1978 - Nummer 58 - februari 1978

februari 1878 nr5B

NOG EVEN VOLHOU DEN 111

CURSUSOUUR

.'-~ L.OG - MANIFESTAT/E IS FEB.

~\ .

peg

, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

rostra .111" Villi ,,_ ,eOllomiSdae rlleulteit

'""r,"II, ~77~78 redlletle

Herman van Oorschot Noor de Bruin Piet de Vrije Ingrid Westerman Kees de Boer Tjalling Haisma Ouke Uilkema .• ?.

postll"res

Jodenbreestraat 23 kamer 2141 Faculteitsbureau

""res Jodenbreestraat 23 kamer 1338 Amsterdam

illustrator Onno Kraft van Ermel Andra Picka flrultlla7 Drukkerij Kaal, Nieuwe Herengracht 61

inboud I 3,4 herprogrammeeringsmaqifes­

tatis 5 Jimmy Carter 6 Recensie Hennipman 7 Landbouwco5peraties 8,9 K1uwerprUs voor K1ant 10,11 februaristaking 12 boekbespreking Thoben 13 vrow in zicht 14 U.R. begroting 15 Born gebannen 16 Heertje,heer Bonteba1 17 Ronduit de raad 18,19 brief uit Sri-Lanka

2

De problemen rond de sollicitatieprocedure,waarvan in het vorige nummer gewag ward gemaakttnaderen hun oplossing. In het volgende nummer hopen wij u de naam van de nieuwe docent-medewerker te kunnen mededelen. Hebt u uw goede vaornemens a1 laten varn ••••• wlj niet. Praduktviteit en leesbaarheid dat is ans motto en daar hauden wij ans aan. AIleen al hat feit dat binnen een maand wederom 2.0 liostrapagina's op uw deurmat neerploffen. En wat voor pagina's: maar liefst 3 boekbesprekingen;wederom een politiek artikel(schrUft hilterman wellicht onder schuilnaam in ROSTRA???);prominenta hoogleraren en hun pennevruchten(Klant en Stui) venberg) •••• het kan aIle .. maal niet OPe

Even onder ans •• Now Pais aenmaal wag is mis Je 'hem tach wel nietwaar? Rest ons ten overv1oede nog eenmaal te vermalden dat dit nieuwe nummer gedeel tel ijk op ons nieulBe redaktieadres is vervaardigd,kr. 1338, te1.2497 • Kom eens langs. Het postadres blUft hetzelfde,uw inbreng blUft gewenst. N.B. De artikelen zonder typfoutan zijn afkomstig van de vakgroeptypistes onze dank

rostra :1978

blad van de

ekanarn ische

fakulteit

nieuwe kamer

.338 telefoon

2497

DELAATST-ELOODJES

1o, manifestatie 18 februari

Ongeveer tien jaar geleden vergaderden in Wassenaar aan aantal nota­

bele vriendjes die op het ministerie, bij bedrijven of universiteiten

iets te maken hebben met wetenschappelijk onderwijs of onderzoek.

Mede in het kader van plannen die in de OESO werden ontwikkeld werd

over de kwaliteit en de kosten van het w.o. gesproken. Er zQuden te

veel te hoog gekwalificeerde wetenschappers komen. Besloten werd om

te streven naar een nivo voor het w.o. dat meer op dat van ' een hoge­

re beroepsopleiding zou lijken. Onenigheid in deze 'onofficiele praat­

club' , was er over het feit of er ,aan de universiteiten 4 of 5 jarige

programma's zouden moeten worden gegeven. Men werd het eens over 4

jaar. De argumentatie hiervoor was: "Als je op 4 jaar koerst, zal het

wel 5 jaar worden."

Sindsdien is er heel wat gebeurd. Posthumus luiddehet proCes van her­

strukturering officieel in.De 4-jarige kursus is steeds een fel om­

streden kwestie gebleven. Voorstanders beten , er zich steeds feller op

vast. Tegenstanders hadden de grootste moeite om na massale akties op

de universiteiten de overwinning binnen te halen dat in de wet de 5

jaar als (maximale) kursusduur werd opgenomen. Andere door de wet

voorgeschreven veranderingen in de programma's zijn de selektievep~

pedeuse, de beperking van de inschrijvingsduur (2 jaar + de kursus­

duurl en het instellen van een lerarenvar.iant.

Vorig kursusjaar zijn door alle fakulteiten programma's opgesteld en

als aanvraag ingediend bij de minister; 80 % van de programma's zijn

5 jaar. Als alles loopt zoals gepland moet de minister om~treeks de­

ze tijd zijn oordeel vel len over de propramma's. Een historische ge­

beurtenis in de geschiedenis van de universiteiten die vergaande kon­

sekwenties zal hebben.

Ferd Crone, bekend van de Aktie­groep Ekonomen en dit jaar voor­zitter. van de ASVA zit niet stil af te wachten wat er komen gaat: "De grote vraag is hoe ze tegen het wetenschappelijk onderwijs aan gaan schoppen." "Pais wil zelf verantwoordelijk wordenvoor het hoger oriderwijs en dat geeft te denken. "Ergens in zijn oude Aktiegroep-archief heeft Perd een uitspraak van Pais opgezocht in de fakultei,tsraad waarin hij, in tegenstelling tot de Posthu~ mus voorstellen van to en , opkomt

voor ruimere studietermijnen. Maar ja dat zegt natuurlijk niks , Veel , goeds valt er, mede na ,de uitspraken van de oud-staatsse~ kretaris Klein, niet te verwach­ten. De ASVA heeft dan ook 'beslo­ten om dit jaar prioriteit te verlenen aan de herprogrammering. "Al lang voordat er nog maar sprake was van 'een rechts kabi­net hebben we voorbereidingen ~e~ troffen om landelijk op te tre­den in deze bijna laatste fase

In december werd het advies van de Onderwijs Raad aan de minis­ter over De Herprogrammering be­kend. Dit vrij belangrijke ad­vies college vormde de laatste schakel in de procedure voordat de minister beslist over de aan­gevraagde, veelal 5 jarige, pro­gramma's va~ de universiteiten. De Onderzoeks Raad "is onder de indruk gekomen van de kwaliteit van vele cl'er overlegde stukken". "Het is haars in z ien~ duidelijk, dat in het algemeen met ernst 'en op weloverwogen wijze aan de op­zet van de nieuwe programma's is gewerkt." Het touwtrekken rond de kwali­teit van het wetenschappelijk onderwijs is hiermee in een be­slissende fase gekomen. Dat was rede voor ons om deze keer aandacht te besteden aan de aktiviteiten van de studenten nu en in de afgelopen jaren m.b.t. de herprogrammering. Het art ike I is me de gebaseerd on een gesprek met Ferd Crone, vorig jaar mede-opsteller van het her­struktureringsrapport van onze fakulteit en dit kursusjaar voor­zitter van de ASVA.

van de herprogrammering", aldus Ferd. Hij doelt hiermee op de LOG-manifestatie die alle studen­tenvakbonden uit het land op 18 februari in Amsterdam gaan hou- . den. Met deze manifestatie lij­ken de gezamelijke studentenvak­bonde~ tevens een nieuwe fase in hun ontwikkeling in te luiden. Heer dan voorheen wordt juist de inhoud, de kwaliteit van het on­derwijs op de voorgrond geplaatst.

functie Beslissend wordt wat het w.o. maatscharpelijk voor funktieheeft en hoe dat samenhangt met de her­programmering. "Juist een 4 j a~i­~ekursusduur maakt een progres­sieve ontwikkeling van het onder­wijs in vele gevallen onmogelijk" , volgens Ferd. Kranten zoals De Waarheid en De Volkskrant hebben ae afgelopen weken veel aandacht besteed aan de aktiviteiten van· de studentenvakbonden op dit ge­bied. In Utrecht en Amsterdam zijn kongressen georganiseerd, in Groningen, Delft en Nijmegen zijn onderwijsdagen gepland. Op de vraag aan.Ferd of er, zoals wel wordt gesuggereerd, nu een heel ander beleid door de vak­bonden wordt gevoerd en of er hierover tegenstellingen zouden

vervolg op pag. 4

3

t

vervolg van pag. 3

~ijn zegt hij: "Er is geen spra­ke van oppositie van de ene bond tegen de andere. Er is altijd naar voren gehaald dat krities onderwijs op de tocht komt te staan als er 4-jarige programma's komen. Wat nieuw is dat na het opstellen van de programma's veel duidelijker de konsekwen­ties van studieduurverkorting te z.ien zijn. Bovendien werd e: i~ 1975 OP de grote manifestat1e 1n Utrecht· waar toen 8000 studenten demonstreerden meer gesproken over het opzetten van progressie­ve studieonderdelen, terwijl we daa r nu al meer ervaring mee heb­ben." Hij verwijst ook naar de diskussies op het in december ge­houden ASVA-kongres. Ervaringen zijn daar uitgewisseld over di­verse projekt- en l themagroepen waarin maatschappelijk relevant onderwijs een vorm heeft gekre­gen, over vrouwenstudies, over de op de beta-fqkulteiten be lang­r1jke ontwikkelingen rond het thema "Wetenschap en Samenleving" en over de akties rond de weten­schapswinkel. Ferd: "V~~r ekono­men was vooral de diskussie over onde r zoeksbeleid, studievormen en pro jektonderwijs van belang."

poen E~n v an .de eisen op de LOG-ma­nifestatie is: "genoeg geld voor goed toegankelijk onderwijs". . Sinds De Brauw heeft er een eff1-ciency verbetering op de univer­siteiten plaatsgevonden van 20%. Ferd haalt een uitspraak van Klein aan . Deze stelde dat 4 jaar geleden in de tweede . ~amer ·de stemmi ng heerste dat b1J ~:t w o . "wat te halen was, terw1J I d~t nu niet meer zo zou zijn"

Ferd Crone zit niet ~til ••••

Maar v eel goeds valt er voora~~­nog o p · het punt van de financ1e­I e midd e len niet te verwachten. Bij o ngewijzigd beleid dreigen er diverse stops, waaronder een stop vob r de hele s ocrale fa­kulteit. De nu aktuele zogenaam­de Beleidsindikaties zetten de universiteiten voor lange tijd o p de nullijn. Deze Beleidsindi­kati e s gaan echter ook uit van 4-j arige programma's . . In een open brief aan Minister.Pa1s stellen

4

de landelijke Studentenvakbonden hierover: "Nu de overgrote meer­derheid van de studierichtingen een 5-jarige kursusduur lijkt te krijgen, zullen de Beleidsindika­ties moeten worden bijgestelden zal de komende .jaren tot uitbrei­ding van de personeelsformatie moeten worden overgegaan."

vvd-cda Het beleid van de PvdA/CDA heeft het de universiteiten niet ge­makkelijk gemaakt en in feite heeft het de weg gebaand voor een voortzetting ervan door CDA/ VVD terWijl juist door de uni­versiteiten een ander beleid werd geiHst waarin de spanning er eens af zou kunnen. De ASVA heeft het onder de 4-jarige regeerperiode van de PvdA niet gemakkelijk ge­had. Meteen al aan het begin van

de periode Den Uyl ontstond ver­twijfeling toen de halfslachtige maatregel -rond de fl000,- wet werd. genomen door het college­geld op f500,- te bepalen. Later toen steeds meer bleek dat de politiek van De Brauw (extra be.­zuiniging op het w.o.) door Kle1n werd voortgezet en bovendien van­af '76 leidde tot bezuinigingen op vrijwel de gehele sektor on­derwijs bleef de ASVA en ook an­dere onderwijsbonden niet veel over dan de oopositie. Het was echter een o opositie die niet makkelijk was omdat deze gekon­fronteerd werd met een regering s­beleid dat door sommi gen als "socialisties" werd betiteld. Maar halverwege de formatiepo-

gingen voor een kabinet ~ Uylf Van Agt vond ook de grote onder­wijsmanifestatie "Voorrang voor l

Onderwijs" van de FNV-onderwijs­bonden in Den Haag plaats. Hier werd al duidelijk dat voort­zetting van een bezuinigingsbe- . leid op onderwijs ook van een PvdA/CDA regering niet zou wor­den! genomen. Ferd zegt hierover: "E~n van de argument en waarom er geen Den Uyl/Van Agt kabinet . is gekomen is dat ze het niet meer konden maken om een restriktief beleid onder linkse-vlag te ver­kopen." De overwonnen moeilijk-

~ heden tijdens de oppositie tegen dit beleid vormen dan ook een stevige basis voor akties tegen

·een · CDA/VVD-beleid. Op het ASVA-congres werd i'n de siotresolutie aangenomen ·dat de eisen geformuleerd in aIle on­derwijssektoren (van kleuter­school tot universiteit) waarin geen bezuiniging maar extra mid­delen voor het onderwijs werden geeist het uitgangspunt moet zijn voor een nieuwe onderwijs­politiek ~ ~ais.

consequenties Tot slot wijst Ferd nog on de gevol gen die de studieduur-ver­korting kan hebben voor de hui­dige studenten. 00 de valreep heeft Van Kemenade nog voorge­steld dat ook voor de huidige studenten een benerking van de inschrijvingsduur moet worden bogelegd. Het voorstel is dat studenten die voor 1 seJ)t.1975 op de universiteit zijn geko~en een bep erking krijgen on baS1S van de o ude kursusduur. En stu­dent e n van nA 1 ~eot.'75 zelfs o p basis van de nieuwe kursus­duur een benerking v an de in­schrij v ing sduur krij gen opgelegd. Een maatregel die de studie-plan­ning voor veel student en in de war z al gooien. Perd: "De be­slissing over de kursusduur be­paalt de studieduur. De fakul­teiten zullen hun konsekwenties in de komende tijd moeten trek­ken uit hun aanvraag voor 5-ja­rige p r o gramma's". Op 18 februa- · ri is voo r de studenten weer de gelegenheid om, net zoals op de manifestatie in 1975, hun lang­gevoerde eisen kracht bij te zetten."

PdV

JIMMY CARTER en de TRILATERALES'I1\ATEGlE

In dit artikel wordt ingegaan op de achtergronden van de verkiezing van Carter

tot president van de Verenigde Staten.

Hoe kon de t ot dan toe vrijwel onbekende gouverneur van Georgia, die niet gelieerd ,

wa s m~t bekende en invloedrijke politici in de Oemokratische Partij op zo'n hoge

po st terech t komen? Een onderzoek naar de ontwikkeling en de rol van de Trilate­

rale Commission, waarin behalve Carter oak talloze zakenlui, politici en weten­

s chapp e rs zitting hebben, verschaft hierover meer duidelijkheid.

RECESSIE :) 8 oasis vocr de vorming van daze g rasp ligt, om het kart samen te vat t en, in de slechte internationa­I e ekonomische verhoudingen ra nd 1968. Al s oorzak en zien zij de s t e r ke op­koms t va n bev r i jdi ngsbewegingen in ontwikk el i ngslanden on der andere in Vie t nam en Chili, al s r eak t i e op de

Rg ressi e ve ame rikaa nse bui tenlands8 poli t iek. De hoogkonjunktuu r ma akt pl aa t s VDor de recessi e . De in t er­na tionale k6nkurrentie en pro tektio­nisme dreigen de wereldhandel t e ve rl ammen. Doo r de t o en emende strijdbaarhei d van de vakbo nden, j ongeren o r gani saties en ha t temp e r en van de Koude Oorl og lU­ken de l egit imi teit sk~ i s i s va n he t ma rkt econom i es s t elsel t e·versterken.

