Πώς το Εθνικό Μέτωπο κατάφερε να διαδώσει τις ιδέες του; της Μαρίν Τουρσί μετάφραση: Πάνος Αγγελόπουλος «Μέχρι το 2017, δεν φαντάζομαι πώς θα καταφέρουμε να αποφύγουμε μια παρέμβαση των ισλαμιστών στη εκλογική εκστρατεία», δήλωνε προφητικά στα τέλη Αυγούστου 1 ο ιστορικός Nicolas Lebourg, ειδικός μελετητής του Εθνικού Μετώπου (Ε.Μ.). «Σε συνδυασμό με τα κοινωνικά και πολιτισμικά ζητήματα, οι ισλαμιστές επιθέσεις θα μετατοπίσουν την ψήφο προς το Ε.Μ. Σήμερα ήδη, η πίεση που προκαλεί το κύμα των προσφύγων και η απειλή τρομοκρατικών επιθέσεων συνιστά το τέλειο μείγμα για το Ε.Μ.: ο φόβος για τον ξένο και την τρομοκρατία συγκροτούν έναν μηχανισμό παραγωγής ψήφου υπέρ του Ε.Μ.», εξηγούσε ο ερευνητής. Από την ετήσια συγκέντρωση του Εθνικού Μετώπου, στη μνήμη της Ζαν ντ’ Αρκ, Πρωτομαγιά του 2015. Φωτογραφία: Reuters/Benoit Tessier. 1 Marine Turchi, «Au-dela de vaudeville, ce que dit le conflit des Le Pen sur l’extrême droite française», Mediapart, 29 Αυγούστου 2015.
19
Embed
Πώς το Εθνικό Μέτωπο κατάφερε να διαδώσει τις ιδέες του;
Η Μ. Τουρσί εξετάζει πώς το Εθνικό Μέτωπο έστησε τα τελευταία χρόνια το δίκτυό του (σε τοπικό επίπεδο, στα συνδικάτα, σε συλλόγους, σε μικρομεσαίους, στον δρόμο, στο διαδίκτυο), τον ρόλο των μήντια, και την «καταξίωση» της Μαρίν Λεπέν μετά την 13/11.
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Πώς το Εθνικό Μέτωπο κατάφερε να διαδώσει τις ιδέες του;
της Μαρίν Τουρσί
μετάφραση: Πάνος Αγγελόπουλος
«Μέχρι το 2017, δεν φαντάζομαι πώς θα καταφέρουμε να αποφύγουμε μια παρέμβαση
των ισλαμιστών στη εκλογική εκστρατεία», δήλωνε προφητικά στα τέλη Αυγούστου1 ο
ιστορικός Nicolas Lebourg, ειδικός μελετητής του Εθνικού Μετώπου (Ε.Μ.). «Σε συνδυασμό
με τα κοινωνικά και πολιτισμικά ζητήματα, οι ισλαμιστές επιθέσεις θα μετατοπίσουν την
ψήφο προς το Ε.Μ. Σήμερα ήδη, η πίεση που προκαλεί το κύμα των προσφύγων και η απειλή
τρομοκρατικών επιθέσεων συνιστά το τέλειο μείγμα για το Ε.Μ.: ο φόβος για τον ξένο και
την τρομοκρατία συγκροτούν έναν μηχανισμό παραγωγής ψήφου υπέρ του Ε.Μ.», εξηγούσε
ο ερευνητής.
Από την ετήσια συγκέντρωση του Εθνικού Μετώπου, στη μνήμη της Ζαν ντ’ Αρκ, Πρωτομαγιά του 2015.
Φωτογραφία: Reuters/Benoit Tessier.
1 Marine Turchi, «Au-dela de vaudeville, ce que dit le conflit des Le Pen sur l’extrême
droite française», Mediapart, 29 Αυγούστου 2015.
Τρεις μήνες μετά, το Ε.Μ. πράγματι ενισχύεται, μετά τις επιθέσεις της 13ης
Νοεμβρίου και τη δολοφονία 130 ανθρώπων. Η Μαρίν Λεπέν διαχειρίστηκε επιδέξια το
γεγονός. Μετά τις επιθέσεις, χαιρέτισε τα μέτρα του Φρανσουά Ολάντ, εξηγώντας
ταυτόχρονα ότι είναι ανεπαρκή και επιβάλλονται με καθυστέρηση. Μετά το συνέδριο των
Βερσαλλιών, όπου ο αρχηγός του κράτους ανακοίνωσε την υιοθέτηση μέτρων που ήδη
αξίωνε το Ε.Μ. (επαναφορά των συνοριακών ελέγχων, διεύρυνση περιπτώσεων απώλειας της
εθνικότητας, δυνατότητα οπλοφορίας και οπλοχρησίας για τους αστυνομικούς εκτός
υπηρεσίας), η πρόεδρος του Ε.Μ. εκτιμούσε στη Le Monde2 ότι όλα αυτά «επιβεβαίωναν και
νομιμοποιούσαν» τις ιδέες της.
