ของพิธีสารมอนทรีออล (Montreal Protocol)

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

การลดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศภายใตการแกไขเพมเตมคกาล (Kigali Amendment)

ของพธสารมอนทรออล (Montreal Protocol)

เรยบเรยงโดย ดร. พฤฒภา โรจนกตตคณ

ผจดการ สานกวเคราะหและตดตามประเมนผล องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) (อบก.)

1) ความเปนมาและความสาคญของ Kigali Amendment

พธสารมอนทรออลไดรบการเหนชอบจากนานาชาตเมอวนท 16 กนยายน 2530 และมผลบงคบใชในวนท 1 มกราคม 2532 ขอมล ณ เดอนธนวาคม 2557 มประเทศทใหสตยาบนตอพธสาร รวม 197 ประเทศ พธสารมอนทรออลมวตถประสงคหลกในการลดการผลตและการเลกใชสารททาลายชนบรรยากาศโอโซน (Ozone Depleting Substances: ODS) ซงไดแก สาร CFCs และ Halons ประเทศไทยใหสตยาบนเขารวมเปนภาคสมาชกพธสารมอนทรออล ในวนท 7 กรกฎาคม 2532 โดยมผลบงคบใชกบประเทศไทยตงแตวนท 5 ตลาคม 2532

ในการประชมรฐภาคพธสารมอนทรออล ครงท 28 ทกรงคกาล สาธารณรฐรวนดา วนท 15 ตลาคม 2559 ทประชมไดมมตเหนชอบตอ Kigali Amendment ในการลดกาซเรอนกระจก กลมไฮโดรฟลออโรคารบอน (HFCs) ซงมคาศกยภาพในการทาใหโลกรอนสงกวาคารบอนไดออกไซด (CO2) หลายพนเทา สาร HFCs สวนใหญจะถกใชเปนสารทาความเยนในเครองปรบอากาศและตเยน แทนการใชสาร CFCs และสารอนๆทเปนอนตรายตอชนบรรยากาศโอโซน ซงขณะนอยระหวางการยตการใชภายใตพธสารมอนทรออล จากการพฒนาเศรษฐกจในประเทศกาลงพฒนาทาใหมการผลตและการใชสาร HFCs เพมสงขนเปนอยางมากโดยเฉพาะในประเทศจนและอนเดย จากขอมลการคาดการณพบวาปรมาณการใช HFCs มแนวโนมเพมสงขนรอยละ 10 ตอป การจากดการใช HFCs ภายใตพธสาร

มอนทรออลคาดวาจะชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกสงถง ในการจากดการเพมขนของอณหภมโลก

ขอเสนอในการเพมเตมสารกลม ประเทศ Micronesia และ Mauritius ขอเสนอรวมจาก 4 กลม/ประเทศ (อเมรกาเหนอ หมเกาะในมหาสมทรแปซฟก อนเดย และกลมสหภาพยโรปแสดงดงรปท 1 ซงขอเสนอมความเขมขนในการลด ภมอากาศทแตกตางกน แสดงดงรปท 2

รปท

รปท 2 แสดงการคาดการณการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจาก 1 http://www.unep.org/newscentre/Default.aspx?DocumentID=27086&ArticleID=36286&l=en2 แปลจากเอกสารการบรรยายโดย ดร.วรช วฑรยเธยร ผเชยวชาญอาวโสดานสงแวดลอมจากธนาคารโลก

2009-2010

ขอเสนอการเเพมเตมการลดการใชสารกลม HFCs ถกเสนอครงแรกโดยประเทศ ไมโครนเซย และมอรเชยส

ในป ค.ศ. 2010 ไดมการเสนอโดยกลมประเทศอเมรกาเหนอ (แคนาดา เมกซโก และสหรฐอเมรกา)

2015

ประเทศอนเดย และกลมสหภาพยโรปไดเสนอการเเพมเตมการลดการใชสารกลม HFCs

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก

มอนทรออลคาดวาจะชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกสงถง 105 ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา ในการจากดการเพมขนของอณหภมโลก 0.5 องศาเซลเซยสในป ค.ศ. 21001

ในการเพมเตมสารกลม non-ODS ในพธสารมอนทรออลไดมขนครงแรกในป ค จากนนไดมประเทศอนเสนอขอเสนอเพมเตม จนกระทงใน

อเมรกาเหนอ หมเกาะในมหาสมทรแปซฟก อนเดย และกลมสหภาพยโรปมความเขมขนในการลด HFCs ทแตกตางกน และมผลตอการเปลยนแปลงสภาพ

2

1 ความเปนมาของ Kigali Amendment2

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจากการดาเนนการปกต และขอเสนอของ

http://www.unep.org/newscentre/Default.aspx?DocumentID=27086&ArticleID=36286&l=en

