ΑΡΝΑΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 97

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς

ΕΤΟΣ ΚE΄ Τεῦχος 97 Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2012

2

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς

ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς630 74 ΑΡΝΑΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΚΩΔΙΚΟΣ 3677

ἸδιοκτήτηςἘκδότηςndashΔιευθυντήςndashΣυντάκτηςὙπεύθυνοςndashἘπιμελητής Ὕλης

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Θ ΚΥΡΟΥΦιλόλογος-Θεολόγος

Τηλέφωνο καί Τηλεομοιότυπο23720 22 127 ΑΡΝΑΙΑ

Κινητό τηλέφωνο 6943 441419

ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝΣυνδρομές προαιρετικές

Ἐπιστολές-Ἐπιταγές-ἘμβάσματαΔημ Θ Κύρου 630 74 ΑΡΝΑΙΑ

Ἀριθμός ΛογαριασμοῦΕΤΕ 326747879-84

ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ laquoΜΕΛΙΣΣΑraquoΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΤΗΛ 23970 23 313

ἩἩ φφωωττοογγρρααφφίίαα ττοοῦῦ ἐἐξξωωφφύύλλλλοουυ

ἩἩ θθααυυμμααττοουυρργγήή κκααίί ἐἐφφέέσσττιιααἁἁγγιιοορρεειιττιικκήή εεἰἰκκόόνναα ττῆῆςς ΠΠααννααγγίίααςςττοοῦῦ laquolaquoἌἌξξιιοονν ἘἘσσττίίraquoraquo

ΑΠΟΨΕΙΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΣΧΟΛΙΑἩ ἀπελευθέρωση τῆς Ἑλλάδας

ἦταν πραξικόπημαὉ ὑπουργός τῶν Ἐξωτερικῶν τῆς Τουρκίας ὁ γιός (ὀγλού) τοῦ

Νταβούτ δηλ ὁ Νταβούτογλου σέ ἐπίσημες δηλώσεις του ὑπο-στήριξε ὅτι ἡ Ἑλλάδα καί οἱ ἄλλες βαλκανικές χῶρες (ΣερβίαΒουλγαρία Μαυροβούνιο) πρώην ἐπαρχίες τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτο-κρατορίας δέν ἀποσχίσθηκαν μέ νόμιμο τρόπο ἀλλά μέ πραξι-κόπημα καί ἄρα ἡ ἀπόσχισή τους εἶναι παράνομη καί γιʼ αὐτό σύν-τομα θά ἀποκατασταθεῖ ἡ νομιμότητα

Ἐρώτημα πρός τόν ἀνοηταίνοντα καί (παρα)λόγιο Τοῦρκοὑπουργό Ἐσεῖς οἱ Τοῦρκοι δηλαδή καταλάβατε καί ὑποδου-λώσατε τή Θεσσαλονίκη (τό 1430) καί τήν Κωνσταντινούπολη(τό 1453) καί γενικά τή Βυζαντινή Αὐτοκρατορία μέ νόμιμο τρό-πο ἤ μέ παράνομο καί ἄρα σύντομα θά ἀποκατασταθεῖ ἡ νομιμό-τητα ὅσον ἀφορᾶ τήν Ἀνατολική Θράκη τήν Κωνσταντινούπο-λη τόν Πόντο καί τή Μικρά Ἀσία

Ὁμολογία Τούρκου ὑπουργοῦὉ ἀναπληρωτής ὑπουργός Πολιτισμοῦ τῆς Τουρκίας δήλωσε

σέ τουρκική ἐφημερίδα τά ἑξῆς ὠφέλιμα καί εὐχάριστα γιά τήνἙλλάδα laquoΔίνουμε καί θά συνεχίσουμε νά δίνουμε δωρεάν σέἄλλες χῶρες τουρκικές τηλεοπτικές σειρές γιά τό καλό τῆς Τουρ-κίαςraquo

Σχόλιο Μερικά χαϊβάνια (τουρκιστί hayvan) ἑλληνικά κανά-λια καί μερικοί μπουνταλάδες (τουρκιστί budala) Ἕλληνες κα-ταχαίρονται καί καταευχαριστιοῦνται γιά τίς τουρκικές προ-σφορές Τί νά πεῖ κανείς

Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Η Ρ Ι ΟἝνα ὄνειρο ἔγινε πραγματικότητα μέ μιά ἄριστη συνεργασία

Τό ὄνειρό μου νά προβῶ στήν ἀναπαλαίωση (ἐξ ἀρχῆς κατα-σκευή-παρέμειναν μόνο τά laquoπετροντούβαραraquo) τοῦ πατρικοῦμου σπιτιοῦ τῆς οἰκογένειας τῆς μητέρας μου (οἰκ Νικολάου Σκια-θίτη) στήν ἰδιαίτερη πατρίδα μου τήν Ἀρναία ἔγινε πραγματικό-τητα μέ τήν συμπαράσταση τοῦ συζύγου μου Νίκου Παπαοικο-νόμου

Στή πραγματοποίηση τοῦ παραπάνω ἔργου συνετέλεσε ἡ συ-νεργασία μας μέ τόν Πολ Μηχανικό Ἀστέριο Καραστέριο τόν γιότου Θεοδόση Πολ Μηχανικό καί τή κόρη του Εἰρήνη ἀρχιτέκτο-να μηχανικό

Μέ τίς ἄριστες ἐπιστημονικές γνώσεις καί ἰδέες τους μέ τήνἄοκνη δουλειά τους τό ἄριστο συνεργεῖο τους ἔφεραν ἕνα τέ-λειο ἀποτέλεσμα

Τούς εὐχαριστοῦμε πολύ καί τούς εἴμαστε εὐγνώμονες Τούςεὐχόμαστε ὑγεία καλές δουλειές πάντα μέ ἐπιτυχία

Μέ ἐκτίμηση καί ἀγάπηΜαγδαληνή Κατσαμούρη-Παπαοικονόμου

Νίκος Παπαοικονόμου

3

Κ Α Τ Α Γ Ρ Α Φ Η Α Ρ Χ Ε Ι Ω ΝΤοῦ Δημ Θ Κύρου

Θεολόγου-Φιλολόγου

Στήν Ἀρναία ὑπάρχουν ἀρκετά ἀρχεῖα παλιῶν ἑλληνικῶν ἐγγράφων (στήν πλειοψηφίατους οἰκογενειακά) Ἡ στήλη αὐτή καταγράφει-καταλογογραφεῖ κατά χρονολογική σειράὅσα ἀπʼ αὐτά ἔχουν ἐντοπισθεῖ καί ἐνδιαφέρουν

ΚΣΤ΄ (4) ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΑΡΧΕΙΟΥΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΗΜΟΣΘ ΔΙΑΜΑΝΤΟΥΔΗ

36 Ὑπηρεσιακό Ἔγγραφο (Πολύγυρος) 1873 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 172Χ214laquoὉ Καϊμακάμ βεκίληςraquo230 ἐνημερώνει τό laquoἰχτιγιάρ μετζλῆσι λιαριγκόβηςraquo ὅτι ἔρχονται στή Λιαρίγκοβη

laquoοἱ ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι ἦσαν ἐμποδισμένοιlaquo στόν Πολύγυρο laquoδιά δόσιμονlaquo καί κοιτάζουν τούς λογαρια-σμούς τουςmiddot καί ἐπειδή μόνοι τους ὁμολογοῦν laquoὅτι αὐτά εἶναι παλαιά μπικαέδια231 τό δέ δόσιμον βασιλι-κόν τοῦ παρελθόντος ἔτους μʼ ὅλον ὅτι εἶναι συναγμένον εἰς τόν χαζνέν232 καθυστεροῦνται 17000 γρό-σιαraquo τά χρήματα αὐτά ἀμέσως ἤ νά τά ἐμβάσουν laquoἤ ὁ μουχτάρης καί παλαιός ταχσιλδάρηςraquo νά πᾶν ἐκεῖὁπωσδήποτε

[Τό Ἔγγραφο ὑπογράφεται μόνο μέ τόν τίτλο τοῦ ἀποστολέα καί συντάκτη του χωρίς ἀναγραφή τοῦ ὀνό-ματός του καί σφραγίζεται μέ τή σφραγίδα τοῦ Καϊμακάμη 233 δεξιά τῆς ὁποίας ὑπάρχει σημείωμα στήνἀραβική γραφή πού γράφει σχετικά μέ τόν φόρο τῆς Λιαρίγκοβης (Ἀνάγνωση Νικ Παπαοικονόμου) ΤόἜγγραφο ἀπό παραδρομή δέν δημοσιεύθηκε μετά τό Ἔγγραφο ἀριθμ 33 Τό χαρτί τοῦ Ἐγγράφου ἔχει ὑδα-τόσημο μέ τή φράση laquoENORE DE RIMERraquo καί ὐδάτινες γραμμές]37 Ὑποσχετικό Λιαρίγκοβη 9 Δεκεμβρίου 1884 φφ 2 (1β΄-2β΄ κενά) 210Χ260

Ὁ Κωνστα(ντῆς) Ἀγαπητοῦ234 δεχόμενος ἀπό τούς κατοίκους τῆς Λιαρίγκοβης ὅλα τά ἀνταλλαχθένταἔγγραφα πού ἀφοροῦν σέ χωράφια τους laquoὅπου ἔχουν εἰς τό παλαιοχορινόνraquo ὑπόσχεται α΄) Νά βόσκουνμέσα στά ὁροθέσια laquoτοῦ συμφονιθέντος ἐγράφου τά συρνάμενα ζῶα τονraquo β΄) νά παραδίδει μετά ἀπό πεν-ταετία laquoτό μέρος ἀφιλονίκητον εἰς τούς κατοίκουςraquo γ΄) νά πουλᾶ laquoτήν βοσκήν μετά τήν σύναξην τοῦ χόρ-του ἀπό τούς ἰδιοκτήτας καί ὁπόταν δίδετε ἡ ἄδεια ἀπό τήν λιαρίγκοβην νά εἶνε ἐλεύθερα τά ζῶα τονraquo καίε΄) νά φυλάγονται τά τσιαΐρια laquoἀπό τήν ἡμέραν καθήν οἱ κοινότης λιαρίγκοβης θά βάλη πεχτσίν235 τόνδέ πεχτσίν θά διορίζουν οἱ κάτoικοι λιαρίγκοβης τόν ὁποῖον ὑπόσχονται νά πλιρώνουνraquo καί αὐτός δέν θάἔχει τό δικαίωμα νά βάλει laquoγορούνια πρός βοσκήν ἐντός τόν ρηθέντον κτημάτονraquo

(Τό Ἔγγραφο εἶναι γραμμένο στήν καθαρεύουσα μέ ἀρκετά ὀρθογραφικά λάθη Ὑπογράφεται ἀπό τόνσυντάκτη Κωνσταντῆ Ἀγαπητοῦ καί χαρτοσημαίνεται μέ τουρκικό χαρτόσημο τοῦ ἑνός παρά)38 Ἀποπληρωμή χρέους Λιαρίγκοβη 3 Μαρτίου 1885 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 170Χ213

laquoὉ χρηματίσας μοχτάρης Παύλος γεωργίου236raquo δηλώνει ὅτι ὑποχρεοῦται νά πληρώσει γιά laquoὅσον ζιμέ-τη237 εὑρεθῆ εἰς τό βασιλεικόν ταμίον ἀπό μέρος τοῦ βεργῆ238raquo ὅτι εὐθύνεται καί ὅτι ὁ Εὐθύμιος Νικολάου239

laquoεἴναι ἀνεύθυνοςraquoΜετά τή δήλωση τοῦ Παύλου Γεωργίου πού τήν ὑπογράφει ὑπάρχει κείμενο τό ὁποῖο ὑπογράφουν οἱ

Β Ἀ Σεραφιανός240 Νικόλαος Ἰ Κοτζιάνης241 Μανασσῆς Ἰωάννου Γεώργιος Χ Γερογιάννης242 καί Νικό-λαος Δ Μπάλλας243 καί στό ὁποῖο ἀναγράφεται ὅτι laquoπροσκαλησθῆςraquo σʼ αὐτούς laquoὁ χρηματίσας Παῦλος Γε-ωργίουraquo ἀποδέχθηκε ὅτι laquoτό ζιμέτ κατά τόν Σαγματά244 εἰς βασιλεικόν ταμίον εἴναι γνήσιον χρέος αὐτοῦraquo

(Τό Ἔγγραφο χαρτοσημαίνεται μέ τουρκικό γραμματόσημο ἑνός παρά μετά ἀπό τή δήλωση τοῦ ΠαύλουΓεωργίου ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ συντάκτης καί τῶν δύο τμημάτων του ὅπου παρατηροῦνται ἀρκετά ὀρθογρα-φικά λάθη)39 Ὑπηρεσιακό Ἔγγραφο Πολύγυρος 19 Ἰουλίου 1885 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 195Χ209

Τό Πρωτοδικεῖο Κασσάνδρας245 δίνει ἐντολή στόν Μοχτάρη τό Κοινοτικό συμβούλιο καί στόν Χαϊριδίντζιαούση246 τῆς Λιαρίγκοβης νά ἀδειάσουν ἀμέσως καί νά κάνουν laquoτεσλίμειraquo247 τό σπίτι καί τήν ἀχυρῶνατοῦ Γεωργίου Στόϊκου καί τῆς Ἐλενίτζας 248 laquoπρός τόν Κωστή Στέμμερ249 ὁ ὀπήος τό ἀγόρασε κατά τήνἀπόφασην τό(υ) προτοδικήου κασσάνδρας μη μέσον καϊμέν250 τήν διμοπρασίανraquo καί νά μή κάνουν διαφο-ρετικά

(Τό Ἔγγραφο εἶναι ἀρκετά ἀνορθόγραφο καί ἀνυπόγραφο καί σφραγίζεται μέ τήν ὑπηρεσιακή σφραγί-δα)251

4

40 Ὑπηρεσιακό Ἔγγραφο Πολύγυρος 26 Νοεμβρίου 1885 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 190Χ248Ὁ Καϊμακάμης Κασσάνδρας κατηγορεῖ τόν Μοχτάρη καί τό Κοινοτικό Συμβούλιο τῆς Λιαρίγκοβης ὅτι

καί laquoοἱ Μεμούρηδες252 καί ἡ Τσιαλικιατσίρα253 τῶν χοίρωνraquo πῆγαν στό χωριό τους νά καταμετρήσουν τούςχοίρους καί βρῆκαν περισσότερους καί αὐτοί δέν ἤθελαν νά ἐπικυρώσουν τό Κατάστιχο καί ὅτι τούς ἔδω-σαν τροφές γιά τά ζῶα ἀλλά γιά τόν ἑαυτό τους (τούς καταμετρητές) τούς ζητοῦσαν laquoδιπλῆν τιμήνraquo καίγιʼ αὐτό τούς εἰδοποιεῖ νά καταμετρήσουν μαζί τούς χοίρους καί νά ἐπικυρώσουν καί τό Κατάστιχο καί νάτούς δώσουν laquoὅσην τροφήνraquo τούς ζητήσουν καί νά μήν παίρνουν laquoἀπʼ αὐτούς διπλῆν τιμήν ἀλλʼ ὀλίγον με-τρίαν καί ὅσον τάχιονraquo νά μετρήσουν τούς χοίρους laquoχωρίς νά γείνῃ καμμιά κλοπήraquo διότι laquoἐάν γείνῃ καμ-μία τοιαύτηraquo θά εἶναι ὑπεύθυνοι αὐτοί

(Τό Ἔγγραφο εἶναι ὀρθογραφημένο ὑπογράφεται ἀπό τόν Καϊμακάμη Κασσάνδρας254 καί σφραγίζεταιμέ τήν ὑπηρεσιακή σφραγίδα255 Κάτω ἀπό τό κείμενο τοῦ Ἐγγράφου καί ἀριστερά ὑπάρχει σχετικό Σημείωμα8 σειρῶν στήν ἀραβική γλῶσσα)41 Μεταφορά ἐφοδίων καί ζώων Πολύγυρος 14 Δεκεμβρίου 1885 φ 1 (φ 1β κενό) 210Χ258

Ὁ Καϊμακάμης Κασσάνδρας ἐνημερώνει laquoτούς μοχτάρηδες καί τό Ἰχτιάρ Μιζλήσιον καί λιπούς προκρί-τους ἀπάντων τῶν μαδεμοχωρίονraquo256 ὅτι μέ τό ἀπό 12 τοῦ ἴδιου μήνα τηλεγράφημα τοῦ Μοτασερίφ257 Πα-σιᾶ Θεσσαλονίκης πληροφορεῖται ὅτι τά laquoπρός μεταφορά ζαχιρέδων258 καί λοιπόν ἄλλων πραγμάτων διάτούς στρατιότας ὅπου χειάζονται ζῶα ἀπό κατερίνην μέχρι Ἀλασόνως259 νά μεταφερθῶσην καί τα ζῶα ταύ-τα ὅπου θά πηγαίνουν καί θά δουλεύουσην μέ τήν ὥραν ἥ μέ τόν μήνα ὅπως θέλουν θά πληρόνονται προ-πληροτέαraquo καί ὅτι τό laquoἱδαρέ μεζλήσιο τοῦ Πολυγύρου laquoσκεφθέν καλῶς περί τῆς ὑποθέσεως ταύτης ἀπε-φάσισεν ἀπό κάθε χωρίονraquo νά πάει στόν Πολύγυρο laquoὁ μοχτάρης μέ δίου ἀζάδης καί μέ δύο ἐκ τόν καλη-τέρων προκρίτωνraquo καί ἀφοῦ φθάσουν ἐκεῖ laquoνά ἐξετασθῆ οἱ ὑπόθεσης μέ τί τρόπον καί ἔως πόσα ἡμπο-ρεί ἔκαστον χωρίον νά οἱκονομήση κατά τούς ἄνω λεχθέντας τρόπους καί νά δοθή ἀπόφασιςraquo νά ἀπαντήσουνὅπως καί τί ζῶα νά στείλουν στή Θεσσαλονίκη καί ὅτι ἐπειδή ἡ ὑπόθεση εἶναι laquoἀρκετά σπουδαίαraquo πρέπεινά μεταβοῦν στόν Πολύγυρο διαφορετικά θά εἶναι ὑπεύθυνοι

(Τό Ἔγγραφο εἶναι γραμμένο στήν καθαρεύουσα καί μέ ἀρκετά ὀρθογραφικά λάθη Ὑπογράφεται ἀπότόν ἀποστολέα260 καί εἶναι ἀντίγραφο Στόν τόπο τῆς ὑπηρεσιακῆς σφραγίδας ἀποτυπώνεται κυκλική σφρα-γίδα στό κέντρο τῆς ὁποίας ἀναγράφεται ἡ λέξη σφραγίδα)42 Κατάλογος προϊόντων (Λιαρίγκοβη) 1885 φ 1 (1β΄κενό) 180Χ240

Μέ τόν τίτλο laquoπροϊόντα τοῦ χωρίου λιαρήγγοβας τοῦ ἔτους 1885 ὀθωμ(ανικοῦ) δέ 1301raquo καταγράφον-ται δέκα προϊόντα (σῖτος κριθή σύκαλις καλαμβόκι φασούλια χόρτον κεράσια σταφύλια μελίσια καί βο-σκή βαλανίου) μέ τά ποσά τῆς δεκάτης δίπλα

(Τό Ἔγγραφο εἶναι ἀνυπόγραφο καί ἀσφράγιστο)43 Εἴσπραξη φόρου Πολύγυρος 15 Μαρτίου 1886 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 208Χ339

Ὁ Ἐπίτροπος τοῦ Καϊμακάμη ἐνημερώνει τόν Μοχτάρη τό Συμβούλιο καί τούς ὑπόλοιπους προκρίτουςτῆς Κοινότητας Λιαριγκόβης ὅτι στέλνεται laquoὁ Σέρι261 () Ταχσηλτάρης262 Σαλλαδίν Βέηςraquo263 γιά τή σύναξητῶν πικαέδων τῶν ἐτῶν 1290 (1874)-1300 (1884) μέσα σέ 15 μέρες ὑποδείχνοντας laquoεἰς τόν ἴδιον τά ἄτο-μα ἅτινα θά ὠφείλουν τόν πικαένraquo264raquo καί τούς εἰδοποιεῖ ὅτι ἐάν μέσα σέ 15 ἡμέρες δέν θά συναχθοῦν οἰπικαέδες laquoτότε θά πωληθῆ τό βγιό265 τῶν δεκατεσσάρων ἀτόμων οἵτινες ἔχουν ὑπογραφήν εἰς τό συνέ-τιον266 διά νά εἰσπραχθοῦν τά πικαέδια ταῦταraquo

[Τό Ἔγγραφο ἔχει ἀριθμό Πρωτοκόλλου 252 καί ἀριθμό Διεκπεραιώσεως 517 καί σφραγίζεται μέ τή σφρα-γίδα τοῦ Καϊμακάμη267 (πάνω ἀπό τό κείμενο) καί μέ δυό σφραγίδες τῆς Ἐπιτρόπου268 (κάτω ἀπό τό κείμε-νο)]44 Ἐπιστολή Ἱ Μονή Σίμωνος Πέτρας 20 Σεπτεμβρίου 1888 φφ 1 (φ 1β΄ κενό) 210Χ259

laquoὉ Καθηγούμενος τοῦ Ἱ Κοινοβίου τῆς Σίμωνος Πέτρας269raquo Ἀρχιμ Νεόφυτος270 καί οἱ μοναχοί δηλώ-νουν laquoπρός τούς κκ Μουκτάρη καί Ἰκτιάρ Μετσηλήσιν271 τῆς Χώρας λιαριγκόβηςraquo ὅτι ὁ πατριώτης τουςΔημήτριος Κωνσταντίνου Τσητσούδης272 πού ζοῦσε γιά πολλά χρόνια ἐκεῖ κοινοβίασε στή Μονή τους καίγιʼ αὐτό πρέπει νά διαγράψουν τό ὄνομά του laquoἐκ τοῦ φορολογικοῦ βιβλίου τῆς Χώραςraquo καί νά μή ζητοῦνἀπό αὐτόν φορολογία

(Τό Ἔγγραφο ὑπογράφει ὁ Ἡγούμενος ἐκπροσωπῶντας καί τούς ἄλλους μοναχούς καί σφραγίζεται μέτή σφραγίδα τῆς Μονῆς273)45 Καταμέτρηση ζώων Πολύγυρος 15 Δεκεμβρίου 1888 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 213Χ272

Ὁ Καϊμακάμης Κασσάνδρας ὑπενθυμίζει στόν Μοχτάρη καί στό ἰχτιάρ μεσλῆσι Λιαριγκόβης ὅτι στίς 13Δεκεμβρίου τούς ἔγραψε laquoμέ τόν μεμούρη Πιλιούλ ἐφένδη274raquo νά καταμετρήσουν laquoτά αἰγιδοπρόβατα καίγορούνια τά ὁποῖα βόσκουν εἰς τά μιρί ὀρμάνια275raquo καί τό ποσό νά τό ἐπικυρώσουν Ὅμως ὁ μεμούρης γρά-φει σʼ αὐτόν ὄτι αὐτοί δέν θέλουν νά ἐπικυρώσουν laquoτό κατάστιχονraquo276 καί γιʼ αὐτό τούς γράφει ἤ τό κα-

5

τάστιχο νά ἐπικυρώσουν ἤ ἀλλιῶς νά μεταβοῦν στόν Πολύγυρο[Τό Ἔγγραφο ὑπογράφεται ἀπό τόν ἀποστολέα μέ δυσανάγνωστη ὑπογραφή καί σφραγίζεται μέ τή σφρα-

γίδα του Ἀριστερά τῆς σφραγίδας ὑπάρχει σέ μία σειρά σημείωμα μέ ἀραβική γραφή τό ὁποῖο γράφει laquoπρόςτό ἰχτιάρ μεσλίσιraquo (ἀνάγνωση Νικ Παπαοικονόμου)]46 Ὑπηρεσιακό Ἔγγραφο Πολύγυρος 17 Δεκεμβρίου 1888 φ 1(φ 1β΄ κενό) 215Χ272

Ὁ Καϊμακάμης Κασσάνδρας ὑπενθυμίζει στόν Μοχτάρη καί στό ἰχτιάρ μεζλῆσι Λιαριγκόβης ὅτι στίς 13Δεκεμβρίου τούς ἔγραφε laquoμέ τόν Κισλάν277 μεμούρηνraquo νά πράξουν laquoτά δέοντα σύμφωνα μέ τό ταλιμάτι278raquoκαί ὅτι στίς 15 Δεκεμβρίου τούς ἔγραψε ἤ νά ἐπικυρώσουν laquoτό κατάστιχον τοῦ Κισλάν μεμούρηraquo ἤ οἱ ἴδι-οι νά μεταβοῦν στόν Πολύγυρο Ὅμως αὐτοί ἀντί νά παρουσιασθοῦν μόνοι τους ἐκεῖ laquoεἰς τό ἰδαρέ279 μεζ-λήσιονraquo ἔστειλαν ἐπίτροπο τόν Γιάννη Κοτσιάνη Γιʼ αὐτό τούς γράφει ἤ νά ἐπικυρώσουν τό κατάστιχο ἤἀλλιῶς νά παραβρεθοῦν ἐκεῖ χωρίς ἐπίτροπο οἱ ἴδιοι (μουχτάρης καί ἀζάδες) laquoτήν προσεχή Δευτέραν τόπρωΐ ἀπό τάς 4 ἕως 5 ἡ ὥρα280raquo

