powszechna.enetia.plpowszechna.enetia.pl/download/szkoleniejoomla.docx · Web viewpo te bardzo rozbudowane np. . CMS pozwala na łatwą rozbudowę i aktualizację serwisu przez użytkownika,

Rozdział.1. Technologia CMS jako sposób tworzenia stron internetowych

Rozdział.1.1. Technologia CMS

System Zarządzania Treścią CMS (ang. Content Management System) można

powiedzieć jest programem komputerowym, który służy użytkownikom do tworzenia stron

internetowych od tych najprostszych np. www.elektrotti.pl po te bardzo rozbudowane np.

www.tour-eiffel.com. CMS pozwala na łatwą rozbudowę i aktualizację serwisu przez

użytkownika, który nie musi znać języka html lub php.

Strona WWW przygotowana za pomocą CMS-a może być wypełniona dowolnymi treściami

(tekstem, zdjęciami, filmami, linkami) a nawet może tworzyć rozwinięty sklep internetowy.

Internauci korzystający ze stron internetowych widzą tylko efekt końcowy, który nie może

istnieć bez wnętrza czyli w tym przypadku zaplecza.

Idea wykorzystywania aplikacji internetowych CMS sprowadza się do oddzielenia treści,

którą widzimy na gotowej stronie WWW od sposobu w jaki została zaprezentowana.

Dawniej przed wprowadzeniem CMS-ów jedynym sposobem tworzenia stron było ręczne

formatowanie i tworzenie struktury stron przez osoby odpowiednio wykwalifikowane. W

dzisiejszych czasach wszystkie zadania wykonuje za nas wyspecjalizowany program, którym

sterujemy za pomocą przyjaznego interfejsu użytkownika. Administrator wprowadza nowe

informacje a aplikacja CMS zapisuje je w bazie danych. System generuje strony w sposób

dynamiczny pobierając treści z tej samej bazy danych oraz uzupełniając treść dostępnymi

szablonami. Szablony można w łatwy sposób zmieniać co powoduje, że przygotowana strona

może ewaluować i zmieniać się w dowolny sposób. Dane można prezentować w różnych

formatach np. jako pliki PDF, DOC i inne.

Systemy zarządzania treścią oparte są na bazach danych i językach skryptowych, lub

specjalistycznym oprogramowaniu uruchamianym po stronie serwera (np. oprogramowanie

do przeglądania zdjęć).

W bazie danych znajduje się publikowana na stronie treść i jej struktura oraz dane

konfiguracyjne niezbędne dla przeglądarki WWW. Zapisane są w niej także dane szablonów

wyglądu strony. Serwer czyli komputer z którego pobieramy do swojej przeglądarki stronę

WWW, gromadzi także oprócz bazy danych także wszystkie pliki CMS-a. Pliki te nie

zawierają jednak treści do pobrania. Zgromadzone są w tych plikach instrukcje, które

odpowiadają na żądania internauty. Gdy użytkownik wpisze w przeglądarce adres witryny

zostanie wysłane do serwera zapytanie na które odpowie aplikacja CMS. Na podstawie

danych zdecyduje jaka treść ma zostać wysłana do użytkownika. Następnie pobiera z bazy

potrzebne w danej chwili treści i łączy je z szablonem wyglądu. Szablon definiuje układ

strony i rozmieszczenie poszczególnych elementów na niej. Może składać się z kilku lub

kilkunastu modułów, w których wyświetlana jest zawartość. Gdy kod HTML zawierający

szablon z treścią jest gotowy, dopisane są do niego odpowiednie nagłówki, które zostaną

zinterpretowane przez przeglądarki. Wówczas cały pakiet danych zostaje wysłany do

użytkownika i wyświetlony na ekranie komputera, tabletu, telefonu. Cały opisany przebieg

ilustruje rysunek 1.

Rysunek 1. Przebieg działania aplikacji CMS.Źródło: Opracowanie własne

Najczęściej systemy CMS są napisane w językach takich jak: ASP (ang. Active Server

Pages), JSP (ang. JavaServer Pages) czy PHP (ang. Personal Home Page).

Użytkownik

Pytanie do serwera po wpisaniuadresu

Odpowiedź- strona WWW

Użytkownik Serwer WWW

Program CMS

Baza danychMySQL

Odpowiedź- dane

Polecenie sterujące bazą danych

Odpowiedź- strona WWW

Przekazaniezapytania do

właściwejaplikacji

Rozdział.1.2. Rodzaje systemów zarządzania treścią

Systemy zarządzania treścią CMS dzielą się na kilka typów:

- systemy zarządzania dokumentami (Document Management)

- systemy zarządzania wiedzą (Knowledge Management)

- systemy zarządzania zasobami cyfrowymi (Digital Asset Management)

- systemy zarządzania obiegiem treści (Enterprise Content Management)

- systemy zarządzania treścią znajdującą się na stronie internetowej (Web Contnet

Management).

Wyróżniamy następujące odmiany systemów CMS:

- Content Management Framework – to szkielet (tzw. zbiór narzędzi, bibliotek) służący do

budowy systemów CMS. Systemy zbudowane na CMF są zazwyczaj kosztowne i wymagają

pracy grupy programistów (przykłady: Vignette, Documentum, Zope, RedDot, INQUISE,

eEgnith).

- Page-Based Systems – systemy o transparentnych konsolach, pozwalają na edycję w ciele

strony nie wymagają odrębnych konsoli do zarządzania treścią, są łatwe w nauce i nie

wymagają dużego doświadczenia podczas wdrożenia. Bardziej zaawansowane aplikacje

wykraczające poza tradycyjne zarządzanie treścią wymagają pracy programisty (przykłady:

Plone, TYPO3, Backend, TikiWiki).