Παραγκωνισμένη από το «ευρύ δημοκρατικό μέτωπο»3 που δημιουργήθηκε τον
Ιανουάριο μετά τις επιθέσεις στο Charlie Hebdo και το εβραϊκό σουπερμάρκετ, η Μαρίν
Λεπέν επιχαίρει για τη «διακριτικότητα» που επέδειξε και επιχειρεί να πάρει τις αποστάσεις
της. Καίτοι πολλά στελέχη του κόμματος δεν υιοθέτησαν την ίδια διακριτική στάση4, η
πρόεδρος του Ε.Μ. προέβη, στις 23 Νοεμβρίου, από την Αμιένη, σε ένα κάλεσμα για ενότητα
«όλων των συμπατριωτών μας», «όλων των Γάλλων, ανεξαρτήτως καταβολών και
θρησκείας», ενάντια σε έναν «εχθρό που δεν είναι μια θρησκεία, αλλά σεκταριστικά ρεύματα
που διατείνονται πως ανήκουν σε μια θρησκεία».
Μετά τις επιθέσεις, η Λεπέν ήταν η μόνη Γαλλίδα πολιτικός που συμμετείχε στο
ειδικό αφιέρωμα του Time,5 αναλύοντας τα γεγονότα πλάι σε 19 διεθνείς προσωπικότητες.
Ενάμιση χρόνο πριν τις προεδρικές εκλογές, το Ε.Μ. μπορεί να μην είναι το «πρώτο κόμμα
της Γαλλίας», αλλά έχει σίγουρα κατακτήσει κεντρική θέση στη διαμόρφωση των πολιτικών
εξελίξεων. Δεν επωφελείται μόνο από το φόβο μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, αλλά αξιοποιεί
τα μάλα έναν μηχανισμό που έθεσε σε λειτουργία όλα αυτά τα χρόνια και του επιτρέπει να
διαδώσει ευρύτατα τις ιδέες του. «Σήμερα κερδίσαμε τη μάχη των ιδεών, σε πολλά
ζητήματα»6, δήλωσε περιχαρής η Μαριόν Μαρεσάλ Λεπέν στο κανάλι RTL, στις 13
Νοεμβρίου.
2 Olivier Faye, «L’inquiétude liée aux attentats renforce le FN», Le Monde, 24 Νοεμβρίου
2015. 3 Mathieu Magnaudeix, Marine Turchie, «L’union républicaine se construit sans le Front
national», Mediapart, 8 Ιανουαρίου 2015. 4 «Quand le FN veut ‘bordéliser’», France Inter, 19 Νοεμβρίου 2015.
5 Marine Le Pen, «How France Will Conquer the Enemies of Liberty», Time, 17 Νοεμβρίου
2015. 6 Olivier Mazerolle, Geoffroy Lang, «Marion Maréchal-Le Pen : Nous avons déjà gagné la
bataille des idées», RTL, 13 Νοεμβρίου 2015.
Οι ιδέες του Ε.Μ. διαχέονται πια σε όλη την επικράτεια: δεν διαδίδονται μόνο από τον
στενό περίγυρο της Άκρας Δεξιάς και κάποιους «παραστρατημένους» της Δεξιάς . δεν
κυοφορούνται μόνο στα παραδοσιακά εδάφη του Ε.Μ. (Νότια και Ανατολική Γαλλία) .
ενισχύονται πια και σε σώματα ψηφοφόρων που ήταν παραδοσιακά αδιαπέραστα γι αυτές,
όπως οι γυναίκες και τα άτομα εβραϊκής θρησκείας. Η βάση του Ε.Μ. έχει διευρυνθεί. Το
κόμμα που μέχρι χθες στελεχωνόταν από προεστούς και απευθυνόταν σε μια λαϊκή βάση, έχει
ανοίξει τις πόρτες του σε κομματικά στελέχη από τα λαϊκά στρώματα και κατακτά
προοδευτικά ψηφοφόρους από τον χώρο των μεσαίων και ανώτερων κοινωνικο-οικονομικών
στρωμάτων.