[Τό Ἔγγραφο ὑπογράφεται ἀπό τόν ἀποστολέα μέ δυσανάγνωστη ὑπογραφή καί σφραγίζεται μέ τή σφρα-γίδα του Ἀριστερά τῆς σφραγίδας ὑπάρχει σέ μία σειρά σημείωμα μέ ἀραβική γραφή τό ὁποῖο γράφει laquoπρόςτόν μοχτάρηνraquo (ἀνάγνωση Νικ Παπαοικονόμου) Τό χαρτί τοῦ Ἐγγράφου εἶναι κατριγέ)]47 Κατάστιχον τῶν γιδοπροβάτων Λιαρίγκοβα 3 Μαρτίου 1889 φφ 2 (φφ 1α΄ καί 2β΄ κενά) 139Χ240

laquoὉ Μεμούρης τῶν τζιλιπίωνraquo281 καταγράφει σέ Κατάστιχο τά γιδοπρόβατα τῆς Λιαρίγκοβης τούς ἰδιοκτῆτεςτους καί τήν ἀξία τους σέ γρόσια Τά καταγραφόμενα γιδοπρόβατα εἶναι συνολικά 6417 (4947 γίδια καί 1470πρόβατα) καί τό συνολικό ποσό τῶν γροσίων 32085 Ἰδιοκτῆτες τῶν ζώων αὐτῶν ἦσαν οἱ Κωνστ Γιαν-νούσης282 Γεωργάκας283 Μιχ Κουϊμτζῆς284 Κωνστ Λαμπρινός285 Ἰωάνν Κ Λιούτας286 Δῆμος Λιούτας287Δημ Κουσμαρᾶς288 Θώδ Χαρστός κ(αι)΄ Δημ 289 Γεώργ Δ Μήτσιου290 Ἰωάνν Καραστέργιου291 Καραδη-μήτρης292 Ἰσούφ Χότζια laquoκιχαιάraquo293 Χατζῆ παργιαμί294 laquoεἰς Γιάνκοβαraquo295 καί Παναγιώτης Φόλας296 κιχαγιάςεἰς Γιάνκοβαraquo

(Τό Ἔγγραφο ὑπογράφεται ἀπό τόν συντάκτη του μέ τή σφραγίδα του καί σφραγίζεται μέ δύο σφραγί-δες τοῦ Μεμούρη (ὑπηρεσιακή καί προσωπική)297 Ἀριστερά τῶν σφραγίδων ὑπάρχει σημείωμα δύο σειρῶνμέ ἀραβική γραφή τό ὁποῖο ἀναφέρεται στό συνολικό ποσό τῶν γροσίων (ἀνάγνωση Νικ Παπαοικονόμου)Στό φ 1α ἀναγράφεται ἡ φράση laquoΣιμίοσις τόν τζιλιπίονraquo Τό χαρτί εἶναι κατριγέ καί ἔχει ὑδάτινες γραμ-μές48 Πρόσκληση γάμου Λιαρίγκοβη 4 Ἰουλίου 1892 φφ 2 (φφ 1β-2β κενά) 137Χ212

Ὁ Ἀναστ Σαραφιανός298 καλεῖ τον [ ] 299 νά τιμήσει οἰκογενειακῶς μέ τήν παρουσία του τούςγάμους τῆς θυγατέρας του Ἑλένης300 μέ τόν Θεόδωρο Γεωργίου301 τό βράδυ τῆς ἡμέρας ἐκείνης

(Τό Ἔγγραφο εἶναι γραμμένο στήν καθαρεύουσα καί ὀρθογραφημένο Τό ὑπογράφει ὁ καλῶν ὁ ὁποῖοςδέν εἶναι ὁ συντάκτης του Τό χαρτί εἶναι κατριγιέ)49 Χρεωστικό Ὁμόλογο Λιαρίγκοβη 17 Αὐγούστου 1893 φφ 2 (φφ 1β΄-2β΄ κενά) 207Χ262

Ὁ Ἀ Κ Βλάχου302 ἔλαβε ἀπό τόν Θεοχάρη303 δέκα λίρες laquoἀπέναντι τοῦ χρεοστικοῦ Ὁμολόγουraquo καί ἐξό-φλησαν

(Τό Ἔγγραφο ὑπογράφει ὁ λαβών πού εἶναι καί συντάκτης του Τό χαρτί εἶναι κατριγιέ)50 Κατάστιχο γουρουνιῶν (Λιαρίγκοβη) 15 Νοεμβρίου () 1895 φ 1 260Χ410

Καταγράφονται 100 οἰκόσιτα καί 183 κοπαδίσια γουρούνια μέ τά ὀνόματα τῶν ἰδιοκτητῶν τους (συνο-λικά 283 γουρούνια καί 100+7=107 ἰδιοκτῆτες)

(Τό Ἔγγραφο σφραγίζεται μέ τή σφραγίδα ἁρμόδιου ὑπαλλήλου 304) Ἀνάμεσα στό κείμενο καί στή σφραγίδα ὑπάρχει σημείωμα δύο σειρῶν μέ ἀραβική γραφή Τό χαρτί εἶναι

κατριγιέ Λόγω τῆς ἀναγραφῆς τῶν ὀνοματεπωνύμων πολλῶν Λιαριγκοβινῶν τό Ἔγγραφο θά παρουσια-σθεῖ αὐτούσιο σέ ἰδιαίτερο ἄρθρο καί ὑπομνηματισμένο (μέ ὅσες πληροφορίες εἶναι γνωστές γιʼ αὐτούς)51 Ὑποσχετικό πληρωμῆς Πολύγυρος 16 Ἀπριλίου 1896 φφ 2 (φφ 1β-2β κενά) 204Χ252

Ὁ Κώτσιος Γ Μπακαλιᾶ305 ἔχοντας διαφορές laquoμέ τήν ἐκ Λιαριγκόβης Μηλιάν Θ Π(απά) Ἀστερίου306raquo καίμή ἔχοντας νά πληρώσει τά δικαστικά ἔξοδα laquoἐντέλλεται τῷ Θεοχάρῃ Χρ Διαμαντούδη307 νά καταθέσῃ ταῦταraquoκαί ὑπόσχεται νά τά πληρώσει σʼ αὐτόν laquoὅταν κερδηθῇ ἡ ὑπόθεσις εἴτε δικαστικῶς εἴτε συμβιβαστικῶςraquo

(Τό Ἔγγραφο ὑπογράφουν ὁ Κ Γ Μπακαλιᾶ laquoδιά χειρός Εὐμένους Παπαγεωργίουraquo308 ὡς ἀγράμματοςβάζοντας τό ἀποτύπωμα τοῦ δακτύλου του ὁ Θεοχάρης Χρ Διαμαντούδης καί οἱ μάρτυρες Νικόλαος ΚΓιουζέπας309 () καί Ἀστέριος Εὐαγγέλου310 καί χαρτοσημαίνεται μέ τουρκικό χαρτόσημο Τό χαρτί εἶναι κα-τριγιέ)52 Ἀπόδειξη πληρωμῆς Λιαρίγκοβη 13 Δεκεμβρίου 1896 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 105Χ137

Ὁ Χρῆστος Θεοχάρη311 laquoἐπλίροσεν διά δρόμονraquo312 γιά τά ἔτη (1) 309- (1) 312 = 1893-1896 162 γρόσια

6

(Τό Ἔγγραφο ὑπογράφεται ἀπό τόν Ἀ Δημητρακούδη313 καί χαρτοσημαίνεται μέ τουρκικό χαρτόσημοΤό χαρτί εἶναι κατριγιέ)53 Διαταγή πληρωμῆς Πολύγυρος 11 Νοεμβρίου 1898 φ 1 (φ 1β κενό) 210Χ269

Ὁ Ἐπίτροπος τοῦ Καϊμακάμη Κασσάνδρας δίνει ἐντολή στόν Χαϊρεδδίν τσιαούση καί στόν Μοχτάρη Λια-ριγκόβης314 νά δώσουν laquoἀπό τά χρήματα τοῦ βεργιοῦraquo στόν laquoὀρμάν μιμούρην λιαριγκόβηςraquo χίλια γρόσιακαί νά πάρουν ἀπόδειξη τήν ὁποία νά πᾶν ἐκεῖ γιά νά περάσουν τά χρήματα εἰς τόν μπαζματᾶνraquo315 καί τάχρήματα αὐτά νά τά δώσουν ἀμέσως laquoκαθότι θά πληρώσῃ διά τήν φόρτωσιν τοῦ πλοίου316 κ(αι)΄ εἶναι ἀνάγ-κηraquo

(Τό Ἔγγραφο ὑπογράφεται ἀπό τόν Ἐπίτροπο καί σφραγίζεται μέ τή σφραγίδα τοῦ Καϊμακάμη317 Τό χαρ-τί εἶναι κατριγιέ καί ἔχει ὑδάτινες γραμμές) 54 Διαταγή πληρωμῆς Λιαρίγκοβη 24 Ἰουλίου 1899 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 250Χ260

Ὁ Μοχτάρης Ἀναγνώστης Κώστα καί οἱ ἀζάδες τῆς Λιαρίγκοβης σύμφωνα μέ τή διαταγή τοῦ Μάλ Μο-δούρη318 laquoπρός τόν Ἀσμή Ἐφένδην Ταξιλδάρηνraquo319 διατάζουν laquoτόν Σανή Μοχτάρην Εὐθυμίου Νικολάουraquo320

νά μετρήσει χίλια πεντακόσια γρόσια laquoεἰς τόν Τοκτόν Ἰπραήμ ἐφένδη τοῦ στρατοῦraquo321 τά ὁποῖα laquoθά πε-ρασθώσιν εἰς τόν Βασματάν τοῦ ἔτους 1315raquo

(Τό Ἔγγραφο ὑπογράφουν ὁ Μοχτάρης καί ὁ ἀζάς Γεώργιος Ἀν Κυρούδης322 καί σφραγίζεται μέ τή μο-χταρική σφραγίδα323 Τό χαρτί εἶναι κατριγιέ)

Σημειώσεις230 Δηλ ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Καϊμακάμη231 Ἑλληνοποιημένη λέξη (μπικαές) ἀπό τήν τουρκι-

κή Βλέπε Σημ 264 232 Ἑλληνοποιημένη λέξη (χαζνές) ἀπό τήν τουρκική

hazine πού σημαίνει θησαυροφυλάκειο233 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή μέ διάμετρο 23 ἑκ234 Εἶναι ὁ μουχτάρης τοῦ ἔτους ἐκείνου Μέ τήν ἰδιό-

τητα αὐτή ἀναφέρεται καί σέ δύο ὀθωμανικά Ἔγγραφατοῦ Ἀρχείου τοῦ π Χριστοφόρου Ζωγράφου (τοῦ ἴδιουἔτους) καί σέ ὀθωμανικό Ἔγγραφο τοῦ Ἀρχείου Δημ ΝΜήτσιου (τοῦ 1893)

235 Ἑλληνοποιημένη λέξη (μπεχτσής) ἀπό τήν τουρ-κική bekccedili πού σημαίνει ἀγροφύλακας

236 Δέν γνωρίζουμε πότε χρημάτισε μουχτάρης (muh-tar=κοινοτάρχης) Ἴσως τό 1885 δηλ τήν ἴδια χρονιά

237 Ἑλληνοποιημένη λέξη (ζιμέτι) ἀπό τήν τουρκικήzimmet πού σημαίνει χρέος

238 Βεργί (τουρκ vergi) σημαίνει φόρος εἰσφορά τέ-λος δόσιμο

239 Ὁ Εὐθύμιος Νικολάου ἀναφέρεται καί στά Ἔγγρα-φα ἀρ 28-30 καί 34 Συμπληρωματικά γιʼ αὐτόν σημει-ώνουμε ὅτι χρημάτισε μουχτάρης κατά τά ἔτη 1884-18851888 1895 καί 1897-1899 [Γιά τά ἔτη 1884-1885 1888 καί1898 τήν πληροφορία παίρνουμε ἀπό 8 ὀθωμανικά Ἔγγρα-φα τῶν οἰκογενειακῶν Ἀρχείων Ἰω Μπιλούκα (18841885 καί 1888) Δημ Ν Μήτσιου (1885lt2gt) Γ Διαμαν-τούδη (1885 lt 2 gt) καί π Χριστοφόρου Ζωγράφου (1898)Γιά τά ἔτη 1895 καί 1897 βλέπε Δημ Κύρου ΚαταγραφήἈρχείων ΚΕ΄ (3) Κατάλογος Ἐγγράφων Ἀρχείων ἸωάνἈστ Μπιλούκα ΑΡΝΑΙΑ τχ 79Ἀπρ-Ἰούν 2008 σσ 19(Ἔγγραφα ἀρ 21 καί 23) καί 21 (Σημ 7) Γιά τό ἔτος 1899βλέπε πιό κάτω Ἔγγραφο ἀρ 54]

240 Ὁ Βασίλειος Σεραφιανός ἤ Σαραφιανός ἦταν γιόςτοῦ Ἀναστασίου (πού χρημάτισε μουχτάρης) καί ἀδελφόςτοῦ γιατροῦ καί βουλευτῆ μετά τήν Ἀπελευθέρωση Γρη-γορίου Ἀπό Ὀθωμανικό Ἔγγραφο οἰκογενειακοῦ Ἀρχεί-ου τῆς Ἀρναίας πληροφορούμαστε ὅτι χρημάτισε μου-χτάρης καί τό 1906 Στό Ἔγγραφο πού παρουσιάζουμεὑπογράφει πρῶτος ἐπειδή ἦταν μουχτάρης Χρημάτισε

Ἐκκλησιαστικός Ἐπίτροπος κατά τά ἔτη 18881889 1893-1895 1904-1906 καί 1910 (Βλ Δημ Κύρου ἘκκλησιαστικοίἘπίτροποι ὅπ σ 17)

241 Ὁ Νικόλαος Ἰωάννη Κοτσάνης ἦταν σύζυγος τῆςΔέσπως Γερογιάννη καί πατέρας τοῦ μουχτάρη καί δη-μάρχου τό 1912 Ἰωάννη (Γιάγκου) καί χρημάτισε μου-χτάρης Λιαριγκόβης τό 1880 [Βλ Δημ Κύρου Καταγρα-φή Ἀρχείων Τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τοῦ ΜητροπολιτικοῦΝαοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕ-ΔΟΝΙΑΣ τχ 55Ἀπρ-Ἰούν 2002 σ 4 (Ἔγγρ ἀρ 18)]

242 Ὁ Γεώργιος Γερογιάννης ἦταν γιός τοῦ Χριστο-δούλου καί ἀδελφός τῶν γνωστῶν ἀπό τόν ΜακεδονικόἈγῶνα ἀδελφῶν Γερογιάννη Θεοχάρη (γιατροῦ) καίΜαυρουδῆ (ἀξιωματικοῦ) Γεννήθηκε τό 1816 Χρημάτι-σε μουχτάρης Λιαριγκόβης κατά τά ἔτη 1896-1906 καίἘκκλησιαστικός Ἐπίτροπος κατά τά ἔτη 18961897 καί19021903 [Βλ ἐνδεικτικά Δημ Κύρου α΄) ΚαταγραφήἈρχείων Τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τοῦ ΜητροπολιτικοῦΝαοῦ ὅπ σσ 3 (Ἔγγρ ἀρ 14) καί 5 (Σημ 13) ὅπουὑπάρχουν καί ἄλλες πληροφορίες καί συμπληρωματική Βι-βλιογραφία καί β΄) Ἐκκλησιαστικοί Ἐπίτροποι ὅπ σ17]

243 Ὁ Νικόλαος Δημητρίου Μπάλλας ἦταν ἀζάς τό1885 Σέ 4 ὀθωμανικά Ἔγγραφα τῶν οἰκογενειακῶνἈρχείων Δημ Καραστέργιου Χαρ Δημητρακούδη π Χρι-στοφόρου Ζωγράφου καί Γεωργ Διαμαντούδη ἀναφέρεταιὡς μουχτάρης τό 1897 Σέ ἑλληνικό Ἔγγραφο οἰκογε-νειακοῦ Ἀρχείου τοῦ 1899 ἀναφέρεται μέ τήν ἴδια ἰδιό-τητα (Βλ Δημ Κύρου Καταγραφή Ἀρχείων ΚατάλογοςἘγγράφων Ἀρχείου Ἰωάν Ἀστ Μπιλούκα ὅπ Χρημάτι-σε Ἐκκλησιαστικός Ἐπίτροπος κατά τά ἔτη 1882-18861889 1891-1893 καί 18991900 (Βλ Δημ Κύρου Ἐκκλη-σιαστικοί Ἐπίτροποι ὅπ σ 17)

244 Ἡ λέξη Σαγματάς πιθανόν νά προέρχεται ἀπό τήντουρκική λέξη sagma πού σημαίνει ἄρμεγμα (καί ἴσωςεἴσπραξη-συγκέντρωση χρηματικοῦ ποσοῦ) Ὑπάρχει καίἡ ἄποψη ὅτι ἡ λέξη προέρχεται ἀπό τήν ἑλληνική λέξησάγμα = σαμάρι καί σημαίνει σαμαρᾶς καί ὅτι στό Ἔγγρα-φο ἔχει τή θέση ἐπωνύμου

7

245 Τό Πρωτοδικεῖο Κασσάνδρας εἶχε ἕδρα τόν Πο-λύγυρο Μετά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Χαλκιδικῆς τό 1912τό νέο (ἑλληνικό) Πρωτοδικεῖο ἱδρύθηκε πάλι μέ ἕδρα τόνΠολύγυρο παρά τό γεγονός ὅτι laquoοἱ κάτοικοι τῶν χωρίωνΧαλκιδικῆςraquo τό 1914 μέ Ὑπόμνημά τους laquoπρός τόν Πρό-εδρον τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνωνraquo προτείνουν μέν laquoτήνσύστασιν Πρωτοδικείου ἐν Χαλκιδικῇraquo ἀλλά μέ ἕδρα laquoτόνΜολυβόπυργονraquo (σημ Καλύβες) (Βλ Δημ Κύρου Κατα-γραφή Ἀρχείων ΚΑ΄ (3) Κατάλογος Ἐγγράφων ἈρχείουΛυσίμαχου Σαραφιανοῦ Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τχ40Ἰούλ-Σεπτ 1998 σσ 5 (Ἔγγρ ἀρ 66) καί 9-10 (1 Ὑπό-μνημα)

246 Ἑλληνοποιημένη λέξη (τζιαούσης ἤ τσιαούσης) ἀπόccedilavus πού σημαίνει λοχίας Ὁ λοχίας Χαϊριδδίν (ἤ Χαϊ-ρεδδίν) ἦταν Ἀστυνόμος τοῦ Ἀστυνομικοῦ Τμήματος τῆςΛιαρίγκοβης (τσιαντιρμάς) Γιά μερικές ἀστυνομικέςδραστηριότητές του βλέπε Ἐπιστολή Ὀδυσσέως (25-6-1890) ἀπό τή Λιαρίγκοβη ἐφημ laquoΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟ-ΝΙΑΣraquo φ 144211-7-1890 σ 3 (ἐκ τῶν ἐπαρχιῶν) καί ΔημΚύρου Καταγραφή Ἀρχείων ΚΑ΄ Κατάλογος ἘγγράφωνἈρχείου Λυσιμάχου Σαραφιανοῦ ὅπ τχ 38Ἰαν -Μάρτ1998 σσ 3 (Ἔγγρ ἀρ 6) καί 6 (Σημ 9)

247 Ἑλληνοποιημένη λέξη (τεσλίμι) ἀπό τήν τουρκικήλέξη teslim πού σημαίνει παράδοση παραχώρηση ἐκχώ-ρηση

248 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιά τό ζεῦγος Γε-ωργίου καί Ἑλενίτζας Στόϊκου

249 Γιά τόν Κωστῆ Σέμμερ [τό ὄνομα ἑλληνικό τό ἐπώ-νυμο γερμανικό ()] δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες

250 Ἑλληνοποιημένη λέξη (καϊμές) ἀπό τήν τουρκικήkaime πού σημαίνει χαρτονόμισμα τραπεζογραμμάτιο

251 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή μέ διάμετρο 35 ἑκκαί χρονολογία 1876

252 Ἑλληνοποιημένη λέξη (μεμούρης) ἀπό τήν τουρ-κική memur πού σημαίνει (δημόσιος) ὑπάλληλος

253 Δέ γνωρίζουμε τή σημασία τῆς τουρκικῆς προ-έλευσης λέξης

254 Ἡ ὑπογραφή εἶναι μή ἀναγνώσιμη255 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή μέ διάμετρο 18 ἑκ256 Πρόκειται γιά ὁμάδα κωμοπόλεων καί χωριῶν τῆς

Βόρειας Χαλκιδικῆς τά ὁποῖα ἀποτελοῦν μεταλλευτικήὉμοσπονδία καί ἐκμεταλλεύονται τά μεταλλεῖα τοῦ καζᾶΚασσάνδρας (στήν περιοχή τῶν Σιδηροκαυσίων ἤ Σιδη-ρόλακκα ἤ τουρκιστί Μαντέμ λάκκου) καί συγκεκριμένα12 κωμοπόλεων ἀνάμεσα στίς ὁποῖες ἦταν ἡ Λιαρίγκοβηκαί 36 χωριῶν

257 Ὁ ὀρθός τόπος εἶναι μουτασαρίφ πού προέρχε-ται ἀπό τήν τουρκική λέξη mutasarrif καί σημαίνει διοι-κητής σαντζακίου (δηλ διοικητικῆς περιφέρειας ὑποδι-αίρεσης τοῦ βιλαετίου)

258 Ἑλληνοποιημένη λέξη (ζαχιρές) ἀπό τήν τουρκι-κή λέξη zahire πού σημαίνει σιτηρά ἤ ἐφόδια

259 Δηλαδή ἀπό τήν Κατερίνη μέχρι τήν Ἐλασσῶνα 260 Ἡ ὑπογραφή εἶναι δυσανάγνωστη (ἴσως Κεμέτ)261 Ἡ λέξη εἶναι τουρκική καί δυσανάγνωστη Ὅπως

τήν καταγράψαμε (στήν τουρκική seri) σημαίνει σειρά262 Ἑλληνοποιημένη λέξη (ταχσιλτάρης) ἀπό τήν τουρ-

κική tahsildar πού σημαίνει (ἐδῶ) εἰσπράκτορας263 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν

264 Ἑλληνοποιημένη λέξη (πικαές) ἀπό τήν τουρκικήἴσως pekiye ἤ pakiye πού σημαίνει ὑπόλοιπο ποσόν

265 Δηλ ἡ περιουσία (ἀπό τή λέξη βίος=ζωή)266 Ἑλληνοποιημένη λέξη ἀπό τήν τουρκική senet ἤ

seneti πού σημαίνει γραμμάτιο ἤ τίτλος ἰδιοκτησίας267 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή μέ διάμετρο 25 ἑκ268 Οἱ σφραγίδες εἶναι ὅμοιες στρογγυλές μέ διά-

μετρο 12 ἑκ269 Ἡ Ἱ Μονή Σίμωνος Πέτρας

εἶναι μία ἀπό τίς 20 Μονές τοῦ Ἁγί-ου Ὄρους ἱδρυθεῖσα τόν 14ο αἰἀπό τόν ὅσιο Σίμωνα

270 Καταγόταν ἀπό τά Ἀλάτσατατῆς Μικρᾶς Ἀσίας Γιά 45 χρόνιαχρημάτισε Ἡγούμενος τῆς Μονῆς(1861-1906) Πέθανε τό 1907

271 Λαθεμένοι τύποι τῶν λέξεωνΜουχτάρης καί Ἰχτιάρ Μεσλίσι(=Κοινοτάρχης καί Κοινοτικό Συμ-βούλιο)

272 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληρο-φορίες γιʼ αὐτόν Τό ἐπώνυμό τουδέν ὑπάρχει τώρα στήν Ἀρναία

273 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή καί ἔχει διάμετρο 4ἑκ Κυκλικά ἀναγράφεται ἡ φράση laquoΗ ΣΦΡΑΓΙΣ ΤΗΣ ΙΕ-ΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΣΙΜΩΝΟΣ ΠΕΤΡΑΣ ΤΟΥ ΑΘΩΝΟΣraquo καίστό κέντρο ἔχει τήν παράσταση τῆς Γεννήσεως τοῦ Χρι-στοῦ ἐπειδή τό Καθολικό τῆς Μονῆς τιμᾶται στή Γέννη-ση τοῦ Χριστοῦ

274 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Ἡ ἑλλη-νοποιημένη λέξη ἐφένδης (ἀπό τήν τουρκική efendi) ση-μαίνει κύριος ἀφέντης

275 Ἑλληνοποιημένη λέξη (ὀρμάνι) ἀπό τήν τουρκικήorman πού σημαίνει δάσος δρυμός Ἡ τουρκική λέξηmiri πού προηγεῖται σημαίνει κρατικός

276 Δηλ ἡ Κατάσταση μέ τά καταγραμμένα ζῶα (ΒλἜγγρ ἀρ 50)

277 Ἑλληνοποιημένη λέξη (κισλάς) ἀπό τήν τουρκικήkișla πού σημαίνει χειμερινό βοσκοτόπι λιβάδι (Βλ καίσημ 252)

278 Ἑλληνοποιημένη λέξη (ταλιμάτι) ἀπό τήν τουρκι-κή talimat πού σημαίνει ὁδηγία διαταγή

279 Ἑλληνοποιημένη λέξη (ἰδαρές) ἀπό τήν τουρκικήidare ἤ idari πού σημαίνει διοίκηση ἤ διοικητικός (Ἰδα-ρέ μεσλῆσι=Διοικητικό Συμβούλιο)

280 Ἡ ὥρα ἐδῶ εἶναι τουρκική καί ταυτίζεται μέ τήνἑλληνική ὥρα 10-11 πμ (Πληροφορία κ Ἰωακείμ Παπάγ-γελου)

281 Ἑλληνοποιημένη λέξη (τζελέπια ἤ τζελέπικα)πού σημαίνει εἶδος φόρου γιά ζῶα ἀπό τήν τουρκική celepπού σημαίνει ζωέμπορος

282-283 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτούς284 Χρημάτισε μουχτάρης Λιαριγκόβης τό 1889285-287 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτούς288 Πιθανόν νά πρόκειται γιά τόν πατέρα ἤ τόν ἐξά-

δελφο (τοῦ Κοσμᾶ) τοῦ παπα-Ἀγγέλου Κοσμαρᾶ Γιά τό γέ-νος Κοσμαρᾶ βλέπε κυρίως Δημ Κύρου 1 ΚαταγραφήἈρχείων ΙΖ΄ 1-3 Κατάλογος Ἐγγράφων Ἀρχείου ἈστερίουΚοσμαρᾶ Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τχχ 26 28 καί