- Module-Based Systems – systemy CMS bazujące na modułach to takie, które do

prezentacji treści wykorzystują napisane do tego celu moduły/funkcje. Typowy system może

zawierać zarządzanie wiadomościami, fora dyskusyjne i inne. Zalety tego typu systemów to

możliwość szybkiego uruchomienia portalu. W przypadku braku modułu lub niskiego stopnia

jego zaawansowania trzeba pisać taki moduł od nowa. Oznacza to konieczność pisania kodu,

co w znacznym stopniu ogranicza możliwości szybkiego rozwoju portalu (przykłady:

WordPress, Drupal, Extreme Fusion, Sienn, eZ publish, Joomla!, Mambo, Zikula (poprzednia

nazwa: PostNuke), PHP-Fusion, PHP-Nuke, Easiest, XOOPS, Quick.Cms, Umbraco CMS,

DotNetNuke, N2 ASP.NET CMS, AxCMS.net, Kentico CMS, mojoPortal, Sitefinity, Dolphin

7, RODcms).

- Content object systems – systemy tego typu koncentrują się wokół tzw. obiektów, czyli

małych części informacji, które można reprodukować w wielu miejscach strony WWW.

Oprogramowanie tego typu wykorzystywane jest często jako systemy redakcyjne w

czasopismach i wielkich wydawnictwach (przykłady: ActionApps, Rhythmyx, Quantum

Content Management).1

Porównanie najczęściej stosowanych darmowych i open source systemów modułowych

przedstawia: Tabela 1.

Tabela 1. Porównanie przykładowych systemów modułowych.

Nazwa Platforma Obsługiwane

bazy danych

Rok założenia

projektu

Ostatnia stabilna

wersja

Drupal PHP 4/5 MySQL lub

PostgreSQL

2000 7.39

Joomla! PHP 5 MySQL 2005 3.2.0

WordPress PHP 5 MySQL 2003 4.5.2

Źródło: Opracowanie własne

Mimo, iż wszystkie przedstawione powyżej systemy pod względem podstawowych cech

czyli: platformy i obsługiwanej bazy danych nie różnią się od siebie, główna różnica

występuje w ich zastosowaniach i trudności obsługi. Zalety i wady poszczególnych

przykładowych systemów oraz stopień trudności obsługi przedstawione zostały poniżej.

Drupal

Zalety:

- posiada bardzo dużo wtyczek, od najprostszych do tych bardziej skomplikowanych,

- społeczność Drupala gwarantuje dobre wsparcie techniczne, ale najlepsze wsparcie

Drupala jest w języku angielskim na drupal.org,

- posiada duże możliwości strukturyzacji strony internetowej (taksonomia),

- bardzo zaawansowany system zarządzania użytkownikami, rolami i uprawnieniami,

- różne typy treści – Drupal umożliwia dodawanie artykułów, stron, filmów wideo,

plików flash i wielu, wielu innych – każdy z typów treści może mieć w Drupalu

oddzielne ustawienia i cechy,

1 Paweł Frankowski: „CMS. Jak szybko i łatwo stworzyć stronę WWW i zarządzać nią”, Wydwnistwo Helion, 2007.

- zarządzanie wyglądem strony – Drupal daje możliwość zmiany sposobu

wyświetlania treści danego typu, dostosowania szablonu do własnych potrzeb,

- instalacja/aktualizacja modułów Drupal jest prosta i bezproblemowa, gorzej z tzw.

modułami podstawowymi - podstawowy silnik Drupala należy update'ować ręcznie,

- doskonale zoptymalizowany pod kontem pozycjonowania.

Wady:

- dla początkującego użytkownika Drupal jest trudny w instalacji i obsłudze, wymaga

dużo czasu na naukę,

- ze względu na dużą modułowość systemu Drupal, szablony stron są trudne do

wykonania,

- przy dużym obciążeniu strony wydajność Drupala przy złym skonfigurowaniu może

znacząco spaść,

- wymaga rozwiniętego planowania treści.

Wniosek:

Drupal jest najstarszym z omawianych modułowych systemów i pod względem obsługi

najtrudniejszym dla początkującego użytkownika zarówno pod względem administracji jak i

zarządzania. Świetnie może nadawać się do rozwiązań takich jak sklep internetowy lub

witryna z bardzo dużą liczbą dokumentów wprowadzanych przez wielu użytkowników.

Joomla!

Zalety:

- przyjazna każdemu rodzajowi użytkowników,

- skupia dużą społeczność, która rozwija bardzo intensywnie projekt,

 - wszechstronna możliwość wykorzystania praktycznie w każdej branży,

- posiada kilka tysięcy darmowych dostępnych wtyczek dostępnych na swojej stronie

domowej,

- linki generowane przez skrypt są bardzo przyjazne i mają one wpływ na lepszą

pozycję w wyszukiwarkach. Przykładowo adres wygląda następująco

www.elektrotti.pl/kontakty zamiast www.elektrotti.pl/?title=Main_page=kontakty,

- zaraz po instalacji gotowa do użytku dla stron niewymagających indywidualnej

konfiguracji i oryginalnego wyglądu,

- łatwa w użyciu dzięki wbudowanemu edytorowi tekstu i innym edytowalnym

narzędziom,

- możliwość aktualizacji z poziomu przeglądarki.

Wady:

- wymaga serwera z dobrymi parametrami, gdyż zajmuje więcej zasobów niż inne

CMS-y,

- niezgodność z wcześniejszymi wersjami i konieczność pamiętania o aktualizacjach.

Wniosek:

Joomla szczególnie nadaje się szczególnie dla początkujących użytkowników CMS-ów. Nie

sprawia trudności w instalacji i daje szerokie możliwości zarządzania tworzonymi

informacjami poprzez narzędzie edytora tekstu bardzo zbliżone do programu Word. Zaplecze

na początku może sprawiać trudności ale po zapoznaniu się z nim daje bardzo szerokie

możliwości rozwoju swojej witryny.

