Digizaurus – słownik hierarchiczny pojęć opracowany na potrzeby Międzymuzealnej Grupy ds. Digitalizacji Kategoria: MATERIAŁ Wersja: 1.0 Data opublikowania: 2013-05-20 Status: wersja końcowa Dostęp: publiczny Licencja: Creative Commons 3.0 Polska: Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne. Autor: Międzymuzealna Grupa ds. Digitalizacji DigiMuz: Muzeum Narodowe w Gdańsku, Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku, Muzeum Zamkowe w Malborku
305
Embed
· Web viewW połowie 2009 roku, po ustaleniu podstawowych definicji digitalizacji, rozpoznaniu dostępnych słowników i tezaurusów oraz rozpoczęciu przygotowań do pozyskania
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Digizaurus – słownik hierarchiczny pojęć opracowany na potrzeby Międzymuzealnej Grupy ds. Digitalizacji
Kategoria: MATERIAŁ
Wersja: 1.0Data opublikowania: 2013-05-20Status: wersja końcowaDostęp: publicznyLicencja: Creative Commons 3.0 Polska: Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne.Autor: Międzymuzealna Grupa ds. Digitalizacji DigiMuz: Muzeum Narodowe w Gdańsku, Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku, Muzeum Zamkowe w Malborku
Projekt realizowany ze środków muzeów zaangażowanych w prace Międzymuzealnej Grupy ds. Digitalizacji DigiMuz oraz w ramach wolontariatu współautorów.
GENEZA................................................................................................................................................................3PRZEZNACZENIE I ZAKRES ZASTOSOWANIA TEZAURUSA....................................................................................................3ZAKRES TEMATYCZNY ZE WSKAZANIEM CENTRALNYCH I PERYFERYJNYCH PÓL TEMATYCZNYCH.................................................4ZNACZENIE ZNAKÓW I SKRÓTÓW W TEZAURUSIE...........................................................................................................7OGÓLNA LICZBA DESKRYPTORÓW I ASKRYPTORÓW ORAZ WYRAŻEŃ POMOCNICZYCH.............................................................8ZASADY DOBORU DESKRYPTORÓW I USTALENIA RELACJI MIĘDZY TERMINAMI WPROWADZONYMI DO TEZAURUSA, KTÓRE WYKORZYSTANO PRZY JEGO BUDOWIE.........................................................................................................................8UKŁAD I ZASADY PORZĄDKOWANIA DESKRYPTORÓW I ASKRYPTORÓW W POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCIACH TEZAURUSA....................9ZASADY AKTUALIZACJI TEZAURUSA............................................................................................................................11DATA WPROWADZENIA OSTATNIEGO DESKRYPTORA.....................................................................................................12SZCZEGÓŁOWE ZASADY IDENTYFIKOWANIA ZA POMOCĄ TEZAURUSA................................................................................12AUTORZY............................................................................................................................................................14PODZIĘKOWANIA..................................................................................................................................................16
CZĘŚĆ GŁÓWNA I INDEKS POMOCNICZY....................................................................................................... 17
CZĘŚĆ GŁÓWNA – HIERARCHICZNA-ALFABETYCZNA (SYSTEMATYCZNA).............................................................................17CZĘŚĆ POMOCNICZA............................................................................................................................................119
Część systematyczna bez definicji, askryptorów i deskryptorów kojarzeniowych......................................119Część graficzna bez askryptorów, deskryptorów kojarzeniowych..............................................................174Część graficzna – materiał organiczny.......................................................................................................175Część graficzna – materiał nieorganiczny..................................................................................................176Część graficzna – materiał przetworzony...................................................................................................177Część graficzna – substancja......................................................................................................................178Indeks alfabetyczny deskryptorów i askryptorów......................................................................................179Indeks hierarchiczny deskryptorów i askryptorów.....................................................................................248Indeks hierarchiczny askryptorów..............................................................................................................267
Digizaurus: Materiał
Wprowadzenie
Geneza
Impulsem do podjęcia tematu tezaurusów było rozpoczęcie w połowie 2008 roku prac zainicjowanej przez Muzeum Narodowe w Gdańsku Międzymuzealnej Grupy ds. Digitalizacji. W styczniu 2009 roku, podczas konferencji „Cyfrowe Muzea Pomorza”, wspomniane Muzeum Narodowe w Gdańsku (MNG) oraz Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku (CMM), Muzeum Zamkowe w Malborku (MZM) i Muzeum Historyczne Miasta Gdańska (MHMG) podpisały porozumienie o współpracy i wymianie dobrych praktyk digitalizacji.
W połowie 2009 roku, po ustaleniu podstawowych definicji digitalizacji, rozpoznaniu dostępnych słowników i tezaurusów oraz rozpoczęciu przygotowań do pozyskania baz danych do ewidencjonowania i zarządzania zbiorami, rozpoczęto prace nad tezaurusem materiał. Do prac przystąpiły 3 z 4 muzeów: MNG, CMM, MZM. Głównym celem podjętego działania było uporządkowanie aparatu pojęciowego dziedziny materiał w celu podniesienia jakości wyszukiwania informacji o zbiorach oraz jednoznaczności pojęć przy wymianie danych między muzeami.
Rozpoczynając prace nikt z twórców niniejszego tezaurusa nie miał świadomości, że jego stworzenie pochłonie aż cztery lata. Harmonogram zrealizowanych prac przedstawia się następująco:
kwiecień 2009 r. – kwiecień 2010 r. – gromadzenie i porządkowanie terminologii w muzeachkwiecień 2010 r. – czerwiec 2011 r. – wersja robocza dla materiałów organicznych i nieorganicznych, pierwsza wersja graficznaczerwiec 2011 r. – październik 2011 r. – wersja robocza dla materiałów przetworzonychpaździernik 2011 r. – wrzesień 2012 r. – zawieszenie prac w związku z realizacją projektów Kultura+wrzesień 2012 r. – marzec 2013 r. – zakończenie prac nad składem pełnej wersji roboczej 1.0 tezaurusakwiecień 2013 r. – maj 2013 r. – przygotowanie wstępu i zamknięcie prac nad tezaurusem 20 maj 2013 r. – publikacja online.
Przeznaczenie i zakres zastosowania tezaurusa
Digitalizacja zbiorów muzealnych to proces, który może trwać co najmniej tak długo, jak długo muzeum nabywa zbiory. Ta sama zależność dotyczy tworzenia tezaurusów z dziedziny materiał. Za każdym razem, gdy do muzeum pozyskiwane jest muzealium wykonane z niewystępującego dotąd w ewidencji zbiorów materiału, potrzebna jest decyzja, czy wprowadzić do kontrolowanego słownictwa nowy termin, czy zastosować określenie już istniejące, pokrewne bądź bliskoznaczne. Dlatego już na wstępie pragniemy zaznaczyć, że niniejszy tezaurus nie jest dziełem skończonym i jako taki będzie wymagał późniejszych redakcji.
Tezaurus ma odpowiadać potrzebom muzeów, które go tworzą, w zakresie obejmującym zbiory gromadzone przez te instytucje, a w szczególności: sztukę dawną, sztukę nowoczesną, rzemiosło artystyczne, detal architektoniczny, etnografię, teatralia, fotografię, archeologię, technikę, marynistykę, naturalia. Tezaurus nie ma stanowić ontologii obejmującej cały zakres zagadnienia, ani systematyzować wszystkich haseł dziedziny materiał.
3
Digizaurus: Materiał
Tezaurus jest udostępniany na publiczny, niekomercyjny użytek. Jego elastyczna struktura umożliwia rezygnację z wybranych grup tematycznych i rozbudowanie w miarę potrzeb innych. Możliwe jest również dodanie grup tematycznych dotychczas niewystępujących w hierarchii Digizaurusa. Prosimy jedynie o zachowanie informacji o pierwotnym opracowaniu, z którego powstała państwa wersja użytkowa.
Tezaurus napisany jest w języku polskim. Obecnie nie jest planowane tworzenie innych wersji językowych, przy czym nie wyklucza się takiej możliwości.
Jak podano wyżej, w założeniu, tezaurus ma być rozbudowywany w miarę powiększania się zbiorów muzeów.
Niniejszy tezaurus jest usystematyzowanym słownikiem hierarchicznym, służącym do opisu materiału bądź materiałów, z których składa się obiekt muzealny. Przeznaczony jest do wykorzystania w powiązaniu z polem metadanych: materiał, tworzywo. Powinien być stosowany w polach wielokrotnego wyboru, tzn. umożliwiających wprowadzenie kilku nazw materiału do jednego elementu metadanych, jednostki informacji, kategorii. Tezaurus nie obejmuje formy materiału ani techniki wytworzenia obiektu (wyjątek stanowią tkaniny). Dlatego nie nadaje się do zastosowania w łączonym polu materiał i technika. W celu realizacji sprawnego wyszukiwania zaleca się stosowanie trzech pól metadanych: materiał, technika, materiał i technika opisowo. Takie rozwiązanie pozwala połączyć potrzeby metodologii różnych dziedzin w zakresie opisu materiału i technik.
Tezaurus posiada trzy modele: alfabetyczno-hierarchiczny, systematyczny i graficzny.
Zakres tematyczny ze wskazaniem centralnych i peryferyjnych pól tematycznych
Zakres tematyczny tezaurusa obejmuje trzy główne grupy materiałów: organiczny, nieorganiczny, przetworzony oraz grupę substancja, zawierającą deskryptory ogólne, np. olej, żywica bez wskazania, czy mamy do czynienia z produktem naturalnym czy przetworzonym (sztucznym, syntetycznym).
Tezaurus jest kompromisem między ogólnym a bardzo szczegółowym opisem elementów składowych materiału. Stąd z jednej strony dążenie do ograniczenia ilości kategorii w celu zachowania przejrzystości treści, z drugiej zachowanie hierarchii pionowej od pojęć najszerszych do najwęższych. Układ kategorii umożliwia dodawanie kolejnych materiałów o znacznym poziomie szczegółowości bez konieczności naruszania podstawowej struktury i podziału tezaurusa.
Centralne pola tematyczne dla materiałów organicznych: pochodzenia roślinnego (72 deskryptory) i pochodzenia zwierzęcego (48 deskryptorów).
Materiał pochodzenia roślinnego został podzielony na następujące grupy: drewno (32 deskryptory), część rośliny (28 deskryptorów), okaz rośliny (4 deskryptory), guma naturalna (2 deskryptory), barwnik roślinny (1 deskryptor).Peryferyjnie potraktowano okazy roślin.
W materiałach pochodzenia roślinnego zastosowano następujące rozwiązania:
4
Digizaurus: Materiał
- usunięto lateks naturalny, ponieważ w zbiorach współautorów tezaurusa nie ma przedmiotów z tego materiału; kolejnym powodem pominięcia lateksu naturalnego jest fakt, że występuje w formie płynnej i jako taki bezpośrednio nie służy jako materiał;
- korek umieszczono jako węższy deskryptor kory;
- ziarno umieszczono jako węższy deskryptor nasion, ponieważ jest ich częścią;
- kwiat występuje jako węższy deskryptor części rośliny, mimo iż w systematyce powinien znajdować się hierarchicznie szczebel niżej jako węższy deskryptor pędu; rozwiązanie to umożliwia przypisywanie węższych deskryptorów dla poszczególnych gatunków roślin bez konieczności rozbudowywania systematyki pędów;
- liść występuje jako węższy deskryptor części rośliny, mimo iż w systematyce powinien znajdować się hierarchicznie szczebel niżej jako węższy deskryptor pędu; rozwiązanie to umożliwia przypisywanie węższych deskryptorów dla poszczególnych gatunków roślin bez konieczności rozbudowywania systematyki pędów;
- łodyga występuje jako węższy deskryptor części rośliny, mimo iż w systematyce powinien znajdować się hierarchicznie szczebel niżej jako węższy deskryptor pędu; rozwiązanie to umożliwia przypisywanie węższych deskryptorów dla poszczególnych gatunków roślin bez konieczności rozbudowywania systematyki pędów;
- nasiona stanowią wyjątek w liczbie mnogiej; w przypadku konieczności opisania w liczbie pojedynczej należy utworzyć węższy deskryptor;
- trawa jest węższym deskryptorem okazu rośliny, pominięto trawę jako węższy deskryptor dla liść;
- usunięto słomę z materiałów organicznych ponieważ jest to surowiec przetworzony;
- usunięto z materiałów organicznych kawę, stanowiącą pierwotnie węższy deskryptor ziarna, ponieważ jest to materiał przetworzony;
- usunięto łupinę z orzecha jako węższy deskryptor orzecha, ponieważ łupina musi być powiązana z konkretnym gatunkiem; nie przewidziano możliwości występowania łupiny, dla której nie można określić gatunku orzecha; zastosowano następujący układ hierarchiczny: łupina kokosa jest węższym deskryptorem kokosa, który z kolei jest węższym deskryptorem orzecha;
- bursztyn jako wyjątek został przeniesiony z materiałów organicznych do kamieni szlachetnych i ozdobnych w materiałach nieorganicznych, pierwotne stanowił węższy deskryptor żywicy naturalnej.
Materiał pochodzenia zwierzęcego został podzielony na następujące grupy: materiał pochodzenia zwierzęcego (39 deskryptorów), produkty odzwierzęce (9 deskryptorów).
Peryferyjnie potraktowano okazy zwierząt.
W materiałach pochodzenia zwierzęcego zastosowano następujące rozwiązania:
- włosie stanowi węższy deskryptor włosów;
5
Digizaurus: Materiał
- fiszbin stanowi węższy deskryptor kości; rozwiązanie takie przyjęto za The British Museum; pierwotnie fiszbin był węższym deskryptorem rogu;
- poroże potraktowano jako askryptor rogu, ponieważ przyjęto, że poroże to przedmiot, a róg to materiał;
- koral umieszczono jako węższy deskryptor szkieletu koralowca, i powiązano deskryptorem kojarzeniowym z kamieniem szlachetnym i ozdobnym; jeśli zaistnieje uzasadniona potrzeba, można przeorganizować wskazaną relację w następujący sposób: zmodyfikować nazwę deskryptora koral na koral (szkielet koralowca), dodać w materiale nieorganicznym deskryptor koral (kamień szlachetny i ozdobny) oraz w Substancji dodać koral i powiązać go relacją kojarzeniową z dwoma powyższymi;
- futro umieszczono jako deskryptor węższy dla skóry (naturalnej) i włosów, ponieważ składa się z obu tych elementów, ponadto rozważano umieszczenie futra w materiałach przetworzonych, ponieważ niemal nigdy nie jest wykorzystywane jako tworzywo do produkcji bez uprzedniej obróbki; ostatecznie zdecydowano na podstawie konsultacji, że rozstrzygającym czynnikiem jest powszechne kojarzenie futra jako materiału organicznego pochodzenia zwierzęcego.
Centralne pola tematyczne dla materiałów nieorganicznych: kamień szlachetny lub ozdobny (46 deskryptorów), kamień (7 deskryptorów), ruda (6 deskryptorów), węgiel (5 deskryptorów), gips (skała osadowa) (2 deskryptory), glina (2 deskryptory), piasek (1 deskryptor), woda (1 deskryptor), węglan wapnia (1 deskryptor).
W materiałach nieorganicznych zastosowano następujące rozwiązania:
- usunięto torf, ponieważ nie znajduje się w zbiorach współautorów tezaurusa;
- grafit stanowi odmianę węgla, dlatego jest jego węższym deskryptorem;
- wprowadzono diament (minerał, do zastosowań technicznych) jako węższy deskryptor węgla, skojarzony z deskryptorem diament (kamień szlachetny) stanowiącym węższy deskryptor dla kamień szlachetny lub ozdobny. Rozróżnienie wynikało z dwóch zasadniczo odrębnych zastosowań diamentu, które doprecyzowano w nawiasach stanowiących element nazwy deskryptora.
Centralne pola tematyczne dla materiałów przetworzonych: metale (i stopy) (81 deskryptorów), tekstylia (57 deskryptorów) oraz tworzywa sztuczne (47 deskryptorów). Mniejsze grupy to: różne (22 deskryptory), farby i lakiery (15 deskryptorów), materiały drewnopochodne (12 deskryptorów), materiał ropopochodny (11 deskryptorów), celuloza (11 deskryptorów), ceramika (10 deskryptorów), szkło (7 deskryptorów) i żywność (3 deskryptory).
W materiałach przetworzonych w zbiorze tkanina zrezygnowano z zastosowania terminów stosowanych dotychczas przy opisie materiału i techniki jak: cekiny, druciki, brokaty, zawieszki (i wiele innych), które stanowią przedmioty same w sobie i są wykonane z prostszych materiałów, które występują w tezaurusie. Takie rozwiązanie przyjęto głównie w celu uniknięcia dublowania deskryptorów (co jest jedną z głównych zasad tworzenia tezaurusów) i konieczności budowy bardzo złożonego polihierarchicznego tezaurusa, gdzie drucik należałby jednocześnie do kilku zbiorów: jako węższy deskryptor drutu, węższy deskryptor metalu (gdy tylko wiadomo, że wykonano go z metalu), a także węższy deskryptor konkretnych metali (np. drucik miedziany) i wreszcie jako drucik w tkaninach
6
Digizaurus: Materiał
(bajorek). Należy przy tym pamiętać, że występują również druty metalizowane (stosowane we florystyce i tkactwie), a więc składające się z więcej niż jednego materiału.
Tezaurus stworzono w oparciu o polską normę PN-N-09018:1992 Tezaurus jednojęzyczny - Zasady tworzenia, forma i struktura. Ponadto, w tezaurusie wprowadzono strukturę polihierarchiczną, która nie została opracowana w polskiej normie.
Artykuł deskryptorowy składa się z następujących elementów:
Tytuł deskryptora – pisany wielkimi literami
Doprecyzowanie nazwy – umieszczane w nawiasie obok Tytułu deskryptora (zapewnia jednoznaczność nazw)
NU – nie używaj – askryptor bądź askryptory wskazane jako terminy niepożądane
GD – główny deskryptor – deskryptor nie posiadający szerszego (tzn. nadrzędnego) deskryptora, jeden z 4 głównych deskryptorów, wokół których zbudowany jest tezaurus
SD – szerszy deskryptor – deskryptor bądź deskryptory nadrzędne do opisywanego deskryptora
WD – węższy deskryptor – deskryptor bądź deskryptory podporządkowane hierarchicznie (tzn. podrzędne) do opisywanego deskryptora
KD – kojarzeniowy deskryptor – deskryptor powiązany z opisywanym deskryptorem, lecz nie pozostający z nim w bezpośredniej zależności hierarchicznej
U – używaj – wskazuje pożądany termin w miejsce terminu niepożądanego
W tezaurusie zastosowano skróty w przypadku opisu tworzyw sztucznych jako uzupełnienie pełnej nazwy chemicznej lub handlowej. Takie rozwiązanie ułatwia identyfikację, w związku z oznakowaniami tworzyw sztucznych stosowanymi w Unii Europejskiej. Ponadto, w ocenie twórców tezaurusa zapewnia pełniejszą informację. Dotyczy to następujących przypadków:
politereftalan etylenu PETpolitetrafluoroetylen PTFE politlenek etylenu PEOpoliuretan PU
W tezaurusie zastosowano także jako węższe deskryptory określenia oraz skróty handlowe jak w przypadku żywic poliestrowych Polimal 109, czy żywic poliuretanowych AXSON F-131. Tak szczegółowe nazwy materiałów pojawiają się w przypadku modelarstwa i ich duży stopień szczegółowości wynika z potrzeb konserwatorskich. W większości przypadków jednak wystarczy posłużyć się ogólniejszymi pojęciami jak żywica syntetyczna. Nazwą handlową jest również Velcro, nazwa opatentowanej tkaniny produkowanej przez firmę o tej samej nazwie, a znanej u nas pod potoczną nazwą rzepu. Należy przyjąć, że w kolejnych aktualizacjach tezaurusa pojawią się konkretne określenia nazw handlowych produktów, których unikalny skład powoduje konieczność odnotowania tego w materiale, z którego powstał obiekt. Znajdą się wśród nich z pewnością tkaniny techniczne jak Gore-Tex czy WindStopper.