TRILATER ALISME ' ol gen s de Trilaterali sten, dien ~en een dri etal be l ei dswUzi gin gen plaats ts vin den om de krisis van hat i n ternat io­na l e kapitaal te ~eren. - neu t ralisa tie van opk omende ma c ht s­

fa kt a ren, als bevrijdin gsbe wegingen en v,a kbonden. su bs i dier i n g van he t in te rna tionals kr edi e tsystpem . s t abilisatie van de defens i e-uitgaven en de wap en-expor t <ll!

De analy s es random deze th emats ·warden publiek gemaal<t in een i n i970 nieuw opger i cht tijdschrift, f oreign Policy, waarin Zbigni or l1 rzezinsinski (Carters veiligheidsadviseur) een belangrUk schrijver is. Al vanaf 1970 maakt Brzezinski o.m. op uitnodi ging van de Ford Foundation lan ge rei zen ~aar luropa e n Japan om bondgenoten voor zijn id8GHn t e zo eken. Upmerkel ijk is da t hij i n z ijn kritiek ,de toon tegenover :'l i xon ver s chuif t van beleefde aanbevel i nqcn (1970) t ot bittere i ronie (1972). -Na Nixon's herverkiezin g komt de kr i t­iek pas goed los. Er zijn b.v., duidel ijke aanwUzigingen dat de nij vere j ournalisten van de "uJashington Pust een hand j e werden aeholpen in de ontrafeling va n he t Watergate-schandaal. Dit 1eidde uiteind.elijk tot z ijn vertrel< (1 974) waardoor de Q8matigder Ford zUn pl eats kon innemen. De campagne voor Car t er begint ech ter a1 in 1972 met o.a. onderzoek niJar al1e ameri\<aanse president& verkiezingen. Aldus ·· wa rd t een image ·en een verkiezingsstrategie voor Carter ,ekomputoris=erd .

BILDERBERG Oat deze strategie trefzeker moest zUn mag blUken uit de verbindingen van de Trilateral Commissiun met s'werelds machtigste kapitaalfraktie, de Chase f'lanhattan Bank en Standard Oil en het

fei t da t de oprichting van deze commis­sie mede een initiatief is van de Bil­derberg-konferentie. VrUwel al deze voorbereidingen vinden in het diepste geheim plaats. Pas in 1975 verschUnen over de aktiviteiten van de commissie naar aanleiding van een conferentie in KyoCo enkele berichten."Het trilatera-1isme is dan al bijna het koncensus-idee ge ward en van de bui tenlandse poli tiekU ,

aldu s e en treffend citaat uit de toen­malige publikaties. Als Carter in 1976 president van de V. S. wordt i s er o.i. van het "Trilateralism" · al ve el ve randerd in de amerikaanse po­litiek.

REORGANISA'IlE llndanks deze belan grijke steun acht Carter het n60d zak el Uk " z Un" beleid veilig te s toll en. Waar to e vind t in ' zUn staf I«a'chtige 'r eo rgani sa ti e plaats wel ke moet bevorde r en dat ' - de presiden t geen beleid tegen het

Tril a t e rallsm in voert - en ~ a t aIle onderdelen van he t beleid

op elk aar af gestemd worden. Cevolg heirvan is dat de invloed van het Penta gon, dH ClI, en het National Security Council belang r ijk bHperkt zullen word en.

De bviten land se politiek moet omgebogen wo rd en naar mee r nadruk op diploma tie en ekonomicse samenwerking. Oit be t ek ent, wat konkreter gesteld de veel al Ii a rme 'l grondss toffenlanden niet vord e r latAn verarmen en daarmee radi­cal ise ren, zoveel mogel ijk nala ten van geheime coupes en wapengeklettet. Voorts met als doel de iorage te verbeteren - aanpa k van omkcping in het buitenland - militair ingrUpen regionalisering - nadru k op de mensenrechten in socia-

listische landen en de humanitaire en culturele betrekk ingen intensiveren.

Het name ha t laats t e punt dient tot hand­vat om de politiek in socialisti cche landen te bekritiseren. Um de interna­t i onale stabiliteit in handel en politiek te be vorqeren is het vol gens de trilate~a­risten bovendien van belan'g om de handels­

·contakten met de oosteuropese landen te verboteren.

Onderstaand artikel is een sameiivat­ting van het artikel "Jimmy Carter en de trilaterale strategie" uit nummer 3 van het Tijdschrift voor Politieke Ekonomie. Andere artikelen in dit nvmmer zul­len zijn:

koncentratie in de bierindustrie huurbeleid en individuele huur­subsidie stijging van de reele lonen 1972-1976

Oit nummer verschiJnt half januari en is verkrijgbaar bij de SUA, Wees­perstraat 49, Amsterdam.

Brzezinski verduidelUkt dit alles ondermeer met de volgende uitspraak: "de wedloop der systemen moet bepalend zUn voor de bena­dering van de oost-west verhoudingen opdat het kapitalisme in een deel van de wereld zich zo lang mogelijk kan handhaven.

KONFLIKT f1et de trilaterale politiek van de beper­king van de defensie uitgaven en de wapen­export dreigt er wel een konflikt met amerikaanse wapenproducenten. Deze theorie is s1echts camouflage van de praktUk. De praktijk toont dat de defensie uitgaven beperkt worden door personeelsinkrimping. Een deel van wat hiermee bespaard wordt komt weer ten goede aan technisch-kwali­tatieve verbeteringen , in het materieel. Hieruit ontstaat het weinig opwekkende beeld dat Carter een hogere efficiency en evenredige bezuinigingen wil in het licht van de nieuwe trilaterale strategie, maar tegelUkertijd de machtige wapenlobby ~te vriend wil houden. Het trilaterale beleid t.a.v. binnenlandse vraagstukken is weinig voortvarend. Ver­schillende maatregelen zoals:

geen verbetering van de sociale voor­zieningen

,geen nadruk op werkloosheidsbestrUding, maar op inflatie-bestrijding herziening van het strafrecht, waarin de demonstratievrijheid wordt beperkt en afluisterbevoegdheid wordt verruimd.

zullen de binnenlandse oppositie versterken.

STRATEGIE

Om deze oppositie te weerstaan is door de trilaterale commissie een passende stra­tegie uitgedacht. Hierin wordt gesteld dat de regeerbaa,heid van de "industrillle demokratieen" afneemt, onder meer door de opkomst van allerlei oppositiebewegingen, als die van studen­ten en negers en door het toenemen van het aantal "waardegeori!!nteerde intellec­tuelen" die de "technokratische en beleids­georiEinteerde intellectuelen" in de wie­len rijden. Aan dit nteveel aan demokratie" moet volgens de ontwerpers van deze stra­tegie wat gedaan worden ••••• De grenzen van de trilaterale ,s'amenwer­king op internationaal niveau worden ondermeer aangestipt in een belangrijk artikel van Richard Lillman, waarin hlj een samenvatting van de trilateral'e po­litiek gee ft. Ten eerste stelt hU dat er een diskrepantie bestaat tussen de onder­nemingsgewijze produktie, met de nadruk op persoonlljke vrijhedenen het in veel ' landen ontbreken van de politieke wil tot interne liberalisatie.

Vervolg pag. 11

5

RECENSIE

Prof. dr. P. Hennipman: Welvaartsthe­orie en economisehe politiek: uitgegeven onder redactie van prof. dr. J. van den Do~l en prof. dr. A. Heertje. Uitgeverij Samson, Alphen aan den Rijn!Brussel, 1977.

Prof dr. P. Hennipman is emeritus hoogleraar aan de Universit van Amsterdam sinds 1974. Hennipman is, na twintig jaar aan onze faculteit verbonden te zij~ geweest, voor wat betreft de wel­vaartstheorie opgevolgd door prof. dr. J. van den Doel. Hennipman promovl'erde op ee.n proef­schrift dat de titel meekreeg: "Doeleinden en criteria der econo­mische politiek". Zijn promotor was M.A.G. Me erhae ghe, a a n wie dit boek is opgedragen. Hennipman he~ft een eredoetoraa t aan de Universiteit van Gent, toe­gekend in 1971.

Het 1:'e besprek·en boek, dat momen-·

teel deel uitmaakt,van de · verplieh­te stof voor het tentamen groot

· in de Welvaartstheorie, bevat de belangrijkste art ike len die Hennip­man, na het verschijnen van zijn proefschrift in 1945, geschreven heeft op he, gebied van de wel­vaartstheorie en de theorie van de ee onomi se he, poli tiek, sinds 1962 .

WELVAARTSBEGRIP )

Het eerste deel van het boek beva t een methodologische bes chouwing over het formele welvaartsbegrip. Het for mele welvaartsbegrip on­derseheid zieh van het traditio­nele welvaartsbegrip in ~ie zin, dat \'Ielvaart in de formele zin niet identiek is aan materiele welstand, maar aan het tota le nut (of de totale behoeftenbevredi­ging) dat ervaren wordt. Als Hennipman dit formele ~el­vaartsbegrip toepast op de doel­einden van de ·economise he poli~iek komt hij tot de eonelusie, dat het eeonomisch en politiek hande­len gericht moet zijn op elk eco­nomi sch aspect, VOOr zover dat gerieht is op behoeftenbevredi­ging door beslag te leggen op schaarse middelen. Het forme l e welvaartsbegrip is oor­spronkelijk een vondst van d.e Oostenrijkse school, (Wicksteed en Robbins) en wordt weI Oostenrijks subjectivisme genoemd. In dit eerste deel komt Hennip­man met zijn ideeen omtrent de waarde die aan elke theorie kan worden tpegekend. Hennipman ge­loofd in een positieve theorie; dat wil zeggen da~ volgen~ Hennip­man ~an de theorie van de economi­sche politiek geen normen voor het prac~ische positieve handelen ont­le'end kunnen worden. Hij wijst een normatieve theorie in deze zin dan ook af .•

6

HENNIPMAiN THEORIE EN PRAKTIJK

De theorie kan, volgens Hebnipman, aIleen verband leggen tussen de doel­einden van de individuen en de door de beleidsvoerders toegepaste mid­delen am deze doe Ie in den te ver­wezelijken.

NUTSVERGELIJKING

Het tweede deel van het boek beva t de methodologische gro~dslagen van de zogenaamde .nieuwe welvaarts­theorie: het criterium van Pareto en ~e onmogelijkheid van interper­sonele nutsvergeli j king •

. Verder bespreekt hij de externe effecten (hier komt onder meer de ~ilieuproblematiek ter sprake) en de collectieve besluitvorming. Het criterium van Pareto houd in dat de maatschappelijke we l vaart is toege nomen als de welvaar t van een of meerdere individuen is toegenomen z onder dat de welvaa rt van een of meer individue~ achter­uit is gegaan. Volgens Hennipman is dit criterium niet normatief. Int~rpersonele nutsvergelijking houdt in ~at het nut van de ene mens en da t va n een ander vergelijkbare g rootheden zijn. Hennipman komt tot twee varia nten van interpersonele nutsvergelijking namelijk interpersonele nutsverge­lijking als een persoonlijk of een maatschappelijk wa a rdeoordeel, Hennipman noemt ·d i t ~ntraperso .l€o le nutsvergelijking, en interpersonele nutsvergelijking als een objectief oordee l . .

ALLOCATIE

In het slothoofdstuk confronteera Hennipman enke le opvat t ingen ove·r ·de ideeen van Pareto en Wick,seJ,l. De ze confrontatie spits t zich toe op de interpretatie ·van de eenstem­migheid.sregel va n Wickse l l. Deze regel houdt in, dat het parlement voorst etlen betreffende . overheids­uitgaven en belastingen, niet. dan met eenparigheid van stemmen kan nemen. AIleen als dit z o is zou de omvang en richting van de overheids­uitgaven economisch juist zi jn. Dat wil zeggen in overeenstemming met de voorkeuren van aIle staats~ burgers. De allocatie van de mid­delen zal dan optimaal z ijn omdat voor iedere bevolkingsgroep het aandeel in de\kosten ( en dus de hoeve e lheid opgeofferd ~ut), op­weegt tegen het nut dat de over­heidsuitgaven zullen opleveren. In een utopistische samenleving is het voldoen aan de eenstemmigheids­regel van Wicksell vo ldoen·de om aan het criterium van Pareto te vol­doen. Volge ns Hennipman is dit echter niet het geva l in een niet utopistische samenleving. In werkelijkheid kan dan namelijk zijns insziens niet met zekerheid gesteld worden da t aIle mensen een Paretiaans optimum prefereren boven· een niet optimale situatie.

Zoa l s al eerder opgemerkt kan name­l ijk a a n e en Pa reti aans optimum geen onvoor'llaardelijke normatieve geld igheid worden toe gekend. In z ijn s lotbeschou wing kom t Hen­nipma n tot de conc lusi e da t ook a ls de welvaartsverbetering voldoe t aan het criterium van Pareto en aan de etische normen van de mensen, dat er dan nog ge en e chte eenstem­migheid behoeft te besta an.

in een niet . utopi st ische samen­leving . Dit als gevolg van onvolkomen in­formatie en zogenaa md strategisch g edrag. Een voorbeeld van s trategisch g e­drag is t 'egen. een bepaalde maa t ­re gel stemme n om een eventue e l nog grater voordee l 'in de wacht te s lepen, tijdens het onderhan ­delings proces. Daa rom ook heef t Wicksell de zogenaamde .relatieve eens temmig­heidsregel ingevoerd; een enkel veto kan dan de doorvoering van een bepaalde ma e tregel niet t egen­houden. Wick se ll noemt h ier percen­tages van 75-90% . Tot zove r de korte i nhoud va n de bun.de l.

KRITIEK Omdat kritiek makke lijker ui t de pe n komt dan l ofpr ijzingen , e n omda t er mensen z ijn die heel z in­nig ergens kritiek op kunnen hebben wil ik mi j voorts . beperken tot de opmerkine dat, ondanks hei fe it dRt vele artikelen uit deze bundel a l behoorlijk geda teerd z ijn, de actu­a liteitswaarde.erva n nog ~teeds haag is. De heren van den Doel en Heertje hebben goed .erk gedaan door deze a rtikelen, zoals zij zelf trou­wens oOk al stelden, niet langer aan de buitenwereld te onthouden. Zij weten hierbij te verme l den, dat als het aan prof. Henni pman gel egen zou hebben, dat het na g weI even geduurd zou hebben voordat deze artikelen in bundelvorm gepubli­cee rd zouden gaan worden.

Tjalling Haisma

OJITWIKKELING VAN DE I • ••

LANDBOUWCOOPERATIES

De "Staatscommissie voor den Landbou.", ingelSteld om adviezen uit te brengen

om de heersende landbouwdepressie te overwinnen, konstateerde in 1890 in

haar eindrapport, dat cooper~tie van landbou.ers ter behartiging van gemeen­

schappelijke belangen to't de uitzonderingen behoordo. Zij schreef dit toe

aan gebrek aan leidinggevende persoonlijkheden, gebrek aan kapitaal alsgevolg

van de landbou.crisis en aan een sterk individualilSme van de boeren. Sedert

dien, meer in het bijzonder na 1895, is daarin een grondige .ijziging opge­

treden. Tegenwoordig is bijna iedere boer en tuinder lid van twee, drie 9f

meer c~oper~ties. In 1976 werd 65% van het landelijke kunstmestgebruik co­

operatief aangekocht, 87% van de industriemelk en 75% van de konsumptiemelk

passelSrden cooperatieve onderneminge'n; meer dan 80% van de verhandelde groen­

ten, fruit en bloemen wsrden eooperatief geveild; 41% van het vIas werd ' co-

, operatief verwerkt; tenslotte was 41% van de spaargelden; gedeponeerd bij spaar~

banken e.d •• aan cooperatieve kredietinstellingen toevertrouwd.

