«ΉΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚHΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ» · mmse ≥ 24 30 frssd ≤ 5 1 gds ≤ 5 0 fucas = 42 42 ravlt 1 4 – 8 5 ravlt 2 +5 – +

«ΉΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚH ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ»

ΣΟΥΜΠΟΥΡΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ,

ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ, Α.Π.Θ

ALZHEIMER HELLAS

ΛΥΣΙΤΣΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ,

ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΡΟΦΙΛ• Φύλο: Γυναίκα• Ηλικία: 75 ετών• Εκπαίδευση: 6 έτη• Οικιακά• 2 παιδιά (γιος, κόρη)• Αρχικό σύμπτωμα αλλαγής: μνημονικές διαταραχές• Έναρξη βαθμιαία, κατάσταση επιδεινούμενη• Διάρκεια: 2 χρόνια• Εκλυτικός παράγων: απειλή ζωής (προβλήματα υγείας της

ίδιας και του συζύγου)• Εναισθησία

Παράγοντες κινδύνου• Οστεοπόρωση• Οικογενειακό ιστορικό άνοιας (η μητέρα της, μετά από 2

επεμβάσεις με ολική αναισθησία, άρχισε να εμφανίζειμνημονικά προβλήματα)Ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας (ΗΕΩΚ) σοβαρού

σταδίου ξηρής μορφής (ολική απώλεια όρασης από το έναμάτι και 40% από το άλλο) που διαγνώσθηκε το 2006

• Περιθάλπει τον σύζυγο της που πάσχει από άνοια και έχειΗΕΩΚ

Φαρμακευτική αγωγήΦάρμακο Δόση Συχνότητα Μονάδα

FOSAMAX 1 1/εβδομάδα 70mg

IDEOS 1 1 500mg

VASTAREL 1 1 20mg

CARVEPEN περιστασιακά 6,25mg

ΙστορικόΑπό 2008 έως 2010• Αναφέρει πόσο στεναχωριέται που δεν βλέπει και πόσο

δυσκολεύεται η καθημερινότητά της• Μπαίνει μέσα στο δωμάτιο για να πάρει κάτι και επειδή δεν βλέπει

δεν μπορεί να δει το αντικείμενο που ψάχνει ώστε να το βρειΑπό 2010 έως 2014• Τώρα έχει πάρει απόφαση ότι δεν βλέπει• Όταν πρωτοήρθε ξεχνούσε περισσότερο• Tώρα θυμάται ραντεβού, συζητήσεις, που βάζει τα πράγματά της

και δεν χάνει τον προσανατολισμό της• Δεν έχει εγκαταλείψει τα ενδιαφέροντά της• Νιώθει ευχαρίστηση από τη συμμετοχή της στις νοητικές

παρεμβάσεις, βρήκε παρηγοριά στο πρόβλημά της• «Αν δεν θυμόμουν δε θα μπορούσα να κρατήσω το σπίτι μου γιατί

ο άντρας μου και δεν βλέπει και ξεχνάει»

Ιστορικό03/04/2015• Την απασχολεί το πρόβλημα υγείας του συζύγου• Είναι αρνητικός και δεν θέλει να συμμετέχει στα

προγράμματα ενώ η ίδια αναφέρει ότι «εδώ είναι το σπίτιμου»

• Την βοηθάει η πίστη στο Θεό και η ελπίδα• Ο γιος παρατηρεί σταθερότητα ως προς τη μνημονική της

κατάσταση και διαμάχες μεταξύ των γονιών του• Αναφέρει ότι η μητέρα του είναι ισχυρή προσωπικότητα, έχει

πείσμα και τα καταφέρνει παρά το πρόβλημά της

ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ 1η εκτίμηση02/12/08

8η εκτίμηση03/04/15

Γενική νοητική επίδοση (MMSE) 29 29Εκτελεστική λειτουργία (FUCAS) 46 42

Ικανότητα μάθησης (RAVLT2) +7 +7Ικανότητα συγκράτησης (RAVLT3) -5 -3

Λεκτική επεισοδιακή μνήμη (άμ.ανάκλ) (RBMT1) 14 16

Λεκτική επεισοδιακή μνήμη (καθ.ανάκλ) (RBMT2) 11 15

Λόγος (ΧΣΑ) 8.33 7,66

Συναισθηματική κατάσταση (GDS) 5 0

Καθημερινή λειτουργικότητα (FRSSD) 1Συμπεριφορική κατάσταση (NPI) 2Αντίληψη άγχους (PSS) 11Ποιότητα ζωής (QQL) 37ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΗΝΔ+οριακήκατάθλιψη