W tezaurusie wprowadzono również nazwy handlowe jak Styropian czy Kewlar.
Ogólna liczba deskryptorów i askryptorów oraz wyrażeń pomocniczych
Ogólna liczba askryptorów i deskryptorów: 621
Liczba deskryptorów: 514
Liczba askryptorów: 107
Liczba deskryptorów kojarzeniowych: 129
Zasady doboru deskryptorów i ustalenia relacji między terminami wprowadzonymi do tezaurusa, które wykorzystano przy jego budowie
Jako zasadę przyjęto rzeczownik w mianowniku liczby pojedynczej. W uzasadnionych przypadkach zastosowano odstępstwa od tej zasady – szczegóły w rozdziale Zakres tematyczny ze wskazaniem centralnych i peryferyjnych pól tematycznych powyżej.
Jako zasadę przyjęto nierozdzielanie wielowyrazowych haseł.
Jako metodę gromadzenia terminów przyjęto metodę mieszaną dedukcyjno-indukcyjną. W pierwszym etapie prac zgromadzono listy terminów metodą dedukcyjną poprzez:-eksport indeksów oraz słowników z rozproszonych bądź serwerowych baz danych,-przygotowanie wykazów, które sporządzali pracownicy poszczególnych pracowni (w przypadku, gdy prowadzony spis elektroniczny nie umożliwiał opracowania materiału wyjściowego – w związku z błędami i/lub wybiórczością).
8
Digizaurus: Materiał
Następnie, uzyskane listy poddano porządkowaniu poprzez usunięcie:- wyrazów z błędami w pisowni, - neologizmów tworzonych przez pracowników, - archaizmów, - powtórzeń, - wyrazów w innych przypadkach niż mianownik.
Kolejnym etapem było tworzenie relacji hierarchicznych wraz z uzupełnianiem brakujących terminów metodą indukcyjną.
Słownictwo zastosowane w tezaurusie pochodzi z:- indeksów słownictwa stosowanego do opisu zabytków w muzeach,- literatury fachowej,- Encyklopedii PWN,- Słownika Języka Polskiego PWN,- British Museum Materials Thesaurus,- wybranych rozwiązań językowych Victoria & Albert Museum w Londynie,- wybranych rozwiązań językowych ze słownika Getty Research Institute pn. Art & Architecture Thesaurus (między innymi dotyczące kamieni szlachetnych).
Definicje terminów zaczerpnięto w zdecydowanej większości z Encyklopedii PWN.
Układ i zasady porządkowania deskryptorów i askryptorów w poszczególnych częściach tezaurusa
Podział na główne deskryptory, tj. organiczny, nieorganiczny i przetworzony, został zaczerpnięty ze słownika British Museum Materials Thesaurus. Czwarty z głównych deskryptorów (substancja)
9
Digizaurus: Materiał
powstał w toku prac nad tezaurusem, w związku z koniecznością wprowadzenia deskryptorów ogólnych.
W związku z trudnością jednoznacznej oceny, do której kategorii przyporządkować poszczególne materiały, zdecydowano się na strukturę polihierarchiczną słownika, polegającą na tym, że jeden deskryptor może mieć wiele deskryptorów szerszych (np. stal szybkotnąca ma dwa deskryptory szersze: stal stopową i stal stopową specjalną).
Ponadto, w związku z sytuacjami, gdy bez szczegółowych analiz nie jest możliwe precyzyjne stwierdzenie, z jaką odmianą danego materiału mamy do czynienia – naturalną, sztuczną czy syntetyczną, wprowadzono dodatkowo deskryptor główny Substancja, którego wszystkie węższe deskryptory (obecnie 8 grup materiałów: akryl, guma, jedwab <tkanina>, kauczuk, olej, skóra, włókno, żywica) są powiązane z węższymi deskryptorami pozostałych trzech deskryptorów głównych (organiczny, nieorganiczny, przetworzony). W ten sposób rozwiązano toczący się od samego początku prac nad tezaurusem dylemat dotyczący kilku grup materiałów, a pośród nich deskryptora olej (olej roślinny, olej zwierzęcy, olej mineralny, olej syntetyczny). W przyjętym rozwiązaniu wyszukując olej (wówczas wyszukanie następuje przez deskryptor główny Substancja) wynajdziemy wszystkie rodzaje oleju stanowiące deskryptory węższe dla deskryptorów głównych organiczny i przetworzony. Ponadto, wyszukując wszystkie materiały organiczne wyszukane zostaną olej roślinny i olej zwierzęcy, a w przypadku wyszukiwania materiałów przetworzonych: olej mineralny i olej syntetyczny.
Dużym wyzwaniem było utworzenie struktury hierarchicznej dla kamieni szlachetnych, półszlachetnych, ozdobnych, organicznych, nieorganicznych i sztucznych (przetworzonych). Sprawy nie ułatwiał różny podział systematyczny w opracowaniach specjalistycznych, na tyle odmienny, że trudno było stworzyć uniwersalną systematykę hierarchiczną. Wyzwaniem było już samo sformułowanie nazwy deskryptora, na tyle uniwersalnej, aby obejmowała różne odmiany kamieni. Dodatkowo, określenie do którego deskryptora głównego przyporządkować całą omawianą grupę, było powodem powracających dyskusji. Ostatecznie, w głównej mierze skorzystano z rozwiązań zastosowanych w Art & Architecture Thesaurus. Jako deskryptor główny przyjęto materiał
10
Stal stopowa
Stal stopowa specjalna
Stal szybkotnąca
Stal narzędziowa
Stal
Digizaurus: Materiał
nieorganiczny. Deskryptory ograniczono jedynie do grupy materiałów stosowanych w muzeach współtworzących tezaurus, mając jednocześnie świadomość, że jest to jedynie fragmentaryczne ujęcie tematu.
W materiałach nieorganicznych dla grupy materiałów kamień uwzględniono jedynie siedem deskryptorów węższych i to w uproszczonej hierarchii. Dla autorów oczywiste jest, że możliwe jest zwielokrotnienie tej liczby, ale uwzględniając materiał występujący w zbiorach trzech instytucji ograniczono się do tak wąskiej listy. Istnieje możliwość rozbudowy bądź wręcz reorganizacji struktury tej grupy, o ile zaistnieje taka konieczność.
Kolejnym poważnym wyzwaniem była systematyzacja tkanin, tak organicznych jak i przetworzonych, przy czym najwięcej trudności powodowały tkaniny kilkuskładnikowe, zawierające domieszki, jak np. elanobawełna, bawełna z domieszkami etc. W toku prac uznano, że najlepszym rozwiązaniem złożonych tkanin byłaby budowa tezaurusa na zasadzie składania deskryptorów z pojedynczych pojęć na zasadzie: bawełna + elana (patrz PN-N-09018:1992 Tezaurus jednojęzyczny - Zasady tworzenia, forma i struktura). Tkaniny syntetyczne zostały włączone do tkanin i powiązane deskryptorem kojarzeniowym z tworzywem sztucznym.
Deskryptory określające odmiany wełny umieszczono jako węższe deskryptory tkaniny naturalnej (materiał przetworzony) i w każdym przypadku powiązano deskryptorem kojarzeniowym z odnośnymi rodzajami sierści (materiał organiczny) na zasadzie:
Dodatkowo, jako węższy deskryptor sierści uwzględniono runo owcze.
Dużo wątpliwości towarzyszyło od samego początku prac deskryptorowi koral, który w zależności od przeznaczenia był różnie rozumiany w poszczególnych instytucjach. Z jednej strony, wskazywano jego funkcję użytkową jako kamień szlachetny i ozdobny, z drugiej natomiast organiczne pochodzenie i budowę (fragmenty koralowców) związane ze zbiorami okazów przyrodniczych. W toku tworzenia tezaurusa deskryptor koral był kilkukrotnie przenoszony między materiałem pochodzenia zwierzęcego a kamieniem szlachetnym i ozdobnym (również przenoszono je kilkukrotnie między deskryptorami głównymi nieorganiczny i przetworzony) i ostatecznie został przypisany do materiału pochodzenia zwierzęcego oraz powiązany deskryptorem kojarzeniowym z wspomnianymi kamieniem szlachetnym i ozdobnym.
W przypadku polimerów przyjęto jako zasadę, że odnoszą się wyłącznie do tworzyw sztucznych. Dobór poszczególnych grup materiału dla deskryptora tworzywo sztuczne wynikał ze specyfiki zbiorów, przy czym jest to grupa, w której pojawia się najwięcej nazw handlowych i która w najbliższych latach będzie rozrastała się o nowe deskryptory.
Zasady aktualizacji tezaurusa
Autorzy zastrzegają sobie prawo do publikowania kolejnych zaktualizowanych wersji tezaurusa, uwzględniających zgłoszone poprawki przez użytkowników, oraz specyfikę zabytków włączonych do
11
Digizaurus: Materiał
zbiorów w okresie od ostatniej publikacji. Publikowane aktualizacje będą ukazywały się nie częściej niż raz na rok.
Autorzy planują ponadto powiązać deskryptory tezaurusa z Getty Art & Architecture Thesaurus na zasadzie referencji do numeru identyfikacyjnego deskryptora wspomnianego tezaurusa (dostępny online). Ponadto przewidywane jest utworzenie wersji XML słownika.
Co do zasady, każda zmiana w tezaurusie musi być zatwierdzona przez kolegium redakcyjne tezaurusa w muzeum, w którym słownik został wdrożony. Efektem tego może być wytworzenie pewnej liczby tezaurusów różniących się od siebie w poszczególnych instytucjach. Obecnie nie jest przewidywane prowadzenie prac ujednolicających na poziomie krajowym. Jeśli tezaurus zyska popularność i zaistnieje taka potrzeba, Grupa Robocza ds. Digitalizacji DigiMuz podda analizie możliwość koordynacji takiego działania.
Kolegium redakcyjne tezaurusa (inna nazwa: komisja walidacyjna) odpowiada za spójność tezaurusa, a do jej najważniejszych zadań należy rozstrzyganie czy zgłoszony przez użytkownika deskryptor bądź askryptor powinien zostać dopisany do tezaurusa. Dopiero zatwierdzenie przez kolegium otwiera drogę do zmian w systemie informatycznym. Powód takiej zmiany musi być zawsze racjonalnie uzasadniony i opisany, aby w przyszłości nie było wątpliwości dlaczego zdecydowano się na takie rozwiązanie. W żadnym wypadku nie należy dopuścić do sytuacji, gdy użytkownik może dodać nowe terminy do tezaurusa bez kontroli. Jeśli przewiduje się dużą liczbę zmian, zasadne jest przyjęcie reguły cyklicznych spotkań kolegium redakcyjnego, które np. będzie rozpatrywało wnioski, które napłynęły w ciągu tygodnia.
Dla zachowania porządku, należy po przyjęciu każdej zmiany tezaurusa w systemie informatycznym uwzględnić ją w dokumentacji pisanej i zmienić nazwę wersji pliku rosnąco o wartość 001. Wskazane działania zapewnią posiadanie zawsze aktualnej wersji dokumentacji stosowanego tezaurusa w systemie bazodanowym muzeum, z możliwością wskazania, kiedy konkretna zmiana została wprowadzona. Aktualna wersja dokumentacji powinna być przechowywana w więcej niż 1 dysku fizycznym, w celu uniknięcia utraty danych w przypadku awarii lub zamierzonego/niezamierzonego działania człowieka.
Data wprowadzenia ostatniego deskryptora
Ostatni deskryptor został wprowadzony 21 stycznia 2013 roku.
Szczegółowe zasady identyfikowania za pomocą tezaurusa
W tezaurusie przyjęto następujący system indeksowania opartego o ciąg cyfr z dwoma myślnikami, po pierwszej cyfrze i po 3 cyfrze:
Każdy poziom indeksowania, poza nazwą słownika, składa się z dziesiątek i jedności i daje możliwość zapisania do 99 pozycji węższych deskryptorów bądź askryptorów, np. w przypadku drewna jest ponad 30 węższych deskryptorów.
Przykładowy zapis:
1-00-000000000000000000 materiał
1-01-000000000000000000 organiczny
1-01-010000000000000000 pochodzenia roślinnego
1-01-020000000000000000 pochodzenia zwierzęcego
1-01-010100000000000000 flora
1-01-010200000000000000 surowce roślinne
1-01-010300000000000000 barwnik roślinny
1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010401000000000000 cebula (część rośliny)
1-01-010402000000000000 kłos
1-01-010403000000000000 kora
1-01-010404000000000000 korzeń
1-01-010405000000000000 kwiat
1-01-010406000000000000 liść
1-01-010407000000000000 łodyga
1-01-010408000000000000 łyko
1-01-010409000000000000 nasiona
1-01-010410000000000000 owoc
1-01-010410010000000000 orzech
1-01-010410010100000000 kasztan
1-01-010410010200000000 kokos
1-01-010410010201000000 łupina kokosa
1-01-010411000000000000 pęd
1-01-010412000000000000 włókno roślinne
1-01-010413000000000000 żywica naturalna
13
Digizaurus: Materiał
1-01-010500000000000000 drewno
1-01-010600000000000000 guma naturalna
1-01-010700000000000000 okaz roślin
1-01-010800000000000000 olej roślinny
1-02-000000000000000000 nieorganiczny
1-03-000000000000000000 przetworzony
1-04-000000000000000000 substancja
Autorzy
Muzeum Narodowe w Gdańsku:
Koordynator: Katarzyna Zielonka
Zespół redakcyjny:Magdalena MielnikAnna Baranowska-FietkiewiczMarcin MondzelewskiMirosław SzwabowiczMagdalena PodgórzakMarcin Kołtoński
Przygotowanie danych źródłowych: Opiekunowie zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku:
Koordynator: Marcin Kłos
Zespół redakcyjny: Radosław PaternogaBrygida SonnackPatryk Klein
Projekt Graficzny logo DigiMuz:Muzeum Narodowe w Gdańsku
Projekt Graficzny logo Digizaurus:Muzeum Narodowe w Gdańsku
15
Podziękowania
Dziękujemy wszystkim osobom, które wspierały projekt tworzenia słownika hierarchicznego przez Międzymuzealną Grupę ds. Digitalizacji DigiMuz.
Dziękujemy zespołowi ekspertów ds. digitalizacji (grupa do spraw metadanych) powołanemu przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów w 2012 r. za cenne uwagi i sugestie, które w dużej mierze wpłynęły na końcową strukturę słownika.
Dziękujemy twórcom „Cyfrowych Spotkań z Zabytkami”, a w szczególności paniom dr Agnieszce Seidel-Grzesińskiej i dr Kseni Stanickiej-Brzezickiej z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, za organizację niezwykle inspirujących konferencji we Wrocławiu.
W szczególności pragniemy podziękować dyrekcjom i pracownikom współpracujących muzeów za okazane zaufanie i wsparcie przez cały okres projektu.
Digizaurus: Materiał
Część główna i indeks pomocniczy
Część główna – hierarchiczna-alfabetyczna (systematyczna)
1-00-000000000000000000 Materiał
1-01-000000000000000000 ORGANICZNY GDDEF należący do świata zwierzęcego lub roślinnego. [SJP PWN]
WD 1-01-010000000000000000 pochodzenia roślinnego 1-01-020000000000000000 pochodzenia zwierzęcego
1-01-010000000000000000 POCHODZENIA ROŚLINNEGO NU 1-01-010100000000000000 flora
1-01-010400000000000000 część rośliny1-01-010500000000000000 drewno1-01-010600000000000000 guma naturalna1-01-010700000000000000 okaz rośliny 1-01-010800000000000000 olej roślinny
1-01-010100000000000000 flora U 1-01-010000000000000000 POCHODZENIA ROŚLINNEGO1-01-010200000000000000 surowce roślinne U 1-01-010000000000000000 POCHODZENIA ROŚLINNEGO
1-01-010300000000000000 BARWNIK ROŚLINNY DEF substancja mająca właściwość trwałego barwienia różnego rodzaju materiałów, pochodzenia roślinnego.
[SJP PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010000000000000000 pochodzenia roślinnego
1-01-01040000000000000 CZĘŚĆ ROŚLINY GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010000000000000000 pochodzenia roślinnegoWD 1-01-010401000000000000 cebula (część rośliny)
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010402000000000000 KŁOSDEF typ kwiatostanu groniastego o bezszypułkowych kwiatach na wydłużonej osi. [E PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010403000000000000 KORA DEF tkanki łodygi (pnia) i korzenia występujące na zewnątrz miazgi. [E PWN]; potocznie: twarda, brunatna
warstwa okrywająca pień i gałęzie drzewa. [SJP PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część roślinyWD 1-01-010403010000000000 korek (część rośliny wykorzystywana w produkcji)
1-01-010403010000000000 KOREK (część rośliny wykorzystywana w produkcji)DEF korek, fellem [gr.], bot. tkanka wtórna okrywająca starsze łodygi (pnie), korzenie i bulwy; wytwarzany
przez miazgę korkotwórczą; składa się z martwych komórek o błonach przesyconych suberyną; gruba warstwa k., np. u dębu korkowego, dostarcza k. użytkowego. [E PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010403000000000000 kora
18
Digizaurus: Materiał
1-01-010404000000000000 KORZEŃ DEF zwykle podziemny narząd roślin naczyniowych. [E PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010405000000000000 KWIAT DEF organ rozmnażania płciowego roślin nasiennych, przekształcony i skrócony pęd. [E PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010406000000000000 LIŚĆ DEF organ roślin naczyniowych. [E PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010407000000000000 ŁODYGA DEF gł. oś pędu osiowców, na której są osadzone liście (wraz z nimi tworzy pęd roślinny). [E PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010408000000000000 ŁYKODEF łyko, floem, bot. tkanka roślin naczyniowych; zbud. gł. z elementów sitowych przewodzących substancje
org. (rurki sitowe, komórki przyrurkowe, czyli sitowe i miękisz łykowy) i wzmacniających (włókna łykowe); występuje zwykle na zewnątrz od drewna. [E PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część roślinyKD 1-01-010412030000000000 włókno juty
1-01-010410010100000000 KASZTANDEF kasztan, maron, bot. owoc typu orzecha występujący u kasztana jadalnego lub nasienie kasztanowca; także pot., nieprawidłowa nazwa drzew z rodzaju kasztanowiec. [E PWN]
1-01-010413000000000000 ŻYWICA NATURALNA DEF żywice naturalne – mieszaniny substancji org., produkty procesów fizjol. zachodzących w roślinach;
otrzymywane z rosnących drzew — ż. n. współczesne (np. kalafonia, damara), lub wydobywane z ziemi — kopale (np. bursztyn); ż. n. nazywa się też niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego, np. szelak; stosowane gł. jako żywice zapachowe, lakiernicze, do wyrobu przedmiotów artyst. oraz w medycynie. [E PWN]
SD 1-01-010400000000000000 część rośliny1-04-080000000000000000 żywica
WD 1-01-010413010000000000 laka1-01-010413020000000000 mira
22
Digizaurus: Materiał
1-02-040900000000000000 bursztyn
1-01-010413010000000000 LAKADEF laka [średniow. łacina laca < arab. lakk], żywica z drzew Rhus vernicifera, po wyschnięciu twarda i trwała,
także przedmioty nią pokryte; używana na Wschodzie do wyrobu naczyń, mebli, pudełek i in.; stosowana w dekoracji arch. i rzeźbie; znana w Chinach od I tysiącl. p.n.e., skąd przejęły ją Korea, Japonia i kraje islamu. [E PWN]
1-01-010413020000000000 MIRADEF mira (mirra), chem. wonna gumożywica, wydzielina wypływająca ze zranień gałęzi drzew balsamowych,
zasychająca w postaci bryłek (łez); ma m.in. właściwości przeciwzapalne, uspokajające; od czasów starożytnego Egiptu stosowana w kadzidłach do wytwarzania dymu podczas obrzędów religijnych oraz do namaszczania i balsamowania zwłok; olejek mirrowy i alkoholowe roztwory mirry są stosowane w przemyśle farmaceutycznym i perfumeryjnym. [E PWN]
NU 1-01-010413020100000000 mirraGD 1-01-000000000000000000 organiczny
1-01-010413020100000000 mirra U 1-01-010413020000000000 MIRA
1-01-010500000000000000 DREWNODEF drewno, ksylem, bot. tkanka drzewiastych roślin naczyniowych, zbud. z elementów przewodzących wodę
(naczynia i cewki), wzmacniających (włókna drzewne) i spichrzowych (miękisz drzewny); gł. składnik: elementy trachearne; d. pierwotne powstaje z pramiazgi, d. wtórne, zw. d. technicznym — z miazgi (w postaci słojów przyrostu rocznego). [E PWN]
NU 1-01-010501000000000000 drzewo1-01-010502000000000000 tarcica
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010000000000000000 pochodzenia roślinnegoWD 1-01-010503000000000000 drewno balsy
SD 1-01-010000000000000000 pochodzenia roślinnego1-04-020000000000000000 guma
WD 1-01-010601000000000000 kauczuk naturalny
1-01-010601000000000000 KAUCZUK NATURALNYDEF kauczuk [fr. < indiań. cahuchu ‘łzy drzewa’], naturalne lub syntetyczne tworzywo odznaczające się dużą elastycznością; kauczuk naturalny, którego głównym składnikiem jest cis-poliizopren, jest otrzymywany z soku drzew kauczukowych (lateksu); podstawowy surowiec przemysłu gumowego; kauczuki syntetyczne otrzymuje się przez polimeryzację i kopolimeryzację monomerów. [E PWN]
1-01-010702000000000000 TRAWADEF roślina o długich, wąskich liściach, z pochwą obejmującą łodygę, i drobnych kwiatach ujętych w kłoski
[SJP PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010700000000000000 okaz rośliny
1-01-010703000000000000 TRZCINA DEF roślina o wysokiej łodydze, z kwiatami w postaci wiech, rosnąca przy brzegach wód i na mokradłach /
materiał otrzymywany z tej rośliny.
