10. hafta hakedişw3.balikesir.edu.tr/~ekaraman/santiye1_2017/10.Hafta.pdf · 2016-01-02 · metraj miktarından çıkartılmak suretiyle, o dönemdeki hesaplamaya esas miktar bulunmuş

02.01.2016

1

HAKEDİŞ NEDİR ?

TANIMI:Bir yüklenici yapacağı inşaatı belirli bir fiyat üzerinden gerçekleştirmektedir.İnşaat işleri uzun süre ve fazla para gerektirir.İnşaat bedeli olan paranın tamamının işin başında ya da bitiminde verilmesi çeşitli sakıncalar doğurur.Bu nedenle, ödemelerin inşaat süresince işler yapıldıkça belirli aralıklarla yapılması daha mantıklı ve güvenilir olmaktadır.

Yüklenicinin, yapmış olduğu işler karşılığı olarak aldığı paraya “hakediş” veya “istihkak” denir.

02.01.2016

2

Geçici Hakediş:İşin geçici kabulünden önce yapılan tüm hakedişler için kullanılan tanımlamadır. Ara hakediş de denilmektedir. 

1. ara hakediş, 

2. ara hakediş,… geçici hakedişlerdir.

Kesin Hakediş:İşin geçici kabulünden sonra gerçekleştirilen hakediştir. Bu hakedişle birlikte, işveren tarafından yükleniciye olan tüm ödeme işlemleri son bulmuş olur.

İki hakediş arasında geçen süreye “hakediş aralığı” veya “hakediş süresi”, her hakediş süresi sonunda yapılan ödemeye de; “Hakediş Tutarı” denilmektedir. Hakedişsüresi genelde 1 ay olmakla birlikte bu süre, hazırlanan sözleşmede belirtildiği gibidir.

Her bir hakediş ödemesi düzenlenmek zorunda olan belgeler grubuna “hakediş raporu” denir.

Günümüzde hakedişler çok çeşitli bilgisayar programları yardımıyla hazırlanmaktadır.

02.01.2016

3

Hakedişin önemi 

Yapılmakta olan bir inşaatın bedelinin en baştan ödenmesi, işveren açısından işlerin aksamasına sebep olabilir. Çünkü iyi niyetli olmayan bir yüklenici bu durumu istismar edebilir, parayı aldığı için işi geciktirebilir. 

Ödemenin tamamının ya da büyük bölümünün inşaat tesliminde yapılacak olması ise, yüklenici açısından sakıncalar oluşturur. Yüklenicinin işverenden hiç para almadan, kendi parası ile inşaatı sürdürmesi çoğu zaman mümkün olamaz.

Bu nedenlerden ötürü, her iki tarafın olası mağduriyetlerini önlemek amacıyla hakediş esasına dayanarak ödemelerin yapılması en akılcı çözümdür. Ortalama bir ay içinde gerçekleştirilen işlerin tespit edilerek bunların ödemesinin yapılması en adil yol olarak karşımıza çıkmaktadır.

HAKEDİŞİ KİMLER KULLANIRGenel Bütçeye Dahil Daireler

Katma Bütçeli İdareler

Özel İdareler

Belediyeler 

Müteahhitler

İnş. Mak. Elek. Mühendisleri

Mimarlar

02.01.2016

4

Hakediş Çeşitleri Hak edişler, o iş için yapılan ihalenin çeşidine göre şekillenmektedir. Yani o inşaat hangi tür ihale sonucu verilmişse, hakediş çeşidi de buna göre belirlenmiş olur. Bu esasa dayanarak, hak edişleri aşağıdaki gibi çeşitlendirebiliriz:

Birim Fiyat Usulü İhalelerde HakedişSabit birim fiyatlı ihalelerde hakedişDeğişeken birim fiyatlı ihalelerde hakediş

Anahtar teslimi usulü ihalelerde hakedişMaliyet+kar usulü ihalelerde hakediş Kamuya ait inşaatlarda hakediş

