11 Split-Brain M

SPLITSPLIT--BRAIN BRAIN --

--KOMISUROTOMIA I JEJ KONSEKWENCJEKOMISUROTOMIA I JEJ KONSEKWENCJE

Magdalena Magdalena SendereckaSenderecka

Instytut Psychologii UJInstytut Psychologii UJ

Zakład PsychofizjologiiZakład Psychofizjologii

SPOIDŁA MÓZGUSPOIDŁA MÓZGU

Spoidło Spoidło –– wiązka włókien nerwowych łączących okolice lewej wiązka włókien nerwowych łączących okolice lewej półkuli z odpowiadającymi im okolicami półkuli prawejpółkuli z odpowiadającymi im okolicami półkuli prawej

Spoidła korowe:Spoidła korowe:

•• Spoidło wielkie (ciało modzelowate, łac. Spoidło wielkie (ciało modzelowate, łac. corpuscorpus callosumcallosum), ), czyli ok. 200 milionów włókien nerwowychczyli ok. 200 milionów włókien nerwowych

•• Spoidło przednieSpoidło przednie

•• Spoidło Spoidło hipokampahipokampa


Spoidła podkorowe:Spoidła podkorowe:

•• Spoidło tylneSpoidło tylne

•• Spoidło uzdeczekSpoidło uzdeczek

•• Spoidło wzgórków Spoidło wzgórków czworaczychczworaczych


SPOIDŁO WIELKIE A EPILEPSJA SPOIDŁO WIELKIE A EPILEPSJA –– PIERWSZE OBSERWACJEPIERWSZE OBSERWACJE

-- I połowa XX w. I połowa XX w. –– obserwacja skutków uszkodzenia spoidła obserwacja skutków uszkodzenia spoidła wielkiego, spowodowanego guzem lub innym procesem wielkiego, spowodowanego guzem lub innym procesem chorobowymchorobowym

-- 1940 1940 –– wyniki eksperymentów wyniki eksperymentów EriksonaEriksona, przeprowadzonych , przeprowadzonych na małpachna małpach

-- wykonanie pierwszych operacji rozszczepienia mózgu małpwykonanie pierwszych operacji rozszczepienia mózgu małp

ROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLITROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLIT--BRAIN)BRAIN)

KalosotomiaKalosotomia –– chirurgiczne przecięcie spoidła wielkiego chirurgiczne przecięcie spoidła wielkiego (ang. (ang. callosotomycallosotomy, od , od corpuscorpus callosumcallosum))

KomisurotomiaKomisurotomia –– chirurgiczne przecięcie wszystkich połączeń chirurgiczne przecięcie wszystkich połączeń międzypółkulowychmiędzypółkulowych -- spoidła wielkiego, przedniego, spoidła wielkiego, przedniego, hipokampahipokampa (ang. (ang. commissurotomycommissurotomy, od , od commissurecommissure –– spoidło)spoidło)

ROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLITROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLIT--BRAIN) BRAIN) ––OBSERWACJE SKUTKÓW PIERWSZYCH OPERACJI OBSERWACJE SKUTKÓW PIERWSZYCH OPERACJI PRZEPROWADZONYCH NA PACJENTACH Z PADACZKĄPRZEPROWADZONYCH NA PACJENTACH Z PADACZKĄ

-- lata 40 XX w. lata 40 XX w. –– William William vanvan WagenenWagenen, neurochirurg z , neurochirurg z RochesterRochesterw stanie Nowy Jork, przeprowadza pierwsze operacje w stanie Nowy Jork, przeprowadza pierwsze operacje komisurotomiikomisurotomii u ludzi cierpiących na padaczkę typu grand u ludzi cierpiących na padaczkę typu grand malmal

-- rozszczepienie mózgu:rozszczepienie mózgu:

-- nie wywołuje zmian ani w ich zachowaniu, nie wywołuje zmian ani w ich zachowaniu, ani w zdolnościach percepcyjnoani w zdolnościach percepcyjno--motorycznych;motorycznych;