«Όχι στις Βρυξέλλες, Ναι στη Γαλλία». Από την ετήσια συγκέντρωση του Εθνικού Μετώπου, στη μνήμη της
Ζαν ντ’ Αρκ, Πρωτομαγιά του 2015. Φωτογραφία: REUTERS/Charles Platiau.
«Το βάρος του στίγματος που έφερε η ταμπέλα του Ε.Μ. έχει υποχωρήσει», εξηγεί ο
κοινωνιολόγος Sylvain Crépon7. «Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι οι άνθρωποι πια δηλώνουν
ανοιχτά ότι ψηφίζουν Ε.Μ.», επιβεβαιώνει στο Mediapart ένα μέλος του Πολιτικού Γραφείου
του κόμματος. «Είναι κάτι που δεν συνέβαινε πριν. Το ακούμε πια παντού». Πλήθος
ψηφοφόρων του Ε.Μ. που προσεγγίσαμε για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, δηλώνονυ επίσης ότι
«το κόμμα της Μαρίν Λεπέν έχει αλλάξει, δεν είναι πια ένα κόμμα της άκρας δεξιάς». Μέσα
από ποια κανάλια, όμως, επετεύχθη η διάδοση των ιδεών του;
7 Sylvain Crépon, Alexandre Dézé, Nonna Mayer (επιμ.), Les faux-semblants du Front national.
Sociologie d’un parti politique, Presses de Sciences-Po, Παρίσι, 2015.
Μια πολιτική και μηντιακή ατζέντα διαρθρωμένη γύρω από το Ε.Μ.
Το Ε.Μ. κατέκτησε, καταρχάς, μια κεντρική θέση στο πολιτικό σκηνικό. Η πολιτική
ατζέντα περιστρέφεται όλο και περισσότερο γύρω από αυτό: οι αντίπαλοί του αντιδρούν στις
δηλώσεις του, αναρωτιούνται πώς να το αντιμετωπίσουν ή αλληλοκατηγορούνται ότι
«παίζουν το παιχνίδι του». Στον χώρο της Δεξιάς, τα όρια με το Ε.Μ. είναι εξαιρετικά
πορώδη. Από την πενταετία της προεδρίας Σαρκοζί και μετά, ένα σημαντικό μέρος της
Δεξιάς μετατοπίστηκε ανενδοίαστα στον χώρο της Άκρας Δεξιάς8.
Από την πλευρά τους, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έθεσαν στην ημερήσια διάταξη
τις θεματικές της εθνικής ταυτότητας και της ασφάλειας. Έδωσαν αφειδώς βήμα σε πλήθος
αντιδραστικών σχολιαστών ή διανοουμένων όπως ο Ερίκ Ζεμούρ, ο Αλέν Φινκελκρότ και ο
Μισέλ Ονφρέ. Η Μαρίν Λεπέν και ο αντιπρόεδρος του κόμματος Φλοριάν Φιλιπό είναι οι πιο
σταθεροί επισκέπτες πρωινών τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών.9 Μετά τις
πρόσφατες επιθέσεις, η πρόεδρος του Ε.Μ. ήταν καλεσμένη των εκπομπών με τη μεγαλύτερη
θεαματικότητα και ακροαματικότητα (βραδινό δελτίο ειδήσεων του France 2 και πρωινή
ζώνη France Inter).
Η Μαρίν Λεπέν μιλάει σε συγκέντρωση.
Φωτογραφία: Kenzo Tribouillard/AFP/Getty Images.
8 Το Mediapart είχε δείξει στον απολογισμό αυτών των επιδρομών για την άκρα δεξιά και
αναλύoντας μια τυπική εβδομάδα στα τέλη του 2010. Βλ. goo.gl/PlRpXA και François Bonnet,
«Marine Le Pen et la grosse bête qui monte», Μediapart, 14 Δεκεμβρίου 2010 9 Jules Darmanin, «Marine Le Pen et Florian Philippot, plus gros squatteurs de matinales depuis
un an», Europe 1-Le Lab, 16 Οκτωβρίου 2014.