WordPress

Zalety:

- zyskał sławę dzięki łatwości obsługi,

- duża społeczność użytkowników i możliwość wymieniania się doświadczeniami,

- kilkanaście tysięcy udostępnionych wtyczek dostępnych na stronie domowej

projektu,

- wtyczki pozycjonowania ułatwiają dostosowywać umieszczaną treść zgodnie z

zaleceniami wyszukiwarki Google,

- prosta budowa systemu i odpowiednie przygotowanie go przez budującego witrynę

minimalizuje konieczność specjalnego wdrażania osoby, która ma nadzorować

funkcjonowanie strony.

Wady:

- nie posiada rozwiniętego narzędzi edycji dokumentów,

- zastosowane stary wtyczki po wykonaniu aktualizacji do nowszych wersji przestają

być kompatybilne z systemem,

- duże zainteresowanie hakerów stronami zbudowanymi w tym systemie,

- słabo radzi sobie z bardziej rozwiniętymi stronami ponieważ jego głównym

zastosowaniem jest blog,

- aby stworzyć ciekawy wygląd wymagana jest znajomość CSS i HTML,

- aby dorównać innym systemom należy instalować wiele wtyczek, które wpływają

niekorzystnie na wydajność systemu,

- formatowanie tabel i grafik ze względu na brak rozwiniętego edytora jest trudne.

Wniosek:

WordPress mimo, iż jest najłatwiejszym systemem to jednak nie daje takich możliwości jak

Drupal lub Joomla. Brak rozwiniętego i ciekawego edytora tekstu daje małe możliwości

tworzenia ciekawych dokumentów. Jego główny cel stosowania czyli tworzenie blogu

sprawia, że zbudowanie bardziej rozwiniętych witryn zawierających: teksty, artykuły, zdjęcia,

filmy staje się problematyczne.

Rozdział .1.3. Charakterystyka Systemu Zarządzania Treścią CMS Joomla!

Joomla! to zapisana w języku angielskim wymowa słowa pochodzącego

z środkowoafrykańskiego języka suahili. Słowo to tłumaczy się: „wszyscy razem” lub

„wspólnie” lub też „jako całość”. W języku polskim wymawiamy się je „dżumla!”.

Obecnie Joomla! jest jednym z najpopularniejszych w Polsce i na świecie Systemów

Zarządzania Treścią. System rozpowszechniony jest na zasadach wolnego oprogramowania

co oznacza, że można używać go za darmo i dzielić się nim. Powstał w 2005 roku jako

pochodna projektu Mambo, który był CMS-em stworzonym przez australijską firmę Miro. Na

skutek pewnych zawirowań wokół projektu grupa programistów wersji Open Source

zaprzestała rozwijania programu pod szyldem Mambo. W ten sposób powstał nowy – projekt

Joomla! 1.0 będąca odłamem Mambo 4.5.

Od wersji 1.5.x (udostępnionej 20 lipca 2007 r. jako 1.5RC), ze względu na spore zmiany w

kodzie, modyfikacje struktury bazy i wiele usprawnień, system przestał być kompatybilny ze

swymi poprzednikami, udostępniał jednak tryb zgodności z poprzednią linią rozwojową

(Spuścizna – Legacy Mode). Aktualizacja z serii 1.0.x do 1.5.x jest możliwa przy użyciu

komponentu migracyjnego, który pomaga skonwertować, a następnie przenieść część

zawartości bazy danych do nowej instalacji 1.5.x. Migracja taka, mimo wszystko, nie była

zadaniem prostym, w związku z czym zalecano wszystkim nowym użytkownikom pierwszą

instalację na systemie z rodziny 1.5.x.

Joomla! od samego początku był systemem wielojęzykowym w warstwie użytkownika,

natomiast zaplecze (obsługa administracyjna) oficjalnie było tylko po angielsku. Wersje

narodowe były więc tworzone przez niezależne grupy lub programistów. Wiosną 2007 roku

mongolski programista Adrian Mummey opublikował rozwiązanie Joomla! International

Edition (JIE) umożliwiające wybór wersji językowej zaplecza. Polskie Centrum Joomla!

nawiązało współpracę z projektem JIE i kontynuowało projekt, publikując trzy kolejne wersje

w dwóch kodowaniach (UTF oraz ISO): Joomla! 1.0.13, 1.0.14 i 1.0.15.

W wersji 1.5.x nie ma żadnych problemów z wielojęzycznością zarówno w warstwie

użytkownika jak i obsługi administracyjnej, a cały Joomla jest kodowany w systemie UTF-8.

Od 10 stycznia 2011 Joomla dostępny był w kolejnej wersji 1.6.x. Do najważniejszych zmian,

które zostały zawarte w wydaniu 1.6, należą: nowy system kontroli dostępu, nieskończenie

głęboki model struktury treści, aktualizacje jednym kliknięciem (od wersji 1.7) oraz

semantyczne układy XHTML.

Od 19 lipca 2011 dostępna była wersja 1.7.x. Najistotniejsze zmiany w tym wydaniu to:

ułatwiona aktualizacja, automatyczna walidacja danych z formularzy (zabezpieczenie przed

SQL injection), separacja architektury (główne biblioteki zostały wydzielone z rdzenia

systemu)[2].

Od 25 stycznia 2012 roku dostępna jest wersja 2.5.x. Wydania oznaczone numerami od 2.5.0

wzwyż są kolejnymi aktualizacjami wydanych wcześniej wersji 1.6 i 1.7. Przy okazji wydania

Joomla 2.5.0 nastąpiła zmiana w polityce wydawania i numerowania kolejnych wersji

Joomla!. Stąd przeskok w numeracji. Według nowej polityki wydawniczej co 18 miesięcy

można się spodziewać wydawania kolejnych wersji wspieranych długoterminowo, a w

międzyczasie w odstępach 6-miesięcznych wersji przejściowych, wspieranych w krótkich 6-

miesięcznych okresach.

