ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΠΥΡΓΟΥ - Tainaron Bluetainaron-blue.com/wp-content/uploads/2016/07/ktirio-mag.pdfτων αντικειμένων έχει μοντέρνα

48 • ΤΕΥΧΟΣ 5/2016

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ - ΕΠΙΒΛΕΨΗ: Κώστας Ζούβελος, Κασσιανή Θεοδωρακάκου, αρχιτέκτoνες μηχανικοί Ε.Μ.Π.ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιώργος ΜεσσαριτάκηςΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΑΠΟ ΑΕΡΟΣ: Marc Sagot

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΥΡΓΟΥστη Μάνη

Η θέα προς το πέλαγος απότους κοινοχρηστους χώρουςτου συγκροτήματος.

Η κοινόχρηστη βεράντα τουξενοδοχείου βρίσκεται σε

υπερυψωμένο επίπεδο.

www.ktirio.gr • 5150 • ΤΕΥΧΟΣ 5/2016

Ένας ιστορικός πύργος στη Μάνη αποκαταστάθηκε και μετατράπηκεσε σύγχρονο ξενοδοχείου χαμηλού δυναμικού από τους αρχιτέκτονεςκαι ιδιοκτήτες Κώστα Ζούβελο και Κασσιανή Θεοδωρακάκου. Οπύργος, σήμερα, αποτελείται από τρία δωμάτια: ένα δίκλινο, ένατρίκλινο και ένα τετράκλινο, με θέα στη θάλασσα του Ταινάρου καιδυνατότητα φιλοξενίας έως εννέα ατόμων. Τα δύο δωμάτια έχουνανεξάρτητες εισόδους, ενώ έχουν και τη δυνατότητα να συνδεθούνμεταξύ τους.

Ιστορικά στοιχείαΑπό παλαιά το προνομιακό γνώρισμα των δυνατών, πατριαρχικώνομάδων της Μέσα Μάνης ήταν ο συλλογικός πύργος, που βίγλιζεάγρυπνος, ως φυλακτήριο, καταφύγιο και ορμητήριο, έλεγχε το χώροκαι τις κινήσεις, προάσπιζε τη ζωή και την περιουσία των ομάδων, στή-ριζε δυναμικά τις επεκτατικές βλέψεις των ισχυρών. Η ανέγερση πύρ-γων εντάθηκε πολύ στο διάστημα 1770 - 1830, ενώ στο νότοσυνεχίστηκε μέχρι το 1880. Παράλληλα, ιδρύονταν τα "ξεμόνια" σταπερίχωρα των οικισμών σαν ερείσματα για την προάσπιση ή την επέ-κταση της κτηματικής περιουσίας. Εξυπηρετούσαν τον έλεγχο, τοναποκλεισμό ή την απομάκρυνση των αντιπάλων, αλλά και την εκτόνωσητης πίεσης, από την κύρια εγκατάσταση προς νέα εδάφη. Υψώνονταιμοναχικοί επάνω από περάσματα και κομβικά σημεία ή σε σημεία με

ανοιχτό ορίζοντα, ώστε από το δώμα τους να ελέγχεται ολόκληρη ηπεριοχή σε μεγάλη ακτίνα. Αντιπροσωπευτικό δείγμα "ξεμονιού" του νότου, με οργάνωση παλαιούτύπου, είναι ο διαμορφωμένος σε ξενοδοχείο πύργος στο Καστρί, μετη χαρακτηριστική, αγέρωχη και δυναμική παρουσία, ο οποίος, τοπο-θετημένος αντικριστά με ομοειδή πυργοκατασκευή, συγκροτούσε μαζίτης σύστημα δύο ισχυρά οχυρωμένων συγκροτημάτων, που έλεγχαντο πέρασμα, για την παραταινάρια περιοχή, νοτιότερα. Ο πολεμόπυρ-γος, κατασκευασμένος το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, έχει σχεδόντετράγωνη βάση (5,00 m x 5,50 m), θεμελιώθηκε σε στέρεο έδαφος,σε βράχους, τις "ριζωμιές", και βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο με εκ-πληκτική θέα προς τη θάλασσα και την ενδοχώρα. Όπως όλοι οι αμυ-ντικοί πύργοι, εφάπτεται σε μία από τις όψεις του με λίθινο όγκοσπιτιού (πυργοκατοικία), ώστε οι κύριοι, όταν οι περιστάσεις το επέ-βαλλαν, κατέφευγαν σ' αυτόν, ζητώντας προστασία.