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010700000000000000 okaz rośliny
1-01-010800000000000000 OLEJ ROŚLINNY
32
Digizaurus: Materiał
DEF oleje roślinne, na ogół ciekłe tłuszcze o dużej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych, otrzymywane gł. z nasion lub owoców roślin oleistych; używane jako oleje spoż. (po rafinacji i odwonieniu, np. sojowy, słonecznikowy) i do wyrobu margaryny, też w przemyśle kosmetycznym, włók., skórz., w lecznictwie. [E PWN]
SD 1-01-010000000000000000 pochodzenia roślinnego1-04-050000000000000000 olej
1-01-020000000000000000 POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO NU 1-01-020100000000000000 fauna GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-000000000000000000 organicznyWD 1-01-020200000000000000 materiał pochodzenia zwierzęcego
1-01-020300000000000000 produkty odzwierzęce
1-01-020100000000000000 fauna U 1-01-020000000000000000 POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO
1-01-020200000000000000 MATERIAŁ POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO NU 1-01-02020100000000000 surowce zwierzęceGD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-020000000000000000 pochodzenia zwierzęcegoWD 1-01-020202000000000000 kość
1-01-020202050000000000 RÓGDEF rogi, anat. wyrostki różnego pochodzenia u zwierząt; otoczone pochwami rogowymi, wewnątrz puste,
parzyste wyrostki kostne (możdżenie) na kości czołowej u krętorogich, widłorogich i żyrafowatych, zwykle stałe, większe u samców, nierozgałęzione; także rogowe wyrostki u nosorożców; oraz u owadów — wyrostki pancerza chitynowego występujące na tułowiu i odwłoku, szczególnie dobrze rozwinięte u niektórych chrząszczy. [E PWN]
NU 1-01-020202050100000000 porożeGD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-020202000000000000 kośćWD 1-01-020202050200000000 róg barani
1-01-020202060000000000 ZĄBDEF zęby, anat. drobne, twarde twory osadzone w jamie gębowej kręgowców, głównie na szczękach; służą do
chwytania i rozdrabniania pokarmu, ataku i obrony; u ssaków złożone z tkwiącego w zębodole korzenia, szyjki i korony, zróżnicowane (siekacze, kły, zęby przedtrzonowe i trzonowe) [E PWN]
1-01-020207000000000000 PIÓRODEF pióra, zrogowaciałe wytwory naskórka pokrywające ciało ptaków; p. pokrywowe, czyli konturowe,
decydują o ogólnym wyglądzie (ubarwienie, kształt) i odgrywają ważną rolę w locie (lotki i sterówki); p. puchowe (puch) — gł. warstwa izolacyjna; ponadto np. p. szczeciniaste, czuciowe, ozdobne. [E PWN]
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-020200000000000000 materiał pochodzenia zwierzęcego
1-01-020209000000000000 SZKIELET KORALOWCA DEF koralowce, Anthozoa, gromada morskich jamochłonów z typu parzydełkowców; ok. 6 tysięcy gatunków;
wyłącznie o postaci polipa; wytwarzają masywny, głównie wapienny szkielet (oprócz ukwiałów); gatunki tropikalne często pięknie ubarwione; duże znaczenie skałotwórcze (np. madrepory); zwykle kolonijne, tworzą wielogatunkowe biocenozy (rafy); niektóre cenione w zdobnictwie. [E PWN]
NU 1-01-020209010000000000 koralowiecGD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-020200000000000000 materiał pochodzenia zwierzęcegoWD 1-01-020209020000000000 gorgonina
1-01-020304000000000000 MIÓDDEF miód pszczeli, naturalny produkt spoż. o wysokiej wartości energ.; wytwarzany przez pszczoły z nektaru
kwiatowego (m.p. nektarowy) i spadzi (m.p. spadziowy); zawiera wodę do 23% i cukry (najwięcej fruktozy, do 80%) oraz m.in. związki azotowe, sole miner. i enzymy. [E PWN]
1-01-020306000000000000 WOSKDEF woski, woski naturalne, związki org. stanowiące mieszaniny gł. estrów wyższych alkoholi alifatycznych z
wyższymi kwasami tłuszczowymi; ciała stałe, w podwyższonej temp. plast.; wytwarzane przez zwierzęta i rośliny, także w. mineralne; stosowane do wyrobu kremów, szminek, past do obuwia i podłóg, materiałów elektroizolacyjnych. [E PWN]
1-02-010000000000000000 GIPS (skała osadowa)DEF [gr.], minerał, uwodniony siarczan wapnia CaSO4 · 2H2O; krystalizuje w układzie jednoskośnym;
bezbarwny i przezroczysty lub biały, niekiedy miodowożółty, brunatny, szary, czerwonawy; bardzo kruchy; zmielony i ogrzany (tzw. gips sztukatorski) traci część wody, a po jej dodaniu tworzy szybko tężejącą masę plastyczną; używany m.in. w sztuce dekoracyjnej, w przemyśle materiałów budowlanych, papierniczym i ceramicznym oraz jako nawóz mineralny; odmiany: alabaster, selenit. [E PWN]
1-02-020000000000000000 GLINADEF skała osadowa składająca się głównie z iłu z domieszką mułu, piasku i żwiru; zwilżona wodą często staje
się plastyczna; surowiec w przemyśle ceramicznym (np. produkcja cegły, materiałów ogniotrwałych), budowlanym (wyrób zapraw budowlanych) i garncarstwie; niektóre rodzaje gliny są surowcami do otrzymywania aluminium. [E PWN]
niebieskawy lub żółtawy; powstaje gł. w wyniku wietrzenia skał bogatych w skalenie; surowiec przemysłu ceramicznego (wyrób porcelany, fajansu), papierniczego, chem., materiałów budowlanych i ogniotrwałych; w Polsce wydobywany na Dolnym Śląsku. [E PWN]
1-02-030300000000000000 KRZEMIEŃDEF krzemień, krzemionkowa skała osadowa pochodzenia chem. lub biochem., składająca się gł. z bardzo
drobnoziarnistego kwarcu, chalcedonu, niekiedy też opalu; zwykle szary, brunatny lub czarny; występuje gł. w wapieniach i marglach; używany do wyrobu materiałów ściernych i w przemyśle ceramicznym, dawniej — jako krzesiwo, w czasach prahist. — także do wyrobu broni i narzędzi. [E PWN]
1-02-030500000000000000 PIASKOWIECDEF zwięzła osadowa skała okruchowa powstała przez scementowanie piasku spoiwem miner., np.
wapiennym, krzemionkowym; pospolity; odmiany: arkoza, waka, szarogłaz; surowiec budowlany, drogowy, rzeźbiarski, używany też do wyrobu materiałów ogniotrwałych i kwasoodpornych. [E PWN]
1-02-040000000000000000 KAMIEŃ SZLACHETNY LUB OZDOBNYDEF kamienie szlachetne - minerały, mineraloidy, rzadziej skały lub substancje pochodzenia organicznego oraz
produkty syntetyczne wykorzystywane w jubilerstwie i zdobnictwie; odznaczają się dużą twardością, często także piękną barwą i żywym połyskiem; na ogół przezroczyste; najcenniejsze: diament, rubin, szmaragd, szafir i aleksandryt; kamienie szlachetne o mniejszej wartości nazywa się kamieniami jubilerskimi (kamienie półszlachetne i ozdobne); wykorzystywane również w przemyśle. [E PWN]
NU 1-02-040100000000000000 kamień jubilerski1-02-040200000000000000 kamień półszlachetny
1-02-040100000000000000 kamień jubilerski U 1-02-040000000000000000 KAMIEŃ SZLACHETNY LUB OZDOBNY1-02-040200000000000000 kamień półszlachetny U 1-02-040000000000000000 KAMIEŃ SZLACHETNY LUB OZDOBNY1-02-040300000000000000 kamień szlachetny U 1-02-040000000000000000 KAMIEŃ SZLACHETNY LUB OZDOBNY1-02-040400000000000000 kamień ozdobny U 1-02-040000000000000000 KAMIEŃ SZLACHETNY LUB OZDOBNY1-02-040500000000000000 AGATDEF minerał o różnobarwnych pasmach używany w jubilerstwie; [fr. agate < gr. achátēs], miner., rzem. artyst.
różnobarwnie wstęgowana odmiana chalcedonu; kamień ozdobny; używany w jubilerstwie (zwykle sztucznie barwiony) oraz w mechanice precyzyjnej; wydobywany głównie w Brazylii, Urugwaju, Ameryce Północnej; w znacznych ilościach występuje na Dolnym Śląsku; odmianą agatu jest onyks. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-040600000000000000 AWENTURYNDEF awenturyn [wł.], awanturyn, rzem. artyst., miner. odmiana kwarcu z drobnymi wrostkami innych
minerałów, głównie żółtych i zielonych łyszczyków, niekiedy hematytu i innych; zwykle żółtawy lub brunatnoczerwony, o charakterystycznym migotliwym połysku; kamień ozdobny. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobnyKD 1-02-041500000000000000 hematyt
układzie jednoskośnym; ciemnoniebieski, niebieski; występuje w strefie utlenienia innych minerałów miedzi, niekiedy wykorzystywany jako jej ruda; kamień ozdobny; dawniej używany także jako pigment. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-040800000000000000 BERYL DEF beryl, minerał, krzemian berylu i glinu Be3Al2 [Si6O18]; zwykle bezbarwny, zielonawy lub żółtawy; źródło
pierwiastka berylu, niekiedy także cezu. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
SD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny 1-01-010413000000000000 żywica naturalna
1-02-040901000000000000 amber U BURSZTYN
1-02-040902000000000000 jantar U BURSZTYN
1-02-041000000000000000 CYRKONDEF cyrkon [arab. zarkūn ‘złocisty’], minerał, krzemian cyrkonu Zr[SiO4]; często zawiera domieszki hafnu,
uranu i toru; zwykle bezbarwny, żółty lub brunatny; główny surowiec pierwiastków cyrkonu i hafnu oraz ich związków; używany do produkcji materiałów ogniotrwałych, w przemyśle ceramicznym, odlewnictwie, także w jubilerstwie (np. hiacynt). [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobnyWD 1-02-041001000000000000 hiacynt
alotropowa pierwiastka węgla, najcenniejszy kamień szlachetny; przezroczysty, bezbarwny lub lekko zabarwiony (np. niebieskawy), o bardzo silnym połysku; najtwardszy z minerałów; występuje w niektórych skałach magmowych (głównie kimberlity); gromadzi się w skałach osadowych; znaczne ilości diamentów otrzymywane są sztucznie; diamenty jubilerskie są najcenniejszymi kamieniami szlachetnymi. [E PWN]
NU 1-02-041101000000000000 bursztynGD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobnyKD 1-02-070100000000000000 diament (minerał, do zastosowań technicznych)
1-02-041101000000000000 bursztyn U DIAMENT (kamień szlachetny)
Si2O7]; krystalizuje w układzie jednoskośnym; zielony, żółty lub szary, o szklistym połysku; składnik skał metamorficznych; używany niekiedy w jubilerstwie jako kamień ozdobny. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-041300000000000000 GAGATDEF gagat, czarna odmiana węgla brunatnego, jednorodna i twarda; daje się łatwo obrabiać i polerować;
używany do wyrobu przedmiotów ozdobnych; główne złoże w Whitby (Wielka Brytania); spotykany w Górach Świętokrzyskich; zwany też (błędnie) czarnym bursztynem. [E PWN]
1-02-041400000000000000 GRANATDEF granaty [łac. granatus ‘ziarnisty’], miner. grupa minerałów, krzemiany metali dwu- i trójwartościowych:
magnezu, wapnia, manganu, żelaza i in.; rozmaicie zabarwione; twarde; np. pirop, almandyn, andradyt; używane jako materiał ścierny, także jako kamienie ozdobne. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-041500000000000000 HEMATYT
49
Digizaurus: Materiał
DEF hematyt [gr. haíma ‘krew’], minerał, tlenek żelaza Fe2O3; krystalizuje w układzie trygonalnym; tworzy żelazistoczarne kryształy o połysku metalicznym (błyszcz żelaza), ciemnoczerwone skupienia skrytokrystaliczne (żelaziak czerwony), odmiany naciekowe (krwawnik) i pylaste (śmietana hematytowa); bogata ruda żelaza; używany także jako pigment mineralny i kamień ozdobny. [E PWN]
1-02-041600000000000000 JADEITDEF jadeit [fr. < hiszp.], minerał z grupy piroksenów jednoskośnych, krzemian sodu i glinu o wzorze
NaAl[Si2O6]; zwykle biały, zielony lub zielonoszary; używany do wyrobu przedmiotów ozdobnych, w czasach prahist. — także broni i narzędzi. [E PWN]
NU 1-02-041601000000000000 żad jadeitowyGD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-041601000000000000 żad jadeitowy U JADEIT
1-02-041700000000000000 JASPIS DEF jaspis [gr. íaspis], skała osadowa złożona głównie z chalcedonu i drobnoziarnistego kwarcu; czerwony,
brunatny lub zielony; twardy; używany do wyrobu przedmiotów ozdobnych i sprzętu laboratoryjnego. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobnyKD 1-02-042102000000000000 chalcedon
1-02-042100000000000000 kwarc
1-02-041800000000000000 KAMIEŃ KSIĘŻYCOWYDEF kamień księżycowy, miner., rzem. artyst. skaleń potasowy, najczęściej adular, z domieszką skalenia
sodowego (albitu) w formie delikatnych, prawidłowo ułożonych warstewek, odznaczający się
50
Digizaurus: Materiałcharakterystyczną poświatą w postaci białych, niebieskobiałych lub srebrzystoniebieskich pasemek; używany w jubilerstwie; wydobywany gł. na Cejlonie. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-041900000000000000 KAMIEŃ SŁONECZNYDEF kamień słoneczny, miner., rzem. artyst. skaleń potasowy (lub plagioklaz), który charakteryzują migotliwe
refleksy świetlne o barwie czerwonej, pomarańczowej i złocistożółtej, wywołane odbiciem i rozpraszaniem światła na drobnych wrostkach hematytu lub getytu, niekiedy łyszczyków; kamień jubilerski. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobnyKD 1-02-041500000000000000 hematyt
1-02-042000000000000000 KORUND DEF korund [łac. < sanskr.], minerał, tlenek glinu Al2O3; krystalizuje w układzie trygonalnym; bezbarwny lub
zabarwiony na różne odcienie; bardzo twardy; otrzymywany też syntetycznie (tzw. elektrokorund); materiał ścierny; używany także w przemyśle ceramicznym, odlewnictwie, mechanice precyzyjnej i technice laserowej; odmiany korundu są cennymi kamieniami szlachetnymi (rubin, szafir). [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobnyWD 1-02-042001000000000000 rubin
przezroczysta odmiana korundu; cenny kamień szlachetny; główne złoża: Birma, Tajlandia, Australia, Sri Lanka, USA, Afganistan; otrzymywany również syntetycznie. [E PWN]
otrzymywany też syntetycznie; używany w jubilerstwie i w przemyśle przyrządów precyzyjnych; główne złoża: Kambodża, Indie, Sri Lanka, Tajlandia, Birma. [E PWN]
1-02-042100000000000000 KWARC DEF minerał, odmiana polimorficzna ditlenku krzemu SiO2; krystalizuje w układzie trygonalnym lub
heksagonalnym; pospolity w skorupie ziemskiej; ważny składnik wielu skał magmowych, osadowych i metamorficznych; bezbarwny lub rozmaicie zabarwiony; tworzy kryształy i skupienia skrytokrystal. (chalcedon). [E PWN]
51
Digizaurus: Materiał
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobnyWD 1-02-042101000000000000 ametyst
powstaje w wyniku procesów hydrotermalnych; wydobywany m.in. w Brazylii, Urugwaju, na Madagaskarze; w niewielkich ilościach występuje na Dolnym Śląsku i koło Krakowa. [E PWN]
1-02-042102000000000000 CHALCEDONDEF chalcedon, miner. skrytokrystaliczna, zbita odmiana kwarcu; produkt procesów hydrotermalnych, także
składnik skał osadowych (krzemieni, czertów); odmiany zabarwione (np. agat, chryzopraz, karneol, sard) używane jako kamienie ozdobne; wykorzystywany też w mechanice precyzyjnej. [E PWN]
1-02-042200000000000000 LAZURYTDEF lazuryt [łac. lazurium ‘błękit’], lapis lazuli, minerał, glinokrzemian sodu i wapnia, o bardzo
skomplikowanym i zmiennym składzie chemicznym (Na,Ca)8[(SO4,S,Cl2)|(AlSiO4)6]; krystalizuje w układzie regularnym; ciemnoniebieski lub granatowy; używany do wyrobu ultramaryny; kamień ozdobny. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-042300000000000000 MALACHIT DEF malachit [gr.], minerał, hydroksowęglan miedzi Cu2[(OH)2|CO3]; krystalizuje w układzie jednoskośnym;
zielony, tworzy naskorupienia i nacieki; powstaje w wyniku wietrzenia innych minerałów miedzi; kamień ozdobny, wykorzystywany niekiedy jako ruda miedzi, dawniej też do wyrobu farb (zieleń górska); największe złoża — na Uralu. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
b. zwięzły, zwykle zielony; używany do wyrobu przedmiotów ozdobnych (zwł. w Chinach), w czasach prahist. — także broni i narzędzi; gł. złoża: Chiny, Syberia; w Polsce wydobywany na Dolnym Śląsku (Jordanów). [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-042500000000000000 OLIWINDEF oliwiny [łac.], grupa minerałów, krzemiany magnezu i żelaza (Mg,Fe)2[SiO4]; oliwkowozielone,
brunatnooliwkowe, zielone, ciemnozielone, także żółtozielone; składniki dunitów, perydotytów, także innych skał magmowych i metamorficznych, meteorytów; odmiany przezroczyste używane jako kamienie szlachetne (chryzolit). [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobnyWD 1-02-042501000000000000 chryzolit
1-02-042502000000000000 PERYDOTYTDEF perydotyt [fr. péridot ‘oliwin’], magmowa ultrazasadowa skała głębinowa, składająca się głównie z
oliwinu (40–100% objętościowych) i piroksenu (0–60% objętościowych); zwykle ciemnoszary, prawie czarny z odcieniem zielonkawym; jest zapewne głównym składnikiem górnego płaszcza Ziemi (tzw. warstwa perydotytowa). [E PWN]
1-02-042700000000000000 OPAL DEF łac. < gr.], substancja mineralna będąca zestaloną koloidalną krzemionką o zmiennej zawartości wody (1–
21% objętościowych): SiO2· nH2O; bezbarwny, biały, różowy, żółty i in.; składnik niektórych skał osadowych (np. opok, gez); cennym kamieniem jubilerskim jest opal szlachetny, o efektownej grze barw (opalescencja), wydobywany głównie w Australii, USA, Brazylii, Meksyku. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-042800000000000000 PIANKA MORSKADEF pianka morska, miner., rzem. artyst. porowata odmiana sepiolitu używana do wyrobu fajek. [E PWN]
NU 1-02-042801000000000000 sepiolitGD 1-02-000000000000000000 nieorganiczny
54
Digizaurus: Materiał
SD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-042801000000000000 sepiolit U 1-02-042800000000000000 PIANKA MORSKA
