Uluslararası İşletme ve Pazarlama Kongresi, 2018 Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 29.11.2018-01.12.2018 1 İŞ KAZALARININ ÖNLENMESİNDE SANAL GERÇEKLİK TEKNOLOJİSİ İLE DENEYİMSEL ÖĞRENME Gonca Telli Yamamoto Maltepe Üniversitesi, İşletme ve Yön. Bilimleri Fakültesi, İstanbul Türkiye [email protected]Neylan Zümrüt İst. Aydın Üniversitesi, Sos. Bil. Enst., Psikoloji Yük. Lisans Böl., İstanbul Türkiye [email protected]Deniz Altun İst. Okan Üniversitesi Sos. Bil. Enst., İşletme Doktora Böl., İstanbul Türkiye [email protected]ÖZ Öğrenen makineler, sürücüsüz otomobiller, “cankurtaran” dronlar, yemek siparişini alırken müşteri ile sohbet eden yazılımlar, duyguları analiz eden tarayıcılar, cerrahi operasyon yapan robotlar gibi unsurlarla gelen bilgi çağı, baş döndüren bir hızla hayatımızı şekillendirmektedir. Ancak dijitalleşen bu dünyanın başrolünde hala insan olduğunu göz önüne alarak davranmak gerekmektedir. Bilgiyi değere dönüştüren, hedefe, sürece ve sonuca anlam katan insan, tüm zamanların en değerli kaynağı olmaya devam ederken dünya genelinde her yıl binlerce kişi iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu yaşamını ya da çalışma gücünü kaybetmektedir. Sürdürülebilirliği hedefleyen işletmeler, insan kaynağını işle bağlantılı risklerden korumak ve potansiyelinin performansa dönüşmesini engelleyen unsurları en aza indirgemek için, teknolojiye her geçen gün daha fazla yatırım yapmaktadır. Bu çalışmada, iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ortaya çıkan travma ilişkili psikolojik bozuklukların tedavisinde kullanılan “kontrollü maruz bırakma” yönteminin, bu kaza ve hastalıkları oluşmadan önlemek amaçlı eğitimlerde “sanal gerçeklikle deneyimsel öğrenme” tekniği olarak kullanılması incelenmiştir. Stratejik insan kaynakları bakış açısı ile “tazmin edici” nitelikteki reaktif yaklaşım yerine “önleyici” nitelikteki proaktif yaklaşıma geçilmesinin, işletmelere sağlayacağı yönetsel, finansal, itibarî katkılar ortaya konmaya çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: bilgi çağı, iş kazaları, meslek hastalıkları, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), travma ilişkili psikolojik bozuklukların tedavisi, bilişsel davranışçı terapi (BDT), kontrollü maruz bırakma, sanal gerçeklik, VR, deneyimsel öğrenme JEL Sınıflandırma Kodu: I15, I18, I20, J24, J28, J81, L20, O15, O33
23
Embed
İŞ KAZALARININ ÖNLENMESİNDE SANAL GERÇEKLİK … · İŞ KAZALARININ ÖNLENMESİNDE SANAL GERÇEKLİK TEKNOLOJİSİ İLE DENEYİMSEL ÖĞRENME Gonca Telli Yamamoto Maltepe Üniversitesi,
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Uluslararası İşletme ve Pazarlama Kongresi, 2018
Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 29.11.2018-01.12.2018
1
İŞ KAZALARININ ÖNLENMESİNDE SANAL GERÇEKLİK TEKNOLOJİSİ İLE DENEYİMSEL ÖĞRENME
Öğrenen makineler, sürücüsüz otomobiller, “cankurtaran” dronlar, yemek siparişini alırken müşteri ile sohbet eden yazılımlar, duyguları analiz eden tarayıcılar, cerrahi operasyon yapan robotlar gibi unsurlarla gelen bilgi çağı, baş döndüren bir hızla hayatımızı şekillendirmektedir. Ancak dijitalleşen bu dünyanın başrolünde hala insan olduğunu göz önüne alarak davranmak gerekmektedir.