Ἀρχιμ ΝεόφυτοςΚαθηγούμενος ἹΚοινοβίου Σίμω-νος Πέτρας

8

291995 σσ 3-5 3-6 καί 3-6 ἀντίστοιχα καί 2 Τά πρῶτα κλα-διά τοῦ γενεαλογικοῦ δέντρου τοῦ γένους Κοσμαρᾶ(Ὅπως βλαστάνουν μέσα ἀπό τά Ἔγγραφα τοῦ ἈρχείουἈστερίου Ἰω Κοσμαρᾶ) Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τχ311996 σσ 3-4

289 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτούς (Θεό-δωρο καί Δημήτριο) πού ἦταν ἀδέλφια

290 Ὁ Γεώργιος Δημητρίου Μήτσιου παππούς τοῦ πρίνἀπό μερικά χρόνια ἀποβιώσαντος Δημητρίου (τοῦ Νικο-λάου) χρημάτισε μουχτάρης Λιαριγκόβης τό 1894 καί ἦτανἰδιοκτήτης 20 ἑκατοστῶν τοῦ Μεταλλείου στό χωριό Σταυ-ρός τοῦ καζᾶ Λαγκαδᾶ (τώρα Νομοῦ Θεσσαλονίκης) ΤόνΜάρτιο τοῦ 1899 πώλησε στόν Ζῆκο Ἀθ Μακρῆ 3 ἑκατο-στά γιά 40 ὀθωμανικές λίρες (Βλέπε Δημ Κύρου Κατα-γραφή Ἀρχείων Δ΄ Κατάλογος Ἐγγράφων Ἀρχείου ΔημΜήτσιου ΑΡΝΑΙΑ τχ 4Μάρτ-Αὔγ 1989 σσ 10-12) Χρη-μάτισε Ἐκκλησιαστικός Ἐπίτροπος κατά τά ἔτη 1882-18851886-1889 καί 1890-1893 (Βλ Δημ Κύρου Ἐκκλησιαστι-κοί Ἐπίτροποι ὅπ σ 17)

291 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν292 Δέν ἔχουμε ἄλλα στοιχεῖα γιʼ αὐτόν (πατρώνυμο

ἐπώνυμο κλπ)293 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Προ-

φανῶς ἦταν Ὀθωμανός Ἡ τουρική λέξη laquoκιχαϊάraquo (kahya)(ἑλληνοποιημένη κεχαγιάς) σημαίνει ἐδῶ ἀρχιβοσκός

294 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Προ-φανῶς ἦταν Ὀθωμανός

295 Ἡ Γιάγκοβη ἤ Γιάγκοβα εἶναι τοποθεσία μεταξύ τῶνχωριῶν Στανός καί Μελισσουργός μέ πολλά στρέμματακαλλιεργήσιμης (μέ σιτηρά) γῆς ἰδιοκτησίας τοῦ Ἰωάννη(Γιάγκου) Κοτσάνη

296 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν297 Οἱ σφραγίδες εἶναι στρογγυλές μέ διάμετρο 15 καί

12 ἑκ ἀντίστοιχα298 Ὀ Ἀναστάσιος Σαραφιανός χρημάτισε μουχτάρης

Λιαριγκόβης τό 1886 Πέθανε τό 1905 Παιδιά του ἦταν ὁἸωάννης (βλ laquoΜητρῶον τῶν Ἀρρένων raquo γενν 1866) ὁγιατρός βουλευτής Γρηγόριος ὁ Βασίλειος καί ἡ Ἑλένη(βλ πιό κάτω)

299 Δέν ἀναφέρεται ὁ ἀποδέκτης τῆς πρόσκλησηςἼσως νά εἶναι ὁ Θεοχάρης Διαμαντούδης (Βλ Σημειώσεις298 καί 302)

300 Ἐλάχιστες ἄλλες πληροφορίες βλέπε Δημ ΚύρουΚαταγραφή Ἀρχείων ΚΑ΄ Κατάλογος Ἐγγράφων Ἀρχεί-ου Λυσιμάχου Σαραφιανοῦ ὅπ σ 4 (Ἔγγρ ἀρ 15)

301 Πρόκειται γιά τόν Θεόδωρο Χαλκιᾶ τοῦ Γεωργίου(Βλ Δημ Κύρου Καταγραφή Ἀρχείων ΚΑ΄ ΚατάλογοςἘγγράφων Ἀρχείου Λυσιμάχου Σαραφιανοῦ ὅπ σ 4(Ἔγγρ ἀρ 154-7-1892 προικοσύμφωνο ὅπου ἀναφέρε-ται ὅτι ὁ γάμος θά γίνει τήν Κυριακή 6 Ἰουλίου) καί 6 (Σημ9)

302 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Τό ἐπώ-νυμο συναντιέται στό γειτονικό Παλαιοχώρι

303 Μᾶλλον πρόκειται γιά τόν Θεοχάρη Διαμαντούδητοῦ ὁποίου τό οἰκογενειακό Ἀρχεῖο παρουσιάζουμε (ΒλΣημ 294)

304 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή μέ διάμετρο 1 ἑκ305 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν

306 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτήν Ἀπό τόὄνομα καί τήν ἰδιότητα τοῦ παπᾶ Ἀστερίου (πού ἀναφέ-ρεται σέ Ἔγγραφα τῶν ἐτῶν 1837 1838 1843 1846 καί1848) προῆλθε τό ἐπώνυμο Παπαστεργίου

307 Βλέπε Σημειώσεις 294 καί 298 Γεννήθηκε τό 1869(Βλ laquoΜητρῶον τῶν Ἀρρένων raquo)

308 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν309 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Τό ἐπώ-

νυμο Γιουζέπας Γκιζέπας καί Γκιουζέπας ὑπάρχει στό χω-ριό Γομάτι τῆς Χαλκιδικῆς (τοῦ Δήμου Ἀριστοτέλη)

310 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν311 Προφανῶς πρόκειται γιά τόν πατέρα τοῦ Θεοχά-

ρη Διαμαντούδη πού γεννήθηκε περίπου στά 1830312 Δηλ γιά τήν κατασκευή κάποιου δρόμου313 Πρόκειται μᾶλλον γιά τόν μουχτάρη Ἀναγνώστη

Δημητρακούδη ἤ Ἀναγνώστη Κωνσταντίνου ἤ ἈναγνώστηΚώστα ἤ Ἀναγνώστη ὁ ὁποῖος χρημάτισε μουχτάρης Λια-ριγκόβης κατά τά ἔτη 1883 1887-1889 1895-1897 καί 1899Ἀναφέρεται σέ 8 ἑλληνικά καί σέ 11 ὀθωμανικά Ἔγγρα-φα οἰκογενειακῶν Ἀρχείων τῆς Ἀρναίας [Βλ Δημ Κύρουκυρίως α΄) Καταγραφή Ἀρχείων ΙΣΤ΄ Κατάλογος Ἐγγρά-φων Ἀρχείου Ἰωάννου Κωννου Πανιώρα Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τχ 24Ἰούλ-Σεπτ 1994 σσ 3 (Ἔγγρ ἀρ3 καί 4) καί 5 (α΄ Ἐξοφλητικόν) καί β΄) Καταγραφή Ἀρχεί-ων ΚΕ΄ (2) Κατάλογος Ἐγγράφων Ἀρχείου Ἰωάννου ἈστΜπιλούκα ΑΡΝΑΙΑ τχ 74Ἰαν-Μάρτ 2007 σσ 3 (Ἐγγρἀρ 17) καί 5 (Σημ 24 ὅπου ὑπάρχουν καί ἄλλες πληρο-φορίες)

314 Τό 1898 χρημάτισαν μουχτάρηδες οἱ Εὐθύμιος Νι-κολάου καί Ἰωάννης Εὐθυμίου οἱ ὁποῖοι (φαίνεται) ἦτανστενοί συγγενεῖς τοῦ γένους (μᾶλλον) Τσαπρασλῆ Ἀνα-φέρονται σέ δύο τουρκικά Ἔγγραφα τοῦ οἰκογενειακοῦἈρχείου τοῦ π Χριστοφόρου Ζωγράφου

315 Δέν γνωρίζουμε τί σημαίνει ἡ λέξη (Βλ καίἜγγραφο ἀρ 54)

316 Δέν γνωρίζουμε τήν ὑπόθεση αὐτή317 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή μέ διάμετρο 23 ἑκ 318 Δηλ ὁ οἰκονομικός ἔφορος τοῦ καζᾶ Κασσάνδρας319 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιά τόν εἰσπρά-

κτορα Ἀσμή Ἐφέντη320 Γιʼ αὐτόν βλέπε στίς Σημειώσεις 235 καί 309 Δέν

γνωρίζουμε γιατί στό Ἔγγραφο αὐτό χαρακτηρίζεται ὡςΣανή Μοχτάρης καί τί σημαίνει ὁ ἰδιαίτερος αὐτός χα-ρακτηρισμός

321 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Προ-φανῶς ἦταν ἀξιωματικός τοῦ ἑδρεύοντος στήν Λιαρίγκοβητμήματος τοῦ αὐτοκρατορικοῦ στρατοῦ δηλ τοῦ 1ου λό-χου τοῦ 16ου τάγματος τοῦ 2ου Σώματος

322 Γιός τοῦ Ἀναγνώστη Κυρούδη ἤ Κυρούδα Χρη-μάτισε Μουχτάρης κατά τά ἔτη 1900-1902 καί ἀναφέρε-ται σέ 6 ἑλληνικά καί 6 τουρκικά Ἔγγραφα τῶν οἰκογε-νειακῶν Ἀρχείων Χαρ Δημητρακούδη π ΧριστοφόρουΖωγράφου Δημ Μήτσιου καί Ἰω Μπιλούκα Ἐπίσης χρη-μάτισε Ἐκκλησιαστικός Ἐπίτροπος κατά τό ἔτος18991900 (Βλ Δημ Κύρου Ἐκκλησιαστικοί Ἐπίτροποι ὅπ σ 17)

323 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή μέ διάμετρο 2 ἑκ

9

ἘἘππιισσττοολλήή ππρρόόςς ττήή ΜΜοοννήή ἉἉγγίίοουυ ΠΠααύύλλοουυγιά τά ὀρφανά ἀπό τό Κλίσελι Λαγκαδά (1893)

Τοῦ Κωνσταντίνου Χιούτη θεολόγουἈπό τήν εἰσερχόμενη ἀλληλογραφία τῶν μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους διαπιστώνει κανείς ὅτι σέ ὅλες τίς

ἐποχές ὑπάρχει μία πληθώρα αἰτημάτων ἐλεημοσύνης ἀπό πρόσωπα ἤ ὁμάδες τῶν ἐκτός Ἄθω κοινω-νιῶν Ἡ θεματολογία τους εἶναι ἑλκυστική γιά τή σύγχρονη ἔρευνα ἰδιαίτερα ὅσον ἀφορᾶ τήν ὀθωμα-νική περίοδο ὅπου οἱ συνθῆκες διαβίωσης τοῦ ὑπόδουλου Ἑλληνισμοῦ χαρακτηρίζονται ἀπό ἄκραζοφερότητα

Οἱ ἐπιστολές αὐτῶν τῶν χριστιανῶν στέλνονταν πρός τίς μοναστικές ἀδελφότητες γιά νά ἐκθέσουνμία ἄλλη ὄψη τῆς ζωῆς τους πού ἔτεινε νά γίνει ἡ καθημερινότητά τους ἄν ἄλλοι μηχανισμοί (Ἐκκλη-σία Κοινότητα) δέν μποροῦσαν νά ἀφουγκραστοῦν τίς ἀνάγκες τους

Μία τέτοιου εἴδους ἐπιστολή ἀπευθύνθηκε πρός τή Μονή Ἁγίου Παύλου ἀπό τή Λιαρίγκοβη (σήμεραἈρναία) τόν Μάρτιο τοῦ 18931 Συντάκτης της ἦταν ὁ ἱερέας Ἄγγελος Κοσμαρᾶς ἀρχιερατικός ἐπίτρο-πος τῆς Ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὅρους ὁ ὁποῖος ἀνέλαβε τήν πρωτοβουλία νά βοηθήσει δύο χει-μαζόμενες οἰκογένειες ἀπό τόν Καζά Λαγκαδά πού ζήτησαν προστασία στήν Ἐπισκοπή

Ἡ ἱστορία τῶν οἰκογενειῶν αὐτῶν εἶναι συγκινητική γιατί μέσω αὐτῆς ξεδιπλώνονται πτυχές τοῦκοινωνικοῦ βίου τῆς ἐποχῆς ὁ ὁποῖος κυριαρχεῖται ἀπό κάθε εἴδους βιαιότητα Τό δράμα ὑφαίνεται στόχωριό Κλίσελι (σήμερα Προφήτης Θεσσαλονίκης)2 τό ὁποῖο βρίσκεται στό δυτικό ἄκρο τῆς λίμνης Βόλ-βης3 Δύο κάτοικοι τοῦ χωριοῦ ἔκαναν μία συμφωνία μέ κάποιους χασάπηδες laquoνά πᾶν τραηά εἰς τήνπόλινraquo Τό ταξίδι τους ἀπέβη μοιραῖο ἐπειδή τούς ἐπιτέθηκαν ληστές καί τούς φόνευσαν Τό περιστα-τικό ἔγινε γνωστό στό Κλίσελι μετά ἀπό μία τριετία καί οἱ οἰκογένειες τῶν ἄτυχων ἀνδρῶν βρέθηκανσέ ἀπόγνωση ὄχι μόνο γιατί ἦρθαν ἀντιμέτωπες μέ τήν ὀρφάνεια καί τήν πτώχεια ἀλλά καί γιατί οἱὈθωμανοί ἐπιβουλεύτηκαν τίς θυγατέρες τους οἱ ὁποῖες κινδύνευαν νά ἐξισλαμιστοῦν

Ὁ ἐφημέριος τοῦ Κλίσελι στήν προσπάθειά τουνά προστατεύσει laquoτά ὀρφανάraquo τά ὁδήγησε στήνὀρεινή Λιαρίγκοβη ἡ ὁποία ἦταν ἕδρα ἐπισκοπῆς καίἀποτελοῦσε ἕναν ἀσφαλέστερο τόπο ἀπό τά χωριάτοῦ κάμπου ὅπου τό μουσουλμανικό στοιχεῖο ὑπερ-τεροῦσε Ἡ Ἐπισκοπή Ἱερισσοῦ ἔκανε προσπάθειεςνά ἀποκαταστήσει τά κορίτσια καί συνάμα ἔστειλε -μέ τή συναίνεση καί τῆς ΜουχταροδημογεροντίαςΛιαριγκόβης - ἐπιστολές σέ τρεῖς μονές τοῦ ἉγίουὌρους ἐλπίζοντας ἐπικουρία στήν ἐπίλυση τοῦ δρά-ματος

Ἡ ἐπιστολή πού στάλθηκε στή Μονή Ἁγίου Παύ-λου ἀπόκειται σήμερα στόν ἀρχειακό φάκελο 131 καίἐκθέτει τά γεγονότα ὡς ἑξῆς (τηρουμένης τῆς ὀρθο-γραφίας τοῦ πρωτοτύπου)

Πανοσιλογιώταται Ἅγιε Καθιγούμενοιτοῦ μοναστηρίου Ἁγίου Παύλουἀσπαζομεθά σου εὐσεβάστος τήν ἁγίαν σου δεξιάν

Κέ σέ ἰδοπιοῦμεν ἕνας ἄνθρωπος ὀνωμαζόμενοςΒασίλιος Μιχαΐλου μέ δίου ἀδελφάδες χῆρες ἰ μίανἔχι 6 κοράσια ἰ ἄλη 5 οἶτον εἰς χορίον ΚλήσελιΤούρκι κέ Ρουμέι νικατουμένη πέρα τοῦ Γριποτζάκικέ τούς ἴφερεν τόρα ὀγλίγορις εἰς τό χορίον μαςδιότη της ἄνδρις τούς πίραν μή τήν πλιρομήν ἡ

Ἐπιστολή τοῦ ἱερέα Ἀγγέλου Κοσμαρᾶ πρός τή ΜονήἉγίου Παύλου (1893 Ἀρχεῖο Μονῆς Ἁγίου Παύλου)

10

χασάltπηgtδης νά πᾶν τραηά εἰς τίν πόλιν κέ εἰς τόν δρόμον ὅπου πίγεναν τούς ἐφόνευσαν ἰ κλέ-πτη κέ ἀπό τώτις ἔχη τρίς χρόνους ὅπου τούς περιμένουν κέ μουτόρα [ μόνο τώρα] τούς μαρτήρι-σαν κέ ὄλι μέρα κλέουν τά ὀρφανά κέ μανθάνοντας ἰ ὠθομανοί ὄτοι χάθικαν ἰ πατέρες τους ἐρίχθικαννά ἁρπάξουν τά 4 κορίτσα νά τά κάν γινέκις κέ μᾶς τά ἴφερι ὁ παπάς ἀπό τό Κλίσελοι ὁ ἐφιμέ-ριος κέ τά ἐγλίτοσι κέ δέν ἔχουν φουρέματα καθόλου τά ὀρφανά νέης καλές κέ τήμιες πτοχά τάὀρφανά θερμού παρακαλοῦν μέ θερμά δάκρια ἀπού τής 2 ἰκογένιης ἐβρίκαμεν μέρι νά τά ἰπαν-τρέψουμιν τά 5 κέ χριάζοντε ἀπό 2 ἀλαξές φορέματα νά κάνιτη middot 2 middot 3 middot ἀργιρά middot 4 middot ἐλεϊ-μοσίνιν νά γλιτόσουμεν νά μίν τά ἀλοπιστίσουν Ἰ προέρεσις δύδι κέ ἰμίς καμπόσου ἀπεδό νά τάἰπαντρέψουμιν οἱ πανοσιλογιοτιτά σας θά νέχι τή μισθόν περισότιρον κέ ὁλοιγότερον ἰμίς ὄπους γρά-φουμεν σί τρία μοναστίρια Ἀκόμι ὄτη προερίσθε κέ ὁ ἅγιος Θεός νά σᾶς πολιχρονοί διά τήν καλο-σίνιν ὅπου τους ἐκάματε ἐτέθουμι κέ τήν σφραγίδαν τῆς μουχταρικίς διά ἐμπιστοσίνιν οἰμῶνοἰποκεροῦτε κέ ἰπο τῷ ἀρχιερατικόν ἐπίτροπον μέ τοίν σφραγίδαν τῆς ἐπαρχίας ἡμῶν ὁ ἐπιφέροντό παρόν Νικόλαος Κοσταντίνου οἶνε τίμιος κέ καλός προσφέριτη τόν ὠβολόν ταύθα κέ μένομεν εἰςτίν εὐχίν σας πνευματικά τέκνα

παltράgtκλισις γίνετε μιστικού τό τρόπου Μαρτίου 31 middot 1893 middot Λιαρίγκοβανπαπᾶ Ἄγγελος σακελλάριος ὑποβαιβεῶ

[σφραγίδα Ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ] [ὀθωμανική σφραγίδα Λιαριγκόβης]

Σημειώσεις1 Ἀπό τή θέση αὐτή ἐκφράζω τήν εὐγνωμοσύνη μου πρός τή Μονή Ἁγίου Παύλου γιά τήν κάθε μορφῆς

διευκόλυνση πού μοῦ παρεῖχε κατά τήν διάρκεια τῆς ἔρευνάς μου στό Ἀρχεῖο της2 Τό 1926 τό Κλίσελι μετονομάστηκε σέ Προφήτης Τήν πληροφορία ἔθεσε ὑπrsquo ὄψη μου ὁ ἀρχαιολό-

γος Ἰωακ Παπάγγελος στόν ὁποῖο καί ἀπευθύνω τίς εὐχαριστίες μου3 Ὁ Βούλγαρος Β Κάντσωφ γράφει τό 1900 ὅτι τό Κλίσελι κατοικοῦνταν ἀπό 450 Ἕλληνεςmiddot βλ Β

ΚжнчоBъ Мαϰедoния етногрфuя u стαтuстuкα Σόφια 1900 σ 186

Τό χωριό Κλίσελι (σέ κύκλο) στά ΒΔ τῆς Λιαριγκόβης (Lerigovo) (Β ΚжнчоBъ Мαϰедoния етногрфuя uстαтuстuкα Σόφια 1900 σ 185)

11

ΕΠΙΚΗ∆ΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΙΝΟ ΑΓΩΝΙΣΤΗΤΟΥ 1821 ΚΑΙ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟ (1796-1886)

Γράφει ὁ ∆ηmicro Θ Κύρου

Ἕνα ἀπό τά 131 Ἔγγραφα τῆς πρώτης σειρᾶς τοῦ Ἀρχείου Ἐγγράφων τοῦ ἀείμνηστου συμ-πατριώτη γιατροῦ καί βουλευτῆ Λυσίμαχου Σαραφιανοῦ (τό μέ ἀριθμό 7) πού δημοσιεύθηκανἀπό τόν γράφοντα περιληπτικά σέ ἀρκετά τεύχη (σέ συνέχειες) τοῦ περιοδικοῦ laquoΗ ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣraquo (1998-2000) καταγράφει ἕναν ἐπικήδειο λόγο πού ἐκφώνησε κάποιο ἄγνωστοπρόσωπο γιά κάποιον ἐξέχοντα Λιαριγκοβινό (δέν ἀναφέρεται τό ὄνομά του) ὁ ὁποῖος γεννή-θηκε τό 1796 συμμετεῖχε στήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στή Χαλκιδική χρημάτισε ἐξέχον μέλοςτῆς λιαριγκοβινῆς κοινωνίας καί ἀξιωματοῦχος καί πέθανε τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1886 (σέ ἡλικία 90ἐτῶν)

Τό Ἔγγραφο αὐτό μέ ἡμεροχρονολογία 23 Ὀκτωβρίου 1886 δημοσιεύθηκε στό τεῦχος38Ἰανουάριος-Μάρτιος 1998 (δηλ 202 χρόνια ἀπό τή γέννηση καί 112 χρόνια ἀπό τόν θάνατοτοῦ ἀναφερόμενου Λιαριγκοβινοῦ) καί στή σελίδα 4 μέ τή Σημείωση ὄτι τό Ἔγγραφο αὐτό laquoθάδημοσιευθεῖ σέ ἄλλο τεῦχος αὐτούσιο καί σέ αὐτοτελές ἄρθρο μέ τήν ἐλπίδα ὅτι κάποιοι ἴσωςσυγγενεῖς θά μπορέσουν νά ταυτίσουν τόν ldquoπροαπελθόνταrdquo ἀλλά καί τόν ὁμιλητήraquo Ἐπειδή laquoδένἵδρωσε τό αὐτίraquo κανενός νά βοηθήσει τήν ἔρευνα μας καί ἐπειδή καί ἐμεῖς ἀμελήσαμε νά ἐκτε-λέσουμε τήν ἐπιθυμία-δέσμευσή μας ἡ δημοσίευση τοῦ Ἐγγράφου αὐτοῦ πραγματοποιεῖται στότεῦχος αὐτό δηλ 14 χρόνια μετά ἀπό τήν πρώτη καί περιληπτική καταγραφή του μέ τήν εὐκαι-ρία καί τῆς σημαντικῆς ἔρευνας πού γίνεται τόν τελευταῖο καιρό ἀπό τόν συνάδελφο καί συν -εργάτη τοῦ περιοδικοῦ μας κ Νίκο Παπαοικονόμου (ἀπό τά Δουμπιά) γιά τή συγκέντρωση ὀνο-μάτων καί δραστηριοτήτων Χαλκιδικιωτῶν ἀγωνιστῶν τοῦ 1821 καί τήν γνωστοποίησή τους μέδημοσιεύματα σέ ἔντυπα τῆς Χαλκιδικῆς1

Δημοσιεύοντας τό Ἔγγραφο τό 1998 δέν γνωρίζαμε ἀκόμα μέχρι καί πρόσφατα τά ὀνομα-τεπώνυμα τοῦ νεκροῦ καί τοῦ ἐκφωνητῆ τοῦ ἐπικηδείου Συνδυάζοντας ὅμως τά γραφόμενα στόνἐπικήδειο καί ἀλλοῦ ὅτι δηλ ὡς ἔφορος laquoσυνετέλεσεν εἰς τήν παγίωσιν καί ἐπαύξησιν τῶν σχο-λικῶν πόρων πρό πάντων δέ εἰς τήν οἰκοδομίαν νέου εὐρυτέρου σχολείου ὅπερ θεμελιωθέν ἐπίτῆς ἐφορείας αὐτοῦ ἔσχε τήν ἀγαθήν τύχην νά ὑποστηριχθεῖ ὑπʼ αὐτοῦ ὑλικῶς τε καί ἠθικῶςraquoὅτι ἔφοροι τόν καιρό τῆς θεμελίωσης ἦσαν οἱ Ἰωάννης Ν Κο(υ)τσάνης2 Δ Γούτας3 Ἠλίας Γρη-γορίου Ἀλεξάκης4 Ἰωάννης Δήμου5 Ἀναγν Κωνσταντίνου6 Μαννασῆς Ἰωάννου7 καί Εὐθύμιος8ἀπό τούς ὁποίους οἱ πέντε πρῶτοι ἔστειλαν στίς 1224 Ἰουνίου 1871 στήν ἐφημερίδα laquoΝΕΟΛΟ-ΓΟΣraquo τῆς Κωνσταντινουπόλεως laquoἔκθεσιν περί τῶν ἐγκαινίων τῆς ἐν Λιαριγκόβῃ τῆς Μακεδονίαςἀρτισυστάτου ἑλληνικῆς σχολῆςraquo πού δημοσιεύθηκε στό φ 790 τῆς 19-61-7-1871 σ 3 μέ τίτ-λο laquoΣχολεῖα ἐν Μακεδονίᾳraquo9 ὅτι ὁ νεκρός πολέμησε κατά τήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἐνῶ ὁ πρῶτοςδέν πολέμησε διότι τό γένος του κατοίκησε στή Λιαρίγκοβη ἀπό τήν Ἤπειρο μετά τήν Ἐπανά-σταση10 ὅτι ὁ δεύτερος εἶναι γνωστός καί γιά τή γενναία συνδρομή του στά σχολεῖα τοῦ Πο-λυγύρου11 ἀπό τόν ὁποῖο καταγόταν οἱ πρόγονοί του καί ὅτι γιά τούς τρεῖς τελευταίους δέν ἔχου-με ἄλλη πληροφόρηση καταλήξαμε στό συμπέρασμα ὅτι ὁ laquoπροκείμενοςraquo τότε νεκρός ἦτανὁ Δημήτριος Γούτας Ὅσον ἀφορᾶ στόν ἐκφωνητή τοῦ ἐπικηδείου πιστεύουμε ὅτι μᾶλλον εἶναιὁ Ἰωάννης Νικολάου Κοτσάνης πού ἀναφέρεται πιό πάνω ὁ ἐγγονός τοῦ ὁποίου (Ἰω Ν Κοτσάνης)νυμφεύθηκε τό 1906 καί ἀναδείχθηκε ἐξέχουσα προσωπικότητα (μουχτάρης δήμαρχος τό 1912κλπ) τῆς Λιαρίγκοβης