połysku metalicznym; kruchy; pospolity; surowiec do produkcji kwasu siarkowego, używany też w zdobnictwie i jubilerstwie. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-043000000000000000 SERPENTYNDEF serpentyny [łac. serpentinus ‘wężowy’], grupa minerałów, hydroksokrzemiany (krzemiany i
glinokrzemiany warstwowe) magnezu, żelaza, manganu, niklu, o wzorze ogólnym R4–6[(OH)8T4O10], gdzie R = Mg, Fe, Mn, Ni, Al, a T = głównie Si oraz Al; zwykle zielone lub szare; np. antygoryt, chryzotyl, garnieryt; główne składniki serpentynitów, także niektórych rud (żelaza i niklu) i azbestów; niekiedy używane jako kamienie ozdobne. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-043100000000000000 SZMARAGDDEF [łac. < gr.], miner., rzem. artyst. przezroczysta lub przeświecająca odmiana berylu; jasno- lub
ciemnozielony, niekiedy żółtawozielony; cenny kamień szlachetny; otrzymywany też syntetycznie. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-043200000000000000 TOPAZDEF [gr.], minerał, fluorokrzemian glinu Al2[(F,OH)2SiO4]; krystalizuje w układzie rombowym; bezbarwny lub
zabarwiony (np. żółty, niebieskawy); produkt procesów pneumatolizy; wykorzystywany jako materiał ścierny; przezroczyste, zwykle żółte kryształy t. (wydobywane gł. w Brazylii, Rosji, na Cejlonie i Madagaskarze) są używane jako kamienie szlachetne; w Polsce niewielkie ilości t. występują w Sudetach. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
w układzie trójskośnym; niebieski lub niebieskozielony; cenny kamień szlachetny, używany od czasów starożytnych. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
55
Digizaurus: Materiał
1-02-043400000000000000 TURMALINDEF turmaliny [fr. < syngaleskie], grupa minerałów, borokrzemiany sodu, glinu, wapnia, magnezu, żelaza, litu i
innych metali, o bardzo złożonym i zmiennym składzie chemicznym; barwa czarna (szerl), także: różowa, żółta, zielona, czerwona, niebieska, brunatna; właściwości piezo- i piroelektryczne; stosowany w radiotechnice i elektronice; odmiany przezroczyste — jako kamienie szlachetne. [E PWN]
GD 1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-02-040000000000000000 kamień szlachetny lub ozdobny
1-02-050000000000000000 PIASEKDEF osadowa luźna skała okruchowa składająca się z ziarn miner. średnicy 0,1–2,0 mm, zwykle kwarcowych;
surowiec budowlany, ceramiczny i szkl. (p. szklarskie), w metalurgii używany do wyrobu mas formierskich (p. formierskie); niekiedy eksploatowany ze względu na domieszki cennych minerałów (p. złotonośne, cyrkonowe, monacytowe i in.). [E PWN]
1-02-060000000000000000 RUDADEF zasobne w metale minerały i skały, w których zawartość składnika użytecznego jest wystarczająca do
technologicznego przerobu i przemysłowego uzyskiwania z nich metali, ich stopów lub związków; terminem ruda określa się zwykle kopaliny metali ciężkich, np. rudy miedzi, żelaza, niklu; głównymi składnikami użytecznymi rudy są często minerały zwane kruszcowymi; niekiedy rudy są złożone z minerałów wielu metali (rudy polimetaliczne); rudy nazywano dawniej kruszcami. [E PWN]
1-02-070000000000000000 WĘGIEL DEF Węgle kopalne - skały osadowe pochodzenia organicznego, głównie roślinnego, będące stałymi
kopalinami palnymi; powstają z torfu (węgle humusowe, o dużym znaczeniu gospodarczym, np. węgiel brunatny, węgiel kamienny) lub sapropelu (węgle sapropelowe, np. kennel, boghed) pod wpływem ciśnienia skał nadkładu oraz podwyższonej temperatury; klasyfikacja węgli kopalnych jest oparta na ich właściwościach fizycznych i chemicznych oraz zawartości pierwiastka węgla. [E PWN]
1-02-070100000000000000 DIAMENT (minerał, do zastosowań technicznych)DEF diament [średniow. łacina diamentum < gr. adámas ‘niepokonany’], minerał, regularna odmiana
alotropowa pierwiastka węgla; przezroczysty, bezbarwny lub lekko zabarwiony (np. niebieskawy), o bardzo silnym połysku; najtwardszy z minerałów; występuje w niektórych skałach magmowych (głównie kimberlity); gromadzi się w skałach osadowych; diamenty techniczne (np. bort, karbonado, także diamenty syntetyczne) używane głównie jako materiał ścierny i do wyrobu narzędzi tnących. [E PWN]
1-02-041101000000000000 brylant U DIAMENT (kamień szlachetny)
1-02-070200000000000000 GRAFIT DEF [gr. gráphō ‘piszę’], minerał, heksagonalna odmiana pierwiastka węgla; zwykle ma postać ziarnistych,
łuskowych lub ziemistych skupień; czarny z odcieniem srebrzystym, miękki; występuje gł. w skałach metamorficznych (łupki grafitowe), otrzymywany też sztucznie; używany m.in. w przemyśle materiałów ogniotrwałych, w odlewnictwie, do wyrobu elektrod i smarów. [E PWN]
1-02-070300000000000000 WĘGIEL BRUNATNY DEF gatunek węgla kopalnego stanowiący pośrednie ogniwo w szeregu węglowym pomiędzy torfem a
węglem kamiennym, zawierający zwykle 65–78% węgla pierwiastkowego w substancji organicznej oraz 10–60% wilgoci całkowitej w stanie naturalnym; brunatny lub czarny, niekiedy o zachowanej strukturze drewna (lignit); paliwo, wykorzystywane głównie w energetyce; poddawany także przeróbce chemicznej, m.in. na półkoks, smołę wytlewną, gazy przemysłowe, wosk montanowy; niekiedy używany jako nawóz; główne złoża: Niemcy, Rosja, Czechy, USA, Polska (zagłębia: Bełchatowskie, Turoszowskie, Konińskie). [E PWN]
1-02-070400000000000000 WĘGIEL KAMIENNY DEF gatunek węgla kopalnego zawierający 78–92% węgla pierwiastkowego, do 42% części lotnych w
substancji organicznych oraz do 10% wilgoci całkowitej w węglu surowym, wykazujący ciepło spalania w odniesieniu do substancji wilgotnej i bezpopiołowej ponad 24 MJ/kg; do węgla kamiennego zalicza się też antracyt, zawierający 90–97% węgla pierwiastkowego i 10% części lotnych; czarny, kruchy; rozróżnia się 4 składniki (litotypy) węgla kamiennego — węgiel błyszczący (witryn), półbłyszczący (klaryn), matowy (duryn) i włóknisty (fuzyn); wykorzystywany jako paliwo, m.in. w energetyce; poddawany przeróbce chemicznej, której produktami są inne paliwa oraz półprodukty dla przemysłu chemicznego (smoła węglowa i wytlewna, gaz syntezowy, benzol); główne złoża: Rosja, Chiny, USA, Niemcy, RPA; w Polsce wydobywany w zagłębiach: Górnośląskim i Lubelskim, do niedawna także w Dolnośląskim. [E PWN]
1-02-090000000000000000 WODADEF woda, tlenek diwodoru, oksydan, H2O, związek tlenu i wodoru; bezb. ciecz, w grubych warstwach,
zielononiebieska, bez smaku i zapachu; temp. krzepnięcia 0°C, temperatura wrzenia 100°C; występuje w 3 stanach skupienia: stałym (lód), ciekłym i gazowym (para wodna), które współistnieją tylko w temp. 0,01°C przy ciśnieniu 611,73 Pa. [E PWN]
1-03-020000000000000000 ceramika1-03-030000000000000000 farba / lakier1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny1-03-050000000000000000 metal1-03-060000000000000000 materiał ropopochodny1-03-070000000000000000 różne1-03-080000000000000000 skóra (przetworzona)1-03-090000000000000000 szkło1-03-100000000000000000 tekstylia1-03-110000000000000000 tworzywo sztuczne1-03-120000000000000000 żywność
1-03-010000000000000000 CELULOZADEF masa celulozowa, celuloza techniczna, półprodukt papierniczy złożony gł. z celulozy; otrzymywana
w wyniku chem. roztwarzania drewna, szmat, makulatury; gł. typy: siarczanowa i siarczynowa; bielona służy do produkcji papieru i tektury wysokiej jakości. [E PWN]
1-03-010400000000000000 KARTONDEF [fr. carton < wł. cartone], techn. zwyczajowa nazwa produktu papierniczego jedno- lub dwuwarstwowego,
o gramaturze 161–315 g/m2; otrzymywany z masy celulozowej z dodatkiem ścieru i makulatury; służy do wyrobu okładek, teczek itp.; k. kreślarski jest wytwarzany z samej masy celulozowej, odporny na ścieranie i skrobanie; także opakowanie z tektury stanowiące w obrocie handl. rodzaj jednostki miary (np. k. papierosów). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-010000000000000000 celulozaKD 1-03-071200000000000000 płyta kartonowo-gipsowa
1-03-010500000000000000 PAPIER
60
Digizaurus: Materiał
DEF [gr.], materiał w postaci wstęgi lub arkuszy, wytwarzany z masy papierniczej, służący do druku, pisania, pakowania, celów przemysłowo-technicznych, higienicznych i in.; masa papiernicza stanowi wodną zawiesinę odpowiednio przygotowanych półproduktów włóknistych oraz dodatków — m.in. kleju żywicznego (kalafoniowego) lub syntetycznego, wypełniaczy (np. kaolinu, talku, kredy), ewentualnie barwników i środków chemicznych usprawniających wytwarzanie papieru lub polepszających jego właściwości użytkowe; półproduktami włóknistymi mogą być: masy celulozowe (uzyskane przez chemiczne roztworzenie pociętego na zrębki drewna lub roślinnych surowców niedrzewnych, np. słomy), tzw. masy długowłókniste (uzdatnione wtórne surowce włókiennicze, np. szmaty), ścier drzewny, makulatura; niekiedy papier wytwarza się z udziałem włókien nieroślinnych (np. syntetycznych lub mineralnych) w celu nadania mu specjalnych właściwości; półprodukty włókniste przeznaczone do wyrobu papierów białych poddaje się bieleniu (dawniej chlorem i jego związkami, obecnie coraz powszechniej tlenem, nadtlenkiem wodoru, ozonem); w celu uzyskania masy papierniczej półprodukty włókniste rozczynia się w wodzie i miele (w młynach i holendrach), następnie wprowadza dodatki; gotową masę kieruje się do maszyny papierniczej, gdzie jest odwadniana, formowana we wstęgę, prasowana, suszona, gładzona i zwijana, po czym krojona na mniejsze zwoje lub na arkusze (format papieru). [E PWN]
1-03-010502000000000000 PAPIER KSERODEF papier używany do druku drukarkami igłowymi, umożliwia jednoczesne drukowanie dwu lub trzech egzemplarzy (najczęściej w różnych kolorach); po bokach posiada charakterystyczne odrywane pasy z okrągłymi otworami.
DEF [łac.], jedno- lub wielowarstwowy produkt papierniczy, zwykle o gramaturze powyżej 224 g/m2 (wg ISO), spotyka się również tekturę o gramaturze niższej, nawet 150 g/m2; otrzymywana z masy papierniczej przygotowanej głównie ze ścieru i makulatury; produkowana w arkuszach lub w postaci zwojów wstęgi; rodzaje: falista, pudełkowa, tektury specjalne (tapetowa, tulejowa, podłożowa, introligatorska). [E PWN]
1-03-020100000000000000 BISKWITDEF biskwit [fr.], rzem. artyst. dekoracyjny wyrób porcelanowy dwukrotnie wypalany, niepokryty szkliwem; gł. medaliony, figurki, plakietki, świeczniki; przypomina wyroby z marmuru; wprowadzony we Francji w XVIII w. [E PWN]
DEF majolika [wł.], nazwa fajansów produkowanych we Włoszech XIV–XVII w. (Faenza, Orvieto, Savona); powstała pod wpływem ceramiki wschodniej; z majoliki wyrabiano głównie bogato zdobione naczynia. [E PWN]
1-03-020400000000000000 KAMIONKADEF wyroby ceramiczne z wypalonej gliny o bardzo drobnoporowatej strukturze; m.in. kamionkowe materiały
budowlane (np. rury kanalizacyjne), garnki, naczynia i wyroby kwasoodporne; III–V w. p.n.e. znana na Dalekim Wschodzie, w Europie wyrabiana od wczesnego średniowiecza (Francja, Niemcy). [E PWN]
1-03-020500000000000000 PORCELANADEF porcelana, wyrób ceramiczny (ceramika) o gęstym, białym i nieprzepuszczalnym dla wody i gazów
czerepie, który prześwieca w cienkiej warstwie. Ze względu na skład chem. oraz temperaturę wypalania rozróżnia się porcelanę twardą i miękką. W skład porcelany twardej wchodzi 40–60% kaolinu (nie więcej niż 20% kaolinu może być zastąpione gliną wypalającą się na biało), 20–30% kwarcu i 20–30% skalenia; odznacza się ona dużą wytrzymałością mech., dobrymi właściwościami dielektr., jest bardzo mało nasiąkliwa (porowatość otwarta do 0,5%), odporna na działanie czynników chem.; stosuje się ją do produkcji wysokonapięciowych izolatorów, kształtek izolacyjnych, sprzętu laboratoryjnego, naczyń stołowych i wyrobów artystycznych. [E PWN]
1-03-030100000000000000 BEJCADEF wodne, spirytusowe lub terpentynowe roztwory barwników nadające powierzchni drewna barwę, bez
zatarcia rysunku słojów. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030000000000000000 farba / lakier
1-03-030200000000000000 EMALIA LAKIERNICZADEF emalie lakiernicze, pigmentowane wyroby lakierowe; od farb różnią się mniejszą zawartością pigmentów
i wypełniaczy; stosowane do celów dekoracyjnych i ochronnych, gł. w przemyśle motoryzacyjnym, maszynowym. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030000000000000000 farba / lakierWD 1-03-030201000000000000 emalia epoksydowa
1-03-030201000000000000 EMALIA EPOKSYDOWADEF do malowania wyrobów i konstrukcji poddawanych działaniu agresywnych mediów chemicznych; jako wyroby lakierowe podkładowe [E PWN]; emalia epoksydowa nakładana techniką malowania/natryskową na
64
Digizaurus: Materiałpowierzchnie metalowe (stal, aluminium, żeliwo, ocynk) i betonowe; tworzy twarde, elastyczne, odporne na ścieranie i uderzenia powłoki, posiadające dużą odporność chemiczną np. na: roztwory soli, produkty ropopochodne, rozcieńczone kwasy nieutleniające, wodę, kwaśne opary i gazy (H2S, SO2, CS2).
1-03-030300000000000000 FARBADEF farby [niem.], zawiesiny pigmentów i wypełniaczy w spoiwie, którego gł. składnikiem są substancje
błonotwórcze; wysychając, tworzą powłoki dekoracyjne i (lub) ochronne; stosowane także do drukowania w poligrafii i włókiennictwie (f. drukarskie). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030000000000000000 farba / lakierWD 1-03-030301000000000000 farba akwarelowa
1-03-030302000000000000 farba emulsyjna1-03-030303000000000000 farba olejna1-03-030304000000000000 tempera1-03-030305000000000000 pastel
1-03-030301000000000000 FARBA AKWARELOWADEF [wł. acquarella < acqua ‘woda’], farba wodna o spoiwie rozpuszczalnym w wodzie; także technika mal., w
której stosuje się farby akwarelowe, kładzione najczęściej na papierze, a także na kości słoniowej (miniatury), jedwabiu; a. nazywa się również obraz wielobarwny malowany farbami akwarelowymi lub jednobarwny, wykonany tuszem, bistrem, sepią [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030300000000000000 farba
1-03-030302000000000000 FARBA EMULSYJNADEF właściwie farby dyspersyjne, farby, których spoiwem jest wodna dyspersja niektórych substancji
błonotwórczych (np. polioctanu winylu, kopolimerów akrylowych) z dodatkiem emulgatorów i stabilizatorów; tworzą mikroporowate powłoki umożliwiające „oddychanie ścian”; niepoprawnie zw. farbami emulsyjnymi. [E PWN]
NU 1-03-030302010000000000 farba dyspersyjnaGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030300000000000000 farbaWD 1-03-030302020000000000 farba akrylowa
1-03-030302010000000000 farba dyspersyjna U 1-03-030302000000000000 FARBA EMULSYJNA
1-03-030302020000000000 FARBA AKRYLOWA
65
Digizaurus: Materiał
DEF farby dyspersyjne, których spoiwem jest wodna dyspersja kopolimerów akrylowych z dodatkiem emulgatorów i stabilizatorów; tworzą mikroporowate powłoki umożliwiające „oddychanie ścian”. [E PWN]
SD 1-03-030302000000000000 farba emulsyjna1-04-010000000000000000 akryl
1-03-030303000000000000 FARBA OLEJNADEF farby, których spoiwem są oleje schnące; stosowane w budownictwie i wielu dziedzinach przemysłu w
celach dekoracyjnych i ochronnych. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030300000000000000 farba
1-03-030304000000000000 TEMPERADEF tempera [wł. < łac.], farba emulsyjna o spoiwie org. (np. klejowym, z jaj ptasich, żywicy). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030300000000000000 farba
1-03-030305000000000000 PASTELDEF pastel [fr. < wł. pastello], farba artyst. w postaci miękkich kredek. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030300000000000000 farba
1-03-030400000000000000 IMPREGNATDEF środek chemiczny służący do nasycania tkanin, papieru, drewna, materiałów budowlanych itp. w celu nadania im odpowiednich cech i właściwości (takich jak: niezwilżalność, niepalność, odporność na chemikalia, odporność na kurczliwość i gniotliwość, nieprzepuszczalność powietrza lub gazów). Impregnat sporządza się w postaci roztworów w rozpuszczalnikach organicznych lub emulsji wodnych, z których po naniesieniu na powierzchnię impregnowaną rozpuszczalniki odparowuje się. [WIKIPEDIA]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030000000000000000 farba / lakier
1-03-030500000000000000 LAKIERDEF [sanskr. lākṣā], roztwory substancji błonotwórczych (np. olejów schnących, żywic naturalnych lub syntet.)
w rozpuszczalnikach, niezawierające pigmentów i wypełniaczy; stosowane do pokrywania powierzchni przedmiotów w celach dekoracyjnych, ochronnych. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030000000000000000 farba / lakierWD 1-03-030501000000000000 lakier akrylowy
66
Digizaurus: Materiał
1-03-030502000000000000 lakier poliestrowy
1-03-030501000000000000 LAKIER AKRYLOWYDEF lakiery, których substancjami błonotwórczymi są poliakrylany (często z dodatkiem żywic alkidowych,
melaminowych); głównie do pokrywania powierzchni ze stali, metali lekkich i tworzyw sztucznych. [E PWN]
1-03-040000000000000000 MATERIAŁ DREWNOPOCHODNYDEF materiały, do których produkcji używa się odpadów, powstałych podczas uzyskiwania tarcicy (trociny,
wióry, gałęzie drzew) oraz paździerzy [WIKIPEDIA]; ponadto uwzględniono materiały drewniane wytwarzane przemysłowo jak fornir, sklejka i płyta stolarska.