Aan welke faktoren moet het ontstaan van 'Nog een derde omstandigheid droeg daartoe de landbouwcooperaties worden l:oegeschre- bij ': het ontwakende, zich verdiepende en ven? Om deze vraag te beantwoorden dient zich ui~bre~dende co~perat~eve besef. men te beseffen, dat 0nze landbouw tegen :De bereldheld tot . c~op7ratle nam toe . als het einde van de vorige eeuw een "verkeers-Jgevolg ,:,~n de aktlvltelten.van . de (nIet-industrieel" karakter kreeg. Het werd commerClele) landbouworganlSaues, de een veredelingslandbouw. Voor de aankoop land- en tuinbouwvoorlichtingsdienst, van bedrijf sbenodigdheden (kunstmest, de plattelandsintelligentsia (geestelijken, veevoeder) en de afzet van - al dan onderwijzers, burgemeesters, notarissen, niet bewerkte - produkten werd hij in grootgrondbezitters) en, tenslotte, het steeds sterkere mate afhankelijk van het welslagen van de eerste cooperaties. buitenland. De agrarische producenten "Nothing succeeds more than succes". kregen dientengevolge een belang van Zij versterkten de cooperatieve gezindheid eerste orde bij het vlot en rationeel en hebben de opricbting van cooperaties functioneren van het handels- en verwer- bevorderd. ~ingsapparaat, dat de brug vormde met de internationale markten. De destijds be­staande commercieel-industriele schakels voldeden -echter niet aan deze eisen. Bij verkoop van hun produkten stuitten de boeren op inkoopkartels (suikerbieten fabrieksaardappelen) of op zeer onover­zichtelijke markten (fruit, groenten). Bij inkoop van grondstoffen waren zij, speciaal op de zandgronden, afhankelijk van de tldorpswinkeliers ll

, die kunstmest, veevoeder en winkelwaren aan de boeren leverden, in ru~l voer bater en eieren, en hun tevens krediet verschaften, dikwijls zonder geregeld af te rekenen. Analoge situaties deden zich elders voor. In deze omstandigheden trokken de boeren aan het korste eind en vloeiden wins ten voortgekomen uit de struktuur van de mark ten aan hun leveranciers en afnemers toe. Het landbouwkrediet was voorts abominabel slecht geregeld: een punt, waar wij verder aan zullen voorbijgaan. Bij de zwakke positie .van de boeren op hun aankoop-, verkoop-, en kredietmark­ten met hun onvoldoende concurrentie,

were1dmarkt De agrarische producenten zijn erin ge­slaagd, doormiddel 'van de samenwerking en cooperaties hun marktkracht te ver­sterken. Zij traden op als leveranciers en afnemers van de cooperatieve vereni­gingen, waarvan zij lid werden en het financiele risico, als goede ondernemers aanvaardden. Daar de cooperaties hun diensten aan de leden tegen kostprijzen ter beschikking stellen, aktiveerden zij de concurrentie op de verschillende mark ten. Zij maakten deze voor de boeren meer doorzichtig en droegen be langrijk bij tot rationalisering van de prijsvorming. De cooperatie bleek een effektief instrument om de integratie va6 de Nederlandse land- en tuinbouw in het wereldmarktverkeer, dat destijds nog kapitalistisch was, te bewerkstelligen. De partikuliere sektor van het landbouw­bedrijfsleven paste zich bij het optreden van.de cooperacies aan, nergens werd dit geheel verdrongen.

melk, boter,bacon

Onlangs werd bet 100-jarig be­staan van de landbouwcooperaties "gevierd". Prof. van Stuijvenberg, deskundige op dit gebied, heeft ter gelegenheid hiervan een boekje geschreveiu "De ontstaansgronden van de landbouwcooperatie in her­over.eging". Deze herover.eging leidt tot een aantal konkl~lSies die meer dan aIleen historische .aarde hebben. De redaktie heeft Prof. van Stuijvenberg, die aan onze Fakulteit Ekonomische Ge-8chiedenis doceert, verzocht om zijn bevindingen weer te geven en in te gaan op parallellen die te trekken zijn met de situ­atie nu. In dit artikel wordt het eerst genoemde onderwerp behan­deld, Prof. v'an Stuijvenberg zal in "n van de komende nummers zijn mening geven over wat zijn konklusies voor betekenins hebben ten aanzien van de aktuele ont­wikkelingen bij de landbouwcoope­raties. Prof. van Stuijvenberg weelS ons nog op een boek dat voor geinter­esseerden te leen is bij de Eko­nomisch-Histo~ische Bibliotheek (Herengracht 218-220): Landbouw­cooperatie in Nederland, door G •. Minderhoud, Groningen-Batavia 1957.

Prof. v. Stuijvenberg

gehalte uit. Doormiddel van laboratorla, onderzoekingsinstituten, proefvelden en fokstations hebben zij belangrijk bijge­dragen tot de kwantitatieve en kwalita­tieve verhoging van de agrarische pro­duktie. Voorts hebben zij het gezichts­veld van de boeren en tuinders belangrijk verrruimd. Ten tweede: blijkbaar is er een remmende werking op de ontplooiing van de cooperatie uitgegaan van de volgende faktoren:l~e eis van grote kapitaalinvesteringen in produktieinstallaties, 2- de verhandeling of bewerking van voortbrengselen, die in het landbouwbedrijf een nevenprodukt vormen bewaard kunnen worden, zodat de afzetdrang gering was en 3- de noodzaak, de eindprodukten af te zetten als merk-art ike len op een markt met monopolistische concurrentie. Zo wordt duidelijk, waarom binnen de zuivelindustrie het aandeel van de cooperaties in de produktie van boter (vrij homogeen) groter is dan van gecon­denseerde melk (kapitaalinvestering;

die hun op zichzelf al tot cooperatie dreef, kwam nog een tweede faktor. De beschreven toestanden bestonden allang. Zij 'werdeI1 echter nog 'sterker reden tot verzet en tot pogingen daarin verbetering aan te brengen toen een steeds wassende aanvoer van grondstoffen naar en afvoer van agrarische produkten uit de landbouw zich manifesteerden. Toen kregen de boe­ren er een groot financieel belang bij, om daartegen in het geweer te komen en naar de ' cooperatie als middel tot.verbe­.tering te grijpen.

Enkele aspekten van de ontwikkeling van merkartikel), eveneens, waarom dat in de het landbouwcooperatiewezen vragen nog produktie van de relatief homogene bacon onze aandacht. eveneens groter is dan dat in de veel Ten eerste: de cooperaties zijn niet aIleen sterker gevarieerde vleeswaren, waarvan via hun marktkracht, prijscorrigerend op- de produktie bovendien kapitaalintensie­getreden. Daarnaast hebben zij de verbe- ver is. Met deze voorbeelden zij volstaan tering in de kwaliteit der landbouwproduk- en voorts met de opmerking, dat deze fak­ten effektief bevorderd. Zij betaalden de toren in de loop der jaren aan kracht heb­melk naar vet-, de suikerbieten naar 9uiker' ben ingeboet. en de fabrieksaardappelen naar zetmeel-

vervolg pag. 13

7

hoera • • PROF. KLANT KIlIJGT DE 'KLUWERPRIJS'

Prof. dr. J.J. Klant hee ;:·t op dertien decemlier 1977 de "i(luwerprijs" in ontv"ngst

genomen V'oor zijn boek "Spelregels Voor economen~ Het boek werd in 1972 v~~r het

eerst gepublioeerd "-ls .Jroet'schrii't. LAter is er een handelseditie van op de

m;,rkt gekomen. In d" loop wm 1970 ZR 1 er een herziene en vermeerderde druk op de .

mark:t worden gebracht.

Prof. dr. J.J. KIRnt (1915), die hoog­ler ... ·lr ,1." n onze ""cul tei t is in de sta ··' t­huishoudkunde, houdt zich v00ra l be zig met de wetensohapsiilosofie en methodo­Logie v~~r eoonomen • . (lent zeal' hierover. "Binnen ce f a cul tei t fungeer ik 11s een aalmoezenier voor de economen " . Het is volgens ;( l l'l.nt verder WCIl m·:stsoh. ppe1ijk be l ang d."t ,.e econo­men OP hun juinte waarde worden gescha t,. Hat i.e niet goed 'c ls zij worden geloo ,'d on hun wetenschappelija: inzicdlt. ", r ;noet rui .'lIte blijvan voor twijvel. Kl <tnt legde in 1955 aRn de Universiteit von " msterdam het doctorl'l.al exarncn "f.

Sen andere opvatting die verkonc igt wordt, is, dAt de economische "e'rkelijkheid een onde .. deel is van een groter socillal en cul· tureol proces, da t door de mens ",ell' vol­trok:ken wordt en zioh da ,rom niet 1eent voor besohrijving door middel V'an ~lge­mene theorien, waarin een wetm.~ tig gedreg wordt verondereteld. ,1nderen V'erkondigen dat econo:nische theo­rien op deze1fde wijze worden gemn .. 1.kt ol:J3 na tuurkundige. Zij zouden dan voldoen ".e !,>

de voorwa ... rden va n een hy pothetisoh-deduc­tie!' ",ys teem a 111. Popper, da t wil zeggen berus ten op hypothesen, waaruit ,voors pel­lingen kunnen worden R r'geleid di e em9i­risoh w~ erlegbaar zijn.

)1.)1. ;(l;J.nt «omt tot ae conclusie, d". t er Gen ze~ere consensus mogelijk is tussen de

de ontvanest In die tijd werkte hij voor het eoonomi s ch bure.<tu v".n de NederlF •. ndsp. H·' nde l-Mi. j te Amntp.rdR.:n (nu AB·: ). In 1906 werd '{lRnt benoemd . ls lector in de ~ t"-"-thuishoud­Kunde Wl'l.R r hij toen geld- en ba nkwezen en . mRoro-eoonomie doceerde. V~n 1907 tot '

' 1976 wos hij tevens directeur VAn de s tichting voor economisch onderzoek der

method01ogische tegenstanders. 2conomc" , Een middagje Amstelhotel " t r even nc a r de verw6zenlijking van ee" Een sfeertekening e,nairi sch-wetenschR. ppelijk ver!daring<':-

U.v. f •• In l-n3 promoveerde Klant bij prof'. Henni pman en werd hoogler ·fp.r. Sinds 1 '173 is .( lR .nt lid v" n de ·b9.nkrll 9.d.

ideaal m·l '.r kunnen, doorda t zij in zeer . Een fietsenrek is e1' niet,het maakt het ve le g~va llen met een gebrek a:m stRbili- gebouw nog ongenaakbaarder. Ik vrees teit re,{ening moe t en houden, aan rin s lecht", dat het het personeel verl'>oden wordt t Gndele slagen. hun tweewielers tegen de pui te knallen

L.. ____________________ --J Zij zijn, behe. lve empirisohe ,,'etenEchA ppers Onderaan een statige trap staat een 00l{ l'iloso{en, die met rationele a rgumen- : portier,in stemmig grijs,met pet op; .

spelregels ten de pl~usibiliteit van hun denkbe e lden ik neem me voor deze barriere te nemen ";~nv·~"rdbaRr tra chten te ma «en. met de air van een I"est-Coast Amerikaan Omdat toetsing en logische ana lyse va," ~ op bezoek in Europa.Boven aan het einde ontocreikend · zijn ter l'undering van het . van het bordes, verschaft een draaideur In het boek. "Soe1rea:els V~~r .;oono,nen",

.,orn.t .o:e t r" cht " ntwoor d teo geven 0 0 vr~~en zO" l~ I Hebben economen het recht zo zelf:.. ve,.ze~erd te i<ijk'en?, is he t ve·rtrouwen in economen " egrond, orodc t ze VA, k geloo r d >:orden om hun ,,'etensch'lppelijk inzicht'l

bes lu~t tot a anvaarden o f verwer pen ,is die zich in beweging zet nog voor ik hem e r' dus " lle knns op een niet-waardevri j e aanraak,toegang tot een grote hal.Een ,,·c, t enscha p. heer"inhet lang" maakt mij met een ee-De e conoom gadrage zich bescheiden '\1s hi j ' baar duide lijk,dat ik links r f roet. hot niet wee t. Als hij dn. t niot k,c_n, ver- een groep in grijs-blauw of U<.'.lt! . ~:rjjs t olle hij dat rondui t fLn.n iederaon. I i< ben gestreepte pakken gehulde herey,1 ewee!!t G0n n losoo! , een ideoloo~. een Doli ticus, . zieh naar de ontvangstzaal. Na eel'. half

Om " en pntwoord te geven op deze v l'.qgen , worden de logische eigenschn poen v~ n econo~ioche theorien vergeleken met die 'JOn n"l tu Llrkundige theorien en worden de ~ethodologische denkbeelden die economen

wie goed na CLr mij luister~ zal inzien, uur is het gezelschap compleet,de koek

)1.)1.

zel : hebben verbreidt, kri t isch beschouwd. Kl n.nt tra cht nu verder a "-n te tonen, dR. t j·;· t dit lA " tste bet~ r' t vinden >:e onder ·" lgelnene eoonoroieohe theorien i n de regal economen veel aanhangers van het aprior? niet "'/-·n hot L"-lsifieerba lrheidsKri terium i s.ne . de c av!ttting Q.'lt i"unda.mE<ntele hy oo- yen Poaoer voldoen. ~ pecifieke modellen, t ne s (m ber.usten 00 beginselen wll.o rv.~n de zor, ls econo,netrieten ze gebruiken, W'l" r­>1" "rhei o. 00 grond v:' n dngelijks ervaring , me.~ voorEPelling.m >Tor den geda',n, kunnen in* 06 oeetie , . begrij oend invoel en On r ,'l tio" ,,'el .,wI·den weerlegd, mR.O r de verwerping ne le hnr:{erining door " en ieder Kan worden ·v.o.n een epecifiek model lev1-t nooit een ingezien. weerlegging v"-n sen !t lgemene theorie 00,

W·" .1roo het is gebaseerd. Het " Rnt.'l l moge­lij<:e interpreta tie s V<l n dergeli'jke modeil­len is steeds ZO "groot, dA.t zij d.'w rom empirisch niet ' weerlegd ~unnen worden.

Pro : . '< l ont heel't tussen 1;15 5 en 1965 geregeld artikelen over economische onderwer­

OGn gepublic" erd in h" t " t{wA.rt"'l lberichtvan de NederlR.ndse Handel-Mij', in de lo: .S.B.,

in 3 .•. nk- en e n ect'enbedrijf'; "The lh nker" en de " economiBt'~

·V"n zijn meest recente public"-tles noem iK'

- {'lsgeld en Beleggen (openbar e les). 1967, Soelregels Voor .lconomen (proe f schri f t),-

1972, .,ot· I s EoonolDle (orati e ), 197.5, Methodologie V.1.n De On sohuld, 1976 en

Geld ,:n B' nken, 1977.

Van zi,jn li ter"-ire publiollties kunnen genoemd worden.

- 1,;e Beboorto van J'ln Kla!tsaen, 1946, De Piets, 1951, Hqllands viep, 1956

. en linndeling door W .. lein, 1913. Sedert 1956 is Klarit bestuurslid bij ae

Bezig;e Bij.