Τό κείμενο τοῦ ἐπικηδείου πού εἶναι ἐλαφρά ἀνορθόγραφο δυστυχῶς δέν σώζεται ὁλόκληροδιότι χάθηκαν στό πέρασμα τῶν πολλῶν χρόνων ἀπό τήν ἐκφώνησή του δύο (οἱ πρῶτες) ἀπό τίςτέσσερις σελίδες του Τό σωζόμενο κείμενο ἔχει ὡς ἑξῆς

laquo δέν αἰσθάνονται τοσοῦτον τάς θλίψεις τοῦ κόσμου ὅσον τάς εὐχαριστήσεις αὐτοῦ ἀλλʼεἶναι ἐξ ἐκείνων οἵτινες αὐτοί καθʼ ἑαυτούς ἐδημιούργησαν τήν τύχην των ὑψωθέντες εἰς τάἀνώτατα τῆς κοινωνίας στρώματα διά τῆς οἰκίας δυνάμεως καί ἱκανότητος καί τῶν ὁποίων ὁ βίοςδύναται νά χρησιμεύσῃ ὡς ὑπογραμμός εἰς τούς λοιπούς ἀνθρώπους

12

Ἐγεννήθη ὁ ἀείμνηστος περί τό τέλοςτῆς παρελθούσης ἑκατονταετερίδος ἤτοιπερί τό 1796ον ἔτος καί διῆλθεν τάς πρώ-τας ἡμέρας τῆς νεότητος ὑπό τήν περί-θαλψιν τῶν εὐσεβῶν καί φιλοστόργων γο-νέων του Διά τήν τότε δέ ἐπικρατοῦσανἀνωμαλίαν δέν ἠδυνήθη νά ἐκπαιδευθῇἀρκούντως ἀλλʼ ὅσον αἱ ὡς τότε περιστά-σεις ἀπῄτουν

Περί τό 1823ον ἔτος ἐπανελθών μετάτῶν συναγωνισθέντων αὐτῷ εἰς τόν ὑπέρἐλευθερίας ἀγῶνα ἐξ Ἁγίου Ὄρους12ὅπερ εἶχον κρίνει ὡς τελευταῖον ὁρμητή-ριον κατώρθωσε νά ἀναβῇ εἰς τά μεγαλύ-τερα πολιτικά καί κοινωνικά ἀξιώματα13καί νά ἐπισύρῃ τήν ὑπόληψιν καί τόν σε-βασμόν ἁπάντων οἵτινες διέβλεπον ἐν τῷπροσώπῳ αὐτοῦ ἄνδρα ῥέκτην μεγαλο-πράγμονα καί σταθερόν

Χρηματίσας ὁ ἀοίδιμος ἐπί πολλά ἔτη δη-μογέρων μέλος τῶν διοικητικῶν συμβου-λίων τῆς σεβαστῆς κυβερνήσεως καί ἔφο-ρος τῶν ἐκπαιδευτικῶν καταστημάτωνἀπό παντός πάντοτε ἀξιώματος ἐξῆλθενοὐχί πλουσιώτερος ἀλλʼ ἐνδοξότερος Καίὡς δημογέρων μέν ὠφέλησε μεγάλως διάτῆς χαρακτηριζούσης αὐτόν εὐθυδικίας καίἀκαιριότητοςmiddot ὡς δικαστικός δέ σύμβουλοςἐξεπλήρωσεν ἀκριβῶς καί πιστῶς τά κα-θήκοντά του ὑποστηρίξας παντοῦ καί πάν-τοτε τά δίκαια τῶν πτωχῶνmiddot ὡς ἔφορος δέπάλιν συνετέλεσε εἰς τήν παγίωσιν καίἐπαύξησιν τῶν σχολικῶν πόρων πρό πάντωνδέ εἰς τήν οἰκοδομίαν νέου εὐρυτέρου σχο-λείου ὅπερ θεμελιωθέν ἐπί τῆς ἐφορείαςαὐτοῦ ἔσχε τήν ἀγαθήν τύχην νά ὑποστη-ριχθῇ ὑπʼ αὐτοῦ ὑλικῶς τε καί ἠθικῶς Διάτοῦτο σήμερον ἀπολαύει καί τῆς ἰδιαζού-σης τιμῆς τό νά συνοδεύεται τό νεκρόναὐτοῦ λείψανον καί ὑπό πλήθους μαθητῶνθηλαζόντων ἐν ταῖς ἐκπαιδευτικοῖς τούτοιςκαταστήμασιν14

Ὁλόκληρος λοιπόν ὁ βίος αὑτοῦ ὡς καί ὁ θάνατος ὑπῆρξαν κατά μέγα μέρος εὐτυχεῖς διό-τι ἔζησεν ἐν εὐτυχίᾳ τήν ὁποίαν αὐτός ἐδημιούργησε καί ἐν βαθυτάτῳ ἤδη γήρατι ἀποθνῄσκωνἐν μέσῳ πολλῶν καί καλῶν τέκνων γαμβρῶν ἐγγόνων καί δισεγγόνων15 ὡς ἄλλος πατριάρχηςἸακώβ τήν εὐλογίαν μέν αὐτοῦ καί τήν εἰρήνην μεταξύ αὐτῶν εὐαγγελίζεται ὡς ἐκεῖνος εἰς δέτούς θέλοντας νά διδαχθῶσι διά παραδειγμάτων τά χριστιανικά καθήκοντα καταλείπει τήν ἀξιο-μίμητον αὐτοῦ πολιτείαν μεταβαίνων ἤδη ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήνmiddot laquoὁ τόν λόγον μου ἀκούωνκαί πιστεύων τῷ πέμψαντί με εἰς κρίσιν οὐκ ἔρχεται ἀλλά μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήνζωήνraquo16

Καί τοιοῦτος μέν ὁ πολιτικός καί ἰδιωτικός βίος τοῦ ἀνδρός ὅν σήμερον κηδεύομεν μεγα-

13

Σημειώσεις1 Βλ Νικ Ἐμμ Παπαοικονόμου 1 Οἱ Χαλκιδικιῶτες ἀγωνιστές τοῦ 1821 στό στρατό τοῦ Καποδίστρια

ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ τχ 552010 σσ 6-9 2 Ἡ συμμετοχή τῶν Πολυγυρινῶν στήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 καί στήσυγκρότηση τοῦ πρώτου τακτικοῦ στρατοῦ τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους ὅπ τχ 632011 σσ 3-6 3 Προσω-πογραφία ἀγωνιστῶν τοῦ 1821 στή Χαλκιδική ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ τχ 32010 σσ 12-13 4 Ἡ συμμε-τοχή τῶν Λιαριγκοβινῶν στήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 καί στή συγκρότηση τοῦ πρώτου τακτικοῦ στρατοῦ τοῦἙλληνικοῦ κράτους ΑΡΝΑΙΑ τχ 872010 σσ 26-28 καί 5 Μαργαρίτης Δημητρίου Ἕνας ἀγωνιστής τοῦ 1821ἀπό τήν Ἀρναία ΑΡΝΑΙΑ τχ 902011 σσ 15-17

[Μιά μικρή ἀλλά ἀξιόλογη προσπάθεια ἀνάδειξης καί προβολῆς ἀγωνιστῶν τοῦ 1821 ἀπό τή Χαλκιδικήγίνεται καί ἀπό τούς α΄) Σταῦρο Ἀστ Κλειδαρᾶ (βλέπε 1 Ἄγνωστες ἡρωϊκές μορφές τοῦ 21 ἀπό τό ΓομάτιΧαλκιδικῆς Θεσσαλονίκη 2011 σσ 82 2 Ὁ ταγματάρχης Ἀποστολάρας ἐκ Γοματίου ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟ-ΓΟΣ τχ 32010 σσ 14-15 καί 3 Ἡ συμβολή τῶν Γοματιανῶν ἀγωνιστῶν στήν ἐπανάσταση τῆς Χαλκιδικῆςκαί τῆς νότιας Ἑλλάδας τό 1821 ὅπ τχ 72011 σσ 30-31) β΄) Κων Θ Χιούτη (βλέπε 1 Ἕνας ἀγωνιστήςτῆς ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἀπό τή Βαρβάρα ΤΑ ΒΑΡΒΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ τχ 782006 σσ 8-11 2 Βασίλης Ἀθα-νασίου Ἕνας Χαλκιδικιώτης ἀξιωματικός στό στράτευμα τοῦ Ἀλέξανδρου Ὑψηλάντη στήν ΜολδοβλαχίαΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ τχ 52-532007-2008 σσ 201-230 3 Ἡ δράση τοῦ Βασιλείου Ἀθανασίου στήνἐπαναστατημένη Κρήτη (1828-1830) ΕΝ ΧΑΝΙΟΙΣ τχ 1 (2007) σσ 77-84 4 Ἔγγραφα ἑνός Πολυγυρινοῦἀγωνιστῆ τοῦ 1821 ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ τχ 512009 σσ 4-8 καί 5 Ἡ συμμετοχή τοῦ προύχοντα τῆς ΛιαρίγκοβηςΚωνσταντίνου Χατζῆ Εὐθυμίου στήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 ΑΡΝΑΙΑ τχ 942012 σσ 18-20 γ΄) Χρ Μ Κα-ραστέριου (βλέπε 1 Ἄγνωστοι Ἱερισσιῶτες ἀγωνιστές κατά τήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 ΚΥΤΤΑΡΟ τχ 12010σσ 4-6 ltΤό ἄρθρο γράφηκε μέ τόν Κ Ὑψηλάντηgt καί 2 Ἕνας Ἱερισσιώτης ἀγωνιστής τοῦ 1821 ἀφηγεῖταιὅπ τχ 52011 σσ 18-19) καί δ΄) Δημ Θ Κύρου (βλέπε 1 Μέ μιά πολύ σημαντική ἐπιστολή του Ἕνας ἀπό-γονος Λιαριγκοβινῶν πού διασκορπίστηκαν κατά τόν laquoχαλασμόraquo τῆς Χαλκιδικῆς (1821) καί δέν ἐπέστρεψανστήν πατρική γῆ καταθέτει ἐνδιαφέροντα ἱστορικά στοιχεῖα γιά τόν τόπο μας Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣτχ 301996 σσ 13-15 2 Ὁ ἀγωνιστής τοῦ 1821 Ἀπόστολος (ἤ Ἀποστολάρας) Βασιλείου καί οἱ σχετιζόμε-νοι μέ τήν Ἱερισσό συναγωνιστές του Πληροφορίες ἀπό τό πόνημα laquoΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΑΚΑraquo τοῦ δασκάλουΒουργαρελίδη ΚΥΤΤΑΡΟ τχ 52011 σσ 20-21 3 Ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 στή Χαλκιδική ὅπως τήν κατα-γράφει τό 1878 ὁ Ἠπειρώτης δάσκαλος τῆς Χαλκιδικῆς (1874-1891) Νικόλαος Σπυρ Βουργαρελίδης στό ἀνέκ-δοτο πόνημά του laquoΤΑ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΑΚΑraquo ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ τχ 112012 σσ 7-8 καί 4 Οἱ Λιαριγ-κοβινοί ἀγωνιστές τοῦ 1821 Ἀγαπητός Κολοκύθας καί Τσαπρασλῆς ΑΡΝΑΙΑ τχ 952012 σσ 19-20]

2 Βλ Δημ Θ Κύρου 1 Τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας ΑΡ-ΝΑΙΑ τχ63Ἀπρ-Ἰούν 2004 σ 3 2 Ἐκκλησιαστικοἰ Ἐπίτροποι τοῦ Ἐνοριακοῦ καί Μητροπολιτικοῦ ΝαοῦἉγίου Στεφάνου Ἀρναίας (1835-1947) ΑΡΝΑΙΑ τχ 77Ὀκτ-Δεκ 2007 σ 17 καί 3 Ὁ Ἱερός Μητροπολιτι-κός Ναός τοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας Ἀρναία 2008 σ 118

3 Βλ Σημ 24 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν 5 Χρημάτισε Ἐφοροεπίτροπος τοῦ Ἱ Ν Ἁγ Στεφάνου κατά τά ἔτη 1871-1874 Ἦταν γιός τοῦ ἱερέα Δή-

μου (1834-1885) (Βλ Σημ 2)6 Πρόκειται γιά τόν Ἀναγνώστη Κωνσταντίνου Δημητρακούδη γιά τόν ὁποῖο βλέπε στό ἄρθρο τοῦ Δ

Κύρου Καταγραφή Ἀρχείων ΚΣΤ΄ (4) Κατάλογος Ἐγγράφων Ἀρχείου Γεωργίου Διαμαντούδη στό τεῦχοςαὐτό σσ 6 (Ἔγγρ 52) καί 8 (Σημ 313)

7 Χρημάτισε Ἐφοροεπίτροπος τοῦ Ἱ Ν Ἁγ Στεφάνου κατά τά ἔτη 1871-1874 1882-1890 καί 1893-1894(βλ Σημ 2) Ἀργότερα χειροτονήθηκε ἱερέας (παπᾶ Μανασσῆς)

8 Χρημάτισε Ἐφοροεπίτροπος τοῦ Ἱ Ν Ἁγ Στεφάνου κατά τά ἔτη 1871-1874 (Βλ Σημ 2)9 Τό ὀρθό εἶναι laquoτῆς θεμελιώσεωςraquo Τό γεγονός αὐτό καταγράφεται στήν μαρμάρινη ἐπιγραφή πού βρί-

σκεται πάνω ἀπό τήν κυρία εἴσοδο τοῦ κτιρίου τό ὀποῖο ἀναστηλωμένο καί ἀποκαταστημένο στέγαζε ἀπότό 1989 μέχρι τό 2010 τό Δημαρχεῖο Ἀρναίας πού ὁ δημοκτόνος laquoΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣraquo κατάργησε καί τό μετέ-τρεψε σέ Δημοτική Κοινότητα Ἐνδεικτικά γιά τό Διδακτήριο αὐτό καί γιά τήν ἐπιγραφή laquoἐπί τῇ θεμελιώ-σειraquo τό κείμενο τῆς ὁποίας ἔγραψε ὁ πρῶτος δάσκαλος τοῦ Σχολείου αὐτοῦ καί πατέρας τοῦ Νικ Βουρ-

λοπρεπῶςmiddot ἡμεῖς δέ φιλόχρηστοι ἀδελφοί οἱ τόν ὕστατον αὐτοῦ χαιρετισμόν ἀποδίδοντες νῦνσυνοδεύοντες τήν ἐκφοράν αὐτοῦ ἄς ἐπιφωνήσωμεν τό εἰς αὐτόν ἐφαρμοζόμενον λόγιον τοῦἈποστόλου λέγοντες laquoτόν ἀγῶνα τόν καλόν ἠγώνισας τόν δρόμον τετέλικας τήν πίστιν τετή-ρηκας λοιπόν ἀπόκειταί σοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανοςraquo17 ὅν μεταβαίνων ἤδη ἐκ τοῦ θανά-του εἰς τήν ζωήν εἴθε νά δεχθῆς παρά τῆς χειρός τοῦ μισθαποδότου Θεοῦ γαῖαν ἔχων ἐλαφράνκαί μνήμην αἰωνίαν

Λιαρίγκ(οβη) τῇ 23 Ὀκτοβρίου 1886 ἡμέρα Πέμπτηraquo

14

γαρέλη ἤ Βουργαρελίδη Σπυρίδων Βουργαρέλης ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ Ν Βουργαρελίδης στό ἀνέκδο-το τμῆμα τῶν laquoΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΑΚΩΝraquo του (Σημ Στό δημοσιευμένο ἀπό τόν ΓΜ Π τμῆμα τῶν ΜΑΔΕΜΟ-ΧΩΡΙΑΚΩΝ βλ Σημ 10 δέν ὑπάρχει ἡ μαρτυρία αὐτή διότι ἀπό τό ἀντίγραφο πού εἶχε ἔλλειπαν δύο σε-λίδες ὅπως ὁ ἴδιος σημειώνει Ἡ μαρτυρία αὐτή βρίσκεται στό πλῆρες καί πρωτότυπο πόνημα τοῦ Ν Β τόὁποῖο ἔχουμε στό Ἀρχεῖο μας σέ ψηφιακή μορφή καί ἐκτυπωμένο μέ σκοπό νά τό ἐκδώσουμε προσεχῶςlaquoσύν Θεῷraquo) βλέπε Γ Μ Παπαθανασίου Ἡ ἐπιγραφή τοῦ παλιοῦ Σχολείου ΑΡΝΑΙΑ τχ 4Μάρτ-Αὔγ 1989σ 18 Δημ Θ Κύρου Τό παλιό Σχολεῖο πού ἔγινε Δημαρχεῖο (1871-1989) ΜΗΚΟΣ-ΠΛΑΤΟΣ τχ 4Μάϊος-Ἰούν 1990 σσ 39-45 (ὅπου ὑπάρχει καί ἡ Βιβλιογραφία) καί Ἠλέκτρας Παπαθανασίου Ἀρναία ἡ παλιά Λια-ρίγκοβα Ὄψεις ἀπό τή σχολική της ἐκπαίδευση καί τήν κοινωνία της στό τέλος τοῦ 19ου καί ἀρχές τοῦ 20οῦαἰῶνα Θεσσαλονίκη 1999 σσ 67-72

10 Γεωργίου Μ Παπαθανασίου (Ἐπιμέλεια παρουσίασης) Νικ Βουργαρελίδη Τά Μαδεμοχωριακά μετάτῶν ἠθῶν καί ἐθίμων ἐφημ laquoΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣraquo φ 6Ἰούλιος 1976 σσ 3 καί 4 Ὁ Χρῆστος Γ Ἔξαρ-χος Ἡ Φούρκα τῆς Ἠπείρου (Ἱστορικά-Λαογραφικά) Β΄ ἔκδοση Ἰωάννινα 2007 σσ 224-225 δέν ἀναφέρειτό ἐπώνυμο τῆς Ἀρναίας Κοτσάνης στά καταγόμενα ἀπό τή Φούρκα ἐπώνυμά της

11 Βλ Ἐπιστολή τῶν Ἐφόρων τῶν Σχολῶν Πολυγύρου (ἀπό 20-1-1876) ἐφημ laquoΕΡΜΗΣraquo φ 7027-1-1876 σ 4 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoὑπό φιλογενείας καί ἐνθέρμου πρός τά γράμματα ζήλου κινούμενοςraquo δώ-ρισε στά σχολεῖα τοῦ Πολυγύρου laquoδεκάλιρον ἐτησίαν συνδρομήν ἐφʼ ὅρου ζωῆς τουraquo Πρβλ Δημ ΚύρουΠολυγυρινά στιγμιότυπα στά χρόνια τῆς τουρκοκρατίας (Πληροφορίες ἀπό τίς ἐφημερίδες τῆς Θεσσαλο-νίκης laquoΕΡΜΗΣraquo καί laquoΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣraquo τῶν ἐτῶν 1876-1892) ΠΟΛΥΓΡΟΣ τχ 27Μάρτ-Μάϊος2005 σ 18

12 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιά τή δράση του τό 1821 καί γιά τούς συναγωνισθέντες μʼ αὐτόν13 Βλέπε πιό κάτω (δημογέρων δικαστικός σύμβουλος ἔφορος)14 Τό 1871 στή Λιαρίγκοβη λειτουργοῦσε ἕνα μικρό σχολεῖο ἐγκατεστημένο στόν χῶρο πού τώρα βρί-

σκεται ὁ Ναός τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων Στό ὑπό θεμελίωση κτίριο συστεγάστηκαν ἀργότερα Ἀστική ΣχολήΝηπιαγωγεῖο καί Γυμναστικό τμῆμα (Βλέπε τήν ἐνδεικτική Βιβλιογραφία τῆς Σημείωσης 9)

15 Ἀπό τούς ἀπογόνους τοῦ Δημ Γούτα γνωρίζουμε τούς Γεώργιο Γούτα τοῦ Σαραφιανοῦ πού γεν-νήθηκε τό 1864 καί πέθανε τό 1947 (βλ laquoΜητρῶον τῶν ἀρρένων τῆς Κοινότητος Ἀρναίας τοῦ Νομοῦ Χαλ-κιδικῆς καταρτισθέν ἐν ἔτει 1925raquo) καί ἀναγράφεται στούς πρώτους (μετά τήν Ἀπελευθέρωση τοῦ 1912) Ἐκλο-γικούς Καταλόγους τοῦ 1914 τῆς Λιαρίγκοβης (Ἀρναίας) μέ τό ἐπάγγελμα τοῦ ἐργάτη (βλ Ἀθ ΓραμμένουΟἱ πρῶτοι Ἐκλογικοί Κατάλογοι τῆς Ἀρναίας ΑΡΝΑΙΑ τχ 82Ἰαν-Μάρτ 2009 σ 7 καί Ἀνάτυπο σ 5) Δη-μήτριο Γούτα τοῦ Γεωργίου πού γεννήθηκε τό 1886 καί πέθανε τό 1970 (βλ laquoΜητρῶον ) ἴσως γιό τοῦ πρώ-του καί μᾶλλον ὄχι ἐγγονό τοῦ κηδευόμενου καί ἀναγράφεται στούς παραπάνω Ἐκλογικούς Καταλόγουςμέ τό ἴδιο ἐπάγγελμα (βλ Ἀθ Γραμμένου ὅπ) Ἀστέριο Γούτα τοῦ Γεωργίου πού γεννήθηκε τό 1899 καίπέθανε τό 1976 (βλ laquoΜητρῶον raquo) μᾶλλον ἤ προφανῶς ἀδελφό τοῦ προηγουμένου Νικόλαο Γούτα τοῦΓεωργίου πού γεννήθηκε τό 1911 καί πέθανε τό 1963 (βλ laquoΜητρῶον raquo) καί ἴσως τόν (μέ τό λαθεμένο ἐπώ-νυμο) Ἀργύριο Γκούτα τοῦ Ἀποστόλου πού γεννήθηκε τό 1911 καί πέθανε τό 1976 (βλ laquoΜητρῶον raquo)

16 Ἰωάννου 714 (Ὁ παρατιθέμενος στίχος εἶναι ἐλλειπής διότι μετά τίς λέξεις laquoπέμψαντί μεraquo ἀπου-σιάζουν οἱ λέξεις laquoἔχει ζωήν αἰώνιον καίraquo

17 Β΄ Τιμόθ 48 Ἡ λ τετέλικας πρέπει νά διορθωθεῖ τετέλεκας

bull Χρ Δ Κεχαγιάς (Θεσνίκη) 50 euro(17037 δρχ )bull Κατσαμούρη-Παπαοικονόμου

Μαγδ (Θεσνίκη) 50 euro(17037 raquo )bull Νικ Κουρούπας 50 euro(17037 raquobull Μάρκος Κοσμᾶς (Ἀρναία) 30 euro(10222 raquo )bull Ἀθαν Χαριστός (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Ἀθανάσιος Ἀν Σαμαράς (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Μαρία Κοκκαλιάρη-Γαλατσιάνου

(Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Ἰωάννης Χριστοφάκης

(Μαυροθάλασσα Σερρῶν) 20 euro ( 6815 raquo )bull Ἀνώνυμος (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Χρ Μ Λαμπρινός (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Ἀστ Κ Πανιώρας (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )

bull Κων Κωνσταντάς (Θεσνίκη) 20 euro ( 6815 raquo )bull Κων Π Σαραφιανός (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Γεώργ Ζωγραφάκης (Πολύγυρος) 20 euro ( 6815 raquo )bull Κων Ν Δημητρακούδης (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull π Δημήτριος Κατσιρμάς

(Παλαιοχώρι) 20 euro ( 6815 raquo )bull Γεώργιος Κουκλιάτης

(Πετροκέρασα) 20 euro ( 6815 raquo ) bull Ἀγαπητός Πιτούλας (Ἀρναία) 10 euro ( 3407 raquo )bull Ἀθαν Νικ Χαλκιάς (Στανός) 10 euro ( 3407 raquo )bull Γεώργ Χρ Ἀργυρός (Ἀρναία) 10 euro ( 3407 raquo )bull Χρ Χαριστός (Ἀρναία) 10 euro ( 3407 raquo )bull Δημ Τζιμώκας 10 euro ( 3407 raquo )bull Δημ Ψυχούλας 05 euro ( 1704 raquo )

ΟΙ ΣΥΝ∆ΡΟΜΗΤΕΣ ΜΑΣΓιά τή συνέχιση τῆς ἔκδοσης τοῦ περιοδικοῦ μας βοήθησαν οἰκονομικά καί εὐχαριστοῦμε οἱ

15

ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΤΟΥ 1932 ΣΤΗ Β ΧΑΛΚΙ∆ΙΚΗΓράφει ὁ Δημ Θ Κύρου

Ἐφημερίδα laquoΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑraquo (Ἀθηνῶν)Τρίτη 279 (2α ἔκδοσις)

Ἰσχυροί σεισμοἰ ἐδόνησαν τήν νύχτα τήν Μακε-δονίαν καί τήν Θράκην Εἰς τήν Ἀρνέαν (sic) τῆςΧαλκιδικῆς ἔπεσαν ἱκανά οἰκήματα Ὁ προκληθείςπανικός

Θεσσαλονίκη 26 Σεπτεμβρίου[Τοῦ ἀνταποκριτοῦ μας]Τήν 9 12 ἑσπερινήν ἐσημειώθη ἰσχυρά σεισμική