Anahtar teslimi usulü ihalelerde hakedişToplam bedel üzerinden teklif birim fiyat usulü          

sözleşmelerde hakediş

Hakediş esasları

Hak edişler hazırlanırken hatasız olmak zorundadır. Günümüzde tüm hak edişlerin bilgisayar programları yardımıyla hazırlanıyor olması, oluşacak maddi hataları asgari düzeye indirmektedir. Ancak her hak edişin türüne göre dikkat edilmesi gereken özellikler olduğu unutulmamalıdır. Bu özellikler “Hak edişlerin Hazırlanması” konu başlığı altında sizlere verilecektir.

02.01.2016

5

Hak edişlerin Hazırlanması 

1‐)Birim Fiyat Usulü İhalelerde Hak Ediş

Birim fiyat usulü ihalelerde yapılacak inşaatın bedeli, belirlenmiş olan birim fiyatlara göre hesaplanır. Ödemeler de bu esasa dayanarak gerçekleştirilir.

Örneğin bir hak ediş döneminde yapılan işlerin miktarı: A, B, C, D, E ve bu işlerin sözleşme ile kabul edilen birim fiyatları da: a, b, c, d, e olsun. Bu durumda:

Hakediş tutarı=A.a+B.b+C.c+D.d+E.e

Birim fiyat usulü ihalelerde hakediş hazırlanmasında tüm girdiler (beton, taşıma,işçilik vb.) ayrı ayrı dikkate alınarak hesap edilir. Önemli bir diğer husus da; inşaat süresince birim fiyatların sabit veya değişken olmasıdır.

1.a‐)SABİT BİRİM FİYATLI İHALELERDE HAK EDİŞ

Bu tür ihalelerde birim fiyatların işin başından sonuna kadar sabit olacağı öngörülmektedir. Her hakediş, kendi hak ediş süresince yapılan işlerin tutarını kapsar.

Ancak, özellikle pek çok farklı işin değişik düzeylerde devam ettiği inşatta, sadece o dönem yapılan işleri belirlemek oldukça güçtür. Bu sebeple, böyle ihale edilmiş işlerde hakediş hesaplanırken; her defasında son hakedişe kadar yapılan işlerin tümü belirlenip, bir önceki hakediş tutarı çıkarılır. Böylece son hakediş tutarı belirlenmiş olur. Birim fiyatlar değişmediğinden, her hakediş bedeli kendi süresince yapılan işlerin karşılığı olmaktadır.

H:düzenlenen hak ediş

h: yükleniciye ödenecek hake ediş bedeli

h1= H1

h2=H2‐H1

h3=H3‐H2

h4=H4‐H3

02.01.2016

6

1.Hakediş bedeli 22229,25yükleniciye ödenecek 2. hakediş bedeli 26339,65‐22229,25=4110,40  olur.

02.01.2016

7

1.b‐)Değişken Birim Fiyatlı İhalelerde HakedişBu tür ihalelerde birim fiyatların belirli aralıklarla 

değişime uğraması dikkate alınır.Birim fiyatların hangi aralıklarda ve ne düzeyde değişeceği işin sözleşmesinde yer alır.

Böyle hazırlanacak hakedişlerde, her hakediş süresinde geçerli olan birim fiyatlar dikkate alınarak hesaplamalar yapılır. Bu nedenle de, her hakediş döneminde yapılan iş miktarlarının çok hassas olarak belirlenmesi gerekir. Örneğin devam etmekte olan tuğla duvarlar işi, bir sonraki hakediş döneminde de var olacaktır. O halde, mevcut hakedişe esas olacak tuğla duvar miktarını inşaat alanında hassas olarak ölçüp belirlemek, olası mağduriyetleri önleyecektir.

Bir başka çözüm ise, o işe ait yapılan imalatın tamamı ölçülür. Şu anki imalat, bir önceki hakedişte belirtilen metraj miktarından çıkartılmak suretiyle, o dönemdeki hesaplamaya esas miktar bulunmuş olur.