Bilgiyi değere dönüştüren, hedefe, sürece ve sonuca anlam katan insan, tüm zamanların en değerli kaynağı olmaya devam ederken dünya genelinde her yıl binlerce kişi iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu yaşamını ya da çalışma gücünü kaybetmektedir. Sürdürülebilirliği hedefleyen işletmeler, insan kaynağını işle bağlantılı risklerden korumak ve potansiyelinin performansa dönüşmesini engelleyen unsurları en aza indirgemek için, teknolojiye her geçen gün daha fazla yatırım yapmaktadır.
Bu çalışmada, iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ortaya çıkan travma ilişkili psikolojik bozuklukların tedavisinde kullanılan “kontrollü maruz bırakma” yönteminin, bu kaza ve hastalıkları oluşmadan önlemek amaçlı eğitimlerde “sanal
gerçeklikle deneyimsel öğrenme” tekniği olarak kullanılması incelenmiştir. Stratejik insan kaynakları bakış açısı ile “tazmin edici” nitelikteki reaktif yaklaşım yerine “önleyici” nitelikteki proaktif yaklaşıma geçilmesinin, işletmelere sağlayacağı yönetsel, finansal, itibarî katkılar ortaya konmaya çalışılmıştır.
Anahtar kelimeler: bilgi çağı, iş kazaları, meslek hastalıkları, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), travma ilişkili psikolojik bozuklukların tedavisi, bilişsel davranışçı terapi (BDT), kontrollü maruz bırakma, sanal gerçeklik, VR, deneyimsel öğrenme
Journal of Industrial Teacher Education, 43-46. Bacak, B., & Yiğit, Y. . İşe Devamsızlığın Nedenleri, Ekonomik Sonuçları ve Azaltılması İçin Alınması Gereken Önlemler. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 29-44. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Müdürlüğü. . sayılı Sosyal G“venlik ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. Ankara: T.C. Resmi Gazete. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Müdürlüğü. . sayılı İş Sağlığı ve G“venliği Kanunu. Ankara: T.C. Resmi Gazete. Baukal, C. . Research papers a proposed multımedıa cone of abstractıon. Journal of
Educational Technology, 9(4):15-24.
Bellini, H., Chen, W., Sugiyama, M., Shin, M., Alam, S., & Takayama, D. (2016). Virtual &
Augmented Reality: Understanding the race for the next computing platform. Profiles in
Innovation, 1-30.
Bruner, J. (1966). Toward a Theory of Instruction. Cambridge: Belknap Press.
Buckwalter, J., Rizzo, A., John, B., Newman, B., Williams, J., & Parsons, T. (2012). STRIVE: Stress
resilience in virtual environments. Proceedings - IEEE Virtual Reality, 173-174. Çam, O., Büyükbayram, A., & Öztürk Turgut, E. . Travma Sonrasında Ruh Sağlığı ve (astalıkları (emşirelik Yaklaşımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 210-
216.
Dale, E. (1946). Audio-visual methods in Teaching. New York: The Dryden Press.
Dale, E. (1954). Audio-visual methods in Teaching. (2nd ed). New York: The Dryden Press.
Uluslararası İşletme ve Pazarlama Kongresi, 2018
Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 29.11.2018-01.12.2018
18
Dale, E. (1969). Audio-visual methods in Teaching. (3rd ed). New York: The Dryden Press.
Das, D., Kumar, P., & Ramprasat, K. (2015). 9-S Model Approach To Safety Culture Management
From Laboratory To Large Scale Industry. Guwahati: 68th Annual Session of Indian
Institute of Chemical Engineers.
Dennison, W. F., & Kirk, R. (1990). Do, review, apply: A simple guide to experintial learning.
England: Oxford OX. Deysam. , . Sanal Gerçeklik Ve Engelsiz Yaşam. G. T. Yamamoto, Röportaj Yapan
Learn How to Drive. https://www.disabled-world.com: https://www.disabled-
world.com/assistivedevices/computer/vr-driving.php adresinden alınmıştır Dreher, C., Reiners, T., Dreher, N., & Dreher, H. (2009). Virtual worlds as a context suited for
information systems education: Discussion of pedagogical experience and curriculum
design with reference to Second Life. Journal of Information Systems Education, 20(2),
211–224.