Od 27 września 2012 dostępna jest wersja główna 3.x.x, w której kolejne wydania rozwojowe

(3.0, 3.1, 3.2 i 3.3) oraz serwisowe (np. 3.0.1, 3.0.2) będą wspierane krótkoterminowo (wersje

rozwojowe przez 6 miesięcy, wersje serwisowe przez miesiąc po wydaniu kolejnej wersji

rozwojowej). Finalna wersja główna z tej linii rozwojowej, oznaczona numerem 3.5 ukazała

się jesienią 2014 roku.2

Joomla! od strony administracyjnej czyli zaplecza oferuje przejrzysty i łatwy w obsłudze

graficzny interfejs. Zaplecze Joomla! przedstawia Rysunek 2. Za jego pomocą i przy

minimalnej wiedzy na temat technologii internetowych bez trudu można stworzyć efektywną

stronę WWW.

2 Polskie Centrum Joomla: www.joomla.pl

Rysunek.2. Panel administracyjny- zaplecze Joomla! wersji 2.5.14.

Źródło: Opracowanie własne

Standardowo po instalacji program wyposażony jest w kilkadziesiąt modułów. Odpowiadają

one za różne funkcje systemu. Domyślnie Joomla! umożliwia tworzenie i publikację

artykułów (tekstu i grafiki). Odbywa się to za pomocą prostego edytora tekstu, który sam

tworzy kod HTML dla wpisanej treści, wyświetlany później wewnątrz szablonu. Pliki można

przesyłać na serwer z poziomu panelu i udostępniać je razem z treścią. Za pomocą funkcji

zaplecza tworzyć można wielopoziomową strukturę treści i menu użytkownika. Zmieniać

można również kolejność elementów na liście i edytować istniejące.

Budowa Joomla! opiera się na strukturze złożonej z trzech warstw. Warstwy struktury

Joomla! przedstawia Rysunek 3.

WARSTWA ROZSZERZEŃ

WARSTWA DODATKÓW

WARSTWA STRUKTURALNA

Rysunek.3. Warstwy struktury Joomla!.

Źródło: Opracowanie własne.

Górna warstwa rozszerzeń obejmuje rozszerzenia szkieletu projektowego Joomla! i jego

aplikacji:

- moduły,

- komponenty,

- szablony.

Środkowa warstwa aplikacji składa się z aplikacji, które rozszerzają klasę JApplication

szkieletu projektowego. Warstwę aplikacji stanowią trzy aplikacje włączone do dystrybucji

Joomla! (w Joomla 1.5 - cztery):

- JInstallation: jest aplikacja instalującą odpowiedzialną za instalowanie Joomla na

serwerze www. Uruchamiana jest zwykle tylko jeden raz, podczas instalacji systemu,

MODUŁY KOMPONENTY SZABLONY

DODATKOWE PROGRAMY

BIBLIOTEKI SZKIELET DODATKI

a po zakończeniu instalacji jest usuwana. Pliki źródłowe tej aplikacji znajdują się w

katalogu /installation.

- JAdministrator: jest aplikacją administracyjną odpowiedzialną za działanie zaplecza.

Pliki źródłowe znajdują się w katalogu /administrator. Podstawę stanowią trzy główne

pliki: defines.php, framework.php oraz application.php i plik toolbar.php, dodający

pasek narzędziowy w interfejsie zaplecza administracyjnego.

- JSite: jest aplikacją frontową, odpowiedzialną za pobieranie informacji z bazy

danych MySQL, łączenie z wybranym szablonem i  przesyłanie wyniku do

przeglądarki użytkownika. Ponadto odpowiada za funkcje związane z logowaniem

i interakcje z użytkownikiem..

- XML-RPC: w Joomla 1.5 obsługiwała 1.5 zdalne administrowanie witryną.

Dolna warstwa szkieletu, składa się z trzech elementów:

- samego szkieletu Joomla!: lista klas znajduje się na stronie Platforma Joomla! 11.1,

- bibliotek (libraries): pakietów kodu wymaganego przez szkielet Joomla! lub

instalowane na potrzeby rozszerzeń niezależnych projektantów,

- dodatków (plugins): rozszerzają funkcjonalności dostępne w szkielecie.3

Wymagania stawiane Systemowi Zarządzania Treścią Joomla!

Joomla! tak jak każda strona internetowa fizycznie umieszczona jest na dysku serwera.

Gdy wpisujemy w przeglądarce dowolny adres WWW, nasza przeglądarka łączy się z

serwerem przechowującym tę stronę. Następnie pobiera ją i wyświetla na ekranie.

Podstawowe rodzaje oferowanych przez firmy serwerów i ich cechy:

- Serwer wirtualny: niewielka wydzielona część fizycznego serwera. Jest to pakiet

usług, w skład którego wchodzą przestrzeń dyskowa, baza danych i poczta. Kontrolowany za

pomocą panelu sterowania widocznego w oknie przeglądarki,

3 Polskie Centrum Joomla: www.joomla.pl

- Serwer VPS: wydzielona część fizycznego serwera. Różni się od wirtualnego tym, że

użytkownik ma do niego pełny dostęp. Można konfigurować go w dowolny sposób i

instalować dodatkowe oprogramowanie. Mieści się na nim znacznie więcej danych niż na

wirtualnym lecz jest znacznie droższy i bardziej skomplikowany w obsłudze,

- Serwer dedykowany: fizyczny serwer. Maszyna, którą możemy wynajmować,

konfigurować i zarządzać zdalnie. Jest najdroższym rozwiązaniem.

Aby Joomla! pracowała prawidłowo podczas wybory serwera należy zwracać uwagę na

następujące parametr:

- pojemność przestrzeni dyskowej do wykorzystania,

- limit transferu czyli ilość danych, którą możemy pobrać z serwera,

- baza danych MySQL,

- obsługa PHP5 czyli obecność interpretera języka PHP w wersji 5,

- mod_rewrite (dostęp do pliku .htaccess) czyli funkcja, która pozwala włączać

przyjazne .