δόνησις διαρκείας 40 δευτερολέπτων Οἱ κάτοικοιἔντρομοι ἐξῆλθον εἰς τάς ὁδούς Ἀργότερον ὅμωςτά πνεύματα καθησύχασαν καί πάντες ἐπέστρεψανεἰς τάς οἰκίας των Αἱ σεισμικαί δονήσεις ἐπανελή-φθησαν τήν νύχτα εἰς ὅλην τήν Μακεδονίαν καί τήνΘράκην Εἰς τήν Ἀρνέαν τῆς Χαλκιδικῆς ἡ δόνησιςὑπῆρξεν ἐκτάκτως ἰσχυρά κατέπεσαν δέ ἱκαναίοἰκίαι

Τετάρτη 289Ὁ τραγικός ἀπολογισμός τῆς φοβερᾶς κατα-στροφῆς Ὁ ἀριθμός τῶν νεκρῶν φθάνει τούς 150καί οἱ τραυματίαι ὑπερβαίνουν τούς 250 Κατέρευ-σαν 3 χιλιάδες οἰκίαι καί κατεστράφησαν ἐκ θεμε-λίων 6 ὁλόκληρα χωριά Οἱ σεισμοί συνεκλόνισανκαί τό Ἅγιον Ὄρος ὅπου ἐσημειώθησαν καταστρο-φαίΤραγικαί λεπτομέρειαι τῶν σεισμῶν τῆς ΧαλκιδικῆςὉλόκληρα σεισμόπληκτα χωριά ὑπέστησαν τελει-ωτικήν καταστροφήν Εἰς τό Ἅγιον Ὄρος αἱ ἐπελ-θοῦσαι καταστροφαί ὑποτίθεται ὅτι εἶναι τεράστιαι

Πέμπτη 299Αἰ ἐκ τῶν σεισμῶν καταστροφαί τῆς Χαλκιδικῆςεἶναι πολύ μεγαλύτεραι παρʼ ὅτι ἀρχικῶς ἠγγέλθηΟἱ νεκροί περίπου 200 καί οἱ τραυματίαι ὑπέρ τούς400 Νέαι ἰσχυραί δονήσεις ἐπιφέρουν νέας κατα-στροφάς(Δημοσιεύεται φωτογραφία τῆς Ἀρναίας Βλέπεστή σελίδα αὐτή)

Παρασκευή 309Ἡ τραγωδία τῆς Χαλκιδικῆς συνεχίζεται Αἱ κατα-στροφαί λαμβάνουν τρομακτικάς ὁλονέν διαστάσεις

Σάββατο 110Μέσα εἰς τόν σωρόν τῶν ἐρειπίων καί τῶν νεκρῶνπλανῶνται ἄστεγοι γυμνοί καί τρέμοντες ἀπό τόνφόβον οἱ ἐπιζήσαντες ἀπό τήν καταστροφήν Αἱ

πρῶται βοήθειαι τῶν ἑλληνικῶν καί ἀγγλικῶν συν -εργείων περιθάλψεως ἔδωκαν θάρρος καί ἐλπίδαςεἰς τούς ἐπισταμένους καί πενθοῦντας ἐκ τῆς συμ-φορᾶς πληθυσμούς τῆς Χαλκδικῆςraquo

Δευτέρα 310Ἡ Χαλκιδική δονεῖται εἰσέτι χωρίς ὅμως νά ὑπάρχεικίνδυνος καθιζήσεων Ἡ πολύτιμος συνδρομή τῶνἌγγλων συνεχίζεταιὉ κ Γονατᾶς ἔρχεται ἐνταῦθα διά νά εἰσηγηθῆ τήνἄμεσον ἀποστολήν ξυλείας εἰς τήν Χαλκιδικήν Οἱχθεσινοί ἔρανοι ὑπέρ τῶν σεισμοπαθῶν εἰς Ἀθήνας

Τρίτη 410 Αἱ δονήσεις συνεχίζονται εἰς τήν Χαλκιδικήν Τόἠθικόν τῶν κατοίκων ἤρχισε νά ἀποκαθίσταται Ἡστέγασις καί τό ἔργον ἐπισιτισμοῦ τῶν σεισμο-παθῶν

Παρασκευή 710Ἡ καταστροφή τῆς Χαλκιδικῆς Ἡ γῆ ἐσείσθη ἐκ θε-μελίων καί τίποτε δέν ἔμεινεν ὄρθιον

(Δημοσιεύεται φωτογραφία γκρεμισμένου σπι-τιοῦ τῆς Ἀρναίας Βλέπε στήν ἑπόμενη σελίδα)

Σάββατο 810Ἐκεῖ ὅπου ἐσείσθη ἡ γῆ Ἡ περίθαλψις τῶν σεισμο-παθῶν καί αἱ δυσχέρειαί της Ἀλτρουϊσμός καί ἐμπό-ριονὉ ἔρανος ὑπέρ τῶν σεισμοπαθῶν Αἱ εἰσφοραί τῶνἐμπόρων Ἀθηνῶν Ἡ ἀποστολή ξυλείας εἰς τήν Χαλ-κιδικήν

Κυριακή 910 Ἐλβετική ἔκλησις πρός διεθνῆ βοήθειαν εἰς τούς σει-σμοπαθεῖς τῆς Χαλκιδικῆς Ἡ προχθεσινή ἀπόπειραληστεύσεως εἰς Στρατώνι

Ἐφημερίδα laquoΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ (Θεσσαλονίκης)Τρίτη 279

Οἱ νυκτερινοί δύο ἰσχυρότατοι σεισμοί συνεκλόνι-

(2η συνέχεια)

Ἡ Ἀρναία πού ὑπέστη σοβαράς καταστροφάς

16

σαν ὅλην τήν Μακεδονίαν Ὁ πανικός τῶν κατοίκων-Λιτανεία εἰς τάς ἐκκλησίας Εἰς τάς ἐπαρχίας οἱ κά-τοικοι διενυκτέρευσαν εἰς τό ὕπαιθρον Εὐτυχῶςἀνθρώπινα θύματα δέν ἐσημειώθησαν

Ἐπίσης τό τηλεγραφεῖον Πολυγύρου ἀνέφερεν ὅτιοἱ σεισμοί καθʼ ἅπασαν τήν Χαλκιδικήν ἦσαν ἰσχυ-ρότατοι Κατά τάς αὐτάς πληροφορίας εἰς τήν Ἀρνέ-αν (sic) ἐσημειώθησαν καταρρεύσεις οἰκιῶν Λόγωτῆς διακοπῆς τῆς τηλεγραφικῆς καί τηλεφωνικῆςσυγκοινωνίας λεπτομέρειαι περί τῆς ἐκτάσεως τῶνκαταστροφῶν ἐλλείπουν Ἐπίσης παραμένει μέχριστιγμῆς ἄγνωστον ἐάν ὑπάρχουν καί ἀνθρώπινα θύ-ματα

Τετάρτη 289Βοηθήσατε τούς σεισμοπλήκτους Ἡ ἀφάνταστοςτραγωδία εἰς τήν σεισμόπληκτον Χαλκιδικήν Ἐκ τῶνσεισμῶν κατεστράφησαν ἐκ θεμελίων ὁλόκληραχωριά Ὑπό σωρούς ἐρειπίων ἐτάφησαν ἐκατοντάδεςἄτυχων κατοίκων Σκηναί ἀπεριγράπτου τραγικότη-τος φρίκης καί ἀπογνώσεωςἩ Χαλκιδική παρουσιάζει εἰκόνα κολάσεως ἀπʼἄκρου εἰς ἄκρον Πρό τοῦ μεγάλου σεισμοῦ ὁ ὁρί-ζων ἐφωτίσθη ἀπό περίεργον λάμψιν Διαρκῶς καί νέαθύματα ἀνασύρονται ἀπό τά ἐρείπια Αἱ ἀρχαί ἔλα-βον μέτρα περιθάλψεως τῶν σειμοπλήκτων Ὅλαι αἱνεώτεραι δραματικαί λεπτομέρειαι περί τῶν ἀφαν-τάστων καταστροφῶν Τοῦ ἐπιτόπου μεταβάντος Δι-ευθυντοῦ μας κ Β Μεσολογγίτου (Σημ Ἕδρα τοῦΒΜ ἦταν ἡ Ἀρναία Ὅλες οἱ πρωτοσέλιδες ἀντα-ποκρίσεις μέχρι 6101932 εἶναι δικές του)

Τρεῖς καταστρεπτικαί δονήσεις ἔλαβον χώραν Ἡπρώτη ἐσημειώθη τήν 930΄ ἡ δευτέρα τήν 1120΄ καίἡ τρίτη τήν 130΄ Συνεπεία τῶν τριῶν τούτων δο-νήσεων ἅπασαι αἱ οἰκίαι τῆς Ἀρναίας (Λιαριγκόβης)διερράγησαν Οἱ κάτοικοι ἔντρομοι ἔσπευσαν νά τάςἐγκαταλείψουν διῆλθον δέ τήν νύκτα ὁλόκληρον εἰςτό ὕπαιθρον ριγοῦντες καί πανικόβλητοι

Παρʼ ὅλην τήν ἔντασιν τῶν δονήσεων εἰς τήνἈρναίαν οὐδέν θύμα ὑπάρχει Πλήν παρά τήνἔλλειψιν θυμάτων οἱ κάτοικοι εἶναι τόσον τρομο-κρατημένοι ὥστε ἐξακολουθοῦν νά μένουν εἰς τόὕπαιθρον

(Στό ἴδιο κείμενο πιό κάτω ὑπάρχει τηλεγράφηματοῦ Εἰρηνοδίκη Ἀρναίας πού ἀναφέρει ὅτι οἱ νεκροίστή σεισμόπληκτη περιοχή εἶναι 114)laquoΜία τρομακτική διάδοσις Ἡ μικρά νῆσος Ἀμου-λιανή κατεποντίσθη μετά τῶν κατοίκων της Οἰκο-γενειακαί τραγωδίαι Ἀφηγήσεις αὐτοπτῶν Ἐση-μειώθησαν καί χθές νέαι σεισμικαί δονήσεις

[Στό κείμενο πού ἀκολουθεῖ καί μέ τίτλο laquoΑἱ ζημίαιεἰς τήν Ἀρναίανraquo καταχωρεῖται τηλεγράφημα τοῦΠροέδρου τῆς Κοινότητας Καραλιόλιου στή ΓενικήΔιοίκηση)

Τετάρτη 299Ἀπό τόν τόπον τῆς πρωτοφανοῦς καταστροφῆς τοῦτρόμου καί τοῦ φόβου

Ἐκεῖ πού ἦτο ἄλλοτε τό γραφικό ἀρχοντικό τῆς καλῆςαὐτῆς ὑφαντρίας τῆς Ἀρναίας βλέπει κανείς σήμερονξύλα ἐπί σωρῶν λίθων καί πλάι τήν νοικοκυράν πού κλαί-ει διά τήν μεγάλην καταστροφήν (Ἐφημ laquoΕΛΕΥΘΕΡΟΝΒΗΜΑraquo 7-10-1932 σ 1)

Ἕνα μέρος τῶν ἐρειπίων τῆς Χαλκιδικῆς μέ τό κωδω-νοστάσιον παραπλεύρως ὅπως εἶναι σήμερον μετά πα-ρέλευσιν τριετίας ἀπό τῶν σεισμῶν (Ἐφημ laquoΕΛΕΥ-ΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑraquo 12-11-1934 σ 1)

17

Ἡ Χαλκιδική παρουσιάζει τήν φρίκην κολάσεως Πλή-ρης περιγραφή τῆς ἀφαντάστου καταστροφῆς πούἔπληξε τά ὡραῖα μέρη Ὁλόκληρα ἀνθοῦντα καίπλούσια χωριά μετεβλήθησαν εἰς σωρούς ἐρειπίωνΠοῖοι ἐτάφησαν ὑπό τά ἐρείπια καί πόσοι ἐτραυμα-τίσθησαν ndash Τά ὀνόματα

(Στό κείμενο ὑπάρχει ἀναφορά στίς ζημιές πούὑπέστη ἡ Ἀρναία μέ τίτλο laquoΕἰς τήν ἈρναίανraquoΤό κεί-μενο πλαισιώνεται μέ χάρτη ὅπου σημειώνεται τόἐπίκεντρο τοῦ σεισμοῦ καί ἄλλες φωτογραφίεςχωριῶν)Ἡ Χαλκιδική παρουσιάζει τήν φρίκην κολάσεως Πλή-ρης περιγραφή τῆς καταστροφῆς Ὁλόκληρα χωριάμετεβλήθησαν εἰς ἐρείπια Πέντε χιλιάδές ἄστεγοικαί πεινῶντες

Πέμπτη 309Ἀπό τήν φρικτήν κόλασιν τῆς Χαλκιδικης Ὅτιἀφῆκαν ὄρθιον αἱ πρῶται δονήσεις καταρρέει τώραμέ τάς νεωτέρας Τό κύμα τοῦ κακοῦ ἐπεκτείνεταικαί πρός Δυσμάς πρός τήν Θεσσαλονίκην Πληρο-φορίαι σκηναί καί ἐπεισόδια ἀπό τήν ἀπέραντον κοι-λάδα τοῦ Κλαυθμῶνος

Παρασκευή 110Ἀπό τήν φρικτήν κόλασιν τῆς Χαλκιδικῆς Οἱ σει-σμόπληκτοι φοβοῦνται ἕνα μόνον πλέον Μήν τούςκαταπιεῖ ἡ γῆ Αἱ συνεχεῖς δονήσεις καταρρίπτουνσιγά-σιγά ὅτι ἔμεινεν ἐκεῖ ὄρθιον

Σάββατο 210Αἰ δονήσεις συνεχίζονται εἰς Ἀρναίαν Οἱ σεσμοπα-θεῖς ὑποφέρουν τά πάνδεινα

Κυριακή 310Ἐξακολουθοῦν οἱ σεισμοί εἰς τήν Χαλκιδικήν ΕἰςἈρναίαν κατέρρευσαν χθές καί ἄλλαι οἰκίαι

Δευτέρα 410Ἀπό τήν φρικτήν κλπ Ἀκόμη δέν ἤρχισεν ἡ ἀνέ-γερσις παραπηγμάτων Οἱ τραυματίαι πού κρύπτον-ται φοβούμενοι ἀκρωτηριασμούς Πληροφορίαικλπraquo

Ἡ ἀνταπόκριση προέρχεται ἀπό laquoχωράφια Ἀρναί-αςraquo

Τρίτη 510Ἀπό τήν φρκτήν κόλασιν τῆς Χαλκδικῆς Ἀνίεροςκομματική ἐκμετάλλευσις ἀνάμεσα εἰς τά ἐρείπιαΠῶς 2000 ψωμιά τοῦ κ Βαμβακά διενεμήθησαν ἐξὀνόματος τοῦ κ Μερκούρη

Ἡ ἀνταπόκριση προέρχεται ἀπό τά laquoἐρείπια Ἀρναί-ας

Πέμπτη 710Ἡ κρατική μέριμνα ὑπέρ τῶν ἄτυχων σεισμοπαθῶνἽδρυσις κέντρου ἐφοδιασμοῦ εἰς τήν Χαλκιδικήν Συ-νεχίζονται οἱ παντός εἴδους εἰσφοραί καί ἔρανοι

Σάββατο 910Ἡ θεομηνία τῆς Χαλκιδικῆς Ἡ τραγική θέσις τῶν σει-σμοπλήκτων Ἀνάγκη φιλανθρωπικοῦ συναγερμοῦ διάτήν περίθαλψιν καί στέγασιν τῶν κατοίκων

Δευτέρα 1110Ἀλεπάλληλοι καί ἰσχυραί σεισμικαί δονήσεις ἐξακο-λουθοῦν νά συνταράσσουν τήν σεισμόπληκτον πε-ριοχήν Ἐκφράζονται φόβοι ἐπαναλήψεως τῶνσεισμῶν ἰσχυρότερον

Τρίτη 1910Τά ὀνόματα τῶν φονευθέντων εἰς τήν Ἱερισσόν καίΝέα Ρόδα Ὁ κ Κλάδος ἀναχωρεῖ εἰς Ἀρναίαν

Σάββατο 2310Εὐχαριστήριον ἐξ Ἀρναίας πρός τόν Δῆμον (21 νο-σηλευόμενοι στό νοσοκομεῖο πού ἐγκατέστησεστήν Ἀρναία ὁ Δῆμος Θεσσαλονίκης εὐχαριστοῦνθερμά)

Κυριακή 2410Νέαι σεισμικαί δονήσεις ἐγένοντο εἰς τήν Χαλκιδι-κήν

(Συνεχίζεται)

Ἐφημερίδα laquoΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑraquo (9-10-1932 σ 4)

18

᾽partνδιαφέρουσες part ἰδήσεις(Ὅσες ἀναφέρονται στήν Ἱστορία καί στή Λαογραφία τῆς Ἀρναίας)

Ἄρχισαν καί συνεχίζονται μέ ἀπόφαση τοῦ Δήμου μας οἱ ἐργασίες ἀνάπλασης καί διαμόρφωσηςτῆς πλατείας τοῦ Μουσείου Ὑφαντικῆς (πρ Γιαννούδαινας) καί παρακείμενων κοινόχρηστων χώρωνΟἱ ἐργασίες ἀφοροῦν α΄) στή διαμόρφωση τοῦ περιβάλλοντος χώρου τῆς διώροφης παραδοσιακῆςοἰκίας (ἰδιοκτησίας τοῦ Δήμου) στήν ὁποία στεγάζεται τό Μουσεῖο Ὑφαντικῆς τῶν παρακείμενων ἐλεύ-θερων δημόσιων χώρων καί τοῦ δρόμου πού ὑπάρχει σέ ἐπαφή μέ τό κτίσμα καί β΄) στήν ἀνάπλασητοῦ ἴδιου χώρου μέ τήν δημιουργία πλακόστρωτων καί λιθόστρωτων ἐπιφανειῶν (καλντερίμια) τήνκατασκευή σκαλῶν καί τή διαμόρφωση ἐπικλινοῦς τμήματος τήν τοποθέτηση ξύλινης κουπαστῆς γιάτήν ἐξυπηρέτηση τῶν περιπατητῶν τήν τοποθέτηση ξύλινων καθιστικῶν (παγκάκια) τήν κατασκευήπαρτεριῶν καί τήν ὁριοθέτηση σημείων ὅπου θά γίνει ἡ φύτευση δένδρων

Οἱ παραπάνω ἐργασίες γίνονται σέ μιά περιοχή τοῦ οἰκισμοῦ τῆς Ἀρναίας ὅπου ἔχει ἤδη ἀναδειχθεῖἕνα ὁμοιογενές σύνολο παραδοσιακῶν οἰκιῶν καί βρίσκονται τά δύο Μουσεῖα Ἱστορικό καί Λαογραφικόκαί Ὑφαντικῆς τά ὁποῖα εἶναι ἀνοιχτά γιά τούς ἐπισκέπτες καθημερινά

Στόν παραδοσιακό οἰκισμό τῆς Ἀρναίας δημιουργήθηκαν μέ πρωτοβουλία καί ἀπόφαση τοῦ Δή-μου μας ἐπισκέψιμες πολιτιστικές διαδρομές μέ τήν τοποθέτηση α΄) φωτογραφικῶν ἐπιγραφῶν (Photobammers) σέ παραδοσιακά κτίρια τά ὁποῖα πρό καιροῦ ἀποκαταστάθηκαν ἀρχιτεκτονικά καί ἀνα-δείχθηκαν οἱ ὁποῖες (φωτογραφικές ἐπιγραφές ) περιλαμβάνουν φωτογραφίες τῶν κτιρίων καί ση-μαντικές πληροφορίες γιά τήν ἱστορία καί τήν ἀρχιτεκτονική της καί β΄) ξύλινων πινακίδων σήμαν-σης τῶν διαδρομῶν

Στό πλαίσιο τῶν ἐκδηλώσεων laquoΑ΄ Ἰγνάτεια 2012raquoπού διοργάνωσε καί πραγματοποίησε στή Γαλάτιστα ὁΣύλλογος Γαλατιστέων Θεσσαλονίκης ἀπό τίς 7 ἕως τίς12 Ὀκτωβρίου πρός τιμήν τοῦ ἐπισκόπου Ἀρδαμερίουκαί Γαλατίστης Ἰγνατίου (1804-1821) καί τῶν ἀγωνιστῶνκαί θυμάτων τῆς μάχης καί τοῦ ὁλοκαυτώματος τῆς Γα-λάτιστας τοῦ 1821 ὁ Ἐκδότης-Διευθυντής τοῦ πε-ριοδικοῦ μας στίς 8 Ὀκτωβρίου τό βράδυ μίλησεστήν αἴθουσα τοῦ Ἀγαπείου Πνευματικοῦ Κέντρου (βλφωτογραφία) μέ θέμα laquoἩ Ἐκπαίδευση στή Γαλάτιστακατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίαςraquo ὅπου ἔγινε ἀνα-φορά καί στόν τιμώμενο Ἐπίσκοπο καί στή Λιαρίγκοβη

Στίς 11 Ὀκτωβρίου μέ Ἀπόφαση τοῦ Ἀντιπεριφερειάρχη Χαλκιδικῆς κ Ἰωάννη Γιώργου συγ-κροτήθηκε Ἐπιτροπή γιά τήν ἐπιμέλεια τῆς ἔκδοσης ἐπετειακοῦ Λευκώματος γιά τά 100 χρόνια ἐλεύ-θερης Χαλκιδικῆς (1912-2012) ἡ ὁποία ἀποτελεῖται ἀπό τούς Ἰωακείμ Κρικελίκο φιλόλογο (ὡς Πρό-εδρο) Ἰωακείμ Παπάγγελο ἀρχαιολόγο Ἐρατώ Ζέλλιου-Μαστοροκώστα φιλόλογο Δημήτριο Κύρουφιλόλογο καί Μιχ Καρτσιώτη δάσκαλο καί Πρόεδρο τοῦ Παγχαλκιδικοῦ Συλλόγου Θεσσαλονίκης laquoΟΑΡΙΣΤΟΛΕΛΗΣraquo ὡς μέλη Ἡ Ἐπιτροπή αὐτή θά ζήσει laquoμέχρι τήν ὁλοκλήρωση τοῦ ἔργουraquo

Στίς 22 Ὀκτωβρίου τό πρωί ἡ Ἐπιτροπή γιά τήν ἔκδοση τοῦ Λευκώματος γιά τά 100 χρόνια ἐλεύ-θερης Χαλκιδικῆς συνεδρίασε στήν αἴθουσα συνεδριάσεων τοῦ Διοικητηρίου τῆς Περιφερειακῆς Ἑνό-τητας Χαλκιδικῆς Κατατέθηκαν προτάσεις γιά τά θέματα-ἄρθρα πού θά περιλαμβάνει τό Λεύκωμααὐτό ἀπό τά μέλη της καί κυρίως ἀπό τόν κ Ἰωακ Παπάγγελο ὁ ὁποῖος κατέθεσε γραπτό σχετικό Κα-τάλογο Ὁ γράφων ἀνέλαβε νά ἀναπτύξει τά θέματα α΄) Τά τραγικά γεγονότα πού συνέβησαν τό19161917 στή Βόρεια (κυρίως) Χαλκιδική (τά laquoΚονδυλικάraquo) β΄) Οἱ σεισμοί τοῦ 1932 στή Χαλκιδική καίγ΄) Ὁ Τύπος τῆς Χαλκιδικῆς στήν 100ετία 1912-2012 Ἡ ἐπιτροπή ξανασυνεδρίασε καί στίς 3 Δεκεμ-βρίου γιά ἐνημέρωση καί συντονισμό τοῦ ἔργου της

Τό γνωστό ποτό τῆς Ἀρναίας laquoΜουντοβίναraquo προϊόν τῶν μελισσοκόμων ἀναγνωρίσθηκε ὡς Το-πικό Προϊόν Γεωγραφικῆς Ἔνδειξης Ὀρεινῆς Χαλκιδικῆς μέ ἀπόφαση τοῦ Ὑφυπουργοῦ ΟἰκονομικῶνΓ Μαυραγάνη στίς 10 Ὀκτωβρίου ἡ ὁποία δημοσιεύθηκε στό ΦΕΚ ἀριθμ 282719-10-2012 τχ Β΄

Ἡ laquoΜουντοβίναraquo εἶναι ἕνα θαυμάσιο ξεχωριστό ἀπόσταγμα γιά τό ὁποῖο ἡ συνταγή τῆς προετοι-μασίας καί τῆς ἀπόστάξης γιά τήν παραγωγή του παραδίδεται ἀπό γενιά σέ γενιά ἀπό τά χρόνια τῆςΤουρκοκρατίας μέχρι σήμερα

19

Ἡ laquoΜουντοβίναraquo παράγεται ἀπό τούς μελισσοκόμους ὡς ἑξῆς Ἀφοῦ ἀφαιρέσουν (τρυγήσουν) τόμέλι ἀπό τίς κηρῆθρες ζημώνουν τά ζάκχαρα τοῦ μελιοῦ πού μένει σʼ αὐτές καί ἀποστάζουν τό ζυ-μωμένο γλευκόμελο καί ἔτσι παράγεται ἡ laquoΜουν-τοβίναraquo

Γιά τή laquoΜουντοβίναraquo γράφηκε στό τεῦχος742007 σσ 15-16 τοῦ περιοδικοῦ μας ἄρθρο ἀπότόν μελισσοκόμο κ Γιῶργο Θεοδ Καλαϊτζῆ

Τήν Τρίτη 30 Ὀκτωβρίου τό πρωί ὁ Ἐκδότης-Διευθυντής τοῦ περιοδικοῦ μας μίλησε γιά 20΄ λε-πτά περίπου (1030΄-1050΄) σέ ἀπευθείας μετάδο-ση στήν ἐκπομπή τοῦ Δημοτικοῦ Ραδιοφώνου Πο-λυγύρου laquoΠρωϊνές σελίδεςraquo πού ἐπιμελεῖται ἡ κἘλευθερία Στεργιούδη γιά τήν Ἀπελευθέρωση τῆςἈρναίας καί τῆς Βορειοανατολικῆς Χαλκιδικῆςἀπαντώντας σέ σχετικές ἐρωτήσεις