1-03-040200000000000000 płyta korkowa 1-03-040300000000000000 płyta paździerzowa1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa1-03-040500000000000000 płyta stolarska1-03-040600000000000000 płyta trocinowa1-03-040700000000000000 płyta wiórowa1-03-040800000000000000 sklejka1-03-040900000000000000 trociny
KD 1-01-010500000000000000 drewno
1-03-040100000000000000 FORNIRDEF fornir [niem.], cienkie płaty drewna, uzyskane przez skrawanie płaskie lub obwodowe (łuszczenie); grub.
0,1–3,0 mm; przeznaczony na sklejkę, okleinę. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
67
Digizaurus: Materiał
1-03-040200000000000000 PŁYTA KORKOWADEF płyta korkowa, płyta wytwarzana z niezagęszczonych odpadów dębu korkowego lub korkowca
amurskiego przez spajanie pod ciśnieniem lepiszczem lub przez ekspandowanie (działanie wysokiej temperatury i ciśnienia); dźwiękochłonna, ciepłochronna; używana jako materiał izolacyjny, płyty wykładzinowe. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzony
SD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040300000000000000 PŁYTA PAŹDZIERZOWADEF płyta paździerzowa, płyta z oczyszczonych paździerzy lnu lub konopi spojonych pod ciśnieniem klejem
syntet. z dodatkiem substancji utwardzających; stosowana w meblarstwie i budownictwie. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040400000000000000 PŁYTA PILŚNIOWADEF płyta pilśniowa, płyta ze spilśnionych włókien drzewnych sprasowanych w podwyższonej temp.
(ewentualnie z dodatkiem środków wiążących i impregnujących); miękka, porowata (uzyskana bezciśnieniowo), półtwarda (np. płyta MDF) lub twarda; używana na stolarkę budowlaną, meble. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodnyWD 1-03-040401000000000000 płyta HDF
1-03-040402000000000000 płyta LDF1-03-040403000000000000 płyta MDF
1-03-040401000000000000 PŁYTA HDFDEF ang. High Density Fibreboard - płyta pilśniowa wysokiej gęstości (powyżej 850 kg/m3), jest to płyta z
włókien drzewnych, charakteryzująca się dużą twardością i podwyższoną gęstością. Płyty HDF są przeznaczone do produkcji paneli podłogowych. Są także materiałem nośnym do powlekania laminatami HPL i CPL, papierami żywicznymi i okleinami naturalnymi. Produkty wykonane na bazie płyty HDF standard są przeznaczone do użytkowania w pomieszczeniach suchych. Płyty HDF surowe mają podobne zastosowanie jak płyty MDF surowe z tą różnicą, że jest to płyta cienka, która jest alternatywą dla sklejki drewnianej. Są pokryte lakierami wodorozcieńczalnymi i lakierami UV. Materiałem bazowym płyt HDF lakierowanych są płyty HDF surowe. Posiadają podwyższoną odporność powierzchni lakierowanej na warunki atmosferyczne oraz substancje chemiczne. Są łatwe w utrzymaniu czystości i pielęgnacji. [WIKIPEDIA]
NU 1-03-040401010000000000 HDFGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa
1-03-040401010000000000 HDF U 1-03-040401000000000000 PŁYTA HDF
68
Digizaurus: Materiał
1-03-040402000000000000 PŁYTA LDFDEF ang. low-density fibreboard - płyta pilśniowa małej gęstości (od 450 do 650 kg/m3) stanowiąca
podstawowy materiał do produkcji mebli. [WIKIPEDIA]
NU 1-03-040402010000000000 LDFGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa
1-03-040402010000000000 LDF U 1-03-040402000000000000 PŁYTA LDF
1-03-040403000000000000 PŁYTA MDFDEF ang. medium-density fibreboard - płyta pilśniowa średniej gęstości (od 650 do 850 kg/m3) stanowiąca
podstawowy materiał do produkcji mebli. [WIKIPEDIA]
NU 1-03-040403010000000000 MDFGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa
1-03-040403010000000000 MDF U 1-03-040403000000000000 PŁYTA MDF
1-03-040500000000000000 PŁYTA STOLARSKADEF płyta stolarska, warstwowe tworzywo drzewne uzyskane przez obustronne oklejenie warstwy środkowej
(tzw. środka) obłogami; zależnie od budowy środka: p.s. listewkowa (środek tworzą listewki, np. sklejone), deszczułkowa (środek z deseczek), pustakowa (ze „skratowanych” lub swobodnie ułożonych pasków forniru, tektury, sklejki); stosowana w meblarstwie. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040600000000000000 PŁYTA TROCINOWADEF płyta trocinowa, lekka płyta budowlana, produkowana z trocin w miejscu ich powstawania, przy
zastosowaniu lepiszcza mineralnego, żywicy naturalnej lub smoły węglowej, pod działaniem wysokiej temperatury i ciśnienia. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040700000000000000 PŁYTA WIÓROWADEF płyta wiórowa, płyta wykonana z cienkich wiórów drzewnych (specjalnie skrawanych) spojonych pod
ciśnieniem spoiwem syntet. lub miner.; używana na stolarkę budowlaną, meble. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
WD 1-03-040701000000000000 płyta OSB
69
Digizaurus: Materiał
1-03-040701000000000000 PŁYTA OSBDEF ang. Oriented Strand Board – płyta drewnopochodna o ukierunkowanych wiórach płaskich
wykorzystywana głównie w budownictwie. Płyty OSB produkowane są jako płyty jedno- lub wielowarstwowe. Płyty jednowarstwowe znajdują zastosowanie jako warstwy środkowe sklejki. Płyty wielowarstwowe (najczęściej 3-warstwowe) zbudowane są w następujący sposób: Wszystkie warstwy składają się z długich, wysmukłych wiórów (najczęściej sosnowych) pozyskanych poprzez skrawanie małowymiarowego drewna okrągłego (kłody o długości z reguły 2,2 m). Skrawanie odbywa się wzdłuż przebiegu włókien, w kierunku stycznym. Warstwy zewnętrzne składają się z orientowanych w kierunku tzw. większej osi płyty (równolegle do przebiegu linii produkcyjnej). Co najmniej 70% wiórów musi być zorientowanych w tym kierunku, inaczej płyty nie możemy nazwać orientowaną. Wióry warstwy wewnętrznej zorientowane są najczęściej w kierunku prostopadłym w stosunku do wiórów warstwy zewnętrznej. Ze względu na pożądane właściwości płyt OSB do ich zaklejania używa się różnych żywic syntetycznych, takich jak UF, MUF, PMUF oraz PMDI. [WIKIPEDIA]
NU 1-03-040701010000000000 OSBGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040700000000000000 płyta wiórowa
1-03-040701010000000000 OSB U 1-03-040701000000000000 PŁYTA OSB
1-03-040800000000000000 SKLEJKADEF sklejka, dykta, warstwowe tworzywo drzewne, wytwarzane przez sklejenie w prasie nieparzystej liczby
arkuszy fornirów ułożonych zazwyczaj symetrycznie względem arkusza środkowego, o wzajemnie prostopadłym przebiegu włókien w sąsiednich arkuszach; produkowana w arkuszach grub. 4–20 mm; stosowana w stolarstwie, budownictwie, przemyśle szkutniczym. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040900000000000000 TROCINYDEF trociny, odpad powstający przy obróbce drewna, cząstki o średnicy 0,5–5 mm; wykorzystywane m.in. do wyrobu tworzyw drzewnych, polerowania, uszlachetniania futer (trocinowania); po zmieleniu używane do wyrobu mączki drzewnej, stosowanej jako wypełniacz, np. mas klejowych, i w produkcji materiałów wybuchowych (czynnik chłonny nitrogliceryny). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-050000000000000000 METALDEF [łac. metallum < gr. métallon ‘kopalnia’, ‘kruszec’], substancje odznaczające się obecnością w sieci
krystalicznej elektronów swobodnych, co jest przyczyną ich dobrej przewodności elektrycznej i cieplnej; mają charakterystyczny połysk, często są ciągliwe i kowalne; do metali należy większość pierwiastków chemicznych i stopy. [E PWN]
1-03-050500000000000000 KOBALTDEF kobalt [niem.], Co, cobaltum, pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 27, względnej masie atomowej
58,9332, metal; twardy, ciągliwy; gęstość 8,9 g/cm3, temperatura topnienia 1495°C, temperatura wrzenia 2870°C; jest ferromagnetykiem; występuje w minerałach (m.in. kobaltyn, smaltyn); mikroelemeNU — w organizmie dorosłego człowieka (70 kg) jest ok. 1 mg kobaltu; kobalt stymuluje działanie wielu enzymów, poprawia przyswajanie żelaza; wchodzi w skład cząsteczek witaminy B12; stosowany jako składnik bardzo twardych stopów, węglików spiekanych, radioaktywny izotop 60Co — w lecznictwie, defektoskopii; związki kobaltu znano już w starożytności. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-050000000000000000 metal
1-03-050600000000000000 MAGNEZDEF magnez, Mg, magnesium, pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 12, względnej masie atomowej
24,305, metal; lekki, dość miękki; gęstość 1,74 g/cm3, temperatura topnienia 648,8°C, temperatura wrzenia 1107°C; aktywny chemicznie; rozpowszechniony w przyrodzie, występuje w minerałach (m.in. magnezyt, dolomit, kizeryt), wodzie morskiej i organizmach żywych; jest składnikiem chlorofilu; w organizmie człowieka (70 kg) jest go ok. 20 g (makroelement), z czego ponad połowa w kościach, w płynach ustrojowych występuje głównie w postaci jonu Mg2+; bierze udział w regulacji wielu procesów biochemicznych, termoregulacji, jest niezbędny do prawidłowej pracy mózgu; metal jest otrzymywany metodą elektrolityczną (np. z karnalitu) lub hutniczą (z magnezytu); stosowany głównie jako składnik lekkich stopów; wyodrębniony 1808 (H.B. Davy). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-050000000000000000 metal
1-03-050700000000000000 MANGANDEF mangan, Mn, manganum, pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 25, względnej masie atomowej
54,938, metal; twardy, kruchy; gęstość 7,20 g/cm3, temperatura topnienia 1244°C, temperatura wrzenia 1962°C; związki manganu na wyższych stopniach utlenienia (np. manganiany(VII)) są silnymi utleniaczami; mangan jest mikroelementem; stosowany głównie jako składnik stopów, także składnik szkieł metalicznych; odkryty 1774 (K.W. Scheele). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-050000000000000000 metal
1-03-051100000000000000 PLATYNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-050000000000000000 metal
1-03-051200000000000000 RTĘĆDEF rtęć, Hg, hydrargyrum, pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 80, względnej masie atomowej 200,59,
metal, ciecz; gęstość 13,546 g/cm3, temperatura topnienia –38,87°C, temperatura wrzenia 356,58°C; łatwo tworzy stopy (zwane amalgamatami); głównym minerałem jest cynober, występuje też jako pierwiastek rodzimy; jej pary i rozpuszczalne związki są trujące; stosowana do napełniania termometrów, barometrów, wyrobu lamp kwarcowych, elektrod; znana już w starożytności; dawniej zwana żywym srebrem. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-050000000000000000 metal
1-03-051400000000000000 STOPDEF stop, substancja o właściwościach metalicznych, składająca się z 2 lub więcej pierwiastków chemicznych,
z których co najmniej jeden, ale dominujący ilościowo, jest metalem; stopy otrzymuje się najczęściej przez stapianie czystych składników, a także przez ich spiekanie lub osadzanie elektrolityczne; wśród składników stopu rozróżnia się: metal podstawowy — składnik dominujący ilościowo, dodatki stopowe — składniki wprowadzane w celu uzyskania określonych właściwości mechanicznych, chemicznych, technologicznych i in., domieszki — niewielkie ilości substancji pochodzących z procesów metalurgicznych. [E PWN]
1-03-051401000000000000 MAGNESDEF magnes [łac. < gr.], magnes trwały, namagnesowany element wykonany z materiału magnetycznie
twardego stanowiący źródło stałego pola magnetycznego; ma 2 bieguny magnetyczne: północny (N) i południowy (S); wytwarzany ze stopów alnico, ferrytów, związków międzymetalicznych samaru z kobaltem i innymi; stosowany w silnikach i generatorach elektrycznych, przyrządach pomiarowych, separatorach, uchwytach, cyrkulatorach mikrofalowych, sprzęgłach, łożyskach, przekaźnikach, zamkach, przenośnikach, urządzeniach RTV, akceleratorach cząstek i innych. [E PWN]
1-03-051404040300000000 MOSIĄDZ WYSOKONIKLOWYDEF mosiądze wysokoniklowe, nowe srebro, wieloskładnikowe mosiądze zawierające oprócz cynku nikiel (11–
20%) i mangan (0,05–0,5%); o bardzo dobrej plastyczności, tłoczności, spawalności, sprężystości, odporne na korozję; stosowane m.in. na elementy sprężyste (w telekomunikacji i elektrotechnice), wyroby galanteryjne i jubilerskie; dawniej zw. alpaką. [E PWN]
NU 1-03-051404040301000000 nowe srebro GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051404040000000000 mosiądz
1-03-051404040301000000 nowe srebro U 1-03-051404040300000000 MOSIĄDZ WYSOKONIKLOWY
1-03-051408010000000000 STAL GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408000000000000 stop żelazaWD podział wg PN-EN 10020:1996
1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna1-03-051408010200000000 stal narzędziowa1-03-051408010300000000 stal specjalnapodział wg PN-EN 10020:20031-03-051408010400000000 stal niestopowa1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
1-03-051408010100000000 STAL KONSTRUKCYJNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010101000000 stal automatowa
1-03-051408010102000000 stal do azotowania1-03-051408010103000000 stal do ulepszania cieplnego 1-03-051408010104000000 stal łożyskowa1-03-051408010105000000 stal niskostopowa 1-03-051408010106000000 stal ogólnego przeznaczenia1-03-051408010107000000 stal sprężynowa1-03-051408010108000000 stal wyższej jakości
1-03-051408010101000000 STAL AUTOMATOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010102000000 STAL DO AZOTOWANIAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010103000000 STAL DO ULEPSZANIA CIEPLNEGO
79
Digizaurus: Materiał
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010104000000 STAL ŁOŻYSKOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010105000000 STAL NISKOSTOPOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010106000000 STAL OGÓLNEGO PRZEZNACZENIAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010107000000 STAL SPRĘŻYNOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010108000000 STAL WYŻSZEJ JAKOŚCIGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010200000000 STAL NARZĘDZIOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010202000000 stal węglowa
1-03-051408010201000000 STAL STOPOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010200000000 stal narzędziowaWD 1-03-051408010201010000 stal stopowa do pracy na gorąco
1-03-051408010201020000 stal stopowa do pracy na zimno1-03-051408010201030000 stal szybkotnąca
1-03-051408010201010000 STAL STOPOWA DO PRACY NA GORĄCOGD 1-03-000000000000000000 przetworzony
80
Digizaurus: Materiał
SD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010201020000 STAL STOPOWA DO PRACY NA ZIMNOGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010201030000 STAL SZYBKOTNĄCAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalnaWD 1-03-051408010201030100 stal szybkotnąca SW-9
1-03-051408010201030100 STAL SZYBKOTNĄCA SW-9GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010201030000 stal szybkotnąca
1-03-051408010202000000 STAL WĘGLOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010200000000 stal narzędziowa
1-03-051408010300000000 STAL SPECJALNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010301000000 stal kwasoodporna
1-03-051408010302000000 stal magnetyczna1-03-051408010303000000 stal maraging1-03-051408010304000000 stal nierdzewna1-03-051408010305000000 stal odporna na zużycie1-03-051408010306000000 stal transformatorowa1-03-051408010307000000 stal zaworowa1-03-051408010308000000 stal żaroodporna1-03-051408010309000000 stal żarowytrzymała
1-03-051408010301000000 STAL KWASOODPORNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010302000000 STAL MAGNETYCZNA
81
Digizaurus: Materiał
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010303000000 STAL MARAGINGGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010304000000 STAL NIERDZEWNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję
1-03-051408010305000000 STAL ODPORNA NA ZUŻYCIEGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalnaWD 1-03-051408010305010000 stal Hadfielda
1-03-051408010305010000 STAL HADFIELDAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010305000000 stal odporna na zużycie
1-03-051408010306000000 STAL TRANSFORMATOROWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010307000000 STAL ZAWOROWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010308000000 STAL ŻAROODPORNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję
1-03-051408010309000000 STAL ŻAROWYTRZYMAŁAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję
82
Digizaurus: Materiał
1-03-051408010400000000 STAL NIESTOPOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010401000000 stal niestopowa jakościowa
1-03-051408010402000000 stal niestopowa specjalna
1-03-051408010401000000 STAL NIESTOPOWA JAKOŚCIOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010400000000 stal niestopowa
1-03-051408010402000000 STAL NIESTOPOWA SPECJALNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010400000000 stal niestopowa
1-03-051408010500000000 STAL ODPORNA NA KOROZJĘGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010304000000 stal nierdzewna
1-03-051408010308000000 stal żaroodporna1-03-051408010309000000 stal żarowytrzymała
1-03-051408010600000000 STAL STOPOWA JAKOŚCIOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010601000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010602000000 stal stopowa do wyrobów płaskich, do dalszej obróbki plastycznej
1-03-051408010603000000 stal stopowa elektrotechniczna1-03-051408010604000000 stal stopowa na obudowy górnicze1-03-051408010605000000 stal stopowa z miedzią
1-03-051408010601000000 STAL KONSTRUKCYJNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
1-03-051408010602000000 STAL STOPOWA DO WYROBÓW PŁASKICH, DO DALSZEJ OBRÓBKI PLASTYCZNEJ
83
Digizaurus: Materiał
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
1-03-051408010603000000 STAL STOPOWA ELEKTROTECHNICZNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
1-03-051408010604000000 STAL STOPOWA NA OBUDOWY GÓRNICZEGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
1-03-051408010605000000 STAL STOPOWA Z MIEDZIĄGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
1-03-051408010700000000 STAL STOPOWA SPECJALNA GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010701000000 stal niklowo-ferrytyczna
1-03-051408010702000000 stal oporowa1-03-051408010703000000 stal stopowa do budowy maszyn1-03-051408010201030000 stal szybkotnąca