8

genuttigd en kan de voorstelling begin­nen. Langzaam perst ,zich de aanwezige massa naar het aangrenzende vertrek.

·De stoelen staan klaar; het catheder is opgericht. Niets kan de pret m~er drukken . De HI' Zevenbergen, voorzitter

' van de hoofddirectie van Kluwer neemt het woord. Een ding is alras duidelijk om zijn spreekvaardigheid is hij geen voorzitter geworden, evenmin om zijn

' tact wanneer hij beweert dat de zaa~ nu redelijk gevuld is, dankzij de publici­taire inspanningen van zijn commissie . Slechts af en toe praat de beste man in de microfoon,zodat een groot gedeelte van zijn "con-mots" slecht verstaan- ' baarzijn. De sigaartjes uit het glaasje smaken uitstekend. Op de lucifers staan ook de namen van andere hotels vermeld, waaronder "Het ftmericain" .Een reden om ze niet a llemaal mee · te neman·.

. Een bes'chaafd applausje weerklinkt, het woord is aan de voorzitter van de jury, Prof. Pen. De inhoud van hetjury­rapport was hem lI'elbekend,hetgeen over gens ook gold voor de rest van de aanwezigen(de inhoud \\'as dagen tevoren Onder embargo aan iedreen toegezonden) zod~t zijn voorleessnelheid geheel be­paald werd door zijn longcapaciteit .

V~( " .\~ ~ ~~

Daarna de feestelijke uitreiking; oor­konde,enveloppe,gelukwensen,applaus en dankwoord. Onze razende reporter steekt zijn tweede sigaartje op en de HrBaten­burg(alweer een voorzitter maar dan van de ABN) stevent or het spreekgestoelte af.

KLANT OVER NU: "De sehrijver verzet zieh ertegen, d,'l. t

' economen op ;crachtige wijze vooroordelen

Hant over de huidige eeonomisehe ont­wikkeling gezien in het licht van zijn methodologisehe studiel

ui tdragen, die zij niet ui tsprelCen in ~ naam van de wetenscha D, maar ale f ilosoor, ' als ideoloog 0 1 a ls politicus ~ ( ••• ) i "De bekrononing van dit boe<: is ingegeven : door de ,<wa li tei t , V :lO de duarin on twiklcel­, de denkbeelden, door de heldere presenta tie

VOlgens mij wist hij toen al dat hij de volgende dag in de NRC zou staan. Succes verzekerd met Ferry Hogendijkachtige zinnen als:"De leiders rnoeten weer leiden anders onstaat er poppenkast". Daarmee suggerend dat wanneer hij aan de tOUI'l­

tjes trekt, dit niet het geval zou zlJn Kritiek hebben is zinloos. De man was uitgenodigd om het publiek:w~kk~r

len door het rraaie t ap- lgebruik, en tevens \"Er moet,ruimte blijv~n voor twijvel"l , door de wene' aR.t de r.Je cierlandse economen 'Zoals biJvoorbeold biJ de modellen van : zieh in hun werk zu11en l a t en leiden door ' het Centraal Pla,nbureau. I ' 1 1 d' d Kl t " 1\ D 't t d d 11 1 h t ' ue spe regals, zoa, s 1e oor an Z1J

e U1 koms e',l van e ~o e, ,en , zoa s e opgesteld'J (y •• ) ,Planbureau d1e ~"lO~eerl: z1Jnn1e t m~er De jury spreekt verder de wens uit da t dit ;dun rahonale g1ss1ng~,:, de eeonoml.seiIe boek invloed liIal uitoe i'enen op de ontwLc­data verR,nderen dage11Jks. De psyeholo- keling van o.e economische wetenseha p- een gisehe omstandigheden vere,nderen, de ,smaak van de eonsu;nent veranderd.

te houden en om voor wat pubIlcltelt te zorgen.De keuze was daarom voortref­felijk.ln no-time was het afgel?~en , en kon datgene beginnen waarvoor,wlJ elgen­lijk gekomen waren: De Receptle. De massa baant zich een weg terug, om de gelukkige een handje te geven,een attente gerant maakt de laatst~ wachtende , in de rij oprnerkzaarn op het felt dat ,het mogenlijk is om via een ornweg de ont~ vangStzaal te betreden, feliciteren kan later nog. We maken er dankbaar gebruik van en sterten ons op de snacks. De "happy-few" van het amsterdamse economenvolk was dus aanwezig en stond in in groepjes van vier,in een ouwe jongens krentenbrood sfeertje,wat te converseren. Daar stonden we dan in spijkerbroek en nog net geen gyrnschoenen.Wat doe je dan Op Duisenberg afstevenen om t7 ze~~en dat je hoopt,dat nu dat baantJe blJ

LEGO

'Het investeringsgedrag is ool<: in belang­'rijke mate instabiel. tlZj zouden er goed a:m doen de beeij l'eringen van het CPB niet ale een soort godsoordeel te aa1'1-'va"rden en dall r vervolgens een econo,ni­:sehe politiek op te baseren, tot op twee (deeimalen nauwkeurig. iVerder denkt Klant dat dergelijke model­len er weI voor dienen om de a,ngst voor 'de toekomst to bez,;eren. 'Een onbegrensa.. geloof in eco ~lometrische 'modellen is volgens Klant gevaarlijk. IDe eeonomische reeessie na de oliecri­sis heef't niem3.nd voorspeld. Kon nie­,mand voorspelhm. }len hee l' t wel eens ,geprobeerd om gebruikmakend van de ge­,;evens die van 1929 ter beschikking istonden, na te gaan of de ,'eeessie van 'de jaren dertig modelmatig voorspelbaar zou zijn geweest. Dat bleeK niet het ge­val te zijn. I'riest voor de eeonomisohe weteneohap mallr wel interreesant. Klant geloofd verder dat 'een van de oor­zaken van de teruglopende eeonomische aeti~iteit is dat de Westerse eeon~men zieh in een dal van een innovatiegol f het fMF maar doorgaat?Tegen v/d Doel zeggen

dat hij in de loop van de laatste kabinets- bevinden. formatie geen aanleiding moet zien om

crisis weer een uittreksel van zijn laatste boekje inHP ,te publiceren? Tegen Drie-huis verkondigen dat modellen bouwen De ui tgaven v~~r research en ontwikke-het nieuwe LEGO voor economisten dreigt ling iopen terug, de aanvragen voor ~a-te worden? Het zou geen hout snijden tenten verminderen en de vraag na(ir en daarom besloten we in eerste instantie teohnische specia listen loopt terug. onze aandacht te vestigen op het bedie- Miss,chien zi tten "e met zijn allen wel nend personeel. Het vie I direct op dat te wachten op een nieuwe innovatiegolf. dit geen gewone receptie was,er was meer Het is niet zo makkelijk uit zo'n crisis dan voidoende. Soms werden we aangespoord te komen. De crisis van de j aren dertig door een oudere man die ons onder de is tenslotte niet overwonnen door sti­uitroep:"Jongens Iaat het niet warm worden" ,mulerende maotregelen van de overheid, een schaal onder de neus drukte. 'mp,ar eerder door een politieKe cata-Na de tweede zeer droge sherry besloten strofe. "1<: gelooi' d"t lJij onze inven-wij de gelukkige ook maar eens een handje tiviteit moeten richten op aen niet te gaan geven,hij zat inrners in de raadsohadeLijke productie'~ Die .nogel1jk-van beheer van Rostra en we hebben een haden zijn er volgens Klant genoeg, nieuwe schrij£rnachine nodig. in dit geval wijst hij er op wat ~r in Na een korte babbel raken we in gesprek ',het Kader van de milieubesoherlning 111-met twee "dames" ,die waarschijnlijk lemaal nog gedaan kan worden. afgaande op ons uiterlijk dachten dat ;,en te ver gaR,nde vergelijking met de

wetenscha p a 1a Popoer en ,{l,s,n t.

Auke Uilkema en Tjalling Haisma

vervolg van pag. 7

Ten derde, het: laatste aspekt: drie fasen . , z1Jn er in de geschiedenis van de land-I bouwcooperaties te,onderscheiden. Globaal,le, expansle, medegedragen door

! een sterk idealisme, tot 1914. Daarna, ! 2e, consolidatie in de jaren tussen de I beide werel~oorlogen. Cooperatief en par­tikulier bedrijfsleven hadden een even-

'I wicht gevonden. Tenslot~e, 3e. eEln fase van rationalisering, Da de Tweede Wereld­

; oorlog. Talrijke fusies vonden in het l cooperatieve produktie a?paraat plaats, niet aIleen van plaatselijke en regionale, maar ook van nationale organisaties (Rabobank) •

centralisatie Grote cooperatieve top-organisaties, waarvan plaatselijke cooperatieve ver­enigingen lid waren, bestonden reeds v60r 1914. Thans nam dit verschijnsel ongekende vormen aan. Een sterke centra­li5atie yond in verschillende takken van cooperatief bedrijf plaats. Dit verschijnsel riep enkele vragen op. In een artikel in "De Waarheid" is daar onlangs de aandacht op gevestigd, naar aanleiding van een door mij gepubliceerde beschouwing over de ontstaansgronden van de landpouwcooperatie.

Dr. J.H. van Stuijvenberg

rostra verhuisd ze aan o~s veilig konde~ vra~7n, waar jaren dertig wijst ~ant v~n a0 hand.

dat boekJe van h~ nu elgenllJk over IH.i is v,o,n mening dat ue situa tie vim nu ging. Van AD de Groot hadden w~ .wel eens ve~l stabieler is dan destijds. Het aalr-gehoord, maar daar bleef het blJ. deel van de over~eid in de eoonomie is Bij de bitterballen en de garnalen , veel groter,de beurs is beter on~er oon-schake Ide we snel over op een ander trole en de lonen in de landbouw zijn onden;erp. veel meer verzekerd. Om zes uur was het afgelopen. De fietsen stonden er nog.

De Kluwerprijs.is een prijs die toege­kend wordt ui t het tuwerf onde aan de sohrijver van een wetensohapgelijk werk op het gebied van vooral de gamma-weten­sohappen zoals eeonomie en recht. De :<luwerprijs wordt eeuma" l per ja3r uitgerjlikt. Spelregels voor economen werdt uitgege­ven door H.E. Stenf ert {roese by. te Leiden in 1973.

JURYRAPPORT De jury, waarin onder ineer aitting ha aden de heren Pen, Halberstadt en i'iemelsf'elder, sl.lden in hun a."nbevelingsbrief' over het nu bekroonde boek onder andere het vol­gendel "Dit is een methodologisehe studie van hoge bali tei t. De sGhrijver probeert aan te geven , aan welke strikte aisen een eeonomieehe theori~ moet voldoen, een atre ven dat in Nederland zeldzaam is~ ( ••• )

nieuwe kamer

1338 telefoon

24,97 9

FEBRUARI STAKING De herdenking van de nu 37 jaar geleden georganiseerde februaristaking ~indt nog

elk jaar opnieuw plaats. Vorig jaar was het een indrukwekkend defilee langs de

ookwerker van naar schatting 25.000 mensen. De februaristaking was een protest

van vrijwel de gehele Amsterdamse bevolking tegen de oorlog, de ouitse bezetting

een oorlog die .werd gekenmerkt door fascisme en ' rascisme. oeze staking vond

plaats in een situatie waarin door leidende confes~ionele ,figuren aanpassing

aan de bezetting werd gaproc1ameerd, waarin de bezetter met name in Amsterdam

z'n terreur uitoefende tegen de Joden en waarin akties van werklozen, arbeiders

op werkversch~ffingsobjekten en in de metaal, plaatsvonden voor uitkeringen en

tegen tewerkstelling in ouits1and. oeze staking is Ben goed voorbereide (door

voorname1ijk de CPN) aktie geweest die in Amsterdam en ook in Hilversum, Weesp,

Haarlem en de Zaanstreek vrijwel al het werk plat legde. Het markeerde een omslag

van aanpassing tot verzet.

Het defilee langs de ookwerker is echter meer dan aIleen een herdenking, het staat

elk jaar ook in het teken van de strijd tegen oor10g, rascisme en fascisme zoals

die zich dan voordoet.

Bij de herdenking wordt altijd met gemengde gevoe1ens de situatie in West-ouits1and in ogenschouw genomen. In een manifest waarin vorig jaar op onze fakulteit door ruim 80 studenten, docenten en 1eden van de TAS werd op­ger~pen tot herdenkin g van de sta~ king wordt gewezen op de ontwikke­lingen In West-Ouitsland •. Een verrecht­sing dreigt zich door te zetten die zich kenmerkt door aantasting van de demokratie, berufsverbote en het 0-penlijk optreden van fascisten. M~ar ook wordt gewezen op de tegenkrachten. Studenten. vakbonden en poli t ieke par­tijen .formeren groepen, " S8urgeriniti­atievell die met aktiviteiten een sfeer van hetze doorbreken.

a.ti~factisme

Sinds vorig jaar is er nogal het ~~n en ander geschied. Een grote anti­fascistiese overwinning is de uit­eindelijke demokratisering ven Spanje. Nadat in Portugal het fascistische regiem was verslagen is deze nu ook in Spanje verdreven. Toch blijft in deze landen de strijd tegen de fas­cis'ten aktueel omdat zij al tijd mi s­bruik proberen te maken van de nog labiele demokratie in Portugal en

' Spanje. Altijd opnieuw zullen de fascisten gebruik maken van terreur-methodes om ·hun invloed te verbreden. Zo b1~jkt ook ' in Itali~, frankrijk en

i '-PROTE STEER} 'TE(,E~'..Q§. . :4 F~C-",,,,,~-.

10

LlJ}(E JODENVfRV()LGINGEN!!~ , ~,. J;bben IlaUTd"-.,, ~"';';g:-;n~ 1. m -.-.ri. ala ,be_n in lie wijken met .... 1 'ood .. bevo).lWaj htl"'-O .... Q.

. ""_u 0"- Jal4pol1 .. 1 !mime. "'"'''' ~d plo'lMll DC .. ·ow bIDDen.tad. ell 8Il4ere Wijlcen blaoeu: ..... Llen. ,RaMD4. tb.re,~. J"aD8I­lad .. 8ob1eten4 atO"'.o • .LJ .10;' met hUll bew6pea.4e O?elS4l9ht op d,e' ' ._1'10 •• JIUJleU. "'I'OlaI!ID en !:.1nderen. . B~r48D' Jcmae loden ..... den I16t ruw ._14 en "':olto.en W111.b~ na 4e Draa" in UTeatantlSnwaaene ._an oD.., W"l'Ge:t'd nair- e. CIIdM ... ODd 'HI r.·obrikt~ncaoord. • '

D~~ IS, DlI' II~ZI-1rIl ...... 1t nlf'rordedlgll13. 0110 dl If-~'P08_i'''' .. 2 _ .... lIt-

on _arbll do W.~.-bendlO' 1[""',011 te,rqr'''' .. ,

40 ""' . .. - ... JCDh •. • r<l111~'" "" . rd._~ voU \epa 4e -~a-

oPRoEP VAN DE REoAKTIE

Het is inmiddels tradi,tie geworden dat de redaktie van Rostra oproept tot herdenking van de Februaristaking. De herdenking van de Februaristaking is nog steeds aktuee1 , vanwege de nog steads voortga~nde strijd tegen fascis­me, rascisme en oorlog. Ook aan onze fakulteit staan ' deze items in de be­langstelling. In de ,oorlog speelden de studen.ten en het wetenschappelijk person eel ,een .

