ជំនួ Kក្ងនុកា Lប្រែបា Mដីំែូង5000year.space/0datacenter/book/05092017/ប្រែបាលី.pdfជំនួ kក្ងនុកា

ជនយកនងការបរែបាលដែង

បរែ នងរែមលររៀបររៀងរោយ

ខ ញររះករញណា អាតមា ភារ

ររះមហា ហម ជោត សាសនរជោ រតម

សមរាបចែកជាធមមទាន

ព.ស. ២៥៥៩

បរែ នងរែមលររៀបររៀងរោយ

ខ ញររះករញណា អាតមា ភារ

ររះមហា ហម ជោត សាសនរជោ រតម

គងៃ១៥ក ើត ខែ មាឃ ព.ស. ២៥៥៩

រកាសទ ធ

អារមភកថា ពពះពទធបរមពគ កាលគងធរមាននៅ ពទងតែងសតមែងពពះធមនទសនា

នពោសសែវនោករាលៗថងៃ ពាកយតែលពពះអងគសតមែងគ ជាភាសាមគធៈ (ភាសាោល) ពពះអែឋកថា ែកា , អនែកា… ពនយលពទធែកា កសទធសងតែជាភាសាោលទាងអស ែនចនះនែើមបយលពទធែកាឲយពែមពែវតាមពទធបាណង គពែវសកាលកខណៈភាសាជាមន (នវយាករណ) នទើបមនភាល ាងភាល ែ សមែចពាកយតែលនោកនពាលថា បគគលណារ ៀនពរះតពៃបដក

មនសការេយយាក ណ តៃងសងសយយពគបៗបទ ដចដ ខវា កពាចរៅកនងតពរ

ដរ ន ះឯង ។ ែនចនះការនរៀននវយាករណ ជាការពគះចាោចបាផែសពមាប

ផសពវផាយពពះពទធសាសនាឲយោនពែមពែវ ។ កាលនបើនរៀននវយាករណរហែែលចបមយកាលោនចបនផែើមតពបគមររ នធវើឲយសសសលាោក នងមានការនភលច នហើយមនសវចាសោស ។ នោយយលនឃើញនហែននះ នពលទាននរពការសកា សពមាកថងៃនៅរ-អាទែយ ខាកោនតពបពនសៀវនៅតែលនោកពគធលល បបនពងៀន នងពសាវពជាវពឯកសារនផសងៗ នទៀែមករបរមកោននកើែជានសៀវនៅននះនឡើង។ នបើអនកសកានរៀនចបនាមននទេស នងអាខាែននទេសនហើយ នសៀវនៅននះអាចជយ ឲយអនកយលពវធតពបោលោនមយចាននតែរ ។ តាាងតែពនមនរៀនទ១ ែល ៦ ខាោនសនសរពាកយតពបឲយទាងអស អនកសកាពនតែភាបពាកយអាយែនោែជាការនពសច ។

ខាសមអភយនទសទកជាមននបើមានការខសឆគង នោយអនចែនា ឬ នចះមនែល នហើយសមនវយាករណបណឌ ែទាងឡាយ ជយ តកែពមវនោយការអននពះផងចះ នែើមបជាពបនោជនែលសាសនានយើងទាងអស ន ។

វែតចកតែង, ពបនទសថង ថងៃ០៦នកើែ តខ នចពែ ព.ស. ២៥៥៨ តពប នងពបមលរបរមនោយ

ខាពពះករណា អាតាា ភាព

ពពះមហា ហម ជោត សាសនជោោ ជោ

អនកមានឧបកា ៈកនងកា ងា ធមមទាន

១. ពរះមហាជោតធជមោ ភលន ភល ពនែយនផេៀងផទេ ែ អកខរាវរទធ

២. ភកខចនទបបជញោ អប ភារណ ការកាពយទរ នងពនែយនផេៀងផទេ ែ

៣. ភកខបណឌ តចារជោ ពៅ មន ពនែយនផេៀងផទេ ែ អកខរាវរទធ

៤. ឧបាសកា លាង គមឡាង ហរញញ ក

ទកនលែងធវធៅវតតសវណណបារមសសតារាម(វតតសលែ នកត)-បាតដបង

ពទធសករាជ ២៥៥៩

សសាបជាមមទាលនតប ធ ណ ោះ។

បញជមាតកា

មាតកានករម ទពរ កថាមខ ............................................................................ ១ មមមរៀនទ ១ មោលបរែដែង .................................................... ២ មមមរៀនទ ២ ពាកយបរែរែសវភតត .............................................. ១៣ មមមរៀនទ ៣ ការបរែគណនាម ................................................. ១៩ លហាត ............................................................. ២០ មមមរៀនទ ៤ ការបរែអាលែនៈ នងនបាតម ដើមមសចកត .................. ២៣ លហាត ............................................................. ២៤ មមមរៀនទ ៥ ការបរែសងយា ...................................................... ២៧ លហាត ............................................................. ៣០ មមមរៀនទ ៦ ការបរែែរសសពវនាម វមសសនសពវនាម ................ ៣៣ លហាត ............................................................. ៣៧ មមមរៀនទ ៧ ការមរែើ នងការបរែករយាអាខាត ......................... ៤១ លហាត ............................................................. ៥០ មមមរៀនទ ៨ ការបរែករយាកតកៈ ............................................. ៥៧ លហាត ............................................................. ៦៤ មមមរៀនទ ៩ ការបរែវកតកតតត វកតវតតកមម វកតអវតតកមម .............. ៧១ លហាត ............................................................. ៧៤ មមមរៀនទ ១០ ការបរែរែមយាគអនាទរៈ នងរែមយាគលកយណៈ ..... ៧៩ លហាត ............................................................. ៨១

មមមរៀនទ ១១ ការបរែករយាកនងចមនាល ោះមានតតវ ទែចចយជាមដើម ...... ៨៧ លហាត ............................................................. ៩១ មមមរៀនទ ១២ ការបរែករយាវមសសនៈ ឆដឋកមម ឆដឋករណៈ ........ ៩៨ លហាត ........................................................... ១០២ មមមរៀនទ ១៣ ការបរែភាវសពទ នង ភាវតទធត ........................... ១១១ លហាត ........................................................... ១១៣ មមមរៀនទ ១៤ ការបរែតែចចយ ............................................... ១១៨ លហាត ............................................................ ១១៩ មមមរៀនទ ១៥ លហាតបរែរែមយាគទមៅ ................................ ១២៧ ករយាសពទ (អាខាត នង ករយាកតកៈ) ................. ១៥៧ ឯកសារវមរោោះ ................................................................... ១៩៣ ម ម ោះអនកចលរម ............................................................... ១៩៤

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

1

ជនយ កនងការបរបបាលដបង កថាមខ

ការបលបភាសាបាលមកជាភាសាបមយរមាន ២ យា ងគ ៖ ១. បលបលលតលបលយគ គការបលបសពធលៅតាមកផនលវយាករណ ២. បលបលោយអតទ គបលបចាបយកអតទនយរបសសពធបាល ត ោះ ។ ការបលបបចកជា ៣ ថនប ក

១.ការបលបថនប កដបង គ ការបលបលបលយគមវៗ លោយចបកបងពាករមយៗ ឬ លបលយគមយៗ ។

២.ការបលបថនប កក ថ ល គការបលបលបលយគបវងៗ តៗគនប ជាលរឿងរហតមយកាល បដលលបកបលោយលបលយគលលចើន , លបលយគមាននបាតសលមាបភាជ បពលបលយគលៅមយលបលយគ ដចជាលរឿងកបងអដឌកថនធមយបទជាលដើម ។ ៣.ការបលបថនប កមភស គ ការបលបលពោះបាល អដឌកថន ដកា អនដកា ជាលដើម ។ ការបដលអបកសកាអាចបចបលបបានលតមលតទវលៅបានល ោះគអាចបលសយ លៅលលើការលចោះចាលវយាករណបានចាសលស តាងពអកខរនលទធសជាលដើមលៅ , វធសមភននសពធកបងភាសាបាល នង លចោះសពធបានលលចើន ។ (សពធ ម = អភធាន , ករយសពធ = ធាតឝតទសងគហ, ធាតមាល)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

2

មមមរៀនទ ១ លគនលបលបថនប កដបង

សពធកបងភាសាបាលរបរមគនប បានជាលបលយគ កាលលបើរមចលគនប លលចើនលបលយគ កកាវ យលៅជាលរឿងរា វលបវតថរបសបគគល ឬ ធមបដលគរដលការសកា ។

កបងលបលយគមយៗមានលបលភទរបសសពធមនលលើសព៨លកខណ:។ ការសកាលកខណៈទងល ោះ ឲរយលចាសជាមនគជាការចាបាចបផតសលមាបអបកលរៀនបលបដបង ។

លកខណ:បលប ៨ លបការ ១. អាចបលបន: ២. នបាតលផថើមលសចកថ / កាលសតថម ៣. បទលបធាន ៤. វលសសនៈរបសលបធាន

៥. ករយចល វ ោះលបធាន / បទ មបដលមានវភតថដចលបធាន / លបលយគបលជក

៦. បទបដលពនរលករយកបងចល វ ោះជាលដើម ៧. ករយលគបលគងលបលយគ ៨. បទបដលពនរលករយលគងលបលយគ ។ កបងការបលបលបលយគមវៗ លបលយគជាលរឿង ឬ លបលយគជាការនទនលតទវបលបតាមលោប តាងបតពចនចលលម១ រហតដលលលម៨ លលមមនមានលៅកបងលបលយគល ោះៗ ឲរបលបរលងបាន លវៀរបតលលម៣ គ លបធាន

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

3

ជាមយនងលលម៧ គករយលគបលគងលបលយគសមផមនមានកបងលបលយគ កលតទវបញច លមកកបងលវលបលប នងបលបរលងមនបានលឡើយ (បតលបើជាលបលយគលងគតទ មនមានករយលគបលគងលបលយគ) ។

លកខណ:សពធទង ៨ លបការលោយសលងខប ១. អាលបន ២ របការ

១. ម មលបកបលោយ អាចបលបនវភតថទងអស ដចជា បរស , កលញដ , អាចបននធ, ភកខលវ, ឧបាសក, ឧបាសលក, សារបតថ ជាលដើម ។ ២. អាចបលបននបាត មាន១២សពធ យលគឃ សមលពោះលតជៈ , សមលទងលមតាថ លលបាស..., ភលនថ បពលតលពោះអងគ , លពោះករ... , ភទលនថ បពលតលពោះអងគដចលលមើន , ភលណ បន យ , លៅ, លពោះបសថង.., អលមាម បនអបកដចលលមើនទងឡាយ , អសលលក , អបកទងឡាយ , អាចបវលសា មាប លលលក , អបកមានអាចបយ លរ , អលរ , ហលរ វ , វយ , អាចបចងលង , លមចងលង.. , លហ , អលហ អសលលក , អបកទងឡាយ.. , លជ បនហង , បនលម ។ លបើកបងលបលយគមានអាចបលបន ម នង អាចបលបននបាតរមគនប ឲរបលបអាចបលបន មមន លទើបបលបអាចបលបននបាត អាចបលបននបាតលធឝើ ទជាវលសសន: ។

២. នបាតមផតើមមេចកត / កាលេតតម ២.១.នបាតលផថើមលសចកថ មាន ២ យា ង (១) អថ លគនល ោះ , លោបល ោះ , អថ លោ លគនល ោះឯង, អថ -វ

ឬថន, ឬក, អលថន មាាងលទៀត អលោ ឱ, លច លបើ, យទ ថនលបើ, សលច លបសនលបើ , យនបន ដចលមថចហប ឧទហ , អាចបទ ឬថន អាចបម , អាចបម ថ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

4

លពោះករ , បាទ , ចាស , ឥងឃ អលញជ ើញ តគឃ , ហនធ ហ , លបើដលចាប ោះ អបច មាាងវញលទៀត (លរៀងទកោងលដើមងនលបលយគ) ។ (២) ករ, មល ,សទ បានឮថន, មានលសចកថដលថន, ហ , ក, បមនពត លលពាោះថន ,លសចកថពសាថ រថន... , ត ចបណកោង, បន , ក , បតថន,ច , ក , មាាងវញលទៀត ជាលដើម (លរៀងទកលោបទ ២ ងនលបលយគ)

២.២ កាលសតថម ឯកទវស កបងងថងមយ, អលថកទវស លគនងថងមយ , ត មណ, តសយ មលណ, ត សមយ, លតន សមលយន, តសយ សមលយ កបងមណៈល ោះ/សមយល ោះ តទ កបងកាលល ោះ, ឥទន កបងកាលលនោះ, អជជ កបងងថងលនោះ,លពលលនោះ, អបរភាលគ កបងកាលជាចបណកោងលលកាយ,លទស វសាលន កបងកាលជាទបផតងនលពោះធមលទស ជាលដើម (នយមលរៀងទកលៅលដើមលបលយគ) ។

៣. របធាន ៦ យា ង

១. បទ ម ម (សទន ម) បដលលបកលោយបឋមាវភតថ ។ ឧ. លថលរ គនម ប ឍ យ បាវស ។ រលពោះលថរៈ បានចលលៅលហើយ កបងលសក លដើមផបណឍ បាត ។ ២. បរសសពឝ ម (ត, តមហ, អមហ) ឧ. លសា យលនន ចរត ។ រគនត លតាចលៅ លោយយន ។ តឝ កលតា អាចបគលតាស ។ រលលក ជាអបកមកលហើយ អពទ ? អហ លមមររដឌលតា អាចបគលតាមហ ។ រមញជាអបកមកលហើយ អពលបលទសបមយរ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

5

៣. សមាស ឧ. (មាតាបតលរ) ទពឝនត (ឥតទ) សហសស ទតាឝ សាមក អាចប លបតាឝ ឥទន ន មាលរសត អលហស ។ រមាតានងបតា ទ. លពាលលហើយ ថន មាប លលសបដលលគទ យ នបានលោយលបាក រ ង ញងលគឲរឲរលហើយ នវពានងនកោបណៈ មកលហើយ នវសាឝ ម កបងកាលលនោះ ញងសាឝ មល ោះ ឲរសាវ ប ដលចបោះ ។ ៤. តទនត ឧ. ត សតាឝ លសដឌល យ កាលរម ត ន លោត យ ន កាលរម តលទវ លោតត មហនថ លទមនសស ឧបផជជ ។ រលសចកថលទមនសស ដោវ ងថន រអញ ញងលគឲរលធឝើនវកមយ រកមយល ោះ បតងមនលកើត រអញមនញងលគឲរលធឝើនវកមយ រកមយល ោះហបងឯងបតងលកើត ដលចបោះលកើតលឡើងលហើយដលលលកលសដឌ លលពាោះសាឋ ប នវពាករល ោះ។ (២/១/៤៣) ៥. មកតកៈ ឧ. តយ សទន គមន ម នតទ ។ ល យ ោះថន រករយលៅ ជាមយនង អបក មនមាន ។ លហើយកមានបចចយកបងករយកតកៈពកមវោះ ដចជា ត, តពឝ , អនយ ។

៦. តបចចយ ចោះកបងអតទបឋមា ឧ. (មយ) ក បនសស កាត វដឋត ។ ក រករយគអញលធឝើដចលមឋច ដល កមមលោសកៈល ោះ លទើបគរ ? ចលពាោះលបលយគភាវវចកៈ បទ ម ម (សទន ម) បរសសពឝ ម (ត, តមហ, អមហ) បដលលបកបលោយតតយវភតថ លធឝើ ទជាលបធាន ដចជា បរលសន ភយលត , លតន នសទតពឝ ជាលដើម។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

6

បទពលសស បដលលលបើសលនៀងអាចបយតនបាតបឋមាវភតថបាន ដចជា ឯវ រយា ងល ោះ (សចចវចកលងគតទ) អល រកលឡើយ (បដលសធលងគតទ) តថន រយា ងល ោះ (លងគតទ) អជជ រងថងលនោះ (សតថមបចចតថ) ឥទន រកាលលនោះ ជាលដើម ។

៤. បទអធបាយរបេរបធាន មាន ៣ យា ង ១. វលសសនៈ បានដលបទគណ ម វលសសនសពឝ ម បដលមាន លងគ វភតថ នងវចនៈ ដចបទលបធាន ដចជា មហល ថ បរលសា របរស លបលសើរ។ អញដ តលរ ភកខ គនម ប ឍ យ ចរត រភកខមយអងគ លតាចលៅ កានលសក លដើមផបណឍ បាត ។ ២. សាមសមភនន បានដលបទ មបដលលបកបលោយឆដឌវភតថ នងមានលសចកថជាបទកទងជាមយបទលបធាន លលបើពាករថន (ងន, របស) ដចជា រលញដ បលតាថ របលត របសលពោះរជា , មយហ លទលសា រលទស របសមញ ជាលដើម ។ ៣. លវសយកាធារៈ បានដលបទបដលលបកបលោយសតថមវភតថ បដលជាទលៅអាចបលសយ ។ ឧ. សាវតទយ ករ ឯលកា លសដឌបលតាថ = បានឮថន របលតរបសលសដឌមាប ក កបងលកងសាវតទ ជាលដើម ។

៥. ករយចម ល ោះរបេរបធាន, បទមបដលមានលងគ វចន: វភតត ដចបទ របធាន នង របមយគបរជក

ក. ករយចល វ ោះរបសលបធានមាន២យា ង ១. ករយសពធបដលលបកបលោយ ត, អនថ, មាន បចចយមាន លងគ វចនៈ នង វភតថ ដចបទលបធាន ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

7

ឧ. លថលរ អាចបសនសាល សវទហល ថ លរហន អាចបហ។ រលពោះលថរ: កាលចាតបចង នវលរងឆាន លពាលលហើយ នង ងលរហន ។ ២. តាឝ ទបចចយ ៣ត គ តាឝ , តាឝ ន នង តន បចចយ បដលជាករយរបសលបធាន ។ ឧ. មនសា ភកខន ភកខ ទតាឝ វនធស ។ រមនសស ទ. លបលគនលហើយ នវចងហហ ន ដលភកខ ទ. ថនឝ យបងគលហើយ ។ ម. បទ មបដលមានវភតថដចលបធាន ឧ. ឯលកា លសដឌបលតាថ សតទ លទសន សតាឝ បពឝជតាឝ លទនបសមផលទ បញច វសាន ធមយ បរយបលណតាឝ ឧបជាយសស សនថលក កមយោឌ ន គលហតាឝ អរញដ បាវស ។ របលតរបសលសដឌមាប ក សាថ បលហើយ នវលពោះធមលទស របសលពោះសាសាថ បសលហើយ អបកមានឧបសមផទបានលហើយ លរៀនលហើយ នវលពោះធម អសឆាប ទងឡាយ៥ កានយកលហើយ នវកមយោឌ នកបងសករបសលពោះឧបជាយ បានចលលៅលហើយ កានងលព ។

គ. លបលយគបលជក មាន ៣យា ង ១. លបលយគឥតទមមតៈ ជាល យ ោះរបសតតយវភតថមាាង បដល

មានអាចបការៈដចជាបទវលសសនៈរបសបទបដលមានវភតថលផសងគនប គបលប បឋមាវភតថរចលហើយឱរបលបតតយវភតថល ោះថន មាន ោកដចជាគណរបសបឋមាឯកវចនៈនងមានករយកតកៈ(អនថ, មាន) មានវភតថដចជាវបដរ លកខណៈយា ងលនោះលៅថន ឥតទមមត ។

ឧ. មនសា លច បទលដឌន ភាសត វ កលរត វ ។ លបសនលបើ (របគគល) មានចតថ គលទសលបទសថលហើយ លពាលកថ លធឝើកថ។

ឧ. លយ បន ភកខ (សមាលនន) ឩនបញចពននលនន បលតថន នវ បតថ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

8

លចតាលបយរ ។ រភកខ ឯមយ មានបាលត មានសាយ មលលបោះមនទនដលលបាអលនវើ (កាលមាន) គបផសម នវបាលតថយ។

២. លបលយគអ ទរៈ បទ ម ម ឬ បរសសពឝ មលតទវលបកប លោយបទឆដឌវភតថបដលបលបថន កាល..., កាលលបើ..., កាលបដល លហើយករយរបសវកលបកបលោយឆដឌវភតថ ដចវបដរ ។

ឧ. ដចជា លថរសស នទធ អល កកមនថសស ។ កាលលពោះលថរ: មននចោះ កានករយលក ។ ៣. លបលយគលកខណៈ បទ ម ម ឬ បរសសពឝ មលតទវលបកប

លោយសតថមវភតថបដលបលបថន កាល..., កាលលបើ..., កាលបដល លហើយករយរបសវកលបបកបលោយសតថមវភតថ ដចវបដរ ។ ឧ. ដចជា បឋមមាលស អតកកលនថ អកខលរលគន ឧបផជជ។ កាលលបើបមដបង កនវងលៅលហើយ រលរគកបងបភបក លកើតលឡើងលហើយ ។ លបលយគថន លថរសស នទធ អល កកមនថសស ជាលបលយគ អ ទរៈ លលពាោះលពោះលថរ:មនបានលអើលពើ ដលរងកាយបដលលតទវសលមាក។ ចបណកលបលយគថន បឋមមាលស អតកកលនថ ជាលបលយគលកខណៈ លលពាោះជាលលគឿងចឲរដងថន លរគលកើតលឡើងកបងកាល ។

៦. បទបដលពនយលករយកនងចម ល ោះជាមដើម បទបដលពនរលករយកបងចល វ ោះបានដលបទ មបដលសទតលៅោងមមករយកបងចល វ ោះនងមានលសចកថទកទងជាមយករយ ។ ដចជា អញដតលរ ភកខ អតថល ឧបជាយ ឧបសងគមតាឝ បដរលប អាចបសលន នសទតាឝ បញហ បចឆ ។ រភកខ មយអងគ ចលលៅរកលហើយ នវលពោះឧប-

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

9

ជាយ របសមវន ថនឝ យបងគលហើយ គងលហើយ លលើអាចបសនៈ ដសមគរ សរលហើយនវបញហ ។

៧.ករយរគបរគងរបមយគ ៣ របមភទ ១. ករយអាចបមាតទងអស ដចជា បរលសា គចឆត របរសកពងលៅ ជាលដើម ។ ២. ករយកតក:បដលចោះ ត, តពឝ, អនយ នង ណរ, លតយរ បដលជាបចចយ មបដលលៅោងចងលបលយគ។ សមលមើលឧទហរណ៖ -តបចចយ ឧ. បរលសា គលតា ។ របរស លៅលហើយ / បរលសន កមយ កត : រកមយ បដលបរស លធឝើលហើយ។ -អនយបចចយ ឧ. បរលសន កមយ ករណយ : រកមយ បដលបរស គបផលធឝើ ជាលដើម ។ (លវៀរ តបចចយបដលលៅ ក ថ លលបលយគមវោះ ដចជា ភទធក លវ កត ឥធ អាចបគចឆលនថហ : រកមយលអ បដលអបក ទ. កាលមកកបងទលនោះ លធឝើលហើយ) ។ -តពឝបចចយ ឧ. លនវ តរចាឆ នកថន បពឝជលតន វតថពាឝ ។ រតរចាឆ នកថន គបពឝជតមនគបផ លពាលលសាោះលឡើយ ។ -ណរបចចយ ឧ. លសស លនយរ។ រវធដលសស គអបកសកា គបផ លៅ។ -លតយរបចចយ ឧ. ឯវ វធាន លសាតជលនន ញលតយរ ។ រវធ យា ងលនោះ គអបកសកា គបផលជាប ។ ៣.បទនបាត / បទករយ(បដលជាលបលយគកមយ/ភាវវចកៈ) បានដល ករយពលសស យា ង (នបាតលធឝើ ទជាករយលគងលបលយគ) អល សមគរ , លពាម គបផបាន,បតងបាន,បានលហើយ , សកាក អាចបច ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

10

ឧ. នវហ ភកខលវ អលងគហ សម ប គត កល អនបគ ថឝ វ ល ឧបគ- នថ ឧបគ ថឝ វ ល ឧបនសទត ។ មាប លភកខ ទ. រលតកលបដលដល លពមលហើយលោយអងគ ទ. លបាបន បដលភកខមនទនចលលៅលហើយ មនគរលដើមផចលលៅឬ ឬថនបដលចលលៅលហើយ មនគរលដើមផអងគយ ។ ឧ. រលញដ អាចប អកាត ន លពាម ។ រអាចបជាញ របសលពោះរជា គអបកមនបាន លដើមផមនលធឝើ ។ ឧ. ឯវ លបលសត ន សកាក ។ គលយើង មនអាចបចលដើមផបញជ នលៅយា ងលនោះ។ អតទ មាន, នតទ មនមាន លធឝើ ទជាករយលគបលគងលបលយគកតថវចកៈ។ ច ៈ អតទលនោះជានបាតកមាន ជាអាចបមាតកមាន លបើលបធានជាឯកវចនៈ អតទ ជាអាចបមាត លបើលបធានជាពហវចនៈ អតទ ជានបាត ចបណកឯ នតទ គជានបាតបតមាាង ។ ឧ. តដឌថ តាវ ភលនឋ កចច លម អតទ ។ បពលតលលកដចលលមើន រលលកមាច ស សមឈបសន រកចច របសមញ មាន ។ ឧ. បតាថ មតទ ។ របលតទងឡាយ របសលយើង មាន ។ ឧ. តយ សទន គមន ម នតទ ។ ល យ ោះថន រករយលៅ មយអលនវើ លោយអបក មនមាន ។

៨. បទបដលពនយលករយរគបរគងរបមយគ បទបដលពនរលករយលគបលគងលបលយគ បានដលបទ មបដលសទតលៅោងមមករយលគងលបលយគ (ោងលលកាយកមានមវោះ) នងមានលសចកថទកទងជាមយករយលគបលគងលបលយគល ោះ ដចជាៈ ឯវ សតាទ លតស ភកខន ធមយ លទលសស រលពោះសាសាថ លទងសបមថងលហើយ នវលពោះ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

11

ធម ដលភកខ ទ. ល ោះ យា ងលនោះ ។ (លកខណ:ទង ៨ លបការលនោះលតទវទលនធញឲរចា លដើមផលសលកបងការបលប) ប ធ បពលមើលលកខណ:ទង ៨ លនោះរចលហើយ បនថមកលទៀតអបកសកាគបផលមើលថន លបលយគលនោះជាលបលយគអឝ ? កតថ. កមយ. លហតកតថ. លហតកមយ. ភាវៈ , លហើយលបលយគមយៗ មានបចចយជាលលគឿងសមាគ ល (លមើលកបងលមលរៀនទ៧) កាលសាគ លលហើយ កអនវតថលៅតាមវធបលបរបសលបលយគល ោះៗ ។ កបងលបលយគទងល ោះ លបលយគមវោះលបើបលបមថងមយសពធៗ សាថ បមនបាន ឬ សាឋ បមនពលរោះ ទលបតបលបរបលទើបសាឋ បបានកបងករណលនោះ អបកសកាលតទវបលបរប ។

វធបរបរប កបងលសៀវលៅវធបលបបាល (យរ អ ន) លលកឲរបលបរបមានលកខណ ៨ លបការ ៖ ១. ភាវតទនត : អាចបនរបបទបដលលបកបលោយឆដឌវភតថ ២. ត បចចយ : អាចបនរបបទអពរយករយ ឬ អនភហតកតាថ ៣. នបាត : អាចបនរបបទ ម វលសសនៈ ករយ ៤. លបលយគមាលតា : អាចបនរបបទអពរយករយ ឬបទអនភហតកតាថ ៥. ភាវសាធនៈ : អាចបនរបទអពរយករយបដលតាងលៅោងមមមវន ៦. វកតកតាថ : អាចបនរបបទវកតកតាថ ចលនងបទករយបដលជា (ភ, ហ, អស, ជនធាត) ៧. ភាវសពធ : អាចបនរបបទបដលលបកបលោយឆដឌវភតថ ៨. បទសមាស : អាចបនរបបទបដលចលនងសពធមម ឬសពធ លលកាយ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

12

វធបលបរបទងលនោះ មញ មនបានអធបាយទងអសលទលលពាោះ មានកបងលសៀវលៅវធបលបបាលលសាបលហើយ សមអបកសកាទងឡាយគបផលជាបកបងទល ោះចោះ ។

6

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

13

មមមរៀនទ ២ អាចបយតនបាត ( ពាករបលបរបសវភតថ )

អាចបយតនបាត គ ជាពាករសលមាបភាជ បរវងបទនងបទឲរចលគនប គភាជ បរវងបទ មជាមយបទ ម ដចជា រលញដ បលតាថ = របលត របសលពោះរជា, នងបទ មជាមយករយ ដចជា ភកខ អទស (របរស) បានលបលគនលហើយ នវភតាថ ោរ ជាលដើម បចកជា ៧ ពក តាមល យ ោះវភតថទង ៧ ដចតលៅលនោះ ៖

វភតថទង ៧ នង ពាករបលប វភតថ ឯក. ពហ. ពាករបលបរបសវភតថ បឋមា ស លយ រ… , រ…ទងឡាយ ( ទ. ) ទតយ អ លយ នវ , កាន , ញង , អស , នង , ចលពាោះ តតយ ហ លោយ , លោយនវ , តាម , ោង , គ , បដល ,

លតទវ, លហត , លលពាោះ , លលពាោះបត , មាន ចតតទ ស ន ដល , លដើមផ , បលមង , នង , ចលពាោះ បញចម សាយ ហ អព , ចាក , ជាង , លហត , លលពាោះ , លលពាោះបត ឆដឌ ស ន ងន , របស , កាល, កាលលបើ, កាលបដល ,

ជន , ប ថ សតថម សយ ស កបង , ពនដ , លតង , , កាល , កាលលបើ ,

កាលបដល , នមតថ , ជន , ប ថ , លលើ , លទៀប , ជត

អាចបលបន: ពាករលៅ ល ល ស លយ បពលត , មាប ល , បន , ងហ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

14

ចលពាោះោងពហវចន:លតទវបលញចញពាករថន ទងឡាយផង ( ទ. ) ឧទហរណកបងការលបកបវភតថលោយសលងខប

១. បឋមាវភតថ ៖ បលបថន ( រ... , រ...ទងឡាយ ( ទ. ) ឯវ សតាទ លតស ភកខន ធមយ លទលសស ។ រលពោះសាសាថ លទងសបមថងលហើយ នវលពោះធម ដលភកខ ទ. ល ោះ យា ងលនោះ។

២. ទតយវភតថ ៖ - នវ : កសលកា កមយ កលរត ។ (អវតថកមយ) - រកសករ បតងលធឝើ នវការងហរ ។ - កាន : លយ លកាច បរលសា គនម គចឆត។ (សមាបណយកមយ) - របរសមយ កពងលៅ កានលសក ។ - ញង : អាចបោលរ សម ជនយត ។ (ការតកមយ) - រអាចបោរ បតងញងលសចកថសម ឲរលកើត ។ - អស : លថលរ តលយជន គចឆត ។ (អចចនថសលយគ) - រលពោះលថរ: បតងនមនថលៅ អសលយជន៣ ។ - នងឬចលពាោះ : ភគវ ភកខ ឯតទលវច ។ (អកថតកមយ) -រលពោះភគវបានលតាសលហើយ នវពាករល ោះ នងភកខ ទ.។ ៣. តតយវភតថ ៖ - លោយ : ហលតទន កមយ កលរត ។ (ករណ:) - (របរស) បតងលធឝើ នវការងហរ លោយងដ ។ - លោយនវ : ពលទន តបត លតជសា ។ (តតយវលសសនៈ)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

15

- រលពោះពទន បតងរងលរឿង លោយនវលតជ: ។ - តាម : មម វចលនន កលរហ ។ (តតយវលសសនៈ) - (រឯង) ចរលធឝើ តាមពាករ របសអញ ។ - គ : ចលតថន នយត លលលកា ។ (អនភហតកតាថ ) - រសតឝលលក គចតថ ដក លៅ ។ - បដល : អធគលតា លោ មាយ ធលមាយ ។ (អនភហតកតាថ ) - រលពោះធមលនោះ (បដលអញ) លតាសដងលហើយបមនពត ។ - លលពាោះឬលហត : ជ អលនបន វសនថ ។ (លហត) - រជន ទ. របមងលៅ លលពាោះបាយ ។ - មាន : កាល ភលនបន សលសន... ឧជាលបស ។ (ឥតទមមត:) -រ ងកាលមានកាលបបកលហើយ...លលើកលទសលហើយ។ - លោយ : កមារ ភកខហ សទន អាចបវស គចឆនថ។(សហតទតតយ) - រកមារ ទ. បតងលៅ កានវតថ មយអលនវើ លោយភកខ ទ.។ ៤. ចតតទវភតថ ៖ - ដល : ទន សងឃសស លទត ។ (សមផទន) - (រជន) បតងថនឝ យ នវទន ដលលពោះសងឃ ។ - លដើមផ : លទលសត ធមយ សតាថ ន អនកមាយ ។ (សមផទន) -(រលពោះសគត) សមលទងសបមថង នវលពោះធម លដើមផអនលលគនោះដលសតឝ ទ.។ - បលមង : ភកខសងឃសស អាចបស ន បញដ លបត ។ (សមផទន) - (របរស) ញងលគ ឲរលកាល នវអាចបសនៈទ. បលមងភកខសងឃ ។ - នងឬចលពាោះ : លយ អបទដឌសស នរសស ទសសត។ (សមផទន)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

16

- របគគល បតងលបទសថចលពាោះឬនងមនសសបដលមនលបទសថ។

៥. បញចមវភតថ ៖ - អព : មរណសាយ ភយ ។ (អបាទន) - រភយ អពលសចកថសាវ ប ។ - ចាក : បាបា ចតថ នវរលយ ។ (អបាទន) - (របគគល) គបផោម នវចតថ ចាកបាប ។ - ជាង : ទនលតា សល មហបពលតរ លោត ។ (អបាទន) រសល ជាគណជាតមានផលលលចើន ជាងទន ។ - លលពាោះ : អវជាជ បចចយ សងហខ រ សមមវនថ ។ (លហត) រសងហខ រ ទ. លកើតលពម លលពាោះអវជាជ ជាបចចយ ។ ៦. ឆដឌវភតថ ៖ - ងន : ជ ន សមលោ។ រលបជ ងនជន ទ. ។ (សមហសមភនន:) - របស : លថរសស បតថចវរ ។ របាលតនងចវរ របសលពោះលថរ: ។ (សាមសមភនន:) - កាល, កាលលបើ, កាលបដល :

ទនន ហ ករលតា បញដ បាបសយ រមត មល ។ (អ ទរ:) - លលពាោះថន (កាលលបើបគគល) លធឝើ នវបណរយតយរ រចតថ បតង រករយ កបងអលពើបាប ។ - ជន ឬ ប ថ : មនសាន មតថលយ សរតលមា ។ (នទន រណ:) - ប ថ មនសស ទ. រកសលត ជាមនសសលកវៀវកាវ បផត ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

17

៧. សតថមវភតថ ៖ - កបង : សតថ មនសសលកាដលយ សាវតទយ វសនថ ។ - រលកាដងនមនសស ទ. ៧បតងលៅ កបងលកងសាវតទ ។ (លវសយកាធារ) - ពនដ ឬ លតង : ឧរស លលមា ។ (ឧបសលលសការធារ:) - រលរម ទ. លតង ឬ ពនដ លទទង ។ - កាល , កាលលបើ , កាលបដល (លកខណ:) - សរលយ អដឌងគលត ចល ធ ឧគគចឆត ។ - កាលលពោះអាចបទតរ អសថងគតលៅលហើយ រលពោះចនធបតងរោះលឡើង ។ - នមតថ : កញជ លរ ទលនថស ហញដ លត ។ (នមតថសតថម) - រដរ (គលគ) សមាវ ប នមតថភវក ទ. ។ - ជនឬប ថ : លតស ទឝលសឝលកា លសាតាបតថផល បាបណ ។ - ប ថ (ភកខ ទ.) ពររបល ោះ (ភកខ) មយរប សលលមចលហើយ នវ លសាតាបតថផល ។ (នទន រណៈ) - លលើ : ភគវ បញដ លតថ អាចបសលន នសទ។ (ឧបសលលសកាធារៈ) - រលពោះមានលពោះភាគ លទងគងលហើយ លលើអាចបសន: បដលលគលកាលលហើយ ។ - លទៀបឬជត : សាវតទយ វហរត លជតវលន ។ (សមបាធារៈ) - (រលពោះភគវ) បតងគងលៅ កបងវតថលជតពន ជតលកងសាវតទ ។ ៨. អាចបលបនៈ ៖ - បពលត : មយ ភលនថ តសរណសល យចាម ។ - បពលតលលកដចលលមើន រលយើង ទ. សមនវងលតសរណគម នង

សល ។ (សគនរវលបនៈ)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

18

- មាប ល : អាចបវលសា វយលមយាថ ។ (អគនរវលបនៈ) - មាប លលលកមានអាចបយ ទ. រលលក ទ. គបផពាយម ។ - បន : មា គចឆ បតថ ត គនម ។ (អគនរវលបនៈ) - បនកន (រឯង) ចរកលៅ កានលសកល ោះលឡើយ ។

6

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

19

មមមរៀនទ ៣ ការបលបបទគណ

គណ ម ឬ ម ម ជាវលសសន:របសបទ ម មលតទវមាន លងគ វចន: វភតថ ដចបទ ម មល ោះលរៀងទកោងមម ម មល ោះ (លរៀងទកោងលលកាយកមានកបងករណបដលលតទវសបមថងយស នង តបណង) លលពាោះលហតដលចាប ោះ កាលបលបបទ ម មបដលជាលបធាន។ រចលហើយ លបើបទបដលលៅោងមម ឬ ោងលលកាយមាន លងគ វចន: វភតថដចបទ ម មលតទវបលបបទោងមម ឬ ោងលលកាយល ោះជាប ធ ប ។ បទគណ ម បលបមនលចញសលឡងអាចបយតនបាត នង វចន: បតលចញសលឡងថនៈជា, អបក, មាន, បដល... ជាលដើមជនស ឬបលបបតសពធ តាមសមគរដលលសចកថកបងលបលយគ ។ ឧ. តបា អាចបទចចសស អាចបភា ។ រពនវ របសលពោះអាចបទតរ លដឋ ។ ឧ. តលម នលភ តារលយ ។ រតារ ទ. កបងលមឃ ងងត ។ ឧ. លតស ភកខន អដឌ បរកាខ រ ។ របរកាខ រ ទ. លបាប របសភកខទ. ល ោះ ។ -ឧបជាយសស ឥមាន ចវរន ។ រចវរ ទ. លនោះ របសលពោះឧបជាយ ។ -រជា បលសនទលកាសលល ធមយ សណល ថ ត សទធ សតាឝ ... ។ រលពោះរជា លពោះ មបលសនទលកាសល លទងកពងសាឋ ប នវលពោះធម ឮលហើយនវសលឡងល ោះ... ។ ពាករថន តបាកឋ តលមកឋ លតសកឋ ឥមានកឋ បលសន- ទលកាសលលកឋ ជាបទវលសសនៈបដល មានលងគ វចនៈ នង វភតថដចបទ ម មបដលតាងលៅោងលលកាយវ ចបណកបលសនទលកាសលលដចបទ ម មបដលតាងលៅោងមមវ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

20

ោតបលប គណ + បទ ម

ចរបលបលបលយគទងលនោះជាភាសាបមយរ ១. សតាថ ន អលគនគ ពលទន ។ (សតឝ, លបលសើរ, លពោះពទន)

........................................................................................... ២. ពទនសស សនធលរ ធលមាយ ។ (លពោះពទន, លអ, លពោះធម)

........................................................................................... ៣. មហល ថ សាវកាន សលងោ ។ (ធ, សាវក, លកម)

........................................................................................... ៤. អគគសស ពទនសស សាសន ។ (លបលសើរ, លពោះពទន, សាស )

........................................................................................... ៥. សនធរសស ធមយសស វបាលកា ។ (លអ, ធម, ផល)

........................................................................................... ៦. សទន ន សាវកាន សលងោ ។ (បរសទន, សាវក, លកម)

........................................................................................... ៧. ភកខសាមលណរន វរ ថ សល ។ (ភ.សា.,លបលសើរ,ទពង,សល)

........................................................................................... ៨. លលលក សតាថ ន វរធន បញដ ។ (លលក,សតឝ,លទពរលបលសើរ,បញដ )

........................................................................................... ៩. អឌណសស កលសស បលតាថ ។ (សថកសថមម , លតកល, បលត)

...........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

21

១០. សគលនន បលបព ភមរ ។ (កវនលកអប, ផកក , កនវង) ..........................................................................................