-- prowadzi jedynie do nieznacznej poprawy stanu zdrowiaprowadzi jedynie do nieznacznej poprawy stanu zdrowia

ROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLITROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLIT--BRAIN) BRAIN) ––

ROGER SPERRY I DOŚWIADCZENIA NA KOTACHROGER SPERRY I DOŚWIADCZENIA NA KOTACH

-- lata 50 XX w. lata 50 XX w. –– RogerRoger SperrySperry i jego doktorant i jego doktorant RonaldRonald MyersMyers z z CaliforniaCalifornia InstituteInstitute ofof TechnologyTechnologyprowadzą badania nad różnicowaniem prowadzą badania nad różnicowaniem wzrokowym (wzrokowym (discriminationdiscrimination tasktask) u kotów) u kotów

-- wyniki doprowadzają ich do wniosku, wyniki doprowadzają ich do wniosku, iż przecięcie spoidła wielkiego uniemożliwia iż przecięcie spoidła wielkiego uniemożliwia przesłanie informacji z półkuli, która ją otrzymała, przesłanie informacji z półkuli, która ją otrzymała, do półkuli przeciwległejdo półkuli przeciwległej



Zasłonięte prawe okoZasłonięte prawe oko Zasłonięte prawe okoZasłonięte prawe oko

Przecięte skrzyżowanie Przecięte skrzyżowanie wzrokowewzrokowe

Zasłonięte prawe okoZasłonięte prawe oko

Przecięte skrzyżowanie Przecięte skrzyżowanie wzrokowe i spoidło wielkiewzrokowe i spoidło wielkie



-- przykładowe zadanie kota: nacisnąć dźwignię, gdy zobaczy koło, przykładowe zadanie kota: nacisnąć dźwignię, gdy zobaczy koło, nie naciskać, gdy zobaczy kwadratnie naciskać, gdy zobaczy kwadrat

-- 3 warunki w fazie uczenia:3 warunki w fazie uczenia:

1.1.


2.2.


Przecięte skrzyżowanie Przecięte skrzyżowanie wzrokowewzrokowe

3.3.


Przecięte skrzyżowanie Przecięte skrzyżowanie wzrokowe i spoidło wielkiewzrokowe i spoidło wielkie

Kot poprawnie wykonuje zadanieKot poprawnie wykonuje zadanie

-- odsłonięcie prawego oka, zasłonięcie lewegoodsłonięcie prawego oka, zasłonięcie lewego

Kot nie potrafi wykonać Kot nie potrafi wykonać zadania, proces uczenia zadania, proces uczenia rozpoczyna się na noworozpoczyna się na nowo


WZNOWIENIE OPERACJI NA PACJENTACH Z PADACZKĄWZNOWIENIE OPERACJI NA PACJENTACH Z PADACZKĄ

-- PhilipPhilip VogelVogel i i JosephJoseph BogenBogen, neurochirurdzy współpracujący , neurochirurdzy współpracujący z z CaliforniaCalifornia InstituteInstitute ofof TechnologyTechnology, decydują się na , decydują się na przeprowadzenie całkowitej przeprowadzenie całkowitej komisurotomiikomisurotomii u pacjentów u pacjentów z ciężkimi przypadkami epilepsji (seria kalifornijska)z ciężkimi przypadkami epilepsji (seria kalifornijska)

-- skutki zabiegów:skutki zabiegów:

-- zmniejszenie częstotliwości i nasilenia napadów zmniejszenie częstotliwości i nasilenia napadów padaczkowych;padaczkowych;

-- brak widocznych zmian w osobowości, inteligencji brak widocznych zmian w osobowości, inteligencji oraz w zachowaniu pacjentóworaz w zachowaniu pacjentów

ROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLITROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLIT--BRAIN) BRAIN) –– SKUTKI OPERACJISKUTKI OPERACJI

ZACHOWANIEZACHOWANIE

-- Skutki obserwowane bezpośrednio po operacji:Skutki obserwowane bezpośrednio po operacji:

-- szok wywołany rozległą operacją mózgu,szok wywołany rozległą operacją mózgu,

-- przejściowa utrata mowy,przejściowa utrata mowy,

-- wycofujący się lewostronny paraliż,wycofujący się lewostronny paraliż,

-- ostry zespół ostry zespół dyskoneksjidyskoneksji (ang. (ang. acuteacute disconnection disconnection syndromesyndrome), inaczej zespół obcej ręki ), inaczej zespół obcej ręki –– konkurencyjne konkurencyjne ruchy pomiędzy prawą i lewą ręką, ustępujące w ciągu ruchy pomiędzy prawą i lewą ręką, ustępujące w ciągu kilku tygodnikilku tygodni


ZACHOWANIEZACHOWANIE

-- Długotrwałe skutki operacji ujawniające się u niektórych Długotrwałe skutki operacji ujawniające się u niektórych pacjentów:pacjentów:

-- trudności z kojarzeniem imienia z twarzą,trudności z kojarzeniem imienia z twarzą,

-- brak marzeń sennych,brak marzeń sennych,

-- zaburzenia pamięci (w przypadku przecięcia spoidła zaburzenia pamięci (w przypadku przecięcia spoidła hipokampahipokampa))

SKRZYŻOWANIE DRÓG WZROKOWYCHSKRZYŻOWANIE DRÓG WZROKOWYCH


Pacjent potrafi podać nazwę Pacjent potrafi podać nazwę przedmiotu prezentowanego przedmiotu prezentowanego do półkuli lewejdo półkuli lewej

Pacjent nie potrafi podać nazwy przedmiotu Pacjent nie potrafi podać nazwy przedmiotu prezentowanego do półkuli prawej, prezentowanego do półkuli prawej, ale jest w stanie wybrać go spośród innych ale jest w stanie wybrać go spośród innych obiektów przy pomocy lewej ręki.obiektów przy pomocy lewej ręki.

Czas prezentacji bodźców wynosi 100Czas prezentacji bodźców wynosi 100--200 200 msms..

LATERALNA LATERALNA PREZENTACJA PREZENTACJA BODŹCÓWBODŹCÓW

ROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLITROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLIT--BRAIN) BRAIN)

1. ŚWIADOMOŚĆ1. ŚWIADOMOŚĆWyniki badańWyniki badańPrzeprowadzonychPrzeprowadzonychna pacjencie P.S. na pacjencie P.S. ((LeDouxLeDoux, , WilsonWilson, , GazzanigaGazzaniga; 1977); 1977)


1. ŚWIADOMOŚĆ1. ŚWIADOMOŚĆWyniki badań przeprowadzonych na pacjencie P.S. Wyniki badań przeprowadzonych na pacjencie P.S. ((LeDouxLeDoux, , WilsonWilson, , GazzanigaGazzaniga; 1977); 1977)-- niezależny system wyznaczania celów, ustanawiania priorytetów niezależny system wyznaczania celów, ustanawiania priorytetów i wartościowania zdarzeń w lewej i prawej półkulii wartościowania zdarzeń w lewej i prawej półkuli

-- przykłady pytań zadawanych pacjentowi:przykłady pytań zadawanych pacjentowi:1. Kim chciałbyś być?1. Kim chciałbyś być?2. Jak bardzo lubisz... ?2. Jak bardzo lubisz... ?

-- sposób udzielania odpowiedzi:sposób udzielania odpowiedzi:Ad. 1. werbalny (półkula lewa) Ad. 1. werbalny (półkula lewa) vsvs układanie liter układanie liter Scrabble Scrabble (półkula prawa)(półkula prawa)Ad. 2 wartościowanie na skali 1Ad. 2 wartościowanie na skali 1--5 (15 (1--bardzo lubię, 5bardzo lubię, 5--bardzo bardzo nie lubię)nie lubię)


1. ŚWIADOMOŚĆ1. ŚWIADOMOŚĆWyniki badań przeprowadzonych na pacjencie P.S. Wyniki badań przeprowadzonych na pacjencie P.S. ((LeDouxLeDoux, , WilsonWilson, , GazzanigaGazzaniga; 1977) c.d.; 1977) c.d.