'rol in het verzet. Het weigeren van het tekenen van de zogenaamde "Arilir­verklaring", staking van de colleges in o.a. Leiden en Delft, handtekenin­genakties in Amsterdam en demonstra­tieve vergaderingen in Utrecht, zijn hiervan voorbeelden. Dp onze fakulteit werden anti-fascis­tische hoogleraren ontslagen. Studen­t en, waaronder Dreesman, Klant en Venekamp, weigerden de loyaliteits­verklaring tetekenen. Dndanks dat er zware represailles stonden op het stopzetten van het onderwijs werden er colleges gestaakt. oocenten doken onder en studenten hie1pen hen aan onderduikadressen. Ook waren studenten aktief in het ver­set buiten de universiteit. Het on­langs opnieuw uitgegeven boek van Theun de Vries over Hannie 'Schaft geeft hiervan een voorbeeld.

De herdenking van de februaristaking vindt dit jaar weer p'laats op 25 fe­bruari (zaterdag) op het Jonas Oanilil Meijerplein ,om 17.00 uur. Wij roepen op om aan het defilee deel te nemen.

de redaktie.

Engeland. In Italie waar de terreur altijd direkt geidentificeerd is met I

fascisme is nu de anti-fascistische beweging zo sterk dat ze op regerings­nivo maatreg Rlen tegen fascisme kan afdwingen van de soms corrupe christen demokratie. In Frankrijk waar ver­kiezingen voor de deur staan, vinden de laatste maanden regelmatig terreeur­daden p1aats. In Engeland waar het Natinal Front aan invloed lijkt te winnen en vooral gebruik maakt van rascistische propaganda, hebben de v~k­bonden en de Labour Party een grootse offensieve campagne afgekondigd tegen rascisme en fa~cisme.

nederla.n d. Ook Nederland is het afgelopen Jaer getroffen door terreur en geweld. Al­hoewel minder duioeli-jk te kenmerken al s vanui t fascistiese' hoek, schept deze 'ontwikkeling een gevaa-rlijke situatie. Het maakt de weg vrij voor West-ouitse methoden van "de sterke man" en anti-linkse-hetze. In dit licht i s hat opmerkelijk dat een rascistische en fascistische partij als de NVU no~ steeds niet verboden

is. Een groot aanta1 jongerenorgani­saties van VVO tot CPN hebben het af­gelopen jaar van de regering geels't, om op basis van geb1eken rascisme en

Vervolg vaft pag. 5

Ten tweede kan de frontvorming van de geindustrialisaerde kapitalistische lan­den snel leiden tot een verscherping van het konflikt met de ontwikkelingslanden. Ten derde is het zeer de vraag of de vakbonden in vele landen de prlj s wiflen betalen in de vorm van grotere werkeloos­heid voor het liberalistische streven naar grotere "internationale arbeids­v~rdeling" neerkomende op overheveling van werk naar lage-lonen landen. Tenslotte liggen er dan nog de tegen­stellingen rond de veiligheidskwesties, waarbij met name Japan en West-europa exklusieve invloedssferen dreigen te vormen, liefst gelijk aan de amerikanen en met eigen atoamwapens. Oit verklaart ook enigzins Carters verzet tegen , snelle kweekreaktoren en de export van verrijkingstechnologie. '

PERSPEKTIEF

Na beschouwing van de trilaterale pol i­tiek lijkt de conclusie gerechtvaardigd, dat het zwaartepunt door de wisseling van de wacht is verlegd van korte ter­mUn winsten naar lange termUn winsten en stabiliteit van het kapitalistisch systesm. De minder a,ggressieve schijn van de tri­laterale politiek betekent echter niet dat de doeleinden z ljn veranderd. Nog steeds zUn het niet werkgelegenheid, demokratie en veili ghaid waar het om gaat maar het winststreven van de rijksten der r ijken .

Kd.B

de hiervoor geldende wettelijke ver­bodsbepalingen, dat deze club wordt verboden. lets wat voor de komende verkiezingen voor gemeenteraden en provinciele steten zeker nodig is.

In het eerder genoemde manifest wet vorig jaar op onze fakulteit is uitge­geven wordt ook de bewapeningswedloop vermeld. Gewag wordt gemaakt van de toenemende bewapeningsuitgaven, van wapenleveranties aan het Midden Oosten en verspreiding van atoomenergie. Het is teleurstellend te moeten melden dat uit de 'laatste daden van de regering Den Uyl/van Agt in deze niet is gere­sulteerd dat deelname aan het Kalkar­projekt en hat Alm!llose' Ultra-centri­fuge-projekt is stopgezet, ,Ook aen ombuiging in de bewapeningsui tgaven ' is echterwege gebleven. Hoopgevend is de grootscheepse aktie van het Initi­atief "stop de Neutronen-Bom", In de afgelopen tiJd zijn nu al 600,000 handtekeningen tegen de N-bom opge­haald waarvan zo'n 750 op onze fakul­teit.

'anti-racisme. De februaristaking was ook een daad tegen het rascisme, rascisme zoals dat tot uitdrukk~ng kwam in de Jodenvervol­ging door de nazi's. In het defilee langs de Dokwerker vorig jaar liepen opmerkelijk vee 1 ~uiten­landse arbeiders mee, die op deze ma­nier samen met ,aIle anderen blijk ga­ven v~n anti-rascisme in Nederland. [en voorbeeld van anti-rascistische strijd aan de universiteit van amster­dam is de nu gestartte handtekeningen­aktie die erop gericht is om de nu tot ere-doctor benoemde vrijheidsstrijder Govan Mbeki vrij te krijgen. De vele aktiviteiten in Nederland georganiseerd tegen het rascistische regiem in Zuid­Afrika zijn ook Ben blijk van het feit dat de idealen die tot uitdrukking kwamen in de februaristaking van 1941 worden hooggehouden.

PdV

E~ TOEN ZEI DIE ANDER:

Rostra verhuied: kamer 1338, telefoon 2497. Kopij inleveren ?~j het faculteitsbureau, kamer 2141

11

EXACTEECONOMIE INTERNATIONAAL Onlangs is het twe " de boek van de hand van H.A.A.H. Thoben ver­

schenen, Exacte Economie Internationaal, dat, zoals de ' titel reeds

doet vermoeden naar vorm en opzet veel weg heeft van zijn eerder

verschenen boek Exacte Economie. De heer Thoben is als lector ver­

bonden aan de vakgroep macro-economie en is verantwoordelijk voor

het onderwijs in het pre-kandidaats. Voor zowel het propedeuse­

als het kandidaatsonderwijs macro-economie wordt thans (;ebruik

gemaakt van het boek Exacte Economie.

BEKNOPT EN OVERZICHTELIJK In Exacte Economie Internat­ionaal, dat uit drie delen bestaat, ,worden de belangrijk­ste ontwikkelingen in de the­orie van de internationale ekonomische betrekkingen weer­gegeven. Na het aangeven van de probleemstelling en de me­thode, begint het boek in het eerste dee 1 met een weergave van de 'price specie flow theory' van Hume, welke theorie kan worden opgevat als een kritiek op de mercantillisti­che gedachtengang.

neo-ricardiaaos In het tweede deel dat handelt over de internationale prijs­en waardeleer, wordt de neo­ricardiaanse handelstheorie behandeld, waarin arbeidswaar­deverhoudingen en prijsverhoud­ingen niet langer aan elkaar gelijk zijn, hetgeen tot aanz­ienlijk meer genuanceerde kon- ' klusies leidt dan de naIve ri­cardiaanse handelstheorie. In ' hetzelfde hoofdstuk komt ook de theorie van Mill over de be paling van de internationale ruilvoet aan de orde.

Bij de behandeling van de neo­marxistische handelstheorie, een theorie over internationa­Ie uitbuiting en ongelijke ruil, blijkon duidelijke verschillen te bestaan met de ricardiaanse theorie, m.n. als het gaat om internationale kapitaalbewegin­gen en opvattingen over het geld.

Dit deel van het boek wordt af­gesloten met de neo-klassieke theorie van Heckscher-Ohlin, waarbij nog eens extra wordt gewezen op de zeer restriktie­ve vooronderstellingen van deze theorie. '

In het laatste deol van het boek, waar de keynesiaa nse op­vattingen, m.n. die van Machlup worden behalldeld, zijn we weer terug bij het betalingsbalans­mechanisme, zoals dat ook bij Hume hot geval w~s.

12

,

Dit boek wordt, evenals het vo­rige, gekarakteriseerd door zijn beknoptheid en overzichtelijk­heid. Steeds is getracht ont­wikkelingen in de theorie te plaatsen tegen de achtergrond van maatschappelijke ontwikkel­ingen, waarmee het ontstaan van een bepaalde theorie in eon be­paalde t ':Ljd en op een bepaalde plaats begrijpelijk wordt ge­maakt. Op deze wijze slaagt de auteur erin een opmerkelijke eenheid in de veelheid der theo­rieen aan te brengen. Het geheel wordt overzichtelijk door de in­troduktio van uniforme symbolen. waardoor overeenkomsten en ver...;. schillen duidelijker worden geaccentueerd.

De modellen die in Exacte Eco­nomie Internatinaal worden ge­bruikt zijn 1<iskundig minder eenvoudig dan die in Exacte ' Economie, maar de wijze l"'aar­op deze modellen worden behan­deld is zodanig dat de wiskunde geen belemmering behoeft te zijn voor hen die Exacte Econo­mie hebben doorgenomen.

geschikt voor

kandidaats Het nieuwe boek van Thoben zou mijns inziens zeker in het kan­didaats kunnen "'orden gebruikt. Wij moeten ons daarbij weI een aantal zaken bedenken. Exacte Economie Internati'onaal komt het beste tot zijn recht als men Exacte Economie heeft doo~­genom en, zoals de auteur over­igens ook zelf in zijn inlei­ding opmerkt. Dit zou onder de hu1.dige omstandigheden bet eke­nen dat men eerst . het kandida­atsvak macro-II loopt en daar­na internationaal ekonomische betrekkingen. Ten tweede geeft het boek slechts theorieen weer en zou derhalve daarnaast nog moeten ,~orden voorzien in institutionele informatie.

Dr. H.A.A. ~I. 'I'hobon I<erd g e­boren op 2 8 november 194J in Gorinchem. lTij studeerde oco­nomie aan de Katholieke Hoge­schoG,l '1'i 1 burg en legde in 1967 het doctoraal examen naf. llierna was hi j tot 1969 we'ten­schappelijk medewerker aan het Economisch Technisch lnstituut voor Noord Brabnnt en vanaf 1969 is hij wetenschappelijk med,ewerker aan de Ka tholieke Hogeschaol Tilburg; sinds 197J is de heer Thouen bovendien als docent verbonden aan het Ned.lnst. voor Registeraccoun­tants. Op JO mei 197J promoveer hij op een proefschrift ge­titeld "Heterogeen kapitaal en internationale handel. Een neo­Ricardiaanse kritiek op het begrip effectieve protectie.

voordelen Een voordeel van het boek Exac­te Economie lnternationaal ten opzichte van het thans gebruik­te boek van Sodersten is in elk geval dat de konklusies van m.n. de neo-ricardiaanse theorie aanzienlijk genuanceor­der zijn dan die van de naIve ricardiaanse theorie, zoals die in het boek van Sodersten wordt behandeld. Daarnaast is een we­ergave van de marxistische han­delstheorie, gezien het onder­wijs bij de kandidaatsvakken micro- en macro-economie, een pluspunt t.o.v. het boek van SlSdersten.

eenheid Tenslotte zal meer eenheid in de te gebruiken literatuur, mits van goede kwaliteit, door veel studenten als een zegen worden ervaren. Een veelheid van methoden en terminologie maken de studie niet eenvoudiger en mijns inziens ook niet steeds zinvoller. Een overzichtelijke basis is een goed vertrekpunt om daarin zelf nuances aan te brengen. Die basis wor'dt ons thans geboden.

Jan Dlom.

VROUW_ .IN ZlC.HT! In het boek wordt ba8chravan hoa da aocial. an ekonomi8sa poaitia van da vrouw

is in o.a. Griakanland,bij da OUda Indianan an in da Oarda Waraldlandan.

Ovar daza laatsta landen gaat dit artikal,met daarachtaraan twaa voorbaal-

dan van hoa hat anders kan,nl. Cuba en China.

PROBLEMEN Oa problaman van vrouwan in da OErda Wareld moatan gezian wordan tagen de achtargrond van armoada an ovar­bavolking.ln daza landan blijkt,dat vrouwan vaak in niat-geregistraarda wainig oplaiding varaisande beroapen werkzaam zijn.Hun werk is onragal­matig en maastal tijdalijk an op hat plattaland in da subsistance-sfaer. Hun kokurrantiavarmogan is klain an bij ekonomiesa veranderingen is hun positia vaak kwatsbear. Technologiesa ontw!kkaling doet de produktivitait weI stijgen,maar hat aantal arbaidaplaatsan vaak dalen, hierdoor worden vrouwen hat eerst

'en het meest gatroffan(vaak ook om­dat zij geen loonarbaidars zijn an daardoor da interesse van da vak­bonden niet hebban).

ONDERWIJS In de ontwikkelingslanden gaat Ben groeiend ddel Van het nationaal in­koman op aan ondarwijs(hetgaen niet betekenti dat dan da werkloosheid daalt).Toch volgen vrouwen in het algamaen mindar onderwijs dan mann an (hat analfabetisma onder vrouwen is ook groter).Oit ligt waarschijnlijk aan het feit dat hat huishouden (met veel kinderen)moeilijk te korn­bineren valt met het volgen van on­derwijs.Tavans zou een ideologische waerstand tegan vrouwanodderwij. en vrouwenarbeid weI eans aen belang­rijka rol kunnan spelen. Uit een onderzoak van White(1976) komt naar voren,dat vrouwen meer uran op een dag werken dan mann en (gemidded U,l t-egen8,7) en dat zij het grootete deal van die tijd wer­ken aan niat-dirakt produktieve te­ken,zoals het huishouden.Mannen doen hieraa n vrijwel niets,zij besteden hun tijd. meer aan Iandbouw e.d.

.WE.RKLOOSHE.lD

Als grootste probleem van de ontwik­kelingslanden wordt vaak de grote . werkloosheid naar voren gabracht. Dit zou volgens westerse onderzoekers op te lossen zijn door het scheppen van arbeidsplaatsen.Wa·t men dan vaak

vergeet,is de · minder soepele arbeids markt an de invloed van traditionele persoonsgebonden arbeiderelaties.Veel vrouwen horen volgens de tradities niet te werken,behalve binnenshuis. In deze landen is behalve een lage arbeidsproduktiviteit en inafficient tijdgebruik voral sprake van het on­gebruikt blijven van vrouwelijke ar­beid.Daarom moet gezocht worden naar een kulturele kontekst waarbinnen vragen naar . arbeidsproduktivi&ait geplaats kunnen worden.8eleidsdeskun­~~en zullen voortaan rekening moeten houden met arbeid ~an vrouwen in de produktieve en reproduktieve sfeer (het belang van het laetste moet niet onderschat worden) Men moet gaan beseffen dat vooruit­gang in ds Derde Wereld voor vrouwen

in die landen achteruitgang en verar-ming kan betskenen.Deze vrouwen vormen

de helft van de onontwikkelde agra­rische wereldbevolking.Het wordt tLjd da t de "verbo rgen" probl em en van It verborgen" vrouwen expliciet worden gemaakt.