2‐)Anahtar Teslim Usulü İhalelerde hak ediş

Bu ihalelerde yapının toplam bedeli üzerinden anlaşma yapılmaktadır. Hakediş aralıkları ise, işin gerçekleşme düzeyine göre belirlenmektedir. Her iş aşamasında ödenecek hakediş bedeli, işin keşif bedelinin belirli bir yüzdesi olarak öngörülmektedir. Hakedişin düzenleneceği iş aşamaları ve de her bir aşamada, keşif bedelinin yüzde kaçının ödeneceği işin sözleşmesinde belirlenmiştir.

02.01.2016

8

hakediş ödemesi = sözleşmebedeli x hakedişmiktarı(%)

Sıra no:

Hakediş düzenlemesine esas olacak inşaat aşamaları Hakedişmiktarı(%)

1 Temel ve dolgu işlerinin yapılması, zemin kat betonunundökülmesi

20

2 Kaba yapının tamamlanması (Döşeme ve duvarlarıntamamlanması)

20

3 Çatının kaplama ve tenekecilik işleriyle tamamlanması 6

4 Döşeme kaplamalarının yapılması 25

5 Sıva, boya, badana işlerinin yapımı, bina içinin temizlenmesi 24

6 Bahçe duvarının örülmesi ve çevre düzenlenmesinin tamamlanması

5

3‐)Maliyet+Kar usulü ihalelerde hak edişBu tür hakedişlerde de tutarlar, iş aşamalarına göre belirlenir. Ancak 

hakediş tutarları,belirtilen aşamalara kadar yapılan işlerin maliyet bedeline, sözleşmede belirlenen kâr oranı eklenerek hesaplanır.

Örneğin hakediş aşamaları bir önceki tabloda verildiği gibi ve kar oranı %25 olan bir inşaat işinde hak ediş tutarını hesaplayacak olursak;

Öncelikle her iş aşamasında yapılan imalatın maliyet bedelinin ilgili belgelerden (fatura, serbest meslek makbuzu, irsaliye vb.) çıkartılması gerekir. Daha sonra, tespit edilen maliyet bedeline %25 kâr oranı ilave edilerek, hakediş tutarı bulunur. Burada dikkat edilecek konu, her iş aşamasının maliyetinin ayrı ayrı belirlenecek olmasıdır. Bunu sağlayabilmek için de, harcama belgelerinin gider kalemlerine göre mutlaka saklanması gerekir.

02.01.2016

9

İnş.aşaması

Maliyet kalemleri Fatura tarihi Fatura tutarı(tl)

1 çimento 15.05.2012 561,00

Kum‐çakıl 10.05.2012 324,00

İnşaat demiri 17.05.2012 1542,00

kereste 14.05.2012 300,00

Düz işçilik 22.05.2012 1000,00

usta 20.05.2012 1300,00

ekskavatör 24.05.2012 1252,00

betoniyer 16.05.2012 1000,00

taşıma 18.05.2012 120,00

Maliyet toplamı =7399,00

Eklenecek kar(7399*(%25) =1849,75

Hakediş tutarı 9248,75

HAKEDİŞLE İLGİLİ TANIMLAR İŞ; Bir anlaşma ile yapılacak yapım ve hizmetlerdir.

POZ( iş kalemi); Teknik, özel ve yapım şartları ile birim fiyat tarifleri bulunan ve anlaşmalarında bedeli gösterilen veya sonradan yeni fiyatı yapılan iş birimlerine denir.

RAYİÇ; Bayındırlık Bakanlığınca her yıl ait olduğu yıl içinde geçerli olan ve yayınlanan, idarelerin işlerinde ve ihalelerinde uymak zorunda oldukları malzeme, işçilik, makine fiyatları, katsayı ve baz fiyatlarıdır. (örneğin elle yapılacak kazı için kullanılacak işçilik ücretini belirler.)