១១. វសាលល លមលតថ សសាន ។ (លសទវសាល, បលស ,សនធង) ..........................................................................................

១២. ចលណឍ ហ លចាលរហ ភយ ។ (កាច , លចារ, ភយ) ..........................................................................................

១៣. តលម លមលឃ អលនកា តារលយ ។ (ងងត, លមឃ, អលនក, ផកក យ) ..........................................................................................

១៤. មហតយ សាលយ ជ ។ (ធ, សាល, ជន) .......................................................................................... ១៥. មគធសស រលញដ លជលោឌ បលតាថ ។ (បដនមគធៈ,លពោះរជា,ចផង, បលត) .......................................................................................... ១៦. នលន ឥមាន ឧបផលន ។ (លមៀវ, លនោះ, ផកក ឧបផល) .......................................................................................... ១៧. នលន បបាព ន រស ។ (លមៀវ, ផកក , គនរ) .......................................................................................... ១៨. សលកាក សាលន ឱទល ។ (ស, អងករ, បាយ) .......................................................................................... ១៩.សតាថ ន ថសស ពទនសស អាចបនភាលវ។(សតឝ,ទពង,លពោះពទន,អាចបនភាព) ........................................................................................... ២០. កលាណសស កមយសស វបាលកា ។ (លអ, អលពើ, ផល)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

22

.......................................................................................... ២១. ឯលតស ពទន ន សាសន ។ (ល ោះ, លពោះពទន, ពាករលលបៀនលបលៅ) ........................................................................................... ២២. សតាថ ន អមតសស ទតា ពលទន ។ (សតឝ,លពោះនពាឝ ន,អបកឲរ,លពោះពទន) .......................................................................................... ២៣. វបសស រលម ភកខសាមលណរន សកាខ ។(វតថវបសស ,ភសា,សកា) .......................................................................................... ២៤. អរហ ថ ន បគគលន កតថសទធ ។ (លពោះអរហនថ, បគគល, កតថសពធ) .......................................................................................... ២៥. មាគលធ ដកសស បញច បតាថ ។ (មគធៈ, អបករបា, លបា, បលត) ..........................................................................................

6

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

23

មមមរៀន ទ ៤ ការបលបអាចបលបនៈនងនបាតលផឋើមលសចកថ

ក. អាចបលបន: ពាករសលមាបលៅ តាមសននភាសាបាលនយមលរៀងទកតទ ២ កបងលសចកថល ោះបតលបើមានសពឝ ម ឬ នបាតលៅផងអាចបចលបាកដលៅតទ៣មវោះទ៤មវោះ តាមសមគរ បតតាមសននអដឌកថន មានលៅោងលដើមលបលយគមវោះ ោងចងលបលយគមវោះតាមសមគរ លបើបលបលលតលបលយគនយមបលបមន បលបលោយអតទនយមបលបមនកបាន ឬ បលបលលកាយកបាន ។

ឧ. បសសស អាចបននធ សបផពទន ។ មាប លអាចបននធ រអបកលឃើញ នវសបផពទនឬ ? បសាម ភលនថ ។ បពលតលពោះអងគដចលលមើន រមញលពោះអងគលឃើញ ។ ម. នបាតលផឋើមលសចកថ លលកលរៀងទកតទ ២ កបងលបលយគ ឯការ

បលបវញឲរបលបប ធ បពអាចបលបន: ។ វកសស ច ភរយ បឋមវលយ ឋតា ទសសនយ សលកា

តសា បាបណ ។ ក រភរយ របស យ វក សទតលៅ កបងបឋមវយ ជាសដសឋគរដលការទសស រសាវ ក ដលលហើយ ចលពាោះភរយល ោះ ។ ឯលកា ករ បណឍ បាតលកា ភកខ សតទ សនឋលក កមយោឌ ន គលហតាឝ ឯក ជណត យាន បវសតាឝ សមណធមយ កលរត ។ បានឮថន រភកខ អបកលបលពតថបណឍ បាត មយអងគ លរៀនយកលហើយ នវកមយោឌ ន កបងសក របសលពោះដមានលពោះភាគ ចលលៅលហើយ កានឧទានចាសមយ លធឝើ នវសមណធម ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

24

ោតបលបលបលយគ អាចបលបនៈ នងនបាតលផឋើមលសចកថ ចរបលបលបលយគោងលលកាមទងលនោះ

១. លទឝលម ភកខលវ អ ថ បពឝជលតន ន លសវតពាឝ ។ (ពរ, លនោះ, ភកខ, អនថធម, បពឝជត, មន, គបផលសពគប) ........................................................................................... ........................................................................................... ២. ឥលម លោ ប សយល ថ លទឝនវត បាចតថយ ធមាយ ឧលទធស អាចបគចឆនថ។ (លនោះ,ឯង,លលកមានអាចបយ,លដសបពរ,បាចតថយ,អាចបបតថ,ឧលទធស,បតងមក) ......................................................................................... ... ............................................................................................ ៣. អហ អាចបវលសា សមភហល ទកកោទលយ អាចបបល ប តា បដលទលសម។ (មញ,លលកមានអាចបយ,លលចើន,មានទកកដជាលដើម,លតទវលហើយ,ល ោះ,សបមថងចលពាោះ) ............................................................................................ ............................................................................................ ៤. សលកាក ស បន តឝ គហបត ឯលកន បលសសន សតថ មាលស នបជជត? សលកាក ម អហ អាចបចរយ ។ (អាចបច,ក,លលក,គហបត,មយ,ោង,លបាពរ,បម,លដើមផលដក,អាចបច,មញ ,អាចបចាររ) ............................................................................................ ............................................................................................ ៥. មយហ លោ លទវ តាទលសា អាចបពាលធា សាធ លទលវ ជវក លវជជ អាចបលបត លសា ម តកចឆសសត ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

25

(មញ,ឯង,សមយតលទព,លបាកដដលចាប ោះ,ជមង,សមឱកាស,សមយតលទព,ជវក,លពទរ, បងហគ ប,ល ោះ,មញ ,នងរកា ) ............................................................................................ ............................................................................................ ៦. ឆនបលតទលរ បន ឱវទ សតាឝ ប បរមនលយលនវ បន ភកខ អលកាក សត បរភាសត ។ (លពោះឆនបលតទរ,ក,ឱវទ, សមផសាឋ បលហើយ, តាមនយមនល ោះ ឯង, មឋងលទៀត , ភកខលជរ , ផកឋ សា) (ធ. ឆនបលតទរវតទ/៤/៣/១១) ............................................................................................ ............................................................................................ ៧. លទវ អញដ កញច នតទ សមាយ សមភលទន បន ឧបផល ប ត ។ (លពោះសមយតលទព, ដងទ, មយ, មនមាន, លពោះសមាយ សមភទន, បតថន, លកើត លឡើងលហើយ) / (ធ. មោកបផន / ៤ / ៤ / ២០) ............................................................................................ ............................................................................................ ៨. មយប លទវ តលមហហ សទន បពឝជសាម ។ (ធ .៤/៤/២០) (លយើង , លពោះសមយតលទព , លពោះអងគ, ជាមយ, នងបស) ............................................................................................ ............................................................................................ ៩. លវលជាជ អលមាម កមារកា ឯស សាលកលបាតលកា គណហ ថ ននថ អាចបហ។ (លពទរ, លវ ើយ, កមារ, ល ោះ, កនសតឝសារកា, ចរចាប, ល ោះ, លពាលលហើយ) ............................................................................................ ............................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

26

១០. លថរ នតទ ឧបាសក នមនថន មនសា លទវសក ឯវរបលមវ អាចបោរ លទនថត អាចបហស ។ (លពោះលថរៈ, មនមាន, ឧបាសក,នមនថ ,មនសស ,ងថង, មានសភាពយា ងលនោះ, អាចបោរ, លបលគន,លពាលលហើយ) .......................................................................................... ........................................................................................... ១១. មាតា បតថ ឱលលលកតាឝ លពាហយណ បតថសស លត លរលគន ឧបផល ប ត កចាឆ លបហ ននថ អាចបហ។ (មាតា,បលត,លកលលកលមើល,លពាហយណ,បលត

អបក, លរគ, លកើតលឡើង, ឲររកា,វ,លពាល) ........................................................................................... ........................................................................................... ...........................................................................................

6

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

27

មមមរៀនទ ៥ ការបរែសងខយា

បចកសងខាជា ៥ លបលភទ

១. ឯកសពធ បដលបលបថន មយ ជាសងខាជាឯកវចន:បតមាាង ២. ទឝ (២) ដល អោឌ រស (១៨) ជាពហវចន: បតមាាង ៣. តាងបត ឯកនវសត (១៩) ដល អដឌនវត (៩៨) ជាឯកវចន: ឥតទលងគ ។ ៤. តាងបត ឯកនសត (៩៩) ដល អសលងខយយរ ជានបសកលងគ ២ វចនៈ ៥. លកាដ, បលកាដ, លកាដបលកាដ, អលកាខ ភណ ជាឥតទលងគ២វចនៈ ១. ឯកវចនៈ មានលកខណៈដចគណ មបដរ គលបាបចននរបស ម មបទលតទវមាន លងគ វចនៈ វភតថ ដច មនមបទល ោះលគបយា ង ។ ឧ. ឯលកា បរលសា : របរសមាប ក, ឯកា កញដ : រកញដ មាប ក, ឯក កល : រលតកលមយ ។

២. ទឝ (២) ដល អោឌ រស (១៨) បចកជាពរយា ង ៖ ក. ចលពាោះ ទឝ មានរបដចគនប ទង៣លងគ លហើយមាន វចនៈនង វភតថដចរបវបដរ ។ ឧ. លទឝ បរសា : របរស ទ. ២ ក, លទឝ ឥតទលយ : រ សដសឋ ទ. ២ ក, លទឝ កលន : រលតកល ទ. ២, លទឝ ចវរន : រចវរ ទ. ២ផកធ ង ។ ម. ត នង ចត ទង២លនោះ លតទវមាន លងគ វចនៈ វភតថ ដចបទ ម មរបសវ ។ ឧ. តលយ បរសា = របរស ទ. ៣ ក, តលសា

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

28

កញដ លយ = រកញដ ទ. ៣ ក, តណ កលន = រលតកល ទ. ៣, ចតាឋ លរ បរសា = របរស ទ. ៤ ក, ចតលសា ឥតទលយ= រសដសថ ទ. ៤ ក, ចតាថ រ បបាព ន = រផកក ទ. ៤ទង ។ តាងបត បញច រហតដល អោឌ រស ជាអលងគ (គមានរបដចគនប ទង៣លងគ) លហើយលតទវមាន វភតថ វចនៈ ដច ម មរបសវ ។ ឧ. បញច បរសា, បញច រ, បញច កលន ជាលដើម ។ ៣. ឯកនវសត (១៩) ដល អដឌនវត (៨៩) ជាឥតទលងគ តាងបត ឯកនវសត ដល អដឌនវត លបើគតតាមភាសាបមយរជាពហ- វចនៈ បតកបងភាសាបាលលលកចាតថនជាឯកវចនៈ លហើយជាឥតទលងគលទៀតផង ។ វជាឯកវចនៈបតសភាពពតរបសវមនបដលលបកបនង ម មសពធបដលជាឯកវចនៈលឡើយ ។ ឧ. ឯកនវសត បរលសា ។ វលលបើបានចលពាោះ ម មបដលជាពហវចនៈបាល ត ោះ លហើយលលបើជាមយបលងគ នង នបសកលងគកបាន សមផចលជាមយសពធបដលជាពហវចន: មានលងគលផសងគនប កគងលៅដចលដើមមនបានផកវ សបថររបលឡើយ ។ ដចជា វសត បរសា = របរស ទ. ២០ ក។ វសត ឥតទលយ = រសដសថ ទ. ២០ ក, វសត កលន = រលតកល ទ. ២០លគសារជាលដើម ។ ៤. ឯកនសត ដល អសលងខយយរ ជានបសកលងគ ២ វចនៈ តាងបត ឯកនសត លឡើងលៅអាចបចលលបើជា ម មបាន លហើយបានទងឯកវចនៈ នង ពហវចនៈ ។ ចននបដលជាឯកវចនៈ ដចជាចនន ១០០,១០០០,១០០០០, ....។ ឧ. ត កលថតាឝ ច បន ន លោ លពាហយណ ឯកសត ន លទឝ សតាន អថ លោ មយ មន បសាលទតាឝ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

29

សលគគ នពឝតាថ ន គណ ម នតទត អាចបហ ។ រលពោះសាសាឋ លោះលទងសបមឋងលហើយនវលរឿងមដឌកណឍ លល ោះ លទងលតាសថនដលចបោះ មាប លលពាហយណ ររយមយមនបមនលសាោះលឡើយ ររយ ទ. ពរមនបមនលឡើយ ល យ ោះថនរករយរបនវសតឝ ទ. អបកបដលញងចតថឲរលជោះថនវ កបងតថនគតលហើយលកើតលហើយកបងឋានសគមនមានលោយពត។ (ធ. ១/១/៤៨) -ចននបដលជាពហវចនៈ ដចជា ២០០, ៣០០, ៤០០, ៥០០, .... ។ ឧ. បញច បលចចកពទនសតាន ឥមសយ ឥសគលសយ បពឝលត ចរវសល អលហស ។ ររយងនលពោះបលចចកពទន ទ. ៥ ជាអបកសាប កលៅយរលហើយ លលើភបល យ ោះឥសគលលនោះ ។ ៥. លកាដ,បលកាដ, លកាដបលកាដ,អលកាខ ភណ ជាឥតទលងគ ២ វចនៈ ឯកវចនៈ ដចជា អលថលកា គនមវស លសដឌ អហ លជដឌលកា ភវសាមត ធាតនធានោឌ លន ឯក ហរញដ លកាដ បកខប ។ លគនល ោះ រ លសដឌ អបកលៅកបងលសកមាប ក លពាលថនដលចបោះ រមញ នងជាអបកចផងលគ ោកលហើយ នវលកាដងនលបាក មយ កបងទជាទបញច ោះនវលពោះធាត ។ (៥/៨/៣៤) ពហវចនៈ ដចជា តទ សាវតទយ សតថ មនសសលកាដលយ វសនថ។ កបងកាលល ោះ រលកាដ ងនមនសស ទ. ៧ បតងរសលៅ កបងលកងសាវតទ ។ (ធមយបទ. ១/១/៦) សងខាសពធទងអសលនោះ ដចគនប ជាមយគណ ម គនយមលរៀងលៅោងមម ម ម លលពាោះលហតដលចាប ោះលវលបលប កាលបលបបទ ម មលហើយ លបើមានបទសងខា កឲរបលបបទសងខាល ោះតពបទ ម ម ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

30

លោតបលប សងខា (គណ ម) + បទ ម + ករយកតក

ចរបលបលបលយគោងលលកាមទងលនោះ ១. អដឌនប ភគវលតា សាវកាន សមលោ ។ (លបាប,លពោះភគវ,សាវក,លកម) ............................................................................................ ............................................................................................ ២. ចតាថ លរ ភកខ គនម ប ឍ យ បវោឌ ។ (បន, ភកខ, លសក, បណឍ បាត, ចលលៅលហើយ) ............................................................................................ ............................................................................................ ៣. ភតថ ទរកសស បតរ ចតចចតាថ ឡសាយ លពាហយន ទនប ។ (អាចបោរ, លកយងលបស, បតា, ៤៤, លពាហយណ, ឲរលហើយ) ................................................................................................. ................................................................................................. ៤. តាន តណ ឧបផលន ឧទលក ជាតាន ។ (ល ោះ, ប, ផកក ឧបផល, ទក, លកើតលហើយ) ........................................................................................... ........................................................................................... ៥. ឯកនវសត រលយ នោ យ នទ គតា ។ (ដបលបាបន , សដសថ, ងតទក, ទលនវ ,លៅលហើយ ) ............................................................................................ ............................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

31

៦. ឯក ពទរផល រកាខ បតត ។ (មយ, បផវពលទ, លដើមលឈើ, ធាវ កលហើយ) ............................................................................................ ............................................................................................ ៧. ចតបញដ សាយ ភកខន ចវរន ទយលកហ ទ ប ន ។ (ោសបបន , ភកខ,ចវរ,ទយក, លបលគនលហើយ) ........................................................................................... ........................................................................................... ៨. សតថ ឥសលយ នគរ នកខ ថ ។ (លបាពរ,ឥស,នគរ,លចញលៅលហើយ) ........................................................................................... ........................................................................................... ៩. អមលចាច ឆហ សោយលកហ ឧយាន គលតា ។ (អាចបមាតរ, ៦ , សមាវ ញ , ឧទាន , លៅលហើយ) ........................................................................................... ........................................................................................... ១០. តស ភកខ សាលកលត ផកសក វសស វហរស ។ (៣០, ភកខ, សាលកត, សបាយ, ចាវសា, លៅ) ........................................................................................... ........................................................................................... ១១. លតវសតយ កមារន អាចបចរលយ គនម បវលោឌ ។ (ងមមប , កមារ , អាចបចាររ , លសក , ចលលៅលហើយ ) .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

32

១២. ភគវ ចតសសនប បរសាន មលជឈ នសល ប ។ (លពោះភគវ, បន, បរសទ, ក ថ ល, លទងគងលហើយ) .......................................................................................... .......................................................................................... ១៣. ឥត លត លសាឡសប ជ លចតយសស ទសា អលហស ។ (លោយលបការដលចបោះ, ល ោះ, ១៦, ជន, លចតយ, ទសៈ, បានលហើយ) .......................................................................................... ........................................................................................... ១៤. នវនប បតាថ ន មាតរ ធន ទនប ។ (លបាបន , បលត , មាតា , លទពរ , ឲរលហើយ) ........................................................................................... ........................................................................................... ១៥. ឯកសដឌ អរហល ថ លលលក ឧបផ ប ។ (៦១,លពោះអរហនថ,លលក,លកើតលឡើងលហើយ) .......................................................................................... ........................................................................................... ១៦. លទឝ លសដឌល ធតលរ គលមភ នសល ប ។ (ពរ, លសដឌ, ធតា, បនធប, អងគយលហើយ) ........................................................................................... ...........................................................................................

&0'

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

33

មមមរៀនទ ៦ ការបលបវលសសនៈ នង បរសសពឝ ម

១. សេសសៈចបកជា៥រែេេទ

១. វលសសនសពឝ ម ២. គណ ម ៣. ពហពឝហសមាស ៤. សាមញដ វតថតទនត ៥. បទបដលចោះកតកៈបចចយជាទបផត ១. វលសសនសពឝ ម សពធបដលសបមថងលកខណៈ ឬលលបើជាជនសបទ ម មលៅថន វលសសនៈៗ ល ោះមាន (២៥ត គ កតរ កតម ឧភយ...) ។ លបើជាវលសសនៈរបសបទ ម ម លតទវមាន លងគ វចនៈ វភតថ ដចបទ ម មល ោះ បដលលរៀងទកោងមមវ។ ឧ. អយ លម បតថចវរ : របាលតនងចវរ លនោះ របសមញ ។ ឧ. លត សលពឝប វយបផតាថ លគលហ បតដឌហតាឝ អតថល ធមយតាយ សមបផតាថ អលហស ។ (របលត ទ.) ល ោះ សមផទងអស ជាអបកដលលហើយនវវយ តាងលៅចលពាោះលហើយ កបងផធោះ ទ. ជាអបកដលលហើយនវលសចកថសម តាមធមយតា របសមវន ។ មញលលើកយកឧទហរណមកបតបាលណត ោះលៅសល២៣តលទៀត អបកសកាគបផលសាវលជាវមវនឯងចោះ ។

២. គណ ម សពធបដលសបមឋងលកខណៈរបស ម ម មានពាករថន ស, លមយ , បវង, មវ, ទប, មភសជាលដើម លៅថនគណ ម ។ ឧ. លសលតា រលញដ ហតទ : រដរ របសលពោះរជា ពណស ។ - មហល ថ សងឃសស អាចបវលសា : រអាចបវស របសលពោះសងឃ ធ ។ - រសា តលយ សរ : រលសៈ ទ. ៣តមានសលឡងមវ បាលណត ោះជាលដើម។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

34

៣. ពហពឝហសមាស សមាសបដលមានបទដងទជាលបធាន (អញដបទ) សមាសលនោះរបសលលមចជាគណសពធវអាចបលសយលៅលលើអញដ បទ លបើអញដ បទជាបលងគ ឥតទលងគ នបសកលងគ វកមានរបលៅតាមហបងបដរ ។ ឧ. សតាទ ប កតភតថកលចាច អនលមាទន កតាឝ ឧោឌ យស បកាក ម ។ រលពោះសាសាឋ លទងមានភតថកចចលធឝើលហើយ លធឝើលហើយ នវការអនលមាទ លទងលលកាកចាកអាចបសនៈលសឋចយងលៅលហើយ ។ កចច ជានបសកលងគ បតមានរបជា បលងគលៅតាមអញដបទ គសតាទ ។ វ. កត ភតកចច លយន លសា = កតភតថកលចាច (សតាទ ) (រលពោះសាសាថ ) លទងមានភតថកចចលធឝើលហើយ ។

៤. សាមញដ វតថតទនត (សាមញដទនត) សាមញដ វតថតទនត គតទនតធមយតា ទលៅមាន៥លបលភទគ៖

អបចចតទនត , សសោឌ ទអលនកតទនត , វលសសតទនត អសសតទតទនត , សងខាតទនត

(ក). អបចចតទនត ឧ. សលទន ទនសស អបចច = សលទន ទន (ពលទន ) (រលពោះពទន) ជាបលតរបសលពោះបាទសលទន ទនៈ, ឧទហរណបាលណត ោះជាលដើម។ (ម). សសោឌ ទអលនកតទនត ឧ. វយ តរតត = វលកា (ជល ) (រជន) អបកឆវងលោយ វ , ឧទហរណបាលណត ោះជាលដើម ។ (គ). វលសសតទនត ឧ. សលពឝ ឥលម បសតាទ , អយមលមស វលស- លសន បសលតាទ ត លជលោឌ ។ (រជន) បដលលបលសើរបផត (ចផង , បងលគ) (ឃ). អសសតទតទនត ឧ. សម អសស អតទត = សម (ជល )

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

35

(រជន) អបកមានលសចកឋសម , ឧទហរណបាលណត ោះជាលដើម ។ (ង). សងខាតទនត ឧ. តណត បរល = តតលយ (បរលសា) (របរស) ទ៣ ។ ៥. ចលពាោះបទបដលចោះកតកៈបចចយជាទបផត គសលៅយកបចចយកបងករយកតកៈ នង មកតកៈទងអស បដលលបលពតថកបងលងគទង ៣ តាមសមគរដលវលសសយៈ ។ ឧ. កលតា, កតា, កត = លធឝើលហើយ ។ (លវៀរបចចយបដលសលលមចជា មនងតាឝ ទបចចយជាលដើម)។ មញ លលើកយកមកបាលណត ោះជាលដើម បចចយដងទលទៀតសមលលកលគទអបកបងហហ តជយ លលើកយកមកពនរលដលសសសលោយមវនឯងចោះ ។

២. ែរសសសពវនាម បរសសពឝ ម : គជា មបដលលលបើជនសល យ ោះ មនសស សតឝ

វតទ... កឲរលចញល យ ោះដបដលៗ បដលជាលហតលធឝើឲរមនពលរោះដលការសាឋ ប ។

បរសសពឝ មមាន៣គ: ត ៖ លពោះអងគ , លគ , គនត , វ... តមហ ៖ លពោះអងគ , លលក , អបក , ង...

អមហ ៖ មញ លពោះអងគ , មញលពោះករ, មញ , មញ បាទ , ងមញ ...ជាលបធានរបសករយសពធ លតទវមាន វចនៈ បរស ដចករយល ោះៗ ។ ឧ. លសា លគហ គចឆត ។ រលគ កពងលៅ កានផធោះ ។ លត អាចបរម គចឆនថ ។ រលគ ទ. កពងលៅ កានវតថ ។ (ចលពាោះ តសពធ លលបើបានទងបរសសពឝ ម ទងវលសសនសពឝ ម បត

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

36

លោយលលចើនកបងគមភរធមយបទ លលកមននយមបលបជាលបធានលទ គនយមបលបជាវលសសន:)។ - សា ឥតទ សចច វទត ។ រសដសឋ ល ោះ លពាលពាករពត ។ - តា ឥតទលយ សចច វទនថ ។ រសដសឋ ទ. ល ោះ លពាលពាករពត ។ - តឝ ទន លទហ ។ រលលក ចរឲរ នវទន។ - តមហ ទន លទថ ។ រលលកទងឡាយ ចរឲរ នវទន ។ - អហ បតថ ភវសាម ។ រមញ នងបាន នវបលត។ - មយ បលតថ ភវសាម ។ រលយើងទ. នងបាន នវបលតទ.។

ចលពាោះ លត, លម, លវ, ល បដលជាមជឈមបរស នង ឧតថមបរសល ោះលតទវមានបទដងទ មមលទើបលលបើបាន វលរៀងទកតទ២ងនលបលយគ ។

ឧ. អាចបមនថយម លត មោរជ ។ បពលតមោរជ រមញមាច ស នងលកាបទល ដលលពោះអងគ ។

- អាចបចរលយ លម ភលនថ លោហ ។ បពលតលលកដចលលមើន រលលកសមជាឧបជាយ របសមញ ។ លយ លវ អាចបននធ មយ ធលមាយ ច វនលយ ច លទសលតា បញដ លតាថ លសា លវ មមចចលយន សតាទ ។ (លពោះសាសាឋ លទងលតាសថន) មាប ល អាចបននធ រលពោះធមផង រលពោះវនយផងឯបដលតថនគត សបមថងលហើយ បញដតថលហើយ ដលអបកទងឡាយ រលពោះធមនងលពោះវនយល ោះនងជាសាសាឋរបសអបកទងឡាយ លោយកាលកនវងលៅងនតថនគត ។ - យថន ល ភគវ ពាកលរយរ ។ រលពោះដមានលពោះភាគ គបផពាករណ ដលលយើងទ. យា ង ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

37

ោតបលប

បរសសពឝ ម / វលសសន ម ចរបលបលបលយគោងលលកាមទងលនោះ

១. ឯលកា ឧយាលន រលកាខ លសា វលតន បហលតា តសស ប ត ន បតតាន។ (មយ,ឧទាន,លដើមលឈើ,ល ោះ,មរល,លបោរលហើយ,ល ោះ,សវកលឈើ,ធាវ កចោះលហើយ) ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................ ២. ភគវ អនតថរ សមាយ សលមាភ ធ បលតាថ តសស សាសន លលលក បតទត។ (លពោះភគវ,លបលសើរ,លពោះសមាយ .,ដលលហើយ,ល ោះ,សាស ,លលក,ផាយលៅលហើយ) ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................ ៣. លសដឌល មាតា សាសលន បស ប តាយ សងឃសស ទន ទនប ។ (លសដឌ, មាតា, សាស , លជោះថនវ , ល ោះ, លពោះសងឃ, ទន, ថនឝ យលហើយ) ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................ ៤. ពហន ចវរន សងឃសស ឧបផ ប ន តាន ភកខន វភតាថ ន ។ (លលចើន, ចវរ, លពោះសងឃ, លកើតលឡើងលហើយ, ល ោះ, ភកខ, បចកលហើយ) ............................................................................................ ............................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

38

............................................................................................ ៥. មហល ថ នលលគនលធា អរលញដ ជាលតា សក តសយ នល ។ (ធ, លដើមងលជ, ងលព, លកើតលហើយ ,សតឝ, ល ោះ,ទលហើយ) ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ៦. ឧទលក បទម បបពត ភមរ ត ឧបគតា ។ (ទក, ផកក ឈក, រកលហើយ, កនវង, ល ោះ, ចលលៅរកលហើយ) ......................................................................................... ... ............................................................................................ ៧. គលល សយលន នបជជត លវលជាជ តសស លភសជជ លទត ។ (អបកជមង, ទលដក, លដក, លពទរ, ល ោះ, ថនប , ឲរ) ............................................................................................ ............................................................................................ ៨. សា ឥតទ សចច វទត តសា វចន មយ កតថពឝ ។ (ល ោះ, សដសឋ, ពាករពត, លពាល, ល ោះ, ពាករ, មញ , គបផលធឝើ) ........................................................................................... ............................................................................................ ៩. យសស សម ឧបផនប តសស ទកខ ឧបផនប ។ (ឯ, លសចកថសម, លកើតលឡើង, ល ោះ, លសចកថទកខ, លកើតលឡើង) ........................................................................................... ............................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

39

១០. មម អាចបចរលយ អមកសយ អាចបវលស វសស វលតាទ ។ (មញ ករ, អាចបចាររ, ឯលោះ, វតថ, វសា, លៅលហើយ) .......................................................................................... ........................................................................................... ១១. ឯសា ឥតទ នោ យ នទ គតា ។ (ល ោះ, សដសថ, ងតទក, សធង, លៅលហើយ) .......................................................................................... ........................................................................................... ១២. លកន ឯតាន ចវរន តយហ ទ ប ន ? មយហ ឧបោឌ លកន ។ (នរ, ល ោះ, ចវរ, លលក, ឲរលហើយ,មញ ករ ,ឧបោឌ ក) ......................................................................................... .......................................................................................... ១៣. អាចបចរលយន ល បលយ សលសា តវ សនថក លបសលតា ។

(អាចបចាររ, មញ ករ,ជាទលសលញ, សសស,លលក,សក,បញជ នលៅ) ......................................................................................... .......................................................................................... ១៤. បលតាថ លត វយ បលតាថ ។ (បលត, លលក, វយ, ដលលហើយ) ......................................................................................... .......................................................................................... ១៥. សតាទ លតស មទចតថ ញតាឝ ធន ឱតាលរត អទស ។ (លពោះសាសាឋ , ល ោះ, ចតថទន, លជាប, ធប, ោក, ឲរលហើយ) .........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

40

.......................................................................................... ១៦. លត (បលតថ) វយបផលតថ ឃរពននលនន ពននស ។ (ល ោះ, បលត, ដលលហើយនវវយ, ចណងគផធោះ, ចងលហើយ) ......................................................................................... .......................................................................................... ១៧. លត បចចយ វភតថសញដ លោនថ ។ (ល ោះ, បចចយ, ល យ ោះវភតថ, ជា) ......................................................................................... .......................................................................................... ១៨. ឈលឥលចចលតស ឥយឧវឥលចចលត អាចបលទសា លោនថ វ ។ (ឈលលនោះ, ឥយឧវលនោះ, ការផកវ ស, មាន, មវោះ) រប. ៣០/១៨ ......................................................................................... .......................................................................................... ១៩. សពឝលតា សពឝ មលតា បរសស នវចនសស សសានឥលចចលត អាចបលទសា លោនថ ។ របសទន. ២០៣/១០៤ ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... (ទងពង, សពឝ ម, ោងចង, នវភតថ, សសានលនោះ, ការផកវ ស, មាន)

rrr0sss

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

41

មមមរៀន ទ ៧

ការររែើ នង ការបរែករយាអាខយាត ១. ការលលបើករយអាចបមាត ក. ករយអាចបមាតរបស ម មកថ របសសពឝ មកថ លតទវមានវចន: បរសដចបទ ម មនងបរសសពឝ មល ោះៗ ។ ម.ករយអាចបមាតលនោះលរៀងទកោងចងលបលយគមវោះោងលដើមមវោះ។ គ. វធលលបើមជឈមបរស នង ឧតថមបរស មនសរលសរតលបធានចលមកកបាន បតលបធានលតទវលលបើឲរបានលតមលតទវតាមករយគតាមវចន: នងបរសល ោះ លលពាោះលហតដលចាប ោះលវលបលបលតទវលឡើងលបធានមកមវនឯង។ ឧ. កតរសយ អាចបវលស វសស វសស ? បលបថន (តឝ) រលលកមាច ស លៅចាវសាកបងវតថ ? វបសស រលម វសស វសាម (អហ) = រមញ លពោះករ លៅចាវសា កបងវតថវបសស រមដលចបោះជាលដើម ។

២. ការបលបករយអាចបមាត (វចក: ទង ៥) ធាតបដលលបកបលោយបចចយ នង វភតថ (កាល/បទ/វចន:/បរស) សលលមចលហើយលៅថន វចក: បលបថន ករយសពធបដលលបាបលបធាន (អបកលពាលលបធាន) ចាតជា៥ វចកៈ គ ៖ ១. កតថវចកៈ ២. កមយវចកៈ ៣. លហតកតថវចកៈ ៤. លហតកមយវចកៈ ៥. ភាវវចកៈ វចកៈទង៥លនោះ អបកសកាអាចបចដងបានថន វជាវចកៈមយកលោយសារបចចយ លលពាោះលហតដលចបោះ មននងបលបលតទវពនតរលមើលករយ លគបលគងលបលយគជាមនសនថន ករយលនោះលបកបលោយបចចយលបចាវចក