Dok in dit deel van de wereld heerst een droevige situatie.In Chili,Equa­dor an Nicaragua mogen aIleen die vrou­wen stemmen,die kunnen lezen en schrij ven,dit geldt niet voor mannen. Het enalfabetisme onder vrouwen is hoger dan onder mannen,slechts enkele vrouwen studeren. Slechts 12% van de vrouwen staat als ekonomies · aktief geregitreerd,het e­nige alternatief is werk in de dien­stensektor,waar zeer lage Ion en heer­sen.Veel vrouwen worden dan oak pres­ti tuee.

Een voorbeeld van een land,waar de ontwikkeling guns tiger is,is Cuba. Voor de sociale revolutie in 1959 was Cuba een land met monocultuur van suiker.Er heerste werkloosheid,er was nauwelfjks onderwijs en er waren bijna geen sociale voorzieningen.Dit alles gold het ,sterkste voor vrouwen: hun ' plaets was thuis.In 1958 stand 85% van de vrouwen niet als arbeidster~

In juni van dit jaar kwam aen boekje uit,"Vrouw in zi'cht" getiteld.Het is ge.chreven door de vrouwengroep an- 1_ tropologie,~staande uit zea vroUwe- I

lijkB antropologiestudenten.iij schrB I"

ven dU boek,omdat zij vinden dat Bl een "gat "is in de antropologiB,hat ie Ben wetanschap baoefend door man- 1

nen,die antwoord geeft op vragan Van I mann.n.Men houdt zich onvoldoenda be­,an op verkeerde wij za bazig met de rol Van de vrouw in da maatschapplj.

geregisbreerd(zij werkten dan vaak weI op de boerderij wear hun man in loondienst was),hetgean inhield dat zij geen recht hadden op smciale voorzieningen. Voor 1959 werden weI enkele burger­rechten ingevoard(waaronder vrouwen-8tamrecht)maar da ultvoering van deze watten liet te wensen over.

Na de revolutie is er op 80ciaal-, ekonomies en politiek gebied veel ten goede veranded voor de cubaanse vrouwen.Zij hebben officieel gelijke rechten op aIle gebieden,ar bestaat een organisatie voor de vrouwen,die zeer aktief is(met steun van de re­gering),o.a. bij hat verzorgen van onderwijs,het opzetten van kresjes, het stimuleren van vrouwen om te gaan studeren,het voorlichten van vrouwen op het platteland etc •• Deze ontwikkeling is nog lang niet klaar,man en vrouw zijn nog lang niet gelijk.Vlak na de revolutie was het belangrijkste doel het opheffen van de werklooeheid onder mannen,daarna pes kwamen de vrouwen aan de beurt. Mannen bekleden hogere posities,het percentagevrouwen dat deelneemt aen het produktieproces is nog oDeveoreqig laag(28% in 1976) [en zo grote mentaliteitsverandering gaat ook niet zo snel,maar Cuba gaat in ieder geval(zeker in vergelijklng tot de andere Latijns-amerikaanse

landen)de goede kant OPe

"O,hoe triest is het een vrouw te zijn ~lets op aarde wordt zo 1aag geschat Jongens staan in de deuropening Als uit de hemel gevallen goden Hun harten overwinnen vier oceanen , En de wind en het stof van duize~~jIBn

Niemand is blij bij de geb~~At~e~~3e Door haar wint de familie niets."

fu Hsuan (China) ,

[venala aan Cuba kan men aan China zien wat revolutionaire veranderingen(de so­ciale revolutie)voor gevolgen gehad he~ ben voor vrouwen in die landen.

Lang hadden vrouwen nauwelijks rechten zij bezaten geen enkele macht" zij waren , absolute gehoorzaamheid verschuldigd , aan hun vader,broer.echtgenoot en zelfs i hun oudste' zoon.Hun enige waarae en \ functie bestond uit het baren van zoons ' en het huishoudelijk werk wat zlj dede~. l

~ .. rTolg op page 15

13

Rfl. ·4001Di ljoen PLANNEN Wie dat wil kan in Folia lezen wat er in de univeraiteiteraad worit behandeld

en .elke beslissingen er worden genomen. Weinig reden dus om er in ,Rostra nog

eens een keer op terug te komen. In december is in de universiteitaraad echter

een zaak behandeld die, denk ik, voldoende intereasant is voor economiestuden­

ten om er in Rostra over te schrijven. Die zaak ia het ont.ikkelingsplan 1979-

198} van de universiteit.

ontwikkeU .. pla .... en AIle universiteiten moeten

elk jaar een ontwikkelingsplan opstellen. V~~r een peri ode van vijf jaar moet in zo'n plan worden aangeven wat verwacht aan aktiviteiten op het gebied van onderwijs en onderzoek, en wat dat dan gaat kosten. De ontwikkelingsplannen van de universiteiten worden door het ministerie van onderwijs ge­bruikt voor het opstellen van een algemeen financieel schama. Hierin wordt aangegeven hoeveel geld het ministerie nodig denkt te hebben in komende jaren.

Elk ministerie moet op een of andere wijze aan te geven hoeveel geld zij komende .jaren wenst. Het ministerie van financien kan op basis van deze gegevens dan meerjarenramingen maken en die in de miljoenen­nota presenteren aan het parle­ment.

plan of budget Welbekend zijn de vorig jaar

door staatssecretaris Klein bekendgemaakte Beleidsindikaties die bedoeld waren o~ het kader aan te geven waarbinnen de universiteiten bij het opstellen van hun ontwikkelingsplannen dien£.~n_ te .bljjvenJ.eest be­langrijk uit de Beleidsindika­ties was de financiele randvoor­waarde: tot 1983 moeten de uni versiteiten hun wettelijke taken ui tvoeren met .geli jkbli jvende middelen, oftewel de 'nullijn'.

, 14

U ....... "" _.""A. - . .,;.;. . ... ~'m . . Da!t._YII"""ASVA~ .... -~--. ·=A~~~~:u.":t ~l.~t.eI._.,.1Ifm

Indien de taken in omvang en kwaliteit nauwlijks verande­ren dan is een 'nullijn' voor de hand liggend. Maar dit is bepaald niet het geval. Vrij kort na het bekend maken van de Beleidsindikaties bleek dat het aantal stude~ten in 1983 ca. 30 % te laag was geschat. Deze grotere onderwijs­taak voor de universiteiten was voor het ministerie geen reden om de Beleidsindikaties aan te passen. Niet verwonderlijk want met de beleidsindikaties had de staat~­secretaris de vaste kamercommis­sie voor onderwijs de indruk gegeven dat het in financillel opzicht weI pais en vree was aan de universiteiten. Om ge­dwongen worden korte tijd later mee te delen dat een verkeerde voorstelling van zaken is gege­yen is natuurlijk niet leuk. Het ministerie blijft dus nog steeds de nad~uk leggen op het handhaven van de nullijn als . financiele randvoorwaarde voar het opstellen van ontwikkelings­plannen. Er is echter met zo'n stringente randvoorwaarde wei­nig meer te ontwikkelen dan het invullen van een budget. Het ministerie had er voor de dui­delijkheid dan ook beter aan gedaan de universiteiten te vragen een meerjarenbudget op te stellen i.p.v. een meerjaren­plan.

I

amsterdam De universiteiten hebben

echtergeen meerjarenbudget op­gesteld en zich dus ook niet gehouden aan de financiele randvoorwaarde. De onderzoektaken van de uni­versiteiten zijn indirektge­koppeld aan het aantal studen­ten zodat 30 %' meer student en dan was aangegeven in de Be­lei~sindikaties tot 30 % meer benodigde middelen 7,ou leiden. Door de universiteiten is be­

' sloten om ontwikkelingsplannen op te stellen die; uitgaande van de taken van een universi­teiten, een zo klein mogelijke toenama van benodigde middelen tot gevolg zou hebben. Immers,

.eenvoudig 30 % ~eer middelen eisen zou weinig kans van slage~ hebben bij bijvoorbeeld de vaste kamercommissie voor onder­wijs die verwachtte dat er niet extra geld bij hoefde.

Wiens van Asaelt zit sinds september in de universiteitsraad voor de aktie­groep economen. Hij werkt heirbij nauw samen met de Aava-fraktie in de raad4 In ae taa~verdeling heeft Wiens de meer financiele zaken die in de UR spelan op zich genomen. Hij combineert dit gedaeltelijk met zijn "econoom zijn". Zo gebruikt hij de theorie van Bedrijfs Planning bij van der Zijpp bij zijn werk. Vanuit deze optiek vroegen we Wiens 011 ui t de prakt.ijk op deze problema­tiek in te gaan.ln dit artikel wordt vooral weergegeven hoe een planning van een non-profit organisatie toe kan gaan. Een volgende keer zal hij ingaan op Begrotingstechnische aapek­ten in relatie tot de Bedrijfaplanning. lets wat zeker zijn relevantie heeft aIleen al gezien de grootte v.d. be­groting van de UvA, nu rui .. 400 milj.

'nullijn opruimen Ook. de Universiteit van

Amsterdam heeft een ontwikke­lings plan opgesteld wat een minimumbehoefteberekening is.

'Maar wat nou precies een mini­mum is in aantallen format ie­plaatsen is een zaak die aan­leiding gaf tot onenigheid tus­sen enerz'ijds College van Be-

. stuur en anderzijds Aktiegroep en ASVA fraktie. De onenigheid spitste zich toe op de gehan­teerde veronderstellingen bij het berekenen van het minimum. En, ' economie studenten wel­bekend, 'sleutelen' aan de veronderstellingen van een rekenmodel maakt het mogelijk vrijwel elk gewenst resultaat te krijgen. Zo ook met het gebruikte rekenmodel in het ontwikkelingsplan.

rekenen V~~r de berekening van het

benodigde aantal formatieplaat­sen is door de Universiteit ,van Amsterdam gebruik gemaakt van 'de zogeheten curriculumprofiel metode. Op basis van het onder­wijsaanbod, werkgroepen hoor­college's e.d. en de ervoor benodigde voorbereidingstijd van docenten, wordt het totaal aan aantal benodigde docenten berekend. Hoe intensiever een onderwijsprogramma, verhoudings­

.gewijs veel werkgroepen t.o.v. hoorcollege's, des te meer do­centen zijn er dan nodig. Hoewel de curiculumprofiel

vervolg .oppag. '15

, I

•

80M GEBANNEN Af en toe krijg ik het hoofd van de heer Gromm~ om de hoek yan mijn deur €lIs een bezoeker door het gebouw wordt rondge­leid: "en dan moet ik U deze sRelonk nog laten zien." I' Ay Ay Sir, een spelonk,' Ni~t zo gek trouwens, een stuk Valkenburg zo dicht bij de Val­kenburgerstraat. Nu snap ik weI een Qeetje dat de heer Gro~~e mij een soort holbewoner vindt \Vant er sta.an nogal wa t boeken \. op mijn kamer. Zoiets val t .op. Bij al mijn buren ligt er ove­rigens net zoveel papier in de vorm van computervellen. Ik zit met een kamer vol conventi­onele informatiedragers als een soort enclave tussen de op­rukkende' Interfacul tei t voor Actuariaat en Econometrie. En omdat het gebouw drie dagen dicht zou moeten om mij naar een andere kamer te ,verhuizen is dat al maanden zoo

hamert.je Waar al die boeken vandaan ko­men? Ja, ik ben niet 'voldoende altruistisch ingesteld om te gaan zit ten vertellen waar ik dezer dagen de eerst'e druk van Ricardokocht, maar e,en enkele , opgedroogde bron wil ik dan weI onthullen. Ik heb in de loop dar jaren het nodige wegge­sleept bij G. Th. Born & Zoon's Veilingbedrijf BV s inds 1756 aan de Kerkstraat. De frequentie van de boek~ei­lingen nam er de laatste Jaren af , er kwamen ook steeds minder

vervolg van ,pag. 14

me tode nog in o,ntwikkeling is is toch gekozen voor deze metode. Omdat beter wordt meergegeven wat, gegeven een onderwijsprogranuna, nodig is aan aantal docenten dan bij de tot nu toe gebrui~elijke met ode van s taf/student en rati o 's (op bijv. elke 20 student en een docent, Qnafhankelijk van het verzorgdeond erwijs). Dit voordeelvan de curriculum prof ie l met ode ha d het Colle ge van Bestuur in het concept ontwikkelingsplaR dee l s dnge ­daa n gemaakt door'ambtelijke aanpass i ngen '. Aanpassingen die inhielden dat voor een relatief intensief onder wijs ­programma niet die fc rmatie werd gepland die minimaal nodig was . ';'[at oneni gheid op­l everde met de Aktiegroep en ASVA fraktie. De argument en van de Aktiegroep en ASVA fraktie waren voor deuniver­s i te itsraad voldoe nd e over­tuigend om de 'ambtelijke aanpassing' ongedaan te maken. WeI was het het erice ame nd e­ment van ASVA en Aktiegroep waarover gestemd moest worden. AIle andere aJolen 'lementen wer­den zonder stemming door het College van Bestuur over genpmen, wat bevordeliJk was voor de snelheid van de besluit­v orming want het waren er ca.

boeken en wat ik a1. een poosJ'e !

zag aankomen: in de jongste ca- , talogus stond als laatste te ' veilen artikel "een Elfslaghamer en lessenaar". De heer Apol legt het hamertje er bij neer. Rare zaak in een tijd dat de boekenprijzen zo hoog oplopen dat het aanbod duidelijk wordt gestimuleerd en menige boeken­veiler niet meer kan verwerken wat particulieren allemaal aan­dragen. Ook op deze laatste boekveiling bij Born waren er wat te hoge prijzen, maar ik ben toch blij met acht jaar­gangen Weltwirtschaftliches Ar- , c hi v (in vuil bruine grot-tint) . voor vijf en twintiE gulden.

volkslueht Ik zal Apol's veilingpraat mis­sen. "En hier hebben wij dan een partij revolutieliteratuur uit Rusland. Ruikt U het ook? Zo een echte volkslucht". En toen een mierzoete Kerst­prent onverkopelijk bleek: "Hou ik hem zelf. Zal mijn vrouw op­kijken als ,ik thuis kom. Denken dat ik bekeerd ben." En toen hij meedeelde dat op een prent van de Oudekerkstoren een bod was binnengekomen van de 'Vereniging tot behoud van de Oudekerkstoren': "Hebben z e er ten~inste nog een plaatje van , €lIs die omdondert." En over een Duits boek ove r verl oskunde uit 1853 dat in de catalogus €lIs 'was serfleckig' stond aangeduid: "Kennelijk vruchtwater bij gekomen. Man dacht natuurlijk: waar komt· al dat water vandaan? Ik haal er

dertig. Meer dan aIle amend e­menten van de overige frakties samen.

resultaat Doo r de universiteitsraad

is nu een meerjarenplan opge­ste ld wat redelijk goed in elkaar zit: er is aannemelijk gemaakt dao met minder midde­len dan aangegeven in het ont­wikkelingsplan of de kwaliteit van het o~derwijs en onderzoek drastisch zal verslechteren of dat er een groot aantal s tu­dentenstops zal moe t en worden ingesteld. Soortgelijke plannen zijn opgesteld door de andere universiteiten. He t woord i s nu dan ook aan een voor ons oude bekende: Pais, de mini ster' van onderwij s en wetenschappen .

asva Het pro~ramma van het kabinet

waar mini~er Pais in zit is zo dat niet te verwachten valt dat Pai s uit eigener beweging zal besluiten overeenkomstig de door de universiteiten op­gesteld e ontwikkelingsplannen . De vakbond,en ASVA en ABVA zUl­len hem hoogstwaarschijnlijk

.een handje mpeten helpen. In elk geval kent Pais de Aktiegroe;p en ASVA voldoende goed om te weten dat we hier­t oe gaarne bereid zijn.