Joomla! jest systemem, który charakteryzuje się niewielkimi wymaganiami technicznymi. Na

wielu serwerach internetowych oferujących środowisko dla systemów zarządzania treścią

działa bez problemów. Podstawowe wymagania najczęściej stosowanych wersji Joomla!

przedstawia Tabela 2.

Tabela.2. Podstawowe wymagania wersji Joomla!

Wymagania dla Joomla 1.0

Oprogramowanie Zalecane Minimum

PHP 5.2 - lub nowsze 4.2MySQL 4.1.x – lub nowsze 3.23Apache 2.x – lub nowsze 1.3Microsoft IIS 7 6

Wymagania dla Joomla 1.5

PHP 5.2 – lub nowsze 4.3.10MySQL 4.1.x – lub nowsze 3.23Apache 2.x – lub nowsze 1.3

Microsoft IIS 7 6

Wymagania dla Joomla 1.6.-1.7.-2.5.

PHP 5.3 – lub nowsze 5.2.4 – lub nowszeMySQL 5.0.4 – lub nowsze 5.0.4 +Apache

2.x – lub nowsze 2.x – lub nowsze

Nginx 1.1 1.0Microsoft IIS 7 7

Wymagania dla Joomla 3.xPHP (Wyłączone Magic Quotes GPC) 5.3.1 – lub nowsze 5.3.1 – lub nowsze

MySQL (wymagana obsługa InnoDB) 5.1 – lub nowsze 5.1 – lub nowsze

MSSQL 10.50.1600.1 10.50.1600.1

PostgreSQL 8.3.18 8.3.18 Apache(z mod_mysql, mod_xml,oraz mod_zlib)

2.x – lub nowsze 2.x – lub nowsze

Nginx 1.1 1.0

Microsoft IIS 7 7

Źródło: Opracowanie własne.

Rozdział. 2. Charakterystyka portalu edukacyjnego Powszechna

Rozdział.2.1. Serwis administracyjny usługodawcy hostingowego

Domeny www.elektrotti.pl, www.powszechna.enetia.pl oraz www.elektrotti.slask.pl

tworzą jeden portal edukacyjny działający pod nazwą „Powszechna”. Usługodawcą

hostingowym, który daje dostęp do serwera wirtualnego, bazy danych MySQL, poczty

elektronicznej oraz udostępnia powyższe domeny jest firma H88 S.A. dawniej Ogicom S.A.

Dostęp do panelu administracyjnego jest możliwy po zalogowaniu się na stronie

www.ogicom.pl. Panel administracyjny daje użytkownikowi portalu edukacyjnego szerokie

możliwości zarządzania przestrzenią dyskową serwera, kontami poczty elektronicznej,

kontami usługi ftp, bazą danych oraz jedną z najważniejszych ratunkowych form pomocy dla

użytkownika czyli backup-em. Wygląd panelu administracyjnego przedstawia Rysunek 4.

Rysunek. 4. Zrzut ekranu-wygląd serwisu administracyjnego usługodawcy hostingowego.

Źródło: Opracowanie własne.

Podstawowe możliwości oferowane przez usługodawcę hostingowego:

-Liczba użytkowników- bez ograniczeń,

- Bazy danych- dostępna ilość 5 sztuk,

- Liczba backupów- 10 sztuk,

- Limit transferu w miesiącu- bez ograniczeń,

- Przestrzeń dyskowa- 15GB,

- Samodzielna strona www- bez ograniczeń,

- Skrzynka pocztowa- bez ograniczeń,

- Konto FTP- bez ograniczeń,

- Quota- dostępna ilość 16896 sztuk.

Cechą szczególną panelu administracyjnego jest przede wszystkim prostota użytkowania oraz

dostęp do wszystkich usług poprzez przeglądarkę internetową.

Serwer spełnia w pełni wymagania jakie stawia CMS Joomla w wersji 2.5.x. Dobrym

rozwiązaniem jest dostęp do przestrzeni dyskowej serwera poprzez usługę ftp i wykorzystanie

dowolnego programu eksportującego pliki z dysku komputera do dowolnego foldera na

serwerze.

Rozdział.2.2. Etapy instalacji systemu Joomla! na serwerze wirtualnym

Etap 1.

Pierwszym etapem przygotowań jest ściągnięcie odpowiedniej wersji systemu Joomla! z

darmowej strony Polskiego Centrum Joomla (www.joomla.pl/pobierz).

Ściągnięte i rozpakowane archiwum programu należy wyeksportować na serwer

usługodawcy. Najlepszą metodą szybkiego transferu zarówno samego programu jak i w

przyszłości dokumentów, materiałów jest zastosowanie klienta FTP np. FileZilla, TC UP i

inne. Wymagane parametry konta FTP potrzebne do konfiguracji klienta uzyskane zostały w

panelu administracyjnym serwera wirtualnego. Rysunek 5 przedstawia zawartość serwera

wirtualnego z folderami i plikami instalatora Joomla!.

Rysunek.5. Zrzut ekranu- katalog główny programu Joomla! na serwerze. Źródło:

Opracowanie własne.

Etap.2.

Po przesłaniu plików instalacyjnych na serwer wpisujemy w przeglądarce internetowej adres

naszej strony np. www.powszechna.enetia.pl. Jeżeli pliki zostały prawidłowo przesłane na

serwer nastąpi zainicjowanie Instalatora Joomla, który przeprowadzi nas przez kolejne etapy

instalacji. Należy pamiętać o pozyskaniu z panelu administracyjnego serwera następujących

parametrów:

- typ bazy danych- powinna być to baza mysql

- nazwa serwera

- nazwa użytkownika i hasło

Kolejne etapy instalacji przedstawiają Rysunki 6-9.

Rysunek .6. Wybór domyślnego języka. Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek.7. Test środowiska i przegląd ustawień. Źródło: Opracowanie własne.

W drugim kroku instalacji i jednym z najważniejszych instalator sprawdza, czy wszystkie

niezbędne ustawienia są prawidłowo skonfigurowane. W przypadku nieprawidłowości

ustawienia w polu wymagane należy powtórnie skonfigurować i rozpocząć instalacje

powtórnie.