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

42

លោះដងលហើយលទើបបលបមនមស ។ ១. លបលយគកតថវចកៈ

ករយសពធលបាបកតាថ (អបកលធឝើ) ជាលបធានកបងលបលយគលៅថន កតថវចកៈ។ កតថវចកៈលនោះលបកបលោយបចចយទងអស ១៧(១) តគ អ,អ, ឥ, ឦ, ឯ, ឱ, យ, ណ,,ឧ, , បផ, ហ , ឱ, យរ, លណ, ណយ ។ ការបលបលបលយគកតថវចកៈ បលបបទលបធាន រចបលបវលសសនៈ (លបើមាន) លហើយចលលៅរកករយ នង បទបដលជាបលោយករយ ។

លបលយគឧទហរណរបសបចចយមយៗ៖ អ. បចចយ ឧ. បរលសា សងឃសស ទន លទត ។ (ទ+អ+ត) . ភធាត របរស កពងថនឝ យ នវទន ដលលពោះសងឃ ។ អ. បចចយ ឧ. បរលសា ទឝ រ រននត ។ (រធ+អ+ត) . រធធាត ឥ. បចចយ ឧ. បរលសា ទឝ រ រននត ។ (រធ+ឥ+ត) ឦ. បចចយ ឧ. បរលសា ទឝ រ រននត ។ (រធ+ឦ+ត) ឯ. បចចយ ឧ. បរលសា ទឝ រ រលននត ។ (រធ+ឯ+ត) ឱ. បចចយ ឧ. បរលសា ទឝ រ រល ន ត ។ (រធ+ឱ+ត) - របរស កពងបទ នវទឝ រ ។ យ. បចចយ ឧ. អកខលរលគន លថរសស ឧបផជជ ។ (ឧ+បទ+យ+ឦ) រលរគកបងបភបក លកើតលឡើងលហើយ ដលលពោះលថរ: ។ ---------------------------------------------------------------------------------(១) តាមគមភរបទរបសទនបាល

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

43

ណ. បចចយ ឧ. តលមហ ភគវលតា ធមយ សលថ ។ (ស+ណ+ថ) រអបកទងឡាយ ចរសាឋ ប នវលពោះធម របសលពោះដមានលពោះភាគ ។ . បចចយ ឧ. សលសា អាចបចរយសស ឱវទ សត។ (ស++ត) រសសស កពងសាឋ ប នវឱវទ របសអាចបចាររ ។ ឧ. បចចយឧ.លទស វសាលន ពហ លសាតាបតថផលទន បាបណស។ កបងកាលជាទបញចបងនលពោះធមលទស រជន ទ. ជាលលចើន សលលមចលហើយ នវអរយផលទ. មានលសាតាបតថផលជាលដើម ។ (=ប+អប+ឧ+ឧ) . បចចយ ឧ. មយ ឯលតស បរសាន មលន ន ជា ម ។ (ញ+ +ម) រលយើង ទ.បតងមនដង នវចតថ ទ. របសបរស ទ. ល ោះ ។ បផ. បចចយ ឧ. អយ បរលសា ឯតាន វតទន លឃបផត ។ របរស លនោះ បតងកានយក នវវតទ ទ. ល ោះ ។ (គហ>លឃ+បផ+ត) ហ . បចចយ ឧ. ភកខប ន សងគណហ ស បពាឝ លជត បន ន ឥចឆស ។

សមផរភកខ ទ.សលសដងហគ ោះលហើយ នវលពាហយណល ោះបតថន រភកខ ទ. ល ោះមនលបាថនប លដើមផញងលពាហយណល ោះ ឲរបស។ (ស+គហ+ ហ +ឧ>ឥស) ឱ. បចចយ ឧ. អថ ន លថលរ អាចបហ សាមលណរ ភតថកចច កលរហត ។ លគនល ោះ រលពោះលថរ: បានលពាលលហើយ នងសាមលណរល ោះថន មាប លសាមលណរ រអបក ចរលធឝើ នវភតថកចចចោះ ដលចបោះ។ (ករ+ឱ+ហ) យរ. បចចយ ឧ. បរលសា កយរលថន បនបផន ។ (ករ+យរ+ឯថ>អាចបថ) របរស គបផលធឝើ នវបណរល ោះ ឲរលរឿយៗ ។ លណ. បចចយ ឧ. ភគវ ឯលតស ភកខន ធមយ លទលសត។ (ទស+លណ+ត) រលពោះដមានលពោះភាគ លទងកពងសបមឋង នវលពោះធម ដលភកខ ទ. ល ោះ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

44

ណយ. បចចយ ឧ. អថ ន សតាទ គហបត លម ទន លទមត មា ចនថយ.... អាចបហ ។ លគនល ោះ រលពោះសាសាឋ លទងលតាសលហើយនងលសដឌល ោះថនដលចបោះ មាប លគហបត រលលកកគតលឡើយថន រអញបតងឲរ នវទន លៅហយងដលចបោះ។ (ចនថយ= ចនថ+ណយ+ឱ>ឥ) បចចយទង ១៧តលនោះ ចោះលបចាពកធាតទង៧(២)ជាលលគឿងសគនល លបលយគកតថវចកៈ ។ ោងលលើលនោះលគននបតមញលលើកយកមកជាឧទហរណ លោយសលងខប លសចកថពសាឋ រសមអបកសកាទងឡាយ សកាលសាវលជាវ លោយមវនឯងចោះ ។ ចណចគរចា ២ យា ងគ៖ ក.លតទវចាល យ ោះពកធាតទង៧លហើយបចចយចោះលបចាពកធាត ។ ម. វភតថអាចបមាតទង ៨ពក នង បរសទង ៣ ។

២. លបលយគកមយវចកៈ ការលពាលដលវតទបដលលគលតទវលធឝើ លលើកយកមកជាលបធានលៅថន លបលយគកមយវចក។ កបងកមយវចកលនោះ ចោះបចចយបានបតមយត គយបចចយ នង ចោះ ឦឬឥអាចបគម ោងមម យបចចយធាវ បជបមកកបងគមភរបទរបសទនលោយលលចើនៗ លលបើឦ ជាង ឥ លហើយវភតថទង ៨ពក លលបើវភតថោងអតថ-ល បទ, ធាវ បបានសកាកនវងមក លឃើញមានការផកវ សវភតថ បផបកោងអតថល បទជាបរសសបទ ។ លពលបដលបវកបញកធាតបចចយលតទវសរលសរជាអតថល បទបតមាាង។ --------------------------------------------------------------------------------- (២)តាមគមភរបទរបសទនបាលលោយរមពកកធាតនងពកតនធាត(បាលធ)បញចលគនប

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

45

ចលពាោះធាតបតមយត មនចាបាចចោះអាចបគមមកលទ, កបងលបលយគកមយលនោះធាតមវោះចោះបចចយលបចាពកធាត, ធាតមវោះមនចាបាចចោះ (បតចលពាោះពកចរទគណៈលតទវបតចោះ)។ លបើលលបើលៅកបងលបលយគលតទវមាន បទ ម មបដលលបកបលោយតតយវភតថ លបើមនមានបទតតយវភតថលទ លតទវរកបទបដលលបកបលោយឆដឌវភតថ លបើមនមានទងពរលទលតទវបញច លមកលោយមវនឯងកបងលវលបលប ។ (ចលពាោះឆដឌមានលលបើតចតច) ។ ចលពាោះករយកតកៈ កបងលបលយគកមយកមានលសចកថដចគនប ។ សមលលើកយកឧទហរណមវោះៗ មកសបមឋងលោយសលងខប៖

ឧ. សលទន ឱទល បចយលត ។ (បច+យ+(ឦ)+លត) របាយ បដលចងលៅ កពងចអន ។ ទរលកន ធលមាយ សយលត ។ (ស+យ+លត) រលពោះធម បដលលកយងលបស កពងសាឋ ប

- លគនបាលលន គនលវ លគនចរ នយនថ ។ (នយនថ = ន+យ+អលនឋ>អនថ) រលគន ទ. បដល យលគនបាល កពង លៅ កានទលគនចរ (ទោឝ ល) ។ - ភកខហ សតាទ បញហ បចឆយត ។ (បចឆយត = បចឆ+ឥ+យ+លត>ត) រលពោះសាសាឋ គភកខ ទ. កពងទលសរ នវបញហ ។ - រជបរលសហ ភកខន ចវរន ទយស ។ (ទយស = ទ+យ+ ឧ) រចវរ ទ. គរជបរស ទ. លបលគនលហើយ ដលភកខ ទ.។ - សតាទ រ យវ អរហតាថ ភកខន កមយោឌ ន កថយតទ ។ រកមយោឌ ន គលពោះសាសាឋ លទងលតាសសបមឋងលហើយ ដលភកខ ទ. រហតដលលពោះអរហតថ ។ (កថយតទ = កថ+លណ+យ+អាចប>តទ)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

46

- លយស (បពឝជតាន) បយ (អាចបរមយណ) នតទ លតស (បពឝជតាន) អភជា កាយគល ទ បហយត ។ រអាចបរមយណ បដលជាទលសលញ មនមានដលបពឝជត ទ. ឯ រអភជាកាយគនទៈ គបពឝជត ទ.ល ោះបតងលោះបង។ (បហយត = ប+ោ+យ+លត>ត) - (ឧបនល ធ ) ឥធ កតថក វសាវសក លពមតត បចឆ ។ (រលពោះឧបននធ) សរលហើយថន រសពតសលមាបងតទកលភវៀង បា យ ន គភកខ បតងបានកបង វតថលនោះ ដលចបោះ។ លពមត = លភ+យ+លត) លលគឿងលបកបរបសលបលយគកមយ មានយបចចយ អាចបគម ឥ, ឦ វភតថោងអតថល បទ នងតតយ ឬ ឆដឌវភតថ ។ ការបលបលបលយគកមយ បលបបទលបធាន វលសសន: (លបើមាន) អនភហតកតាថ / ឆដឌវភតថ ករយ នង បទជាបលោយករយ ។

៣. លបលយគលហតកតថវចកៈ ការលលើកយកអបកបដលជាលហតលលបើឲរបគគលដងទលធឝើនវករយល ោះៗ

មកជាលបធានលៅថន លហតកតថវចកៈ ។ លបលយគលនោះចោះការតបចចយ ៤ ត លណ, ណយ, លប,បយ បចចយមយ ចលពាោះធាតបតមយតបដលជាឧវណត ៈ ឲរចោះបចចយ២តគ លណ, ណយ ។ ចបណកពកធាតបដលមានលស:អាចប, ឦជាទបផត នង ពកចរទគណៈឲរចោះលប, បយ។ លលដពលនោះចោះបានទង៤តវភតថទង៨ពកបផបោងបរសសបទ។ លបលយគលនោះលោយលលចើនលលកមនចោះបចចយលបចាពកធាតមកលទមានមវោះបដរបតតចតចបផត ដចជា ឧគគ ហ លបត លបើមនចោះ ហ បចចយមកលទមនអាចបចសលលមចរបបាន លបសនលបើមនលបទបផតធាតលទមនបាចចោះកបាន

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

47

ដចជា គនោលបតាឝ ។ លបលយគលនោះលបើជាអកមយធាត ចោះការតបចចយកាវ យជាធាតបដលមានបទកមយមយ ។ ឧ. ភកខ សមាធ ភាលវត : រភកខ ញងសមាធឲរលកើត ។ ចលពាោះសកមយធាតវញ ធាតបដលមានបទកមយមយ កាលលបើចោះការតបចចយមកលហើយ កាវ យជាធាតបដលមានបទកមយពរ ។ ឧ. សាមលកា ទស កមយ កាលរត : រលៅោឝ យ ញងទសៈ ឲរលធឝើនវការងហរ។ ធាតបដលមានបទកមយពរ ចោះការតបចចយមកកាវ យជាធាតបដលមានបទកមយប ។ ឧ. លសដឌ លគនបាល គនលវ លគនចរ នយលបត ។ (ន+លប+ត) រលៅោឝ យ ញង យលគនបាល ឲរ លៅ នវលគន ទ. កានទលគនចរ ។ ឧទហរណមវោះៗកបងលបលយគលហតកតថវចកៈ ឧ. រជា រជបរលស ភកខន ចវរន ទលបស ។ (ទ+លប+ឦ) - រលពោះរជាលទងញងរជបរស ទ.ឲរថនឝ យលហើយនវចវរ ទ. ដលភកខ ទ.។ ឧ.ឥម ភកខ វនយ អជាលបហ អលថន ឯន ភកខ ធមយ អជាលបហ ។ - រលលកចរញងភកខអងគលនោះ ឲរសលត នវលពោះវនយ ប ធ បមក រលលក ចរញងភកខអងគលនោះឲរសលតនវលពោះធម ។ (អធ+ឥ+លប+ហ) ពាករថន «ញង» បលបតាមបាល លបើពាករបមយរលយើង បលបថន លលបើ,បងហគ ប,អងឝរ,នមនថ...។ ពាករញងលនោះជាទតយវភតថ បដលលៅថន ការតកមយ ជាកមយរបសលបបចចយ ។ ការតកមយលនោះលោយលលចើនលលកមនបានោកមកកបងលបលយគលទបតលពលបលបអបកសកាលតទវបញច លមកឯង បដលអាចបចដងបានលោយអាចបលសយករយជាអបកបងហគ ប។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

48

ឧ. ត សតាឝ រជា ទកករ កត លពាហយលណន សងគហមសស ករសាមត ឯក សាដកយគ ទលបស ។ រលពោះរជា លទងសាឋ បលហើយ នវពាករល ោះ គតលហើយថនដលចបោះ រអលពើ បដលលគលធឝើបានលោយកលម គលពាហយណលធឝើលហើយ រអញ នងលធឝើ នវការសលសដងហគ ោះ ដលលពាហយណល ោះ ញងរជបរស ទ. ឲរឲរលហើយ នវគងនសាដក មយគ ។ ឧ. សា ឯហ ម លសដឌសស សនថក លនតាឝ មមាលបតាឝ វសនោឌ ន ទលបហត អាចបហ ។ រ ងលទពធតាល ោះ លពាលលហើយថន រលលក ចរមក រ លលក លៅលហើយនវមញ កានសក របសលលកលសដឌលហើយ ញងលលកលសដឌ ឲរអតលទស រចលហើយញងលលកលសដឌ ឲរឲរនវទជាទលៅ ដលចបោះ។ ពាករថន ញងរជបរស ទ.កថ , ញងលលកលសដឌទង ២ បទកថ មនមានពាករបាលលៅកបងលបលយគលទបតអបកសកាលតទវបញច លមកមវនឯង លោយមានករយថន ទលបស, មមាលបតាឝ , ទលបហ ជាអបកបងហគ ប ។ លបលយគមវោះលលកមនលលបើទតយវភតថលទ បបជាលលបើតតយវភតថ ចោះកបងអតទទតយលៅវញលៅថន តតយការតកមយ ។ ឧ. លសា សាយណហ សមលយ វោរ គ ថឝ ត លស សន បរលសហ បរកខបាលបតាឝ លថរសស វសនោឌ ភមលោ អគមាស។ រលពោះបាទបលសន-ទលកាសលល ោះ លទងយងលៅលហើយកានលពោះវោរ កបងលវលលង ច លទងញងរជបរស ទ. ឲរហ មពទនលហើយ នវលស សនៈល ោះលទងមានមមតលមងលៅកានទជាទលៅ របសលពោះលថរៈបានយងលៅលហើយ។ ៥/៤/៧៨

(បលបៈ បទលបធាន វលសសនៈ (លបើមាន) ការតកមយ ករយ នង បទបដលជាបលោយករយ) ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

49

៤. លបលយគលហតកមយវចក ការលលើកយកវតទ ឬ បគគល បដលលតទវអបកដងទលលបើឲរលធឝើករយមក ជាលបធានលៅថន លបលយគលហតកមយវចក ។ លបលយគលនោះចោះការតបចចយ ៤តមយ យ-បចចយនងឥ, ឦអាចបគមោងមម យ-បចចយ វភតថទង៨ពកោងអតថល បទ ។ (បលបបទលបធាន វលសសន: (លបើមាន) អនភ-ហតកតាថ ករយនង បទបដលជាបលោយករយ )។ ឧទហរណមវោះៗកបងលបលយគលហតកមយវចក ឧ. សាមលកន សលទ ឱទន បាចាបយលត ។ (បច+លប+យ+លត) - រចងលៅ គលៅោឝ យ ឲរចអន នវបាយ ។ ឧ. សាមលកន លគនបាលល គនលវ លគនចរ នយបយត។ (ន+លប+យ+លត) - រ យលគនបាល បដលលៅោឝ យ ឲរ លៅ នវលគន ទ. កានទលគនចរ ។

៥. លបលយគភាវវចកៈ ការលពាលដលករយរបសអបកលធឝើលៅថន លបលយគភាវវចកៈ ។ កបងលបលយគលនោះចោះបចចយមយតគ យ-បចចយឥ, ឦអាចបគមដចកមយវចកៈបដរលហើយលបធានរបសវលតទវលបកបលោយតតយវភតថ បានទងវចនៈនងពហវចនៈ ជាសកមយធាតកបាន អកមយធាតកបាន វភតថបផបកោងអតថល បទ បឋមបរស ឯកវចនៈ ។ (បលប ៖ បទលបធានបដលលបកបលោយតតយវភតថ រចបលបករយ) ឧ. ភកខហ ឋយលត ។ គភកខ ទ. ឈរ ។ (ឋយលត = ឋា+យ+លត) - លតន ភយលត ។ គលគ លកើត ។ (ភយលត = ភ+យ+លត) - លគលហ លទវទលតថន បចចលត ។ (បចចលត= បច+យ+លត)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

50

គ យលទវទតថ កពងចអន កបងផធោះ។ -ឋយលត កឋ ភយលត កឋ ជាអកមយធាត ចបណកបចចលត ជាសកមយធាត ។

***************

ោតបលប

បទករយអាចបមាត ចរបលបលបលយគទងលនោះជាភាសាបមយរ

១. អាចបចរលយ អតថល សសាន ឱវទ លទត សសា លត ឱវទ សណនថ។ ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................ ២. ទរកា ទវលស ទវលស សបផ សកខនថ លត អនកកលមន វឌណ បាបណនថ។ ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................ ៣. អថ ន តរណវចាឆ គនវ លវលគន អភធាវនថ សលងគន បហរតាឝ ជវតកខយ បាលបស ។ (មងគល.១/៨២) ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

51

៤. តតទ បឋមគនថនយ ថ វលតាទ វចចលត ។ (មងគលសលត /១/១៨) ............................................................................................ ............................................................................................ ៥. ធមយចារល សបផរសា សលពឝស សលតថស លមតថ កលរនថ ។ ............................................................................................ ............................................................................................ ៦. លយ ធមយ ចរត លសា តសស វបាក អនលភាត ។ ............................................................................................ ............................................................................................ ៧. សពឝវច នមលតាទ អកខលរលហវ សញដ យលត ។ (កចាច យនសលត) ............................................................................................ ............................................................................................ ៨. បនទវលស លពហយល លពហយន បាយស បដយទលបតាឝ កាល អាចបលរចាលបស ។ (មងគល.១/១៦៨) ............................................................................................ ............................................................................................ ៩. កតលរន មលគគន រលញដ នលវសន គចឆស។ អសលកន មលគគន គចាឆ ម។ ............................................................................................ ............................................................................................ ១០. លយ ច បលពឝ មចាឆ បដបនប ចតថ បចាឆ សមាយ ឋលបត លសា អតថទល ថ ត វចចត ។ (មងគល.១/១៨៥)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

52

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១១. អតមធរន អមភសស ផលន សាោយ បតនថ ទរកា តាន វលមផនថ ។ ........................................................................ ......................................................................................... ១២. រជា អាចបោរវតាទ លងហក កាលរហ សទន រតថយ ត វយ ឋលបតាឝ វសសជាជ លបស ។ (មងគល. ១/៩២) .......................................................................................... .......................................................................................... ១៣. លពាហយ ភកាខ យ នគរ បវស ថ អនថរមលគគ គងហគ យ ឧទក ហ យតាឝ អតថល ទឝហ ហលតទហ បណឍ គណហ នថ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៤. សតថតទ សវណត យលនថន ហ បឋម សតថបផតថ វវតាទ នញច វតាឝ បចាឆ អលតាទ សវណត យលត តសាយ សតថបផតាទ វចចលត ។ (មងគល/១/៤) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

53

១៥. សតាទ រ យវ អរហតាថ ភកខន កមយោឌ ន កថយតទ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៦. មណកាលរ លថរ បចឆ ភលនថ ឥមសយ ឋាលន មណរតន តលមហហ គហតនថ។ (៥/១០/៥១ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៧. អនបបានលភសលជជស លយ យ ឥចឆត តសស ត យថចឆតលមវ សមផជជត ។ (ធមយបទ១/១/៥) .......................................................................................... .......................................................................................... ១៨. លទវលលលក មលហសលកាខ លទវរជា ហតាឝ នពឝលតាថ សយ ភលនថ អយរ បសសសាមត បន អាចបគលតាមហ អប ន លោ អយាន ឥមសយ ឋាលន វស ថ ន លកាច ឧបទធលវ អតទត ។ (ធ.២/១/១២) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៩. ភគវ ឯតទលវច សមាធ ភកខលវ ភាលវថ សមាហលតា ភកខលវ ភកខ យថនភត បជា តត ។ (ស. មននវគគ/សមាធសលត) ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

54

.......................................................................................... ២០. អថ ន លសា សកល អជឈបផលតាថ នមបញច លរ នសទលបតាឝ អាចបកាស បកខនធ ។ លត ករ សក បញចនប ហតទន ពល ធាលរនថ តសាយ អាចបកាលសន លនតាឝ យថន រចតោឌ លន នសទតាឝ មស ោទនថ ។ (ធមយបទ. ២/១/១៣) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២១. វនយធលរប អតថល នសសតកាន អយ ធមយកថលកា អាចបបតថ អាចបបជជមាល ប ន ជា តត អាចបលរលចស ។ លត តសស នសសតលក ទសាឝ តមាហ ក ឧបជាលយ អាចបបតថ អាចបបជជតាឝ ប អាចបបតថភាវ ន ជា - តត អាចបហស ។ (ធ. ១/១/៧៧) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២២. លត ឯកវរ ពារណសយ អវទលរ ឱតរតាឝ លស សនករណតាទ យ ហតទកមយ យចថនត រលញដ សនថក អដឌ បលចចកពលទន បហណស។ តទ បន រលញដ វបផមងគកាលល លោត ។ (ធ. ៤ /៤ /១២)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

55

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៣. ភលនថ ឥមសយ គនលម សហសសមតាថ វសមាហ ឯលកលកា ឯលកកសស ភកខ ទសសត ភកខ អធវលសថ អហលមវ តមាហ ក វសនោឌ នប ការលប- សាមត អាចបហ ។ (ធមយបទ.៤/៤/១៤) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៤. អលថលកា អជបាលលកា អលនកសតសហសា អជា លគនចរ លនល ថ សសានបលសសន គចឆត។ ឯកា អជា ប ត ទន ោទមា គចឆនថរ បវសតាឝ ទរក ទសាឝ ជណត លកហ ឋតាឝ ទរកសស ថន អទស ។ អជបាលលកន លហលហត សលទធ កលតប ន នកខម ។ (ធ.២/១/៣៣) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

56

.......................................................................................... ២៥. លសដឌ បនទវលស លោសក បលកាក សាលបតាឝ តាត ហលយ មយ កមមកាលរ ឯក កមយ អាចបណលតាថ ឯហ តឝ តសស សនថក គ ថឝ ឯវ វលទហ ហលយ ករ លម បតរ អាចបណលតាថ កមយ នបាព លទហត បហណ។ (ធមយបទ . ២/១/៣៦) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

22222222222 222222222

22222 222

22 2

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

57

មមមរៀន ទ ៨

ការបរែជរសយាជតជ:

ត, តពឝ, អនយ, ណរ, លតយរ, អនថ នង មាន ករយកតក:បដលចោះ ត, តពឝ, អនយ,ណរ, លតយរ, អនថ នងមាន-បចចយ របស ម មបទ លតទវមានលងគ វចន: នង វភតថ ដចបទ ម មល ោះ។ កបងករណលនោះ អនថនងមានបចចយលលបើជាអពមនថរករយ ។ ចបណកឯ តបចចយលលបើជាអពមនថរករយកបាន លលបើជាករយលគបលគងលបលយគ កបានលលសចបតលសចកថកបងលបលយគល ោះៗ បងហគ បដលចាប ោះកាលបលបបទលបធាន នងវលសសន:លបធានលហើយ លតទវបលបអពមនថរករយ បដលលបកបលោយ អនថ, មានបចចយ លពមទងបទពនរលអពមនថរករយ ជាលោប ។

ត បចចយលធឝើ ទបាន ៤ យា ងលទៀតកបងលបលយគ ១. ករយលគបលគងលបលយគ ២. ករយលបលយគលកខណ: ៣. វកតកតាថ ៤. វលសសន: ១. ករយលគបលគងលបលយគ

ករយលគបលគងលបលយគមាន២ គ ១. លបលយគលពញលកខណ: បានទង ៥ វចកៈ ២. លបលយគមនលពញលកខណ: គកមយវចកៈ កបងលបលយគលកខណៈ។ + កតថវចកៈ ឧ. ឯលកា ភកខ គនម ប ឍ យ បវលោឌ ។ (ប+វស+ត)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

58

- រភកខ មយរប ចលលៅលហើយ កានលសក លដើមផបណឍ បាលត ។ + លហតកតថវចកៈ (មនបានជបឧទហរណ) + កមយវចកៈ ឧ. អយ ធមយលទស កតទ ភាសតា ។ (ភាស+(ឥ)+ត) - រលពោះធមលទស លនោះ (គលពោះភគវ) លទងលតាសលហើយ កបងទ ? + លហតកមយវចកៈ ឧ. អ ថបណឍ លកន ការ វោលរ ការលតា ។ រលពោះវោរ បដលអ ថបណឍ កលសដឌ ញងជាងឲរលធឝើលហើយ។ (ករ+លណ+(ឥ)+ត) + ភាវវចកៈ ឧ. លសា លពាហយល ជត លម ជត លមត តកខតថ មោ-សទធមកាស ។ រលពាហយណល ោះ បានលធឝើលហើយ នវសលឡងដោវ ងអសវរ:បដងថន គអញ ឈបោះលហើយ គអញ ឈបោះលហើយ ដលចបោះ។ (ជត = ជ+ត)

២. លបលយគលកខណ: លត ឯក ពទននថរ លទវស លមលបតាឝ អមាហ ក សតទរ អនបផលនបលយវ លទវលលកលតា ចវស ។ (រជន ទ.) ល ោះ ញងពទននថរ មយ ឲរអសលៅកបងលទវលលក ទ. កាលលពោះសាសាថ របសលយើង ទ. លសឋចលទងលកើតលឡើងល ោះឯង ចតលហើយ អពលទវលលក។ អនបផនប = អន+បទ+ត

៣. វកតកតាថ លបើកបងលបលយគល ោះ មានករយអាចបមាតលគបលគងលបលយគ តបចចយលធឝើ ទជាវកតកតាថ លហើយលតទវចលជាមយនងករយបដលបលបថន លកើត, មាន, ជា លហើយលតទវមានលងគ វចនៈវភតថ ដចលបធានកបងលបលយគ។ ឧ. អសលក ហ អកកលោឌ អសលកន បហលោឌ អសលកន ជលតា... រអញជាអបកបដល បគគលឯលោះ លជរលហើយ, រអញ ជាអបកបដលបគគលឯលោះ វយលហើយ, រអញ ជាអបក បដលបគគលឯលោះ ឈបោះលហើយ .....។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

59

ឧ. លតន (លពាហយលណន) កសសច កញច (វតទ) ន ទនបបពឝ (លោត) ។ រវតទអឝៗជាវតទគលពាហយណល ោះ មនធាវ បឲរដលអបកៗ កបងកាលមន ។(ទនប = ទ+ត) ៤. វលសសន: លបើកបងលបលយគល ោះមានករយអាចបមាត ត-បចចយបដលតាងលៅក ឋ លលបលយគលធឝើ ទជាវលសសន: លតទវមានលងគ វចន: វភតថ ដចបទលបធាន លហើយបលបរបជាមយបទ តតយវភតថ លបើមនមានលតទវបញច លមក។ ឧ. លត (ជ ) អតថ បតទតលមវ (ផល) លភស ។ (បតទត = បតទ+ត) -រជនទងឡាយល ោះ បានលហើយ នវផល បដលមវនលបាថនប បមនពត ។ ឧ. លសា (តលសា) សតាទ រ បចឆលតា ឥលម ម ភលនថ អលកាក សនថត អាចបហ។ (បចឆលតា = បចឆ+ឥ+ត) -រលពោះតសសល ោះ គលពោះសាសាឋ លតាសសរលហើយ លកាបទលលហើយថនដលចបោះ បពលតលពោះអងគដចលលមើន រភកខទងឡាយល ោះ លជរនវមញលពោះអងគ ។ លបើមនមានករយអាចបមាតលទ ករយកតក:បដលចោះ តពឝ, អនយ, ណរ នង លតយរបចចយបដលមានលងគ វចន: វភតថ ដចបទ ម ម លធឝើ ទជាករយលគបលគងលបលយគ ។ -តពឝបចចយ ឧ. លនវ តរចាឆ នកថន បពឝជលតន វតថពាឝ ។ (វច + តពឝ) រតរចាឆ នកថន គបពឝជតមនគបផ លពាលលសាោះលឡើយ ។ -អនយបចចយ ឧ. បរមណឍ ល (អនថរវសក) នវលសសាមត សកាខ ករណ-យ ។ រសកាខ គភកខគបផលធឝើថនដលចបោះ រអញ នងលសវៀកនវសផង ឲរជាបរមណឍ ល ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

60

-ណរបចចយ ឧ. លសស លនយរ។ រវធដលសស គអបកសកា គបផ លៅ។ លនយរ = ន + ណរ -លតយរបចចយ ឧ. ឯវ វធាន លសាតជលនន ញលតយរ ។ (ញ+លតយរ) រវធ យា ងលនោះ គអបកសកា គបផលជាប ។ ច ត, តពឝ, អនយ, ណរ, លតយរ ជាករយលគបលគងលបលយគបានចលពាោះលបធានជាបឋមបរសបាល ត ោះ លបើតលបធានជា មជឈមបរស នង ឧតថមបរស ឲរបលបករយទងលនោះជាវកតកតាថ របសករយអាចបមាត ។ ឧ. ភកខ ឥទ បាបកមយ នសាយ តឝ ឥម វបផការ បលតាថ (អស) ។ -មាប លភកខ រអបកអាចបលសយលហើយ នវបាបកមយលនោះ ជាអបកដលលហើយ នវអាចបការ:បបវកលនោះ ។ បលតាថ ជាវកតកតាថ កបង អស ។ (ប+អប+ត )

មាន នង អនថ បចចយ បចចយទង២លនោះលធឝើត ទ ៤ យា ង

១. អពមនថរករយ : លតទវមានលងគ វចន: វភតថ ដចបទលបធានលហើយតាងលៅោងចងបទលបធាន លហើយជាបទបដលលបកបលោយបឋមាវភតថ ។

ឧ. អលថកទវស សតាទ អនលមាទន កលរល ថ ឯវមាហ...។ លគនល ោះ កបងសមយងថងមយ រលពោះសាសាឋ កាលលធឝើ នវការអនលមាទ លតាសលហើយ យា ងលនោះ…។ កលរល ថ = ករ+ឱ+អនថ ឧ.លសា បរលសា អរញដ គចឆមាល ទរ គ ហ ត ។ (គម+អ+មាន) របរស ល ោះ កាលលៅ កានងលព បតងកានយក នវឧស ។ ២. វលសសន: ដចអពមនថរករយបដរ មសគនប លតងបចចយ២តលនោះតាងលៅោងមមបទលបធាន ឬ បចចយទងពរតលនោះលបកបលោយទតយ-

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

61

វភតថរហតដលសតថមវភតថ លធឝើ ទជាវលសសនៈ ដចគនប ។ ដចជា -ឥសាមចឆរយផល អនភវ ថ អលបផកលចច (លបតា)... រលលបត ទ. ពកមវោះកាល លសាយនវផលងនលសចកឋលចបណន នង ផលងនលសចកឋកញ... ។ -អាចបកងខមាល អាចបននធ សលងោ មមចចលយន មទធ នមទធកាន សកាខ បទន សមហលនយរ ។ មាប លអាចបននធ រសងឃ កាលលបាថនប លដើមផដក នវសកាខ បទ ទងឡាយ បដលតច ៗ លោយកាលកនវងលៅងនតថនគត (កបាន) ។ -លសា លសសហតទស វនធតាឝ គលតស មោបរស អាចបគចឆនថ ទសាឝ ចវរ សហរតាឝ សតថ វសសជជ ។ (របរសអបកសមាវ បដរ) ល ោះ កាលដរដលសស ទ. ថនឝ យបងគលហើយ លៅលហើយ លឃើញលហើយ នវមោបរស កពងមក រលហើយ នវចវរ លចាលលហើយ នវលបពង ។ -លកាតហលលកា ត ឱលលលកល ថ នសទតាឝ លហោឌ បលឋ នប ប យ សនមយ លគនបាលលកន វលដឋតាឝ ទយមាន បាយសបណឍ ទសាឝ …។ របរសល យ ោះ លកាតហលក: កពងអងគយលមើលនវលមបឆកល ោះលហើយ លឃើញលហើយ នវដបាយយស បដល យលគនបាល លបមលលហើយឲរដលលមបឆក បដលលដក លលកាមតាង…។ ទយមាន = ទ+យ+មាន ៣. វកតកតាថ អនថ, មានបចចយបដលជាវកតកតាថ លតទវចលជាមយនងករយសពធ បដលបលបថន លកើត,មាន, ជា លហើយលតទវមាន លងគ វចន: វភតថ ដចលបធាន កបងលបលយគ ។ ឧ. សលពឝប លចលត បញដ ជវលតន អជវ ថ ហតាឝ អសាសនមលតថន ជវនលតា ពាលត វចចនថ ។ ករបគគលបាបល ោះ សមផទងអស កាលជា

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

62

អបកមនរសលៅលោយការរសលៅលោយបញដ គបណឍ ត លពាលថន ពាល លលពាោះការរសលៅ លោយអាចបការៈលគននបតការដកដលងហើមលចញចល ។ (មងគលតទទបន .១/១៩) ឧ. ឯលកា ករ អញដតរសស កលសស ឯកនទសសត បរយមាល ជាលតា លតនសស បរលត មមកស ។ បានឮថន រទសៈមាប ក ជាអបកបសដងគប នវរយងនទសៈមឝោះលោយមយ ងនលតកលមយ លលពាោះលហតល ោះ រជន ទ. បានលធឝើលហើយ នវពាករថន បរណៈ ដលចបោះ ឲរជាល យ ោះដលមញ លបសល ោះ ។ (មងគលតទទបន ១/៥៧) ៤. ករយរបសលបលយគបលជក (លបលយគអ ទរៈ នង លកខណ:)

លបលយគអ ទរៈ បទលបធាននងករយលតទវមាន លងគ វចន: វភតថ ដចគនប គលបកបលោយឆដឌវភតថ ។ ឧ. លសា លលហតគលននន មសសញដ យ ត មណ លថរសស បសសនថលសសវ គល។ រសតឝលលកៀលល ោះ កាលលពោះលថរៈ កពងលមើលល ោះឯង លលបលហើយ នវបកវមណល ោះលោយការសគនលថនជាសាច លលពាោះកវនងនម ។ លបលយគលកខណៈ បទលបធាន នងករយលតទវមាន លងគ វភតថ វចន: ដចគនប គលបកបលោយសតថមវភតថ ។ ឧ. លតស ឯក ពទននថរ លទវលលលក វសលនថស ឥមសយ ពទនបាលទ ភរយ តលតា ចវតាឝ រជគលហ លសដឌល ធតា ហតាឝ នពឝតថ ។ កាលលបើជនទងឡាយល ោះ លៅកបងលទវលលក អសមយចល វ ោះងនលពោះពទន រភរយចតលហើយ អពលទវលលកល ោះ លកើតលហើយ ជាធតា របសលសដឌ កបងលកងរជលគោះ កបងពទនបាទលនោះ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