Wiens van Asselt

~URE ,SON EN SOEKENWURI't

even het boek bij. En wij zit­ten met de vruchtwaterschade." Helaas heeft nu bij Bom het hamertje voor het ,laatst getikt.

En als ik mensen met gefronste wenkbrauwen naar mijn boeken­stapels zie, :kijken, denk ik altijd maar: "Zijn de bommen zuur?" .

J.J. Meltzer

vervolg van pag 13 Vrouwen mochten geen and bezitten en

: de Confucianistische leer verbood hen grand te bewerken.

' Door kantakten met de westerse 1anden began bij de chmnese vrauwen aak de be­haefte te antstaan een vrouwenbpnd ap

- te richten.

DU In 1949, werd de kmmmunistiese repub1iek uitgeroepen.Er worden wet ten afgekon­digd,die de pasitie vari de vrouw in het huwelijk verbeteren. Oaar de ekonomiese graei(de "Grote sprong voorwaarts tl )worden vesl vrouwen aangespaord om buitenshuis te ga~n wer­ken.Cijfers hierover zijm niet bekend, weI is bekend dat in 1960 18,8% van de tatale haeveelheid arbeiders vrouwen was,dit is ten opzichte van 1949 een groei van ruim 11%. De me8sta vrouwen werken tach weer i8 de verpleging of het onderwijs.Het aan-' tal meisjes dat onderwiJs valgt groeit hog steede, maar is nog lang niet ge1ijk aan dat, van jongens.ln de kammunes. is de taak van de vrouw niet veei veran­derd, zij blij ft in en am het hu!s w,er­ken.Het aantal vrauwen dat belangriJke (bestuurlijke funk ties) bekleed is no.g gering. haar evenals Cuba is de ontwikkeling in China gunstig,al ste11en de vrauwen hun vrouwenstrijd voorlapig nogamder­geschikt aan het algemene socialistie­se doel:ekonomiese voaruitgang.

N.d.B. "Vrouw in zicht,naar een feminis­'tiese antrapologie" ,door de vrou­

en roe antra ala ie Amsterdam1977

15

BEER BONTEBAL: ==---===:.=--

ECBTE E_KONOMIE?

In het leatste hoofdstuk doet Heertje uit de doeken wie de geheimzinnige Henk Bon­

tebal is geweest,die bladen els Vrij Nederland,E.S.B.,de Nieuwe Linie etc. ingezon­

den brieven stuurde(die nog geplaatst werden ook),waerin de grootst mogelijke on­

zin stond,vooral over uitspraken van Marx.Bontebal was nl. Heertje zelf.

Hij probeert hiermee aen te tonen;dat radikale mensen kritiekloos alles aan­vaarden wat in gunstige zin over Marx gezegd of geschreven wordt.Heertje schrijft:" ••• voor zover wij hebben kun­nen nagaan sloegen de verwijzingen naar Marx in geen enkel geval ergens op. He redakties van de betrokken tijd­schriften zijn vaak zo radikaal ver­doofd geweest,dat zij kritiekloos de bijdragen van Bontebal hebben afgedrukt (blz. 155)" Als laatste aktie in de gedaante van Bontebal solliciteert Heertje naar de funk tie docent ekonomie aan de soci­ale akademiein Driebergen,alwaar men hem(zonder een persoonlijk gesprek met hem gehad te hebben),diep onder de indruk van zijn . publikaties direkt aanneemt.

ECHTE_EKONOM.IE

Het eerste hoofdstuk begint Heertje met de konklusie dat het een groot misverstand is,dat het in de ekonomie uitsluitend zou gean om geld.Dat vel en dit denken is de schuld van de ekono­men zelf.Het gaat niet om geld,maar om behoeftebevrediging.Het kriterium voor wat daar dan onder valt,is als het voorzien in deze behoeften een beslag legt op achaarse middelen.Dit is het formele welvaartsbegrip van Prof. Hennipman. Ala tweede uitgangspunt neemt Heertje dat de ekonomie niet bij machte is be­slissingen te nemen die op het poli­tieke vlak liggen,hij vBronderstelt een politieke neutraliteit van de ekono­miese wetenschap. Heertje eindigt dit hoofdstuk met te zeggen wat echte ekonomie volgens hem is:"Echte ekonomie registreert alle behoeften,onderkent hun onderlinge samenhang,laat zich niet om de tuin leiden door het invoeren van geld en blijft tmt het einde der tijden de worsteling bageleiden om het beste antwoord te vinden op de chaos die zon­der ordening door schaarste zou ont­staan" (blz. 20).

BESLUITVORMING

In het hoofdstuk over besluitvorming komt hij tot de kGnklusie dat de vraag wie uiteindelijk beslist niet zo be­langrijk is,wel is het noodzakelijk d&t·de opvattingen van alle betrokke­nen in het besluitvormingsproces uit-gangspunt moeten zijn.Heertje doet . dan suggesties over de pessoon van de

16

toekomstige manager, daze zal niet meer de autoritaire beslisser zijn ,maar veeleer iemand die tegengesteld~ me­ningen weet te overbruggen en een korn­promis weet te bewerkstelligen. Hij begeeft zich dan ook nog even Gp het gladde terrein van de psychologie van de vrouw.Dm het ertikel niet te lang te maken zal ik hier maar ver­der niet op ingaan en alleen zijn kon­klusie vermelden: .... het traditionele management is de vrouwminder op het lijf geschreven( ••• ),vrouwen ~h§bben minder moeite met het inzicht dat het in de ekonomie uiteindelijk gaat om zaken d·ie niet in geld kunnen worden uitgedrukt" (blz. 5B) .Dit betekent dat in de toekomst niet alleen mannen, maar zelfe vrouwen voor de funktie van manager in aanmerking komen~

TECHNJEK.

Vroeger werd de techniese ontwikkeling gezIen ale een van de data van de eko­nomie,tegenwoordig ziet men steeds meer in dat aan de techniek een ekonomiese kant zit,omdat "zowel het ontstaan van nieuwe techniese mogelijkheden als het toepassen van nieuwe techniese methoden ·met zich meebrengt dat wordt omgegaan met schaarse middelen" (blz. 62). Techniese ontwikkeling is niet iets wat we passief over ons heen moe ten laten komen,want aan deze ontwikkeling liggsn

In november 1977 kwam het nieuwste.oek van Arnold Heertje uit,"Echte Economie, misverstanden over en misstanden i n de economie" getiteld.Heertje zet hierin zijn visie uiteen over sen aantal maat­schappelijke vraagstukken,zoals de or­ganisatie van de be~luitvorming,het marktmechanisme,techniese ontwikkeling etc. .

steeds beslissingen van mensen ten grond­slag en zij is in veel sterker mate beSvloedbaar dan tot nu toe is aange-nom en(blz. 79). In dit hoofdstuk nog een(voor mij al­tan s ) vreemde opmerking over onderwijs. Heertje zegt op pagina 74 o.a. dat ver­geleken met de zestiger jaren het eko­nomie-onderwijs op HAVD enVWD erg ver­ander~ is,soms zelfs dynamieser is dan op de universiteit.Ik vraag mij af,of hij nu doelt op de veelvuldige(veran­derde) herdrukken Van zijn bosk "DE Kern van de ekonomie".Ik kan mij ver­gissen,natuurlijk.

In het volgende hoo·fdstuk laat Heer­tje nogmaals zijn afkeer van "radika­len" blijken,als hij zegt dat bedrijven zijns inziens te vaak en onno~ig aan­gevallen worden.Voorbeelden hiervan zijn volgens hem de akties tegen mi­liauvervuiling door bedrijven. Heertje schrijft dan op page 91:" •• men krijgt wel eens de indruk dat pro­blemen omtrent milieuvervuiling wer­den aangegrepen om een radikale ver­andering Van onze samenleving te be­pleiten".Een soortgelijke opmarking is in hat negende hoofdstuk ta vinden: "Niet al tijd is het optreden van ak­tiegroepen daarbij(in de diskussie over milieubehoud e.d.,N.d. B.) inge­geven door de zorg voor het behoud van de natuur en de zorg voor leefbaar­heid" (pag. 127). londer deze opmerkingen met enig be­wijsmateriaal of voorbeelden te sta­ven,beschuldigt Heertje nu toch wel een aantal mensen en groepen in onze samenleving van op z'n zachtst gezegd "vals" gedrag.Dit gaat wat ver,dunkt mij. Heertje maakt een hee~klein beetje goed door toch nog te zeggen dat ook de: ar­gomeptan van deze aktiegroepen in het besluitvormingsproces betrokken die­nen te worden.

05'70 ?

lortom, geen onaatdig boek om eens te lezen, maar zo nu en dan kon ik mij niet aan de indruk onttrekken dat Heer­tje met dit boek zijn tweede overstap naar DS'7D aap_ het voorbereiden is. Maar nogmaals~ik kan mij vergissen.

"Echte Ekonomie",A.Heertje,Arbei-derspers,Amsterdam.,1977.

•

· n

RONDUIT DE RAAD

ben Het geruchtmakende artikel over frof. Pai's in Rostra 53,april 197,7 werd bee slaten met de volgende regels:"De fa­kulteit draagt nu nag de last van een historische erfenis uit een ondemokra­ties verleden.Het is te hopen dat hier aan snel een einde komt.r~a 25 mai aI, misschien?" De schrijver van deze woorden 1<8n zich 'gelukkig prijzen am zijn profetiese gaven.Waarschijnlijk is echter dat hem de schrik am het hart is geslagen op het moment dat bekend werd dat zijn sience-fictionachtige voorspellmng wer kelijkheid werd. De meesee studenten waeen misschien niet zo ingenomen met Pais als haag­leraar micro-ekonomie,als minister van onderwijs kunnen we van hem niets dan macro-prob lemen verw8.chten. '

sukses Bij het voriQe kabinet was het hager onderwijs bepaa ld niet het troetelkind ' terwijl getuige de op 24 sep t . , l970 in Den Haag gehouden demonstratie '-' Voorrang voor onderwijs" steeds meer mensen tot de overtuiging,waren geko­men dat oak de ande~e onderw j ssektoren in de verdrukking dreigden te komen door het beleid van het eerste kabinet den Uyl.0aar stand tegenover dat er bij van Kemenade nog altijd ruimte overblea f voer qndefwijsvernieuwingen, Van een kabine t v.Agt/Wiegel val t wer­kelijk niets anders dan een botte bijl politiek te verwa,chten. Een ,van de eerste zaken waarover Pais een uitspraak zal moeten , doen,zeker wa wat betreft het hage r onderwijs,zijn de in, het kader van de wet herstruk­turering ingediende herprogrammerings­voorstellen. Inzake deze voorstellen moet hier mel­ding worden gemaakt van een niet on be­langrijk smkkas in de strijd voor een goed hager onderwijs. Nog net voor de jaarwisseling h eef~ de tach niet als progressief bekend staande onderwijs­raad advies uitgebracht over de ingee diende herprogrammeringsvoorstellen. Van de 265 voorgestelde programme's heeft hij er 252 van een positief ad­vies voorzien,waaronder dat van onze fakulte't.Het is nu de beurt aan de mi nister van inderwijs(ons aller welbe­kendlom zijn oordeel uit te spreken over de voorstellen.Dit zal waarschijn lijk in de loop van februari gaan ge­beuren.Als studentenbeweging zullen we er voor moeten zorgen dat Pais niet eigenhandig in programma's gaat snijden Het mag dan zo wezen dat niet aIle herprogrammeringsvoorstellen even de­mokra ties tot stand zijn gekomen,een ingreep van het parlement zal het de­mokraties gehalte van de nieuwe pro­gramma's aUeen no_g maar verder kunnen eerugbrengen.

mani£estatie Op 18 febr. zal het Log.(de Asva en ander:e studentenvakbonden)een manifes­tatie organiseren in Amsterdam,waarbij de belangrijkste eis zal zijn,dat mi­~ister Pais niet zal gaan snijden in de voorgestelde programma's.

sanders Naast deze manifestatie,die vooral ga-

, richt zal zijn op de eis dat de (sub) fakulteiten zoveel mogelijk zelf hun programma's moeten kunnen vaststellen, zal op onze fakulteit nag het een en ' ander moeten gebeuren am de in ons herprogrammeringsvoorstel voorgestel­de verbeteringen te realiseren. Dear.ee zakken we gelijk van he, nivo van de ministerraad naar het nivo van onze eigen fakulteitsraad.Het is na. tuurlijk de vraag un hoeverre hier werkelijk van nivodaling sprake is. In de fakulteitsraad zullen op zo kart mogelijke termijn besluiten genomen moeten worden t,a,v, het propedeuse­programma voor het volgend studeejaar. Dc wet heeft immers bepaa~ dat de

! nieuwe JllDogramma' s met ingang van het studiejaar 78/79 van start moeten gaan Nu is het niet zo dat de fakulteitsraad ' geheel vrij is in wat ze zal besluiten. Na zeer breedvoerige diskussies onder en tussen studenten en docenten is er ee een herstruktureringsrapport voor onze fakulteit tot stand gekomen,dat heel duidelijke aanwijzingen geeft voor het geherprogrammeerde propedeuseprogramma. Het grootste verschil tussen het hui­dige en het toekomstige programma beet staat uit de invoering van een algemene inleiding die in de periode tot kerst gegeven zal worden. Het is op dit punt waar de studenten de grootste strijd hebben moe ten voeren Al sinds jaren werd door de propedeuse studenten kritiek geuit op het eenzij­dige ~doch versnipperde karakter van de 'propedeusestudie en werd meer aandacht gevraagd voor een geinterpreteerde be­handeling van de geschiedenis van het ekonomisch denken en de methodologie van de ekonomische wetenschap. Tijdens de herstruktureringsdiscussies is omen het idee van een geintegreerde algemene inleiding ontstaan dat aan deze problemen het hoofd zoU moeten bieden. En ••• hat idee werd overgenomen door de fakul teitsraad. Het zal nu zaal< zijn ervoor te zorgen dat bij de vaststel­ling van hat nieuwe programma vast ge­houden wordt aan de in het herstruktu­reringsrapport vast gelegde uitgangs­punten.

kandidaats Eveneens in de hersfruktureringsdiskus­sie is gevIeken dat zowel onder studen­ten als onder docenten de ~oodzaak wordt onderken~ omde kandidaatsblok~en am te zetten van trimester in semesterblokken formeel bestaat er geen verplichting om de veranderingen in het kandidaats in het kader van de herstrukturerlng

in te voeren,voor het studiejaar 79/80 De Aktiegroep is echter van mening dat nu door iedereen de noodzaak van der­gelijke semesterblokken is onderken~, er geen enkel argument bestaat mm met de invoering daarvan nag langer te wach­ten.De in het herstruktu,r,eringsrapport genoemde bezwaren tegen de trimester­blokken:te weinig tijd voor begeleiding te weinig mogelijkheid voor, aktualisering , van de stud1e,worden op dit moment reeds ' zeer sterk gevoeld en nililt pas in 197,9 9