W następnym kroku należy skonfigurować informacje dotyczące bazy danych. Informacje te

uzyskane zostały z panelu administracyjnego serwera. Dane należy wprowadzić bardzo

dokładnie.

Rysunek.8. Konfiguracja parametrów bazy danych. Źródło: Opracowanie własne.

Następny krok instalacji umożliwia główną konfigurację witryny. W kroku tym mamy

możliwość wprowadzenia następujących danych:

- nazwy witryny pod którą będzie widoczna w Internecie,

- metadane- słowa kluczowe pomocne przy wyszukiwaniu witryny w sieci,

- konfigurację e-maila,

- login i hasło administratora zaplecza Joomla!.

W tym kroku należy podjąć decyzję czy instalować witrynę z przykładowymi danymi lub

witrynę z minimalnie załadowanymi modułami. Dla osoby , która będzie uczyła się od

podstaw korzystając z podręczników i opracowań załadowanie zbyt duże liczby modułów

może znacznie utrudnić pracę a niekiedy zniechęcić. Szczególnie gdy tworzona witryna nie

będzie zbyt rozbudowana. Etap ten przedstawia Rysunek 10.

Rysunek.9. Wprowadzenie ustawień podstawowych i rozszerzonych witryny. Źródło:

Opracowanie własne.

Ostatnim krokiem jest podjęcie decyzji czy usunąć folder instalacyjny z serwera. Należy

zawsze folder ten usuwać, gdyż pozostawienie katalogu instalacyjnego wiązałoby się z

niebezpieczeństwem, że ktoś niepowołany mógłby ponownie wywołać procedurę instalacyjną

systemu i dokonać zmian danych naszego serwisu.

Po dokonaniu instalacji możemy zobaczyć efekt instalacji poprzez wpisanie w oknie

przeglądarki adresu naszej witryny: www.powszechna.enetia.pl; www.elektrotti.pl,

www.elektrotti.slask.pl. Witryna zawiera domyślny szablon oraz uproszczoną liczbę

modułów.

Rozdział 2.3. Administracja zapleczem witryny

Sercem całego systemy Joomla! jest zaplecze. To ono umożliwia tworzenie całej

struktury witryny, dodawanie elementów, zmianę wyglądu oryginalnych szablonów.

Aby dostać się do zaplecza należy dodać do adresu witryny identyfikator: administrator. Po

wpisaniu loginu i hasła jesteśmy w zapleczu.

Rysunek.10. Zrzut ekranu okna logowania zaplecza Joomla!. Źródło: Opracowanie własne.

Podstawowe prace przy tworzeniu witryny Powszechna obejmowały:

- zmiana języka administracji zaplecza,

- włączenie rozwiniętego edytora tekstu,

- zmiana logo szablonu domyślnego,

- tworzenie nowej struktury modułów i menu,

- tworzenie kategorii artykułów,

- tworzenie nowych artykułów i wpinanie do nich linków.

Zmiana języka administracji zaplecza

Domyślnie językiem projektu Joomla! jest język angielski. Aby usprawnić pracę z zapleczem

szczególnie dla osoby mało doświadczonej w administracji tego systemu należy zainstalować

język polski. W tym celu należy kliknąć przycisk Language Manager i po wejściu do tego

menu wybrać Install Language, odszukać język do zainstalowania i nacisnąć Install.

Czynność tą wykonujemy dla witryna i również dla zaplecza.

Rysunek.11. Zrzut okna pulpitu administracyjnego zaplecza w wersji angielskiej. Źródło:

Opracowanie własne.

Rysunek.12. Zrzut okna instalacji języka polskiego dla witryny. Źródło: Opracowanie własne.

Rysuenk.13. Zrzut okna instalacji języka polskiego dla witryny. Źródło: Opracowanie własne.

Efektem końcowym jest uzyskanie panelu administracyjnego z domyślnym językiem

polskim.

Rysunek.14. Zrzut ekranu pulpitu administracyjnego w wersji z językiem polskim. Źródło:

Opracowanie własne.

Włączenie rozwiniętego edytora tekstu

Edytor tekstu jest ważnym elementem pracy z artykułami, które tworzymy. Ponieważ

pracując z dokumentami na ogół korzystamy z programu Microsoft Office Word lub Open

Office dobrze jest tak przygotować Joomle aby edytor tekstu, który będziemy używali

tworząc naszą stronę był dla nas zanany. W tym celu musimy uruchomić Dodatek: Edytor-

TinyMCE i ustawić jego wersję Rozszerzoną. Dodatki dostępne są w zakładce Rozszerzenia.

Etapy tych działań przedstawiają Rysunki

Rysunek.15. Zrzut ekranu pokazującego dostępny Dodatek- Edytor-TinyMCE. Źródło:

Opracowanie własne.

Aby skonfigurować edytor do naszych potrzeb wystarczy go nacisnąć. Następnie w oknie

opcje podstawowe zmieniamy tryb pracy: Rozszerzony.

Rysunek.16. Zrzut ekranu pokazującego dostępny Dodatek- Edytor-TinyMCE. Źródło:

Opracowanie własne.

Efektem tego zabiegu jest uzyskanie edytora tekstu zbliżonego do znanych nam programów

typu Office.

Rysunek.17. Zrzut ekranu z widocznym edytorem tekstu. Źródło: Opracowanie własne.

Zmiana logo domyślnego szablonu

Pierwszą rzeczą którą widzimy na witrynach jest logo. Joomla! daje łatwy sposób na zmianę

domyślnego logo na logo Powszechna. W tym celu korzystamy z zakładki Szablony w menu

Rozszerzenia. Domyślny szablon po instalacji nazywa się: Beez2. Po naciśnięciu tego

szablonu pojawia się okno Szablony-Edytuj styl. Wystarczy zmienić opcje rozszerzone i

podać ścieżkę dostępu do nowego logo przygotowanego wcześniej w dowolnym programie

graficznym. Nowe logo musimy oczywiście wcześniej przesłać do folderu image na naszym

serwerze. Można zastosować tą samą metodę co przy eksporcie plików instalacyjnych na

serwer.