63

-លថលរ ឯកសយ បាទតលល វជឈយមាលន ត ឧកខបតាឝ ទតយ ឱលលមភត ។ តសយប វជឈយមាលន ត ឧកខបត ។ រលពោះលថរ: កាលលបើបាទលជើង ទមយ បដលលពានលកាក: កពងចាក លលើកលឡើងលហើយ នវលជើងល ោះ ោកចោះនវលជើងទពរ ។ សមផកាលលបើលជើងទពរល ោះបដលលពានលកាកៈកពងចាក រ លពោះលថរ: លលើក នវលជើងទពរ ។ -អនថ បចចយលបើលលបើជាមយនងឥតទលងគឲរចោះ ឦ-បចចយ ។ លបើជាលបលយគ កតថវចកៈ ឲរចោះបចចយលបចាពកធាតមកផង លលបើដចជាបរសសបទ (គកតថវចកៈ នង លហតកតថវចកៈ) ។ -មាន បចចយលបើលលបើជាមយនងឥតទលងគឲរចោះ អាចប-បចចយ ។ លលបើដចជាអតថល បទ (លគបទង៥ វចក) លហើយកមានការផកវ សជាបរសសបទមវោះ ។ ឧ. កតកមាយ លចារ សាមលកន បទនបទ អនពនន ថ សសាលន ភណឍ ក ឆលឌឍតាឝ បលយនថ…។ រលចារ ទ. អបកមានកមយលធឝើលហើយ បដលមាច សលទពរកាលលដញតាម នវសាប មលជើងនងលោបសាប មលជើង លបាោះលចាលលហើយ នវភណឍ ៈ កបងងលពសយសាន រតលៅ.... ។ (ធ. ១/៦/៩៨) (អនពនន ឋ = អន+ពនន+យ+មានអនឋ)

°°°°°°°° °°°°°°

°°° °

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

64

ោតបលប គណ ម+បទ ម+ត,អនថ,មាន,តពឝ,អនយបចចយ

ចរបលបលបលយគោងលលកាមលនោះ ១. លសលោឌ ពលទន លលលក ឧបផល ប ។ ........................................................................................... ........................................................................................ ... ២. តទ សលពឝ លទវមនសា ឋលបតាឝ អរយសាវលក ទដឌសតមតវលសន តធា ភ ប ។ (មងគល. ១/៧) ....................................................................................... .... ........................................................................................ ... ........................................................................................... ៣. កសលល អាចបចរលយ សសាន សបផ វលចល ថ អាចបគនរ អគចឆ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៤. ភគវ តសស ត បញហ វសសលជជល ថ ឥម សតថមភាសត។ (មងគល/១/៨) ........................................................................................... ........................................................................................... ៥. លតប (វណជា) មរសនបកាលល គហតសល នសាយ តលតទវ នពឝតថស ។ (មងគល. ១/៦២) ........................................................................................... ...........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

65

៦. លតស មលជឈ បលនលកា បរលសា អតថល វភរហណទវលស ភកខសងឃសស ទនបទនលញច វ គហតសរណសលញច អាចបវជជមាល អភលតា វ នសទ ។ (មងគល/១/៦១) ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ៧. ជលនហ មធរន ផលន រកាខ គលហតពាឝ ន ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៨. រជា ឯក អមចច លបលសស គចឆ បណឍ ត ជា ហ លតន ការលណន លសា ទលោឌ ជាលតាត ។ (មងគល. ១/២៨) ........................................................................................... ........................................................................................... ៩. អបច ពទនបផលចចកពទនអសតមោសាវកា អលញដ ច តថនគតសាវកា អតលត សលនតថសតាទ អកតថតាបសាទលយ ច បណឍ តាត លវទតពាឝ ។ (មងគល/១/២០) ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

66

១០. ញតហ ទលទធសស មហនថ ធន ករណយ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ១១. តលតទលកា លចារគនគ មលក អាចបវធនថលរ បតតាឝ តតទ បតតាថ សតថគលមាភ ត លចាលរហ កត លមា លតសមនថលរ វឌណ ។ (មងគលសលត ១/២៣) ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ១២. ឯលកា អសសលម វលកាតលល បបពនថលរ បតតាឝ តតទ បតតាថ បបពលកាត ឥសហ កត លមា លតសមនថលរ វឌណ ។ (មងគល. ១/២៣) ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ១៣. ហតទ ត សតាឝ ម ឯលត សកាខ លបនថត សញដ យ ឥលតាទន បោឌ យ សលវតា ភវតពឝនថ ចលនថតាឝ សលវ អលោស ។ (មងគល១/២៩) ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ១៤. អយ មលហសកាខ យ លទវតាយ បរគគហលតា ភវសសត។ (ធ.១/១/៣) ........................................................................................... ...........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

67

១៥. លសា អញដតទ វសនោឌ ន អបសល ថ គ ថឝ តថគតសស គននកដយ បមលម នបជជ ។ (ធ. ៨/៨/៤៩) ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ១៦. មណឍ លបលវោលរ ករ កណការបផធានឃលរ អរយវស សណនថ លថរ លោរវសសលបា ឌស ។ លថលរ ជានតាឝ ប បសនបចលតាថ នស- ល ប ធមយលយវ សត ។ (មងគល. ១/ វនយកថន) ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ១៧. លសា គ ថឝ តសស បរសសស កតថពឝកចច កតាឝ ទឝ របទហនលវលយ អាចបគចឆល ថ ទឝ រ ន សមាបណ ។ (ធ. ៤/១/៨៤) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៨. សលកាក ត ទលមតាឝ ទនផល ជា លបតាឝ បញច សល ទតាឝ សទន ច ធ ទហ លទវលលក គលតា ។ (មងគលសលត ១/១៨០) .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

68

.......................................................................................... ១៩. លតប ភកខ តាស លទសតធមយ សណ ថ សហ បដសមមទហ អរហតថ បតាថ ។ (មងគលសលត ១/១៤១) .......................................................................................... .......................................................................................... ២០. មោកបផនលតទលរ តាស វឌណត ធមយលទសន សណល ថ សបរវលរ សហ បដសមមទហ អរហតថ បាបណ ។ (ធ. ៤/៤/៣០) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២១. អថ ន លសា ឯវមាហ អហ អាចបវលសា ឧបផពឝជល ថ ឥលម បរកាខ លរ តយហ ទតកាលមា អលោសនឋ ។ (ធ. ៤/១១/២០៥) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២២. ភកខ សតាទ រ បចឆស ភលនថ កទ បន លថលរន បដឌ ឋបតាត ។ លសាតកាមតទ ភកខលវត ។ អាចបម ភលនថត ។ (ធ. ៤/២/៨៩) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

69

២៣. លទស វសាលន ពហ ជ លសាតាប ប អលហស ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២៤. អថ ន សតាទ អាចបហ ក បន កាណមាលត មម សាវកា តយ ទនបក គណហ ស អទនបកនថ ។ ទនបក ភលនថត ។ (ធ. ៤/៧/៦៤) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៥. សលច មម សាវកា ប ឍ យ ចរ ថ តវ លគហទឝ រ បលតាថ តយ ទនបក គណហ ស លកា លតស លទលសាត ។ (ធ. ៤/៧/៦៤) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៦. នវកសស ភកខល អនភរត ឧបផ ប លោត ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២៧. ឥទ សកាខ បទ ភគវតា ភកខន បញដតថ លោត ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២៨. រជា អលោ ពទន ន ទនបទន អលជជវ មតទក បតថនថ ចលនថតាឝ ត ត អាចបហ ក លត លទន វដឋតត ។ (ធ. ៤/៥/៤៨)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

70

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៩. លសា (ចលឡកសាដលកា) រជបរលសហ បចឆលតា តមតទ អាចបលរលចស។ (៥/១/៣)............................................................................. .......................................................................................... ៣០. លពាធសលតាថ អាចបសភ វច ភាសត អលគនគ ហមសយ លលកសស លជលោឌ ហមសយ លលកសស លសលោឌ ហមសយ លលកសស អយមនឋមា ជាត នតទទន បនពមលវត។ (ទឃនកាយ.មោវគគ/មោបទនសលត) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

?????????

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

71

មមមរៀនទ ៩ ការបរែវកតកោា វកតវតាកមម នង វកតអវតាកមម

១. វកតកតាថ មាន ២ យា ង ក. វកតកតាថ គណ ម

គណ មបដលលៅជាបជាមយករយថន លកើត,មាន,ជា លរៀងទកោងលលកាយ ម មបដលជាមាច ស នង លៅោងមមករយថន លកើត, មាន,ជា ល ោះ លតទវមាន លងគ វចនៈ វភតថ ដបទ ម មបដលជាលបធាន ។ វកតកតាថ លនោះលលបើ ៣ វភតថគ បឋមាវភតថ តតយវភតថ នង សតថមវភតថ ។ ឧ. សគនន បបព សលពឝស ម ប លោត។ (ហ, ភ, អស, ជន) រផកក បដលមានកវនលកអប ជារបសគរគនបចតថ របសជនពង ទ. ។ លបើមានតាងបត ២ បទលឡើងលៅ លរៀងទកោងមមករយថន លកើត,មាន, ជា មយតលលដពល ោះលរៀងទកោងលលកាយទងអស។ ឧ. សាវតទយ ហ ឯលកា បរលសា អលឌោ អលោស មហទនល មោ-លភាលគន អបតថលកា ។ លសចកថពសាឋ រថន របរស មាប ក ជាអបកមានសឋកសឋមម មានលទពរលលចើន មានលភាគ:លលចើន មនមានបលត បានមានលហើយ កបងលកងសាវតទ ។ មាាងលទៀត ការលរៀងវកតកតាថ ល ោះមនបាចមានបទករយថនលកើត , មាន, ជា កបាន ។ ឧ. អតាថ ហ អតថល លថន = រមវនហបងឯង ជាទពង របសមវន ។ (បតលវលបលបលតទវបញច លករយថន លោត មកផងលទើបបាន)

ម. វកតកតាថ ម ម ម មបដលលលបើជាគណ ម បដលលៅជាបជាមយករយថនលកើត

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

72

មាន, ជា លតទវមានវចនៈនងវភតថ ដចបទ ម មបដលជាមាច ស ចបណកលងគលតទវទកដចលដើម គសពធលដើមជាលងគ កលៅជាលងគល ោះលរៀងទកោងមមករយថន លកើត, មាន, ជា ឬ មនមានករយកបាន ។ ឧ. ពលទន លម សរណ វរ ។ រលពោះពទន ជាទពងដលបលសើរ របសមញ ។ បញដ ន បរលលកសយ បាណន បតោឌ លោនថ ។

របណរ ទ. ជាទពង របសសតឝ ទ. កបងបរលលក ។ លគនលបលបបទវកតកតាថ

បទវកតកតាថ លបើបលបលលតលបលយគនយមបលបថនជា…មាន, ជា... បានមានលហើយ, ជា….នងមាន, បលបលោយអតទនយមបលបថន ជា…..

សរបវកតកតាថ ទង ៣ ១. វកតកតាថ បដលជាគណ ម ដច ជាមហល ថ , សនធលរ, បាលបា

ជាលដើម ។ ឧ. រជា មហល ថ លោត។ រលពោះរជា លទងជាអបកលបលសើរ ។ ២. វកតកតាថ បដលជា ករយកតក: ដចជា ឧបសមផល ប , គលតា ,លវទតលពាឝ , ជានល ថ , ចរមាល ជាលដើម ។ ឧ. លសា រជា ឧបសមផល ប លោត ។ រលពោះរជាអងគល ោះ លទងជាអបកឧបសមផទលហើយ ។

៣. វកតកតាថ បដលជា ម ម ដចជា សរណ, សាមលណរ,ភកខ, លថន ជាលដើម ។ ឧ. ពលទន លម សរណ វរ ។ រលពោះពទន ជាទពងដលបលសើរ របស មញ លពោះករ ។

២. វកតវតថកមយ ពាករថន វកតវតថកមយលនោះ ជាពាករសលមាបលៅបទគណ ម (បទវលសសន:) បដលចលនងករយ ករ ធាត បលបថន « លធឝើ » លលបើកបងលបលយគ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

73

កមយវចក បដលលបកបលោយបឋមាវភតថលហើយបលបថន « ឲរជា…ឲរជាអបក…ឲរជារបស…»យា ងលនោះជាលដើមតាមសមគរដលលសចកឋកបងលបលយគ។ ឧ. បាតបាតកមយសស លវ ភលនថ អការលកា កលតា ។ បពលតលពោះអងគដចលលមើន (រ យលពានល យ ោះ កកកដមតថ) គលពោះអងគលទងលធឝើលហើយ ឲរជាអបកមនលធឝើ នវបាតបាតកមយ ឬ ?

៣. វកតអវតថកមយ ពាករលនោះ ជាពាករសលមាបលៅបទគណ ម (បទវលសសនៈ)កបង លបលយគកតថវចកបដលលបកបលោយទតយវភតថ លហើយចលនង ករធាត បលបថន (លធឝើ) លលចើនជាងករយដងទលៅថន វកតអវតថកមយ ឯបទអវតថកមយល ោះ លតឡបជាលៅថន បកតអវតថកមយ ។ លពលបលបឲរបលបថន « ឲរ…ឲរជា... ឲរជាអបក… ឬ ឲរជារបស…» តាមសមគរដលលសចកឋកបងលបលយគ ។ ឧ. បរមណឍ ល (ឧតថរសងគ) បារបសាមត សកាខ ករណយ ។ រសកាខ គភកខ គបផលធឝើថន រអញនងដណឋ ប នវចវរ ឲរជាបរមណឍ ល ។ ឧ. លលកតថរទយជជសស ន (រហល) សាមក កលរម ។ រលយើង នងលធឝើ នវលពោះរហលល ោះ ឲរជាមាច ស ងនភាពជាទយទងនលលកតថរធម ។ ***************

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

74

ោតបលបលបលយគ ចរបលបលបលយគោងទងលនោះ

១. រជា អតថល រលដឌ ជ ន ឥសសលរ លោត ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ២. អយ ទរលកា លសដឌល នតាថ លោត ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៣. ពលទន សតាថ ន លថន ។ ........................................................................................... ........................................................................................ ... ៤. ធលមាយ ល ឧតថម សរណ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៥. យសយ ភគវត លពហយចរយ ចរម , លសា ល ភគវ សតាទ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៦. មនសាន ជវត បយ លោត ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៧. សលពឝ សងហខ រ អនចាច លយ ឧបផជជនថ លត នរជឈនថ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

75

........................................................................................... ........................................................................................... ៨. សលពឝស សតាថ ន មរណ នយត ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៩. សលងោ អនតថរ លលកសស បញដ លកខតថ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ១០. អយ រលកាខ ឥមសយ វលន សលពឝហ រលកខហ ឧតថលមា លោត ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ១១. លលកតថរទយជជសស ន (រហល) សាមក កលរម ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១២. ឥទ អញដតរសស រលញដ នលវសន លោត ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៣. ឥមាន វច ន សតាទ ន សាស ន លោនឋ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៤. សពាឝ អរយសាវកា បសាទកា អលោស ទសសនយ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

76

.......................................................................................... .......................................................................................... ១៥. ពលទន លទវមនសាន សតាទ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៦. អយ ឯតសស ភកខល បលតាថ លោត ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៧. អហ លត សទន បតថធតាហ ទស ភវសសម ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៨. បរមណឍ ល នវលសសាមត សកាខ ករណយ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៩. គនលមហ ទលរ អាចបវលសា ផកសលកា លោត ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២០. តលសសកបតថលកា អលោស បលយ ម លបា ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២១. អាចបវលសា គហបាលបាប សមណបាលបាប បាលបាលយវ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

77

.......................................................................................... .......................................................................................... ២២. លសា រលធា បពឝជជ អលភមាល កលសា អលោស ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២៣. លត ករ កញច ប អគគសាវកាន សទនវោរកា អលជជល បន អលហស បាបភកខ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៤. ឥទន ត (ឥតទ) អនន ករសាម ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២៥. (មដឌកណឍ ល) វបផការបផតថន បតរ ករសាមត អាចបហ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២៦. អថនបរភាលគ លវដឌទបកតាបលសា កាល កតាឝ មលហសលកាខ លទវ- រជា ហតាឝ នពឝលតាថ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

78

២៧. តលតា អឌណមាលស សមផលតថ អគគ អទសាឝ វ ឥតលរ សោយលកា លម កាលកលតាត អញដ ស ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២៨. អថ ន លសា អាចបហ កលតា អាចបគលតាសត ។ មគគមឡហបរលសា អហ ភលនថ ទរលតា វ អាចបគលតាមហ ក បន ភលនថ អលយា ឥមសយ ឋាលន ឯកលកា វ វសត អលញដ ប លកាច អតទត អាចបហ ។ (២/១/១១) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៩. តលតា កមាលរ អហ តសា បលតាថ ត វតាឝ លស បតអាចបទន មាន កលថតាឝ តថនប អសសទធហ ថ ន រតថកមភលញច មទកញច ទលសសស ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៣០. លត ត រតថកមភលញច មទកញច សញជ នតាឝ នកកងហខ ហតាឝ ទឝ រ វវរតាឝ ត រលជជ អភសញច ស ។ (២/១/២០) .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

79

មមមរៀនទ ១០ ការបរែរែរយាគអនាទរ: នង រែរយាគលកខណ:

១. លបលយគអ ទរៈ ប ើមានលសចកថដងទ បលជកចលមកកបងចល វ ោះលបលយគ ម មបដល ជាលបធានកបងលសចកថល ោះ លលបើឆដឌវភតថ ចបណកករយរបស ម មល ោះ ជាករយកតក: មានលងគ វចន: វភតថ ដចបទ ម មល ោះ លកខណ: ដចលនោះលលកលៅថន លបលយគអ ទរៈ ។ សលមាបការបលបល ោះ ឲរបលប ម មបដលជាឆដឌវភតថថន កាល…. កាលលបើ..., កាលបដល..... ឧ. សាមលណរសស ធមយ កលថនថសស អននកាលរ ជាលតា ។ កាលសាមលណរ កពងសបមឋង នវលពោះធម រអាចបការ:ងងត លកើតលហើយ ។ មគនន យថន សហសស អាចបគតសស តមាហ ឋា បលយត ។ រហឝងងនលមគ ទ. កាលរជសហ មកលហើយ បតងរត ចាកទ ល ោះ។ ២. លបលយគលកខណៈ លបើមានលសចកថដងទ បលជកចលមកកបងចល វ ោះលបលយគ ម មបដលជាលបធានកបងលសចកឋល ោះលលបើសតថមវភតថ ចបណកករយរបស ម មល ោះ ជាករយកតកៈ មានលងគ វចនៈ វភតថ ដចបទ ម មល ោះ លកខណៈដចលនោះលលកលៅថន លបលយគលកខណៈ ។ ចបណក ម ម បដលជាសតថមវភតថបលបថន កាល..., កាលលបើ..., កាលបដល...

ឧ. អយ ឥតទ អតថល សាមលក មលត អញដ សាមក លភ ។ រសដសឋ លនោះ កាលសាឝ ម របសមវន សាវ បលហើយ បានលហើយ នវសាឝ ម ដងទ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

80

រជា មាលស អតកកលនឋ អតថល បរវរន ធន លទត ។ រលពោះរជា កាលបម កនវងលៅលហើយ លទងលបទន នវលទពរ ដលបរវរ ទ. របសលពោះអងគ ។ មសលងកត : លបលយគអ ទរ: លបធាននងករយលលបើឆដឌវភតថចបណកលបលយគលកខណ: លបធាននងករយលលបើសតថមវភតថ ការបដលលយើងដងថនលបលយគជាលបលយគអឝល ោះ លតទវលមើលទលសចកថរបសលបលយគល ោះៗ លបើមានការសបមថងលសចកថមនលអើលពើ ដលលបលយគោងលដើម លបលយគល ោះជាលបលយគអ ទរ: លបើលតមបតជាលលគឿងសគនលឲរចងចាលរឿងរា វលផសងៗ បដលលកើតលឡើង ជាលបលយគលកខណ: ។ មាាងលទៀតលលមកបងបដលមាន អថ នង ឯវ សពធលហើយមានករយ សលនថ ករបថន ជាលបលយគលកខណៈដចគនប ។ ឧ. (លទវតា) ហ តមហ សាធការ ទមយត អាចបហ ។ រលទវតា លពាលលហើយថនដលចបោះ រមញ មនបានឲរ នវសាធការ ដលអបកលទ។ ឧ.(ឧបាសកា) អថ (ភាលវ សលនថ) កសស លត សាធកាលរ ទល ប ត អាចបហ។ រឧបាសកា លពាលលហើយថនដលចបោះ កាលលបើលហតយា ងល ោះមាន រសាធការ គអបកឲរលហើយ ដលបគគល? (៦ / ៧ / ៩៦) ឧ. ឧគលសល ឯវ សលនថ អហ បលយសាមត អាចបហ ។ របរសល យ ោះ ឧគគលសន លពាលលហើយថនដលចបោះ កាលលបើលហតយា ងលនោះមាន រអញ នងរតលៅ ។ **************

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

81

ោតបលបលបលយគ លបលយគអ ទរៈ នង លបលយគលកខណៈ

ចរបលបលបលយគទងលនោះ ១. រលញដ អាចបគលត សលពឝ ជ បកកមនថ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ២. តតទយ ពលទន លលលក ឧបផលនប លភា បរោយស ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៣. នលលគនធសស បតាថ ន លទលវ វលដឌ ផលនថ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៤. សតាទ ត កថ សតាឝ ភកខលវ ក កលថថនត បចឆតាឝ ឥទ ប ម ភលនឋត វលតថ….................................................................................. ........................................................................................... .......................................................................................... . ៥. ឯវ ឥលមស ចតស បលញហ ស វសសជជលតស សាមលណលរ សហ បដសមមទហ អរហតថ បលតាថ ។ (ធ. ៤/៥/៥៨) ........................................................................................... ........................................................................................... ...........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

82

៦. ភគវ សារបតថលតទរ អាចបមលនថតាឝ តសស រធលតទរសស បវតថ បចឆតាឝ អយ ភលនថ រលធា សវចនលយ លោតត វលតថ ធមយសភ អគមាស ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ៧. បតា អតថល បលតថ វឌណ បលតថ តសស អតាទ យ កមារក អាចបលនស ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ៨. ទលទធ អតថល ធលន នលដឌ លសាចនថ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៩. ទរកា អតថល ហលតទ ផលល មាតរ គហលត លរទនថ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ១១. បទមាន សរលយ ឧគគលត បបពនថ តសយ អដឌងគលត បតាថ ន បទហនថ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ១២. លត ( ឥនធលគនបកា ) លថលរ ចងកមលនថ លយភលយរន វបជជស ។ ...........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

83

........................................................................................... ១៣. ភលនថ អរហតថសស ឧបនសសលយ សត កសាយ អល ន ជាលតា ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៤. តសស ឥម នយលមលនវ ជវត កលបផនថសស បញចប ត ស វសាន អតកក ថ ន ។......................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៥. អតលត ពារណសយ ពារណសរលជ រជជ កាលរលនថ ឯលកា លវលជាជ គនមនគលម ចរតាឝ លវជជកមយ កលរល ថ ឯក ចកខទពឝល ឥតទ ទសាឝ បចឆ ក លត អផកសកនថ ។ (ធ.១/១/២៩) ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ១៦. តសយ អលសសន វ រលថន វ វចរលនថ លតប តលថវ វចរនត។ (ធ.៤/៤/១៨) ......................................................................................... ......................................................................................... ១៧. រជគហលសដឌល បន បតថ ឧសាលបតាឝ សលច អរោ អតទ អាចបកាលស គ ថឝ គ ហ តត វទនឋសស អជជ សតថលមា ទវលសា

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

84

ឯលកាប អហ អរោត អាចបកាលស ឧបផតល ថ ម នតទ អជជ ល លលលក អរហ ថ ន នតទភាលវ ញលតាត ។ (ធ. ៦ /២/១០៣) ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ១៨. លយ លយ យសយ ធលមយ យសយញច បាដោរលយ បសល ប តសស តសស អជាសយវលសន ធមយញច កលថស បាដោរយញច អកាស។ ឯវ ធលមយ លទសយមាលន បាដោរលយ ច ករយមាលន មោ- ជនសស ធមាយ ភសមលយ អលោស ។ ( ៦ / ២ / ១២៤ ) ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ១៩. លថលរប គ ថឝ លតស ភកខ ន ធមយ លទលសស ។ លត សតទរ លទវ លលលក វហរលនថលយវ សតថបផករណកា អលហស ។ លត ករ កសស បពទនកាលល មទធកវគគលលយ ហតាឝ ឯកសយ បពាម លរ ឱលមភ ឋ ទឝនប

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

85

លថរន ចងកមតាឝ អភធមយ សជាយ ថ ន សលរ នមតថ គលហតាឝ អលសាស ។ (ធ. ៦ / ២ / ១៣៤) ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ២០. លសា តមតទ អតថល បយសោយកសស សញជ វកបតថសស មាណ វសស កលថស ។ លសា ចលនថស នសសសយ ឯស វឌណក លស- សសត អនលគោ សបផលយ មយ សលនថ មា នសសត សញដមសស ទសាមត ។ (ធមយបទ. ៦/១/២) ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... .........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

86

២១. លត អញដ ោទតពឝក អទសាឝ ឆាតជឈតាថ សកណណឍ កាន អងហគ លរ បចតាឝ ោទស លតស អបផលោលនថស សកណចាឆ លប គលហតាឝ បចតាឝ ោទស លតស អបផលោលនថស សកលណ គលហតាឝ ោទស- លយវ ឯវ បឋមវលយប មជឈមវលយប បចឆមវលយប ោទស ឯសយប វលយ អបផមាទ បជជស ។ (ធមយបទ. ៦/១/៥) ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... (ធមយបទ. ៦/១/៥)

6

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

87

មមមរៀន ទ ១១ ការបរែករយាកនងចរនាល ះ មាន ោវ ទបចចយោរដើម

ការបលប តាឝ ទបចចយជាលដើម កបងលសចកថបតមយ លបើមានករយជាបតៗគនប តាមលោបលលចើនត នង មានករយអាចបមាតលៅោងលលកាយមយត (ឬ លលចើនតកមាន) ករយបដលលៅោងមមលលបើករយកតក: តាឝ , តាឝ ន, តនបចចយ ឬ ត, អនថ, មាន បចចយ បតលោយលលចើននយមលលបើ តាឝ បចចយ ជាងលគ លលពាោះលហតដលចាប ោះ កាលបលបបទលបធាន នង បទអធបាយលបធានរចលហើយ លតទវបលបករយកបងចល វ ោះ បដលលបកបលោយតាឝ បចចយ លបសនលបើមាន ។

តាឝ បចចយមានត ទ ៥ យា ង ១. បពឝកាលករយ បលបមន ២. អបរកាលករយ បលបលលកាយ ៣. សមានកាលករយ បលបលពមគនប ៤. លកខណតទ ឬ បរលយសានកាលករយ លោះ...ហ., លោះ...រចហ. ៥. លហតឝតទ លលពាោះ... ឬ លហត...

១. បពឝកាលករយ បពឝកាលករយ គ ជាករយបដលលធឝើដបងលគកបងលបលយគ លោយលលបើករយបដលលបកបលោយ តាឝ បចចយជាលដើមលៅជាចល វ ោះៗ កបងលបលយគបដលលគបលគងលោយករយ អាចបមាត ឬ កតកៈ ។ ឧ. លសា រជបរលសា លវលគន គ ថឝ ត បរស ទសាឝ អាចបគ ថឝ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

88

រលញដ អាចបលរលចស ។ ររជបរស ល ោះ លៅលហើយ លោយលបញប លឃើញលហើយ នវបរស ល ោះ មកលហើយ លកាបទលលហើយ ដលលពោះរជា ។ សមភនន៖ លសា វលសសនៈ របសរជបរលសាៗសយកតាថ កបង អាចបលរលចសៗ អាចបមាតបទ កតថវចកៈ លវលគនតតយវលសសនៈកបងគ ថឝ ៗ បពឝកាលករយកបងទសាឝ ត វលសសនៈរបសបរសៗ អវតថកមយកបងទសាឝ ៗ បពឝកាលករយ កបងអាចប- គ ថឝ ៗ បពឝកាលករយ កបងអាចបលរលចស រលញដ សមផទនកបង អាចបលរលចស។ នល ធ សតទ សនថក គ ថឝ វនធតាឝ បដស ទ រ កតាឝ សតាទ រ នមលនថតាឝ សតាថ ហ ពទនបផមមសស ភកខសងឃសស បណត បញច លគនរស-ទន អទស ។ រ យលគនបាលល យ ោះននធ: លៅលហើយ កានសក របសលពោះសាសាថ ថនឝ យបងគលហើយ លធឝើលហើយ នវបដស ទ រ: នមនថលហើយ នវលពោះសាសាថ លបលគនលហើយ នវទនគបញច លគនរស លបណតដលភកខសងឃ មានលពោះពទនជាលបធាន រហតលបាពរងថង ។

២. អបរកាលករយ អបរកាលករយ គជាករយបដលលធឝើលលកាយករយលគបលគងលប

លយគ បដលលបកបលោយពកតាឝ បចចយ ។ ឧ. ធមយកថលកា ធមាយ សលន នសទ តលតទវ ឋបត ចតថវជន គលហតាឝ ។ រលពោះធមយកថក គងលលើធមាយ សនៈ ចាបលហើយ នវផវតដវចលត បដលលគោក លលើធមាយ សនៈល ោះ ។ សមភនន ៖ ធមយកថលកា សយកតាថ កបង នសទៗ អាចបមាតបទកតថវចក ធមាយ សលន ឧបសលលសកាធារ កបងនសទ ឯវសពធ អវធារណ កបងតតទៗ វលសសនៈរបស ធមាយ សលនៗ ឧបសលលសកាធារកបង ឋបតៗ វលសសនៈ របស ចតថវជនៗ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

89

អវតថកមយ កបង គលហតាឝ ៗ អបរកាលករយ កបង នសទ ។ ៣. សមានកាលករយ

សមានកាលករយ គជាករយបដលលធឝើដលគនប ជាមយករយដងទ លពលបលបមនបាចលចញពាករថន លហើយលទ បលបបតតធាត ។ ឧ. អសសលទន ត ឥម ធមយលទសន សតាទ លជតវលន វហរល ថ សារបតថលតទរ អាចបរពម កលថស ។ រលពោះសាសាឋ កាលគងលៅ កបងវតថលជតពន លទងលបារពន នវលពោះសារបលតលថរ លតាសលហើយ នវលពោះធមយលទស លនោះ ថន អសសលទន ដលចបោះជាលដើម ។ សមភនន ៖ សតាទ សយកតាថ កបង កលថសៗ អាចបមាតបទ កតថវចក អសសលទន សរបកបង ឥតៗសពធសរប កបងឥម ធមយលទសន ឥម វលសសន របស ធមយលទសនៗ កបងវតថកមយកបង កលថសលជតវលន លវសយកា- ធារ កបងវហរល ថ ៗ អពមនថរករយ របស សតាទ សារបតថលតទរ អវតថកមយ កបងអាចបរពមៗ សមានកាលករយកបង កលថស ។

៤. លកខណតទ ឬ បរលយសានកាលករយ បរលយសានកាលករយ គជាករយបដលបលបលចញពាករថន លោះ

...លហើយ ឬ លោះ..រចលហើយ, លហើយមានករយអាចបមាត នង តាឝ បចចយលបកបលោយធាតដចគនប សទតលៅជាប នងមាននបាត ២ត គ ច បន លៅពលលកាយតាឝ បចចយលទៀតផង ។

ឧ. ម ទសាឝ មម សងគហ ករសសត កតាឝ ច បន មោសមផតថ លភសសត អយ កលបលតាថ ។ រកលបលតលនោះ លឃើញលហើយ នវអញ នងលធឝើ នវការសលសដងហគ ោះ ដលអញ ក លោះលធឝើរចលហើយ នងបាន នវសមផតដធ ។ សមភនន ៖ អយ វលសសនៈ របសកលបលតាថ ៗ សយកតាថ កបង ករសសត

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

90

នង លភសសត ករសសតកឋ លភសសតកឋ អាចបមាតបទ កតថវចក ម អវតថកមយកបង ទសាឝ ៗ បពឝកាលករយកបង ករសសត មម សមផទនកបង ករសសត សងគហ អវតថកមយ កបងករសសត ច បន នបាតសមហៈ កតាឝ បរលយសាន កាលករយ កបងលភសសត មោសមផតថ អវតថកមយកបង លភសសត ។ (ច ៖ បរលយសានកាលករយលនោះ មានលកខណៈដចលនោះ គករយអាចបមាត នង ករយកតក បដលលបកបលោយតាឝ បចចយ លៅជាបគនប លហើយជាធាតដចគនប លទៀតកបងទលនោះគ ករសសត នង កតាឝ ) ។ ករសសត = ករ+ឥ+សសត, កតាឝ = ករ+តាឝ

៥. លហតឝតទ ពកតាឝ បចចយបដលចោះកបងអតទលហត មានលសចកថសលងកតយា ងលនោះគ តលបធានសទតលៅជាបជាមយករយលគបលគងលបលយគ លហើយតាឝ បចចយលរៀងលៅោងមមលបធាន ។

បតថ ទសាឝ សម លោត ។ រលសចកឋសម បតងមានលលពាោះលឃើញនវបលត ។ សមភនន ៖ សម សយកតាថ កបងលោតៗ អាចបមាតបទ កតថវចកៈ បតថ អវតថកមយៈ កបងទសាឝ ៗ លហត កបងសម ។ សតថ ទសាឝ ទកខ ភវត។ រលសចកថទកខ បតងមាន លលពាោះលឃើញ នវសលតទវ។

6

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

91

ោតបលបលបលយគ ករយកបងចល វ ោះ តាឝ ទបចចយ

ចរបលបលបលយគោងលលកាមទងលនោះ ១. អញដ តលរ ភកខ អតថល ឧបជាយ ឧបសងកមតាឝ វនធតាឝ បដរលប អាចបសលន នសទតាឝ បញហ បចឆ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២. លសា តសស បញហ កលថតាឝ ត ឧលយាលជស ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ៣. ឧបាសកា អាចបរម គ ថឝ ទន ទតាឝ សល សមាទយតាឝ ធមយ សណនថ ។ .................................................................. .......................................................................................... ៤. អមលចាច រលញដ នលវសន គ ថឝ តសស កចច កតាឝ អតថល លគលហ នវតថ ។ .......................................................................................... ........................................................................................... ៥. អាចបចរលយ លវលយ សមផតាថ យ អតថល សសាន ឱវទ ទតាឝ គពម បវសត ។ ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

92

.......................................................................................... ៦. វណជា វលទសា ភ ឍ ន អាចបលនតាឝ អាចបបលណស វកកណនថ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៧. រជា ទវលស ទវលស អលនថបរ នកខមតាឝ អមចាច ន សមាគលម នសទ- តាឝ អតថល រលដឌ ឧបផនប កចច វចាលរត ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៨. លត បនបផន យចតាឝ លតស គមនឆនធលមវ ញតាឝ អនគ ថឝ បរលទ- វតាឝ នវតថស ។ (ធមយបទ. ១/១/១៩) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៩. លចារ រតថយ វចរតាឝ អរលណ ឧគគលត អញដ តរ ឋាន បវសតាឝ សយនថ ។ .......................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១០. លថលរ ត អាចបទយ សតទ សនថក គ ថឝ វនធតាឝ នសទ ។ (៤/១/៣) ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

93

.......................................................................................... ១១. សតាទ ភកខន សនថកា ត បវតថ សតាឝ ឆនបលតទរ បលកាក សាលបតាឝ ឱវទ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១២. ឧបាសលកា សតថវសសក អតថល បតថ លថរសស សនថក លនតាឝ ឥម បពាឝ លជតាឝ អទស ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៣. អថសស លថលរ លកលស លតលមតាឝ តចបញចកកមយោឌ ន ទតាឝ បពាឝ - លជស ។ (ធ/៤/៧/១០៧) .......................................................................................... .......................................................................................... ១៤. លសា តសប ភកខ វនធតាឝ សលច លម ភលនថ លទលសា អតទ មមថនត វតាឝ នកខម ។ (៤/៩/១៩២) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៥. លសា សតាទ រ វនធតាឝ អាចបហ ភលនថ លសឝ មយហ ភកខ គ ហ ថនត ។ ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