ΥΓΙΗΣ

ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ

-10

0

10

20

30

40

50

1Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ (02/12/08) 8Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ (03/04/2015)

MMSEFUCASGDSRAVLT 2RAVLT 3RBMT 1RBMT 2

ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΗΣΗΠΙΑΣ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ

Α) Ενδείξεις ήπιας νοητικής έκπτωσης σε έναν ή περισσότερους νοητικούςτομείς που βασίζονται σε:• 1) ανησυχία του εξεταζόμενου, ενός κοντινού του προσώπου ή κάποιου

ειδικού ότι παρουσιάζεται ήπια έκπτωση κάποιας νοητικής λειτουργίας• 2)ήπια έκπτωση της νοητικής επίδοσης στοιχειοθετημένη από

σταθμισμένες νευροψυχολογικές δοκιμασίες ή τουλάχιστον από κάποιαποσοτικοποιημένη κλινική αξιολόγηση

Β) Οι νοητικές ελλείψεις δεν επηρεάζουν την ικανότητα για ανεξαρτησία σεκαθημερινές δραστηριότητες (π.χ διατηρείται η ικανότητα για εξόφλησηλογαριασμών και λήψη φαρμάκων, αλλά απαιτείται μεγαλύτερηπροσπάθεια για αντισταθμιστικές στρατηγικές)• Γ) Οι νοητικές ελλείψεις δεν εκδηλώνονται αποκλειστικά κατά τη

διάρκεια παραληρήματος• Δ) Οι νοητικές ελλείψεις δεν εξηγούνται καλύτερα από κάποια άλλη

ψυχική διαταραχή (μείζων καταθλιπτική διαταραχή, σχιζοφρένεια)(DSM V)

ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΓΙΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ

ΙκανότηταΕπιδόσεις 8ηΕκτίμηση

03/04/15

MMSE ≥ 24 30

FRSSD ≤ 5 1

GDS ≤ 5 0

FUCAS = 42 42

RAVLT 1 4 – 8 5

RAVLT 2 +5 – + 9 +7

RAVLT 3 -0.50 – -3.50-3

RBMT (άμεση ανάκληση)

≥ 6 έτη εκπαίδευσης10-14 16

RBMT (καθ.ανάκληση)

≥ 6 έτη εκπαίδευσης7-13 15

Ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας (ΗΕΩΚ) καιποιότητα ζωής

• Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩΚ) επηρεάζει τηνκεντρική όραση που είναι απαραίτητη για το διάβασμα, τηνοδήγηση, την τηλεόραση, την αναγνώριση προσώπων (Fryback et.al., 1993; Davis C., Lovie-Kitchin J., Thompson B., 1995) και άλλεςκαθημερινές δραστηριότητες ενώ η περιφερειακή όρασηπαραμένει γενικά ανέπαφη

• Η ψυχική υγεία (Suzukamo et al. 2005), η ικανότητα για φροντίδατου εαυτού και των άλλων (Tamura et. al., 2006) καθώς και ηδιεκπεραίωση καθημερινών δραστηριοτήτων (Yochim & Mueller,2012) επηρεάζονται σε άτομα με ΗΕΩΚ

• Tα άτομα με ΗΕΩΚ και στα 2 μάτια είχαν χειρότερη ποιότητα ζωήςσε σύγκριση με τα άτομα που είχαν εκφύλιση στον ένα μόνοοφθαλμό (Šiaudvytytė, Mitkutė & Balčiūnienė, 2012)

• Ελάχιστες μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με ΗΕΩΚ δενεμφανίζουν κατάθλιψη, άγχος και αντικοινωνική συμπεριφορά(Owsley et. al., 2006; Brody et. al., 2001; Casten et. al., 2004)

