt verwacht dat zij een paar uur

per week beschikbaar hebben om met elkaar aan de slag te gaan. Het contact kan bijvoorbeeld bestaan uit samen

studeren en ondersteuning bieden bij planning en deadlines. Studiemaatjes bestaat acht jaar en telt op dit moment 20

koppelingen.

OPmaatjes

Het project OPmaatjes is bedoeld voor mensen die aan het eind van hun detentie zitten en in de periode direct na de

detentie. Het gaat om mensen die een steuntje in de rug hard nodig hebben om zich voor te bereiden op – en de draad op

te pakken van – hun leven buiten de gevangenis. Het project zoekt vrijwilligers die stevig in hun schoenen staan en die

proactief zijn in het onderhouden van het contact. Vrijwilligers krijgen ondersteuning en begeleiding van de coördinator

van het project. OPmaatjes bestaat sinds 2015 en telt op dit moment 4 koppelingen.

Thuisadministratie

Vrijwilligers van Thuisadministratie Utrecht geven financieel administratieve ondersteuning aan Utrechters die niet in

staat zijn zelfstandig hun administratie bij te houden. Deze mensen kunnen hiervoor geen beroep doen op familie,

vrienden of kennissen. Goed geschoolde vrijwilligers helpen om weer systeem aan te brengen in de papierwinkel, de

financiële administratie weer op orde te brengen en binnen een bepaalde periode opnieuw het evenwicht tussen

inkomsten en uitgaven te vinden. Het doel is dat de deelnemer zelf weer de touwtjes in handen heeft en de eigen

administratie op orde kan houden. Het project is net gestart. Voor 2015 is het beoogd aantal deelnemers 50.

Met dank aan:

Gemeente Utrecht

RC Maagdenhuis

Fonds slachtofferhulp

Oranjefonds

Kf Heinfonds

Fundatie Luden van Stoutenburg

Elise Mathilde Fonds

Rabo Stimuleringsfonds

W. Pon-Brinkhuisstichting

Ministerie van Justitie

Deze publicatie is in opdracht van Humanitas gemaakt door Doculavie

Maatjes in beeldBinnen bij Humanitas