Drucker, P. (2012). Post-Capitalist Society. Abington, Oxon: Routledge. Dural, S., Gür, E., & Çetinkaya, (. . Öğrenilmiş Korkunun Sönd“r“lmesinde Yeni Bir Yaklaşım: Belleğin Yeniden-B“t“nleştirme S“recine M“dahale.
Dursun, S. (2012). İş G“venliği K“lt“r“. İstanbul: Beta Basım. Dursun, S., & Keser, A. . İş Güvenliği Farkındalığı ve İş Güvenliği Davranışları Arasındaki İlişkilerin Araştırılması. Cilt, 5(2), 1-9. Erbay, L., & Ünal, S. . Terapi beyinde ne yapar? Erden, N. S. . Travma Sonrası Stres Bozukluğu, İşyerinde Zorbalık ve Nörotiklik. Journal of
International Social Research, 674. Esen, D. tarih yok . Sürdürülebilir İnsan Kaynakları Yönetimine Genel Bir Bakış. Journal of
Current Researches on Business and Economics, 85-104. Gencel, İ. . Kolb'un Deneyimsel Öğrenme Kuramına Dayalı Öğrenme Stilleri Envanteri-)))'ü Türkçeye Uyarlama Çalışması. Dokuz Eyl“l Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstit“s“ Dergisi, 9(2), 120-139.
Goff, J., & Dominey-Howes, D. (2013). Tsunami. Treatise on Geomorphology, 204-218. Gürdil Birinci, G., & Erden, G. . Yardım Çalışanlarında Üstlenilmiş Travma,İkincil Travmatik Stres ve Tükenmişliğin Değerlendirilmesi. T“rk Psikoloji Dergisi, 10-26.
Uluslararası İşletme ve Pazarlama Kongresi, 2018
Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 29.11.2018-01.12.2018
19
Haskell, F. (1913). A good for the montessori method. Journal of Education, 638.
Heim, M. (1998). Virtual Realism. Oxford: Oxford Univ. Press.
Herrmann, N. (1988). The creative brain. North Catoline: Lake Lure.
Huxley, A. (1932). Brave New World. London: Chatto & Windus. İnce, (., İnce, N., & Tüzün, B. . İş Kazaları ve Çalışma Gücü Kayıplarının Türkiye'deki Yasal Düzenlemeleri. Adli Tıp B“lteni, (1), 12-14.
doctors-see-through-patients-eyes/ adresinden alınmıştır İzci, F., & Ünveren, G. . Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Bilişsel Davranışçı Terapi ve Göz (areketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergis, (1), 31-38.
John, N., & Phillips, N. (2000). Surgical simulators using the WWW. Stud Health Technol Inform,
146-152.
Johnson, W. L. (2009). A Simulation-Based Approach to Training Operational Cultural
Competence. International Congress on Modelling and Simulation (MODSIM), 187-194.
Jung, Y. (2014, 11 18). Virtual reality program trains deputies for real cases. tucson.com:
Karacan, E., & Erdoğan, Ö. . İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğine İnsan Kaynakları Yönetimi Fonksiyonları Açısından Çözümsel Bir Yaklaşım. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstit“s“ DergisiKocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstit“s“ Dergisi, (1), 102-116. Kılkış, İ., & Demir, S. . İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme Yükümlülüğü. Ocak,
3(1), 23-47. Kızıl, M., & Joy, J. . What can Virtual Reality do for Safety? Minerals Industry Safety and
Health Centre The University of Queensland, 11.
Klein, L. R. (2003). Creating Virtual Product Experiences: The Role of Telepresence. Journal of
Interactive Marketing, 7(1), 41-55.
Uluslararası İşletme ve Pazarlama Kongresi, 2018
Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 29.11.2018-01.12.2018
20
Kolb, D. A. (1984). Experiential learning: experiencies as the source of learning and development.