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ UWMC/ADPR/QOLAging and Dementia: Quality of Life in AD

03/04/2015ΤΟΜΕΙΣ ΦΤΩΧΗ (1) ΜΕΤΡΙΑ (2) ΚΑΛΗ (3) ΑΡΙΣΤΗ (4)

Φυσική Υγεία X

Ενέργεια X

Διάθεση X

Συνθήκες Ζωής X

Μνήμη X

Οικογένεια X

Γάμος X

Φιλίες X

Φροντίδα του ίδιου X

Ικανότητα νοικοκυριού X

Ικανότητα διασκέδασης X

Χρήματα X

Ζωή ως σύνολο X

ΣΥΝΟΛΟ:37/56

Συσχέτιση μεταξύ οπτικής οξύτητας και νοητικών λειτουργιώνSivan M. Elyashiv, Esther L. Shabtai, Michael Belkin (2013)

• Η μη θεραπεία της διαταραχής όρασης συσχετίστηκε με 9φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για την εμφάνιση νόσουAlzheimer (AD) και 5 φορές κίνδυνο για εμφάνιση ήπιαςνοητική διαταραχής (ΗΝΔ) (Rogers & Langa, 2010)

• To ποσοστό των ατόμων με ΗΝΔ ήταν μεγαλύτερο σεεκείνους με ΗΕΩΚ σε σύγκριση με εκείνους που δεν έπασχαν(Woo et al., 2012)

«Συσχέτιση μεταξύ οπτικής οξύτητας και νοητικών λειτουργιών»Sivan M . Elyashiv, Esther L. Shabtai, Michael Belkin (2013)

• Κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ της εκφύλισης της ωχράςκηλίδας και της AD:H ηλικία ως παράγοντας κινδύνου εμφάνισης των

διαταραχώνΗ εναπόθεση του β αμυλοειδούς στις γεροντικές πλάκες

της νόσου Alzheimer (AD) και εναποθέσεις β αμυλοειδούς(drusen) κάτω από τον αμφιβληστροειδή στα αρχικάστάδια της ΗΕΩΚ (Ohno-Matsui K., 2011)

• Ωστόσο, είναι ακόμα θέμα συζήτησης, αν η συσχέτισημεταξύ της μειωμένης όρασης και της νοητικής έκπτωσηςυποδηλώνει ένα κοινό παθογόνο μηχανισμό ή αν ηέλλειψη των αισθητηριακών πληροφοριών πουσυνεπάγεται η μειωμένη όραση συμβάλλει στηννευροεκφυλιστική διεργασία της AD

Συμμετοχή Μη φαρμακευτική παρέμβαση02/12/2008-09/07/2009 Γυμναστική, πολυαισθητηριακή διέγερση

09/07/2009-14/06/2010 Νοερή απεικόνιση

14/06/2010-11/05/2011 Νοερή απεικόνιση και κινησιοθεραπεία

11/05/2011-25/05/2012 Νοερή απεικόνιση, κινησιοθεραπεία και λόγος(ατομικά)

25/05/2012-18/06/2013 Χοροθέατρο, κινησιοθεραπεία

18/06/2013-14/05/2014 Κινησιοθεραπεία, χοροθέατρο, γυμναστική καιδιδασκαλία στρατηγικών μνήμης

14/05/2014-03/04/2015 κινησιοθεραπεία, χοροθέατρο και γυμναστική

03/04/2015 έως τώρα Κινησιοθεραπεία, χοροθέατρο, γυμναστική,πρόγραμμα περιθαλπόντων

Στρατηγικές αντιμετώπισης• Εφαρμογή εσωτερικών στρατηγικών μνήμης σε

διάφορους τομείς της καθημερινότητας και μη χρήσηεξωτερικών βοηθημάτων

• Ύπαρξη κινήτρου ώστε να ανταπεξέλθει σε δυσκολίες• Συμμετοχή σε δραστηριότητες εκτός σπιτιού

Ευχαριστώ πολύ γιατην προσοχή σας