Αρχές σχεδιασμούΤο 2008 ξεκίνησε η διαδικασία των αδειοδοτήσεων από τις αρμόδιεςυπηρεσίες και την τεχνική προετοιμασία και τα έργα ξεκίνησαν το φθι-νόπωρο του 2010. Η μετατροπή του σε ξενώνα, πραγματοποιήθηκεμε σημαντικές δυσκολίες. Βασική αιτία υπήρξε η ανάγκη για υψηλόβαθμό προσαρμογής στα ειδικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής

του τόπου και ταυτόχρονα η απαίτηση για διαμονή σε χώρους με σύγ-χρονη αισθητική αντίληψη. Έτσι, η δομή του πύργου εσωτερικά καιεξωτερικά έπρεπε να παραμείνει αναλλοίωτη, ενώ όλες οι σύγχρονεςπαροχές και υποδομές έπρεπε να εγκατασταθούν αφανώς. Ένα δεύτερος λόγος είναι η ιδιομορφία του χώρου. Οι τέσσερειςόροφοι, με τους σχετικά περιορισμένους καμαροσκέπαστους εσωτε-ρικούς χώρους που διαμορφώνονται, περιλαμβάνοντας τρία υπνοδω-μάτια με λουτρό και κοινόχρηστο χώρο κουζίνας και υποδοχής, είναιοργανωμένοι σε κατακόρυφο άξονα, με αποτέλεσμα οι τεχνίτες αρ-χικά και οι επισκέπτες αργότερα να έχουν τη μοναδική εμπειρία ναμετακινούνται μέσα από στενά ανοίγματα (καταρράχτες), ξύλινες σκά-λες (ξυλόσκαλες) ή πέτρες που εξέχουν από τους τοίχους και τις κα-μάρες (πατήματα). Επίσης η απόφαση των αρχιτεκτόνων για περιορισμένης κλίμακας πα-ρέμβαση στη διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου και σεβασμό στοανάγλυφο του τοπίου περιόρισε τις επιλογές. Κατά συνέπεια, η ήπιαπαρέμβαση προσθήκης υδάτινης επιφάνειας έγινε με προσαρμογήστις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος, ώστε να προκύπτει άρτιο καιενοποιημένο σύνολο κτισμάτων και χώρου με ένταση και χαρακτήρα. Τέλος, η βραχώδης θεμελίωση της κατασκευής αλλά και οι σχετικοίπεριορισμοί των εποπτικών αρχών απαγόρευαν οποιαδήποτε εκσκαφήκαι δημιουργία υπόγειων και βοηθητικών χώρων.ΤΟΜΗ

Στους εσωτερικούς όσο και στουςεξωτερικούς χώρους αποκαταστάθηκεη αρμολόγηση με κουρασάνι.

Δωμάτιο με επιπλέον χώροφιλοξενίας στο πατάρι.

52 • ΤΕΥΧΟΣ 5/2016 www.ktirio.gr • 53

ΚΑΤΟΨΗ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΟΨΗ Β' ΟΡΟΦΟΥΚΑΤΟΨΗ ΙΣΟΓΕΙΟΥ

Επιλογή υλικώνΟ κύριος γνώμονας στην επιλογή των υλικών για την αποκατάστασητου πύργου ήταν η ανάγκη για ανάδειξη του μνημείου, αλλά και η πε-ποίθηση, ότι η επέμβαση όφειλε να είναι τόσο διακριτική, όσο να φαί-νεται ότι το κτίσμα ανακάμπτει από το μακρινό παρελθόν τουαναλλοίωτο και στιβαρό.Η αποκατάσταση του παραδοσιακού κτιρίου επέβαλε την ενίσχυσητης φέρουσας τοιχοποιίας, ενώ η μεθοδολογία της υφιστάμενης πα-ρέμβασης επέτρεψε την επισκευή χαρακτηριστικών μορφολογικώνστοιχείων (όπως μακρόνια και λαμπάδες από πόρτες, θυρίδες, καταρ-ράχτες, πατήματα, αγκριούς και πετρομάχους) ή την επαναχρησιμο-ποίηση διαβρωμένων πέτρινων στοιχείων (όπως θυρωμάτων, καμαρών,πέτρινων ανωφλιων).Οι τοίχοι του πύργου, όπου συμπληρώθηκαν, καθώς και όλες οι πέ-τρινες κατασκευές (καλντερίμια, πεζούλες, μάντρες, αναβαθμοί) λα-τομήθηκαν υπαίθρια και στην επιφάνειά τους κυριαρχεί τοκοκκινόχρωμο τοπικό πέτρωμα, πλούσιο σε οξείδια του σιδήρου. Ηχρησιμοποίηση του τοπικού πετρώματος είναι σημαντική, διότι λόγωτης χρωματικής ομοιότητας του κτίσματος και των γύρω από αυτάπετρωμάτων η κατασκευή εντάσσεται απόλυτα σ' αυτό το ιδιαίτεροπεριβάλλον.Η εξωτερική και εσωτερική αρμολόγηση έγινε με πραγματικό κουρα-σάνι (συνδυασμός θηραϊκής γης, κεραμάλευρου, ασβέστη, ειδικής από-χρωσης άμμου ποταμού) και ελάχιστου τσιμεντοκονιάματος, πουενισχύει τη στατική επάρκεια της λιθοδομής και εξασφαλίζει αντοχήστο χρόνο. Η επιλογή της κατάλληλης απόχρωσης έλυσε θέματα μορ-φής σε σχέση με την παλαιά υφή της λιθοδομής, ώστε η τελική εικόνατου πύργου να δίνει την αίσθηση ενός κτίσματος που αναδύεται απότο βράχο, στον οποίο εδράζεται.

