1)Kancalı Kurtlar-Dönem II

Kancal Kurtlar ve ParazitliiProf.Dr.zzet AHN

Kancal kurtlar (engelli solucanlar)engelli solucanlarn erikinleri ince barsan ,zellikle duodenum ve jejunumun mukozasn zedeleyip kanatarak, deriden giren larvalar da vcuttaki gleri srasnda yaptklar zararlarla eitli hastalk belirtilerine sebep olurlar.

nsana yerleerek hastalk yapan balca kancal kurtlar:

1)Ancylostoma duodenale ( Eski dnya kancal kurdu) Bu parazit Afrikada, Asyann birok ksmlarnda, Orta ve Gney Amerikada yaygndr; lkemizin Dou Akdeniz Blgesinde bulunur.

2) Necator americanus (Yeni dnya kancal kurdu) Bu parazit Tropikal Bat Afrika, Gney ABDde yaygndr; lkemizin Dou Karadeniz Blgesinde bulunur.

MorfolojiKancal kurtlar veya engelli solucanlar denilen parazitler n ksmlar engel eklinde kvrlm olduu iin bu ismi almlardr.

Erikinlerinde kitinli bir kutiklle rtlm yuvarlak bir az boluu (az kapsl, buccal cavity) bulunur ve parazit bu kapsl yardmyla ince barsak eperine yapm ekilde yaar.

Az kapsllerinde kesici ksmlarn (kesici di, kesici levha) ve erkeklerinde kaburgal iftleme kesesinin bulunmas ile zellik arzederler.

Ancylostoma duodenaleNecator americanus

Morfoloji, BiyolojiA. duodenale, beyaz pempemsi, iki ularna doru incelmi silindir eklindedir. Az kapslnde engel gibi kvrk iki ift di vardr.Erkekler 8-11X0.4-0.5mm, diiler 10-15X1mm byklndedir.Yumurtalar, oval, ince kabuklu, 60X40m byklndedir ve dk ile atldklar vakit ilerinde 2-8 blastomer bulunur

Morfoloji, BiyolojiN. americanus, n ucu srta dnk, beyazms kk bir nematotdur.Az kapsl iinde 2 tane kesici plak vardr.

Erkekler 5-10X 0.5, diiler 7-14X0.5 mm byklndedirler.

Yumurtalar, A.duodenalelerinkilere benzer fakat biraz daha byktr.

BiyolojiKonak dks ile dar atlan yumurtalarn ilerinde; oksijen, s ve nem, uygun scaklk (20-30C), uygun toprak (nemli-kumlu,humuslu) koullarnda embriyo oluur.Toprakta yaklak 24-48 saatte yumurta iinde larva geliir ve bunlar alarak ilerindeki larva dar kar.

Rhabditiform larva denilen bu evrim dnemi toprakta zgr bir yaam srer. Bakteriler ve organik maddelerle beslenerek geliir.Aktif olarak beslenen, byyen larva belli bir gelime gsterdikten sonra gmlek (deri) deitirir ve ikinci dnem larvaya dnr.Rhabditiform Larva Biyoloji

Biyoloji kinci dnem larva gmlek deitirerek, beslenmeyen enfektif filariform larva ( L3 larva) dnemine dnr. Son kez deien kutikular gmlek klf eklinde larvann zerinde kalr, bu nedenle bu larvaya klfl kurtcuk da denir.Bu larva beslenmez, topraktaki bitkilerin, otlarn u ksmlarna g ederek insan derisi ile temas etmeyi beklerler. Enfektif larvalar uygun koullada 6 hafta canl kalabilir. Filariform Larva

Biyoloji Filariform larvalar (enfektif larva) insan derisine temas edince proteolitik enzimlerini kullanarak deriden vcuda girer.Vcuda giren filariform larva (deri penetrasyonu) venler araclyla nce sa kalbe tanr ve sonra pulmoner arterle akciere ular. Buradan da trakea, grtlak, yutak, yemek borusu ve mideden geerek ince barsaa varr.

Biyolojince barsaa gelen kurtcuk bymeye balar. Deri deitirerek erikin hale gelir. Barsak eperine az kapsl ile tutunarak kan emer ve bu ekilde hem beslenme hem de oksijen ihtiyacn karlar.

Erkek ve dii parazit iftleir ve bir sre sonra (6-11 hafta) dii parazit yumurtlamaya balar.

BiyolojiParazitin ihtiyacndan fazla kan emmesi ve yapma yerindeki travma ve perforasyona bal olarak ortaya kan kanama sonucu konan kan kayb artar ve dk kanldr.

nce barsaklardaki erikin parazitlerin ou 1-2 yl iinde elimine edilir ancak insan vcudunda Necator americanus 4-5 yl, Ancylostoma duodenale 6-8 yl kadar yaabilir.