Englewood Cliffs: Prentice-Hall. Korkmaz, A., & Avsallı, (. . Çalışma (ayatında Yeni Bir Dönem: Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası. Ağustos(26), 153-167.
Lanius, R. (2015). Trauma-related dissociation and altered states of consciousness: A call for
clinical, treatment, and neuroscience research. European Journal of Psychotraumatology.
Lee, H. (2013). 3D Holographic Technology and Its Educational Potential. TechTrends, 57(4), 34-
39.
Mayer, R., & Moreno, R. (2002). Animation as an Aid to Multimedia Learning. Educational
Psychology Review, 14(1).
Mazuryk, T., & Gervautz, M. (1997). Virtual Reality History , Applications , Technology and
Future History. Virtual Reality(January). Müdürlüğü, B. M. . İş Sağlığı ve G“venliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği. Ankara:
T.C. Resmi Gazete.
Noha307. (2017, May 29). Link Trainer. wikipedia.org: https://en.wikipedia.org/wiki/Link_Trainer adresinden alınmıştır
Olasky, J., Sankaranarayanan, G., Seymour, N., Magee, J., Enquobahrie, A., Lin, M., . . . Jones, D.
(2015). Identifying Opportunities for Virtual Reality Simulation in Surgical Education.
Surgical Innovation, 22(5), 514-521. Özkan, Ö., & Emiroğlu, N. . Hastane Sağlık Çalışanlarına Yönelik İşçi Sağlığı ve İş G“venliği Hizmetleri. Özkılıç, Ö. . İş Sağlığı ve G“venliği Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodojileri. Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları. Öztürk, B., & Kısaç, İ. . Bilgiyi İşleme Modeli. B. Yeşilyaprak içinde, Eğitim Psikolojisi (s.
304- . Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Paterson, S. (2014, NOV 13). https://www.vrcircle.com/how-to-disable-the-health-and-safety-
warning-on-oculus-rift-dk-2/. How To Disable The Health And Safety Warning On Oculus
oculus-rift-dk- / adresinden alınmıştır Potkonjak, V., Gardner, M., Callaghan, V., Mattila, P., Guetl, C., Petrović, V., & Jovanović, K. . Virtual laboratories for education in science, technology, and engineering: A review.
Computers & Education, 95, 309-327.
Uluslararası İşletme ve Pazarlama Kongresi, 2018
Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 29.11.2018-01.12.2018
21
Prasolova-Førland, E., Fominykh, M., Darisiro, R., & Mørch, A. . Training Cultural Awareness in Military Operations in a virtual Afghan village: A methodology for scenario
development. Proceedings of the Annual Hawaii International Conference on System
Sciences, 903-912.
Rea, A., & Harris, A. (2009). Web 2.0 and virtual world technologies: A growing impact on IS
education. Journal of Information Systems Education, 20(2), 137–144.
Rizzo, A., Pair, J., Graap, K., Manson, B., McNerney, P. J., Wiederhold, B., . . . Spira, J. (2006). A
Virtual Reality Exposure Therapy Application for Iraq War Military Personnel with Post
Traumatic Stress Disorder: From Training to Toy to Treatment. NATO Advanced Research
Workshop on Novel Approaches to the Diagnosis and Treatment of Posttraumatic Stress
Disorder, IOS Press, 235-250.
Robinson, S., & Leach, J. (2018). Fighting for our lives: the psychobiology of surviving an
emergency. The Routledge International Handbook of Psychobiology, 19-41.
Sadagic, A. (2007). The deployment and use of virtual training simulations: What does it take to
serve the needs of majority of its users? Proceedings of New Learning Technologies , (s. 1-
13).