1-03-051408010701000000 STAL NIKLOWO-FERRYTYCZNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzoneSD 1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
1-03-051408010702000000 STAL OPOROWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzoneSD 1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
1-03-051408010703000000 STAL STOPOWA DO OBUDOWY MASZYNGD 1-03-000000000000000000 przetworzoneSD 1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
1-03-051601000000000000 WĘGLIK WOLFRAMUDEF wolframu węgliki, związki chem. węgla i wolframu o wzorach: WC, W 2C, W3C2; b. twarde i trudno topliwe
ciała stałe; stosowane, zwłaszcza WC, w postaci węglików spiekanych m.in. na ostrza narzędzi skrawających, elementy łożysk odpornych na ścieranie. [E PWN]
1-03-060100000000000000 ASFALTDEF [gr.], mieszanina wielkocząsteczkowych węglowodorów; czarna lub brunatna masa o szklistym połysku,
krucha; a. naturalny jest skałą osadową pochodzenia org. — powstaje wskutek przeobrażenia ropy naftowej (bezparafinowej); a. naftowy jest produktem przerobu ropy naftowej; a. jest używany do budowy nawierzchni drogowych, produkcji papy i lakierów, jako materiał izolacyjny. Potocznie na – beton asfaltowy - mieszanka mineralno-asfaltowa składająca się z mączki mineralnej, piasku, kruszywa łamanego, żwiru oraz asfaltu drogowego; układany i zagęszczany mechanicznie; stosowany do wykonywania warstw konstrukcyjnych nawierzchni drogowych. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-060000000000000000 materiał ropopochodny
palna ciecz; rozróżnia się: benzynę naturalną — niskowrzącą frakcję ropy naftowej (temperatura wrzenia 35–200°C), oraz benzyny specjalne; benzyna jest stosowana głównie jako paliwo silnikowe, także jako rozpuszczalnik, a benzyny specjalne — do odkażania i in. celów. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-060000000000000000 materiał ropopochodny
1-03-060403000000000000 OLEJ SMAROWYDEF ciekłe, wysoko wrzące produkty otrzymywane gł. w procesie przeróbki ropy naftowej (zw. mineralnymi
o.s.) lub syntetycznie (o.s. syntetyczne), stosowane jako środki smarowe; największą na świecie grupę smarów stanowią mineralne o.s.; w zależności od zastosowania: silnikowe, maszyn., przekładniowe, wrzecionowe, hydrauliczne, cylindrowe, turbinowe, sprężarkowe. [E PWN]
lub żółta substancja o temperaturze topnienia 40–60°C; odporna na działanie kwasów i zasad; stosowana do wyrobu kremów, świec, smarów, jako forma opakowania produktów spoż. (np. serów). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-060000000000000000 materiał ropopochodny
87
Digizaurus: Materiał
1-03-060600000000000000 SMAR (środki smarne)DEF SMARNE ŚRODKI pot. smary, materiały służące do smarowania powierzchni trących, zaliczane do
materiałów konstrukcyjnych; ś.s. gazowe (powietrze, azot, ditlenek węgla), płynne (oleje miner., syntet., woda, emulsje), plast. (wapniowe, sodowe, litowe) i stałe (np. grafit, disiarczek molibdenu, wolframu); do najczęściej stosowanych ś.s. należą oleje smarne. [E PWN]
NU 1-03-060601000000000000 towotGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-060000000000000000 materiał ropopochodny
1-03-060601000000000000 towot U 1-03-060600000000000000 SMAR (środki smarne)
1-03-060700000000000000 WAZELINADEF [niem.], mieszanina węglowodorów parafinowych, o mazistej konsystencji, otrzymywana z ropy naftowej;
w. oczyszczona stosowana jako podłoże niektórych maści i kremów, w. techn. — jako smar. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-060000000000000000 materiał ropopochodny
DEF materiał fot. światłoczuły o podłożu przezroczystym; przeznaczona do otrzymywania obrazów fot. negatywowych (do kopiowania na materiałach pozytywowych) lub pozytywowych (przeznaczonych do projekcji lub do oglądania w świetle przechodzącym). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-070200000000000000 BŁONA GRAFICZNADEF poligr. błona arkuszowa do otrzymywania obrazów półtonowych lub kreskowych. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-070300000000000000 CIECZDEF ciecz, fiz. jeden z 3 podstawowych stanów skupienia materii — pośredni między stanem gazowym i
stałym. Substancja w tym stanie nie ma własnego kształtu, a przyjmuje kształt naczynia, w którym jest umieszczona, wypełniając go do pewnego poziomu; tworzy się przy tym (na granicy z fazą gazową) powierzchnia swobodna cieczy. Ciecz poddana działaniu sił zewnętrznych zachowuje zwykle swoją objętość (odznacza się małą ściśliwością). Wykazuje uporządkowanie bliskiego zasięgu, największe w pobliżu temperatury krzepnięcia i szybko zmniejszające się ze wzrostem temperatury. Odległości międzycząsteczkowe w cieczy są bliskie odległościom w ciałach stałych. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-070400000000000000 GAZDEF gaz [gr.], jeden z 3 podstawowych stanów skupienia materii (oprócz cieczy i ciał stałych). Substancja w
tym stanie nie ma ustalonego kształtu i objętości (zajmuje całą dostępną objętość, nie tworząc powierzchni swobodnej); poddana działaniu sił zewnętrznych łatwo zmienia objętość (wykazuje dużą ściśliwość). Cząsteczki (atomy) w gazie słabo oddziałują między sobą, poruszając się swobodnie w przestrzeni. Pod względem właściwości gazy są izotropowe (izotropia). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-070500000000000000 KITDEF kit, masa uszczelniająca, materiał plast. twardniejący na powietrzu; stosowany do wypełniania szczelin
dylatacyjnych w konstrukcjach budowlanych, mostowych, nawierzchniach dróg, łączenia różnych materiałów, uszczelniania itp. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-070600000000000000 KLEJDEF klej, substancja niemetaliczna zdolna do trwałego łączenia powierzchni ciał stałych w wyniku
występowania sił wzajemnego oddziaływania między k. a powierzchnią klejoną oraz sił spójności w spoinie
89
Digizaurus: Materiałklejowej; gł. składnikiem (tzw. lepiszczem) k. są naturalne lub syntet. substancje wielkocząsteczkowe (np. białka roślinne i zwierzęce, kauczuki, estry i etery celulozy, żywice syntet.). [E PWN]
1-03-070700000000000000 LAKDEF lak [arab. lakk < sanskr. lākṣā], chem. łatwo topliwa masa stanowiąca mieszaninę żywic (gł. syntet.),
rozpuszczalnika (np. terpentyny), wypełniaczy (np. gipsu) oraz substancji barwiących (np. cynobru); stosowany, zwłaszcza dawniej, do pieczętowania listów, uszczelniania korków butelek. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-070800000000000000 LEPIKDEF substancja bitumiczna stosowana w budownictwie jako lepiszcze (np. do przyklejania papy) i izolacja
przeciwwilgociowa; l. asfaltowy i l. smołowy (szkodliwy dla zdrowia, nie powinien być używany w pomieszczeniach). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-070900000000000000 LINOLEUMDEF [łac.], tkanina jutowa pokryta masą, której gł. składnikiem jest utleniony olej lniany (tzw. linoksyn)
zmiękczony kalafonią (z dodatkiem wypełniaczy, barwników); spód l. jest powleczony farbą lakową. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-071000000000000000 PAPADEF materiał (np. tektura, tkanina) nasycony i powleczony masą smołową (gł. mieszanina paku i smoły) lub
masą asfaltową oraz posypany posypką miner. (np. piaskiem, mączką z łupka); stosowana do wykonywania izolacji przeciwwilgociowych, przeciwwodnych, parochronnych, pokryć dachowych. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-071100000000000000 PLASTELINADEF plastelina [niem. < gr.], masa złożona z gliny z domieszką innych substancji (m.in. wosku, oliwy, mielonej
siarki); bezbarwna lub zabarwiona pigmentami, używana do modelowania. [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-071200000000000000 PŁYTA KARTONOWO-GIPSOWA
90
Digizaurus: Materiał
DEF płyta gipsowo-kartonowa, suchy tynk gipsowy, płyta złożona z warstwy stwardniałego zaczynu gipsowego (grub. 9–15 mm), obłożonego z obu stron specjalnym kartonem, stanowiącym zbrojenie; stosowana na okładziny ścienne (zamiast tynku), ścianki działowe, izolacje akustyczne, przegrody ogniowe (p.g.-k. z włóknem szklanym). [E PWN]
1-03-071300000000000000 SMOŁADEF ciekła, oleista lub mazista mieszanina związków chem. otrzymywana podczas ogrzewania paliw stałych
bez dostępu powietrza; podczas odgazowania węgla, gł. kam., otrzymuje się s. węglową, podczas rozkładu drewna (zw. destylacją drewna) — s. drzewną; smoły poddaje się destylacji frakcjonowanej w celu wyodrębnienia cennych dla przemysłu związków chem. (do produkcji barwników, leków, tworzyw sztucznych). [E PWN]
1-03-071301000000000000 SMOŁA DRZEWNADEF oleista, brunatna ciecz, produkt ogrzewania drewna bez dostępu powietrza (tzw. destylacja drewna);
źródło cennych półproduktów chem. (jak np. krezol, gwajakol, pirokatechina, pirogallol, pak drzewny). [E PWN]
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-071300000000000000 smołaWD 1-03-071301010000000000 dziegieć (smoła z drzew liściastych)
1-03-071301010000000000 DZIEGIEĆ (smoła z drzew liściastych)DEF mieszanina związków chem. otrzymywana jako jeden z produktów tzw. suchej destylacji drewna,
ciemnobrunatna ciecz; zawiera związki fenolowe, węglowodory, terpeny; w weterynarii stosowany jako środek antyseptyczny.[E PWN]
1-03-071501000000000000 CEMENTDEF [łac. caementum ‘kamień tłuczony’], spoiwo do zapraw budowlanych i betonów, twardniejące po
zarobieniu wodą; otrzymywany przez wypalanie surowców, a następnie ich zmielenie; rodzaje: portlandzki, hutniczy, magnezjowy, glinowy, anhydrytowy, murarski. [E PWN]
1-03-071600000000000000 WĘGIEL DRZEWNYGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-070000000000000000 różne
1-03-080000000000000000 SKÓRA (przetworzona)DEF skóra, techn. materiał uzyskany ze skóry zwierzęcej, gł. ssaków, stosowany jako surowiec przem. [E PWN]
DEF nubuk - skóra, zwykle cielęca, garbowana chromowo, barwiona i szlifowana od strony lica do uzyskania aksamitnej powierzchni; używany na cholewki obuwia i wyroby galanteryjne. [E PWN]
1-03-080200000000000000 WELUR DEF welur [fr. < łac.], skóra garbowana chromowo, barwiona, wykończona od strony mizdry przez oszlifowanie; używana na wierzchy obuwia, odzież, rękawiczki, futra (gł. ze skór owczych i jagnięcych). [E PWN]
1-03-080300000000000000 ZAMSZ DEF zamsz [niem.], skóra, m.in. owcza, cielęca, reniferowa, z usuniętym podczas wyprawy licem, poddana garbowaniu tłuszczowemu, miękka, chłonna; stosowany na rękawiczki, buty, odzież. [E PWN]
1-03-090600000000000000 WŁÓKNO SZKLANEDEF włókna szklane, włókna otrzymywane ze stopionego szkła; włókna szklane grube, o średnicy 5–30 µm,
stosowane (w postaci waty szklanej) jako izolacja cieplna, włókna szklane ciągłe, 3–13 µm (przędza, dzianina lub rowing) — do wzmacniania tworzyw sztucznych, na materiały izolacyjne, filtracyjne, dekoracyjne, włókna szklane supercienkie, 1–3 µm — do wyrobu wysokiej jakości izolacji akustycznej i cieplnej, papieru wodoodpornego. [E PWN]
1-03-100100000000000000 NIĆDEF nitka, wyrób włók. wykonany z włókien przędnych zespolonych przez ich wzajemne skręcenie;
wytworzona z włókien odcinkowych lub z włókien ciągłych — jedwab; n. bywają pojedyncze lub wielokrotne (uzyskane przez skręcanie, czyli nitkowanie 2 lub więcej nitek); grubość n. podaje się w teksach (texach). [E PWN]
1-03-100200000000000000 PRZĘDZADEF przędza, nitka utworzona (w procesie przędzenia) z włókien odcinkowych lub ciągłych, zespolonych
najczęściej przez skręcanie (lub owijanie, wałkowanie, klejenie); pojedyncza lub nitkowana; rozróżnia się p. osnowową (na osnowę, mocniejsza) i p. wątkową; p. wełniana może być zgrzebna lub czesankowa (przędzona po wyczesaniu krótkich włókien). [E PWN]
DEF plusz [niem. < łac.], tkanina z okrywą włókienną powstałą przez przecięcie nitek osnowy (p. osnowowy) lub wątku (p. wątkowy — welwet) i częściowe rozwłóknienie powstałych końców; p. osnowowym jest np. aksamit, p. wątkowym — np. sztruks. [E PWN]
1-03-100317020000000000 SKAJDEF skaj [ang.], tworzywo skóropodobne; składa się z warstwy tkaniny, warstwy litego poli(chlorku winylu) i
niekiedy z warstwy środkowej ze spienionego poli(chlorku winylu) [E PWN]; materiał tapicerski, występuje w różnych odmianach; produkt oparty na nośniku poliestrowym, poliestrowo-bawełnianym, poliuretanowym bądź bawełnianym, powlekany polichlorkiem winylu i wykończony warstwą poliuretanową.
NU 1-03-100317020100000000 derma1-03-100317020200000000 dermatoid1-03-100317020300000000 eko-skóra1-03-100317020400000000 skay1-03-100317020500000000 skóra ekologiczna1-03-100317020600000000 sztuczna skóra
1-03-100317030000000000 TKANINA POLIAMIDOWADEF włókna poliamidowe, włókna syntet. otrzymywane z poliamidów; mają dobre właściwości mech., łatwo
się barwią, żółkną na świetle, są skłonne do pillingu; stosowane do produkcji dzianin, tkanin odzieżowych, techn., dekoracyjnych, dywanów, wykładzin. [E PWN]
DEF jedwab sztuczny, sztuczne włókno ciągłe, z którego wyroby są podobne do wyrobów z jedwabiu naturalnego; produkuje się jedwab sztuczny wiskozowy, octanowy, poliamidowy i poliestrowy. [E PWN]
1-03-110000000000000000 TWORZYWO SZTUCZNEDEF tworzywa wielkocząsteczkowe, materiały, których głównymi (niekiedy jedynymi) składnikami są polimery
(zwykle także pigmenty, zmiękczacze, wypełniacze i in.); są lekkie, na ogół odporne chemicznie, mają dobre właściwości mechaniczne oraz termo- i elektroizolacyjne, dodatkową zaletą tworzyw sztucznych jest łatwość ich formowania, a także możliwość barwienia (praktycznie na dowolny kolor) i uzyskiwania wyrobów przezroczystych; dawne nazwy tworzyw sztucznych: masy plastyczne, plastyki, plastiki. [E PWN]
NU 1-03-110100000000000000 masa formierska1-03-110200000000000000 masa plastyczna1-03-110300000000000000 plastik1-03-110400000000000000 plastyk1-03-110500000000000000 włókno sztuczne
DEF unilam, nazwa handlowa produkowanych w Polsce laminatów, wytwarzanych przez prasowanie na gorąco z arkuszy papieru przesyconego żywicą termoutwardzalną (melaminowo-formaldehydową i fenolowo-formaldehydową); płyty unilamu są stosowane w wyposażeniu wnętrz i w sprzęcie gospodarstwa domowego. [E PWN]
1-03-110704020000000000 FORMICADEF formica [fo:rmaıkə; ang.], handl. nazwa laminatów termoutwardzalnych produkowanych w Wielkiej Brytanii i Niemczech; pol. odpowiednikiem są płyty unilam. [E PWN]
1-03-110900000000000000 POLIMERDEF [gr. polymerēs ‘wieloczęściowy’], naturalne lub syntetyczne, organiczne lub nieorganiczne związki
wielkocząsteczkowe, tj. zbudowane z makrocząsteczek (powtarzające się w nich ugrupowania atomów noszą nazwę merów); syntetyczne polimery są otrzymywane przez polimeryzację; stosowane jako tworzywa sztuczne, włókna chemiczne, składniki kompozytów, także składniki klejów, farb. [E PWN]
1-03-110901010000000000 BAKELITDEF bakelit, potoczna nazwa tworzywa fenolowo-formaldehydowego; stosowany m.in. do wyrobu galanterii technicznej i artykułów gospodarstwa domowego; technologię otrzymywania bakelitu opracował 1909 L.H. Baekeland. [E PWN]
1-03-110901020000000000 EBONITDEF ebonit, twarda guma, produkt wulkanizacji kauczuku zawierający dużą ilość siarki (do 32% masy); twardy, odporny chemicznie, izolator ciepła i elektryczności; stosowany do wyrobu drobnego sprzętu elektrotechnicznego. [E PWN]
1-03-110901030000000000 KEVLARDEF kevlar, handl. nazwa włókien poliamidowych (poliaramidowych) produkowanych w USA; otrzymywany z p-fenylenotereftalamidu; odporny termicznie, wytrzymały mechanicznie; stosowany do wzmacniania opon, na kamizelki kuloodporne, tkaniny i liny żaglowe. [E PWN]
DEF [łac. elasticus ‘sprężysty’, gr. méros ‘część’], tworzywa naturalne i sztuczne, które po usieciowaniu odznaczają się dużą odkształcalnością (zwykle kilkaset, a nawet 1000%) i zdolnością powrotu do pierwotnych wymiarów po ustaniu działania siły; e. są m.in. kauczuki syntet. i kauczuk naturalny. [E PWN]
1-03-110904000000000000 POLIAKRYLONITRYL PANDEF otrzymywany w wyniku rodnikowej polimeryzacji akrylonitrylu CH2=CH–CN; duże znaczenie mają kopolimery akrylonitrylu (np. kauczuk butadienowo-akrylonitrylowy, ABS). [E PWN]
NU 1-03-110904010000000000 PAN GD 1-03-000000000000000000 przetworzony
1-03-110904010000000000 PAN U 1-03-110904000000000000 POLIAKRYLONITRYL PAN
1-03-110904020000000000 TWORZYWO ABSDEF ABS, termoplastyczne tworzywo sztuczne otrzymywane z akrylonitrylu, butadienu i styrenu; duża udarność i odporność na ścieranie; stosowany na elementy samochodów, obudowy sprzętu domowego i radiowego, części maszyn. [E PWN]
1-03-110905000000000000 POLIAMIDDEF grupa polimerów, produkty polikondensacji diamin z kwasami dikarboksylowymi lub polimeryzacji
laktamów; mają dobre właściwości mech., są włóknotwórcze; stosowane do wyrobu włókien (włókna poliamidowe, poliaramidowe), nici i siatek chirurgicznych, części maszyn, folii, powłok elektroizolacyjnych. [E PWN]
1-03-110905010000000000 NYLONDEF nylon, handl. nazwa włókien z poliamidów; jedno z pierwszych włókien syntet.; na skalę przem. produkowany od 1938 (przez koncern Du Ponta). [E PWN]
1-03-110905020000000000 STILONDEF stilon, handlowa nazwa ciągłych włókien z poliamidu 6, otrzymywanego z kaprolaktamu (włókna poliamidowe), produkowanych w Polsce. [E PWN]
DEF poli(chlorek winylu) - produkt polimeryzacji chlorku winylu; produkowany jako poli(chlorek winylu) twardy, zawierający do 5% plastyfikatorów (winidur) i poli(chlorek winylu) zmiękczony — do 40%, niekiedy do 70% plastyfikatorów (igelit); produkowany na dużą skalę ze względów ekonomicznych (tani) i ze względu na właściwości: odporność chemiczną, łatwość przetwórstwa, właściwości samogasnące, izolacyjne; ma małą odporność termiczną; szeroko stosowany do wyrobu rur, wykładzin, płyt, folii, izolacji, powlekania przewodów elektrycznych, tkanin. [E PWN]
NU 1-03-100906010000000000 PCW GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-110900000000000000 polimerWD 1-03-110906020000000000 igielit
1-03-110906010000000000 PCW U 1-03-110906000000000000 POLICHLOREK WINYLU PCW
1-03-110907000000000000 POLIESTERDEF poliestry, grupa polimerów zawierających w łańcuchu głównym powtarzające się grupy estrowe –C(O)–O–, produkty polikondensacji kwasów polikarboksylowych i alkoholi polihydroksylowych; liniowe lub usieciowane; żywice alkidowe, poliestrowe, poli(tereftalan etylenu), poliwęglany. [E PWN]