02.01.2016

10

ANALİZ; Bir Birim Fiyatın Hesabına esas, içerisinde bulunan rayiç miktarlarını ve tutarlarını gösterir fiyat tablosudur.

ANLAŞMA YILI: Anlaşmanın kapsadığı işin keşfinin hazırlandığı ve dolayısıyla anlaşmanın imzalandığı yıl. (Yıl sonunda yapılan ihalelerde anlaşma yeni yılda imzalansa dahi keşfin hazırlandığı yılın birim fiyatları anlaşma yılıdır.)

ANLAŞMA YILI BİRİM FİYATLARI: Anlaşma yılı cinsinden birim fiyat tutarı.

UYGULAMA YILI : İşlerin gerçekleştirildiği yıl.

(1999 yılında anlaşması imzalanmış iş için, 1999 yılı bitene kadar yapılan işler anlaşma yılında yapılmıştır. 2000 yılında yapılan işler ise Uygulama Yılında yapılmıştır.)

UYGULAMA YILI BİRİM FİYATI : Uygulama yılına ait bedel.

FİYAT FARKI : Uygulama yılı içinde yapılan iş kalemlerinin tutarlarının anlaşma yılı tutarlarına göre farkıdır. Bu tutar anlaşma fiyatlarına ek olarak ödenir.

Örnek:

Anlaşma Yılı : 1998 Uygulama Yılı : 2000

Fiyat Farkı : [ Uyg.Yılı İş Miktarı x 2000 Birim Fiyatı]‐[ Uyg.Yılı İş Miktarı x 1998 Birim Fiyatı]

02.01.2016

11

MALZEME FİYAT FARKI : Birim Fiyatlara esas rayiçler 1 Ocak itibariyle tespit edilir. Yıl içerisinde İş’te kullanılan her türlü malzeme için meydana gelen artma ve eksilme miktarları birim fiyatlara ek olarak uygulanır. İşçilik 'i kapsamaz.

İHZARAT: İşte kullanılacak bir malzemenin idarenin onayıyla önceden alınıp, stoklanması işlemidir. (Örnek: Bina için gerekli 150 ton demir önceden alınarak hakedişe demir ihzaratı olarak girer. İmalat Yapıldıkça ihzarattaki (Stoktaki ) miktar azaltılır.)

KEŞİF: İhale Aşamasından Önce İdare tarafından yaptırılması düşünülen işin baştan sona bitirilmesi için, tespiti yapılan iş miktarlarının ve tutarlarının keşfin hazırlandığı yılın fiyatlarıyla toplamıdır.

II.KEŞİF: İşin ihaleye çıkılan keşif miktarlarıyla bitirilemeyeceği tespit edilirse, idarenin onayıyla işin bitmesi için gerekli miktarlar KEŞİF'e eklenir. Yeni Keşfin toplamı II.Keşif Olarak anılır. Keşif artışı birden çok kere yapılabilir. Ancak Yeni Keşfin Toplamı daima II.Keşif olarak anılır.

KEŞİF BEDELİ: İşin tamamı veya bir bölümü için hesaplanan tutarının, keşfin yapıldığı yılın fiyatlarıyla anılmasıdır.

ANLAŞMA BEDELİ: İhale alınırken idareye taahhüt edilen tenzilat düştükten sonraki işin net tutarıdır.

Anlaşma Bedeli = Keşif x (1‐Tenzilat)

%15 tenzilat için Anlaşma Bedeli = Keşif x (1‐0,15) =           Keşif x 0,85 'dir.