ผเชยวชาญอาวโสดานสงแวดลอมจากธนาคารโลก ณ อบก. วนท 26 ธ.ค. 59

2015

ประเทศอนเดย และกลมสหภาพยโรปไดเสนอการเเพมเตมการลดการใชสารกลม

2015 (Dubai)

ไดมการจดตง Contact group เพอเจรจาและหารอในประเดนความเปนไปไดและแนวทางการจดการสาร HFCsDubai pathway

มวตถประสงคเพอหาขอสรปในการเพมเตมการลดการใชสาร HFCs ในป ค.ศ. 2016

2016

มการประชมเจรจาในประเดนนอยางตอเนองทกรงเจนวา เวยนนา ปกกง และบรสเซลส

การประชมรฐภาคพธสาร มอนทรออล ครงท 28 ณ กรงคกาล เดอนตลาคม 2559

Kigali Amendment

เพมสารกลม HFCs เปนสารควบคมภายใตพธสารมอนทรออล

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา และชวย

ในพธสารมอนทรออลไดมขนครงแรกในป ค.ศ. 2009 โดยนอขอเสนอเพมเตม จนกระทงในป ค.ศ. 2015 ม

อเมรกาเหนอ หมเกาะในมหาสมทรแปซฟก อนเดย และกลมสหภาพยโรป) และมผลตอการเปลยนแปลงสภาพ

และขอเสนอของ 4 กลม/ประเทศ2

มการประชมเจรจาในประเดนนอยางตอเนองทกรงเจนวา

ปกกง และบรสเซลส

การประชมรฐภาคพธสาร ณ กรง

เปนสารควบคมภายใตพธสารมอนทรออล

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

2) สาระสาคญของการลดการใชสาร HFCs ตาม Amendment

พธสารมอนทรออลเปนกรอบการดาเนนการลดการใชสาร HFCs ภาคบงคบสาหรบทกรฐภาคของพธสาร โดยจะมกลไกทางการเงนในการชวยเหลอประเทศกาลงพฒนาในการบรรลเปาหมาย โดยจะเปนการสนบสนนในสวนของคาใชจายเพมเตมทงหมด (Incremental costs) ตามทมการตกลงเหนชอบโดยผานกองทน Multilateral Fund ทงนในสวนของจานวนเงนสนบสนนจะมการพจารณาเพอหาขอสรปในการประชมรฐภาคพธสารครงตอไป ณ กรงมอนทรออล ป ค.ศ. 2017

ภายใต Amendment ไดมการแบงกลมประเทศออกเปน 4 กลม ซงม Baseline และระยะเวลาในการลดการใชสาร HFCs ทแตกตางกน (รปท 3 และ 4) มสาร HFCs ทถกควบคม รวม 18 ชนด ดงตาราง

ตารางท 1 สาร HFCs ทถกควบคมภายใต Kigali Amendment (Annex F ของพธสารมอนทรออล)

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

รปท 3 แผนการลดการใชสาร HFCs ในประเทศพฒนาแลว3

ในสวนของประเทศไทยถกจดใหอยในกลม 1 ของประเทศกาลงพฒนา ซงจะตองเรมดาเนนการในป ค.ศ. 2024 และลดการใชสาร HFCs เหลอรอยละ 20 ในป ค.ศ. 2045

รปท 4 แผนการลดการใชสาร HFCs ในประเทศกาลงพฒนา3

3 การบรรยายโดย ดร.วรช วฑรยเธยร ผเชยวชาญอาวโสดานสงแวดลอมจากธนาคารโลก ณ อบก. วนท 26 ธ.ค. 59

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2015 2020 2025 2030 2035 2040

Reduction Steps for Developed Countries

Group 1 Group 2

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055

Reduction Steps for Developing Countries

Group 1 Group 2

นอกจากนในการประชมรฐภาคพธสารมอนทรออลครงท เรองการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน โดยใหมการรวบรวมขอมลโอกาสในการเพมประสทธภาพการใชพลงงานในภาคสวนการทาความเยน เครองปรบอากาศ และปมความรอน โดยการเพมประสทธภาพการใชพลงงานในภาคสวนดงกลาวภายในเดอนพฤษภาคม (The Technology and Economic Assessment Panel: TEAP) ประชมรฐภาคพธสารฯครงตอไป4

3) 2014 F-Gas Regulations ของกลมสหภาพยโรป

EU ไดมการออกกฎระเบยบทเกยวของกบ

• 1 มกราคม 2560 (ค.ศ. 2017มการเตมสาร HFCs หามวางจาหนายในตลาดยกเวนวา

• 1 มกราคม 2561 (ค.ศ. 2018ผนาเขาอปกรณทมการใช HFCs กอน 31 มนาคม ของทกป

• 1 มกราคม 2563 (ค.ศ. 2020หรอซอมแซมอปกรณเครองทาความเยนกโลกรมของ HFC-32)