Rysunek.18. Zrzut ekranu okna zmiany loga w domyślnym szablonie. Źródło: Opracowanie

własne.

Efekt końcowy prac związanych ze zmianą loga szablonu.

Rysunek.19. Zrzut ekranu prezentującego nowego logo witryny. Źródło: Opracowanie

własne.

Tworzenie nowej struktury modułów i menu

Gdy zaczniemy pracę z zapleczem Joomli i będziemy tworzyć nowy kształt witryny warto na

samym początku stworzyć swoją wizję strony rysując ją na papierze a następnie budować ją

za pomocą narzędzi, które daje nam ten system. A tych narzędzi jest wiele.

Podstawowym elementem witryny Powszechna jest moduł. Można powiedzieć, że patrząc na

witrynę jest on niewidoczny. W module wbudowane są pozycje menu, które są już widoczne.

One służą do sterowania naszą witryną. Natomiast w mojej witrynie, która służy w chwili

obecnej do pobierania materiałów przez uczniów menu łączy użytkownikami z artykułami,

które zawierają linki do pobrania materiału umieszczonego w folderze download serwera.

Poniższy Rysunek przedstawia główne okno witryny z zaznaczonymi elementami

konstrukcyjnymi takimi jak:

- logo,

- moduły,

- menu,

-artykuł.

Rysunek.20. Ilustracja witryny z zaznaczonymi elementami składowymi. Źródło:

Opracowanie własne

Gdy już narysujemy na papierze nasz plan witryny zaczynamy prace od utworzenia modułów.

Gdy nie będziemy mieli modułów nie będziemy mieli pozycji menu. Menu są wbudowane w

moduły. W tym celu przechodzimy do zakładki Moduły w menu Rozszerzenia i tworzymy

nowe moduły poprzez przycisk Utwórz. Możemy im nadać dowolną nazwę, umieścić je w

dowolnym miejscu i dowolnej kolejności względem innych tworzonych modułów oraz

wybrać później menu które będzie wbudowane w tym module. Przykład tworzenia modułu

TECHNIKUM-KKZ ilustrują Rysunki 21-22.

Rysunek.21. Zrzut ekranu okna z utworzonymi modułami witryny Powszechna. Źródło:

Opracowanie własne.

Rysunek.22. Zrzut ekranu okna tworzenia modułu TECHNIKUM-KKZ. Źródło: Opracowanie

własne.

Po utworzeniu modułów i rozplanowaniu ich miejsca na witrynie możemy utworzyć elementy

Menu. To one służą do sterowania poczynaniami użytkownika na stronę i prowadzą

użytkownika we właściwe miejsce. Na stronie Powszechna wbudowane są dwa elementy

Menu. Jedno służy do poruszania się pomiędzy: Stroną Główną->Materiałami Kształcenia-

Pobieralnią->Kontaktem. Drugie menu to Linki, które kierują użytkownika do: portali z

testami i portali o charakterze edukacyjno-informacyjnym np. Centralnej Komisji

Egzaminacyjnej.

Elementy menu tworzy się w zakładce Menu. Po uruchomieniu pokaże się okno Projektant

menu- Menu. Przykład tworzenia menu: MATERIAŁY KSZTAŁCENIA- POBIERALNIA

ilustrują Rysunki 23-25

Rysunek.23. Zrzut ekranu zakładki Projektant menu: Menu z widoczną liczbą

opublikowanych pozycji. Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek.24. Zrzut ekranu z nowo utworzonymi pozycjami menu o nazwie Main Menu.

Źródło: Opracowanie własne.

Jak widać z Rysunku 24 kolejność pozycji utworzonych w menu można w dowolny sposób

zmieniać. Można także przypisywać do danego menu typ pozycji menu. Może to być jeden

artykuł lub kilka artykułów zawierających różne treści np. artykuły z linkami do materiałów

kształcenia w różnych zawodach. Ma to miejsce w przypadku memu: MATERIAŁ

KSZTAŁCENIA-POBIERALNIA.

Nowe pozycje menu tworzy się przyciskiem: Utwórz.

Rysunek.25. Zrzut ekranu okna tworzenia nowej pozycji menu. Źródło: Opracowanie własne.

Tworząc nową pozycję menu możemy w oknie tym:

- nadać mu nazwę, która będzie widoczna w przeglądarce,

- przypisać pozycję menu do odpowiedniego menu np. Main Menu,

- określić pozycję menu wśród innych pozycji,

-określić typ pozycji np. Jedna kategoria artykułów-lista,

- przypisać kategorię artykułów do pozycji menu, która będzie kierowała użytkownika do

więcej niż jednego artykułu np. kategoria technikum.

Po utworzeniu elementów Menu i utworzeniu Pozycji menu można przejść do tworzenia

właściwych treści, które uczniowie będą widzieli na stronie portalu.

Tworzenie kategorii artykułów

Witryna Powszechna w chwili obecnej przeznaczona jest do pobierania przez uczniów

czterech kierunków kształcenia różnorodnych materiałów kształcenia. Do każdego kierunku

kształcenia przyporządkowany jest Artykuł z linkami. Artykuły poszczególnych kierunków

zgrupowane są do jednej Kategorii Artykułów, która nazywa się: technikum.

Kategorie Artykułów jako element witryny można porównać z działami papierowej gazety.

Ciężko czytałoby się gazetę w której artykuły z różnych zakresów tematycznych byłyby

nieuporządkowane. Dlatego artykuły w gazecie są przyporządkowane do właściwego działu

tematycznego np. sport, ciekawostki, wydarzenia kraj itd.