Ὁ Ἐκδότης - Διευθυντής τοῦ περιοδικοῦ μαςδώρισε πρόσφατα στήν Ὑπηρεσία Γενικά Ἀρχεῖατοῦ Κράτους-Ἀρχεῖα Νομοῦ Χαλκιδικῆς (Προ-ϊστάμενος τῆς ὁποίας εἶναι ὁ φιλόλογος κ Ἀπό-στολος Βρόϊκος) σέ ψηφιακή μορφή πολλά ὀθω-μανικά Ἔγγραφα πού βρίσκονται στό Ἀρχεῖοτου στή μορφή τοῦ πρωτοτύπου ἤ τοῦ φωτοαντι-γράφου καί δωρίθηκαν-προσ φέρθηκαν ἀπό τούςκατόχους τους συμπατριῶτες μας Τά Ἔγγραφααὐτά χρονολογοῦνται ἀπό τό 1859 μέχρι καί τό1912 καί εἶναι ἀποδείξεις φόρων ταπιά χοτζέτιανοφούζια διαβατήρια καί ἰδιωτικά Τό Πρωτό-κολλο παράδοσης καί παραλαβῆς ὑπογράφηκε στίς31 Ὀκτωβρίου (βλ εἰκόνα)

Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ 100ῆς EΠETEΙOY ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣΜέ τήν εὐκαιρία τῆς 100ῆς Ἐπετείου τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας καί τῆς Βόρειας Χαλκιδικῆς

ὁ Δῆμος μας σέ συνεργασία μέ τήν Μητρόπολή μας πραγματοποίησε παράλληλα μέ τήν πανήγυρη τοῦἹ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων Ἀρναίας σειρά ἐκδηλώσεων ἀπό τίς 27 Ὀκτωβρίου μέχρι τίς 6 Νοεμ-βρίου Γιά τίς ἐκδηλώσεις κυκλοφόρησε 4σέλιδο φυλλάδιο στήν 1η σελίδα τοῦ ὁποίου ὑπῆρχαν ἔγχρω-μες φωτογραφίες τοῦ Μνημείου τῆς Ἀπελευθέρωσης καί τοῦ Ἱ Ν Ἁγ Ἀναργύρων Συγκεκριμένα οἱἐκδηλώσεις ἔχουν ὡς ἑξῆς

1 Θεατρική παράστασηΤό Σάββατο 27 Ὀκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στό Πολιτιστικό Κέντρο Ἀρναίας θεατρική παράσταση

μέ τίτλο laquoΤό ὄνειρο τοῦ σκιάχτρουraquo τοῦ Εὐγένιου Τριβιζᾶ ἀπό τήν παιδική σκηνή τοῦ νέου ΘεάτρουΘεσσαλονίκης μέ συνδιοργάνωση μέ τήν περιφερειακή Ἑνότητα Χαλκιδικῆς καί τό Κέντρο ΠολιτισμοῦΘεσσαλονίκης

2 Δοξολογία-Πανηγυρικός τῆς ἩμέραςΤήν Πέμπτη 1 Νοεμβρίου στόν πανηγυρίζοντα Ἱ Ν Ἁγ Ἀναργύρων μετά τήν ἀρχιερατική Θ Λει-

τουργία ψάλθηκε Δοξολογία γιά τήν Ἐπέτειο τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας μέ τήν παρουσία τῶνἐπισήμων καί τοῦ λοιποῦ λαοῦ (Λόγῳ τῆς βροχῆς δέν πραγματοποιήθηκε ἡ λιτάνευση τῆς Εἰκόναςτῶν Ἁγίων στούς κεντρικούς δρόμους τῆς κωμόπολης) Στή συνέχεια μέ τή συμμετοχή ἐπισήμων ψάλ-θηκε laquoὑπό βροχήνraquo Τρισάγιο στό Μνημεῖο τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας ἀπό τόν Τοποτηρητή Μη-τροπολίτη Κασσανδρείας κ Νικόδημο καί τόν Πρωτοσύγκελλο Ἀρχιμ Χρυσόστομο Λίγο ἀργότερα(στίς 1230 μμ) στήν αἴθουσα laquoΜητροπολίτης Σωκράτηςraquo τοῦ Δημοτικοῦ Καταστήματος πραγματο-ποιήθηκε ἡ κεντρική ἐκδήλωση τῆς Ἡμέρας ἡ ὁποία περιλάμβανε Ὁμιλία μέ θέμα laquoἩ Ἀπελευθέρωση

Ε Ι ∆ Ι Κ Η Α Ν Α Φ Ο Ρ Α

20

τῆς Ἀρναίας καί τῆς Βόρειας Χαλκιδικῆς ἀπό τόν τουρκικό ζυγό τό 1912raquo ἀπό τόν καθηγητή Δημ Κύ-ρου παρουσίαση τραγουδιῶν ἀπό μαθητές τῆς Μουσικῆς Σχολῆς τοῦ Δήμου καί ἀπονομή ΤιμητικῶνΔιακρίσεων στούς εἰσαχθέντες στή Τριτοβάθμια Ἐκπαίδευση κατά τό ἔτος 2012 μαθητές τοῦ Γενι-κοῦ Λυκείου καί τοῦ Ἐπαγγελματικοῦ Λυκείου Ἀρναίας

Πρίν ἀπό τήν ὁμιλία χαιρέτισε τήν ἐκδήλωση ὁ Ἀντιστράτηγος ἐἀ κ Ἰω Ἀλεξάκης ἀνεψιός τοῦἈνθυπολοχαγοῦ (τό 1912) καί ἀργότερα Ἀντιστρατήγου Ἰω Ἀλεξάκη ὀ ὁποῖος εἶπε τά ἑξῆς

Εἶμαι ὁ πρῶτος ἀνεψιός τοῦ ἀείμνηστου Στρατηγοῦ Ἰωάννη Ἀλεξάκητοῦ Σωτηρίου ὁ ὁποῖος εἶχε τό προνόμιο νεαρός Ἀνθυπολοχαγός πεζι-κοῦ τό 1912 νά εἰσέλθει πρῶτος στήν Θεσσαλονίκη ἐπικεφαλῆς συντε-ταγμένου τμήματος τοῦ ἔνδοξου Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ

Ὁ νεαρός Ἀλεξάκης στίς 26102012 εἶναι αὐτός πού ὑπεδέχθη στό δε-ξιό ἄκρο τῆς πόλεως τήν ἁμαξοστοιχία μέ τούς ἐπιτελεῖς τοῦ Γενικοῦ Στρα-τηγείου Β Δούσμανη Ἰ Μεταξᾶ καί Ἰ Δραγούμη πού ἔφεραν τό πρω-τόκολλο παραδόσεως τῆς πόλεως ὑπογεγραμμένο ἀπό τόν Τοῦρκο Ἀρχι-στράτηγο Ταξίν Πασάν Στήν συνέχεια εἶχε τήν τύχη ἐπικεφαλῆς ἐνισχυ-μένου Οὐλαμοῦ τοῦ 1ου Ἀνεξαρτήτου Τάγματος Κρητῶν νά κινηθεῖ πρόςἀπελευθέρωση τῆς Χαλκιδικῆς καί τοῦ Ἁγίου Ὄρους μέ πρώτη τήν ΑΡ-

ΝΑΙΑ καί αὐτός ὑπέγραψε τά πρῶτα διατάγματα τῆς ἐνσωμάτωσης ἐν ὀνόματι τῆς Ἑλληνικῆς πο-λιτείας Συμμετεῖχε εἰς ὅλους τούς πολέμους τῆς ἐποχῆς του δηλαδή στούς δύο Βαλκανικούς στόνΑ΄ Παγκόσμιο πόλεμο στήν Μικρασιατική ἐκστρατεία καί στόν Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο Ὡς στρατιω-τικός Διοικητής Κρήτης ἔλαβε τέσσερα σοβαρά μετωπικά τραύματα σέ μάχες ὅλα κατά τήν ὥρα τῆςἐφόδου ἀνδραγάθησε πλειστάκις καί παρασημοφορήθηκε ἐπί τοῦ πεδίου τῆς μάχης καί ἐπότισε τόνβωμό τῆς πατρίδας μέ ἄφθονο αἷμα ἀπrsquo τό αἷμα του

Κατά τήν μακρά διαδρομή τῆς ζωῆς του ὁ θεῖος μου μιλοῦσε μέ βαθειά συγκίνηση γιά τά κατορ-θώματα τῶν Ἑλλήνων Στρατιωτῶν πρός ἀπελευθέρωση τῆς Μακεδονίας μας καί ἰδιαίτερα γιά τίς ἀπε-ρίγραπτες πατριωτικές στιγμές πού ἔζησε πατώντας τά ἱερά χώματα τῆς ΑΡΝΑΙΑΣ Ἐνθυμοῦμαι τίςδιηγήσεις του γιά τόν ἐνθουσιασμό τῶν κατοίκων τῆς Χαλκιδικῆς ὅταν ἀντίκρυζαν τόν Ἑλληνικό Στρα-τό νά προχωρεῖ γιά τήν ἀπελευθέρωση τῶν σκλαβωμένων ἀδελφῶν μας

Εὑρίσκομαι ἐδῶ γιά νά ἀποτίσω τόν ἐλάχιστο ὀφειλόμενο φόρο τιμῆς ἐκ μέρους τῶν συγγενῶν μουστόν ἀείμνηστο θεῖο μου πού ἀποτελεῖ φωτεινό παράδειγμα λαμπροῦ πατριώτη γενναίου πολεμιστῆκαί πολίτη μεγάλης κοινωνικῆς προσφορᾶς καί πνευματικῆς δημιουργίας Γιrsquo αὐτό θέλω δημοσίως καίἐγκαρδίως νά εὐχαριστήσω τόν Δήμαρχο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Χαλκιδικῆς Χρ Πάχτα τόν Πρόεδρο τῆς Δη-μοτικῆς Κοινότητας Ἀρναίας καί τήν Πρόεδρο τοῦ Ἀριστοτελείου Πνευματικοῦ Κέντρου γιά τήν τι-μητική τους πρόσκληση νά παρευρίσκομαι σήμερα ἐδῶ ὡς καί γιά τήν φιλοξενία τους καί ἐπίσης εὐχα-ριστῶ τούς δημότες τῆς Ἀρναίας γιά τήν τιμή πού ἀποδίδουν κατrsquo ἔτος στόν Στρατηγό Ἰ Σ Ἀλε-ξάκη Σᾶς εὔχομαι χρόνια πολλά καί ὅτι καλλίτερο Εὐχαριστῶ

Ὁ ὁμιλητής τῆς Ἡμέρας ἀναφέρθηκε στήν εἴσοδο τῶν ἀνταρτικῶν Σωμάτων (Προσκόπων) στή ΒΧαλκιδική (5 Ὀκτωβρίου) στήν ἀπό αὐτά ἐκδίωξη τῶν τουρκικῶν Φρουρῶν ἀπό τά χωριά τῆς περιοχῆςστήν ἐκδίωξη τῶν Τούρκων ἀπό τή Λιαρίγκοβη (Ἀρναία) στίς 15 Ὀκτωβρίου καί στήν εἴσοδο τοῦ Ἑλλη-νικοῦ Στρατοῦ (Τάγματος τῶν Κρητῶν) στή Λιαρίγκοβη στίς 2 Νοεμβρίου μέ τή θερμή καί συγκινη-

Στιγμιότυπο ἀπό τήν τέλεση τοῦ τρισαγίουστό Μνημεῖο

Ὁ Ἀντιστράτηγος ἐἀ κἸωάννης Ἠλ Ἀλεξάκης ἀπευ-θύνει χαιρετισμό

Ὁ Δήμαρχος κ Χρ Πάχταςκαταθέτει στεφάνι στό Μνη-μεῖο

Ὁ Ἀντιστράτηγος κ Ἰωάν-νης Ἠλ Ἀλεξάκης καταθέ-τει στεφάνι στό Μνημεῖο

21

τική ὑποδοχή του ἀπό τούς κατοίκους τῆς κωμόπολης κάνοντας καί ἀναφορά στίς ἐκδηλώσεις πούπραγματοποιήθηκαν παλιότερα πρός τιμήν τοῦ Ἰωάννη Ἀλεξάκη (κατασκευή μνημείου Ἀπελευθέρω-σης στόν τόπο τῆς ὑποδοχῆς ἀδελφοποίηση τῶν Πολιτιστικῶν Συλλόγων Ἀρναίας καί Ἔξω ΠοτάμωνΛασηθίου πατρίδας τοῦ Ἀλεξάκη καί ὀνοματοδοσία μιᾶς ὁδοῦ τῆς Ἀρναίας στό ὄνομά του) καί κα-τέληξε ὡς ἑξῆς

Σεβασμιότατε ἄρχοντες καί ἀρχόμενοιἩ 2α Νοεμβρίου 1912 εἶναι μέρα ἱστορική μέρα χαρᾶς μέρα ἐλευθερίων μέρα ἀναστάσι-

μη μέρα πού καταγράφηκε στήν Ἱστορία τῆς Ἀρναίας μέ χρυσά καί ἀνεξίτηλα γράμματα Τήμέρα αὐτή τή γιορτάζουμε ἐδῶ καί ἀρκετά χρόνια καί φέτος ἰδιαίτερα μέ τή συμπλήρωση 100ἐτῶν ἀπό τή μέρα πού ἦρθε τό laquoποθούμενοraquo καί θά τή γιορτάζουμε κάθε χρόνο (μία μέραβέβαια νωρίτερα γιά τεχνικούς λόγους) εἴτε μέ λαμπρότητα εἴτε μέ ἁπλότητα ἀλλά πάντα συ-νειδητά γιά νά τιμήσουμε μέ εὐλάβεια καί εὐγνωμοσύνη τίς γενιές τῶν ὑπόδουλων προγόνωνμας πού ὑπέφεραν τά πάνδεινα ἀπrsquo τούς Τούρκους ἀλλά διατήρησαν ἀλώβητη καί ἑλληνικήτήν ἑλληνικότατη Λιαρίγκοβη τή σημερινή Ἀρναία χωρίς νά ἀπολαύσουν τό ἀγαθό τῆς ἐλευ-θερίας Τή μέρα αὐτή τή γιορτάζουμε καί θά τή γιορτάζουμε γιά νά τιμοῦμε καί νά εὐγνωμο-νοῦμε τά ἡρωικά ἀντάρτικα ἐθελοντικά σώματα τῶν Προσκόπων πού σέ λίγες μέρες ἐξαφάνι-σαν ὅλες τίς τουρκικές φρουρές τῶν χωριῶν τῆς Β Χαλκιδικής Τή μέρα αὐτή τή γιορτάζουμεκαί θά τή γιορτάζουμε γιά νά τιμοῦμε ἐπίσης καί νά εὐγνωμονοῦμε τόν ἔνδοξο τακτικό Ἑλλη-νικό Στρατό καί ἰδιαίτερα τό ἡρωικό 1ο Τάγμα τῶν Κρητῶν τό ὁποῖο μέ τόν 1ο Οὐλαμό τοῦ1ου Λόχου του καί τόν Διοικητή του Ἀνθυπολοχαγό Ἰωάννη Ἀλεξάκη χάρισε ὁριστικά καί ἀμε-τάκλητα στήν κωμόπολή μας τήν πολυπόθητη ἐλευθερία μετά ἀπό 482 χρόνια σκλαβιᾶς

Σεβασμιότατε λαέ τῆς Ἀρναίας καί λοιποί συμπολίτες συν-δημότες καί παρεπίδημοι

laquoἀδέλφια μανάδες κορίτσια παιδιάχαιρετίσωμεν ὅλοι τή θεία Λευτεριάκαί φωνάξωμεν ὅλοι ὁμοῦ μιά φοράμακράν ἡ δουλεία ἡ πικρά συμφοράraquo

Ζήτω ἡ ἐλεύθερη Ἀρναία μας Ζήτω ἡ ἐλεύθερη Χαλκιδική μαςΖήτω ἡ ἐλεύθερη Μακεδονία μας ἡ ξακουστή laquoτοῦ Ἀλεξάνδρουἡ χώραraquo Ζήτω ἡ Θεσσαλονίκη μας ἡ συμβασιλεύουσα τῆς Βυ-ζαντινῆς Αὐτοκρατορίας καί συμπρωτεύουσα τοῦ Ἑλληνικοῦ Κρά-τους Ζήτω ὁ Ἑλληνικός Στρατός laquoπού κρατᾶ γερά τή λόγχηγιά νrsquo ἀπαντήσει στόν ἐχθρόraquo μrsquo ἕνα μεγάλο ΟΧΙ ὅταν καί ἐάνἔρθει ἡ μεγάλη στιγμή Ζήτω ἡ Ἑλλάδα μας πού laquoποτέ δέν πε-θαίνειraquo πού laquoδέν τή σκιάζει φοβέρα καμιάraquo οὔτε ἀπrsquo τούς Πέρ-σες οὔτε ἀπrsquo τούς Ρωμαίους οὔτε ἀπrsquo τούς Τούρκους οὔτε ἀπrsquoτούς Ἰταλούς τούς Γερμανούς καί τούς Βουλγάρους οὔτε ἀπrsquo

τίς δικτατορίες ἀλλά οὔτε καί ἀπrsquo τή γνωστή ξενόφερτη τρόικα στήν ὁποία ἐδῶ καί τρία χρό-νια εἴμαστε ὑποδουλωμένοι καί ἡ ὁποία μᾶς ὑποδείχνει ndash ὁποῖον θράσοςndash καί μᾶς συμβου-λεύει μέ τόν πονηρό τρόπο της νά ἀδειάζουμε σιγά ndash σιγά τόν τόπο μας τήν Ἑλλάδα μαςὅπου ζοῦμε πάνω ἀπό 3000 χρόνια ἀρχίζοντας ἀπό τά ἀραιοκατοικημένα νησιά τοῦ Αἰγαίουπελάγους μας τάχα γιά νά μή ξοδευόμαστε ἐξυπηρετώντας λιγοστούς κατοίκους ἀλλά στήνπραγματικότητα γιά νά εἰσβάλλουν καί νά τόν καταλάβουν σιγά ndash σιγά (τόν τόπο μας) χω-ρίς ἀντίσταση καί πόλεμο (ἀναίμακτα καί εἰρηνικά) οἱ ἀλλοεθνεῖς πολύτεκνοι Ὀθωμανοί καί μου-σουλμάνοι τούς προγόνους τῶν ὁποίων πρίν ἀπό 191 χρόνια οἱ Ἕλληνες τῆς Κεντρικῆς καί τῆςΝότιας Ἑλλάδας καί πρίν ἀπό 100 χρόνια ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες Μακεδόνες καί λοιποί Βορειοελ-λαδίτες καί νησιῶτες διώξαμε ἀπό δῶ μετά ἀπό ὑποδούλωση 400 καί 482 χρόνων ἀντίστοιχαΖήτω ἡ Ἑλλάδα μας πού laquoμόνο λίγον καιρό ξαποσταίνει καί ξανά πρός τή δόξα τραβᾶraquo για-τί ὁ Θεός ὅπως τό 1821 καί τό 1912 ἔτσι καί τώρα μέ τήν ἠθική καί οἰκονομική κρίση ξανα-έβαλε τήν ὑπογραφή του γιά τή σωτηρία της καί δέν τήν παίρνει πίσω

Τήν ἐκδήλωση στό Δημαρχεῖο παρακολούθησαν ὁ Σεβ Μητροπολίτης Κασσανδρείας μέ τόν Πρω-τοσύγκελλο τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ Ἀρχιμ Χρυσόστομο ὁ Δήμαρχος κ Χρ Πάχτας ὁ Πρόεδροςτῆς Δημοτικῆς Κοινότητας Ἀρναίας κ Ἀθαν Τσάλας ὁ Ἀντιστράτηγος καί ἀνεψιός τοῦ Ἀνθυπολο-

Ὁ καθηγητής Δημ Κύρου ἐκφωνεῖτόν Πανηγυρικό Λόγο γιά τήν Ἀπε-λευθέρωση τῆς Ἀρναίας

22

χαγοῦ Ἰω Ἀλεξάκη κ Ἰωάννης Ἠλ Ἀλεξάκης ἐκπρόσωποι Ἀρχῶν καί Φορέων καί ἀρκετοί κάτοικοιτῆς Ἀρναίας καί τῶν γύρω χωριῶν (κυρίως γονεῖς μαθητῶν-εἰσαχθέντων στά ΑΕΙ καί ΤΕΙ καί βρα-βευθέντων ἀπό τόν Δῆμο μας) Πολλοί Ἀρναιῶτες ὅπως πάντα ἦταν ἀπόντες ἐνῶ ἦταν παρόντες ἀλλοῦγιατί ὅπως φαίνεται δέν τούς ἐνδιαφέρει νά τιμήσουν τούς προγόνους τους γιά τήν Ἀπελευθέρωσητοῦ τόπου τους (Ἕνα θλιβερό παράδειγμα Λίγο πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῶν ἐκδηλώσεων στό Δημαρ-χεῖο κάποιος δημότης ἄλλου χωριοῦ πῆγε στό διπλανό ΚΑΠΗ νά πιεῖ καφέ Ἐκεῖ εὐκαιρίας δοθείσηςρώτησε τούς δημότες laquoἘσεῖς δέν θά πᾶτε στήν ἐκδήλωσηraquo Ἡ ἀπάντηση ἦταν καταλυτική laquoΑὐτἀεἴνι γιά τʼς ἄλʼνοιraquo Ἐρώτησή μας laquoΓιά ldquoπχʼνοί ἄλʼνοι εἴνι αὐτάraquo ἀγαπητοί συμπατριῶτες Δέν εἴμα-στε καί ζοῦμε ὄλοι ἐλεύθεροι ἐξ αἰτίας τῶν ἀγώνων τῶν προγόνων μαςraquo)

Συντονίστρια τῆς ἐκδήλωσης ἦταν ἡ Πρόεδρος τοῦ Ἀριστοτελείου Πνευματικοῦ Κέντρου Ἀρναί-ας ἡ κ Κασσάνδρα Κατσαροῦ-Λάμπρου

Μετά τήν ἐκδήλωση στό Δημαρχεῖο μέ λιγοστούς παρόντες καί laquoὑπό βροχήνraquo ἔγιναν τά Ἀποκα-λυπτήρια τῆς ἐντοιχισμένης ἐπιγραφῆς στό σπίτι τοῦ Ἀλεξάνδρου (τώρα ldquoΞενώνας Ἀλεξάνδρουrdquo) ἀπέ-ναντι ἀπό τό Δημαρχεῖο ἡ ὁποία ἔγραφε ὅτι στό σπίτι αὐτό ἔγινε στίς 15 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912 ἡ τε-λευταία μάχη μεταξύ Ἑλλήνων καί Τούρκων καί ἀπό τότε ἡ Ἀρναία εἶναι ἐλεύθερη Τά Ἀποκαλυπτή-ρια ἔγιναν ἀπό τόν Τοποτηρητή Σεβ Μητροπολίτη Κασσανδρείας καί τόν Δήμαρχο παρόντων τοῦ Πρω-τοσυγκέλλου τοῦ Προέδρου τῆς (Δημοτικῆς) Κοινότητας τοῦ τ Δημάρχου Ἀρναίας κ Γ Κατσαμούρητοῦ κ Ἰ Ἀλεξάκη τοῦ ὁμιλητῆ τῆς Ἡμέρας τοῦ κ Παντ Ζωγράφου (ἀνθρώπου τῆς ἔντονης συμμε-τοχῆς στά κοινά καί laquoμπράβοraquo του) καί ἐλαχίστων ἄλλων συμπολιτῶν

3 Χορευτικό ἀφιέρωμα στή ΜακεδονίαΤήν Παρασκευή 2 Νοεμβρίου (σημ καί τό 1912 ἡ 2η Νοεμβρίου ἦταν ἡμέρα Παρασκευή) πραγ-

ματοποιήθηκε χορευτικό ἀφιέρωμα στή Μακεδονία ἀπό τά τμήματα παραδοσιακῶν χορῶν τῆς Ἀρναί-ας στό Πολιτιστικό Κέντρο Ἀρναίας μέ τήν παρουσία πολλῶν κατοίκων

4 Συνάντηση ΧορωδιῶνΤό Σάββατο 3 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε συνάντηση Χορωδιῶν μέ τή συνδιοργάνωση τοῦ Παγ-

χαλκιδικοῦ Συλλόγου Θεσσαλονίκης laquoΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣraquo Στή συνάντηση συμμετεῖχαν οἱ ΧαλκιδικιώτικεςΧορωδίες τοῦ Παγχαλκιδικοῦ Συλλόγου τῆς Μεγάλης Παναγίας τοῦ Παλαιοχωρίου τῶν Ζερβοχω-

Τό ἀκροατήριο παρακολουθεῖ τήν ὁμιλία Στήν 1η σειράεἰκονίζονται ἀπό ἀριστερά Ὁ Ἀντιδήμαρχος Β Μοσχό-πουλος ὁ Πρωτοσύγκελος ὁ Μητροπολίτης Κασσαν-δρείας ὁ Δήμαρχος ὁ Ἀντιστράτηγος καί ὁἈντιδήμαρχος κ Ἰω Λαμπρινός

Στιγμιότυπα ἀπό τά Ἀποκαλυπτήρια τῆς ἀναμνηστικῆς ἐπιγραφῆς

Μετά τή λήξη τῶν ἐκδηλώσεων καί σέ ἀνάμνησή τουςφωτογραφήθηκαν μέσα στό Δημαρχεῖο μπροστά στήμεγάλη φωτογραφία τοῦ κτιρίου (τῆς 10ετίας τοῦ1880) ὁ Δήμαρχος ὁ κ Ἰω Ἀλεξάκης ὁ ὁμιλητης τῆςἩμέρας καί ὁ Πρόεδρος τῆς (Δημοτικῆς) Κοινότητας