Odpowiedzi półkuli lewejOdpowiedzi półkuli lewej Odpowiedzi półkuli prawejOdpowiedzi półkuli prawej

Kim chciałbyś być? Jaką pracę byś wybrał?Kim chciałbyś być? Jaką pracę byś wybrał?

-- kreślarzemkreślarzem -- wyścigi samochodówwyścigi samochodów

Jak bardzo lubisz... ?Jak bardzo lubisz... ?

-- wartościowania bliższe wartościowania bliższe negatywnego końca skali negatywnego końca skali (bardzo nie lubię)(bardzo nie lubię)

-- wartościowania bliższe wartościowania bliższe pozytywnego końca skali pozytywnego końca skali (bardzo lubię)(bardzo lubię)


1. ŚWIADOMOŚĆ1. ŚWIADOMOŚĆ

((CooneyCooney i i GazzanigaGazzaniga, 2003), 2003)


1. ŚWIADOMOŚĆ1. ŚWIADOMOŚĆ

((CooneyCooney i i GazzanigaGazzaniga, 2003), 2003)


2. FUNKCJE JĘZYKOWE2. FUNKCJE JĘZYKOWE

Wyniki badańWyniki badań

-- kontrolowanie funkcji mowy (ekspresja) przez półkulę lewąkontrolowanie funkcji mowy (ekspresja) przez półkulę lewą

-- umiejętności gramatyczne prawej półkuli porównywalne umiejętności gramatyczne prawej półkuli porównywalne z kompetencjami językowymi pięcioletniego dzieckaz kompetencjami językowymi pięcioletniego dziecka

-- prawa półkula analizuje głównie niewerbalne cechy bodźców prawa półkula analizuje głównie niewerbalne cechy bodźców werbalnych np. kształt litery, cechy graficzne pismawerbalnych np. kształt litery, cechy graficzne pisma


3. FUNKCJE WZROKOWO3. FUNKCJE WZROKOWO--PRZESTRZENNEPRZESTRZENNE

Zadanie konstrukcyjne Zadanie konstrukcyjne –– przewaga półkuli prawejprzewaga półkuli prawej


3. FUNKCJE WZROKOWO3. FUNKCJE WZROKOWO--PRZESTRZENNEPRZESTRZENNE

Zadanie rysunkowe Zadanie rysunkowe –– przewaga półkuli prawejprzewaga półkuli prawej

Lewa rękaLewa ręka Prawa rękaPrawa ręka

Przed operacjąPrzed operacją

Po operacjiPo operacji


3. FUNKCJE WZROKOWO3. FUNKCJE WZROKOWO--PRZESTRZENNEPRZESTRZENNEZadanie rysunkowe Zadanie rysunkowe –– przetwarzanie holistyczne w półkuli prawej,przetwarzanie holistyczne w półkuli prawej,przetwarzanie analityczne w półkuli lewejprzetwarzanie analityczne w półkuli lewej

ROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLITROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLIT--BRAIN)BRAIN)

ŹRÓDŁA ASYMETRII FUNKCJONALNEJ MÓZGU ŹRÓDŁA ASYMETRII FUNKCJONALNEJ MÓZGU

–– DWIE KONCEPCJEDWIE KONCEPCJE

-- różnice funkcjonalne między półkulami są konsekwencją różnice funkcjonalne między półkulami są konsekwencją ich zróżnicowanego udziału w procesach językowychich zróżnicowanego udziału w procesach językowych

-- kryteria czasowokryteria czasowo--sekwencyjne i przestrzennesekwencyjne i przestrzenne

-- różnice te są wyrazem bardziej podstawowej różnice te są wyrazem bardziej podstawowej specjalizacji w zakresie funkcji poznawczych (specjalizacji w zakresie funkcji poznawczych (GoldsteinGoldstein))

-- kryteria analityczne i holistycznekryteria analityczne i holistyczne

ROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLITROZSZCZEPIENIE MÓZGU (SPLIT--BRAIN) BRAIN) ––NAGRODA NOBLA 1981NAGRODA NOBLA 1981

11 Split-Brain M

Documents