02.01.2016

12

Hesap başlıkları Genelde hakedişleri oluşturan hesap başlıklarını beş ana grupta toplayabiliriz:

a‐ İmalat tutarı: Hakediş süresince imal edilen işlerin toplam tutarını anlatır. Yani

(İmal miktarları x Birim fiyatlar)’ ın toplamına eşittir.b‐İhzarat tutarı: İhzarat, inşaatta kullanılmak üzere şantiyeye getirilip depolanan malzemelerdir. Hangi malzemeler için ihzarat bedeli ödeneceği, sözleşmede belirtilir.

c‐Taşıma (nakliye) tutarları: İmalat ve ihzarattakullanılacak malzemelerin şantiyeye getirilmesi ile oluşan harcama tutarlarıdır. Taşıma birim fiyatları bayındırlık işleri birim fiyat analizinden yararlanılarak çıkarılıp hesaplanmaktadır.

d‐ Fiyat farkları tutarı: Yapılan iş süresinin bir yılı geçtiği durumlarda, her takvim yılı içinde yapılan harcamaların bedeli, o yılın birim fiyatlarına göre ödenmektedir. Bu nedenle sözleşme yılını aşan işlerin, uygulandığı yıla ait fiyatlarla hesaplanan bedeli arasındaki farka “fiyat farkı” denir. Fiyat farkları hesaplanarak hakedişe yansıtılır. Ayrıca, bir takvim yılı içinde, fiyatı devletçe belirlenen bazı inşaat malzemelerinin fiyatlarında değişmeden dolayı oluşan farklar da hesaplanır. Bunlar hekedişe “bedel farkı” veya “malzeme fiyat farkı” adı altında yansıtılır.

e‐Diğer ilave ve kesinti tutarları: Vergiler, gecikme cezaları, avanslar gibi değişik kalemleri içerir

02.01.2016

13

Aşağıda bir inşaata ait bazı iş kalemlerinin hakediş miktarları verilmiştir. İkiara hakediş gerçekleştirilip, 15.10.2012 tarihinde kesin hakedişdüzenlenerek taahhüt işi sonlandırılmıştır. Hakedişlerdeki imalat miktarlarıkümülatif (bir önceki hakkediş ile toplamı) olarak verilmiştir. 2012 yılınailişkin birim fiyatlarını kullanarak her bir hakkediş tutarını hesaplayınız.

UYGULAMA

SıRA NO

POZ NO YAPıLAN İŞIN CINSI BIRIMI2012 YıLı

BIRIM FIYATı

1. HAKEDIŞ 01.06.2012

2. HAKEDIŞ 01.08.2012

KESİN HAKEDIŞ 15.10.2012

1 09.003/1 Kum yükleme boşaltma m3 9.50 TL 220 310 312

2 16.059/1ABasınç dayanım sınıfı c30/37 (bs 30) olan hazır beton dökülmesi (beton nakli dahil)

m3 125.06 TL 80 124 145

3 14.003El ile yumuşak küskülükkazılması

m3 15.44 TL 60 65 68

4 23.001/1 İnce demiri ton 2086.75 TL 12 22 27

5 23.002 Kalın demir ton 1920.00 TL 20 34 40

6 21.065 İş iskelesi duvar m3 3.88 TL 65 89 105

7 18.071/2Yatay delikli 19*19*13.5 cm .fabr.tuğlası ile duvar yapılması

m2 82.46 TL 885 1350 1550

8 16.057/1ABasınç dayanım sınıfı c16/20 (bs 16) olan hazır beton dökülmesi (beton nakli dahil)

m3 105.06 TL 25 32 38

9 26.072Her renkte karo fayansla duvar kaplaması yapımı

m2 32.29 TL - 250 850

10 26.062Yatay yüzeye her renkte karo fayansla kaplama yapma

m2 30.76 TL - 100 440

02.01.2016

14

Hakediş No :1. HakedişHakediş Tarihi:

A B C D E F G

SıraNo

Poz No İşTanımı

Birimi Birim Fiyatı

Toplam İmalat Miktarı

Bir Önceki Hakediştekiİmalat Mik.

Bu Hakediştekiİmalat Mik.