23

ρίων (τοῦ Συλλόγου Φίλων τῆς Παράδοσης Πανζερβοχωρίων) καί τῆς Ἀρναίας καί τραγούδησαν Δη-μοτικά Τραγούδια Ἡ χορωδία τῆς Ἀρναίας τραγούδησε τά τραγούδια laquoΠανάθιμά σι κότσμανιraquo laquoΞύ-πνα νιέraquo laquoΠαράτησε τά ξέναraquo καί laquoΜῆλο μου κόκκινοraquo [Πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι τό πρῶτο τραγούδιὅπως φαίνεται ἀπό τούς στίχους του εἶναι πανελλήνιο ἀλλά διασώζεται μόνο στήν Ἀρναία σύμφω-να μέ τίς μέχρι τώρα ἔρευνές μας Πρώτη ἀναφορά του στίς πηγές γίνεται τό 1878 στό πόνημα laquoΜΑ-ΔΕΜΟΧΩΡΙΑΚΑraquo τοῦ Ἠπειρώτη τότε δασκάλου τῆς Ἀστικῆς Σχολῆς Λιαριγκόβης (Ἀρναίας) Νικ Βουρ-γαρελίδη μέ κάποιες μικροπαραλλαγές καί δέν ἔχει σχέση μέ τήν Ἀπελευθέρωση τοῦ 1912 οὔτε ὁἀναφερόμενος στό τραγούδι Κολοκοτρώνης ταυτίζεται μέ τόν Ταγματάρχη Γεώργιο ΚολοκοτρώνηΔιοικητῆ τοῦ Τάγματος τῶν Κρητῶν τό ὀποῖο συμμετεῖχε στήν Ἀπελευθέρωση τῆς Θεσσαλονίκης (26Ὀκτωβρίου 1912) καί ἔφερε τό laquoἙλληνικόraquo στή Χαλκιδική (καί στήν Ἀρναία) στίς 2 Νοεμβρίου τοῦἴδιου ἔτους ἀλλά ταυτίζεται μέ τόν γνωστό Γέρο τοῦ Μωριᾶ τοῦ 1821 Θεόδωρο Κολοκοτρώνη παπ-ποῦ τοῦ Γεωργίου Κολοκοτρώνη]

5 Ἄφιξη καί παραμονή τῆς εἰκόνας τῆς ΠαναγίαςΤήν Κυριακή τό ἀπόγευμα 4 Νοεμβρίου μέ πρωτοβουλία τοῦ Δημάρχου κ Χρ Πάχτα καί μέ ἀπό-

φαση τῆς Ἱερᾶς Κοινότητας laquoἐπισκέφθηκεraquo καί εὐλόγησε τήν Ἀρναία ἡ θαυματουργή εἰκόνα τῆς Πα-ναγίας τοῦ laquoἌξιόν ἐστίraquo ἡ ἐφέστιος εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἡ ὁποία φυλάσσεται στόν καθεδρικόἹ Ναό τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου (τοῦ laquoΠρωτάτουraquo) καί παρέμεινε μέχρι τό μεσημέρι τῆς ἑπό-μενης ἡμέρας

Στό διάστημα τῆς παραμονῆς τῆς Εἰκόνας στήν Ἀρναία πραγματοποιήθηκαν οἱ παρακάτω ἐκδηλώσειςΓύρω στίς 5 τό ἀπόγευμα ἔφθασε στήν Ἀρναία ἀπό τόν Πολύγυρο ὅπου βρισκόταν ἀπό τήν προ-

ηγούμενη ἡμέρα ἐρχόμενη ἀπό τή Θεσσαλονίκη ὅπου γιά ἀρκετές ἡμέρες ἐκτέθηκε σέ προσκύνη-ση στόν Ἱ Ν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου μέ τήν εὐκαιρία τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς Ἐπετείου τῶν 100 ἐτῶν ἀπότήν Ἀπελευθέρωση τῆς πόλης καί γενικά τῆς Μακεδονίας ἡ θαυματουργή Εἰκόνα Ἡ ὑποδοχή ἔγινεστήν κεντρική πλατεῖα τῆς Κωμόπολης ἀπό τίς τοπικές Ἀρχές τούς ἱερεῖς μέ τά ἄμφια τίς μοναχέςγειτονικῶν Ἱ Μονῶν τούς ἱεροψάλτες καί πλῆθος πιστῶν ἀπό τήν Ἀρναία καί τά γύρω χωριά Στούςἐξῶστες μερικῶν σπιτιῶν τῆς πλατείας ἦταν ἀναρτημένα παραδοσιακά ὑφαντά Τήν Εἰκόνα συνόδευανὁ Πρωτεπιστάτης τοῦ Ἁγίου Ὄρους π Μάξιμος (Ἰβηρίτης) μέ τά ὑπόλοιπα τρία μέλη τῆς Ἱ Ἐπιστα-σίας καί τούς Ἀντιπροσώπους τῶν Ἱ Μονῶν (μελῶν τῆς Ἱ Κοινότητας τοῦ Ἁγίου Ὄρους) καί ὁ Το-ποτηρητής τῆς Ἱ Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ Μητροπολίτης Κασσανδρείας Νικόδημος μέ τήν τιμητική

φρούρηση-φύλαξη δύο σερδάρηδων (φουστανελοφορούντων) Ἐκεῖ ὁ Δή-μαρχος Ἀριστοτέλη κ Χρ Πάχτας προσφώνησε λέγοντας ἀνάμεσα στάἄλλα καί τά ἑξῆς

laquoΣήμερα εἶναι μεγάλη μέρα γιά τήν Ἀρναία καί τόν Δῆμο μας Μέ πολ-λή καί ἱερή συγκίνηση σήμερα ἡ Ἀρναία καί ὁ λαός τοῦ Δήμου μας ἀλλάκαί ὅλης τῆς εὐρύτερης περιοχῆς ὑποδεχόμαστε τήν Ἱερή ἐφέστια Εἰκό-να τοῦ Ἁγίου Ὄρους γνωστή σέ ὅλους ὡς laquoἌξιον ἐστίraquo Ἡ σημερινήἄφιξη ἐδῶ τῆς ἱερῆς εἰκόνας στήν πόλη καί στόν Δῆμο μας τόν ἐγγύ-τερο γεωγραφικά πρός τό Ἅγιο Ὄρος Δῆμο τῆς χώρας σέ μία ἱστο-ρική συγκυρία τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν 100 ἐτῶν ἐλεύθερου βίου καί δη-μιουργίας μετά τήν ἀποτίναξη τοῦ τουρκικοῦ ζυγοῦ ἀποτελεῖ μία ξε-χωριστή στιγμή γιά τήν ἱστορία του Γιορτάζουμε χαιρόμαστε γιά τά100 χρόνια ἀπό τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας καί τῆς Βορειοανα-τολικῆς Χαλκιδικῆς (ἦταν 2 Νοεμβρίου τοῦ 1912) ἀλλά καί τῆς εὐρύ-τερης περιοχῆς τῆς Χαλκιδικῆς τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί μεγάλου τμή-ματος τῆς Μακεδονίας μας ἀπό τόν τουρκικό ζυγό Τιμοῦμε τούςἀγῶνες καί θυσίες τῶν παππούδων μας Ὅλους αὐτούς πού μόχθη-

σαν κοπίασαν κατέθεσαν ὅτι πολυτιμότερο εἶχαν τό ἴδιο τους τό αἷμα τήν ἴδια τους τή ζωήγιά νά μᾶς χαρίσουν τήν πολυπόθητη λευτεριά τήν χαρά τῆς ζωῆς καί τῆς δημιουργίας

Θέλουμε ἅγιοι πατέρες νά σᾶς εὐχαριστήσουμε μέ ὅλη μας τήν καρδιά πού μᾶς δώσατετήν εὐκαιρία σήμερα νά ἔχουμε τήν τιμή καί τήν χαρά νά σᾶς ὑποδεχθοῦμε καί νά βρεθοῦμεὅλοι μαζί ἐδῶ ἀποδίδοντας ἔτσι στόν ὑπέρτατο βαθμό τόν ἀπαιτούμενο φόρο τιμῆς στούς ἥρωεςπρογόνους μας Ἡ εὐλογημένη γῆ τῆς περιοχῆς μας ζώντας γιά αἰῶνες στή σκιά τοῦ ἱεροῦ Ἄθω-να καί στά κράσπεδα τῶν ἱματίων τῆς Παναγίας μας πού τόν σκεπάζει εἶναι ἕνας ἀπό τούς

Ὁ Δήμαρχοςκ Χρ Πάχτας προσφωνεῖ

24

ἐλάχιστους δήμους πού ἔχει αὐτή τήν εὐλογία καί τήν τιμή νά τόν ἐπισκεφθεῖ ἡ ἱστορική καί θαυ-ματουργή αὐτή εἰκόνα

Στόν Δήμαρχο ἀντιφώνησε ὁ Πρωτεπιστάτης τοῦ Ἁγ Ὄρους λέ-γοντας ἀνάμεσα στά ἄλλα καί τά ἑξῆς

Μέ ἱεράν κατάνυξιν μεταφέρομεν σήμερον τήν πάντιμον καί σεβα-σμίαν Εἰκόνα τῆς Δεσποίνης Θεοτόκου laquoἌξιόν Ἐστινraquo σύσσωμος ἡ ἹεράΚοινότης τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἰς τόν ἱστορικόν Ἱερόν ΜητροπολιτικόνΝαόν τοῦ Πρωτομάρτυρος Στεφάνου ἐπί τοῖς εὐσήμοις δύο ὁροσή-μοις τοῦ τόπου ὑμῶνmiddot τήν συμπλήρωσιν 100 ἐτῶν ἀπό τῆς ἀπελευθε-ρώσεως τῆς πόλεως τῆς Ἀρναίας ἀπό τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ 200 δέἐτῶν ἀπό τῆς ἀνακαινίσεως τοῦ μνημειώδους τούτου Ὀρθοδόξου Ναοῦσυνεορτάζοντες μεθrsquo ὑμῶν τῶν ἀρχόντων καί τοῦ πιστοῦ λαοῦ Συμ-μεριζόμενοι τήν χαράν καί συγκίνησιν ὑμῶν διά τά εὐφρόσυνα ἱστορι-κά γεγονότα τῆς πόλεως ὑμῶν εὐχόμεθα ἀπό καρδίας ὅπως ἡ Παν-τάνασσα καί πάναγνος Θεομήτωρ εὐλογῇ τό τόπον τούς εὐσεβεῖςἄρχοντας καί τούς εὐλαβεστάτους κατοίκους τῆς πόλεως ὑμῶν καίχαρίζῃ τήν θείαν ἐνίσχυσιν καί παραμυθίαν εἰς τόν ἀγῶνα καί τήν πορείαν ὑμῶν ὡς τοπικῆς κοινω-νίας καί ὡς ἔθνους ἀποδιώκουσα πάντα κίνδυνον καί δεινήν περίστασιν καί ἀπονέμουσα τήν εἰρήνηνκαί πνευματικήν εὐημερίαν

Στή συνέχεια σχηματίσθηκε ἐκκλησιαστική-λι-τανευτική τῆς Εἰκόνας πομπή μέ τήν τιμητική συ-νοδεία τῆς Φιλαρμονικῆς τοῦ Δήμου ἡ ὁποία κα-τέληξε στόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Στεφά-νου ὅπου ψάλθηκε Ἀρχιερατικός Ἑσπερινός κα-τά τήν ὁποία μίλησε ὁ χοροστατῶν ΤοποτηρητήςΜητροπολίτης κ Νικόδημος παράκληση στήν Πα-ναγία καί ἱερά Ἀγρυπνία (Ὄρθρος καί Θ Λειτουρ-γία) Τήν ἑπόμενη ἡμέρα (Δευτέρα 5 Νοεμβρίου)τελέσθηκε Θ Λειτουργία μέ συμπροσευχόμενοτόν Μητροπολίτη Μιλήτου Ἀπόστολο Κατά τήνδιάρκεια τῶν ἐκκλησιαστικῶν Ἀκολουθιῶν ὑπῆρχεσυνεχής ροή προσ κυνητῶν τῆς Εἰκόνας

Μετά τή Θ Λειτουργία τά Μέλη τῆς Ἱ Ἐπιστασίαςκαί τῆς Ἱ Κοινότητας ἐπισκέφθηκαν συνοδευόμε-νοι ἀπό τόν Μητροπολίτη Μιλήτου καί τόν Δήμαρ-χο τό Ἱστορικό καί Λαογραφικό Μουσεῖο καί τόΜουσεῖο Ὑφαντικῆς ὅπου ξεναγήθηκαν ἀπό τήν κ

Ὁ Πρωτεπιστάτης π Μάξιμοςἀντιφωνεῖ

Ἡ Εἰκόνα τῆς Παναγίας τοῦ laquoἌξιονἘστίraquo στόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγ Στεφάνουμέ τήν τιμητική φρούρηση δύο σερδάρηδων

Ἀναμνηστική φωτογραφία στό Μουσεῖο ὙφαντικῆςΕἰκονίζονται ἀπό ἀριστερά Ὁ Ἀντιπρόσωπος τῆς Ἱ ΜἉγ Παύλου καί Ἐπιστάτης Γέροντας Νικόδημος ὁ Μη-τροπολίτης Μιλήτου Ἀπόστολος ὁ Πρωτεπιστάτης ὁΔήμαρχος καί ὁ Ἀντιπρόσωπος τῆς Ἱ Μ Γρηγορίουκαί Ἐπιστάτης Ἱερομόναχος Φώτιος

25

Στιγμιότυπο ἀπό τήν Δοξολογίαστόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ ἉγΣτεφάνου γιά τήν ἄφιξη τῆς Εἰκό-νας τοῦ laquoἌξιον Ἐστίraquo Εἰκονίζονταιἀπό δεξιά Ὁ Δήμαρχος Ἀριστοτέ-λη ὁ Μητροπολίτης Κασσανδρείαςκαί ὁ Πρωτεπιστάτης τοῦ ἉγὌρους

Σέ ἀνάμνηση τῆς ἱστορικῆς στιγμῆς τῆς ἀφίξεως καί παραμονῆς στήν Ἀρναίατῆς θαυματουργῆς Εἰκόνας τῆς Παναγίας τοῦ laquoἌξιον Ἐστίraquo ὁ γράφων τόεἰδησεογράφημα αὐτό φωτογραφήθηκε μέσα στόν Μητροπολιτικό Ναόδίπλα στήν Εἰκόνα καί μέ τόν Πρωτεπιστάτη τοῦ Ἁγ Ὄρους ὁσιολογιώτατομοναχό (Γέροντα) Μάξιμο Ἰβηρίτη ἱστορικό ἐρευνητή συγγραφέα καί φίλοκαί συνεργάτη τοῦ περιοδικοῦ μας

Κατερίνα Νίκου καί φωτογραφήθηκαν Στή συνέχεια ἐπέστρεψαν στόν Ἱ Ν Ἁγ Στεφάνου ἀπʼ ὅπουπαρέλαβαν τήν Εἰκόνα καί ἀναχώρησαν ἐπιστρέφοντας στό Ἅγιον Ὄρος μετά ἀπό ἀπουσία 35 ἡμερῶν

Κλείνοντας πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι ἡ Εἰκόνα τῆς Παναγίας τοῦ laquoΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙraquo μέχρι τώρα (ἀπότόν 10ο αἰῶνα) βγῆκε ἀπʼ τό Ἅγιον Ὄρος 5 φορές καί γιά πρώτη φορά laquoἐπισκέφθηκεraquo τήν Ἀρναία (ὅπωςκαί τόν Πολύγυρο) στήν ὁποία laquoἐξεχύθηraquo ἡ Χάρη της γιά περίπου 20 ὧρες

ΓΙʼ ΑΥΤΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΦΑΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥΩΡΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΤΗΣ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΝΑΙΑ ΚΑΙ laquoΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙΝ ΩΣ ΑΛΗΘΩΣraquo ΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΘΕΡΜΗlaquoΜΑΚΑΡΙΖΕΙΝ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝraquo ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΠΛΟΥΣΙΟΠΑΡΟΧΑ ΧΑΡΙΤΩΘΕΝΤΕΣ ΑΡΝΑΙΩΤΕΣ

6 Ἀφιέρωμα στόν Ἐλευθέριο ΒενιζέλοΤήν Τρίτη 6 Νοεμβρίου τό ἀπόγευμα καί στήν αἴθουσα laquoΜητροπολίτης Σωκράτηςraquo τοῦ Δημοτικοῦ

Καταστήματος πραγματοποιήθηκε Ἐκδήλωση-Ἀφιέρωμα στόν Ἐθνάρχη Ἐλευθ Βενιζέλο μέ ἀφορ-μή τήν Ἐπέτειο τῶν 100 ἐτῶν ἀπό τήν κήρυξη τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων Ἡ ἐκδήλωση πού πραγμα-τοποιήθηκε σέ συνδιοργάνωση μέ τό Ἐθνικό Ἵδρυμα Ἐρευνῶν καί Μελετῶν laquoἘλευθέριος Βενιζέλοςraquo(Παράρτημα Μακεδονίας) περιλάμβανε Ἔκθεση φωτογραφίας μέ τίτλο laquoἘλευθέριος Βενιζέλος Στιγ-μιότυπα ἀπό τή ζωή τουraquo (ἐκτέθηκαν 72 φωτογραφίες) καί προβολή τῆς ταινίας τοῦ Βασίλη Μάρουμέ τίτλο laquoἩ Ἑλλάδα τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλουraquo

Τήν ἐκδήλωση χαιρέτισαν ὁ Δήμαρχος κ Χρ Πάχτας ὁ Γενικός Διευθυντής τοῦ Ἱδρύματος κ ΝικΠαπαδάκης ὁ Πρόεδρος τοῦ Παραρτήματος Μακεδονίας τοῦ Ἱδρύματος κ Κων Νικολάκαρος καίὁ Ἐκπρόσωπος τοῦ Τοπικοῦ Συμβουλίου Χαλκιδικῆς τοῦ Ἱδρύματος κ Χαράλαμπος ΚαραβαριώτηςἩ συμμετοχή τοῦ ἀκροατηρίου ἦταν ἱκανοποιητική Ὁ παριστάμενος Ἐκδότης-Διευθυντής τοῦ πε-ριοδικοῦ μας πρόσφερε τιμητικά σέ ὑπεύθυνο τοῦ Ἱδρύματος τό βιβλίο του γιά τόν Μητροπολίτη Σω-κράτη ὅπου δημοσιεύονται ἄρθρα γιά τίς σχέσεις του μέ τόν Βενιζέλο πού ἦταν πολύ καλές (ἦτανβενιζελικός) καί τεύχη τοῦ περιοδικοῦ Συντονιστής τῆς ἐκδήλωσης ἦταν ὁ Ἀντιδἠμαρχος κ Ἰω Λαμ-πρινός

laquoΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑraquoΕΚΠΟΜΠΗ ΤΟΥ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ 4Ε ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΝΑΙΑ

Στό διήμερο 30 Ἰουνίου καί 1 Ἰουλίου (πού πανηγύριζε ὁ Ναός τῶν Ἀγίων Ἀναργύρων) συνεργεῖοτοῦ Τηλεοπτικοῦ Σταθμοῦ 4Ε τῆς Ἀδελφότητας laquoΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑraquo ἐπισκέφθηκε τήν Ἀρναία καί συγκέν-τρωσε πλούσιο ὑλικό γιά τήν προβολή τῆς γνωστῆς ἑβδομαδιαίας ἐκπομπῆς laquoΣτόν τόπο πού γεννή-θηκαraquo

Μετά τήν παρέλευση 35 μηνῶν ἡ ἐκπομπή προβλήθηκε τήν Κυριακή 18 Νοεμβρίου ἀπό τίς 1145πμ μέχρι τή 115 μμ καί ἐπαναλήφθηκε τήν Τετάρτη 21 Νοεμβρίου ἀπό τίς 5 μμ ἕως τίς 630 μμ

Κατά τή διάρκεια τῆς ἐκπομπῆς προβλήθηκαν πλάνα γενικά καί εἰδικά τῆς Ἀρναίας οἱ ὀλιγόλεπτεςὁμιλίες τοῦ Πρωτοσυγκέλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ Ἁγ Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Ἀρχιμ Χρυ-

26

σοστόμου στόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Στεφάνου (φωτ 1) γιά τήν Ἱστορία καί τήν δραστηριότητατῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας (τούς Ἱ Ναούς Ἁγ Στεφάνου καί Ἁγίων Ἀναργύρων τήν Ἱ Μονή Ἁγίου Κοσμᾶτά ἐξωκκλήσια τό Ἵδρυμα Ἀγάπης-Στέγη Γερόντων καί τό Μητροπολιτικό μέγαρο) πλάνα ἀπό τή Λι-τάνευση τῆς εἰκόνας τῶν Ἁγ Ἀναργύρων τοῦ καθηγητῆ τῆς Μουσικῆς κ Βασ Κοκκαλιάρη γιά τή Φι-λαρμονική τοῦ Δήμου (ὡς Διευθυντῆ) τοῦ κ Δημ Κύρου (φιλολόγου-ἱστορικοῦ ἐρευνητῆ) στούς χώ-ρους τοῦ Ἱστορικοῦ καί Λαογραφικοῦ Μουσείου καί τοῦ Μνημείου τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναί-ας (φωτ 2 καί 3) γιά τήν ἱστορική διαδρομή τῆς Ἀρναίας ἀπό τόν 5ο αἰ πΧ μέχρι καί τό ἔτος 1940-1941 (ἐτυμολογία τῶν ὀνομασιῶν Λιαρίγκοβη καί Ἀρναία μετόχι Ἱ Μ Κωνσταμονίτου Βυζαντινό Κά-στρο Ἐπανάσταση 1821 Μακεδονικός Ἀγώνας Ἀπελευθέρωση τοῦ 1912 Α΄ Παγκόσμιος ΠόλεμοςΜικρασιατική Ἐκστρατεία καί Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος) τοῦ Διευθυντῆ τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου κΓ Πασχαλίδη γιά τήν Ἐκπαίδευση καί τά Σχολεῖα ἀπό τήν ἐποχή τῆς Τουρκοκρατίας μέχρι πρόσφα-τα τοῦ δικηγόρου καί Προέδρου τῆς Πολιτιστικῆς καί Ἐπιμορφωτικῆς Ἑταιρείας κ Στέλιου Βαλιά-νου στόν χῶρο τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου (φωτ 4) γιά τά πολιτιστικά δρώμενα τῆς Ἀρναίας (ἔθιμαΚότσμανους Μέλωμα Χριστοῦ Ζύγισμα Ἁγ Γεωργίου καί Χελιδονίσματα καί ἔκδοση τῆς ἐφημερί-δας laquoΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣraquo) τῆς Ἀρχαιολόγου καί ξεναγοῦ τῶν Μουσείων τῆς Ἀρναίας κ Κα-τερίνας Νίκου γιά τά Μουσεῖα Ἱστορικό-Ἀρχαιολογικό καί Ὑφαντικῆς (φωτ 5) τῆς γιατροῦ κ Ἑλέ-νης Δημητρακούδη γιά τή Συλλογή Ὑφαντῶν τῆς ὑφάντριας μητέρας της ἀείμνηστης κυρά -Χαρίκλειας(φωτ 6) τά ὁποῖα ἐκτίθενται στά παραπάνω Μουσεῖα τῆς κ Μαρίας Παπαγιάννη στό σπίτι της γιάὑφαντά τῆς ἀείμνηστης μητέρας της Χρυσώς τά ὁποῖα ἦταν ἐκεῖ ἐκτεθειμένα (φωτ 7 καί 8) τοῦ κΜιχάλη Λαμπρινοῦ γιά τήν παλιά ζωή τῆς Ἀρναίας τοῦ κ Χρήστου Κούνδουρου στό ἄλσος τῆς ἉγΠαρασκευῆς γιά τόν Ἱππικό Σύλλογο Ἀρναίας (ὡς Προέδρου) καί τοῦ κ Κων Καραγιάννη (ὡς Γενι-κοῦ Γραμματέα) γιά τόν Ἀθλητικό Σύλλογο laquoΑΠΟΛΛΩΝraquo καί τοῦ κ Ἰω Κέκερη γιά τον Σύνδεσμο Ἱερο-ψαλτῶν τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ Ἁγ Ὄρους καί Ἀρδαμερίου τραγούδια τῆς Μικτῆς Χορωδίαςτοῦ Δήμου (Χοράρχης Βασ Κοκκαλιάρης) μπροστά στό Ἰστορικό-Λαογραφικό Μουσεῖο (φωτ 9) καίσέ ἄλλα σημεῖα καί τῆς Χορωδίας τοῦ ΚΑΠΗ) ἐκκλησιαστικοί ὕμνοι ἀπό τή Βυζαντινή χορωδία τοῦΣυνδέσμου Ἱεροψαλτῶν τῆς Μητροπόλεως (Χοράρχης Βασ Κοκκαλιάρης) στό χῶρο τοῦ ἹδρύματοςἈγάπης-Στέγης Γερόντων τῆς Μητροπόλεως παρασκευή παραδοσιακῶν φαγητῶν ἀπό τήν κ ΡούλαΜαρμαρᾶ-Μπακατσιάνου στό σπίτι της (ἀγριογούρουνο στιφάδο) καί τόν κ Δημ Μπακατσιᾶνο ἔξωἀπό τό Ἀναψυκτήριο-Ψησταριά τοῦ Δήμου τό ὁποῖο ἐνοικιάζει καί διευθύνει στό ἄλσος τῆς Ἁγ Πα-ρασκευῆς (βακαλάο μέ ἁγιορειτική συνταγή) οἱ ὀλιγόλεπτες ὁμιλίες τοῦ κ Δημ Ἀργ Γεωργάκα γιάτή Μελισσοκομία (ὡς Προέδρου) καί τοῦ ὑπευθύνου τοῦ Οἰνοποιείου Παπαγιάννη Τέλος ἀπό τόν χῶροτοῦ χοροστασίου μπροστά στό Δημοτικό Κατάστημα στήν ἐκπομπή προβλήθηκαν οἱ παρακάτω ἐκδη-λώσεις τίς ὁποῖες παρακολούθησαν καί πολλοί κάτοικοι Παρουσίαση παραδοσιακῶν φαγητῶν πούπαρασκεύασαν Ἀρναιώτισσες νοικοκυρές (Ρούλα Μαρμαρᾶ-Μπακατσιάνου Τασούλα Ἀρβανίτη Μα-ρία Καραγιάννη Μηλιά Τσιούκα Ἄννα Καραδημήτρα καί ἄλλες) (φωτ 10-12) καί παραδοσιακοί χο-ροί ἀπό τά χορευτικά τμήματα τῆς Ἀρναίας τά ὁποῖα διδάσκονται ἀπό τήν κ Ἀλεξία Ζωγράφου-Ζαμ-πούνη (παιδικό ἐφηβικό 3ης ἡλικίας γυναικῶν καί μεικτό) γιά τήν ἐκτέλεση τῶν ὁποίων τραγούδησεὁ μουσικοδιδάσκαλος κ Βασ Κοκκαλιάρης μέ τή συνοδεία λαϊκῶν ὀργάνων Τήν ἐπιμέλεια τῆς ἐκπομπῆςεἶχε ὁ δημοσιογράφος κ Θανάσης Κλιματσίδας