และมการกาหนดวนในการหามใช ดงน

4 http://www.unep.org/about/sgb/Portals/50153/17%20Nov5 Regulation (EU) No 517/2014 of the European parliament and of the Council

1 �ก���� 2558

1 �ก���� 2563

1 �ก���� 2565

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก

นอกจากนในการประชมรฐภาคพธสารมอนทรออลครงท 28 น ทประชมยงไดมขอตดสนใจในประเดนเรองการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน โดยใหมการรวบรวมขอมลโอกาสในการเพมประสทธภาพการใชพลงงานในภาคสวนการทาความเยน เครองปรบอากาศ และปมความรอน โดยเชญชวนใหรฐภาคเสนอขอมลนวตกรรมดานการเพมประสทธภาพการใชพลงงานในภาคสวนดงกลาวภายในเดอนพฤษภาคม 2560 เพอใหคณะผเชยวชาญ (The Technology and Economic Assessment Panel: TEAP) ทาการประเมนขอมลและนาเสนอตอท

ของกลมสหภาพยโรป5

ทเกยวของกบ F gas โดยมกฎระเบยบทสาคญ ดงน

2017) อปกรณเครองทาความเยน เครองปรบอากาศ และเครองทาความรอน ทหามวางจาหนายในตลาดยกเวนวา HFCs ทใชอยในบญชของระบบโควตา

2018) ในกรณทสาร HFCs ทอยในอปกรณไมเคยวางจาหนายในตลาดมากอนHFCs จะตองมการตรวจสอบความถกตองของเอกสารโดยผประเมนภายนอก

2020) หามการใช HFCs ทมคา GWP มากกวาหรอเทากบ 2500 หรอซอมแซมอปกรณเครองทาความเยนขนาดการเตม 40 tCO2 (30 กโลกรมของ HFC

และมการกาหนดวนในการหามใช ดงน

http://www.unep.org/about/sgb/Portals/50153/17%20Nov/CPR%20Presentation_November%202016_FINAL.pdf

Regulation (EU) No 517/2014 of the European parliament and of the Council

• ตเยน (Domestic refrigerator) และตแชแขงทใชสาร ซงมคา GWP มากกวาหรอเทากบ 150

• ตเยนและตแชแขงทใชในเชงพาณชย (Commercial use)แบบหมปด (Hermetically sealed equip) ทใชสาร ซงมคา GWP มากกวาหรอเทากบ 2500

• ตเยนและตแชแขงทใชในเชงพาณชยแบบหมปด (Hermetically sealed equip) ทใชสาร HFCs GWP มากกวาหรอเทากบ 150

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

น ทประชมยงไดมขอตดสนใจในประเดนเรองการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน โดยใหมการรวบรวมขอมลโอกาสในการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน

เชญชวนใหรฐภาคเสนอขอมลนวตกรรมดานเพอใหคณะผเชยวชาญ

ทาการประเมนขอมลและนาเสนอตอท

อปกรณเครองทาความเยน เครองปรบอากาศ และเครองทาความรอน ททใชอยในบญชของระบบโควตา

ทอยในอปกรณไมเคยวางจาหนายในตลาดมากอนโดยผประเมนภายนอก

2500 ในการบรการHFC-134a หรอ 59

และตแชแขงทใชสาร HFCs

(Commercial use)ทใชสาร HFCs

ทใชในเชงพาณชยแบบหมปด HFCs ซงมคา

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

4) การประเมนสถานการณเบองตนของประเทศไทย

ในสวนของประเทศไทยภาคสวนทเกยวของไดมการศกษาสถานการณปจจบนรวมทงการคาดการณปรมาณการใช HFCs ในอนาคต โดยมขอมลฐาน ดงน

Baseline technology

เครองปรบอากาศ – HCFC-22 และ HFC-410A เครองปรบอากาศแบบเคลอนท - HFC-134a ตเยน (Domestic refrigerator) - HFC-134a

Business as usual ใชสมมตฐานตาม HCFC phase out management plan (HPMP) • เครองปรบอากาศ – เปลยนจาก HCFC-22 เปน HFC-32 ในป

ค.ศ. 2016 • โฟม (spray และ SME6) - เปลยนจาก HCFC-141b เปน HFC-

245fa • ไมมการเปลยนแปลงสาหรบตเยน ตเยนพาณชย

(Commercial refrigeration) และเครองปรบอากาศแบบเคลอนท

ผลการคาดการณปรมาณการใช HFC ของประเทศไทยในกรณการดาเนนการปกต (BAU scenario) แสดงดงรปท 5

รปท 5 การคาดการณปรมาณการใช HFC ของประเทศไทยในกรณการดาเนนการปกต (BAU scenario)7

6 SME หมายถง Small and Medium-sized Enterprises in the polyurethane spray foam sector

0

10

20

30

40

50

60

70

2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055

ton

CO

2 e

q.