EpidemiyolojiHookworm enfeksiyonlar, dnyada A.lumbricoidesden sonra en sk rastlanan jeohelmintik enfeksiyondurYurdumuzda Dou Karadeniz ve Dou Akdeniz blgelerinde rastlanmaktadrEnfeksiyon kayna vcudunda paraziti barndran insanlardr.

EpidemiyolojiBu parazitin bulamasnda 4 nemli faktr vardr: glgeli kumlu veya humuslu toprak, yeterli nem, topran dk ile kirlenmesi ve plak derinin topraa temas.A.duodenale oral yolla da bulaabilir ve akcier g yapmadan barsakta olgunlaabilirler; fakat N. americanus iin mutlaka transpulmoner migrasyon faz gereklidir.Kancal kurtlarn bir yerde yayl ve skl zerinde s, nem ve topran yapsnn nemli rol vardr.

EpidemiyolojiYumurta iinde larvann geliebilmesi iin scakln 17-37 C olmas ve evrede belli seviyede nem bulunmas gerekir.15 C nin altnda ne yumurta iinde larva geliebilir, ne de larvalar hareket edebilir.Gnmzde dnyada 700-900 milyon insann kancal kurtlarla infekte olduu; bunlardan 1,5 milyonunun semptomatik hastalardan olutuu ve bu sre ierisinde lenlerin saysnn 50,000 kii olduu bildirilmitir

Klinik Belirtiler ve PatolojiA.duodenale ve N.americanusun oluturduu parazitozlar benzer hastalk tablosu olutururlar.Kancal kurt enfeksiyonunda iki farkl klinik sz konusudur: 1-larval parazitlerle ilgili olanlar: - Deriden giren larval parazitlerle ilgili belirtiler (penetrasyon, invazyon-deri belirtileri) - organlar (zellikle akcierde) ilgili belirtiler (migrasyon-pulmoner belirtiler)2- Barsakta yerlemi erikin solucanlarla ilgili belirtiler. (yerleme-GS ve sistemik belirtiler)

Klinik Belirtiler ve PatolojiBarsakta 5 tane parazit varsa belirti grlmeyebilir25-100 parazit varsa hafif belirtiler ve anemia grlr 100-500 parazit varsa ciddi belirtiler ortaya kar (anemia ve cachexsia.. gibi)500-1000 parazit varsa iddetli belirtiler ortaya kar, hastalk ounlukla fatal (lmcl) dr.

Larval Dnemle lgili Klinik Belirtiler Filariform larvalar proteolitik enzimler salglayarak deriden veya mukoz zarlardan vcuda girerler (toprak kants).

Larvalarn bu salglar ve sekonder enfeksiyonlar nedeniyle konakta dermatit, papll- vezikll deri dkntleri oluabilir (inflamasyon).

Larvalara kar akcierlerin gsterdii tepki larva saysyla doru orantldr- Pnmoni belirtileri, - Eozinofil saysnda art grlr.

Erikin Dnemle lgili Klinik BelirtilerBarsakta bulunan erikinlerle ilgili belirtilerin iddeti, parazitin says ile doru orantldr.- Kusma -shal -Genel durumun bozulmas -Duodenit (iltihapl ve kanl ince barsak hastal) -A karnla artan yemek yemekle azalan karn ars - Anemi (mikrositik- hipokromik demir eksiklii anemisi) -Gelime ve zeka gerilii (gelime ve mental retardasyon)-Kaeksi grlebilir (ar zayflk)

Erikin Dnemle lgili Klinik BelirtilerBu parazitozda hipokrom veya normokrom mikrositik demir eksiklii anemisi (iron-deficiency anemia) geliir.

engelli solucan hastalndaki belirtilerin nemli bir ksm kanszla ve bununla ilgili hypoxiaya balanr.

Parazit ok fazla ise kan kayb ve beslenme yetersizliine bal olarak kaeksi ve sonuta da lm grlebilir.

A. Duodenale ve N. Americanus Arasndaki Balca Farklar

Tan ve TedaviKlinik bulgular ve belirtilerle kancal kurtlarn kesin tans konamaz. Direkt tan, dkda tipik yumurtalarn grlmesiyle konulur.Albendazole, Mebendazole veya pyrantel pamoate etkilidir.