54 • ΤΕΥΧΟΣ 5/2016

Η μετακίνησημεταξύ των

επιπέδων γίνεταιμέσα από στενά

ανοίγματα καιξύλινες σκάλες.

Άποψη δίκλινουδωματίου.

Αισθητική και λειτουργικότηταΕπιδίωξη των αρχιτεκτόνων ήταν η δημιουργία ενός χώρου που ναχαρακτηρίζεται από σύγχρονη αντίληψη διαμονής, φιλικής προς τονεπισκέπτη. "Το να φιλοξενείσαι σε ένα μνημείο δεν σημαίνει απαραί-τητα ότι πρέπει να νιώθεις ότι μένεις σε μουσείο", αναφέρουν χαρα-κτηριστικά. Σ' αυτή τη λογική επιλέχθηκε η χρήση υλικών όπως τωνμεταλλικών επιφανείων ή του ξύλου, σε μια αδρή μορφή. Έτσι, για πα-ράδειγμα, τα δάπεδα δεν είναι από βαριά, δρύινα ξύλα, αλλά από πα-τιναρισμένο, άβαφο πεύκο που αφήνει το χρόνο και τη χρήση νααποτυπωθούν επάνω του. Συνολικά, η μορφολογία των επιφανειών καιτων αντικειμένων έχει μοντέρνα και όχι παραδοσιακή αισθητική. Σε γενικές γραμμές, το κτίσμα αντιμετωπίστηκε περισσότερο ως χώροςφιλοξενίας, παρά ως ξενοδοχείο, με γνώμονα οι περιορισμένοι γενικάχώροι να είναι όσο το δυνατόν πιο λειτουργικοί. Η εικόνα των δωματίων,των εσωτερικών και των εξωτερικών χώρων ακολουθεί τη μινιμαλιστικήλογική της ελάχιστης παρέμβασης, με στόχο την ανάδειξη των βασικώναρχιτεκτονικών στοιχείων του κτίσματος. Για παράδειγμα, χρησιμοποι-ήθηκαν γυμνοί γυάλινοι γλόμποι σε ρόλο φωτιστικών, ώστε να αναδει-κνύονται οι πέτρινοι τοίχοι, οι καμάρες και οι καμπύλες επιφάνειες.

Ξεχωριστή είναι η αισθητική της "vintage" κουζίνας, η οποία δημιουργείέντονη οικεία αίσθηση. Στη λογική μιας "mix and match" προσέγγισης,κάποια στοιχεία του εξοπλισμού είναι μοντέρνα, ενώ κάποια άλλα αντι-κείμενα παραπέμπουν σε παλαιότερη εποχή, παρέχοντας, όμως, όλεςτις σύγχρονες ανέσεις και λειτουργικότητες. Τον ίδιο σκοπό εξυπη-ρετούν τα "vintage" σύγχρονα κουφώματα και οι ηλεκτρικοί διακόπτες.Τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του χώρου συμπληρώνουν τα δημιουργήματα τουγλύπτη Νίκου Καραλή, παλαιά χρηστικά αντικείμενα, τα οποία μετατρέπονταισε αντικείμενα τέχνης, όπως το "Καλημέρα", μια ξύλινη κατασκευή, διακο-σμημένη με σημαιάκια, που έχει μετατραπεί σε καθρέφτη μπάνιου. Σημαντική δουλειά έγινε και σε επίπεδο αφανών υποδομών, συμπεριλαμ-βανομένων συστημάτων πυρανίχνευσης, συναγερμού ανά δωμάτιο, δι-κτύων και Wi-Fi και άλλων σύγχρονων ηλεκτρονικών συστημάτων.

Οι παρακάτω εταιρείες διαθέτουν προϊόντα και υπηρεσίες στο έργο και συμμετέχουν με διαφήμιση στο τεύχος αυτό, υποστηρίζοντας έτσι την τεχνική ενημέρωση και την ποιότητα των κατασκευών:

• DAIKIN ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΛΛΑΣ Α.Ε., σελ. 2