1-03-110908000000000000 POLIETYLEN PEDEF produkt polimeryzacji etylenu; odporny chemicznie, obojętny fizjologicznie; rozróżnia się polietylen niskociśnieniowy, twardy, i polietylen wysokociśnieniowy, miękki; stosowany do produkcji folii, powłok kablowych, płyt, rur, także w chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej. [E PWN]
NU 1-03-110908010000000000 PE GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-110900000000000000 polimer
1-03-110908010000000000 PE U 1-03-110908000000000000 POLIETYLEN PE
1-03-111000000000000000 WŁÓKNO KARBONIZOWANEDEF włókna karbonizowane, włókna o dużej zawartości pierwiastka węgla, otrzymywane gł. przez pirolizę
włókien org. (np. wiskozowych, poliakrylonitrylowych); rozróżnia się włókna węglowe, o zawartości węgla 90–96%, i włókna grafitowe, o większej zawartości węgla (często bliskiej 99%); w.k. mają dużą odporność cieplną i chem., dobre własności mech., dobrą przewodność cieplną i elektr.; stosowane gł. jako składniki kompozytów (w przemysłach lotn., rakietowym, samochodowym, budowy turbin, zbiorników ciśnieniowych, także do wyrobu m.in.: artykułów sport., tkanin termoodpornych, wszczepów). [E PWN]
1-01-010401000000000000 CEBULA (część rośliny)SD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010402000000000000 KŁOSSD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010403000000000000 KORA SD 1-01-010400000000000000 część roślinyWD 1-01-010403010000000000 korek (część rośliny wykorzystywana w produkcji)
1-01-010403010000000000 KOREK (część rośliny wykorzystywana w produkcji)SD 1-01-010403000000000000 kora
1-01-010404000000000000 KORZEŃ SD 1-01-010400000000000000 część rośliny1-01-010405000000000000 KWIAT SD 1-01-010400000000000000 część rośliny1-01-010406000000000000 LIŚĆ SD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-010407000000000000 ŁODYGA SD 1-01-010400000000000000 część rośliny1-01-010408000000000000 ŁYKOSD 1-01-010400000000000000 część rośliny1-01-010409000000000000 NASIONASD 1-01-010400000000000000 część roślinyWD 1-01-010409010000000000 ziarno
1-01-010800000000000000 OLEJ ROŚLINNY SD 1-01-010000000000000000 pochodzenia roślinnego
1-04-050000000000000000 olej
1-01-020000000000000000 POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO SD 1-01-000000000000000000 organicznyWD 1-01-020200000000000000 materiał pochodzenia zwierzęcego
1-01-020300000000000000 produkty odzwierzęce1-01-020200000000000000 MATERIAŁ POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO SD 1-01-020000000000000000 pochodzenia zwierzęcegoWD 1-01-020202000000000000 kość
1-03-030100000000000000 BEJCASD 1-03-030000000000000000 farba / lakier1-03-030200000000000000 EMALIA LAKIERNICZASD 1-03-030000000000000000 farba / lakierWD 1-03-030201000000000000 emalia epoksydowa1-03-030201000000000000 EMALIA EPOKSYDOWASD 1-03-030200000000000000 emalia lakiernicza1-03-030300000000000000 FARBASD 1-03-030000000000000000 farba / lakierWD 1-03-030301000000000000 farba akwarelowa
1-03-030302000000000000 farba emulsyjna1-03-030303000000000000 farba olejna1-03-030304000000000000 tempera1-03-030305000000000000 pastel
1-03-030301000000000000 FARBA AKWARELOWASD 1-03-030300000000000000 farba1-03-030302000000000000 FARBA EMULSYJNASD 1-03-030300000000000000 farbaWD 1-03-030302020000000000 farba akrylowa
140
Digizaurus: Materiał
1-03-030302020000000000 FARBA AKRYLOWASD 1-03-030302000000000000 farba emulsyjna
1-04-010000000000000000 akryl1-03-030303000000000000 FARBA OLEJNASD 1-03-030300000000000000 farba1-03-030304000000000000 TEMPERASD 1-03-030300000000000000 farba1-03-030305000000000000 PASTELSD 1-03-030300000000000000 farba1-03-030400000000000000 IMPREGNATSD 1-03-030000000000000000 farba / lakier1-03-030500000000000000 LAKIERSD 1-03-030000000000000000 farba / lakierWD 1-03-030501000000000000 lakier akrylowy
1-03-040200000000000000 płyta korkowa 1-03-040300000000000000 płyta paździerzowa1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa1-03-040500000000000000 płyta stolarska1-03-040600000000000000 płyta trocinowa1-03-040700000000000000 płyta wiórowa1-03-040800000000000000 sklejka1-03-040900000000000000 trociny
1-03-040100000000000000 FORNIRSD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny1-03-040200000000000000 PŁYTA KORKOWASD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040300000000000000 PŁYTA PAŹDZIERZOWA
141
Digizaurus: Materiał
SD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040400000000000000 PŁYTA PILŚNIOWASD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodnyWD 1-03-040401000000000000 płyta HDF
1-03-040402000000000000 płyta LDF1-03-040403000000000000 płyta MDF
1-03-040401000000000000 PŁYTA HDFSD 1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa
1-03-040402000000000000 PŁYTA LDFSD 1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa
1-03-040403000000000000 PŁYTA MDFSD 1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa
1-03-040500000000000000 PŁYTA STOLARSKASD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny1-03-040600000000000000 PŁYTA TROCINOWASD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny1-03-040700000000000000 PŁYTA WIÓROWASD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodnyWD 1-03-040701000000000000 płyta OSB1-03-040701000000000000 PŁYTA OSBSD 1-03-040700000000000000 płyta wiórowa1-03-040800000000000000 SKLEJKASD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny1-03-040900000000000000 TROCINYSD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny1-03-050000000000000000 METALSD 1-03-000000000000000000 przetworzonyWD 1-03-050100000000000000 aluminium
1-03-051408010000000000 STAL SD 1-03-051408000000000000 stop żelazaWD podział wg PN-EN 10020:1996
1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna1-03-051408010200000000 stal narzędziowa1-03-051408010300000000 stal specjalnapodział wg PN-EN 10020:20031-03-051408010400000000 stal niestopowa1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
1-03-051408010100000000 STAL KONSTRUKCYJNASD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010101000000 stal automatowa
1-03-051408010102000000 stal do azotowania1-03-051408010103000000 stal do ulepszania cieplnego 1-03-051408010104000000 stal łożyskowa1-03-051408010105000000 stal niskostopowa 1-03-051408010106000000 stal ogólnego przeznaczenia1-03-051408010107000000 stal sprężynowa1-03-051408010108000000 stal wyższej jakości
1-03-051408010101000000 STAL AUTOMATOWASD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010102000000 STAL DO AZOTOWANIA
147
Digizaurus: Materiał
SD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010103000000 STAL DO ULEPSZANIA CIEPLNEGO SD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010104000000 STAL ŁOŻYSKOWASD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010105000000 STAL NISKOSTOPOWASD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010106000000 STAL OGÓLNEGO PRZEZNACZENIASD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010107000000 STAL SPRĘŻYNOWASD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010108000000 STAL WYŻSZEJ JAKOŚCISD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010200000000 STAL NARZĘDZIOWASD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010202000000 stal węglowa
1-03-051408010201000000 STAL STOPOWASD 1-03-051408010200000000 stal narzędziowaWD 1-03-051408010201010000 stal stopowa do pracy na gorąco
1-03-051408010201020000 stal stopowa do pracy na zimno1-03-051408010201030000 stal szybkotnąca
1-03-051408010201010000 STAL STOPOWA DO PRACY NA GORĄCOSD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010201020000 STAL STOPOWA DO PRACY NA ZIMNOSD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010201030000 STAL SZYBKOTNĄCASD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
148
Digizaurus: Materiał
WD 1-03-051408010201030100 stal szybkotnąca SW-9
1-03-051408010201030100 STAL SZYBKOTNĄCA SW-9SD 1-03-051408010201030000 stal szybkotnąca
1-03-051408010202000000 STAL WĘGLOWASD 1-03-051408010200000000 stal narzędziowa1-03-051408010300000000 STAL SPECJALNASD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010301000000 stal kwasoodporna
1-03-051408010302000000 stal magnetyczna1-03-051408010303000000 stal maraging1-03-051408010304000000 stal nierdzewna1-03-051408010305000000 stal odporna na zużycie1-03-051408010306000000 stal transformatorowa1-03-051408010307000000 stal zaworowa1-03-051408010308000000 stal żaroodporna1-03-051408010309000000 stal żarowytrzymała
1-03-051408010301000000 STAL KWASOODPORNASD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010302000000 STAL MAGNETYCZNASD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010303000000 STAL MARAGINGSD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010304000000 STAL NIERDZEWNASD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję1-03-051408010305000000 STAL ODPORNA NA ZUŻYCIESD 1-03-051408010300000000 stal specjalnaWD 1-03-051408010305010000 stal Hadfielda
1-03-051408010305010000 STAL HADFIELDASD 1-03-051408010305000000 stal odporna na zużycie
1-03-051408010306000000 STAL TRANSFORMATOROWA
149
Digizaurus: Materiał
SD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010307000000 STAL ZAWOROWASD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010308000000 STAL ŻAROODPORNASD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję1-03-051408010309000000 STAL ŻAROWYTRZYMAŁASD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję1-03-051408010400000000 STAL NIESTOPOWASD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010401000000 stal niestopowa jakościowa
1-03-051408010402000000 stal niestopowa specjalna
1-03-051408010401000000 STAL NIESTOPOWA JAKOŚCIOWASD 1-03-051408010400000000 stal niestopowa
1-03-051408010402000000 STAL NIESTOPOWA SPECJALNASD 1-03-051408010400000000 stal niestopowa
1-03-051408010500000000 STAL ODPORNA NA KOROZJĘSD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010304000000 stal nierdzewna
1-03-051408010308000000 stal żaroodporna1-03-051408010309000000 stal żarowytrzymała
1-03-051408010600000000 STAL STOPOWA JAKOŚCIOWASD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010601000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010602000000 stal stopowa do wyrobów płaskich, do dalszej obróbki plastycznej
1-03-051408010603000000 stal stopowa elektrotechniczna1-03-051408010604000000 stal stopowa na obudowy górnicze1-03-051408010605000000 stal stopowa z miedzią
1-03-051408010601000000 STAL KONSTRUKCYJNA
150
Digizaurus: Materiał
SD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa1-03-051408010602000000 STAL STOPOWA DO WYROBÓW PŁASKICH, DO DALSZEJ OBRÓBKI PLASTYCZNEJSD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa1-03-051408010603000000 STAL STOPOWA ELEKTROTECHNICZNASD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa1-03-051408010604000000 STAL STOPOWA NA OBUDOWY GÓRNICZESD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa1-03-051408010605000000 STAL STOPOWA Z MIEDZIĄSD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa1-03-051408010700000000 STAL STOPOWA SPECJALNA SD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010701000000 stal niklowo-ferrytyczna
1-03-051408010702000000 stal oporowa1-03-051408010703000000 stal stopowa do budowy maszyn1-03-051408010201030000 stal szybkotnąca
1-03-051408010701000000 STAL NIKLOWO-FERRYTYCZNASD 1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna 1-03-051408010702000000 STAL OPOROWASD 1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna1-03-051408010703000000 STAL STOPOWA DO OBUDOWY MASZYNSD 1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna1-03-051408020000000000 STALIWOSD 1-03-051408000000000000 stop żelaza1-03-051408030000000000 ŻELIWOSD 1-03-051408000000000000 stop żelaza1-03-051500000000000000 TYTANSD 1-03-050000000000000000 metal
1-01-01040000000000000 CZĘŚĆ ROŚLINY GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010000000000000000 pochodzenia roślinnegoWD 1-01-010401000000000000 cebula (część rośliny)
1-03-030300000000000000 FARBAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030000000000000000 farba / lakierWD 1-03-030301000000000000 farba akwarelowa
1-03-030302000000000000 farba emulsyjna1-03-030303000000000000 farba olejna1-03-030304000000000000 tempera1-03-030305000000000000 pastel
1-03-030301000000000000 FARBA AKWARELOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzony
187
Digizaurus: Materiał
SD 1-03-030300000000000000 farba1-03-030302000000000000 FARBA EMULSYJNA
NU 1-03-030302010000000000 farba dyspersyjnaGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030300000000000000 farbaWD 1-03-030302020000000000 farba akrylowa
1-03-030302020000000000 FARBA AKRYLOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzony
1-04-000000000000000000 substancjaSD 1-03-030302000000000000 farba emulsyjna
1-04-010000000000000000 akryl1-03-030303000000000000 FARBA OLEJNA
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-030300000000000000 farba
1-01-010403000000000000 KORA GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część roślinyWD 1-01-010403010000000000 korek (część rośliny wykorzystywana w produkcji)
1-03-100309000000000000 KORA (tkanina)GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-100300000000000000 tkanina
GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-010400000000000000 część rośliny
1-01-020202000000000000 KOŚĆGD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-020200000000000000 materiał pochodzenia zwierzęcegoWD 1-01-020202010000000000 fiszbin
1-03-040000000000000000 MATERIAŁ DREWNOPOCHODNYGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-000000000000000000 przetworzonyWD 1-03-040100000000000000 fornir
1-03-040200000000000000 płyta korkowa 1-03-040300000000000000 płyta paździerzowa1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa1-03-040500000000000000 płyta stolarska1-03-040600000000000000 płyta trocinowa1-03-040700000000000000 płyta wiórowa1-03-040800000000000000 sklejka1-03-040900000000000000 trociny
KD 1-01-010500000000000000 drewno
1-01-020200000000000000 MATERIAŁ POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO NU 1-01-02020100000000000 surowce zwierzęceGD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-020000000000000000 pochodzenia zwierzęcegoWD 1-01-020202000000000000 kość
1-03-060000000000000000 MATERIAŁ ROPOPOCHODNYGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-000000000000000000 przetworzonyWD 1-03-060100000000000000 asfalt
1-03-040200000000000000 PŁYTA KORKOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040300000000000000 PŁYTA PAŹDZIERZOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040400000000000000 PŁYTA PILŚNIOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodnyWD 1-03-040401000000000000 płyta HDF
1-03-040402000000000000 płyta LDF1-03-040403000000000000 płyta MDF
1-03-040401000000000000 PŁYTA HDFNU 1-03-040401010000000000 HDFGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa
1-03-010400000000000000 karton1-03-040402000000000000 PŁYTA LDF
NU 1-03-040402010000000000 LDF
208
Digizaurus: Materiał
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa
1-03-040403000000000000 PŁYTA MDFNU 1-03-040403010000000000 MDFGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040400000000000000 płyta pilśniowa
1-03-040500000000000000 PŁYTA STOLARSKAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040600000000000000 PŁYTA TROCINOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodny
1-03-040700000000000000 PŁYTA WIÓROWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040000000000000000 materiał drewnopochodnyWD 1-03-040701000000000000 płyta OSB
1-03-040701000000000000 PŁYTA OSBNU 1-03-040701010000000000 OSBGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-040700000000000000 płyta wiórowa
1-01-010000000000000000 POCHODZENIA ROŚLINNEGO NU 1-01-010100000000000000 flora
1-01-010400000000000000 część rośliny1-01-010500000000000000 drewno1-01-010600000000000000 guma naturalna1-01-010700000000000000 okaz rośliny 1-01-010800000000000000 olej roślinny
1-01-020000000000000000 POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO NU 1-01-020100000000000000 fauna GD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-000000000000000000 organicznyWD 1-01-020200000000000000 materiał pochodzenia zwierzęcego
1-02-000000000000000000 nieorganicznySD 1-03-050000000000000000 metal
1-02-060400000000000000 ruda srebra
218
Digizaurus: Materiał
1-03-051408010000000000 STAL GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408000000000000 stop żelazaWDpodział wg PN-EN 10020:1996
1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna1-03-051408010200000000 stal narzędziowa1-03-051408010300000000 stal specjalna
podział wg PN-EN 10020:20031-03-051408010400000000 stal niestopowa1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
1-03-051408010100000000 STAL KONSTRUKCYJNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010101000000 stal automatowa
1-03-051408010102000000 stal do azotowania1-03-051408010103000000 stal do ulepszania cieplnego 1-03-051408010104000000 stal łożyskowa1-03-051408010105000000 stal niskostopowa 1-03-051408010106000000 stal ogólnego przeznaczenia1-03-051408010107000000 stal sprężynowa1-03-051408010108000000 stal wyższej jakości
1-03-051408010101000000 STAL AUTOMATOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010102000000 STAL DO AZOTOWANIAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010103000000 STAL DO ULEPSZANIA CIEPLNEGO GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010104000000 STAL ŁOŻYSKOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010105000000 STAL NISKOSTOPOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010106000000 STAL OGÓLNEGO PRZEZNACZENIAGD 1-03-000000000000000000 przetworzony
219
Digizaurus: Materiał
SD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna1-03-051408010107000000 STAL SPRĘŻYNOWA
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010108000000 STAL WYŻSZEJ JAKOŚCIGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010100000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010200000000 STAL NARZĘDZIOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010202000000 stal węglowa1-03-051408010201000000 STAL STOPOWA