Toplam İmalat Tutarı

Bir Önceki HakedişTutarı

Bu HakedişTutarı

1 09.003/1

m3 9.50 TL 220-

2202090 0 2090

2 16.059/1A

m3125.06

TL80

-80

10004,80

0 10004,80

314.003 m3

15.44 TL

60-

60926,40 0 926,40

4 23.001/1

ton2086.75

TL12

-12

25041 0 25041

523.002 ton

1920.00 TL

20-

2038400 0 38400

6 21.065 m3 3.88 TL 65 - 65 252,20 0 252,20

7 18.071/2

m282.46

TL885

-885

72977,10

0 72977,10

8 16.057/1A

m3105.06

TL25

-25

2626,5 0 2626,5

926.072 m2

32.29 TL

--

-0 0 0

1026.062 m2

30.76 TL

--

-0 0 0

TOPLAM 152318tl

Hakediş No :2. HakedişHakediş Tarihi:KESİN

A B C D E F G

SıraNo

Poz No İşTanımı

Birimi Birim Fiyatı

Toplam İmalat Miktarı

Bir Önceki Hakediştekiİmalat Mik.

Bu Hakediştekiİmalat Mik.

Toplam İmalat Tutarı

Bir Önceki HakedişTutarı

Bu HakedişTutarı

1 09.003/1

m3 9.50 TL 310 22090 2945 2090 855

2 16.059/1A

m3125.06

TL124 80

44 15507,44

10004,80 5502,64

314.003 m3

15.44 TL

65 605 1003,60 926,40 77,20

4 23.001/1

ton2086.75

TL22 12

10 45908,50

25041 20867,5

523.002 ton

1920.00 TL

34 2014 65280 38400 26880

6 21.065 m3 3.88 TL 89 65 24 345,32 252,20 93,12

7 18.071/2

m282.46

TL1350 885

465 111321 72977,10 38343,90

8 16.057/1A

m3105.06

TL32 25

7 3361,92 2626,5 735,42

926.072 m2

32.29 TL

250 -250 8072,5 0 8072,5

1026.062 m2

30.76 TL

100 -100 3076 0 3076

TOPLAM 256821,28

152318 104503,28

02.01.2016

15

Hakediş No :Kesin HakedişHakediş Tarihi:

A B C D E F G

SıraNo

Poz No İşTanımı

Birimi Birim Fiyatı

Toplam İmalat Miktarı

Bir Önceki Hakediştekiİmalat Mik.

Bu Hakediştekiİmalat Mik.

Toplam İmalat Tutarı

Bir Önceki HakedişTutarı

Bu HakedişTutarı

1 09.003/1

m3 9.50 TL 312 3102 2964 2945 19

2 16.059/1A

m3125.06

TL145 124

21 18133,70

15507,44 2626,26

314.003 m3

15.44 TL

68 653 1049,92 1003,60 46,32

4 23.001/1

ton2086.75

TL27 22

5 56342,25

45908,50 10433,75

523.002 ton

1920.00 TL

40 346 76800 65280 11520

6 21.065 m3 3.88 TL 105 89 16 407,40 345,32 62,08

7 18.071/2

m282.46

TL1550 1350

200 127813 111321 16492

8 16.057/1A

m3105.06

TL38 32

6 3992,28 3361,92 630,36

926.072 m2

32.29 TL

850 250600 27446,5 8072,5 19374

1026.062 m2

30.76 TL

440 100340 13534,4

03076 10458,4

0TOPLAM 328483,

45256821,2

871662,1

7

Hakediş No :1. HakedişHakediş Tarihi:

A B C D E F G

SıraNo

Poz No İşTanımı

Birimi Birim Fiyatı

Toplam İmalat Miktarı

Bir Önceki Hakediştekiİmalat Mik.

Bu Hakediştekiİmalat Mik.

Toplam İmalat Tutarı

Bir Önceki HakedişTutarı

Bu HakedişTutarı

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

TOPLAM