\

Ben Sandera ia Damena de AktieGroep Ekonomen (AGE of Aktiegroep) lid van het Dagelijks Bestuur van de Fakulteit. Samen met de Heer Ver­burg en de Beer Koenders draagt hij zorg voor de bestuurlijke gang van zaken aan de Fakulteit. Tevens bereiden ze de Fakulteita­vergaderingen voor. In deze kwaliteiten schrijft Ben Sanders de vaste rubriek:·

" de" Het enige, argumen wat tegen ~nvoering van semesterblokken per 78/79 ingebracht zou kunnen worden,is dat wannear we van Pais te horen krijgen dat de ekono­miestudie tach best in 4 jaren zo~ kun­nen,we dan 2jaar achter elkaar het kan­dideatsprogramma's zouden moeten veran­deren.Wanneer we echter in het herstruk­tureringsrapport leren ,"In de fakulteit wordt het huidige programma beschouwd als een minimum programma.Schrappen

in dit programma wordt onverantwoord geacht" .,dan betekent dit dat we voor Jo'n 5-jarig programma zullen moeten knokken.E~n van de mogelijkheden daar­tie is het' zo snel mogelijk invoeren van semesterblokken.Aan Pais is dan de beslissing am het door de gehele fakul­teit noodzakelijk geachte programma Dit ' is inmiddels tot stand gekomen) weer af te schaffen.

klapstuk In de vorige \I Rand uit de raad" is ui t­voerig mmgegaan op het punt van studen­ten in de vakgroepen,dat al enige fa­kulteitsraaen lang het klapstuk van de agends vormt.Nog steeds is hierover geen beslissing gevallen.Waarschijnlijk zal dat gebeuren in de fakul teitsraad van 30 jan.a.s.Veel meer informatie dan in het vorige stuk stand kan ik dus niet gaven.Behalve dan dit,dat als straks door krachtig optreden van de Aktiegroep de fakulteitsraad een besluit neemt,dat rJlIi Ie invIoed van studente,n in de vakgroepen mogelijk zal maken,er mensen zu~len zijn die,zich verschui­lend achter het argument van rechtsze­kerheid,niet zullen schromen am dat besluit via gerechtelijke procedures terug te draaien.En hoe gerechteiijke

procedures misbruik t kunnen worden, !l-gen gerechtvaardigae eisen van grote groepen mensen/ hebben ,we kunnen mee­maken met de stakingen ' voor vo+ledige uitbetaling van de prijscompen&atie van vorig jaar februari. Dit soort methodes zal dan ook volsrtekt ootoereikend zijn am de Aktiegroep af te houden van' haar strijd voor de demo­cratisering van de vakgroepen.Want als er straks in de vakgroepen gepraat gaat worden over de nieuwe studieprogramma's moet er m~t ons en niet over ons gedis­cussieerd .worden.

Ben Sanders.

17

EEN BRIEF UIT SRI LANKA Colombo, ,19.12.1977

( .... ) Al snel na de verkiezingen zijn de zaken slechter geworden.

( .... ) Gewe l ddadigheden 'braken uit van de verkiezingen. Er is geprobeerd om deze

gewelddadigheden voor te stellen als een komplot van "teleurgestelde oppo­

sitionele elementen". Ik vind dit belachelijk. In bepaalde gebieden, zul·

len zeker SLFP-elementen erg aktief betrokken zijn geweeat bij de ongere­

geldheden, maar over het algemeen was de' SLFP zo in de war gebracht door

de verkiezingsnederlaag en waren SLFP-supporters zo geterroriseerd door

de UNP-mansch'appen dat ze niet in de positie verkeerden om een, het hele

land omvattende, aanval van deze aard uit te voeren. De hele situatie nu

is erg gekompliceerd, maar ik zie het als onvermijdelijk voortvloeiend uit

de gewelddadigheden van na de verkiezingen (waartegen de regering niet

optrad). Er werden diverse provocerende uitspraken gedaan door de seperatis­

tische TULF, en daarbij nog eens de provocerende uitdaging van de Prime

Minister Jayewardene: "Als u strijd wilt, zullen we u strijd geven, als u

vrede wilt laten we dan vrede hebben". In een atmosfeer waar repressie al

de vrije loop was gelaten, kwamen deze rassenrellen (communals) tot uit­

barsting. De politie keek in feite werkeloos toe hoe mensen en bezittingen

werden . aangevallen. Er was een buitengewone schi~ofrenie in het land. ( ••• )

Een aanta l van ons re'ageerden met he t opzetten van Burger Comitees voo~ Nationale Harmonie, de eerste bui t en-parlementaire rea ktie op de gruwelijkheden. We waren een gemel­leerd gezel scha p van katholieken en protesta-nte priesters, oudere prominente inwoners, een aanta l Marxisten etc. De traditionele l inkse partijen zwegen vreemd ge­noeg gedurende een aanta l dagen met be trekking tot deze zaak. In feite verd_enen een aantal leiders van beide partijen tiit het land, naar Groot Britannia en Joegoslavie. De LSSP-kranten open de met grote kop­pen en kartoons die erop gericht Ie ken te zijn om de -moeilijkheden aan te wakkeren i.p.v. te kalmeren. Deze partijen zijn gedurende lange tijd erg ter~ghoudend gewe est met be trekking tot het nationale vraag­stu (het raciale probleem, pdv). En nu ten tijde van crisis gaven ze gedurende lange tijd niet eens lei­ding aan hun eigen vakbonden tegen de rellen.

universiteit We zijn erg druk gedurende deze da­gen, we proberen buurtgroepen op te zetten om de straten te beschermen, ontmoeten diverse mensen en organi­saties om openlijk stelling te ne­men tegen rascisme (voornemelijk van de Singalesen), hulpverlenen ' in de vluchtelingenkampen etc. ( •• )

In het begin van de rassenrellen werden de 'Singalese studenten op de JaCCna-universiteit (in het noorden, pdv) voor hun veiligheid naar het zuiden gebracht en ook docent en werden geevacueerd. ( ••• ) Tijdsns het hoogtepunt van de moei-

18

Jaffna

lijkheden, rond 26 augustus, is de campus gesloten geweest vanwege de onzekere situatie.( •••• ) Er is al zoveel angst aan de universiteit dat de mensen protesten gestaakt hebben omdat het risiko ta groot is. < ... )

ontslagen Veel armere mansen, met familie, z1Jn ontslagen, overgeplastst naar plaat­sen verweg etc. Je zal zeggen dat fascisme verwag lijkt voor mensen die leven zoals wij -ik begrijp dat niet helemaai, maar alhoewel we nog geen fascisme h~bben van het Hitler­type, hebben we bepaald wel ' een fas-

Ean jaar geleden bezocht sen groep studenten Sri Lanka (Ceylon) in het kader van een studiereis ge­organisaerd door de SEF. Sri Lanka is een koncentratieland met betrek­king tot de Nederlandse ontwikke­lingshulp. Deze hulp werd vorige maand extra vsrhoogd door ex-minis­ter Pronk. Voor en na deze reis besteedda ROSTRA sen aantal arti­kelen aan Sri Lanka. Toen ons een briaf werd voorgelegd waarin een aantal aktuele gebeurtenissen in Sri Lanka worden beschreven hebben we besloten hieruit een aantal re­levante passages te publiceren. Mede omdat de berichtgeving uit Sri Lanka bijzonder schaars is an ar zich nogal belangwekkende ver­anderingen voordoen. Allerserst heeft er een wisseling van de regering plaatsgevonden. Een koalitie van socialisten (SLFP) en kommunisten (CP) maakte plaats voor een rechtse (UNP) regering. Twee andere partijen van belang in Sri Lanka zijn de radikalen (LSSP) en de Tamil-partij (TULF). Een distriktenstelsel bij de ver­kiezingen heeft ertoe geleid dat linkse en rechtse regeringen elkaar hebben afgewisseld. lets wat ge­paard gaat met polarisatie die nu ook deels de oorzaak is van de onlusten zoals die zieh nu voor­doen. In Sri Lanka zijn twee bevolkings­groepen: Tamils an Singalesan, een gedeelte van de eerste groep werkt op de plantages en voor een ander gedeelte wonen ze in overwe­gende mate in het noorden. Beide bevolkingsgroepen zijn nogal tegen elkaar opgezet en een gedeelta van de onlusten zijn middels deze ra­eiala spanning tot stand gekoman. Begrijpelijk ia hopelijk dat we de namen van geadresseeerde ,en afzender niet publiceren, evenala een aantal persoonlijke passages uit de brief: ( •••• ).

PdV

ciama met een sluipend karaktar, an op een dag zullen we ontdekken dat we net zo zijn als 6&n van da Latijns­Amerikaanse Republieken. Nu al ' blijkt de zogenaamda restauratie van de de­mokratie een farce te zijn. Veel rachten en sociale voorzieningen zijn ons afgenomen; eerder gewonnen door harde strijd van de mensen. Ze zijn van plan om een nieuwe Interne Vei­ligheidswet in te voeren, gebaseerd op die uit Singapore <waarbij een persoon in arrest genomen kan worden gedurende 30 dagen zonder 'rechter­lijke uitspraak).

industrie , Lokale industrie {alhoewel nog klein) zal mislukken onder de nieuwe buiten­landse investeringswet en de nieuwe import- en exportbepalingen. Politieke demonstraties zijn verboden en politie die het in hun gebie~ toch

vervolg op pag. 19

vervolg van pag. 18

toestaan, worden tercht gewezen. De koeten- ",oan levensonderhoud vlie-gen omhoog en er zijn aanwijzingen dat het nog erger zalwordoen. De mensen geloofden dat ze 8 pound C1 pound = + 0,5 kg) vrij ranteoen graan zou­den krijgen van de UNP. Nu is bijna iedereen alles afgenomen, zelfs de 4 Ibs die ze kregen. Hat euikerrant­soen ie ook afgeschaft. Dat is OK voor de midden klasee, maar voor vele anderen is het verschrikkelijk. De 0

Prime Minister ie een steeds machti­ger President aan het worden en de grondwet wordt zodanig veranderd dat zelfs als een SLFP regering terug zou komen, er nog steeds een UNP-pre­sident zal zi j n.C ••• )

imperialisme De SLFP heeft een aantal progressieve dingen gedaan, ondanke de knoeierijen en korruptie waara an ze schuldig zijn. De UNP verkoopt ons geheel uit aan het imperialisme -we zien zich da­gelijks nieuwe vernederingen die ons land worden aangedaan, zich op­stapelen, nieuwe vormen van afhanke­lijkheid, van armoede, onderdanig­heid. Noodlot treft het land. Oppo­sitie wordt langzamerhand vernie­tigd. Terwijl er een grote schijn is van redelijkheid en demokratie is de situatie feitelijk repres­siever dan ooit. Het is min of meer een strafbaar feit om de regering te bekritiseren. C ••• )

"WIE NIET KAN

De Rupee zweeft nu en de lVisselkoers ie ongeveer Rs.30 voor een £; dat betekent dat boeken en medicijnen twee keer zo duur zijn ale voorheen. Het ie voor ons onmogelijk aan het worden om nog iets anders dan eten te kopen en voor vele anderen ligt het voedselpakket op semi-verhonge­ringsnivo. Buitenlanders betalen Rs. 1000 en meer aan huur voor hui­zen, zelfe de midden klasse hier die ongeveer zoveel verdienen per maand, zijn niet in staat om hier mee te konkurreren.

Wat ziekenhuisvoorzieningen betreft, zijn de zaken ook niet erg hoopge­vend. Private praktijken zijn weer opgericht door overheidsartsen, al­hoewel verondersteld wordt dat ze

vezele van de kokosnoot

daar werken buiten hun normale diensturen, verdwijnen velen van hen en laten het werk voor hun assisten­ten. ( •••• ).

Incidenteel importeren we nu uien van jullie. Ze worden verkocht vaor Re. 2.80 per pound Cblijkbaar ver­kopen jullie ze aan ons voor Rs. 1 per lb.). Onze eigen uien uit Jaffna kosten Re. 8 per Ib op dit moment. Je kan dUB vaorspellen dat we spoedig zulle stoppen ze te ver­bouwen en afhankelijk zullen zijn van importen. Dit zal waarschijnlijk bij meer goederen gebeuren zodat we voldoen aan de IMF-verlangens voar aIle ontwikkelingslanden Cafhankelijk blijven ten koste van alles). C .... )

Dat is een van de vele krasse en unieke uitspra­ken, die zijn vastgelegd in het document: Onder­nemen in de jaren tachtig.

Ruim twintig topeconomen en top bestuurders werpen een blik op onze economie in de jaren tachtig. In een heldere zeer begrijpelijke taa!.

Het Economisch Dagblad bundelde interviews en opstellen in een boekwerk, dat tegen de bijzonder lage prijs van f 8,50 kan worden aangeboden. "Ondernemen in de jaren tachtig" is aileen ver­krll9baar door storting/overschrijving t.n.v. Econo­misch Dagblad, Giro 2309400 Den Haag.

HERVERDElEN GOOIT ZIJN EIGEN GlAZEN IN" Economisch Dagblad

19

brink an's boek'handel

Jodenbreestraat 23 kamer 2386 Amsterdam Tel.: 020 - 5254024

The book p r ovides both aD explanation of inflation whi c h bas been bedevilled economic policy in the West since the end of world war II 8.lld a new micro-economic theory to purge Keynesian models of the Walrasian str ain derived trom Marsc hall's principles .

Cambridge UP 1977 pri j s ca. f 51,30

~!!8!_~!!!~!!!!_:_~!~!~!!:=_~~_:~~~~!!!!:'_F::~~~:'!!~~ This book comes back into prominence once again - no't only as a continuation of the earlier works of the classical e c onomists, but also 8a a critique or the prelevant poei tiona of marginal economic

theory . -Columbia studies, 19?7 prije ca. J 55,35

~!~~:.!~!!! -!~-!!:~!~!!~:.~ Oi t boekje, eamengesteld door de landeli jke samen. arking econoillisten 1

bevat de c ongrf:lspapers van de landeli j ke ecoDomiatendag gehouden op 3 september 1977. Aspecten van het bedrijfsleven wo r den bebandeld door Drs . R. LUbbers ; aspecteo van de o..,erbeid door Dr. C. Koopman; a s pecten van de vakbeweging door prof . drs . H. tel' Heide i en nag eens aspec ten van de overheid door Pro t. dr . R. Bannink. Ret boekje wordt atg8slo t en met een uitgebrelde s a menvatting van de paneldiscus s ie met prof. dr . A. . 'i¥a ttel als leider.

Meulenh.ott educatief 1977 , prije f 10 ,--

~!_~~~~!~I!~~~!~L:_!~!~!:l_~!_!~~!!~~!~!:!£! This book i s not a pure mathematics, dre ssed up . i th a few economic names fo r the variables. but an effort to i n troduce 1 to a large nU.llber of ecoDomiets, tools, which . ill be ot va lue to theD! in the practical busipes8 of their subject. It deserves a wide welc Ome .

Hac Millan 1977 prija ca. f 40 , 80

~~~!!:!_~~!~I!~~_:_!~!_!!!~!!:~!!~!!~!_~~~!~~!::L!;I!!!!!!_!2~~:!2~ "Robert Sol olllon otters us a fascinating account o f i nternatiODa l mone tary developments o ve r the ~a.t two decades-personal. l"t illll of aDalytical insights lind wi sdo ... His chronicle should be requuired reading for students of the subjects tor years to come. 1I (R.Cooper) .

Harper &- Ro. 1977 prije ca. J 61,90

EKONOMIE

GEOGRAFIE

PLANOLOGIE

SOCIOLOG IE