94

.......................................................................................... ១៦. រមណយនត ឥម ធមយលទសន សតាទ លជតវលន វហរល ថ អញដតរ ឥតទ អាចបរពម កលថស ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៧. លសា (លថលរ) សពឝរតថ សមណធមយ កតាឝ អរណគគមលន គពម បវសតាឝ នសទ ។ ............................................................................ .......................................................................................... .......................................................................................... ១៨. លសា សកខវបសសលកា អរោ ហតាឝ គពម បវសតាឝ នសទ ។ ......................................................................................... ......................................................................................... ១៩. រជា ភកខសលងឃ អាចបគលត បតថ គលហតាឝ ឥលម ម បរវសនថត អវចាលរតាឝ សតាថ ហ សយលមវ បរវសតាឝ អដឌលម ទវលស វកខលតាថ បបញច អកាស ។ (ធ.៣/៣/១០) ......................................................................................... ......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២០. រជកលល ច ម អ ណតាថ អាចបស ន បញដ លបតាឝ ភកខ នស-

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

95

ទលបតាឝ បរវសត ន លភនថ ។ ភកខ ន មយ ឥធ ឋាត សកខ- សាមាត ពហ បកកមស ។ (ធ.៣/៣/១០) .......................................................................................... ......................................................................................... . .......................................................................................... .......................................................................................... ២១. លកសវតាបលសា បរសាយ សទន អដឌ មាលស ហមវលនថ វសតាឝ វសារលតថ លលណមភលលសវនតាទ យ ពារណស បតាឝ ភកាខ យ នគរ បាវស ។ (ធ. ៣/៣/១៥) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២២. អថ ន រជា ទសាឝ បសទតាឝ ចាតមាយ ស អតថល សនថលក វសន- តាទ យ បដញដ គលហតាឝ ឧយាលន វសាលបល ថ សាយ បាត តសស ឧបោឌ ន គចឆត ។ (ធ.៣/៣/១៥) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៣. រជា មយហ ទសធតរ អទសត សាកយន កជឈតាឝ វសភមតថ-

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

96

យយ ច បតថសស ច ទនបបរោរ អចឆនធតាឝ ទសទសហ លទន- ពឝមតថលមវ ទលបស ។ (ធ.៣/៣/២៣) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៤. រជា អាចបគ ថឝ វនធតាឝ ភលនថ តមាហ ក ករ ញតលកហ ទសធតា មយហ ទ ប លតនសា អហ សបតាថ យ បរោរ អចឆនធតាឝ ទសទសហ លទនពឝមតថលមវ ទលបសនថ អាចបហ ។ (៣/៣/២៤) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៥. សា តដឌមានសា ហតាឝ សតាទ រ វនធតាឝ នលវសន គ ថឝ កសាយ នវតាថ សត វតាថ ទសពលលន នវតថតមហត អាចបហ ។ (៣ /៣/២៥) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៦. តសយ មលណ សារបតថលតទលរ សមាបតថលតា វោឌ យ កតទ ន លោ អជជ មយ គនថពឝនថ អតថល ភកាខ ចារ ឱលលលកល ថ តសស លគលហ មរ-

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

97

យគ ទសាឝ ករសសត ន លោ លម លសា បរលសា សងគហនថ ឧប- ធាលរល ថ ម ទសាឝ មម សងគហ ករសសត ករតាឝ ច បន មោ- សមផតថ លភសសត អយ កលបលតាថ ត ញតាឝ ចវរ បារបតាឝ បតថ- មាទយ តសស លគហទឝ លរ ឋតលមវ អតាថ ន ទលសសស ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៧. ឯវ កលរនថសស សតទ បាដោរយ ទសាឝ ធមយកថញច សតាឝ តសយ សមាគលម វសតត បាដោរយ ធមាយ ភសមលយ អលោស ។ ....................................................................................... ... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

98

េមេរៀៈទ ១២

ការបរែជរសយាសេសសៈ: ឆដឋជមម: ៈងខ ឆដឋជរណ:

១ ការបលបករយវលសសន:

សពធបដលជាករយវលសសន: គសពធបដលសបមថងលកខណ:របសករយបដលបបវកពសពធដងទគលលបើទតយវភតថ។ ជាវលសសន:របសករយ សទតលៅោងមមករយល ោះ ឬ លៅោងមមបទដងទបដលលៅជាបជាមយករយល ោះ មានលកខណ ៣ យា ង ៖ ១. បទ មបដលមានធាតដចគនប នងករយលរៀងទកោងមមករយ ២. លកមអកមយធាត (ពកធាតមនលតទវការកមយ) ៣. លកមសពធនបាតពកមវោះបដលមនសមភននតាមអតទដចជា បន, យវ, ឯវ, ជាលដើម។ (ច : ជាករយកបងចល វ ោះ ឬ ជាករយលគងលបលយគកបាន) ការបលបល ោះ លពលភាជ បបទជាមយករយ លលបើពាករមយឲរបានសម-រមរ ។ ដចជា ៖ ឧ. (លសា ហតទ) បន ជណត ហតទ បដកកមនថត រវ រវ ។ រដរល ោះ បលសកលហើយ បលសកមឋងលទៀតថន រដរចាសទងឡាយ ចរលតឡបវញ ដលចបោះ ។ - ធមយចារ សម លសត = រអបកលបលពតថធមជាលបលកតបតងលដកជាសម ។ - (លសា រជា) ភលនថ កហ សា ឥតទត បនប លថរ បចឆ ។ រលពោះរជាអងគល ោះ លតាសសរលហើយ នវលពោះលថរ:មឋងលទៀតថនដលចបោះ បពលត លលកដចលលមើន រសដសឋល ោះលៅកបងទ ?

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

99

២. ការបលបឆដឌកមយ ឆដឌកមយ គឆដឌវភតថចោះកបងអតទរបសទតយវភតថ (បលបថននវ) បដល អាចបចដងថន វជាឆដឌកមយល ោះលោយសគនលលៅលលើ មកតកៈបដលលបកប លោយបចចយ ៥ត (អ, ណ, ណឝ , ត, យ) លៅោងលលកាយវ ។ អ-បចចយ ទលកាខ បាបសស ឧចចលយ = រការសនស នវបាបជាលហត នវលសចកឋទកខ ។

ណ-បចចយ យ លម ភលនឋ ភគវ បាដលភាលគន បញចនប អចឆរសតាន បដលភាយ កកដបាទន ។ បពលតលពោះអងគដចលលមើន រលពោះដមានលពោះភាគ លទងជាអបកធា ដលមញ លពោះអងគ លដើមផបាននវរយងន ងអបសរ ទ. ៥ បដលមានលជើងដចជាលជើងងនសតឝលពាប ។ ណឝ -បចចយ កមយសស ការលកា នតទ = រអបកលធឝើ នវកមយ មនមាន ។ ត-បចចយ អមតសស ទតា = រអបកឲរ នវលពោះនពាឝ ន ។ យ-បចចយ បាបាន អករណ សម = រការមនលធឝើ នវបាប ទ.ជាលហត មកនវលសចកឋសម។ កបងប ឋ បចចយទង ៥តលនោះបដលធាវ បជបលលចើនជាងលគគ យ នង ណឝ បចចយ ។ លលដពបចចយ ៥តលនោះកមានធាតមវោះបដលអាចបចបលបជាឆដឌកមយបានបដរ គសរធាត នង ឥសធាត ជា លដើម ។ សរធាត ឧ. មរណសស អនសសត = មរនសសត, រការតាមរលក នវលសចកថសាវ បល យ ោះថន មរនសសត ។ បគគលល មាត សរត = រ បគគល បតងរលកនវមាតា ។ អនសសត < អន+សរ+ត, សរត < សរ+អ+ត ឥសធាត ឧ. ជល បតថសស ឥចឆត = រជន បតងលបាថនប នវបលត ។ ឥចឆត < ឥស+អ+ត

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

100

លបលយគមវោះមានឆដឌលៅមម មាន យ-បចចយលៅោងលលកាយបតមនអាចបចបលបជាឆដឌកមយបានលតទវបលបជាឆដឌការតកមយវញ ។ ឧ. មយ ឥមាស ទឝនប សមផតថន នបាព ទនកកមយ កាត វដឋត ។ រករយគអញលធឝើ នវកមយបដលជាលហតញងសមផតថទងឡាយពរលនោះ ឲរ សលលមច លទើបគរ ។ មលលហតបដលលលកបលបជាឆដឌការតកមយល ោះលលពាោះ នបាព ទនកកមយ < ន+បទ+លណ+យ+ក+កមយ ។ លណ-បចចយលតទវលៅរក ការតកមយ, ការតកមយកបងទលនោះគ សមផតថន ។ ៣. ការបលបឆដឌករណៈ ឆដឌករណៈ គជាឆដឌវភតថបដលចោះកបងអតទរបសតតយវភតថបដលបលបថន លោយ ។ លោយលលចើនបតងបតមាន យជធាត (បជា), បរធាត (លពញ), តលរសពធ (លសយើ), កសពធ (អឝ), អលសពធ (កលឡើយ) ជាលដើមនងកតកបចចយបដលលលបើជាឆដឌ បតកមានលលបើតតយលតងៗ កមាន ។

ឧ. យជធាត . បគគលល បបពសស ពទន យជត ។ របគគល បតងបជា នវលពោះពទន លោយផកក ។

បគគលល បលបពន ពទន យជត ។ របគគល បតងបជា នវលពោះពទន លោយផកក ។ បរធាត (សា ឥតទ) បតថ ឱទនសស បលរតាឝ អទស ។

រសដសឋល ោះ ញងបាលត ឲរលពញលហើយ លោយបាយបានលបលគនលហើយ ។ បតមានកបនវងមវោះលលបើតតយវភតថលោយលតងកមាន ដចជាលៅកបងលរឿងកកកដមតថជាលដើម ។ ឧ...(កកកដមលតាថ ) បញច មគសតាន វធតាឝ លតស មលសន មោសកដ បលរតាឝ សកដធលរ នសទតាឝ មស វកកណនតាទ យ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

101

នគរ បវសនឋ..។ រ យលពានល យ ោះ កកកដមតថ សមាវ បលហើយនវរយងនលមគ ទ. លបាញងរលទោះធ ឲរលពញលហើយ លោយសាចងនលមគ ទ. ល ោះអងគយ លហើយ លលើទករលទោះ កពងចលលៅ កាននគរ លដើមផលបលយជនដលការលក នវសាច...។

តលរសពធ ឧ. មាត សទលសា = អបកលសយើលោយមាតា ។ មាតរ សទលសា = អបកលសយើលោយមាតា កសពធ ឧ. ក តសស ច តដឌសស ។ ក (រលបលយជន) អឝ លោយវតទល ោះ បដលអបកលលតកអរលហើយ។ អលសពធ ឧ. អល តសស ច តដឌសស ។ ក កលឡើយ លោយវតទល ោះ បដលអបកលលតអរលហើយ។ បចចយកបងករយកតកៈ

ឧ. អមត លតស ភកខលវ អបរភតថ លយស កាយកតាសត អបរភតាថ ។ មាប លភកខ ទ. រកាយគតាសត បដលជន ទ. មនបានបរលភាគលហើយ រ អមតរស គជន ទ.មនមានបរលភាគលហើយ ។ បចចយកតកៈសលៅយកកបងលបលយគភាវវចកៈ នង លបលយគកមយវចកៈបាល ត ោះ ។ ឧ. បគគលល រលញដ បជលតា ។ របគគល បដលលពោះរជា បជាលហើយ *****************

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

102

ោតបលបលបលយគ

ចរបលបលបលយគោងលលកាមលនោះ ១. អហ លោ ឥទន អាចបកល ត ទកខ វហរម ។ (១/៥/៨០) ........................................................................................... ........................................................................................... ២. ទនន បញដ កលរត ទនន វបាក លភត ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៣. អបរភាលគ ពាវរ រជាន អនជា លបតាឝ សហ សលសសហ តាបស

បផពឝជជ បពឝជជតាឝ ... ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៤. យ ឥចឆត បតទត តយហ មបផលមវ សមជឈត ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៥. លថនក អាចបវលសា លទហ ។ ........................................................................................... ៦. តរតតរត សឃសឃ កសល កលរយរ ។ ........................................................................................... ៧. សា លវលជជ គ ថឝ កទស ភលនថត បលោឌ បលពឝ លម អកខន លថនក រជជស

ឥទន អតលរ កតរ រជជនថត អាចបហ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

103

........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ៨. គលមាម បរណតតាថ បតត អសលកាក ល ថ តរយ នបជជ ។ ........................................................................................... ........................................................................................... ៩. សា (ធតា) មគគផលលហ មហលវកតាថ ត ឯវមាហ ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ១០. តសស ឯលកា លទឝ តលយត ឯវ អនបពឝជជ បពឝជតាឝ ចតសតថត

សហសសមតាថ ជដល អលហស ។ (ធ. ១/៨.. ) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១១. លគនគណលជដឌលកា ឧសលភា ត ទវស សពឝបឋម នកខមតាឝ ...២/១/៣១

.......................................................................................... .......................................................................................... ១២. អថ លោ មយ មន បសាលទតាឝ សលគគ នពឝតាថ ន គណ នតទ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

104

(ធមយបទ.១/២/៤៨) ១៣. (សតាទ ) អតថល បញដ នរលបន ឯក វ លទឝ វ នកាលយ សកល វ បន លតបដក ពទនវចន ឧគគណហ តាឝ តសស ធារណ កថន វចននថ ឥទ គនទធរ ម (អាចបហ) ។ (ធមយបទ.១/១/៩) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៤. សតាទ អតថល អបសសនភាវ ញតាឝ ឯករស វសសលជជស ។(១/២/៣៩) .......................................................................................... .......................................................................................... ១៥. លតស ឧមយងគ ភនធតាឝ លគហ បវសតាឝ ភ ឍ ន ឱលលកនកាលល

មាណលវ បពជឈតាឝ ត មនថ សជាយល ថ ឃលដស ឃលដស ក ការ ឃលដស អហប ត ជា ម ជា មត អាចបហ ។ លត ត សតាឝ ឥម ករមហ ញតា ឥទន ល លសសសតត នវតទវតាទ នប ឆលឌឍតាឝ ភតា សមយមសមយមោឌ លនលនវ បលយស។(២/៣/១៤៦)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

105

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៦. លតនហ លមាគគលវ ន មយហ ធមយ កលថតាឝ យហ តាទសសស ហ

លម សាវកសស ឥទន ទសសន នតទត ។ (៥/៧/ ) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៧. តទ ករ វឌណកហ បាទសស អលរគករណភាលវន កត អតថល

ឧបការ ញតាឝ សពឝលសសតសស ហតទលបាតកសស ទយលកា ឯកចា- រល ហតទ សារបតថលតទលរ អលោស ។ (ធមយបទ. ៤/១/៤)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៨. លសដឌធតាប តសាគ ថឝ ទឝ លរ ឋតភាវ សតាឝ ត បលកាក សាលបតាឝ

ក តាតាត បចឆ ។ (ធមយបទ. ២/១/៤៤) ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

106

.......................................................................................... ១៩. តសស តតទ គតភាវ សតាឝ សតាទ លតស ភកខន អាចបនយតាទ យ លទឝ

អគគសាវលក លបលសស ។ (១/១២/២០៩) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២០. បចឆមមាលស បន សមផលតថ លថលរ អតថ កតកមយសស អាចបកឌណន-

នភាវ ញតាឝ ន អបគចឆ ។ (៥/៧/៩៤) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២១. (លត បតាថ ) តសស (បចចនថសស) វបសមនតាទ យ លបសតា បចចនថ វប-

សលមតាឝ បត សនថក អាចបគមស ។ (ធមយបទ.១/៨/១៤៥) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២២. អមាហ កមផន បតា ត វរ អទតាឝ អមាហ ក អនរកខណតាទ យ អរញដវស

អនជាន ។ (ធមយបទ. ៥/៨/ ) .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

107

.......................................................................................... ២៣. ឥសសលរប អតថល លភាជនសស បតថ បលរតាឝ ឥម សឃ គ ថឝ

អយសស សមាលទហ អហ លត ឥលតា បតថ លទមត អាចបហ ។ (ធមយបទ. ២/១/៦៧) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៤. ឧលទល អជជ បលយតពឝនថ មហនថមហលនឋ ចមយបសពឝលក ហរញដ -

សវណត សស បលរតាឝ កលរណកបលដឌ ឋលបតាឝ វសលទតថ អាចបទយ- បលយ ។ (២ /១/៦៩)

....................................................................................... ... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៥. លត បន បលចចកពលទន បឋមទវលស រជា លគលហ នសទលបតាឝ បលតថ

គនោលបតាឝ បាយសសស បលរតាឝ ទលបស ។ (២/១/១០៨) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៦. ឧណហ បាយសសស បលរ បលតថ បលចចកពទន បរវលតថតាឝ បវវលតថតាឝ

គណហ នឋ ។ (ធមយបទ. ២/១/១០៨)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

108

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៧. តសយ មលណ ចឡបនទលកា មយហ ភាតលកា វោលរ ភកខ នតទត ភណត

វោលរ ភកខន អតទភាវមសស បកាលសសាមត សកល អមភវន ភកខ- នលញដ វ បលរស ។ (២/១/១៣៩)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៨. ត សតាឝ លសដឌ ពហ កសកមយ កាលរតាឝ លគលហ វជជមានធលន ប

ធញដ លមវ គលហតាឝ អឌណលតរសាន លកាដឌសតាន កាលរតាឝ សពឝលកាលដឌ វហន បលរស ។ (៧/១០/៤៦)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៨. លកាលដឌស អបផលោលនថស ចាដអាចបទន បលរតាឝ អវលសស ភមយ

អាចបវដ កតាឝ នមន ។ (៧/១០/៤៧) .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

109

.......................................................................................... ២៩. រជគលហ កលរកា លសដឌធតា វយបផតាថ សតថភមកសស បាសាទសស

ឧបរគលពម អាចបរកខណតាទ យ ឯក បរចារក ទតាឝ មាតាបតហ វស- យមា ឯកទវស សាយណហ សមលយ វតបាលនន អនថរវថ ឱលល- លកនឋ បញច បាសសតាន បញច ច សលសតាន អាចបទយ មលគ វធតាឝ ជវមាន ឯក កកកដមតថ ម លនសាទ បញច មគសតាន វធតាឝ លតស មលសន មោសកដ បលរតាឝ សកដធលរ នសទតាឝ មស វកកណនតាទ យ នគរ បវសនថ ទសាឝ តសយ បដពទនចតាថ ហតាឝ បរចារកាយ ហលតទ ប ត ការ ទតាឝ គចឆ ឯតសស ប ត ការទតាឝ តសស គមនកាល ញតាឝ ឯហត លបលសស ។ (៥/៨/៣៤)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

110

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៣០. តតទ កតបលញដ ត នបផការសស កលសស ការលកា បគគលល អកត វត លម បាប កត វត លម កលាណនថ ឥធ កមយលមាទលនន លមាទត

លបចច វបាកលមាទលនន លមាទត ឯវ ឧភយតទ លមាទត ម ។

(ធមយបទ១/១១/១៩៤) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ****************

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

111

មមមរៀនទ១៣ ការបរែភាវសរទ នង ភាវតទធត

១. ភាវសពធ (បលបរបជាមយបទឆដឌ) ភាវសពធបដលចលជាសមាលល ោះមាន ២ យា ងគ អវធារណកមយធារយសមាស នងឆដឌតបផរសសមាស បតកបងទលនោះសលៅយកឆដឌតបផ រសសមាស បដល គណសពធមកលធឝើជាសមាស។ ភាវសពធលនោះលវលបលប ឲរបលបរបជាមយបទបដលលបកបលោយឆដឌវភតថ បតលបើមនមានកបងលបលយគលតទវបញច លមកអតមនបានលឡើយ ។

ឧ. នន លត បលតថន អតថល សលគគ នពឝតថភាលវ កថលតា ។ រភាវៈងនមវនជាអបកលកើតលហើយកបងលទវលលក គបលតរបសអបក លបាបលហើយ មនបមនឬ ? (ធមយបទ/មដឌកណឍ ល) អថសស មម ចកខន បរហនភាវ អាចបលរលចយាថ ។ កាលលបើលហតយា ងលនោះមាន រលលក ទ. គបផលបាប នវភាវ:ងនបភបក

ទ. របសមញ បដលវ សលហើយដលបអនលបសល ោះ ។ (១/១/១៩) លសាប លថលរ មសលវ តសាយ ឱលលលកល ថ លតស (ភកខន)

បដឌ យ សមជឈនភាវ ញតាឝ សត អកាស ។ រលពោះលថរៈល ោះ ជាលពោះ មលសព លលពាោះលហតល ោះ កាលលមើល លជាបលហើយ នវភាវៈងនភកខ ទ. ល ោះជាអបកសលលមច តាមលសចកឋលបាថនប បានលធឝើលហើយ នវការញញម ។

២. ភាវតទនត ភាវតទនតមានបចចយទងអស ៧ ត គ : ណរ, តថ, តា, តថន, លណយរ, ណ នង កណ របសលលមចជា ម មទងអស ។ លវលបលបអបក

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

112

សកាលតទវសលងកតថន សពធបដល មកលធឝើជាភាវតទនតល ោះជា ម ម ឬ ជាគណ ម លបើជា ម មគបលបបតមថង , លបើជាលបលភទគណ មឲរបលប ម មបដលលបកបលោយឆដឌវភតថមន (លបើមនមានលតទវបញច លបទ ម មកបងលពលបលប) ។ ច : បចចយបដលលលបើកបងការបលបរបលោយអចរបសភាវ-តទនត បដលលបាកដមានលតមបត ២ តបាល ត ោះ គ តថ នង តាបចចយ ។ (តថ បចចយជា នបសកលងគ ចបណក តា បចចយជា ឥតទលងគ) ឧ. គនថនបរលយសាលន តសសហសា ភកខ សហ បដសមមទហ អរហតថ បាបណស ។ កបងកាលជាទបផតជវញងនលពោះគនថន រភកខ ទ. លបមាណ ៣០០០០អងគ សលលមចលហើយ នវភាវ:ងនលពោះអរហនឋ មយអលនវើលោយបដសមមទ ទ. ។ (ធ.១/១/៣៥) ២. សតាទ បញច វគគយន ភកខន ពហបការត អនសសរតាឝ ... រលពោះសាសាថ លទង រលកលហើយនវភាវងនភកខទ មានពក៥ ជាអបកមានឧប ការលលចើន…(ធ.១/៨/១២៣)

៣. គលពាម (គពមសស) បរណតតាថ បតត អសលកាក ល ថ តរយ នបជជ។ រគភ កាលមនអាចបច លដើមផធាវ កចោះ លលពាោះភាវងនគភបដលចាសលោយជវញ លដកលហើយទទង ។ (ធ. ១/៤/៦៧)

3

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

113

ោតបលបលបលយគ ចរបលបលបលយគោងលលកាមលនោះ ១. លថរសស អាចបគតភាវ ជា ស ។ (ធ.១/១/២៦) .......................................................................................... .......................................................................................... ២. (ឥលម ជ ) អគគសាវកភាវយ បតទន ករស ។ (ធ.១/៨/១៥១) .......................................................................................... .......................................................................................... ៣. (លទវបលតាថ ) មយ ចតថបផសាលទន លទនភាវ ញតាឝ ។ (ធ.១/២/៣៨) .......................................................................................... .......................................................................................... ៤. (លទវបលតាថ ) មយ ចតថបផសាលទន នពឝតថភាវ អាចបចកខសសត។(១/២/៣៨) .......................................................................................... .......................................................................................... ៥. សតាទ អតថល អបសសនភាវ ញតាឝ ឯករស វសសលជជស។(១/២/៣៩) .......................................................................................... .......................................................................................... ៦. ឥមសស សាសនសស គមមរត ទលសសសាម ។ ១/៨/១៣១ .......................................................................................... .......................................................................................... ៧. ឋលបតាឝ លទឝ អគគសាវលក អវលសសា អរហតថ បាបណស។១/៨/១៣៧

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

114

.......................................................................................... ........................................................................................... ៨. សា (ធតា) មគគផលលហ មហលវកតាថ ត ឯវមាហ ។ ១/១៣/២២៣ .......................................................................................... .......................................................................................... ៩. សា (លទវ) អតថល បណឍ តតាយ អធវលសស ។ ២/១/១៤ .......................................................................................... .......................................................................................... ១០. សា លមឃឧតញច អរណឧតញច គលហតាឝ ជាតតាថ បតថសស ឧលទល ត

មមកាស ។ (ធមយបទ. ២/១/១៥) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១១ . សតាទ តសា អាចបគមនភាវ ញតាឝ យថន អតថល សនឋលក នស ប

ភកខ ន បញដ យនថ ឯវមកាស ។ (ធ.៤/៤/២៩) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១២. សាម ឯក ភកខ លភាលជសាមត ។ ត សតាឝ លសដឌ បសនបមានលសា

ចលនឋស អលោ ឥម ទកករ កត អហ ទគគលតាត តណហ ភាវ អ - បជជតាឝ ភត កតាឝ ឯក ភកខ លភាលជសាមត វទតត ។ ៤/៥/៣៧

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

115

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៣. លថលរប ភតថកចាច វសាលន ឧោឌ យស អវសសដឌកមយោឌ នតាយ ទឝតថ-

សការ សជាយល ថ វ បកាក ម។ អថ ន លលណទឝ រ សមផតថកាលល សា លទវតា មោលវជជ មា ឥធ បវសាត អាចបហ ។ ៨/២១/១៨៩ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៤. លថលរប សាមលណរ អាចបទយ បាយស ។ សតាទ លថរសស អាចបគមន-

ភាវ ញតាឝ មគនរមាតបាសាលទ លថរសស អាចបគមន ឱលលលកល ថ នសទ ។ (៨/១២/១៤១)

.......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

116

.......................................................................................... ១៥. កដឌវហនរជា អបរភាលគ កសសបពទនសស ឧបផនបភាវ សតាឝ

សបរវលរ លសាឡស លជដឌអមលចច លបលសស គចឆថ តាតា បវតថ ជា ថនត ។ (មងគល. ១/២៣៤)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៦. អថ លនស គណលតលជន សកកសស អាចបសន ឧ ហ ការ ទលសសស ។

លសា អាចបវជជល ថ លតស បាលតា បោឌ យ នស ប ន កលនឋភាវ ញតាឝ មយ កាត វដឋតត ជរជណត មហលវកលពាហយល ហតាឝ តសយ លពហយណវទលក លពាហយន អគនគ សលន នសទ។ ៨/២៣/១៩៨

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

117

១៧. សតាទ តសា តសយ រលប ឧបផនបពហមានត ញតាឝ ត រប បឋមវ-យទវលសន ទលសសល ថ លហោឌ វតថនលយលនវ បរលយសាលន អដឌ- មតាថ វសាន កតាឝ ទលសសស ។ (ធ. ៨/៥/៣០)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៨. រជា តសា របមទមតថភាវ ញតាឝ លវឡវនវណត បផដសយតាថ ន គតាន

កាលរតាឝ នោទន ទលបស ។ (ធមយបទ. ៨/៥/២៩) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ****************

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

118

មមមរៀនទ ១៤ ការបរែ ត ែកច យ

ការបលប ត បចចយបចកជា ២ លបលភទ ១. ត បចចយចោះកបងអតទបឋមាវភតថ (បលបរបបទតតយ)

សលមាបតបចចយបដលចោះកបងអតទបឋមាវភតថលៅថន តមតទកតាថ បលបថន « រករយ, ការលសចកថ, ដលណើ រ, អលពើគ…»លោយលលចើនមានករយ វដឋត = គរ, យតថ = គរលហើយ អយតថ = មនគរលឡើយ ជាករយលគងលបលយគ ។ លវលបលបលតទវលៅរកបទតតយវភតថ (អនភហតកតាថ ) មវោះ លលបើឆដឌវភតថ (ឆដឌចោះកបងអតទតតយ) មវោះ, លបសនលបើមនមានលទឲរបញច លមកកបងលវលបលបនងសមភនន បានទងឯកវចន:ទងពហវចន: តាមលសចកឋកបងលបលយគ ។ ឧ. អជជ មយ គនថ វដឋត = កបងងថងលនោះ រករយ គអញលៅ លទើបគរ ។ តយប តតទ នពឝតថនបាយ កាត វដឋត ។ រករយគ ង លធឝើនវឧបាយលដើមផលកើត កបងទល ោះ លទើបគរ ។ (តលមហហ) រតថនធវ សមណធមយ កាត ន វដឋត ។ រករយគអបកទងឡាយ លធឝើនវសមណធម អសយបនងងថង មនគរឬ ? (អលមហហ) អតថល លមាកខធមយ គលវសត វដឋត ។ រករយគលយើង ទ. បសឝងរកនវធមជាលលគឿងរចផត លដើមផមវន លទើបគរ ។ សាធ លយន លកនច ឧបាលយន ទរកាន អយរកកលលមវ ទដឌ វដឋត ។ លបងពលហើយ រករយគទរកទងឡាយ លឃើញនវលតកលជតាល ោះឯង លោយឧបាយឯនមយ លទើបគរ ។ (ធ. ២/៣/១៣១)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

119

២. ត បចចយចោះកបងអតទចតតទវភតថ សលមាប ត បចចយចោះកបងអតទចតតទវភតថលៅថន តមតទសមផទន បលបថន លដើមផ… ឬ បលបចលពាោះបតរបសពធកបាន លោយមានករយដចតលៅលនោះជាលលគឿងច : ១. ឥស,បតទ ការលបាថនប , កម ការលសលញ, កម ការសងសយ ២. កបងទមាន អរហ , អនរប គរ, សកាក = អាចបច ៣. អល សពធ បដលមានអតទថន បតថវចន (គរ) ៤. ធាតបដលលលដអពធាត៣ចនច ោងលលើបដលចោះកបងអតទករយ ឧ. សតាទ ករ របសស លទស កលថតត សតាឝ បន សតទ សនថក គនថ ន ឥចឆ ។ ក (រលពោះ ងលមមា ល ោះ) សាថ បលហើយថនដលចបោះ បានឮថន រលពោះសាសាឋ លទងសបមឋង នវលទសរបសរប មនលបាថនប លដើមផលៅ កានសក របសលពោះសាសាឋ ។ (ធ. ៨/៤/៣៩) ឧ...វតទវលសា ច បន សតាទ រ ទដឌកាមា ហតាឝ លថរ អាចបហស ភលនថ សតាទ រ ទដឌកាមមាហ ត។ (រភកខ ទ.ល ោះ) លោះមានវសាលៅលហើយ ជាអបកមានបណងលដើមផគនល នវលពោះសាសាឋ លពាលលហើយថន បពលតលលដចលលមើន រលយើង ទ. ជាអបកមានបណងលដើមផគនល នវលពោះសាសាឋ ដលចបោះ ។ ឧ. លកា ត ននធតមរហត ។ រនរ គរលដើមផតោះលដៀល នវបគគលល ោះ ។ ឧ. អហ ភលនថ (អតថល ) មហលវកកាលល បពឝជលតា គននធរ បលរត ន សកខសាម ។បពលតលពោះអងគដចលលមើន រមញ លពោះអងគ បសលហើយកបងកាលងនមវនជាមនសសចាសនងមនអាចបចលដើមផញង គននធរ: ឲរលពញបាន ។ (ធ. ១/១/១០)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

120

(មយ) លកាសលរញដ ប សទន ន សកាក ឯកលតា ភវត។ ១/១២/២០៣ គលយើង មនអាចបច លដើមផមានកបងទជាមយគនប នងលពោះរជាលកាសល ។ (ចឡបនទលកា) ឥម ឯក គនថ ចតហ មាលសហ ឧគគណហ ត សកខ ។ រលពោះចឡបនទក: មនបានអាចបចលហើយ លដើមផលរៀនយក នវលពោះគនថនមយលនោះ អសបម ទ. ៤ ។ (ធ/២/៣/១៣៤) ****************

ោតបលបលបលយគ ត បចចយ ចរបលបលបលយគោងលលកាមលនោះ

១. លោត អមយ ក សកាក កាត តយប ឯក ភតាថ រ ឥម ប ឯក បាទបរចារក លទន វដឋតត ត ជាមាតរ អកាស ។ ២/២/១២

......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២. ឃរវស វសលនថហ ម ឯវ កាត ន វដឋត អរញដ លតា មចឆមសា-

ទន អាចបហរត សរ វ កតាឝ បាត នបផកាលរ ច កមយលនថ កាត វដឋតត។ (ធ.២/៧/១៦៧)

.........................................................................................

.........................................................................................

.........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

121

.......................................................................................... ៣. តយប តតទ នពឝតថនបាយ កាត វដឋតត ។ ក កលរម លទវត ។

មយ ទនប ឱវទ រកខសសសត។ រកខសាម លទវត។ ២/៧/១៨០ ...........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................ ៤. តសាយ បឋមលពាធយប មជឈមលពាធយប សតាទ រ ទដឌ លតទ ។

(៧/១២/១).......................................................................... .........................................................................................

៥. អថ ន មោបនទលកា ចឡបនទក តឝ ឥមសយ សាសលន អភលពាឝ ចតហ មាលសហ ឯក គនថប គលហត ន សលកាក ស បពឝជតកចច បន កថ មតទក បាលបសសស នកខម ឥលតាត វោរ នកកឌណ ។ (២/៣/១៣៤)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

122

៦. អថសា ឯតទលោស សាល អាចបគតាន បានយលញច វ នោល -ទកញច លទន វដឋត។ លបាកខរណ ម លបសាមត។ សា លបាកខរណ កាលរស ។ (២/៧/១៧២)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៧. អថសា ឯតទលោស សាល អាចបគលតហ បានយ បវតាឝ នោតាឝ

គមនកាលល មាល បលននតាឝ គនថ វដឋត បបាព រម កាលរសាមត។ សា រមណយ បបាព រម កាលរស ។ (ធ. ២/៧/១៧២)

......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៨. ក កលថស ភាតក តឝ លម មាតរ មតាយ មាតា វយ បតរ

មលត បតា វយ លទន លគលហ លវ មោវភលវ សកាក លគហ អជាវសលនថលហវ (អលមហហ) បញដ ន កាត មា ឯវមកតាទ ត ។ (ធ.១/១/៨)...........................................................................