Korunma ve KONTROLEnfeksiyonlularn tedavisi

Alt yap sisteminin gelitirilmesi, topran dk ile kirlemesinin nlenmesi

Bulamay nlemek iin toprakla plak temasn nlen mesi (aykkab, izme giyilmesi ve eldiven taklmas)

Halkn eitilmesi

Strongyloides stercoralis

Strongyloides stercoralisS. Stercoralis;hem tamamiyle parazitik dnem (direkt siklus) hem de evre koullarna bal olarak parazitik dnem ile kesintiye urayan serbest yaam dnemine (indirekt siklus) sahip olan benzersiz bir parazittir.

parazitik faz sadece partenogenezle oalan diiler ihtiva ederken, serbest yaam dneminde hem erkek hem de dii parazit vardr.

Partenogenezle oalan diiler 2x0.04 mm byklktedir ve ince barsan eperinde (mukozann altnda) yaarlar.

Yaam DngsParazitik diilerin uterusunda az sayda yumurta varken, serbest diilerin uterusunda ok sayda yumurta vardr.

Yumurtalar ince kabukludurlar; boylar 50-58, enleri 30 m dir. lerinde embriyon teekkul etmitir, genel olarak barsakta alrlar ve bunlardan kan rhabditiform larvalar dk ile dar atlrlar.

Yaam DngsSerbest yaam dnemi, lman iklimlerde nemli topraklarda geer. Serbest dii parazitlerin yumurtlad yumurtalar toprakta alr; rhabditiform larva 4 deri deitirerek birka saat iinde erikin hale geer.Bu dnem koullar uygun olmazsa kesilir ve rhabditiform larva 2 deri deitirerek beslenmeyen enfektif filariform larva (L3 larva) ekline geliir.

Yaam DngsParazitik fazda; filariform larva deriden girer ve lenf ve kan ile sa kalbe gelir, pulmoner arterlerle akciere tanr.

Akcierde 3. deri deitirmeyi takiben larvalar alveollere girerler. Alveollerden bronlar, larinks, farinks, yutak yoluyla ince barsaklara ularlar; orada son kez deri deiimi olur.

Erikin partenogenetik diiler mukozaya girerler, 54x32 mikron byklndeki yumurtalar mukozada alr ve rhabditiform larvalar serbest kalr.

S.stercoralisDk ile atlan larvalar; koullar uygunsa indirekt tarzda (Serbest yaam faz), uygun deilse direkt tazda (parazitik yaam faz) yaam dngsn takibeder.

Oto-enfeksiyon tarzda, rhabditiform larva vcuttan kmadan filariform larva haline dnr. Bu larva intestinal mukoza veya perianal deriden girer ve dier parazitik dnem siklusunu takip eder.

Bu tarz hi de seyrek deildir; uzun sren, ar, ldrc bile olabilen hastalk sebebidir.

Epidemiyolojievre scakl, nem oran ve toprak yaps dalmnda nemli faktrlerdir.

ve d oto-enfeksiyonlar nedeniyle strongiloidiyoz uzun sreli bir parazitozdur. Bu biyolojik zellik immunokompromize hastalarda hiperenfeksiyon sendromu nedeniyle dissemine strongylidiosise sebep olur.

lkemizde engelli solucan dalmna paralel bir dalm gstermektedir.

Klinik Belirtiler ve Patolojinsan strongyloidiosisinin semptomlar 3 fazda ortaya kar. kutenoz, pulmoner ve intestinal

Kutenoz fazda; deriden giren larvalarn etkisi ile hafif hemoraji, ikinlik ve youn kant vardr( graund itch). Mikrobial ajanlarla sekonder enfeksiyon olursa, iddetli inflamasyona yolaar.

Pulmoner fazda; gste yanma, ksrk ve broniyal pnomoninin dier belirtileri ortaya kar.

ntestinal fazda ise; karn ars, bulant, kusma ve intermitan ishaldir. Uzun sren enfeksiyon, kronik dizanteri ve kilo kaybna sebep olur. D oto-enfeksiyon (Edema and erythema of duodenal folds.

Klinik Belirtiler ve Tanok ar enfeksiyonlar; filariform larvalarn daha ziyade barsak dokusu olmak zere ar doku invazyonu (hiperenfeksiyon) nedeniyle ortaya kmakta, intestinal lserasyonlar ve buna bal sekonder bakteriyal enfeksiyonlar ile gelimekte ve lmle sonlanabilmektedir.

Dk, duodenum svs, balgam tan amacyla incelenebilir ve larvalar grlebilir.

Serolojik yntemler de tanda kullanlabilir.(A) Smear of tracheal exudate stained by Grocott methenamine silver. Multiple budding fungal elements consistent with and larvae of strongiloides stercoralis Multiplication, 500.