1 2

27

Ο ΝΕΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΣΣτίς 5 Ὀκτωβρίου ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐξέλεξε ὡς Μητροπολίτη Ἱερισ-

σοῦ Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου τόν Πρωτοσύγκελλο τῆς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνου-ρίας Ἀρχιμανδρίτη Θεόκλητο Ἀθανασόπουλο ἐτῶν 57 Συνυποψήφιοί του στό τριπρόσωπο ψηφοδέλτιοἦταν οἱ Ἀρχιμανδρίτες ὁ Πρωτοσύγκελλος π Χρυσόστομος Μαϊδώνης καί ὁ Γενικός ἈρχιερατικόςἘπίτροπος π Ἰγνάτιος Ρηγανάς τῆς Μητροπόλεώς μας Στίς 8 Ὀκτωβρίου καί στόν Ἱ Ναό Ἁγ Βασι-λείου Τριπόλεως ἔγινε ἡ χειροτονία του σέ Ἐπίσκοπο ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλά-δος κ Ἰερώνυμο καί ἄλλους Ἀρχιερεῖς καί μέ τήν παρουσία τῶν δύο συνυποψηφίων του

Τό Σάββατο 24 Νοεμβρίου τό μεσημέρι ὁ Νέος Μητροπολίτης ἔφθασε στήν Ἀρναία στήν κεντρι-κή πλατεῖα τῆς ὁποίας τόν ὑποδέχθηκαν ὁ Τοποτηρητής τῆς Μητροπόλεως Μητροπολίτης Κασσαν-

3 4 5 6

78

109

11 12

28

δρείας Νικόδημος ὁ κλῆρος (ἀρχιερεῖς ἱερεῖς διάκονοι μοναχοί καί μοναχές) οἱ Τοπικές ἀρχές κο-ρίτσια μέ παραδοσιακές στολές καί πολύς κόσμος μεγάλο τμῆμα τοῦ ὁποίου ἦρθε ἀπό τήν Τρίπολη(φωτ 1) Ἀκολούθησε προσφώνηση ἀπό τόν Δήμαρχο τοῦ Δήμου Ἀριστοτέλη κ Χρ Πάχτα μετά τήνὁποία πρόσφερε μέ τόν Πρόεδρο τῆς (Δημοτικῆς) Κοινότητας Ἀρναίας στόν Μητροπολίτη παραδο-σιακό ὑφαντό τῆς Ἀρναίας (φωτ 2) καί ἐγκόλπιο καί ἀντιφώνηση ἀπό τόν Μητροπολίτη Θεόκλητο μέτήν παρουσία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου

Γιά τήν ὑποδοχή μερικοί ἰδιοκτῆτες σπιτιῶν τῆς πλατείας ἅπλωσαν στούς ἐξῶστες παραδοσιακάχαλιά καί μπάντες (φωτ 3-5)

Στή συνέχεια σχηματίσθηκε πομπή μέ τή συμμετοχή τῆς Φιλαρμονικῆς τοῦ Δήμου μετά ἀπό τήνὁποία ἀκολούθησαν ὅλοι οἱ προαναφερόμενοι μέ τελικό προορισμό τόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγί-ου Στεφάνου ὅπου ἔγινε ἡ τελετή ἐνθρόνισης τοῦ νέου Μητροπολίτη (φωτ 6-7) Ὁ Μητροπολίτηςστόν ἐνθρονιστήριο λόγο του ὁ ὁποῖος ἐντυπωσίασε γιά τό μεστό περιεχόμενό του ἀναφέρθηκε καίσέ ἱστορικά στοιχεῖα τῆς Ἀρναίας καί γενικά τῆς μητροπολιτικῆς Ἐπαρχίας Ἱερισσοῦ Συγκεκριμέναγιά τήν Ἀρναία ἀνέφερε τά ἑξῆς

Καμαρώνω γιά τήν Ἀρναία τήν χτισμένη κοντά στό τέλος τοῦ 15ου αἰῶνος ἀπό καλλιεργητές Με-τοχίου τῆς ἁγιορείτικης Ἱερᾶς Μονῆς Κωνσταμονίτου πνιγμένη στό πράσινο μέ τούς περίφημους πα-ραδοσιακούς οἰκισμούς της τά νοσταλγικά-παραμυθένια καλντερίμια τά πλακόστρωτα καί τούς γρα-φικούς πεζόδρομους μέ σπάνια φυσική κι αἰσθητική ὀμορφιά ἡλιοστάλακτη ἀρχόντισσα πλουμισμένημέ πρωτόγνωρες χάρεςmiddot τήν πρωτεύουσα τῆς ὁμοσπονδίας τῶν δώδεκα Μαντεμοχωρίων κατά τήν πε-ρίοδο τῆς Τουρκοκρατίας τήν ξακουστή Λιαρίγκοβη ἤ Λιαρίγκοβα μέ στέμμα της τόν περίφημο ἀρχαι-ολογικό χῶρο τοῦ ὑψώματος laquoΠροφήτης Ἠλίαςraquo Ἀποτελεῖ τή φυσική συνέχεια τῶν δύο ἀρχαίων πό-λεων τῶν κτισμένων κοντά σrsquo αὐτήν δηλαδή τῶν Ἀρνῶν καί τῆς Αὐγαίας

Κατά τήν ἐνθρόνιση τοῦ Νέου Μητροπολίτη προσφώνησαν οἱ Μητροπολῖτες Ἰκονίου Θεόληπτος(ἐκπρόσωπος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη κ Βαρθολομαίου) Κασσανδρείας Νικόδημος (Τοποτηρητής)καί Μαντινείας καί Κυνουρίας Ἀλέξανδρος ὁ Πρωτοσύγκελλος τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ ἈρχιμΧρυσόστομος ὁ Ὑπουργός Ὑγείας κ Ἀνδρ Λυκουρέντζος καί ὁ Ἀντιπεριφερειάρχης Χαλκιδικῆς κΓιάννης Γιῶργος

Στήν ὑποδοχή καί στήν ἐνθρόνιση τοῦ Μητροπολίτη Θεοκλήτου ἐκτός τῶν ἀναφερθέντων συμ-μετεῖχαν ἐπίσης Οἱ Μητροπολίτες Ξάνθης καί Περιθεωρίου Παντελεήμων Λαρίσης καί Τυρνάβου Ἰγνά-τιος Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως Βαρνάβας Λαγκαδᾶ Λητῆς καί Ρεντίνης Ἰωάννης Μιλήτου Ἀπό-στολος (τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἡγούμενος τῆς Ἱ Μονῆς Ἁγίας Ἀναστασίας τῆς Φαρμακολυτρίας)Ἐδέσσης καί Πέλλης Ἰωήλ Ν Κρήνης καί Καλαμαριᾶς Προκόπιος Γουμενίσσης Δημήτριος Βεροί-ας Παντελεήμων Διδυμοτείχου Δαμασκηνός Θεσσαλιώτιδος Κύριλλος Σερρῶν καί Νιγρίτης ΘεολόγοςΣιδηροκάστρου Μακάριος Γλυφάδος Παῦλος Ζιχνῶν καί Νευροκοπίου Ἱερόθεος ἈλεξανδρουπόλεωςἌνθιμος Πατρῶν Χρυσόστομος καί Πολυανῆς καί Κιλκισίου Ἐμμανουήλ οἱ ἐπίσκοποι Διαυλείας Γα-βριήλ ὁ ὁποῖος διάβασε ἀπό τόν Ἄμβωνα τή Συνοδική Ἐγκύκλιο καί τό Προεδρικό Διάταγμα γιά τήνἐνθρόνιση τοῦ νέου Μητροπολίτη Θερμῶν Δημήτριος καί Θεουπόλεως Παντελεήμων ὁ Ἡγούμενοςτῆς Ἱ Μ Καρακάλου Ἁγ Ὄρους Ἀρχιμ Φιλόθεος (ἐκπρόσωπος τῆς Ἱ Κοινότητας) ὁ βουλευτής Χαλ-κιδικῆς κ Εὐθ Καρανάσιος βουλευτές τῆς Ἀρκαδίας ὁ πρ βουλευτής Χαλκιδικῆς κ Γ Βαγιωνᾶςοἱ Δήμαρχοι Τριπόλεως Ἰω Σμυρνιώτης καί Βόλβης κ Δημ Γαλαμάτης καί ἄλλοι ἐκπρόσωποι Ἀρχῶνκαί Φορέων

Τήν τελετή τῆς ὑποδοχῆς καί τῆς ἐνθρόνισης κάλυψε ἐξολοκλήρου ὁ Τηλεοπτικός Σταθμός 4Ε σέἀπʼ εὐθείας μετάδοση (ἡ ὁποία ἐπαναλήφθηκε καί τά μεσάνυχτα) καί τμήματά της ἡ TV ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

Τήν ἑπόμενη μέρα (Κυριακή 25 Νοεμβρίου) τελέσθηκε στόν Μητροπολιτικό Ναό Ἀρχιερατική ΘΛειτουργία στήν ὁποία συλλειτούργησε ὁ νέος Μητροπολίτης μέ τούς Μητροπολίτες Κασσανδρεί-ας Νικόδημο καί Μαντινείας καί Κυνουρίας Ἀλέξανδρο (φωτ 8)

Εὐχόμαστε ἡ θητεία τοῦ Ποιμενάρχη μας νά εἶναι εὐδόκιμη καί ὁ ἴδιος νά ὀρθοτομεῖ τόν λόγο τῆςκυριακῆς ἀληθείας

Κλείνουμε ἀναφέροντας μιά σύμπτωση () πού ἀφορᾶ στό διήμερο 24-25 Νοεμβρίου 2012Πρίν ἀπό 101 χρόνια ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτης ἦρθε στή Λιαρίγκοβη

(Ἀρναία) τό Σάββατο 26 Νοεμβρίου ὁπότε καί ἐνθρονίσθηκε καί τήν Κυριακή 27 Νοεμβρίου λειτούργησεστόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Στεφανου (μέ διαφορά 2 ἡμερῶν)

29

1

2

3

4

5

6

7

8

30

ΤΑ 200 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΑΡΝΑΙΑΣΜέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπλήρωσης 200 ἐτῶν ἀπό τήν ἵδρυση στήν πα-

ροῦσα μορφή του (1812-2012) τοῦ Ἐνοριακοῦ καί Μητροπολιτικοῦ ΝαοῦἉγίου Στεφάνου Ἀρναίας ἡ Ἱ Μητρόπολή μας σέ συνεργασία μέ τόν ἑορ-τάζοντα τά 200στά γενέθλιά του Ναό πραγματοποίησε ἑορταστική ἐκδή-λωση τό ἀπόγευμα τῆς 26ης Δεκεμβρίου (παραμονῆς τῆς γιορτῆς τοῦ Ἁγί-ου) μετά τόν Ἀρχιερατικό Ἑσπερινό στήν αἴθουσα laquoΜητροπολίτης Σω-κράτηςraquo τοῦ Δημαρχειακοῦ μεγάρου Ἡ ἐκδήλωση περιλάμβανε δύο ὀμι-λίες γιά τήν ἱστορική καί τή λατρευτική πορεία τοῦ Ναοῦ στά 200 χρόνιαζωῆς του

Ἡ πρώτη ὁμιλία ἐκφωνήθηκε ἀπό τόν καθηγητή-ἱστορικό ἐρευνητῆ κΔημ Κύρου μέ θέμαlaquoἹστορικά καί Ἐκκλησιαστικά στιγμιότυπα ἀπό τά 200χρόνια ζωῆς τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνουraquo καί ἡ δεύ-τερη ὁμιλία ἐκφωνήθηκε ἀπό τόν Πρωτοσύγκελλο τῆς Μητρόπολης ἈρχιμΧρυσόστομο Μαϊδώνη μέ θέμα laquoἨ τιμή τοῦ Ἁγίου Πρωτομάρτυρος Στε-φάνου στήν Ἀρναίαraquo

Ὁ πρῶτος ὁμιλητής ἀναφέρθηκε μέ συντομία στήν Ἱστορία τοῦ Ναοῦἀπό τό 1812 μέχρι τήν καταστροφή τοῦ 2005 ἀπό πυρκαγιά (ἐσωτερικά) στόγεγονός τῆς καταστροφῆς καί τῆς Ἀποκατάστασης τοῦ Ναοῦ καί σέ στιγ-μιότυπα ἀπό τήν ἐκ κλησιαστική ζωή καί λατρεία στήν Ἀρναία μέ ἐπίκεντροτόν Ναό τοῦ Ἁγ Στεφάνου (Σημαντικά ἀποσπάσματα τῆς ὁμιλίας του θάδημοσιευθοῦν στό ἑπόμενο τεῦχος)

Ὁ δεύτερος ὁμιλητής ἀναφέρθηκε μέ συντομία στίς Πανηγύρεις τοῦΝαοῦ (27 Δεκεμβρίου καί 2 Αὐγούστου) στίς παλιές καί καεῖσες εἰκονες τοῦΝαοῦ (τοῦ Τέμπλου καί τῶν Προσκυνηταρίων) στούς χειρόγραφους Κώδικεςμέ Ἀκολουθίες τοῦ Ἁγίου Στεφάνου (1835-1919) στό βαπτιστικό ὄνομα Στέ-φανος πού ἔχουν ἀρκετοί Ἀρναιῶτες στήν ἐπίσκεψη λειψάνων τοῦ ἉγίουΣτεφάνου στήν Ἀρναία ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος (Ἱ Μ Κωνσταμονίτου καί Ἱ ΜΞενοφῶντος) στά προσκυνήματα τοῦ Ἁγίου Στεφάνου πού ἐπισκέφθηκανἈρναιῶτες τά τελευταῖα χρόνια (Ἱεροσόλυμα Κωνσταντινούπολη) καίστό βιβλίο τοῦ ὀμιλητῆ γιά τόν Πρωτομάρτυρα Στέφανο πού πρωτοεκδό-θηκε τό 1984 καί πρόκειται νά ξαναεκδοθεῖ ἐπαυξημένο προσεχῶς Εὐρεῖαπερίληψη τῆς ὁμιλίας του θά δημοσιευθεῖ στό ἑπόμενο τεῦχος)

Μετά τήν ὁμιλία τοῦ π Χρυσοστόμου καί μέ την ἐπιμέλειά του καί τήν τεχνική ὑποστήριξη τοῦ συμ-πατριώτη μας διακόνου π Γεωργίου (Τρικκαλιώτη) προβλήθηκαν στιγμιότυπα ἀπό τή λατρευτική ζωήτοῦ Ναοῦ καί ἀπό τήν καταστροφή του τό 2005

Τήν ἐκδήλωση παρακολούθησαν Ὁ Σεβ Μητροπολίτης μας κ Θεόκλητος οἱ ἱερεῖς τοῦ Ναοῦ πἈθανάσιος καί π Ἀντώνιος καί (πρός τιμήν του) ὁ π Κωννος Πλευράκης ὁ Ἀντιδήμαρχος κ Ἰω Λαμ-πρινός ὁ Δημοτικός Σύμβουλος κ Θεοδόσης Καραστέργιος ὁ τ Δήμαρχος Ἀρναίας κ Γ Κατσαμούρηςὁ Πρόεδρος τοῦ Συνδέσμου Ἱεροψαλτῶν τῆς Μητροπόλεώς μας καἰ Πρόεδρος τοῦ Συνδέσμου Ἐφέ-δρων Ἀξιωματικῶν Ζαλκιδικῆς κ Ἰω Κέκερης καί ἀρκετοί κάτοικοι τῆς Ἀρναίας πού ὅμως δέν κα-

τάφεραν νά καλύψουν ὅλα τάκαθίσματα τῆς αἴθουσας(φωτ 3) (οἱ δέ ἄλλοι ἄρχον-τες καί ἀρχόμενοι καί κλη-ρικοί τῆς Μητροπόλεως ποῦ)

Στό τέλος τῆς ἐκδήλω-σης ὁ Μητροπολίτης σέ σύν-τομη προσλαλιά του ἐπαίνε-σε τούς ὁμιλητές καί εὐχή-θηκε ὁ Ναός μέ τή βοήθειαὅλων νά γίνει καλύτερος

31

bull Ψήφισμα γιά τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν (τχ 94σ 2)

bull Δημ Θ Κύρου Καταγραφή Ἀρχείων ΚΣΤ΄ (1-4) (6)καί (7) Κατάλογος Ἐγγράφων Γεωργίου Διαμαν-τούδη) (τχχ 94 σσ 3-5middot 95 σσ 3-6 καί 97 σσ 3-8)

bull Γιάννη Κύρκου Αἰκατερινάρη Παρουσίαση τοῦ βι-βλίου τοῦ Δημ Θεοχ Κύρου laquoὉ ἀρχαιολογικόςχῶρος τοῦ ὑψώματος ldquoΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣldquo Ἀρναί-αςraquo (τχ 94 σσ 6-8)

bull Ἀθανασίου Καραθανάση Παρουσίαση τοῦ βιβλίουὉ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ Ἁγίου Ὄρους καίἈρδαμερίου Σωκράτης Σταυρίδης (1866-1944)(Συγγραφεύς Δημήτριος Θεοχ Κύρου) (τχ 94 σσ12-14)

bull Δημ Θ Κύρου Βιβλιοπαρουσίαση Βασιλείου ΝΠάππα Ὁ Χακιδικιώτης Μακεδονομάχος καπετάνΓιαγλῆς Ἡ ἡρωϊκή δράση τοῦ ἔνοπλου Σώματόςτου στή Χαλκιδική Νιγρίτα Σερρῶν καί ἍγιονὌρος Ἱερισσός Χαλκιδικῆς 2011 σσ 400 (τχ 94σ 15)

bull Νικ Ἐμμ Παπαοικονόμου Ἡ κτηνοτροφία τῆς Λια-ρίγκοβης τό 1845 (τχ 94 σσ 16-17)

bull Κωνσταντίνου Θ Χιούτη Ἡ συμμετοχή τοῦ πρού -χοντα τῆς Λιαρίγκοβης Κωνσταντίνου ΧατζῆΕὐθυμίου στήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 (τχ 94 σσ18-20)

bull Ἐνδιαφέρουσες Εἰδήσεις (Ὅσες ἀναφέρονται στήνἹστορία καί στή Λαογραφία τῆς Ἀρναίας) (τχχ 94σ 21middot 95 σσ 21-23middot 96 σ 19 καί 97 σσ 18-19)

bull Εἰδική Ἀναφορά Παρουσίαση τοῦ βιβλίου γιά τόνΜητροπολίτη Ἱερισσοῦ Σωκράτη (τχ 94 σσ 21-22)ndashΤό λείψανο τῆς Ἁγ Ἀναστασίας (τχ 95 σ 31)middotndashἘπιστημονικό Συνέδριο στά Ἄγραφα τῆς Εὐρυ-τανίας καί ἡ συμμετοχή τῆς Ἀρναίαςmiddot ndashἩ Ἀρναίατίμησε τόν τιμήσαντα αὐτήν (ἐπισκεφθέντα καίἐμφανισθέντα) Ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό μέ πανή-γυρη καί συμπόσιοmiddot ndashΣύσκεψη στόν Πολύγυρο (Δι-οικητήριο) γιά τόν ἐπετειακό ἑορτασμόmiddot ndashἘκοιμήθηὁ Μητροπολίτης μας (τχ 96 σσ 19-24) καί ndashὉ ἑορ-τασμός τῆς 100ῆς Ἐπετείου τῆς Ἀπελευθέρωσηςτῆς Ἀρναίαςmiddot ndashlaquoΣτόν τόπο πού γεννήθηκαraquomiddot Ἐκπομ-πή τοῦ Τηλεοπτικοῦ Σταθμοῦ 4Ε γιά τήν Ἀρναίαmiddot ndashὉΝέος Μητροπολίτης μας καί ndashΤά 200 χρόνια τοῦΜητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγ Στεφάνου Ἀρναίας(τχ 97 σσ 19-30 )

bull Ἐνδιαφέρουσα Ἀνακοίνωση (τχ 94 σ 23 καί 97 σ18)

bull Οἱ συνδρομητές μας (τχχ 94 σ 23middot 95 σ 26middot 96σ 8 καί 97 σ 14)

bull Ἡ Ἀλληλογραφία μας Διάλογος μέ τούςἀναγνῶστες μας καί τό περιοδικό μας (τχχ 94σσ 24-28middot 95 σσ 24-26middot καί 96 σσ 27-29

bull Ἀπόψεις-Προτάσεις-Σχόλια ndashἘπέτειοι καί Μνη-μόνιο καί ndashΕὐρωπαῖοι καί Ἕλληνες (τχ 94 σ 28middotndashΓιά μιά ἡμερομηνιακή μετάθεση ἐθίμου ndashΚρίση-Πείνα-Θάνατος ndashΕὐχαριστίες καί οἶκτος ndashἈλβα-νικά μορφωτικά καί ndashΕἶδες ἡ Ρεπάνη (τχ 95 σ 2)middotndashΤουρκοκρατία καί Ἀπελευθέρωση ndashΘεσσαλονί-κη Ἡ Μέκκα τῆς Βουλγαρίας (1912) ndashΕὖγε στό Πα-λαιοχώρι (τχ 96 σ 2)middot καί ndashἩ ἀπελευθέρωση τῆςἙλλάδας ἦταν πραξικόπημα καί ndashὉμολογίαΤούρκου ὑπουργοῦ (τχ 97 σ 2)

bull Ὁ Τύπος γράφει γιά τήν Ἀρναία καί τήν laquoΑΡΝΑΙΑraquo(τχχ 94 σσ 29-30middot 95 σσ 27-28 καί 96 σ 30)

bull Δημοσιεύματα Τύπου γιά τήν Ἀρναία (τίτλοι)(Ὅσα ἀναφέρονται στήν Ἱστορία καί στή Λαο-γραφία τῆς Ἀρναίας) (τχχ 94 σσ 29-30middot 95 σσ 27-28 καί 96 σ 26)

bull Ἔντυπα πού λάβαμε (τχ 94 σ 31 καί 95 σσ 30-31) bull Κωνσταντίνου Θ Χιούτη Πωλήσεις ἀκινήτων τοῦ

ἱερέα Ἀγγέλου Κοσμαρᾶ (τχ 95 σσ 7-9)bull Νικ Ἐμμ Παπαοικονόμου Τό Ὀθωμανικό Κτημα-

τολόγιο τῆς Λιαρίγκοβης τό 1873 (τχ 95 σσ 10-12)

bull Δημ Ρήγα Ὁ Μητροπολίτης Σωκράτης καί ἡ δια-κονία του στή Μητρόπολη Ἱερισσοῦ Ἁγίου Ὄρουςκαί Ἀρδαμερίου (1911-1944) (τχ 95 σσ 13-17)

bull Δημ Θ Κύρου Λιαριγκοβινοί μάρτυρες σέ δικα-στικό ἀγώνα μεταξύ τῶν Μονῶν Δοχειαρίου καίΚωνσταμονίτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους τό 1848 γιά τόΜονύδριο τοῦ Καλλιγράφου (τχ 95 σσ 18)

bull Δημ Θ Κύρου Οἱ Λιαριγκοβινοί ἀγωνιστές τοῦ 1821Ἀγαπητός Κολοκύθας καί Τσαπραζλῆς (τχ 95 σσ19-20)

bull Δημ Κ Ἀλεξάνδρου Ἐναλλακτικές μορφές του-ρισμοῦ Παραδοσιακοί οἰκισμοί καί κτίσματα ὡς κε-λύφη γιά τήν ἀνάπτυξη ἐναλλακτικῶν τουριστικῶνδραστηριοτήτων - Ἀρχές ἀποκατάστασης καί ἐπα-νάχρησης παραδοσιακῶν καί διατηρητέων κτι-ρίων (τχ 96 σ 9)

bull Δημ Θ Κύρου Οἱ σεισμοί τοῦ 1932 στή Β Χαλκι-δική (τχ 96 σσ 15-18 καί 97 σσ 15-17)

bull Κωνσταντίνου Θ Χιούτη Ἐπιστολή πρός τή ΜονήἉγίου Παύλου γιά τά ὀρφανά ἀπό τό Κλίσελι Λαγ-καδᾶ (1893) (τχ 97 σσ 9-10)

bull Δημ Θ Κύρου Ἐπικήδειος λόγος σέ ἕναν Λιαριγ-κοβινό ἀγωνιστή τοῦ 1821 καί ἀξιωματοῦχο (1796-1886) (τχ 97 σσ 11-14)

ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 2012

Ὁ λοχαγός Βασ Παπακώστας Ὁ λοχαγός Γ ΓαλανόπουλοςὉ ὁπλαρχηγός Γιάν Ράμναλης

Ὁ ὁπλαρχηγός Γεώρ ΓιαγκλήςὉ ὁπλαρχηγ Ἀθ Μινόπουλος Ὁ ὁπλίτης Ἀγαπητ Πιτούλας

Ὁ ταγματάρχηςΓεώρ Κολοκοτρώνης

Ὁ ἀνθυπολοχαγόςἸ Ἀλεξάκης (1912)

Ὁ ὑπολοχαγόςΛυμπέρης Καλαπόθος

Ὁ λοχαγόςἸωάννης Ζητουνιάτης

ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗΣ (ΦΩΤ 1-6) ΚΑΙΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΗΣ (ΦΩΤ 7-10) ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ ΚΑΙ

ΓΕΝΙΚΑ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ (1510 καί 2111912)