..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

123

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៩. ឯវ លបលសត ន សកាក មលគគ បរបល ទ អតទ បពាឝ លជតាឝ លបលសត

វដឋត ។ (ធមយបទ. ១/១/២០) .......................................................................................... ....................................................................................... ... ១០. ន សកាក សលណហ ន វ ផរលសន វ នវតាថ ហត វតាឝ វ លបាលថតាឝ

វ នវតាថ លបត ។ (ធមយបទ. ១/២/៥២) .......................................................................................... .......................................................................................... ១១. លត បន តថនរបាន នតទតាយ កតទច បវសត អវសហ ថ វោរ-

មលជឈលយវ អដឌស ។ (ធ. ៤/៤/១៦) .......................................................................................... .......................................................................................... ១២. អថ លន លជដឌកកដមភលកា អាចបហ បសសថ អមាហ ក វបផការ កល-

បលតថហ ម ឯតថលកន លជជត យតថនថ ។ (ធ. /៤/៤/១៦) .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

124

១៣. រជា តាវលទវ បញច វ ត យ បតយ ផដឌសរលរ កញច សលវលកខត អសលកាក ល ថ មហតថ វត លមតាឝ តាតា ក វលទថនត បចឆ ។

(ធ.៤/៤/២០)....................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៤. លទវ បរមនលយលនវ បតយ ផដឌសររ តកខតថ កញច អសលវលកខតាឝ ចតលតទ វលរ តលថវ សតាឝ តណ តណ សតសហសាន ទលបស។ (ធ.៤/៤/២៧) ..................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៥. លសាប បលពឝ ភកខ កញច វតថ អសលកាក ល ថ ឥទន តលមហ ទសសល

តលមហ លកា ឍ តលមហ ឥតទ គលហតាឝ វចរថនត អាចបហ។ (៥/៤/៨០) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៦. តាត តឝ មយ ឯតថលក កថលត ឯវរប លឆទនមកាស លគលហ វស-

លនថន បន សទន ន សកាក កញច កលថត ន លម តយ លគលហ វសលនថន កចច អតទ មមាម លត គចឆ តាតាត ។ (ធ. ៥/៦/៩០)

.......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

125

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៧. មនសា តសស កថ សតាឝ មហនថ លភសកាក រ អភហរនថ សលច

ត មាលរត សកខសាម លសា លភសកាក លរ អមាហ ក នពឝតថសសត។ (ធ. ៥/៧/៩៣)........................................................................ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៨. សាយណហ សមលយ សតទ សនថក គ ថឝ វនធតាឝ ឯវមាហ ភលនថ ឯវរលបា

លម លសាលកា ឧបផល ប ត លម តលមហ នពាឝ លបត សកខសសថនត អាចបគលតាមហ បដសរណ លម លោថនត ។ (ធ. ៥/៩/១១៣)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៩. លសា ក ភលទធ កលថស ម ទសាឝ តវ មាតាបតលរ វវធាន កមយក-

រន កលរយរ ន សកាក មយ តតទ គនថនថ បដកខប ។ (៤/១២/២១០) ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

126

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២០. អថ ន បតាថ អហស អមយ អមាហ ក បតរ នលដឌប តយហ លកា អលតាទ

កដលមភន ក មយ ត ឧបោឌ ត ន សលកាក មាត។ (៤/១៤/២២៨) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

&q'

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

127

មមមរៀនទ១៥ លហាតបរែរែរយាគទរៅ

ចរបលបលបលយគោងលលកាមទងលនោះ ១. បរយតថ សាសនសស មល , វនលយ សាសនសស មល ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ២. អាចបចរលយ លម ភលនថ លោហ អាចបយសយល ថ នសាយ វចាឆ ម ។ .......................................................................................... .......................................................................................... ៣. សតថរសវគគយ មរណភយតជជតា មោវរវ វរវស ។ (៥/១/៦៩) .......................................................................................... .......................................................................................... ៤. អថសស សតទរ ភកខសងឃបរវលត ត ឋាន អាចបគលត សតាទ អាចបគលតាត

អាចបលរលចស។ (ធមយបទ..៥/១២/៦៤) .......................................................................................... .......................................................................................... ៥. បារសទន ទមយ បារសទន លម ហរ បារសទន លម អាចបលរលចហ។ តលសសន

ភកខ បារសទន ទ ប តមហ សងឃសស អាចបលរលចម ។ កងហខ វតរណ .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

128

៦. រជា បលសនទលកាសលល ធមយ សណល ថ ត សទធ សតាឝ បចឆថ ន ក ករ លតន ជតនថ អាចបហ ។ លសា រជបរលសហ បចឆលតា តមតទ អាចបលរលចស ។ (ធមយបទ. ៥/១/៣)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៧. សតាទ ឯតសយ នទលន ភកខសងឃ សនបបាតាលបតាឝ តមតទ បចឆតាឝ

ភកខលវ អតទ លកាច ឥមសស លពាហយណសស អធការ សរល ថ ត បចឆ ។ (ធ./៤/១/២)......................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៨. តឝ លម មាតរ មតាយ មាតា វយ បតរ មលត បតា វយ លលទន ។ (ធ.១/១/៨)........................................................................... .......................................................................................... ៩. ឯលកា ករ កដមមកបលតាថ បតរ កាលកលត លមលតថ ច ឃលរ ច

សពឝកមាយ ន អតថ វ កលរល ថ មាតរ បដជគគ ។ (ធ. ១/៤/៦៤) .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

129

.......................................................................................... ១០. សារបតថលតទលរ អហ ភលនថ សរម អយ លម រជគលហ ប ឍ យ

ចរនថសស អតថល អភហដ កដចឆភកខ ទលបស ឥមសាហ អធការ សរមត អាចបហ ។ (ធ.៤/១/២)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១១. សតាទ ត ទសាឝ តសស អល ថ លគោ នហរតាឝ តតទ នបផជាជ បតភាវ

ញតាឝ អតទ ន លោ មយហ ឯតទ គតបផចចលយន អលតាទ ត ឧបធាលរល ថ … (ធ.១/២/៣៧)....................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១២. សតទរ ករ លជតវលន វហរលនថ សមភហល ភកខ សតទ ទសសនតាទ យ

អាចបគចឆ ថ ឯក គនម ប ឍ យ បវសស ។ (ធ. ៥/១១/៥៤) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

130

១៣. អហ ភលនថ មហលវកកាលល បពឝជតតាថ គនទធរ បលរត ន សកខសាម វបសស ធរ បន បលរសាម។ កមយោឌ ន លម កលថថនត ។ អថសស សតាទ យវ អរហតាថ កមយោឌ ន កលថស ។ (ធមយបទ. ១/៦/៩៧)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៤. លសា លថរ លទនបណឍ បាត អញដតរ ឱកាស គចឆនថ ទសាឝ នសទត-

កាមតញចសស ញតាឝ អតថល បរពាឝ ជកបឋក បញដ លបតាឝ អទស ។ ១/៨/១៣១.......................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៥. វនយធលរប អតថល នសសតកាន អយ ធមយកថលកា អាចបបតថ អាចបប-

ជជមាល ប ន ជា តត អាចបលរលចស ។ (ធ.១/៥/៧៧)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៦. លត តសស នសសតលក ទសាឝ តមាហ ក ឧបជាលយ អាចបបតថ អាចបបជជ-

តាឝ ប អាចបបតថភាវ ន ជា តត អាចបហស ។ (ធ. ១/៥/៧៧)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

131

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៧. គនមវសល លតស បលតថ អាចបទយ អាចបសនសាលយ នសទលប-

តាឝ យគមជជក ទតាឝ បណឍ បាតលវល អាចបគមយមា ធមយ សណ ថ នសទស ។ (ធ. ៥/១១/៥៥)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៨. តសយ មលណ ភតថ បចតាឝ សបពរញជ លន បចមា យ ឯកសា ឥតទយ

ឧទននលតា អគគជាល ឧដឌហតាឝ ឆទន គណហ ។ (៥/១១/៥៥) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ១៩. តលតា ឯក តណករឡ ឧដឌហតាឝ យមាន អាចបកាស បកខនធ ។

តសយ មលណ ឯលកា កាលកា អាចបកាលសន គចឆល ថ តតទ គវ បលវ- លសតាឝ តណវលវបលលវឋលតា យតាឝ គនមមលជឈ បត ។

៥/១១/៥៥.........................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

132

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២០. តសយ ចរយលនថ បនប លត លចារ សោយកសស សនថលក បរស

លបលសស ។ លសា លតស តតទ ឋតភាវ ញតាឝ បន វណជសស អាចបលរលចស ។ (ធ. ៥/៧/៣២)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២១. ឯកសយ សមលយ ភគវ រជគហលតា នកខមតាឝ ឆ ទសា នមសសនថ

សគនលក មាណវ ទសាឝ កសស តឝ គហបតបតថ ទសា នមសស- សត បចឆ ។ (សងហគ លកសលត)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២២. ត សតាឝ សគនលលកា មាណលវ បតា លម ភលនថ កាល កលរល ថ

ឯវ អវច ទសា តាត នមលសសយាសត លសា អហ បត វចន កលរល ថ ទសា នមសាមត អាចបហ ។ (សងហគ លកសលត )

..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

133

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៣. អថ ន ភគវ ន លោ គហបតបតថ អរយសស វនលយ ឯវ ទសា

នមសសតពាឝ ត វតាឝ លតន បចឆលតា គហវនយ កលថស ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៤. ឯកសយ ហ កាលល ពហ មនសា វយ មោសមទធ បកខនធតាឝ

អល ថ មោសមលទធ ភ ប យ វយ មចឆកចឆបភកាខ អលហស ។ (៤/២/១៤៣)...................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៥. សាវតទយ កលរកសស លសដឌសស លគលហ ចតាថ ឡសលកាដធន អងហគ រ

ឯវ ហតាឝ អោឌ ស ។ លសដឌ ត ទសាឝ ឧបផនបលសាលកា អាចបោរ បដកខបតាឝ មញច លក នបជជ ។ (ធ.៤/១៣/២២១)

.......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

134

.......................................................................................... ២៦. តលសសលកា សោលយ លគហ គ ថឝ សមយ កសាយ លសាចសត បចឆតាឝ

ត បវតថ សតាឝ សមយ មា លសាច អហ ឯក ឧបាយ ជា ម ត កលរហត ។ (ធ./៤/១៣/២២១)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៧. សតាទ ត កថ សតាឝ ភកខលវ ក កលថថនត បចឆតាឝ ភលនថ ឥទ ប មាត

វលតថ តសាយសយលតា បពឝកមយ កលថល ថ អាចបហ ។ (៤/៩/១២៥) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ២៨. ភកខ ត ទសាឝ អលោ ភារយ កមយ បសសថនវលសា កាលកន បតថ

វបផការ ឥម កតកមយ អញដ លត សតាទ រ លកា ជានសសត សតាទ រ- មសស កមយ បចឆសាមាត ចលនថតាឝ បកកមស ។ (ធ.៥/១១/៥៥)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

135

.......................................................................................... ២៩. អបលរស ភកខន សតទ ទសសនតាទ យ វ អភរយហ គចឆ ថ ន វ

សមទធមលជឈ នចចល វ អោឌ ស ។ មនសា កាឡកណត ឯតទ ភវតពឝនថ សលក វចាលរស ។ (ធ.៥/១១/៥៥)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៣០. លតន លោ បន សមលយន អាចបយសាយ មោកសសលបា បបពលគោយ

វហរត អាចបពាធលកា ទកខលតា ពាឡហគលល ។ មោកសសបលពាជឈងគ.. .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៣១. អបលរន សមលយន លសា វណលជា បញចសកដសតាន ភណឍ សស

បលរតាឝ ភកខន អាចបលរចាលបស អហ អសកោឌ ន ប ម វណជាជ យ គចាឆ ម លយ អយា ត ឋាន គនថកាមា លត នកខមនថ មលគគ ភកាខ យ ន កលមសសនថត ។ (ធ. ៥/៧/៣០)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

136

.......................................................................................... ៣២. បឋមលពាធយ ហ ភគវ លវរញជ គ ថឝ លវរលញជន លពាហយលណន នមនថ-

លតា បញចហ ភកខសលតហ សទន វសស ឧបគចឆ ។ (ធ.៤/៨/៦៩) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៣៣. លកាសលរលដឌ ករ បញចសតា ភកខ វសស វសតាឝ វតទវសា សតាទ រ

បសសសាមាត លជតវន គ ថឝ សតាទ រ វនធតាឝ ឯកមនថ នសទស។ (ធមយបទ. ៤/១១/៧៩) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៣៤. ភកខ ធមយសភាយ កថ សមោឌ លបស លចារោតលកា បញចប ត ស-

វសាន កកខឡកមយ កតាឝ អលជជវ តលតា មលតាថ អលជជវ លថរសស ភកខ ទតាឝ អលជជវ កាលកលតា កហ ន លោ នពឝលតាថ ត ។ (៤/១/១៤០)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

137

.......................................................................................... .......................................................................................... ៣៥. សតាទ អាចបគ ថឝ កាយ នតទ ភកខលវ ឯតរហ កថនយ សនបស ប ត

បចឆតាឝ ឥមាយ មាត វលតថ ភកខលវ តសតបលរ លសា នពឝលតាថ ត អាចបហ ។ (ធមយបទ. ៤/១/១៤០)

....................................................................................... ... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៣៦. ត សតាឝ ពាហលយ ភលនថ សសាលរ សសរលនថន កវឡងហក ោលរ ន

អលទនបលពាឝ តមាហ ក វ មយហ វ ជវតនថរយ ន ជា ម លទលសលថវ លម ធមយនថ ។ (ធ. ៤/២/១៤៨)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៣៧. លថលរ ករ តសស សនថក គ ថឝ អាចបហ កនប លោ លពាហយណ កញច លទវ

កសល កលរសត ។ (ធ. /៤/៥/១៦៩) .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

138

៣៨. សា បន លសាតាប ប ហតាឝ សតាទ រ បពឝជជ យច ។ សតាទ ត ភកខនន សនថក បហណតាឝ បពឝជាលបស ។ សា លទនបសមផទ បដតាចារតាថ បោចារលតឝវ បញដ យ ។ (ធ. ៤/១២/២១៩)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៣៩. សា ឯកទវស កលដន ឧទក អាចបទយ បាលទ លធាវនថ ឧទក អាចបស-

ញច ។ ត លថនក គ ថឝ បចឆជជ។ ទតយវលរ អាចបសតថ តលតា ទរតរ អគ-មាស។ តតយវលរ អាចបសតថ តលតាប ទរតរនថ ។ (ធ.៤/១២/២១៩)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៤០. តទប ភកខន ចវរ បារប ថ ន គតថលតា លសលទ មញច លនថ ទសាឝ ឥធ

មយ មណឍ ប កាលរត វដឋតត ចលនថតាឝ មណឍ ប កាលរស។(៧/២/១១) .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

139

.......................................................................................... ៤១. សតាទ ភកខលវ មយ ធរលនថ ឆនប សកាខ លបត ន សកខសសថ មយ បន

បរនពឝលត សកខសសថនត វតាឝ បរនពាឝ នកាលល អាចបយសយតា អាចបន-លនធន ភលនថ កថ ឆនបលតទលរ អលមហហ បដបជជតពឝនថ វលតថ អាចបននធ ឆនបសស ភកខល លពហយទល ឍ ទតលពាឝ ត អាចបលបស។ (៤/៣/១១)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៤២. លចារ តសយ អតចរយលនថ គចឆ តសស នកខមនទវស ញតាឝ ឯហត

ឯក បរស បហណស ។ លសា ត គនម គ ថឝ ឯក សោយក បចឆ កទ វណលជា នកខមសសតត។ លសា ទឝហតហចចលយ ត វតាឝ កមតទមផន បចឆសត អាចបហ ។ (ធ. ៥/៧/៣១)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

140

.......................................................................................... .......................................................................................... ៤៣. សលកាក ប សតាទ រ យគអាចបទន ទតាឝ សកកចច បរវស។ សតាទ ប កត-

ភតថកលចាច អនលមាទន កតាឝ ឧោឌ យស បកាក ម។ សលកាក មោ- ទគគតសស សញដ អទស។ លសា បតថ គលហតាឝ សតាទ រ អនគចឆ។

(៤/៥/៤៧).......................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៤៤. បថជជ ករ សាមលណរទលយ លថរ ទសាឝ សលសប កលណត សប-

សាយប គលហតាឝ ក ចឡបតា សាសនសយ ន ឧកកណឌ ស អភ- រមសត វទនថ ។ លថលរ លតស លនវ កជឈត ន ទសសត។ ៤/៦/៦១

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៤៥. វកកល ម លពាហយល អមាហ ក សតទ របសមផតថ ទសាឝ ទសសលន

អតលតាថ លយវ ឥម ឧបាលយន អហ នចចកាល សតាទ រ បសសត លភសាមត ចលនថតាឝ បពឝជតាឝ សតទ សនថលកលយវ វចរ ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

141

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៤៦. សតាទ ត បវតថ ញតាឝ ក លត វកកល ឥម បតកាលយន លយប

វកកល នចច មម សងោដ កណត គលហតាឝ វចរត ន លសា ម បសសត ម លយ ច លោ វកកល ធមយ បសសត លសាម បសសត មាត អាចបហ ។ (វកកលលថរវតទ)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៤៧. អមាហ ក សតាទ មហលនថន ឧសាលហន លទវមនលសសហ កត សកាក រ

ទសាឝ អាចបននធលតទរ អាចបមលនថតាឝ លយ លោ អាចបននធ តាទលសនប សកាក លរន តថនគត បលជត ន លសា បរមាយ បជាយ តថនគត បលជត ម លយ ច លោ អាចបននធ តថនគលតន ទនប ឱវទ កលរត លសា បរមាយ បជាយ តថនគត បលជត មាត អាចបហ ។

.......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

142

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៤៨. ភគវ អតថល បរនពាឝ ន អាចបរពម អាចបននធលតទរ អាចបមលនថតាឝ លយ លវ

អាចបននធ មយ លទសលតា បញដ លតាថ ធលមាយ ច វនលយ ច លសា លវ មមចចលយន សតាទ ត វតាឝ ហនធ ឥទន ភកខលវ អាចបមនថយម លវ វយធមាយ សងហខ រ អបផមាលទន សមាលទថនត ភកខន ឱវទ អទស។

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... (មោបរនពាឝ នសលត)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

143

៤៩. សតាទ ទោយលកា លោហត អាចបហ បជាបតយ វនធនកាលលប តសា តលថវ វតាឝ បតថសស វ ធ បនកាលល តណហ អលោស។ លសា បរមនលយលនវ សតាទ រ បចឆ។ សតាទ បសស តលថវ ពាកាស។

(ធមយបទ. អាចបយវឌណនកមារវតទ/៤/៨ /១៧៦) .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៥០. ឯលកា បន អវរទនលកា យលកាខ ទឝ ទស សវចឆរន លវសសវណត ឧបដឌ-

ហតាឝ តសស សនថកា វរ លភល ថ ឥលតា សតថលម ទវលស ឥម ទរក គលណហ យាសត លភ តសាយ លសាប អាចបគ ថឝ អោឌ ស។ ៤/៨/១៧៧

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ......................................................................................... ៥១. សតាទ រ បន តតទ គលត មលហសកាខ ស លទវតាស សនបបតតាស

អលបផសកាខ លទវតា ឱសកកតាឝ ឱកាស អលភមា ទឝ ទសលយជ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

144

នបដកកមស អវរទនលកាប តលថវ បដកកល ថ អោឌ ស។ សតាទ ប សពឝរតថ បរតថមកាល។ សតាថ លហ វតវលតថ អវរទនលកា ទរក ន លភ។

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៥២. អដឌលម បន ទវលស អរលណ ឧគគតមលតថលយវ ទរក អាចបលនតាឝ សតាទ រ

វ ធ លបស។ សតាទ ទោយលកា លោហត អាចបហ។ កវចរ បន លភា លគនតម ទរលកា ឋសសតត។ វសវសសសត លពាហយត។ អថសស អាចបយវឌណនកមាលរត ម ករស។ (ធ. ៤/៨/១៧៨)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

145

៥៣. អលថកទវស ភកខ ធមយសភាយ កថ សមោឌ លបស បសសថនវលសា អាចបយវឌណនកមាលរន ករ សតថលម ទវលស មរតពឝ អភវសស លសា ឥទន វសវសសសតោឌ យ ហតាឝ បញចហ ឧបាសកសលតហ បរវលតា វចរត អតទ មលញដ ឥលមស សតាថ ន អាចបយវឌណនការណនថ ។

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៥៤. សតាទ ឯតសយ គលត ត ភយ វបសមសសត អថ លតស បពឝជតកចច

បារបរ គមសសតត ញតាឝ ភកខលវ តមាហ ក លជដឌភាតក សារបតថ ឱលលលកតាឝ គចឆថនត អាចបហ។ ៤/៩/១៨៤

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៥៥. អបលរន សមលយន ភកខ កថ សមោឌ លបស អាចបវលសា លកន ន លោ

ការលណន អាចបយសាយ សវលលតទលរ សតថ ទវសសតថមា សាធកាន

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

146

សតថ វសាន មាត កចឆយ វស លកន នរលយ បច លកន ឯវ លភគគយសគគបផលតាថ ជាលតាត ។ (ធ. ៤/៩/១២៥)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៥៦. អាចបយសាយ ហ សារបលតាថ សតាថ សតលកាដធន បោយ បពឝជតាឝ

ចាល ឧបចាល សសបចាលត តលសា ភគនលយ ចល ធ ឧប- លសល ត ឥលម លទឝ ភាតលរ បពាឝ លជស លរវតកមាលរ ឯលកា វ លគលហ អវសលោឌ ។ (ធ.មទរ/៤/៩/១១៥)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

147

៥៧. លសា ករ លពាហយល កន លោ សមាយ សមភលទន អតទលមវ ជា ត ឧទហ អនតទមផ បចឆសាម ននថ សតាទ រ ឧបសងកមតាឝ បចឆ ភលនថ តលមហ អតទលមវ ជា ថ មលញដ ល អនតទនថ។ អតទញច ហ លពាហយណ ជា ម អនតទញច ត ។ លតនហ លម អនតទ កលថថនត ។ ៤/៤/១៦៥

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៥៨. ត សតាឝ លពាហយល សាធការមទស សាធ សាធ គចរយ-

គណលជដឌក តលមហវ អតទញច ជា ថ អនតទញច ត។ ឯវ លពាហយណ អតាទ នតទជាននលកា ម មយ សទលសា នតទត ។ អថសស សតាទ អជាសយ ឧបធាលរតាឝ លពាហយណ លកន កលមយន ជវសត បចឆ ។

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

148

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៥៩. សតាទ ប លថរ អាចបហ គចឆ សារបតថ តវ សាមលណរសស ភតថ លទហត។

លថលរ គ ថឝ ទឝ រ អាចបលកាលដស។ សាមលណលរ នកខមតាឝ លថរសស ហតទលតា បតថ គលហតាឝ ឯកមនថ ឋលបតាឝ តាលវលណឋ ន លថរ វជ ។ អថ ន លថលរ អាចបហ សាមលណរ ភតថកចច កលរហត។ ៤/៦/៥៨

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៦០. តលមហ បន ភលនថត ។ កត មយ ភតថកចច តឝ កលរហត ។ សតថវសស-

លកា ទរលកា បពឝជតាឝ អដឌលម ទវលស តមណ វកសតបទមសទ- លសា អរហតថ បលតាថ ភតថបកខបនោឌ ន បចចលវកខល ថ នសទតាឝ ភតថ- កចចមកាស ។ (ធ. បណឍ តសាមលណរ ៤/៥/៥៩)

.......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

149

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៦១. កសសបពទនកាលល កលរលកា គហបតបលតាថ សតទ ធមយកថ សតាឝ ឧបផ-

នបសលវលគន បពឝជតាឝ លទនបសមផលទ អបលរន សមលយន អនភរត យ ឧបផ ប យ ឯកសស សោយកសស ភកខ ល អាចបលរលចស។ លសា តសស អភណហ គហភាលវ អាចបទនវ កលថស។(ធ.៤/១១/២០៥)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៦២. តទ សារបតថលតទលរ ប ឍ យ ចរតាឝ កតភតថកលចាច នគរ នកខមល ថ

លត ទរលក សាម បរវលរតាឝ ឋលត ទសាឝ ក ឥទនថ បចឆ។ ទរកា លថរសស ត បវតថ អាចបចកខស។ លតនហ ទរកា ឥម សាម មទធថនត។

(/៤/៣/៦១)........................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

150

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៦៣. ភគវ លតស វចន សតាឝ អាចបហ ន ភកខលវ មសវ ម សហតាទ

អតាថ ន ជវតា លវលរលបនថត។ ភលនថ តលមហ ឥម មសលវត វលទថ ឯវ អរហតថបនសសយសមផល ប ប យ កសាយ ឧកកណឌ លតា កមសស អរហតថបនសសយការណ កសាយ លសា សលបា ឯត ន ឌសត ។ (៤/១/២០៥)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៦៤. លសា ភកខន សនថលក ជវសាមត ចលនថតាឝ វោរ គ ថឝ អបហរត

កលរល ថ បរលវណ សមយជជល ថ មមលធាវ ទន ទទល ថ វោលរ វស។ ភកខប ន សងគណហ ស បពាឝ លជត បន ន ឥចឆស ។ លសា បពឝជជ អលភមាល កលសា អលោស ។ (ធ. ៤/១/១)

.......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

151

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៦៥. អលថកទវស សតាទ បចចសកាលល លលក លវលលលកល ថ ត លពាហយណ

ទសាឝ កនប លោត ឧបធាលរល ថ អរោ ភវសសតត ញតាឝ សាយណហ - សមលយ វោរចារក ចរល ថ វយ លពាហយណសស សនថក គ ថឝ លពាហយណ ក កលរល ថ វចរសត អាចបហ ។ (៤/១/១)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៦៦. ភកខន វតថបផដវតថ កលរម ភលនថត អាចបហ។ លភស លតស សនថកា

សងគហនថ។ អាចបមភលនថ អាចបោរមតថ លភាម ន បន ម បពាឝ លជនថត។ .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

152

.......................................................................................... .......................................................................................... ៦៧. លសា ករ លថលរ ឯកសស មណការសស កលល ទឝ ទស វសាន ភញជ ។

តសយ កលលជាយបតកា មាតាបតោឌ លន ឋតាឝ លថរ បដជគគស។

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៦៨. លសា សតាទ រ ក បន លត សារបតថ ឯវ កលតាបការ ទកខលតា លមាលចត

ន វដឋតត វលតថ សាធ ភលនថ បពាឝ លជសាមត ត លពាហយណ បពាឝ លជ- ស។ តសស ភតថលគគ អាចបសនបរយលនថ អាចបសន បាបត យគ ភតាថ ទហ កលមត ។ (ធ. ៤/១/២)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៦៩. លសា ឯកទវស សតាទ រ ទយត បន លត គហបត កលល ទននថ

វលតថ ទយត លម ភលនថ កលល ទន តញច លោ កជក ពលងគ- ទតយនថ អាចបហ ។ (ធ.៥/៤/១៥)

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

153

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៧០. អថ ន សតាទ គហបត លម ទន លទមត មា ចនថយ ចតថសយ ហ

បណលត ពទន ទន ទនបទន លម ម នតទ អបច តឝ គហបត អដឌនប អរយបគគលន ទន លទស អហមផន លវលមកាលល សកល- ជមភទប ឧនបងគល កតាឝ មោទន បវតថយមាល ត សរណគតមផ កញច លតទ ទកខលណយា ម ឯវ ទលវភា តសាយ លម លម ទននថ មា ចនថយត វតាឝ លវលមសតថមសស កលថស ។

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

154

.......................................................................................... ៧១. អថសស ទឝ រលកាដឌលក អធវតាទ លទវតា សតទរ លចវ សាវលកស ច

លគហ បវសលនថស លតស លតលជន ស ឌ ត អសលកានថ យថន ឥលម ឥម លគហ ន បវសនថ តថន គហបត បរភនធសាមត ត វតថកាមាប ឥសសរកាលល កញច វតថ សកខ ឥទន ប យ ទគគលតា គណហ សសត លម វចននថ រតថភាលគ លសដឌសស សរគពម បវសតាឝ អាចបកាលស អោឌ ស។

(ធ. ៥/៤/១៦)......................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៧២. អ ថបណឍ លកា ចលនថស អយ លទវតា ទណឍ កមយ លម កតនថ វទត

អតថល ច លទស បដជា ត សមាយ សមភទនសស ន ទលសសសាមត។ លសា ត សតទ សនថក លនតាឝ តាយ កតកមយ សពឝ អាចបលរលចស ។

.......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

155

.......................................................................................... .......................................................................................... (ធមយបទ. ៥/៤/១៩) ៧៣. លទវតា ត លតន សទន ឧលបាសថ កាត អនចឆនថ ទសាឝ ភារយ លម

កមយ កតនថ ចលនថតាឝ ភលនថ មយហ អយរសស សលលភលទ នតទ មយ បន វមសនវលស លនត កត កលរថ លតន សទន ឧលបាសថនថ អាចបហ។

(៥/៤/៧៧)........................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៧៤. លសា តសា អាចបកាលស ឋតាឝ កលថនថយ សទធហតាឝ ឧលបាសថ

អកាស ន បន លថលរ បលពឝ វយ មទចលតាថ អលោស ។ ឯតថក លទវតាយ បពឝកមយ ។ (ធ. ៥/៤/៧៧)

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ៧៥. (មគគវភងគសតថ) ឯវលមយ សតថ។ ឯក សមយ ភគវ សាវតទយ វហរត

លជតវលន អ ថបណឍ កសស អាចបរលម។ តលត លោ ភគវ ភកខ អាចបម- លនថស ភកខលវត ។ ភទលនថត លត ភកខ ភគវលតា បចចលសាស ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

156

ភគវ ឯតទលវច អរយ លវ ភកខលវ អដឌងគក មគគ លទលសសាម វភជជ- សាម ត សថ សាធក មនសកលរថ ភាសសាមត ។ .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ******************

អសជាយមល ម ឋ អនោឌ នមល ឃរ មល វណត សស លកាសជជ បមាលទ រកខលតា មល។ មនថទងឡាយមានការមនសាឝ ធាយ ជាមនធល ផធោះទងឡាយមានការមនបថទជាមនធល លសចកថមជល ជាមនធលរបសពណសមផរ លសចកថលបមាទ ជាមនធលរបសបគគលអបករកា ។

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

157

ករយេពទ (អាខាត / កតកៈ) អ

អកាត = ន + ករ ករលណ(៣) កបងការលធឝើ + ត មនគបផលធឝើ អកកលោឌ = អាចប + កស អលកាក លស កបងការលជរ + ត បដល...លជរលហើយ អគចឆ = អ + គម គតមហ កបងការលៅ + ឦ បានលៅលហើយ អចរ = អ + ចរ ចរលណ កបងការលតាចលៅ + ឦ បានលតាចលៅលហើយ អបគចឆ = អប + គម គតមហ កបងការលៅ + ឦ លគចលចញលៅលហើយ អនភរត = ន+អភ+រម កឡាយ កបងការលលតកអរ+ត ការមនលលតកអរ អនគចឆ = អន + គម គតមហ កបងការលៅ + ឦ លៅលហើយ អគមាស = អ+គម គតមហ កបងការលៅ+ស+ឦ បានលៅលហើយ អធគលតា = អធ+គម គតមហ កបងការលៅ+ត លតាសដងលហើយ/ដលលហើយ អកាស = អ + ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ស + ឦ បានលធឝើលហើយ អទស = អ+ទ ទលន កបងកាឲរ+ស+ឦ បានឲរលហើយ/ថនឝ យលហើយ អទសាឝ = ន + ទស លបកខលណ កបងការលឃើញ + តាឝ មនលឃើញលហើយ អទតាឝ = ន + ទ ទលន កបងកាឲរ+តាឝ មនថនឝ យលហើយ/លបគនលហើយ អតទ = អស ភវ កបងការលកើត/មាន/ជា + អ + ត បតងមាន អញដ ស = អ+ញ អវលពាធលន កបងការដង+ +ស+ឦ បានដងលហើយ អលហស = អ+ហ សតាថ យ កបងការលកើត/មាន/ជា+ឧ បានមានលហើយ អស = អស ភវ កបងការលកើត/មាន/ជា+អ+ស បតងលកើត/មាន/ជា

(៣) គជាអតទរបសធាតមយៗ (ធាតឝតទសងគហៈ) ។

អមហ = អស ភវ កបងការលកើត/មាន/ជា+អ+ម បតងលកើត/មាន/ជា

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

158

អនជាន = អន+ញ អវលពាធលន កបងការដង+ +ឦ អនញដ តលហើយ អចឆនធតាឝ = អាចប+ឆទ ទឝធាករណ កបងការលធឝើឲរជាពរចបណក+ឥ+តាឝ

កាតលហើយ/ដលណឋើ មយក អលតទ = អ+លភ លលភ កបងការបាន+ឦ តទ បានបានលហើយ អលតទ = អ+លភ លលភ កបងការបាន+ឥ តទ បានបានលហើយ អទធស = អ+ទស លបកខលណ កបងការលមើល/លឃើញ+អ បានលឃើញលហើយ អវច = អ+វច វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស +ឱ

បានលពាលលហើយ អជវល ថ = ន+ជវ បាណធារលណ កបងការលទលទងជវត អ+អនថ

កាលមនមនរសលៅ អលវច = អ+វច វយតថយ វចាយ កបងការលពាល+អាចប បានលពាលលហើយ អដឌស = អ+ឋា គតនវតថមហ កបងការោមការលៅ+ឧ តាងលៅលហើយ អសយ = អស ភវ កបងការលកើត/មាន/ជា+អ+ម បតងលកើត/មាន/ជា អធវតទ = អធ+វស នវលស កបងការលៅ+ត បដលលៅអាចបលសយលហើយ អភវសស = អ+ភ សតាថ យ កបងការលកើត/មាន/ជា+សា នងបានមានលហើយ អភាស = អ+ភាស ពរតាថ យ វចាយ កបងការលពាល+ឦ បានលពាលលហើយ អសកខ = អ + សក សតថមហ កបងការអាចបច + ឦ បានអាចបចលហើយ អលភតាឝ = ន+លភ លលភ កបងការបាន+ឥ+តាឝ មនបានលហើយ អនលភាត = អន+ភ សតាថ យ កបងការលកើត/មាន/ជា+អ លសាយ/ទទល អលោស = អ+ហ សតាថ យ កបងការលកើត/មាន/ជា+ឦ បានមានលហើយ អនលភាស = អន+ភ សតាថ យ កបងការលកើត..+អ+ស+ឦ លសាយលហើយ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

159

អបសសល ថ = ន+ទស លបកខលណ កបងការលឃើញ+អ+អនថ កាលមនលឃើញ អនបគ ថឝ = ន+ឧប+គម គតមហ កបងការលៅ+តាឝ មនចលលៅជតហ. អនសាសត = អន+សាស អនសដឌមហ កបងការលបលៅ+អ+ត លលបៀនលបលៅ អធវលសស = អធ+វស នវលស កបងការលៅ+លណ+ស+ឦ

ញង...ឲរសងកតលៅលហើយ អធវលសថ = អធ+វស នវលស កបងការលៅ+លណ+ថ ញង...ឲរទទល អភលធយរ = អភ + ធា ធារលណ កបងការលទលទង + ណរ គបផលពាល អភភលតា = អភ+ភ សតាថ យ កបងការលកើត/មាន/ជា+ត លគបសងកតលហើយ អភធាវនថ = អភ + ធាវ គតយ កបងការលៅ+អ+អនថ+ឦ រតលៅ អតកកល ឋ = អត+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង+អ+ត កនវងលៅ-

លហើយ/នកនវងលហើយ អនភវល ថ = អន+ភ សតាថ យ កបងការលកើត..+អ+អនឋ កាលលសាយ អវសលោឌ = អវ+សស អសពឝយជជលន កបងការមនលបកបទងអស + ត បដលលៅសល អវចាលរតាឝ = ន+វ+ចរ ចរលណ កបងការលដើរលៅ+លណ+តាឝ មនលតាចលៅ/លបលពតថលហើយ អលកាក សនថ = អាចប+កស អលកាក លស កបងការលជរ+អ+នថ បតងលជរ/លពាល

អសលកាក ល ថ = ន+សក សតថមហ កបងការអាចបច+ឱ អនថ កាលមនអាចបច អភសញច ស = អភ+សច សញច លន កបងការលលសាច+ឧ លលសាចចលពាោះហ. អភហរនថ = អភ+ហរ នវលស កបងការលៅ+អ+អនថ លៅចលពាោះ អលសាស = អ+ស សវលន កបងការសាឋ ប++ស+ឧ បានសាឋ បហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

160

អជឈបលតាថ = អធ+ឧ+ បត បតលន កបងការធាវ កចោះ+ត ឆាបចោះលហើយ អវសហល ថ = ន+វ+សហ មនថយ កបងការអតធន+អ+អនថ

កាលមនអាចបចកាលមនោ ន អបផយជជមាល = ន+ប+យជ លយលគ កបងការលបកប+យ+មាន

បដលមនលបកប អល កកមល ឋ = ន+អវ+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង+អ+អនឋ

មននចោះ អនសសរមាល = អន+សរ ច ថ យ កបងការគត+អ+មាន ការរលកលរឿយៗ អលភមាល = ន+លភ លលភ កបងការបាន+អ+មាន កាលមនបាន អសលវលកខតាឝ = ន+ស+លកខ អងកលន កបងការលធឝើលលគឿងសគនល+ឥ+តាឝ

មនកណតលពមលហើយ អា

អាចបហស = លពទ វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+ឧ លពាលលហើយ អាចបគចឆល ឋ = អាចប+គម គតមហ កបងការលៅ+អ+អនឋ កពងមក/កាលមក អាចបគចឆនថ = អាចប+គម គតមហ កបងការលៅ+អ+អនឋ កពងមក អាចបគមស = អាចប+គម គតមហ កបងការលៅ+ឧ មកលហើយ អាចបគលតា = អាចប + គម គតមហ កបងការលៅ + ត មកលហើយ អាចបគមសសត = អាចប + គម គតមហ កបងការលៅ + សសត នងមក អាចបគ ថឝ = អាចប + គម គតមហ កបងការលៅ + តាឝ មកលហើយ អាចបទរ = អាចប + ទរ ទលហ កបងការលដឋ + ឦ លអើលពើលហើយ អាចប លបតាឝ = អាចប+ន នលយ កបងការ លៅ+លប+តាឝ ញង.. មកហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