Schreck, M. K. (2009). Transformers: Creative Teachers for the 21st Century. California: Corwin. So zen, Ş., )̇nce, (., Dı̇kı̇cı̇, F., Diraçog lu, D., & )̇nce, N. . Maluliyet Meslekte Çalışma Gu cu Kayıplarının (esaplanması. Ş. So zen, (. )̇nce, F. Dık̇ı̇cı̇, D. Diraçog lu, N. )̇nce, S. Koç, & M. Can Dü içinde, Birinci Basamakta Adli Tıp (s. 235- . İstanbul: İstanbul Tabip Ocağı. Steuer, J. (1992). Defining virtual reality: Dimensions determining telepresence. Journal of
Communication, 42:73-93.
Suh, K.-S., & Eun Lee, Y. (2005). The Effects of Virtual Reality on Consumer Learning: An
Empirical Investigation The Effects of Virtual Reality on Consumer Learning: An
Empirical Investigation1. Source: MIS Quarterly MIS Quarterly, 29(4), 673-697.
Surface, E. A., Dierdorff, E. C., & Watson, A. M. (2007). Special Operations Language Training
Software Measurement of Effectiveness Study: Tactical Iraqi Study Final Report. Los
Angeles, California: Surface, Ward, & Associates. Şerifoğlu, E., & Sungur, E. . İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Kültürünün Oluşturulması; Tepe Yönetimin Rolü ve Kurum İçi İletişim Olanaklarının Kullanımı. İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstit“s“ Yönetim Dergisi , 8(18), 2-17.
Taylan, M. (2008). Tersanelerde Meydana Gelen İş Kazaları ve İş G“venliği.
Toffler, A. (1981). The third wave. New York: Bantam Books.
Uluslararası İşletme ve Pazarlama Kongresi, 2018
Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 29.11.2018-01.12.2018
22
Topçuoğlu, (., & Özdemir, Ş. tarih yok . İş Sağlığı ve Güvenliğinde Davranış Değişikliği. Tucker, P. (2015, 01 30). Better Simulation Could Save the Military Millions. defenseone.com:
could-save-military-millions% F % F adresinden alınmıştır Ulutaş, B. . Türkiye'deki İllerin İş Kazaları ve Meslek (astalıkları Açısından Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23-
46. Uricchio, W. . A proper point of view : The panorama and some of its early media iterations. Early Popular Visual Culture, 9(3), 225-238.
Van der Kolk, B. A. (2014). The body keeps the score: Brain, mind, and body in the healing of
trauma. New York: Viking. Vatansever, Ç. . Risk Değerlendirmede Yeni Bir Boyut: Psikososyal Tehlike ve Riskler. Çalışma ve Toplum, , 117-138.
Virtual reality in occupational safety and health. (2018, 08 03). dguv.de:
https://www.dguv.de/medien/ifa/en/fac/virtual_reality/sutave_flyer_en.pdf adresinden alınmıştır vrs.org.uk. (2016). Who Coined the Term Virtual Reality ? vrs.org.uk:
https://www.vrs.org.uk/virtual-reality/who-coined-the-term.html adresinden alınmıştır vrs.org.uk. (2017). History Of Virtual Reality - Virtual Reality. vrs.org.uk:
Wilson, C. (2008). Avatars, Virtual Reality Technology, and the U.S. Military: Emerging Policy
Issues. 0-6. Yamamoto, G. T., Özgeldi, M., & Altun, D. . )nstructional Developments and Progress for
Open and Equal Access for Learning. Open and Equal Access for Learning in School
Management (s. 117- . içinde )ntechOpen. Yardım, N., Çipil, Z., Vardar, C., & Mollahaliloğlu, S. . T“rkiye İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları: - Yılları Öl“m Hızları.
Yavuz, K., & Karatepe, H. (2015). Travma Sonrası Stres Bozukluğunun Psikoterapisi.
Uluslararası İşletme ve Pazarlama Kongresi, 2018
Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 29.11.2018-01.12.2018
23
Yoh, M.-S. (2001). The Reality of Virtual Reality. Proceedings of the Seventh International
Conference on Virtual Systems and Multimedia (s. 1-9). California: Institute of Electrical
and Electronics Engineers (IEEE).
Zaidel, M., & Luo, X. (2010). Effectiveness of multimedia elements in computer supported instruction: Analysis of personalization effects, students performance and costs. Journal