Aby w witrynie Powszechna istniał porządek została utworzona jedna zasadnicza Kategoria

Artykułów: technikum. Wszystko co związane z artykułami w Joomli znajduje się w zakładce

Artykuły. Przypisanie konkretnego artykułu do kategorii następuje przy tworzeniu artykułu.

Rysunki poniższe ilustrują tworzenie Kategorii Artykułów o nazwie technikum.

Rysunek.26. Zrzut ekranu utworzonych kategorii. Źródło: Opracowanie własne.

Kategorie Artykułów tworzy się poprzez przycisk: Utwórz.

Rysunek.27. Zrzut ekranu okna tworzenia Kategorii o tytule: technikum. Źródło:

Opracowanie własne.

Następnym etapem tworzenia witryny jest tworzenie artykułów i przypisanie ich do właściwej

Kategorii Artykułów.

Tworzenie nowych artykułów i wpinanie do nich linków do pobierania materiałów

Ostatnim etapem tworzenia witryny Powszechna jest tworzenie artykułów, które umożliwią

uczniom ściągnięcie materiałów nauczania. Jest to proces bardzo przyjemny i prosty

ponieważ sprowadza się do skorzystania z prostego edytora tekstu. Edytor daje możliwość

wpisania dowolnej treści, która widoczna będzie na stronie witryny. Następnie za pomocą

edytora umieszczono w dokumencie przycisk o nazwie: Pobierz. Ostatni etap pracy to

przypisanie do przycisku odpowiedniej ścieżki na serwerze do konkretnego dokumentu,

testu, zadania.

Aby uczniowie mogli pobrać materiały muszą one zostać przesłane do folderu o nazwie:

download na serwerze.

Artykuły tworzy się poprzez przycisk Utwórz dostępny w dziale Artykuły.

Etapy tworzenia przykładowego artykułu: Technik Elektryk 311[08] TESTY przedstawiają

Rysunki 28-33.

Rysunek.28. Zrzut ekranu z utworzonymi artykułami. Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek.29. Zrzut ekranu tworzenia nowego artykułu. Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek.30. Zrzut ekranu okna przykładowego artykułu. Źródło: Opracowanie własne.

Tworząc nowy artykuł oprócz jego zawartości musimy podać szczegóły konfiguracyjne takie

jak:

- nazwę artykułu,

- kategorię do której artykuł należy,

- status publikacji,

- uprawnienia dla użytkowników.

Jak widać na Rysunku 30 artykuł pisze się w edytorze tekstu podobnym do dobrze znanego

edytora tekstu Word. Przycisk pobierz wstawia się odnajdując go w zakładce Grafika

znajdującej się na dole tworzonego artykułu.

Rysunek.31. Zrzut ekranu ilustrującego pobranie do dokumentu przycisku Pobierz. Źródło:

Opracowanie własne.

Aby uczniowie mogli po naciśnięciu przycisku Pobierz ściągnąć odpowiedni plik należy

posłużyć się przyciskiem Insert/Edit Link dostępnym w edytorze a następnie wpisać w

otwartej zakładce ścieżkę dostępu do znajdującego się w folderze download dokumentu.

Rysunek.32. Zrzut ekranu ilustrującego prawidłowo wypełnioną zakładkę Insert/Edit Link.

Źródło: Opracowanie własne.

Efektem końcowym jest widoczny w menu: MATERIAŁY KSZTAŁCENIA-

POBIERALNIA artykuł o tytule: Technik Elektryk 311[08] TESTY.

Rysunek.33. Zrzut ekranu efektu końcowego tworzenia artykułu. Źródło: Opracowanie

własne.

Rozdział 2.4. Eksport materiałów do serwera witryny Powszechna

Istnieje wiele sposobów przesłania przygotowanych materiałów na serwer. Możemy tą

pracę wykonać poprzez wbudowany w portal administracyjny serwera: Menadżer plików.

W przypadku dużych plików niestety przesyłanie to jest bardzo uciążliwe ponieważ

spowalnia działanie komputera oraz nie umożliwia skorzystania z funkcji przesyłu w tle.

Rysunek.34. Zrzut ekranu przycisków panelu administracyjnego usługi hostingu. Źródło:

Opracowanie własne.

Lepszym sposobem transferu plików do serwera jest skorzystanie z programu klienta FTP.

Dobry usługodawca hostingowy daje możliwość tworzenia w panelu administracyjnym kont

ftp oraz skorzystania z możliwości przesyłu plików na serwer poprzez protokół transferu

plików czyli FTP.

Obecnie istnieje wiele darmowych programów klientów FTP np. FileZilla, TC UP.

Mając dane uzyskane w portalu administracyjnym hostingu dotyczące nazwy serwer ftp,

loginu użytkownika i hasła dostępu można w łatwy sposób skonfigurować klienta FTP i

przesyłać pliki w dowolnym czasie.

Rysunki ilustrują etapy konfiguracji programu TC UP jako klienta FTP.

Rysunek.35. Zrzut ekranu okna konfiguracji nowego połączenia FTP. Źródło: Opracowanie

własne.

Rysunek.36. Zrzut ekranu programu TC UP z widocznym miejscem docelowym na serwerze.

Źródło: Opracowanie własne

Sam przesył w komputera do serwera odbywa się poprzez kopiowanie. Główna zaletą tego

typu programów jest praca w tle, która nie przeszkadza w normalnej pracy na komputerze.

Bibliografia

1. Ric Shreves „Joomla! Biblia” Wydawnictwo Helion

2. Jennifer Marriott, Elin Waring „Joomla! Oficjalny podręcznik” Wydawnictwo Helion

3. Paweł Frankowski: „CMS. Jak szybko i łatwo stworzyć stronę WWW i zarządzać nią”

Wydawnictwo Helion

Strony internetowe:

Polskie Centrum Joomla! www.joomla.pl

Multimedia:

Elżbieta Szejgis “Joomla. Kurs video. Poziom pierwszy. Instalacja i rozbudowa witryny”

Wydawnictwo Helion