Mil

lio

ns

Projected HFC-tCO2 Kigali Amendment Tier I Kigali Amendment Tier II Actual HFC-tCO2

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

5) เทคโนโลยทางเลอก

ไดมการนาเสนอขอมลการใชสารทาความเยนในเครองปรบอากาศในปจจบนและสารทาความเยนทมคา GWP ตาทมโอกาสใชในอนาคต (ตารางท 1)

ตารางท 1 สารทาความเยนในเครองปรบอากาศในปจจบนและสารทาความเยนทมคา GWP ตาทมโอกาสใชในอนาคต

ในสวนของ R-290 (Propane) ซงเปน Natural refrigerant และไมไดเปนกาซเรอนกระจกนน ในการใชเปนสารทาความเยนในเครองปรบอากาศในหองจะตองคานงถงเรองความปลอดภยเนองจากไฮโดรคารบอนสามารถตดไฟได ปจจบนในการนามาใชจะตดประเดนดานกฎหมายเนองจาก กฏกระทรวงฉบบท 33 (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 ระบวา “การระบายอากาศในอาคารสงหรออาคารขนาดใหญพเศษทมการปรบภาวะอากาศดวยระบบการปรบภาวะอากาศ หามนาสารทาความเยนชนดเปนอนตรายตอรางกาย หรอตดไฟไดงายมาใชกบระบบปรบภาวะอากาศทใชสารทาความเยนโดยตรง”

6) การจดการสารทาความเยน

ในการจดการสารทาความเยนสามารถทาไดหลายทางดวยกน ดงน • Reduce: ปองกนการรวไหลและการระบายออก • Recycle: การนากลบมาใชใหม ไดแก

7 การบรรยายโดย ดร.วรช วฑรยเธยร ผเชยวชาญอาวโสดานสงแวดลอมจากธนาคารโลก ณ อบก. วนท 26 ธ.ค. 59

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

1) Recover เปนการกกเกบสารทาความเยนกอนการรอเครองเกา 2) Recycle เกยวของกบกระบวนการทางกายภาพในการกาจดสงปนเปอนและความชน 3) Reclaim เกยวของกบกระบวนการเพมเตม เชนการกลนเพอแยกสารทาความเยน

• Reuse: การใชซา • Disposal: ในการกาจดตองใชเทคโนโลยในการกาจดทไดรบการเหนชอบจากรฐภาคพธสาร เชน

Incineration และ Plasma arc

จากประสบการณในการดาเนนการกบ CFCs และ HCFCs พบวาการกกเกบและการนากลบมาใชใหมจาเปนตองใชผเชยวชาญเพอหลกเลยงการปนเปอน ตองมการพจารณาเรองการเกบรวบรวม การขนสง และปรมาณทมากพอเพอใหมความเปนไปไดในแงของเงนลงทน เนองจากคาลงทนในอปกรณเครองจกรมราคาสง

7) การเปลยนเครองปรบอากาศในตลาดไปสเทคโนโลย Inverter

เทคโนโลยเครองปรบอากาศแบบ Inverter เปนโอกาสในการลดการใชพลงงานและกอใหเกดประโยชนตอสภาพภมอากาศ แตเนองจากเครองปรบอากาศแบบ Inverter หรอ Variable speed มราคาสงกวาแบบ Single speed ทาใหในประเทศไทยมการใชเพยงรอยละ 10 เมอพจารณาขอมลของประเทศอน เชน จน และฟลปปนส พบวามการใชเครองปรบอากาศแบบ Inverter สงถงรอยละ 60 และ 30 ตามลาดบ (ตารางท 2)

ตารางท 2 ขอมลการใชเครองปรบอากาศแบบ Inverter ในประเทศตางๆ และการประหยดพลงงาน

ทมา: JARN; การบรรยายโดย ดร.วรช วฑรยเธยร ผเชยวชาญอาวโสดานสงแวดลอมจากธนาคารโลก ณ อบก. วนท 26 ธ.ค. 59

ดงนนการสงเสรมการปรบเปลยนเครองปรบอากาศเดมเปนเครองปรบอากาศชนด Inverter/Variable speed จะชวยประหยดพลงงานและลดกาซเรอนกระจกของประเทศไดอกทางหนง