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010200000000 stal narzędziowaWD 1-03-051408010201010000 stal stopowa do pracy na gorąco
1-03-051408010201020000 stal stopowa do pracy na zimno1-03-051408010201030000 stal szybkotnąca
1-03-051408010201010000 STAL STOPOWA DO PRACY NA GORĄCOGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010201020000 STAL STOPOWA DO PRACY NA ZIMNOGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010201030000 STAL SZYBKOTNĄCAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010201000000 stal stopowa
1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalnaWD 1-03-051408010201030100 stal szybkotnąca SW-9
1-03-051408010201030100 STAL SZYBKOTNĄCA SW-9GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010201030000 stal szybkotnąca
1-03-051408010202000000 STAL WĘGLOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010200000000 stal narzędziowa
1-03-051408010300000000 STAL SPECJALNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010301000000 stal kwasoodporna
1-03-051408010302000000 stal magnetyczna
220
Digizaurus: Materiał
1-03-051408010303000000 stal maraging1-03-051408010304000000 stal nierdzewna1-03-051408010305000000 stal odporna na zużycie1-03-051408010306000000 stal transformatorowa1-03-051408010307000000 stal zaworowa1-03-051408010308000000 stal żaroodporna1-03-051408010309000000 stal żarowytrzymała
1-03-051408010301000000 STAL KWASOODPORNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010302000000 STAL MAGNETYCZNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010303000000 STAL MARAGINGGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010304000000 STAL NIERDZEWNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję1-03-051408010305000000 STAL ODPORNA NA ZUŻYCIE
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalnaWD 1-03-051408010305010000 stal Hadfielda
1-03-051408010305010000 STAL HADFIELDAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010305000000 stal odporna na zużycie
1-03-051408010306000000 STAL TRANSFORMATOROWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010307000000 STAL ZAWOROWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010308000000 STAL ŻAROODPORNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję1-03-051408010309000000 STAL ŻAROWYTRZYMAŁA
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010300000000 stal specjalna
221
Digizaurus: Materiał
1-03-051408010500000000 stal odporna na korozję1-03-051408010400000000 STAL NIESTOPOWA
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010401000000 stal niestopowa jakościowa
1-03-051408010402000000 stal niestopowa specjalna1-03-051408010401000000 STAL NIESTOPOWA JAKOŚCIOWA
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010400000000 stal niestopowa
1-03-051408010402000000 STAL NIESTOPOWA SPECJALNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010400000000 stal niestopowa
1-03-051408010500000000 STAL ODPORNA NA KOROZJĘGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010304000000 stal nierdzewna
1-03-051408010308000000 stal żaroodporna1-03-051408010309000000 stal żarowytrzymała
1-03-051408010600000000 STAL STOPOWA JAKOŚCIOWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010601000000 stal konstrukcyjna
1-03-051408010602000000 stal stopowa do wyrobów płaskich, do dalszej obróbki plastycznej
1-03-051408010603000000 stal stopowa elektrotechniczna1-03-051408010604000000 stal stopowa na obudowy górnicze1-03-051408010605000000 stal stopowa z miedzią
1-03-051408010601000000 STAL KONSTRUKCYJNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
1-03-051408010602000000 STAL STOPOWA DO WYROBÓW PŁASKICH, DO DALSZEJ OBRÓBKI PLASTYCZNEJ
GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
1-03-051408010603000000 STAL STOPOWA ELEKTROTECHNICZNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
1-03-051408010604000000 STAL STOPOWA NA OBUDOWY GÓRNICZEGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
222
Digizaurus: Materiał
1-03-051408010605000000 STAL STOPOWA Z MIEDZIĄGD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010600000000 stal stopowa jakościowa
1-03-051408010700000000 STAL STOPOWA SPECJALNA GD 1-03-000000000000000000 przetworzonySD 1-03-051408010000000000 stalWD 1-03-051408010701000000 stal niklowo-ferrytyczna
1-03-051408010702000000 stal oporowa1-03-051408010703000000 stal stopowa do budowy maszyn1-03-051408010201030000 stal szybkotnąca
1-03-051408010701000000 STAL NIKLOWO-FERRYTYCZNAGD 1-03-000000000000000000 przetworzoneSD 1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
1-03-051408010702000000 STAL OPOROWAGD 1-03-000000000000000000 przetworzoneSD 1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
1-03-051408010703000000 STAL STOPOWA DO OBUDOWY MASZYNGD 1-03-000000000000000000 przetworzoneSD 1-03-051408010700000000 stal stopowa specjalna
1-01-020209000000000000 SZKIELET KORALOWCA NU 1-01-020209010000000000 koralowiecGD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-020200000000000000 materiał pochodzenia zwierzęcegoWD 1-01-020209020000000000 gorgonina
1-01-020210000000000000 WŁOSYGD 1-01-000000000000000000 organicznySD 1-01-020200000000000000 materiał pochodzenia zwierzęcegoWD 1-01-020210010000000000 sierść
1-03-030302010000000000 farba dyspersyjna U 1-03-030302000000000000 FARBA EMULSYJNA1-03-030302020000000000 FARBA AKRYLOWA1-03-030303000000000000 FARBA OLEJNA1-03-030304000000000000 TEMPERA1-03-030305000000000000 PASTEL1-03-030400000000000000 IMPREGNAT1-03-030500000000000000 LAKIER1-03-030501000000000000 LAKIER AKRYLOWY1-03-030502000000000000 LAKIER POLIESTROWY1-03-040000000000000000 MATERIAŁ DREWNOPOCHODNY1-03-040100000000000000 FORNIR1-03-040200000000000000 PŁYTA KORKOWA1-03-040300000000000000 PŁYTA PAŹDZIERZOWA1-03-040400000000000000 PŁYTA PILŚNIOWA1-03-040401000000000000 PŁYTA HDF1-03-040401010000000000 HDF U 1-03-040401000000000000 PŁYTA HDF1-03-040402000000000000 PŁYTA LDF1-03-040402010000000000 LDF U 1-03-040402000000000000 PŁYTA LDF1-03-040403000000000000 PŁYTA MDF1-03-040403010000000000 MDF U 1-03-040403000000000000 PŁYTA MDF1-03-040500000000000000 PŁYTA STOLARSKA1-03-040600000000000000 PŁYTA TROCINOWA1-03-040700000000000000 PŁYTA WIÓROWA1-03-040701000000000000 PŁYTA OSB1-03-040701010000000000 OSB U 1-03-040701000000000000 PŁYTA OSB1-03-040800000000000000 SKLEJKA1-03-040900000000000000 TROCINY1-03-050000000000000000 METAL1-03-050100000000000000 ALUMINIUM1-03-050200000000000000 CHROM1-03-050300000000000000 CYNA1-03-050400000000000000 CYNK1-03-050500000000000000 KOBALT1-03-050600000000000000 MAGNEZ1-03-050700000000000000 MANGAN
1-03-051405030000000000 NIKIEL STOPOWY NA ELEKTRODY1-03-051406000000000000 STOP OŁOWIOWO-CYNOWY1-03-051407000000000000 STOP SREBRA1-03-051408000000000000 STOP ŻELAZA1-03-051408010000000000 STAL 1-03-051408010100000000 STAL KONSTRUKCYJNA1-03-051408010101000000 STAL AUTOMATOWA1-03-051408010102000000 STAL DO AZOTOWANIA1-03-051408010103000000 STAL DO ULEPSZANIA CIEPLNEGO 1-03-051408010104000000 STAL ŁOŻYSKOWA1-03-051408010105000000 STAL NISKOSTOPOWA1-03-051408010106000000 STAL OGÓLNEGO PRZEZNACZENIA1-03-051408010107000000 STAL SPRĘŻYNOWA1-03-051408010108000000 STAL WYŻSZEJ JAKOŚCI1-03-051408010200000000 STAL NARZĘDZIOWA1-03-051408010201000000 STAL STOPOWA1-03-051408010201010000 STAL STOPOWA DO PRACY NA GORĄCO1-03-051408010201020000 STAL STOPOWA DO PRACY NA ZIMNO1-03-051408010201030000 STAL SZYBKOTNĄCA1-03-051408010201030100 STAL SZYBKOTNĄCA SW-91-03-051408010202000000 STAL WĘGLOWA1-03-051408010300000000 STAL SPECJALNA1-03-051408010301000000 STAL KWASOODPORNA1-03-051408010302000000 STAL MAGNETYCZNA1-03-051408010303000000 STAL MARAGING1-03-051408010304000000 STAL NIERDZEWNA1-03-051408010305000000 STAL ODPORNA NA ZUŻYCIE1-03-051408010305010000 STAL HADFIELDA1-03-051408010306000000 STAL TRANSFORMATOROWA1-03-051408010307000000 STAL ZAWOROWA1-03-051408010308000000 STAL ŻAROODPORNA1-03-051408010309000000 STAL ŻAROWYTRZYMAŁA1-03-051408010400000000 STAL NIESTOPOWA1-03-051408010401000000 STAL NIESTOPOWA JAKOŚCIOWA1-03-051408010402000000 STAL NIESTOPOWA SPECJALNA
249
Digizaurus: Materiał
1-03-051408010500000000 STAL ODPORNA NA KOROZJĘ1-03-051408010600000000 STAL STOPOWA JAKOŚCIOWA1-03-051408010601000000 STAL KONSTRUKCYJNA1-03-051408010602000000 STAL STOPOWA DO WYROBÓW PŁASKICH, DO DALSZEJ OBRÓBKI PLASTYCZNEJ1-03-051408010603000000 STAL STOPOWA ELEKTROTECHNICZNA1-03-051408010604000000 STAL STOPOWA NA OBUDOWY GÓRNICZE1-03-051408010605000000 STAL STOPOWA Z MIEDZIĄ1-03-051408010700000000 STAL STOPOWA SPECJALNA 1-03-051408010701000000 STAL NIKLOWO-FERRYTYCZNA1-03-051408010702000000 STAL OPOROWA1-03-051408010703000000 STAL STOPOWA DO OBUDOWY MASZYN1-03-051408020000000000 STALIWO1-03-051408030000000000 ŻELIWO1-03-051500000000000000 TYTAN1-03-051600000000000000 WOLFRAM1-03-051601000000000000 WĘGLIK WOLFRAMU1-03-051700000000000000 ZŁOTO1-03-051800000000000000 ŻELAZO1-03-060000000000000000 MATERIAŁ ROPOPOCHODNY1-03-060100000000000000 ASFALT1-03-060200000000000000 BENZYNA1-03-060300000000000000 NAFTA1-03-060400000000000000 OLEJ MINERALNY1-03-060401000000000000 OLEJ NAPĘDOWY1-03-060402000000000000 OLEJ OPAŁOWY1-03-060402010000000000 MAZUT1-03-060403000000000000 OLEJ SMAROWY1-03-060500000000000000 PARAFINA1-03-060600000000000000 SMAR (środki smarne)1-03-060601000000000000 towot U 1-03-060600000000000000 SMAR (środki smarne)1-03-060700000000000000 WAZELINA1-03-070000000000000000 RÓŻNE1-03-070100000000000000 BŁONA FOTOGRAFICZNA1-03-070200000000000000 BŁONA GRAFICZNA
250
Digizaurus: Materiał
1-03-070300000000000000 CIECZ1-03-070400000000000000 GAZ1-03-070500000000000000 KIT1-03-070600000000000000 KLEJ1-03-070700000000000000 LAK1-03-070800000000000000 LEPIK1-03-070900000000000000 LINOLEUM1-03-071000000000000000 PAPA1-03-071100000000000000 PLASTELINA1-03-071200000000000000 PŁYTA KARTONOWO-GIPSOWA1-03-071300000000000000 SMOŁA1-03-071301000000000000 SMOŁA DRZEWNA1-03-071301010000000000 DZIEGIEĆ (smoła z drzew liściastych)1-03-071400000000000000 SPIRYTUS1-03-071401000000000000 DENATURAT1-03-071500000000000000 WAPNO1-03-071501000000000000 CEMENT1-03-071502000000000000 STIUK1-03-071600000000000000 WĘGIEL DRZEWNY1-03-080000000000000000 SKÓRA (przetworzona)1-03-080100000000000000 NUBUK
1-01-010100000000000000 flora U 1-01-010000000000000000 POCHODZENIA ROŚLINNEGO1-01-010200000000000000 surowce roślinne U 1-01-010000000000000000 POCHODZENIA ROŚLINNEGO1-01-010412010100000000 włókno agawy sizalowej U 1-01-010412020000000000 SIZAL1-01-010412030100000000 konopie U 1-01-010412040000000000 WŁÓKNO KONOPNE1-01-010413020100000000 mirra U 1-01-010413020000000000 MIRA1-01-010501000000000000 drzewo U 1-01-010500000000000000 DREWNO1-01-010502000000000000 tarcica U 1-01-010500000000000000 DREWNO1-01-010503010000000000 balsa U 1-01-010503000000000000 DREWNO BALSY1-01-010503020000000000 ogorzałka wełnista U 1-01-010503000000000000 DREWNO BALSY1-01-010504010000000000 bambus U 1-01-010504000000000000 DREWNO BAMBUSOWE1-01-010505010000000000 brzoza U 1-01-010505000000000000 DREWNO BRZOZOWE 1-01-010506010000000000 buk U 1-01-010506000000000000 DREWNO BUKOWE1-01-010506020000000000 bukowina U 1-01-010506000000000000 DREWNO BUKOWE1-01-010506030000000000 buczyna U 1-01-010506000000000000 DREWNO BUKOWE1-01-010507010000000000 bez U 1-01-010507000000000000 DREWNO BZU1-01-010508010000000000 cedr U 1-01-010508000000000000 DREWNO CEDROWE1-01-010509010000000000 cis U 1-01-010509000000000000 DREWNO CISOWE1-01-010510010000000000 dąb U 1-01-010510000000000000 DREWNO DĘBOWE1-01-010510020000000000 dąbczak U 1-01-010510000000000000 DREWNO DĘBOWE1-01-010510030000000000 dębina U 1-01-010510000000000000 DREWNO DĘBOWE1-01-010511010000000000 grusza U 1-01-010511000000000000 DREWNO GRUSZY1-01-010512010000000000 gwajak U 1-01-010512000000000000 DREWNO GWAJAKOWE1-01-010512020000000000 gwajakowiec U 1-01-010512000000000000 DREWNO GWAJAKOWE1-01-010513010000000000 heban U 1-01-010513000000000000 DREWNO HEBANOWE1-01-010514010000000000 jabłoń U 1-01-010514000000000000 DREWNO JABŁONIOWE1-01-010515010000000000 jałowiec U 1-01-010515000000000000 DREWNO JAŁOWCOWE1-01-010516010000000000 jarząb U 1-01-010516000000000000 DREWNO JARZĄBOWE1-01-010517010000000000 jesion U 1-01-010517010000000000 DREWNO JESIONOWE1-01-010518010000000000 jodła U 1-01-010518000000000000 DREWNO JODŁOWE 1-01-010519010000000000 kasztan U 1-01-010319000000000000 DREWNO KASZTANOWCA1-01-010519020000000000 kasztanowiec U 1-01-010319000000000000 DREWNO KASZTANOWCA
257
Digizaurus: Materiał
1-01-010520010000000000 kauczuk (drewno) U 1-01-010520000000000000 DREWNO KAUCZUKOWE1-01-010521010000000000 klon U 1-01-010521000000000000 DREWNO KLONOWE1-01-010522010000000000 leszczyna U 1-01-010522000000000000 DREWNO LESZCZYNOWE1-01-010523010000000000 lipa U 1-01-010523000000000000 DREWNO LIPOWE1-01-010524010000000000 mahoń U 1-01-010524000000000000 DREWNO MAHONIOWE1-01-010525010000000000 modrzew U 1-01-010525000000000000 DREWNO MODRZEWIOWE1-01-010525020000000000 modrzewina U 1-01-010525000000000000 DREWNO MODRZEWIOWE1-01-010526010000000000 olcha U 1-01-010526000000000000 DREWNO OLCHOWE1-01-010526020000000000 olszyna U 1-01-010526000000000000 DREWNO OLCHOWE1-01-010527010000000000 orzech (drewno) U 1-01-010527010000000000 DREWNO ORZECHOWE1-01-010528010000000000 sosna U 1-01-010528000000000000 DREWNO SOSNOWE1-01-010529010000000000 śliwa U 1-01-010529000000000000 DREWNO ŚLIWY1-01-010530010000000000 choinka U 1-01-010530000000000000 DREWNO ŚWIERKOWE1-01-010530020000000000 świerk U 1-01-010530000000000000 DREWNO ŚWIERKOWE1-01-010531010000000000 teak U 1-01-010531000000000000 DREWNO TEAKOWE1-01-010532010000000000 topola U 1-01-010532000000000000 DREWNO TOPOLI1-01-010533010000000000 wiąz U 1-01-010533000000000000 DREWNO WIĄZU1-01-010534010000000000 wierzba U 1-01-010534000000000000 DREWNO WIERZBOWE1-01-010535010000000000 wiśnia U 1-01-010535000000000000 DREWNO WIŚNIOWE1-01-020100000000000000 fauna U 1-01-020000000000000000 POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO1-01-020201000000000000 surowce zwierzęce U 1-01-020200000000000000 MATERIAŁ POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO1-01-020202020100000000 dysk z kręgu U 1-01-020202020000000000 KRĄŻEK MIĘDZYKRĘGOWY1-01-020202020200000000 tarcza międzykręgowa U 1-01-020202020000000000 KRĄŻEK MIĘDZYKRĘGOWY 1-01-020202050100000000 poroże U 1-01-020202050000000000 RÓG1-01-020209010000000000 koralowiec U 1-01-020209000000000000 SZKIELET KORALOWCA1-01-020301010100000000 skorupa U SKORUPA JAJA1-01-020301010200000000 skorupa jajka U SKORUPA JAJA1-01-020301010300000000 skorupka U SKORUPA JAJA1-01-020301010400000000 skorupka jajka U SKORUPA JAJA1-01-020301010500000000 wydmuszka U SKORUPA JAJA1-02-020101000000000000 glinka U 1-02-020100000000000000 GLINKA KAOLINOWA1-02-020102000000000000 kaolin U 1-02-020100000000000000 GLINKA KAOLINOWA1-02-020103000000000000 kaolinit U 1-02-020100000000000000 GLINKA KAOLINOWA
258
Digizaurus: Materiał
1-02-020104000000000000 glinka porcelanowa U 1-02-020100000000000000 GLINKA KAOLINOWA1-02-020105000000000000 glina kaolinitowa U 1-02-020100000000000000 GLINKA KAOLINOWA1-02-040100000000000000 kamień jubilerski U 1-02-040000000000000000 KAMIEŃ SZLACHETNY LUB OZDOBNY1-02-040200000000000000 kamień półszlachetny U 1-02-040000000000000000 KAMIEŃ SZLACHETNY LUB OZDOBNY1-02-040300000000000000 kamień szlachetny U 1-02-040000000000000000 KAMIEŃ SZLACHETNY LUB OZDOBNY1-02-040400000000000000 kamień ozdobny U 1-02-040000000000000000 KAMIEŃ SZLACHETNY LUB OZDOBNY1-02-040901000000000000 amber U BURSZTYN1-02-040902000000000000 jantar U BURSZTYN1-02-041101000000000000 brylant U DIAMENT (kamień szlachetny)1-02-041101000000000000 bursztyn U DIAMENT (kamień szlachetny)1-02-041601000000000000 żad jadeitowy U JADEIT1-02-042801000000000000 sepiolit U 1-02-042800000000000000 PIANKA MORSKA1-03-020601000000000000 półporcelana U 1-03-020600000000000000 PORCELIT1-03-030302010000000000 farba dyspersyjna U 1-03-030302000000000000 FARBA EMULSYJNA1-03-040401010000000000 HDF U 1-03-040401000000000000 PŁYTA HDF1-03-040402010000000000 LDF U 1-03-040402000000000000 PŁYTA LDF1-03-040403010000000000 MDF U 1-03-040403000000000000 PŁYTA MDF1-03-040701010000000000 OSB U 1-03-040701000000000000 PŁYTA OSB1-03-051404040301000000 nowe srebro U 1-03-051404040300000000 MOSIĄDZ WYSOKONIKLOWY1-03-060601000000000000 towot U 1-03-060600000000000000 SMAR (środki smarne)1-03-100317020100000000 derma U 1-03-100317020000000000 SKAJ1-03-100317020200000000 dermatoid U 1-03-100317020000000000 SKAJ1-03-100317020300000000 eko-skóra U 1-03-100317020000000000 SKAJ1-03-100317020400000000 skay U 1-03-100317020000000000 SKAJ1-03-100317020500000000 skóra ekologiczna U 1-03-100317020000000000 SKAJ1-03-100317020600000000 sztuczna skóra U 1-03-100317020000000000 SKAJ1-03-110100000000000000 masa formierska U 1-03-110000000000000000 TWORZYWO SZTUCZNE1-03-110200000000000000 masa plastyczna U 1-03-110000000000000000 TWORZYWO SZTUCZNE1-03-110300000000000000 plastik U 1-03-110000000000000000 TWORZYWO SZTUCZNE1-03-110400000000000000 plastyk U 1-03-110000000000000000 TWORZYWO SZTUCZNE1-03-110500000000000000 włókno sztuczne U 1-03-110000000000000000 TWORZYWO SZTUCZNE
259
Digizaurus: Materiał
1-03-110904010000000000 PAN U 1-03-110904000000000000 POLIAKRYLONITRYL PAN1-03-110906010000000000 PCW U 1-03-110906000000000000 POLICHLOREK WINYLU PCW1-03-110908010000000000 PE U 1-03-110908000000000000 POLIETYLEN PE1-03-110909010000000000 PMM U 1-03-110909000000000000 POLIMETAKRYLAN METYLU PMM1-03-110909020100000000 pleksiglas U 1-03-110909020000000000 SZKŁO AKRYLOWE1-03-110909020200000000 metaplex U 1-03-110909020000000000 SZKŁO AKRYLOWE1-03-110910010000000000 PP U 1-03-110910000000000000 POLIPROPYLEN PP1-03-110911010000000000 PS U 1-03-110911000000000000 POLISTYREN PS1-03-110912010000000000 PET U 1-03-110912000000000000 POLITEREFTALAN ETYLENU PET1-03-110913010000000000 PTFE U 1-03-110913000000000000 POLITETRAFLUOROETYLEN PTFE1-03-110914010000000000 PEO U 1-03-110914000000000000 POLITLENEK ETYLENU PEO1-03-110915010000000000 PU U 1-03-110915000000000000 POLIURETAN PU