161

អាចបហ = លពទ វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+អ លពាលហ. អាចបហរ = អាចប+ហរ នវលស កបងការលៅ +ឦ មកលហើយ អាចបទយ = អាចប+ទ ទលន កបងការឲរ+តាឝ កានយកលហើយ/ លៅហ. អាចបរពម = អាចប+រភ រភលសស កបងការពាយម+តាឝ លបារពន/ចាបលផឋើមហ អាចបណលតាថ = អាចបណ លបសលន កបងការបងហគ ប+ត បងហគ ប/បញជ លហើយ អាចបលបត = អាចបណ លបសលន កបងការបងហគ ប+លប+ត ចរបងហគ ប អាចបលបស = អាចបណ លបសលន កបងការបងហគ ប+លប+ឥ+ស បងហគ បហ. អាចបចកខសសត = អាចប+ចកខ កថលន កបងការលពាល+ឥ+សសត នងលបាប អាចបចកខស = អាចប+ចកខ កថលន កបងការលពាល+ឧ លបាបលហើយ អាចបលរលចស = អាចប+រច លទសលន កបងការលបាប+លណ+ស+ឦ លបាបហ. អាចបលរលបតាឝ = អាចប+រប ជាយលន កបងការលកើត+លណ+តាឝ លលើកលឡើងហ. អាចបលនស = អាចប+ន នលយ កបងការ លៅ +ស+ឦ មកលហើយ អាចបលនម = អាចប + ន នលយ កបងការ លៅ + អ + ម បតង មក អាចបលនតាឝ = អាចប + ន នលយ កបងការ លៅ + តាឝ មកលហើយ អាចបលនត = អាចប + ន នលយ កបងការ លៅ + ត គបផ មក អាចបមលនថតាឝ = អាចប+មនថ គតថភាសលន កបងការលគបលគង/លបកា+លណ+តាឝ

លបកាលហើយ/លៅមកលហើយ អាចបសលតាថ = អាចប+សច សញច លន កបងការលលសាច+ត លលសា/បនឋកហ. អាចបបជជស = អាចប+បទ គតមហ កបងការលៅ+យ+ឧ ដល / លតទវលហើយ អាចបបល ប = អាចប+បទ បទ គតមហ កបងការលៅ+ត ដល / លតទវលហើយ អាចបបជជតាឝ = អាចប+បទ គតមហ កបងការលៅ+យ+ឥ+តាឝ ដល / លតទវហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

162

អាចបបជជលត = អាចប+បទ គតមហ កបងការលៅ+យ+លត បតងដល / លតទវ អាចបបជជមាល = អាចប+បទ គតមហ កបងការលៅ+យ+មាន កាលដល/កាលលតទវ អាចបវជជមាល = អាចប + វទ ញលណ កបងការដង + យ + មាន កាលកណត / កាលច អាចបបជជសស = អាចប+បទ គតមហ កបងការលៅ+យ+ឥ+សា នងដលលហើយ / នងលតទវលហើយ អាចបហរសាម = អាចប+ហរ នវលស កបងការលៅ +ឥ+សាម នង មក អាចបលរលចយាថ = អាចប+រច លទសលន កបងការលបាប+លណ+ឯយាថ គបផលបាប អាចបលរចាលបស = អាចប+រច លទសលន កបងការលបាប+លប+ស+ឦ ញង...លបាបហ. អាចបគមយមាល = អាចប+គម គតមហ កបងការលៅ+យ+មាន គ...កាលមក

ឥ ឥចឆត = ឥស ឥចាឆ យ កបងការលបាថនប + អ + ត បតងលបាថនប ឥចឆត = ឥស ឥចាឆ យ កបងការលបាថនប + ឥ + ត លបាថនប លហើយ ឥចឆស = ឥស ឥចាឆ យ កបងការលបាថនប + ឧ លបាថនប លហើយ

ឧ ឧកខបត = ឧ + មប ល ទលន កបងការលបាោះ +អ+ត បតងលលើកលឡើង ឧកខបតាឝ = ឧ+មប ល ទលន កបងការលបាោះ +ឥ+តាឝ លលើកលឡើងលហើយ ឧបផល ប = ឧ+បទ គតមហ កបងការលៅ+ត លកើតលឡើងលហើយ ឧបផជជនថ = ឧ + បទ គតមហ កបងការលៅ +យ+អនថ បតងលកើតលឡើង ឧបផតល ថ = ឧ+បត បតលន កបងការធាវ កចោះ +អនថ កាលលោោះលឡើង/

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

163

កាលអលណថើ តលឡើង ឧបាលទតាឝ = ឧ+បទ គតមហ កបងការលៅ+លណ+តាឝ ញង..ឲរលកើតលឡើងហ. ឧបធាលរល ថ = ឧប+ធរ ធរលណ កបងការលទលទង+លណ+អនឋ កាលពចារ ឧបធាលរតាឝ = ឧប+ធរ ធរលណ កបងការលទលទង+លណ+តាឝ ពចារហ. ឧបគ ថឝ = ឧប+គម គតមហ កបងការលៅ +តាឝ ចលលៅដលលហើយ ឧបគលតា = ឧប+គម គតមហ កបងការលៅ + ត ចលលៅដលលហើយ ឧគគលតា = ឧ + គម គតមហ កបងការលៅ + ត រោះលឡើងលហើយ ឧគគចឆត = ឧ + គម គតមហ កបងការលៅ + អ + ត បតងរោះលឡើង ឧបផជជ = ឧ + បទ គតមហ កបងការលៅ + យ + ឦ លកើតលហើយ ឧជាលបស = ឧ+លឈ ច ឋ យ កបងកាសមវង+លប+ស+ឦ

លលើកលទសលហើយ ឧលបថ = ឧប+ឥ គតមហ កបងការលៅ+អ+ថ ចរចលលៅ/ចរចលដល ឧសាលបតាឝ = ឧ+ស គតយ កបងការលៅ+លប+តាឝ

ញង...ឲរលលើកលឡើងលហើយ ឧគគណហ តាឝ = ឧ+គហ ឧបាទលន កបងការកានយក + ហ +ឥ+តាឝ

កានយកលហើយ/លរៀនយកលហើយ ឧបសងកម = ឧប+ស+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង +ឦ

ចលលៅរកលហើយ ឧកកណឌ ស = ឧ+កដឌ អជឈលន កបងការមជល+ស+ឦ អផសក/ធញលហើយ ឧកកណឌ លតា = ឧ+កដឌ អជឈលន កបងការមជ+ឥ+ត អផសកលហើយ/ធញលទន ឧបគនថ = ឧប + គម គតមហ កបងការលៅ + ត គបផចលលៅជត

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

164

ឧបចនល ថ = ឧប+ច ចលយ កបងការសនស+ +អនឋ កាលសនស ឧបោឌ ត = ឧប+ឋា គតមហ កបងការលៅ+ត លដើមផទនបលមង / បលរ ើ ឧបាលដត = ឧ+បដ គតមហ កបងការលៅ+លណ+ត លដើមផលឆកៀល ឧដឌហតាឝ = ឧ+ឋា គតនវតថមហ កបងការោមការលៅ+ឥ+តាឝ បលរ ើ/ទនងហ. ឧោឌ យ = ឧ+ឋា គតនវតថមហ កបងការ... +តាឝ លលកាកលឡើង/តាងលឡើងហ. ឧទបាទ = ឧ+អ+បទ គតមហ កបងការលៅ+លណ+ឦ បានលកើតលឡើងហ. ឧពឝជល ថ = ឧ+វជ គតមហ កបងការលៅ +អ+អនឋ កាលសក ឧបផលជជយរ = ឧ+បទ គតមហ កបងការលៅ+យ+ឯយរ គបផលកើតលឡើង ឧបផជជសស = ឧ+បទ គតមហ កបងការលៅ+យ+ឥ+សា នងលកើតលឡើងហ. ឧបនសទត = ឧប+ន+សទ នសទលន កបងការអងគយ+ឥ+ត លដើ.អងគយជត ឧបសងកមតាឝ = ឧប+ស+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង +ឥ+តាឝ

ចលលៅរកលហើយ ឧគគ ហ លបត = ឧ+គហ ឧបាទលន កបងការកានយក+ ហ +លណលប+ត បតងកានយក/បតងលរៀនយក ឧគគណហ ត = ឧ+គហ ឧបាទលន កបងការកានយក+ ហ +ឥ+ត

គបផ លរៀនយក ឧលយាលជស = ឧ+យជ លយលគ កបងការលបកប+លណ+ស+ឦ លបកបហ.

ឯ ឯហ = អាចប+ឥ គតមហ កបងការលៅ+អ+ហ ចរមក

ឱ ឱសកកតាឝ = អវ+សក សាមលតទ កបងការអាចបច +ឥ+តាឝ រញរលហើយ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

165

ឱតរតាឝ = អវ + តរ តរលណ កបងការឆវង + ឥ + តាឝ ឆវងលហើយ ឱតាលរស = អវ+តរ តរលណ កបងការឆវង+លណ+ស+ឦ ញង...ឲរឆវងហ. ឱតាលរត = អវ+តរ តរលណ កបងការឆវង+លណ+ត លដើមផញង...ឲរឆវង ឱលលលកតាឝ = អវ+លលក ទសសលនកបងការលមើល+លណ+តាឝ លកលឡកលមើលហ. ឱលលមភត = អវ+លព សសលន កបងការសយាង+លណ+ត សយងចោះ ឱវទ = អវ+វទ វយតថយ វចាយ កបងការលពាល+ឦ ទ យ នហ. ឱវទយមាល = អវ+វទ វយតថយ វចាយកបងការលពាល+ឥ+យ+មាន គ...កាលបណ ឱលលលកល ថ = អវ+លលក ទសសលន កបងការលមើល+លណ+អនថ កាលលមើល/កាលលតតលមើល

ក ករសសត = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + សសត នងលធឝើ កាលរម = ករ ករលណ កបងការលធឝើ +ឱ+លណ+ម ញង...ឲរលធឝើ កាលរស = ករ ករលណ កបងការលធឝើ +លណ+ឥ+ស ញង...ឲរលធឝើហ. កាលរតាឝ = ករ ករលណ កបងការលធឝើ +លណ+តាឝ ញង...ឲរលធឝើហ. កាត = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ត គរលធឝើ / គបផលធឝើ ករសាម = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឥ + សាម នងលធឝើ ករសសថ = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឥ+ សសថ នងលធឝើ កតាឝ = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + តាឝ លធឝើលហើយ ករតាឝ = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឥ + តាឝ លធឝើលហើយ ករណយ = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + អនយ បដល...គបផលធឝើ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

166

កលរយរ = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឱ + ឯយរ គបផលធឝើ / គរលធឝើ កលរយរ = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឱ + ឯយរ គបផលធឝើ / គរលធឝើ ករស = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឧ លធឝើលហើយ កលរត = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឱ + ត កពងលធឝើ / បតងលធឝើ កលរស = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឱ + ស ចរលធឝើ កត = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ត លធឝើលហើយ កលរហ = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឱ + ហ ចរលធឝើ កលរល ថ = ករ ករលណ កបងការលធឝើ + ឱ + អនថ កពងលធឝើ / កាលលធឝើ កជឈត = កធ លកាលប កបងការមង + យ + ត បតងមង កជឈតាឝ = កធ លកាលប កបងការមង+យ+ឥ តាឝ មង/លលកាធហ. កបលតា = កប លកាលប កបងការកលរ ើក+ឥ+ត បដល..កលរ ើលលហើយ កលថតាឝ = កថ កថលន កបងការលពាល + លណ + តាឝ លពាលលហើយ កលថល ថ = កថ កថលន កបងការលពាល + លណ + អនថ កាលលពាល កលថស = កថ កថលន កបងការលពាល +លណ+ស+ឦ លពាលលហើយ កលថនថ = កថ កថលន កបងការលពាល + លណ + អនថ បតងលពាល កលថថ = កថ កថលន កបងការលពាល + លណ + ថ បតងលពាល កថលតា = កថ កថលន កបងការលពាល + ឥ + ត លពាលលហើយ កលថត = កថ កថលន កបងការលពាល + លណ + ត លដើមផលពាល កថយតទ = កថ កថលន កបងការលពាល+ឦ+យ+ឥ+អាចប បដល..សបមឋងហ. ការលបសាម = ករ ករលណ កបងការលធឝើ+លប+សាម នងញង...ឲរលធឝើ កឡមាល = កឡ កឡាយ កបងការបលង+អ+មាន កាលបលង

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

167

កលមសសនថ = កល មលមលទ កបងការលនឿយហត+ឥ+សសនថ បតងលបាក ខ

មន = មន អវទរលណ កបងការជក + ឦ ជកលហើយ មមាម = មម មនថយ កបងការអតធន+អ+ម អត/អភយលទស មមាលបតាឝ = មម សហលន កបងការអតធន + លប + តាឝ ញង...ឲរអតលទសលហើយ មមាលបហ = មម មនថយ កបងការអតធន + លប + ហ ចរញង...ឲរអតលទសឲរ មមថ = មម មនថយ កបងការអតធន+អ+ថ ចរ /សមអតលទស ោទនឋ = ោទ ភកខលណ កបងការបរលភាគ+អ+អនថ បតងបរលភាគ ោទតាឝ = ោទ ភកខលណ កបងការបរលភាគ+ឥ+តាឝ បរលភាគលហើយ ោទត = ោទ ភកខលណ កបងការបរលភាគ + ឥ + ត គបផបរលភាគ ោទមា = ោទ ភកខលណ កបងការបរលភាគ + អ + មាន កពងបរលភាគ មប = មប ល ទលន កបងការលបាោះ+ ឦ ោកចលលៅលហើយ មលសល ថ = មស មសលន កបងការលជរថន+អ+អនថ កាលលជរ/លបលទច

គ គហលតា = គហ ឧបាទលន កបងការកានយក+ឥ+ត កានយកលហើយ គលតា = គម គតមហ កបងការលៅ +ត លៅលហើយ / ដលលហើយ គមន = គម គតមហ កបងការលៅ +យ ការលៅ / ករយលៅ គ ថឝ = គម គតមហ កបងការលៅ +តាឝ លៅលហើយ គលហតាឝ = គហ ឧបាទលន កបងការកានយក +ឥ+តាឝ កានយកហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

168

គនោលបតាឝ = គហ ឧបាទលន កបងការកានយក +លប+តាឝ ញង...ឲរកានយកលហើយ គចឆត = គម គតមហ កបងការលៅ + អ + ត បតងលៅ/ដល គចឆស = គម គតមហ កបងការលៅ + អ + ស បតងលៅ / ដល គចាឆ ម = គម គតមហ កបងការលៅ + អ + ម បតងលៅ / ដល គចឆ = គម គតមហ កបងការលៅ + អ + ហ ចរលៅ / ដល គចាឆ ហ = គម គតមហ កបងការលៅ + អ + ហ ចរលៅ / ដល គណហ = គហ ឧបាទលន កបងការកានយក+ ហ +ឦ កានយកហ. គ ហ ត = គហ ឧបាទលន កបងការកានយក+ ហ +ត បតងកានយក គណហ ថ = គហ ឧបាទលន កបងការកានយក + ហ +ថ បតងកានយក គ ហ ត = គហ ឧបាទលន កបងការកានយក + ហ +ត ចរកានយក គមសសត = គម គតមហ កបងការលៅ + ឥ + សសត នងលៅ គល = គល អលសប កបងការស + ឦ លលបលហើយ/សលហើយ គនថ = គម គតមហ កបងការលៅ + ត គបផលៅ គលវសត = គលវស មគគលន កបងការបសឝងរក + ឥ + ត គបផបសឝងរក គលហត = គហ ឧបាទលន កបងការកានយក+ ឥ + ត គបផកានយក គលហតលពាឝ = គហឧបាទលន កបងការកានយក +ឥ+តពឝ គបផកានយក គចឆនថ = គម គតមហ កបងការលៅ+អ+អនឋ+ឦ កពងលៅ / កាលលៅ គចឆល ថ = គម គតមហ កបងការលៅ +អ+អនថ កាលលៅ / កពងលៅ គចឆមាល = គម គតមហ កបងការលៅ +អ+មាន កាលលៅ គលណហ យាស = គហ ឧបាទលន កបងការ..+ ហ +ឯយាស គបផកានយក

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

169

គណហ នថ = គហ ឧបាទលន កបងការកានយក+ ហ +អនឋ បតងកានយក ឃ

ឃលដស = ឃដ ឃដឋលន កបងការពាយម + អ + ស បតងពាយម ឃលដតាឝ = ឃដ សងោលដ កបងការត + លណ + តាឝ តលហើយ

ច ចរត = ចរ ចរលណ កបងការលដើរលៅ+អ+ត បតងលតាចលៅ /លដើរលៅ ចងកមមាល = កម បទវលកខលប កបងការនលជើង+អ+មាន កាលចសដងកម ចរល ថ = ចរ ចរលណ កបងការលដើរលៅ+អ+អនថ កពងលដើរលៅ ចរមាល = ចរ ចរលណ កបងការលដើរលៅ+អ+មាន កពងលដើរលៅ ចលតា = ច គតរ កបងការលៅ+ត ចតលហើយ/សាវ បលហើយ/ោវ តចាក ចរម = ចរ ចរលណ កបងការលដើរលៅ +អ+ម លតាចលៅ/លបលពតថលៅ ចរតាឝ = ចរ ចរលណ កបងការលតាចលៅ+ឥ+តាឝ លតាចលៅលហើយ ចាលលតាឝ = ចល កមផលន កបងការកលលកើក+ លណ+ តាឝ ញង...ឲរកលលកើកហ. /ញបញរហ. ចនឋយ = ចនឋ ច ឋ យ កបងការគត + ណយ + ឱ គតលហើយ ចលនថស = ចនថ ច ថ យ កបងការគត + លណ + ស + ឦ គតលហើយ ចលនថតាឝ = ចនថ ច ថ យ កបងការគត + លណ + តាឝ គតលហើយ ចវតាឝ = ច គតរ កបងការលៅ + ឥ + តាឝ ចរតលហើយ/សាវ បលហើយ

ឆ ឆលឌណត = ឆឌឍ ឆឌឍលន កបងការលចាល+លណ+ត លដើមផលចាល ឆលឌឍតាឝ = ឆឌឍ ឆដឋលន កបងការលចាល +លណ+តាឝ លបាោះលចាលលហើយ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

170

ឆនធត = ឆទ ទឝធាករលណ កបងការលធឝើឲរជាពរចបណក +ឥ+ត លដើមផកាត

ជ ជាលតា = ជន ជនលន កបងការលកើត + ត លកើតលហើយ ជា ម = ញ អវលពាធលន កបងការដង + +ម បតងដង/សាគ ល ជា ត = ញ អវលពាធលន កបងការដង + +ត បតងដង/សាគ ល ជា ហ = ញ អវលពាធលន កបងការដង + + ហ ចរដង/សាគ ល ជា ស = ញ អវលពាធលន កបងការដង + +ឦ ដង/សាគ លលហើយ ជនយត = ជន ជនលន កបងការលកើត +ណយ+ត ញង...ឲរលកើត ជានសសត = ញ អវលពាធលន កបងការដង + +ឥ+សសត នងដង ជានតាឝ = ញ អវលពាធលន កបងការដង + +ឥ+តាឝ ដង/សាគ លហ. ជាលលតាឝ = ជល ទតថយ កបងការរងលរឿង+លណ+តាឝ ញង...ឲរបភវហ. ជា លបតាឝ = ញ អវលពាធលន កបងការដង+ +លប+តាឝ ញង...ឲរដងលហើយ ជវស = ជវ បាណធារលណ កបងការមានអាចបយបវង+ឦ+ស រសលៅហ. ជវសាម=ជវ បាណធារលណ កបងការមានអាចបយបវង+ឥ+សាម នងរសលៅ

ឈ យតាឝ = លឈ ទលហ កបងការលដឋ +ឥ+តាឝ លឆោះលហើយ/ដតលហើយ

ញ ញតាឝ = ញ អវលពាធលន កបងការដង +តាឝ ដងលហើយ/លជាបហ. ញលតា = ញ អវលពាធលន កបងការដង + ត ដងលហើយ/លជាបហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

171

ញលតយរ = ញ អវលពាធលន កបងការដង+លតយរ គបផដង/គបផលជាប ឋ

ឋសសត = ឋា គតនវតថមហ កបងការោមលៅ+សសត នងតាងលៅ ឋលបស = ឋប ឋបលន កបងការតាងទក +លណ+ឦ+ស តាងទកលហើយ ឋលបតាឝ = ឋប ឋបលន កបងការតាងទក+លណ+តាឝ តាងលៅលហើយ ឋលបត = ឋប ឋបលន កបងការតាងទក+លណ+ត តាងទក/តមកលទក ឋបលតា = ឋប ឋបលន កបងការតាងទក +ឥ+ត តាងទកលហើយ ឋលតា = ឋា គតនវតថមហ កបងការោមលៅ+ត តាងលៅលហើយ ឋតាឝ = ឋា គតនវតថមហ កបងការោមការលៅ+តាឝ សទតលៅលហើយ ឋាត = ឋាគតនវតថមហ កបងការោមការលៅ+ត លដើមផតាងលៅ/សទតលៅ

ឌ ឌស = ឌស ឌសលន កបងការោ +ឦ ោលហើយ/ចកហលលើយ ឌសាលបតាឝ = ឌស ឌសលន កបងការោ+លប+តាឝ ញង...ឲរោលហើយ

ត តបត = តប ស ថ លប កបងការលដឋ + អ + ត លដឋ / រងលរឿង តដឌត = ឋា គតនវតថមហ កបងការោមការលៅ + អ+ត សទតលៅ/តាងលៅ តដឌថ = ឋា គតនវតថមហ កបងការោមការលៅ+អ+ថ តាងលៅ/សទតលៅ តកចឆតាឝ = កត លរគនបនយលន កបងការ លចញនវលរគ+ឆ+ឥ+តាឝ រកាហ./ពាបាលហ. តលោឌ = តស បតមហ កបងការលលតកអរ + ត លលតកអរលហើយ តកចឆសសត=កត លរគនបនយលន កបងការ លចញលរគ+ឆ+ឥ+សសត នងរកា

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

172

តកចាឆ លបហ = កត លរគនបនយលន កបងការ លចញលរគ+ឆ+លប+ហ ចរញង...រកា

ទ ទមយ = ទ ទលន កបងការឲរ +អ+ម បតងឲរ / លបលគន ទលមតាឝ = ទម ទមលន កបងការទ យ ន+អ+តាឝ ទ យ នលហើយ/អបរលហើយ ទលបហ = ទ ទលន កបងការឲរ +លប+ហ ចរញង....ឲរឲរ លទម = ទ ទលន កបងការឲរ +អ+ម បតងឲរ / លបលគន ទលោឌ = ទស លបកខលណ កបងការលមើល + ត លឃើញលហើយ ទលោឌ = ទស អបផតមហ កបងការមនលលតកអរ+ត លបទសឋរយលហើយ ទទល ថ = ទ ទលន កបងការឲយ + អ + អនថ កាលឲរ / កពងឲរ ទលសសស = ទស ឧចាច រលណ កបងការសបមឋង+លណ+ស+ឦ សបមឋងលហើយ ទលសសតាឝ = ទស ឧចាច រលណ កបង ការសបមឋង +លណ+តាឝ សបមឋងលហើយ ទលសសស = ទស ឧចាច រលណ ការសបមឋង+លណ+ឧ សបមឋងលហើយ ទ ប = ទ ទលន កបងការឲរ+ត ឲរលហើយ/លបលគនលហើយ ទសសត = ទ ទលន កបងការឲរ+សសត នងឲរ/នងថនឝ យ/លបលគន ទសាឝ = ទស លបកខលណ កបងការលមើល + តាឝ លមើលលហើយ/លឃើញហ. ទសសត = ទស អបផតមហ កបងការមនលលតកអរ +យ+ត បតងលបទសឋ ទពឝនត = ទ+វ+ន នលយ កបងការ លៅ +ត បដលលគទ យ នបានលោយ

លបាក លទត = ទ ទលន កបងការឲរ + អ + ត បតងថនឝ យ/លបលគន/ឲរ ទតាឝ = ទ ទលន កបងការឲរ +តាឝ ឲរលហើយ /លបលគនលហើយ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

173

ទដឌ = ទស លបកខលណ កបងការលមើល/ការលឃើញ+ត គបផលឃើញ ទត = ទ ទលន កបងការឲរ + ត គបផឲរ / រករយ...ឲរ ទតលពាឝ = ទ ទលន កបងការឲរ + តពឝ បដល...គបផឲរ លទលសត = ទស ឧចាច រលណ កបង ការសបមឋង+លណ+ត បតងសបមឋង លទហ = ទ ទលន កបងការឲរ + អ + ហ ចឲរ / លបលគន / ថនឝ យ លទថ = ទ ទលន កបងការឲរ + អ + ថ ចរឲរ / លបលគន / ថនឝ យ លទស = ទស ឧចាច រលណ កបង ការសបមឋង +លណ+ឦ សបមឋងលហើយ

ទលបស = ទ ទលន កបងការឲរ+លប+ស+ឦ ញង...ឲរឲរលហើយ ទលបស = ទ ទលន កបងការឲរ +លប+ស+ឥ ញង...ឲរឲរលហើយ លទលសត = ទស ឧចាច រលណ កបងការសបមឋង+លណ+ត សមសបមឋង ទយមាល = ទ ទលន + យ + មាន + ឦ កពងឲរ/កាលឲរ លទសលតា = ទស ឧចាច រលណ កបង ការសបមឋង+លណ+ត បដល...សបមឋងហ. លទលសស = ទស ឧចាច រលណ កបងការសបមឋង+លណ+ស+ឦ សបមឋងហ. លទលសល ថ = ទស ឧចាច រលណ កបងការសបមឋង +លណ+អនថ កាលសបមឋង ទសសនយ = ទស លបកខលណ កបងការលមើល+ អនយ បដលគរលមើល ទលសសសាម = ទស ឧចាច រលណ កបងការសបមឋង+លណ+សាម នងសបមឋង

ធ ធាលរនថ = ធរ ធរលណ កបងការលទលទង +អ+អនថ បតងលទលទង លធាវតាឝ = លធាវ លធាវលន កបងការលង +ឥ+តាឝ លង/ជលមោះលហើយ

ន នលោឌ = នស អទសសលន កបងការមនលឃើញ+ត បាត/វ សលហើយ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

174

នសសត = នស អទសសលន កបងការមនលឃើញ+យ+ត ចរវ ស លសថ = នស អទសសលន កបងការមនលឃើញ+លណ+ថ ចរញង..ឲរវ ស នសល ប = ន + សទ នសទលន កបងកាអងគយ + ត អងគយលហើយ នកខល ថ = ន + កម បទវលកខលប កបងការនលជើង +ត លចញលៅលហើយ នកខមល ឋ = ន+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង+អ+អនថ កាលលចញលៅ នវរលយ = ន+វរ វរលណ កបងការការពារ+ណយ+ឯយ គបផោមោត នវលរនថ = ន+វរ វរលណ កបងការការពារ+លណ+អនថ បតងោម នសទ = ន+សទ នសទលន កបងការអងគយ +ឦ អងគយលហើយ នសទត = ន+សទ នសទលន កបងការអងគយ +ឥ+ត លដើមផអងគយ នយត = ន នលយ កបងការ លៅ + យ + លតត បតង លៅ នហរតាឝ = ន + ហរ ហរលណ កបងការ លៅ + ឥ + តាឝ លៅលហើយ នហរស = ន + ហរ ហរលណ កបងការ លៅ + ឧ លៅលហើយ នលល = ន+ល សលលសលន កបងការចលដល+ត ពន/សមងលហើយ នកខលតាថ = ន+មប ល ទលន កបងការលបាោះលៅ+ត ោកទក/កបទកហ. នោតាឝ = ហ លសាធលន កបងការជលមោះ+តាឝ ងត/លង/កកលហើយ នសទ = ន+សទ នសទលន កបងការអងគយ+ឦ អងគយលហើយ លនល ឋ = ន នលយ កបងការ លៅ អ + អនឋ កាល លៅ លនតាឝ = ន នលយ កបងការ លៅ + តាឝ លៅលហើយ លនសាម = ន នលយ កបងការ លៅ + សាម នង លៅ នកខម = ន+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង+ឦ លចញលៅលហើយ នកខមនថ = ន+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង +អ+អនថ ចរលចញលៅ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

175

នវតថ = ន+វតថ វតថលន កបងការលៅ+ឦ លតឡបវញ/វលលតឡបលហើយ នពឝតថ = ន + បទ គតមហ កបងការលៅ + ឦ លកើតលហើយ នពឝលតាថ = ន + បទ គតមហ កបងការលៅ + ត លកើតលហើយ នរជឈនថ = ន+រធ អាចបវរលណ កបងការបទ +យ+អនថ បតងរលត ហ យតាឝ = នហ លសាលចយរ កបងការលធឝើឲរសាអ ត+ឥ+ណយ+តាឝ ងតលហើយ នសទតាឝ = ន+សទ នសទលន កបងការអងគយ +ឥ+តាឝ អងគយលហើយ នមលនថតាឝ =ន+មនថ គតថភាសលន កបងការលគបលគងលបកា+លណ+តាឝ នមនឋហ. នមនថលតា = ន+មនថ គតថភាសលន កបងការលគបលគង,លបកា+ត នមនថលហើយ នកខមតាឝ = ន+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង+ឥ+តាឝ លចញលៅហ. លនយរ = ន នលយ កបងការ លៅ + ណរ បដល...គបផ លៅ នបជជត = ន + បទ គតមហ កបងការលៅ + យ + ត បតងលដក នបជជ = ន + បទ គតមហ កបងការលៅ + យ + ឦ លដកលហើយ នបជជត = ន បទ គតមហ កបងការលៅ + យ + ឥ + ត គបផលដក នវតាថ ហ = ន+វតថ វតថលន កបងការលៅ+អ+ហ ចរលតឡបវញ/ចរវលវញ នវលតថត = ន+វតថ វតថលន កបងការលៅ +លណ+ត លដើមផញង..ឲរលតឡប នសទតពឝ = ន+សទ នសទលន កបងការអងគយ +ឥ+តពឝ គរអងគយ នមសសស = នមសស វនធ នតរ កបងការលកាបថនឝ យ+អ+ស បតងនមសាក រ នសាយ = ន + ស សលយ កបងការលដក + តាឝ អាចបលសយលហើយ លសសសត = នស អទសសលន កបងការមនលឃើញ +លណ+សសត នងញង...ឲរវ ស នបាព លទហ = ន+បទ គតមហកបងការលៅ+ លណ + ហ ញង...ឲរសលលមច

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

176

នពឝតថសសត = ន+បទ គតមហ កបងការលៅ+ឥ+សសត នងលកើត/នងបលងកើត នពាឝ លបត = ន+វ គតគននលនស កបងការលៅនងការចង+លប+ត លដើមផញង...ឲររលត នវតាថ លបស = ន+វតថ វតថលន កបងការលៅ+ លប+ស+ឧ ញង..ឲរលតឡប

លហើយ នមលសសយាស = នមសស វនធ នតរ កបងការលកាបថនឝ យ+អ+ឯយាស គបផនមសាក រ នមសសតលពាឝ = នមសស វនធ នតរ កបងការលកាបថនឝ យ +ឥ+តពឝ បដល...គបផនមសាក រ នសទលបតាឝ = ន + សទ នសទលន កបងការអងគយ +លប+តាឝ ញង...ឲរអងគយលហើយ

ប បត = បត បតលន កបងការធាវ កចោះ+ឦ ធាវ កចោះ/ដល/រល/លជោះហ. បសសស = ទស លបកខលណ កបងការលមើល+អ+ស លឃើញ/កពងលឃើញ បសាម = ទស លបកខលណ កបងការលមើល +អ+ម លឃើញ/កពងលឃើញ បតលតា = បត បតលន កបងការធាវ កចោះ+ឥ+ត ធាវ កចោះ/ដល/រលលហើយ បតតាឝ = បត បតលន កបងការធាវ កចោះ +ឥ+តាឝ ធាវ កចោះលហើយ បោឌ យ = ប+ឋា គតនវតថមហ កបងការោមលៅ+តាឝ ចាបលផឋើម/តាងបត បតទលតា = ប+ថរ សនទរលណ កបងការលកាល + ត ផាយលៅលហើយ បាបណ = ប+អប បាបណលន កបងការដល+ឧ+ឦ ដល/សលលមចហ. បសល ប = ប + សទ អសាទលន កបងការលលតកអរ + ត លជោះថនវ លហើយ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

177

បពឝជល ថ = ប + វជ គតមហ កបងការលៅ + អ + អនថ កាលបស បលតាថ = ប + អប បាបណលន កបងការដល+ត ដល/សលលមចលហើយ បវលោឌ = ប + វស បលវសលន កបងការចលលៅ + ត ចលលៅលហើយ បវសត = ប + វស បលវសលន កបងការចលលៅ+អ+ត បតងចលលៅ បរវសនថ = បរ+វស បលវសលន កបងការចលលៅ+អនថ កពងអងហគ ស/បលរ ើ បរវសត = បរ + វសបលវសលន កបងការចលលៅ +ឥ+ត លដើមផអងហគ ស បវសត = ប+វស បលវសលន កបងការចលលៅ+ឥ+ត លដើមផចលលៅ បសសត = ទស លបកខលណ កបងការលមើល/លឃើញ+ឥ+ត លដើមផលឃើញ បាលបស = អ+អប បាបណលន កបងការដល+លណ+ស+ឦ ញង...ឲរដលលហើយ បាវស = ប+អ+វស បលវសលន កបងការចលលៅ + ឦ ចលលៅលហើយ បារបតាឝ = ប+អាចប+វរ សវរលណ កបងការបទបាង+ឥ+តាឝ ឃវ /ដណឋ បលហើយ បោយ = ប + ោ ចាលគ កបងការលោះ + តាឝ លោះបងលហើយ បទហនថ = អប + ធា ធារលណ កបងការលទលទង + អ + អនថ បតងបទ បវតាឝ = បា បាលន កបងការផក + ឥ + តាឝ ផកលហើយ បរវលតាថ = បរ+វរ អាចបវរលណ កបងការបទ+ត លចាមលរម/បហហមលហើយ បវសតាឝ = ប+វស បលវសលន កបងការចលលៅ+ឦ+តាឝ ចលលៅលហើយ បកខបតាឝ = ប+មប ល ទលន កបងការលបាោះ +ឥ+តាឝ ោកចោះលហើយ បពឝជ = ប+វជ គតមហ កបងការលៅ+ឦ បសលហើយ/បពឝជាជ លហើយ បញដ លតាថ = ប + ញបវតាទ លរ កបងការផាយលៅ + ត គ...បញដតថលហើយ បាបណ = ប+អប បាបណលន កបងការឲរដល+ឧ+ឦ សលលមចហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

178

បហលតា = ប+ហន ហសាយ កបងការលបៀតលបៀន+ត លបោរលហើយ បលរតាឝ = បរ បរលណ កបងការលពញ+លណ+តាឝ ឲរលពញលហើយ បលរស = បរ បរលណ កបងការលពញ+លណ+ស+ឦ ញង...ឲរលពញហ. លបសលតា = លបស លបសលន កបងការបញជ ន+ឥ+ត បញជ នលៅលហើយ លបលសស = លបស លបសលន កបងការបញជ ន+លណ+ស ចរបញជ នលៅ លបលសត = លបស លបសលន កបងការបញជ ន+លណ+ត លដើមផបញជ នលៅ លបចច = ប+ឥ គតមហ កបងការលៅ + តាឝ លៅលហើយកានលលកដងទ បដចច = បត + ឥ គតមហ កបងការលៅ + តាឝ អាចបលសយលហើយ លបាលថតាឝ = បថ បោលរ កបងការលបោរ+ លណ + តាឝ វយលហើយ បតនថ = បត បតលន កបងការធាវ កចោះ +អ+អនថ បតងធាវ កចោះ/ដល បកខនធ = ប+មនធ គតយ កបងការលៅ+ឦ សធោះលៅលហើយ បកខនធតាឝ = ប + មនធ គតយ កបងការលៅ+ ឥ + តាឝ សធោះលៅលហើយ បហណ = ប + ហ គតមហ កបងការលៅ + + ឦ បញជ នលៅលហើយ បពឝជតាឝ = ប + វជ គតមហ កបងការលៅ + តាឝ បស/បពឝជាជ លហើយ បពាឝ លជត = ប+វជ គតមហ កបងការលៅ+លណ+ត លដើមផញង...ឲរបសលហើយ បលកាក ស = ប+កស អលកាក លស កបងការលជរ+ឦ លៅ/លៅមកលហើយ បចឆលតា = បចឆ បចឆលន កបងការសរ + ត សរលហើយ បចឆថ = បចឆ បចឆលន កបងការសរ + អ + ថ ចរសរ បចឆជជ = ប+ឆទ ទឝធាករលណ កបងការលធឝើឲរជាពរចបណក+យ+ឦ

ោចសនរហ. បកាក ម = ប+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង+ឦ លជៀសលចញលៅហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

179

បចឆ = បចឆ បចឆលន កបងការសរ + ឦ សរលហើយ បចឆសាម= បចឆ បចឆលន កបងការសរ + ឥ + សាម នងសរ/នងបចាឆ បពជឈតាឝ = ប+ ពធ លពាធលន កបងការដង+យ+ឥ+តាឝ ភាញ កលហើយ បសសត = ទស លបកខលណ កបងការលមើល/លឃើញ+អ+ត បតងលឃើញ/លមើល បសស = ទស លបកខលណ កបងការលមើល/លឃើញ+អ+ហ ចរលមើល/ លឃើញ បសសថ = ទស លបកខលណ កបងការលមើល/លឃើញ +អ+ថ ចរលមើល/លឃើញ បចតាឝ = បច បាលក កបងការចមអន + ឥ + តាឝ ចមអនលហើយ បជលតា = បជ បជាយ កបងការបជា + ឥ + ត បជាលហើយ បញដ លតាថ = ប + ញប វតាទ លរ កបងការផាយលៅ+ ត បញដតថលហើយ បតដឌហតាឝ = ប+ឋា គតនវតថមហ កបងការោមការលៅ +ហ+ឥ+តាឝ តាងលៅចលពាោះលហើយ បសសសាម = ទស លបកខលណ កបងការលមើល+ឥ+សាម នងលមើល បាបណនឋ = ប+អប បាបណលន កបងការដល+ឧ+អនឋ ដល/

សលលមច បរនពាឝ យ = បរ+ន+វ គតមហ កបងការលៅ+ឦ បរនពាឝ នលហើយ បរវលតថតាឝ = បរ + វតថ វតថលន កបងការលៅ + លណ + តាឝ ញង...ឲរលបលពតថលៅជវញលហើយ បរវលរតាឝ = បរ+វរ អាចបវរលណ កបងការបទ+លណ+តាឝ លចាមលរមលហើយ បរភាសត = បរ+ ភាស អលកាក លស កបងការលជរ+អ+ត លជរ/លបលទផកឋ សា បរគគហលតា = បរ+គហ ឧបាទលន កបងការកានយក+ឥ+ត កានយកលហើយ បហលោឌ = ប+ហន ហសាយ កបងការលបៀតលបៀន+ត លបៀតលបៀនលហើយ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

180

បហរស = ប + ហរ បោលរ កបងការវយ + ឧ លបោរ/វយលហើយ បកកមស = ប+កម បទវលកខលប កបងការ នលជើង+ឧ លជៀសលចញលៅហ. បលននតាឝ = បលធ អលងហក លរ កបងការលបោប+ឥ+តាឝ លបោបលហើយ បពាឝ លជស = ប+វជ គតមហ កបងការលៅ+លណ+ឦ ញង...ឲរបសហ. បពឝជសាម = ប+វជ គតមហ កបងការលៅ +ឥ+សាម នងបស បវសល ថ = ប+វស បលវសលន កបងការចលលៅ +អ+អនឋ កាលចលលៅ បលវលសតាឝ = ប + វស បលវសលន កបងការចលលៅ + លណ+តាឝ ញង...ឲរចលលៅលហើយ បរកខបតាឝ = បរ + មប ល ទលនកបងការលបាោះ+ឥ+តាឝ ពននពទនលហើយ បពឝជាលបស = ប+វជ គតមហ កបងការលៅ+លប+ឦ+ស ញង..ឲរបសហ. បវសមាល = ប+វស បលវសលន កបងការចលលៅ+អ+មាន កាលចលលៅ បញដ លបត = ប+ញប វតាទ លរ កបងការផាយលៅ+លប+ត ញង...ឲរលកាលលហើយ បលរសាម=បរ បរលណ កបងការលពញ+លណ+សាម នងញ...ឲរបលពញ បកកមនថ = ប+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង+អ+អនថ លជៀសលចញលៅ បញដ លបតាឝ =ប+ញបវតាទ លរ កបងការផាយលៅ+លណ+តាឝ ញង...ឲរលកាលហ. បវតថយមាល = ប+វតថ វតថលន កបងលបលពតថលៅ+ណយ+មាន កាលញង...ឲរលបលពតថលៅ បរភនធសាម = បរ+ភទ វទរលណ កបងការទលយ+ឥ+សាម នងទលយជវញ/ញោះញង បរនពាឝ យសសត = បរ+ន+វ គតមហ កបងការលៅ+ឥ+សសត នងបរនពាឝ ន

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

181

បយជជមាល = ប+យជ លយលគ កបងការលបកប+យ+មាន បដលលបកប បរយបលណតាឝ = បរ+(យ)+អប បាបលណ កបងការឲរដល+ឧ+លណ

+តាឝ លរៀនយកលហើយ បហណតាឝ = ប+ហ គតមហ កបងការលៅ ++ឥ+តាឝ បញជ នលៅលហើយ បហណស = ប + ហ គតមហ កបងការលៅ++ឧ បញជ នលៅលហើយ បហរតាឝ = ប+ ហរ បោលរ កបងការលបោរ + ឥ+តាឝ វយលហើយ បរកខបាលបតាឝ = បរ+មប ឆឌឍលន កបងការលបាោះ+លប+តាឝ ញង...ឲរពននពទនលហើយ បលកាក សាលបតាឝ = ប+កស អលកាក លស កបងការលជរ+លប+តាឝ ញង...ឲរលៅមកលហើយ បកាលសសាម=ប+កាស បកាលស កបងការលបកាស+លណ+សាម នងសបមឋង បញដ យ = ប + ញ អវលពាធលន កបងការដង + យ + ឦ លបាកដលហើយ បដកកមនថ =បត+កម បទវលកខលប កបងការ នលជើង+អ+អនថ ចរនលតឡប បដកខប = បត+មប ល ទលន កបងការលបាោះ +ឦ ោមោតលហើយ បដជគគ = បត +ជគគ រកខលណ កបងការរកា + ឦ ទនកបរងលហើយ បដជលគគយរ = បត+ជគគ រកខលណ កបងការរកា +អ+ឯយរ គបផបលលមើ បដលទលសម = បត+ទស អតសជជលន កបងការសបមឋង+លណ+ម សបមឋង បដជា ត = បត+ញ អវលពាធលន កបងការដង+ +ត បតងដងចលពាោះ បដបជជតពឝ = បត+បទ គតមហ កបងការលៅ+យ+ឥ+តពឝ គ...គបផលបលពតថ បដកកល ថ = បត+កម បទវលកខលប កបងការនលជើង+ត នលតឡបហ. បដកកមស = បត+កម បទវលកខលប កបងការ នលជើង+ឧ នលតឡបហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

182

បដឌលបតាឝ = ប+ឋប ឋបលន កបងការតាងទក+លណ+តាឝ តាងទកហ. បសាលរតាឝ = ប+សរ ច ថ យ កបងការគត+លណ+តាឝ សននងលហើយ បលកាក សាហ = ប + កស អលកាក លស កបងការលជរ +អ + ហ បតងលជរ បសាលទស = ប+សទ អសាទលន កបងការលលតកអរ+លណ+ឦ+ស ញង...ឲរលលតកអរលហើយ បសាលទតាឝ =ប+សទ អសាទលន កបងការ..+លណ+តាឝ ញង..ឲរលលតកអរហ. បលយនឋ = បលយ បលយលន កបងការរតលៅ+អ+អនថ បតងរតលៅ បញដ យតទ = ប+ញ អវលពាធលន កបងការដង+យ+ឥ+តទ លបកដលហើយ បញដ យនថ = ប+ញ អវលពាធលន កបងការដង+យ+អនថ បតងលបាកដ បលយស = បលយ បលយលន កបងការរតលៅ +ឧ រតលៅលហើយ បលលលភតាឝ = ប+លភ គទនយ កបងការចង+លណ+តាឝ លងលលមលហើយ បលរត = បរ បរលណ កបងការលពញ+លណ+ត លដើមផញង...ឲរលពញ បលជស = បជ បជាយ កបងការបជា+លណ+ស+ឧ បជាលហើយ បលជត = បជ បជាយ កបងការបជា+លណ+ត បតងបជា បរយមល = បរ បរណមហ កបងការលពញ+ណយ+មាន កាលលពញ បចចលសាស = បត + អ + ស សវលន កបងការសាឋ ប + + ឦ បានសាឋ បចលពាោះលហើយ បដហលញដយរ = បត+ហន ហសាយ កបងការលបៀតលបៀប+យ+ឯយរ គបផលបៀតលបៀនចលពាោះ បលយសាម =បលយ បលយលន កបងការលគចលចញ+ឥ+សាម នងរត

ផ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

183

ផលនថ = ផល ភជជលន កបងការបបបក + អ+ត បតងបបបក / សលលមច ផរតាឝ = ផរ ពាបលន កបងការផាយលៅ+អ+ត ផាយលៅលហើយ

ព ពាកលរយរ = វ+អាចប+ករ ករលណ កបងការលធឝើ+ឱ+ឯយរ គបផពាករណ ពាកាស = វ+អាចប+ករ ករលណ កបងការលធឝើ+ស+ឦ ពាករណលហើយ ពននស = ពនន ពននលន កបងការចង + ឧ ចងលហើយ ព ន លបស = ពនន ពននលន កបងការចង+លប+ស+ឦ ញង...ឲរចងហ.

ភ ភណត = ភណ វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+អ+ត បតងលពាល ភាសលតា =ភាស វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+ឥ+ត លពាលលហើយ ភវសសត = ភ សតាថ យ កបងការលកើត/មាន/ជា+ឥ+សសត នងលកើត/មាន/ជា ភវសាម = ភ សតាថ យ កបងការលកើត/មាន/ជា+ឥ+សាម នងលកើត/មាន/ជា ភវតពឝ = ភ សតាថ យ កបងការលកើត,មាន,ជា+ឥ+តពឝ គបផលកើត/មាន/ជា ភនធតលពាឝ = ភទ វទរលណ កបងការទលយ +ឥ+តពឝ គបផទលយ ភនធតាឝ = ភទ វទរលណ កបងការទលយ +ឥ+តាឝ ទលយលហើយ ភលតា = ភ ភលយ កបងការភយ + ត ភយលហើយ/ោវ ចលហើយ ភវត = ភ សតាថ យ កបងការលកើត,មាន,ជា+ឥ+ត លដើមផលកើត/មាន/ជា ភញជ = ភជ បាលនពរវហរលណស កបងការរកានងបរលភាគ+ឦ

បរលភាគលហើយ ភាលវថ = ភ សតាថ យ កបងការលកើត/មាន/ជា+លណ+ឯថ ញង...ឲរចលលមើន ភាសសាម = ភាស វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+ឥ+សាម

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

184

នងសបមឋ/នងលពាល ម

លមាទត = មទ ោលស កបងការលសើច +អ+ត របមងរករយ/លលតកអរ លមាលចត = មច លមាចលន កបងការផត +លណ+ត លដើមផរចផត មទធតាឝ = មទធ ចលណត កបងការញញ+ឥ+តាឝ ជានលហើយ មទធថ = មទធ ចលណត កបងការញញ+អ+ថ បតងញញ/លចបាច/ជាន មានលតា = មាន វមសបជាស កបងការពចារនងការបជា + ឥ + ត បដល...បជាលហើយ មាលរត = មរ បាណចាលគ កបងការលោះជវត+លណ+ត គបផញង...ឲរសមាវ ប មាលរស =មរ បាណចាលគ កបងការលោះជវត+លណ+ស+ឦ ញង..ឲរសាវ បហ. មាលរសសនថ = មរ បាណចាលគ កបងការ..+លណ+សសនថ នងញង...ឲរសាវ ប

យ យចថ = យច យចលន កបងការសម+អ+ថ បតងសម/អងឝរ យចាម = យច យចលន កបងការសម+អ+ម បតងសម/អងឝរ យច = យច យចលន កបងការសម + ឦ សម/អងឝរលហើយ យចលតា = យច យចលន កបងការសម +ឥ+ត សម/អងឝរលហើយ យចតាឝ = យច យចលន កបងការសម+ឥ+តាឝ សម/អងឝរលហើយ យលតាថ = យជ លយលគ កបងការលបកប + ត លបកបលហើយ

រ រមត = រម កឡាយ កបងការបលង + អ +ត បតងលលតកអរ រវ = រ សលទធ កបងការលធឝើសលឡង +ឦ បលសកលហើយ/បនវហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

185

រជជស = រជ លរលគ កបងការចាកលោត+យ+ឧ ចាកលោត/ឈចាបហ. លរទនថ = រទ អសសវលមាចលន កបងការបលញចញទកបភបក+អ+អនថ កពងយ រលកខយរ = រកខ បាលលន កបងការរកា +អ+ឯយរ គបផរកា /គររកា រកខតលពាឝ = រកខ បាលលន កបងការរកា +ឥ+តពឝ គបផរកា

ល លភាម = លភ លលភ កបងការបាន + អ + ម បតងបាន លពមត = លភ លលភ កបងការបាន + យ + លត បដល...បតងបាន លភស = លភ លលភ កបងការបាន + ឧ បានលហើយ លលទន = លភ លលភ កបងការបាន +ត បានលហើយ លភនថ = លភ លលភ កបងការបាន + អ + អនថ បតងបាន លភ = លភ លលភ កបងការបាន + ឦ បានលហើយ លទន = លភ លលភ កបងការបាន + ត លដើមផបាន លជជត = លជ លជជលន កបងការលអៀនោយ ស+ ឥ+ ត លដើមផលអៀនោយ ស លភតាឝ = លភ លលភ កបងការបាន + ឥ + តាឝ បានលហើយ លភល ថ = លភ លលភ កបងការបាន + អ + អនឋ កពងបាន/កាលបាន លភសសត= លភ លលភ កបងការបាន + ឥ + សសត នងបាន លភសាម= លភ លលភ កបងការបាន + ឥ + សាម នងបាន លភសសថ= លភ លលភ កបងការបាន + ឥ + សសថ នងបាន

វ វនធតាឝ = វនធ វនធលន កបងការលកាបថនឝ យ + ឥ + តាឝ ថនឝ យបងគលហើយ វភលតាថ = វ+ភជ ភាលគ កបងការបបងបចក+ត បចក/បបងបចកលហើយ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

186

វសស = វស នវលស កបងការលៅ + ស + ឦ លៅ/គងលៅលហើយ វស = វស នវលស កបងការលៅ + ឦ លៅលហើយ/គងលៅលហើយ វហស = វហ បាបលណ កបងការ លៅ/ការដល +ស+ឦ លៅហ. វហល ថ =វហ បាបលណ កបងការ លៅ/ការដល+អ+អនថ លៅ/កាល លៅ វសតាឝ = វស នវលស កបងការលៅ+ឥ+តាឝ លៅលហើយ/គងលៅលហើយ វលតាទ = វស នវលស កបងការលៅ +ត លៅលហើយ/គងលៅលហើយ វលមផនថ = វ+លប ហសាយ កបងការលបៀតលបៀន+អនថ ជបញជង/បតងបវន វហរម = វ + ហរ នវលស កបងការលៅ + អ+ម បតងលៅ វហរស = វ + ហរ នវលស កបងការលៅ + ឧ លៅលហើយ វតាឝ = វច វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស + តាឝ លពាលហ. វសមាហ = វស នវលស កបងការលៅ +ឥ+មាហ លៅលហើយ/គងលៅហ. វោឌ យ = វ+ឧ+ ឋា គតនវតថមហ កបងការោមលៅ+តាឝ លចញលហើយ វលតថ = វច វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+ត+សយ លពាលហ. វចចលត = វច វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+យ+លត លពាលហ. វឌណ = វឌណ វឌណលន កបងកាចលលមើន + ឦ ចលលមើនលហើយ (អឧ) វតថ = វច វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស + ត លដើមផលពាល វសនថ = វស នវលស កបងការលៅ +អ+ត បតងលៅ/កពងលៅ វសល ថ = វស នវលស កបងការលៅ +អ+អនថ កពងលៅ/កាលលៅ វចរថ = វ + ចរ ចរលណ កបងការលតាចលៅ + ថ ចរលតាចលៅ វចរ = វ + ចរ ចរលណ កបងការលតាចលៅ + ឦ លតាចលៅលហើយ វចរស = វ+ចរ ចរលណ កបងការលតាចលៅ +ឥ+ស លតាចលៅលហើយ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

187

វចរត = វ+ចរ ចរលណ កបងការលតាចលៅ +ឥ+ត លដើមផលតាចលៅ វចរតាឝ = វ+ចរចរលណ កបងការលតាចលៅ + ឥ + តាឝ លតាចលៅលហើយ វនលតា = វ+ន នលយ កបងការ លៅ +ត លៅលហើយ វទត = វទ វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+អ+ត បតងលពាល វលទហ = វទ វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស +អ+ហ ចលពាល វចាឆ ម = វច វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+សាម នងលពាល វដឋត = វដឋ អាចបវតថលន កបងការវលលៅ + អ + ត របមងគរ វហត = វហ បាបលន + អ + ត បតង លៅ វសថ = វស នវលស កបងការលៅ + អ + ថ រសលៅ វសាម = វស នវលស កបងការលៅ + អ + ម រសលៅ វធតាឝ = ហន ហសាយ កបងការលបៀតលបៀន +ឥ+តាឝ សមាវ បលហើយ វនធស = វនធ វនធលន កបងការលកាបថនឝ យ + ឧ ថនឝ យបងគលហើយ វតថលពាឝ = វច វយតថយ វចាយ +តពឝ បដល...លពាលលហើយ វលមមល ថ = វភ ន ធ យ កបងការចអកចអន+លណ+អនថ ចអកចអន វកកណនថ = វ+ក ទពឝវនមលយ កបងការលក ,ទញ + +អនថ បតងលក វចរនថ = វ+ចរ ចរលណ កបងការលដើរលៅ +អ+អនថ លបលពតថ/លតាចលៅ វតវលតាថ = វ+ឥត+វតថ វតថលន កបងការលៅ+ត លបលពតថកនវងលហើយ វពមម =វ+ភម អនវដឌលត កបងការមនតាងលៅ+ឦ វលមស/សកលហើយ វកខលតាថ = វ + មប ល ទលន កបងការលបាោះលៅ + ត រយមាយលហើយ វចាលរត = វ+ចរ ចរលណ កបងការលៅ+លណ+ត ពចារ / ចាតបចង វចាលរស = វ+ចរ ចរលណ កបងការលៅ+លណ+ស+ឧ ញង...ឲរលតាចលៅហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

188

វរវស = វ+ រ សលទធ កបងការលធឝើសលឡង +ឧ បលសកលហើយ/បនវលហើយ វហរត = វ+ហរ នវលសកបងការ លៅ +អ+ត គងលៅ/លទងលបថនប វលរចត = វ+រច ទតថមហ កបងការរងលរឿង +អ+ត បតងរងលរឿង វលចល ថ = វច វយតថយ វចាយ កបងការលពាល.. +លណ+អនថ កាលបលលងៀន វជាលតា = វ+ជន ជនលន កបងការលកើត +ត លកើត/លបសលតលហើយ វបជជស = វ+បទ គតមហ កបងការលៅ+យ+ឧ ដលលហើយនវលសចកថវ ស វហរល ថ = វ+ហរ នវលស កបងការលៅ+អ+អនថ កាលលៅ/កាលគងលៅ វលចហ = វច វយតថយ វចាយ កបងការលពាលចាស+លណ+ហ ចរបលលងៀន វតថសាម = វតថ វតថលន កបងការលៅ+ឥ+សាម នងលៅ/នងលបលពតថ វសសលជជស= វ+សជជ ចាលគ កបងការលោះ+លណ+ឥ+ស បលង/លពលលងហ. វសសជជល ថ = វ+សជជ ចាលគ កបងការលោះ+លណ+អនថ កាលបលង/លពបលង វសសជជ = វ+សជជ ចាលគ កបងការលោះ+លណ+យ ការលឆវើយ វ ធ លបស=វនធ វនធលន កបងការលកាបថនឝ យ+លប+ស+ឧ ញង...ឲរថនឝ យបងគ វសសជាជ លបស = វ+សជជ ចាលគ កបងការលោះ +លប+ឦ+ស ញង....ឲរលពលលងលហើយ វសសាម = វស នវលស កបងការលៅ + ឥ + សាម នងរសលៅ វសយមា = វស នវលស កបងការលៅ+លណ+យ+មាន បដល..កាលលៅ វជឈយមាល = វធ លវធលន កបងការចាកធវោះ+ឥ+យ+មាន គ...កាលចាក វយលមយាថ = វយម ឧសាលហ កបងការពាយម + អ + ឯយាថ គបផពាយម វភជជសាម = វ+ ភជ ភាលគ កបងការបចក+ឥ+សាម នងបចក/បបងបចក

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

189

វបសលមតាឝ = វ+ឧប+សម ឧបសលម កបងការសងប+លណ+តាឝ ញង...ឲរចលលៅរមាង បហ. វបសមសសត = វ+ឧប+សម ឧបសលម កបងការសងប+ឥ+សសត នងចលលៅរមាង ប / សងប លវលរលបនថ = វ + អវ + រប របផលន កបងការវ ស+ លណ + អនថ ោកចោះ/បតងវ ស

េ សកខសាម = សក សាមលតទ កបងការអាចបច + ឥ + សាម នងអាចបច សកខសសថ = សក សាមលតទ កបងការអាចបច + ឥ + សាថ នងអាចបច សលកាក ម = សក សាមលតទ កបងការអាចបច + ឱ + ម បតងអាចបច សញដ យលត = ស+ញ អវលពាធលន កបងការដង+យ+លត បតងដង/សាគ ល សយនថ = ស សលយ កបងការលដក + អ + អនថ បតងលដក សរល ថ = សរ ច ថ យ កបងការគត +អ+អនថ កាលរលក/កពងរលក សរម = សរ ច ថ យ កបងការគត + អ + ម បតងរលក សកខនឋ = សកខ វលជាជ បាទលន កបងការកានយកវជាជ +អ+អនថ បតងលរៀន សកខសសថ = សកខ វលជាជ បាទលន កបងការកានយកវជាជ +ឥ+សសថ នងសកា សកាខ លបត = សកខ វលជាជ បាទលន កបងការកានយកវជាជ +លប+ត

លដើមផសកា លសាលចនថ = សច លសាលក កបងការលសាកលៅ+លណ+អនថ បតងលសាកលៅ លសាភត = សភ លសាភលន កបងការសាអ ត+អ+ត បតងសាអ ត/លអ/សម លសាចស = សច លសាលក កបងការលសាកលៅ +អ+ស បតងលសាកលៅ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

190

លសាច = សច លសាលក កបងការលសាកលៅ+អ +ហ បតងលសាកលៅ លសត = ស សលយ កបងការលដក + អ + ត បតងលដក លសវតលពាឝ = លសវ អាចបសលយ កបងការលសយ + តពឝ គបផលសពគប សត = ស សវលណ កបងការសាឋ ប + + ត បតងសាឋ ប សតាឝ = ស សវលណ កបងការសាឋ ប + តាឝ សាឋ បលហើយ សបផដបល ប = ស+បត+បទ គតមហ កបងការលៅ+ត លបលពតថលអលហើយ សនបសល ប = ស+ន+សទ គតាវសាលន កបងទបផតងនការលៅ+ ត អងគយលបជគនប លហើយ សទធហតាឝ = ស +ធា ធារលណ កបងការលទលទង + ឥ + តាឝ លជឿលហើយ សងគណហ ស = ស+គហ ឧបាទលន កបងការកានយក+ ហ +ឧ សលសដងហគ ោះហ. សហរតាឝ = ស+ហរ ហរលណ កបងការ លៅ+ឥ+តាឝ លៅលហើយ សសរតាឝ = ស+សរ សរលណ កបងការរលក+ឥ+តាឝ អល ធ លលៅហ… សវទហល ឋ =ស+វ+ទហ ធារលណ កបងការលទលទង+អ+អនថ កាលចាតបចង សមផជជត = ស+បទ គតមហ កបងការលៅ +យ+ត បតសលលមច សមយជជល ថ = ស+មជជ ឧមាយ លទ កបងការញញ + អ +អនថ កពងលបាស សមជឈត = ស+ឥធ សទនយ កបងការសលលមច+យ+ត ចរសលលមច សជាយល ឋ = ស+អធ+ឥ គតមហ កបងការលៅ+អ+អនថ កពង/កាលសាឝ ធាយ ស ឌ ត = ស+ឋា គតនវតថមហ កបងការោមការលៅ+ត លដើមផតាងលៅលពម លសវត = លសវ អាចបសលយ កបងការលសយ+អ+ត បតងលសពគប/របអាចបន សមោឌ លបស = ស+ឧ+ឋា គតនវតថមហ កបងការោមលៅ+លប+ឧ ញង...ឲរតាងលពមហ.

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

191

សមហលនយរ = ស+ឧ+ហន ហសាគតរ កបងការលបៀតលបៀន+អ+ឯយរ គបផដក សនបបាតាលបតាឝ = ស+ន+បត បតលន កបងការធាវ កចោះ +លប+តាឝ ញង...ឲរលបជលហើយ សមាទយតាឝ = ស+អាចប+ទ អាចបទលន កបងការកានយក+យ+ឥ+តាឝ សមាទន/កានយកលហើយ សមាទយស = ស+អាចប+ទ អាចបទលន កបងការកានយក+យ+ឧ សមាទន/កានយកហ. សមាហលតា = ស +អាចប+ធា កបងការលទលទង+ឥ+ត សលកាក ស = សក សាមលតទ កបងការអាចបច + ឱ + ស អាចបច/ោ ន លសាត = ស សវលន កបងការសាឋ ប + ត លដើមផសាឋ ប សមាបណ=ស+ប+អប បាបណលន កបងការដល+ឧ+ឦ ដលលពមហ.

ហ ហតាឝ = ោ ចាលគ កបងការលោះ + តាឝ លោះបងលហើយ ហតាឝ = ហ សតាថ យ កបងការលកើត /មាន/ជា+តាឝ លកើត/មាន/ជា ហញដ លត = ហន ហសាយ កបងការលបៀតលបៀន+យ+លត បតងលបៀតលបៀន លោត = ហ សតាថ យ កបងការ លកើត/មាន/ជា+អ+ត មាន/ជា លោហ = ហ សតាថ យ កបងការលកើត / មាន / ជា+អ+ហ មាន/ជា លោថ = ហ សតាថ យ កបងការលកើត/មាន/ជា+អ+ថ មាន/ជា លោនថ = ហ សតាថ យ កបងការលកើត /មាន/ជា+អ+អនថ មាន/ជា

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

192

លសចកថបញជ កៈ អសពឝធាតកវភតថ(វភតថបដលមនអាចបចលបកបជាមយធាតលគបត) គវភតថ៤តមាន បលរកាខ អជជតថន ភវសសនថ នងកាល-តបតថ កបងគមភរបទរបសទនបចចយបដលជាលសៈ គលលកោមមនឲរចោះ បតលបើបចចយបដលជាពរញជនៈលលកមនបានោម ។ ដលចបោះលបើមានកបនវងមវោះបដលមសពចាបបមយរ គមញ យកតាមល បទរបសទនមញ មនបានសរលសរលោយការគតមវនឯងលទ។

&0'

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

193

ឯកសារវលលគនោះ

១. បទរបសទនបាល ២. បទនលកម ១-៣ ៣. ធមយបទភាគ១-៨ ៤. មងគលតទទបនភាគ១ ៥. សទធនតធាតមាល ៦. ធាតឝតទសងគហៈ (ធាតសលសដងហគ ោះ) ៧. បទរបសទនមញជ រ ៨. លគនលបលបបាលរបសលលកលគទមោតន ៩. បទរបសទនទបន (លលកលគទមោតន) ១០. សមភននមាល ១១. បទវចារទបន ១២. សទធតទលភទច ថ ១៣. រមនងឯកសារលផសងៗលទៀត

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

194

រាយមអនកមានេទធា រជោះថាល ចលរមមបាោះពមពមេៀវមៅ បផនករពោះេងឃ

- លបាកលទស វសាមបជាវតថសាវ បកត .................................... ១៥មនលរៀល - លបាកលទស លលកលគទ សាសនលជាជ លតា ហម លជាត ............... ១៥មនលរៀល - លគទលៅអធការ វតថសាវ បកត អគគបផលញដ បកវ នសសយ .................១១មនលរៀល - លគទសលតសាថ វតថសាវ បកត ចនធបផលញដ អប ភារណ ................... ១១មនលរៀល - លគទសលតលឆឝង វតថសាវ បកត សរបាលល សម លសៀងងហ ................ ៥មនលរៀល - លបាកលទស សា. ធមយសាលរ អប លៅរន ............................... ៥មនលរៀល - សាមលណរ បកវ មល .......................................................... ១០ដលវ រ - សាមលណរ សចចភាណលកា ោក លសម .................................. ១មនលរៀល

បផនកពទាបរេទ រាជេរៀល

- ឧ.ស. មច លគ ........................................................... ១១មនលរៀល - ឧ.ស. បច លសាប .........................................១០មនលរៀល+២០ដលវ រ - ឧ.ស. ធតា ............................................................... ៥មន៥ពានលរៀល - ឧ.ស. គនត ស (ឆម) .................................................... ៥មនលរៀល - ឧបាសកា លៅ មាា រា ន សាឝ មនងបលត ...................................... ៥មនលរៀល - ឧ.ស. លឡង ប នរទន នង ឧ.ស. សម សាមាន ........................... ៥មនលរៀល - លលក មោណយ នងភរយ អ ន រា ន .......................... ៤មន៤ពានលរៀល - ឧ.ស. ោច អប នងកនលៅ ................................................ ៤មនលរៀល - ឧ.ស. លទ តង នង ភរយ .................................................... ៤មនលរៀល - ឧ.ស . លស ........................................................................ ៤មនលរៀល - ឧ.ស. ផកន លងហា ........................................................ ២មន៥ពានលរៀល

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

195

- ឧ.ស. លឡង ប នធ ............................................................ ២ មនលរៀល - ឧ.ស. លឡង សមម នងបលត ................................................ ២មនលរៀល - ឧ.ស. ញប សនន នងមតថធម .............................................. ២មនលរៀល - ឧ.ស. លឡង ប នធ ............................................................. ២មនលរៀល - ឧ.ស. ថង បកវវមាន ........................................................... ២មនលរៀល - ឧ.ស. សាន គមសា ង ......................................................... ២មនលរៀល - រសយ លញជញោវ ............................................................. ២មនលរៀល - ឧ.ស. បក យាង .................................................................. ២មនលរៀល - ឧ.ស. យន យម លពមទងកនលៅ ........................................ ២មនលរៀល - ឧ.ស. យន យន លពមទងកនលៅ ........................................ ២មនលរៀល - ឧ.ស. សយ សា ប ............................................. ១មន៦ពាន៥រយលរៀល - លលក អាចប ន សអ ន នងភរយ លមឿន ចានថន ..................១មន១ពានលរៀល - លលក ហម មករ នងភរយ អ ន ថនរ នងកនងមសញ ..... ១មន១ពានលរៀល - ឧ.ស. សម ថយ នងកនលៅ ........................................ ១មន១ពានលរៀល - លលក គង លមាង នង ភរយ មន សាវន ......................... ១មន១ពានលរៀល - ឧ.ស. លៅ ហ លពមទងកនលៅ ............................................. ១មនលរៀល - ឧ.ស. ម សផល ................................................................ ១មនលរៀល - ឧ.ស. សង នង សមល លពមទងកនលៅ................................ ១មនលរៀល - ឧ.ស. ភន លហឿម លពមទងកនលៅ ........................................ ១មនលរៀល - ឧ.ស. វង ធក លពមទងកនលៅ ............................................. ១មនលរៀល - ឧ.ស. ឈញ ហ នងលកមលគសារ .......................................... ១មនលរៀល

រាជដលលា រ

- លលកយយ ឡាយ លអៀងលទៀង អបកលស តាង វចលមាង នងកនលៅ ២២០ដលវ រ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

196

- លលក Duke Lam លពមទងលគសារ .................................... ២០០ដលវ រ - លលក អ ង សង (អ) នងលលក គម សាង (ឯយរបលត) ..... ១៤០ដលវ រ - អបកលស វា សយា ........................................................ ១៣៧.៥ដលវ រ - លលក លហង គង ......................................................... ១៣៧.៥ដលវ រ - បអនលបស វា ពទនរជ ...................................................... ១៣៧.៥ដលវ រ - បអនលស លហង វា សនតា ................................................. ១៣៧.៥ដលវ រ - ឧ.ស. លហង លោ ............................................................ ១០០ដលវ រ - លលកយយ ឡាយ លអៀងងម លពមទងកនលៅ ..................... ១០០ដលវ រ - លលក លមៀវ រទន អបកលស ឡាយ សវឡាក លពមទងកនលៅ ....... ១០០ដលវ រ - លលកយយ ស តាតអម លពមទងកនលៅ ........................... ១០០ដលវ រ - ឧ.ស. អត លយៀត លពមទងកនលៅ ......................................... ៥០ដលវ រ - ឧ.ស. លង គមឡាង លពមទងកន ........................................ ៥០ដលវ រ - ឧ.ស. វា សាមន លពមទងកនលៅ ......................................... ២០ ដលវ រ - លលក លសង រន នង អបកលស បកវ ឆវ ...................................... ២០ដលវ រ - លញមលបស-លសលគទលៅអធការវតថសាវ បកត(ប.ប) ........................ ២០ដលវ រ - កមារ តាង បាា វបាា វ .............................................................. ២០ដលវ រ - លលកអាចបចាររ បច រឆាត នង ឧ.ស. វ ាន ទច.............................. ២០ដលវ រ - ឧ.ស. ថនង អន .................................................................. ២០ដលវ រ - ឧ.ស. បច គ ...................................................................... ២០ដលវ រ - លលក វ ាង នង សត ................................................ ២០ដលវ រ - លលក មាា ក នង គមយា ន .................................................... ២០ដលវ រ - លលក តច ជាង នង ចនន ..................................................... ២០ ដលវ រ - បងលស អ ក ញក សប ន លពមទងលគសារនងកនលៅ ................ ១៥ ដលវ រ

ជនយកនងការបរែបាលដបង ររៀបររៀងរោយ ររះមហា ហម រោត សាសនរោោ រោ

197

- ឧ.ស. សាន រសយ នងលកមលគសារ .......................................... ១០ ដលវ រ - ឧ.ស. បកវ លយន លពមទងកនលៅ ......................................... ១០ ដលវ រ - លលក បកវ តង នង សគន .................................................. ១០ ដលវ រ - លលកតា អាចបចាររ បបាន វ ាង លលកយយ ធន ថរ លពមទងកនលៅ...១០ដលវ រ - ហម លសអាចប ង .................................................................... ១០ ដលវ រ - ឧ.ស. រ សផកន ................................................................. ១០ ដលវ រ - ឧ.ស. វា ន លោ ................................................................. ១០ ដលវ រ - ឧ.ស. ជា ងណ ................................................................... ១០ ដលវ រ - ឧ.ស. លឡង ប នរទន នង ឧ.ស. សម សាមន .............................. ៥ ដលវ រ

រាជាត

- ឧ.ស. លោ គមលសស នងសាឝ ម លពមទងបលត .......................១៦០០បាត - ឧ.ស. លបៀវ សគ ន នងសាឝ ម លពមទងបលត ...........................១០០០បាត - ឧ.ស. ជា ផលវ លពមទងបលត ............................................ ១០០០បាត

ជោ នរតត ន សជកេយយ សកេជតត ែដកតតយ

ែជទ ែជទ វកជងេយយ វជន អនធគជោ យថា

បគគលណា សកសាពរះតពៃបដកស មនសកសាវវយយាកសរណ

បគគលវ ះ សងសយយពគបៗ បទ ដចដរខវា កសដដលវដើរកសនងតពរ ។

ែឋម កជរ ែទជឆេទ សមាសាទ តជោ កជរ

សមាសាជោ កជត ែចឆេ អតថ នយាថ ែណឌ ជោ

បណឌ ៃគបបវាើការកាៃបទជាមន វ ើយយវ ាើការវវពរះសរទ មានសមាសជាវដើម ៃមកសកាលវ ាើវវពរះសរទមានសមាសជាវដើម វ ើយយគបបពជាបវសចកសតជាខវងវពកាយយ ។