Από την ανέλιξή της στην κεφαλή του κόμματος, πολλά μέσα ενημέρωσης
υιοθέτησαν μια ρητορική που θέλει το Ε.Μ. «νέο», « ανανεωμένο », «αποδαιμονοποιημένο»
και στα «πρόθυρα ανάληψης της εξουσίας». Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη. Αλλά
σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, γινόμαστε μάρτυρες μιας αυτοεκπληρούμενης προφητείας,
καθώς πολλαπλασιάζονται οι αναγγελίες περί «μεγάλης έκπληξης εκ μέρους του Ε.Μ.»,
«μεγάλου κερδισμένου», «ισχυρής ανόδου», «σημαντικής προόδου». Η ρητορική και η
σημειολογία που χρησιμοποίησε η ίδια η Μαρίν Λεπέν: «πρώτο κόμμα στη Γαλλία», «το
μπλε κύμα», «από τη μια το UMPS [σύμπτυξη των αρχικών του Σοσιαλιστικού Κόμματος και
του κόμματος της Δεξιάς], αναπαράγεται αυτούσια από τα χείλη σημαντικής μερίδας
δημοσιογράφων.10
Ο Alexandre Dézé, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ, μελέτησε
ενδελεχώς τις δημοσκοπήσεις και τη μηντιακή αντιμετώπιση του Μ.Ε., δείχνοντας πόσο
συμβάλλουν στην κατασκευή αυτού του «νέου» προφίλ11
. Μέσα σε λιγότερο από πέντε
χρόνια, η Μαρίν Λεπέν κατάφερε να επιβάλει τη θεματολογία της, τη ρητορική της, την
αφήγησή της.
Το ίδιο συμβαίνει και με τη στρατολόγηση στο Ε.Μ. στελεχών από άλλες οργανώσεις.
Η οποιαδήποτε μεταπήδηση στελεχών είτε από τη Δεξιά είτε από την Αριστερά στις τάξεις
του Ε.Μ. χαίρει πρωτοφανούς δημοσιότητας. Εντούτοις, όπως υπενθυμίζει ο πολιτικός
επιστήμονας Joël Gombin,12
ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Πικαρδίας, «ελάχιστες
ηγετικές προσωπικότητες με ισχυρό πολιτικό κεφάλαιο» μεταπηδούν στο Ε.Μ. . «προς το
παρόν, αυτό κερδίζει μόνο κάποιους αιρετούς μικρών επαρχιακών κοινοτήτων και λίγα
μεσαία στελέχη».
Το χαρτί της ανανέωσης ενάντια στους πολυθεσίτες
Η πολιτική και η μηντιακή αντιμετώπιση συνέβαλαν στη νομιμοποίηση των ιδεών της
Ακροδεξιάς όλα αυτά τα χρόνια, αλλά δεν είναι αυτές που «δημιούργησαν» το Ε.Μ. Η
επιτυχία του εξηγείται καταρχάς από την απογοήτευση που προκάλεσαν οι διαδοχικές
κυβερνήσεις, τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς. «Υπάρχει έντονη δυσπιστία απέναντι
στα πολιτικά κόμματα . έχει εμπεδωθεί η ιδέα ότι “απέτυχαν σε όλα”», μας λέει ένα μέλος του
πολιτικού γραφείου του Ε.Μ. «Η αγανάκτηση είναι μεγάλη, στους συλλόγους γονέων, στους
10
Marine Turchi, «Le Pen, les médias et le “FN new look”», Mediapart, 16 Σεπτεμβρίου 2013. 11 Βλ. Les faux-semblants du Front national. Sociologie d’un parti politique, ό.π. 12
Marine Turchi, «Joël Gombin : Le FN rallie peu de figures de premier plan de la droite»,
Mediapart, 15 Οκτωβρίου 2015.
κυνηγετικούς συλλόγους, στους ψαράδες που δεν τα βγάζουν πια πέρα. Οι άνθρωποι
δηλώνουν κουρασμένοι, λένε “φτάνει πια, θα ψηφίσω Ε.Μ.”».
Το Ε.Μ. καταφέρνει επίσης να αντλήσει οφέλη από την απαγκίστρωση από την
πολιτική. «Η αποχή δεν είναι λύση. Αν δεν ψηφίσετε, θα αποφασίσουν άλλοι για σας!»,
διακήρυξε η Μαριόν Μαρεσάλ Λεπέν στην προεκλογική της συγκέντρωση στο Αιξ Αν
Προβάνς στις 12 Νοεμβρίου. Για τον Joël Gombin, το Ε.Μ. ποντάρει ακόμα στο «φαινόμενο
της αντιπολιτικής ψήφου» : «Στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις καταγράφεται αύξηση
της συμμετοχής, αλλά τα ποσοστά του Ε.Μ. ενισχύονται επίσης. Το Ε.Μ. φαίνεται να είναι
ένας παράγοντας επαναπολιτικοποίησης ή, καλύτερα, ενός μετασχηματισμού της εκλογικής
απαγκίστρωσης σε αντιπολιτική ψήφο».
Η Μαρίν Λεπέν μιλάει στην ετήσια γιορτή που οργανώνει το Εθνικό Μέτωπο εις μνήμην της Ζαν ντ’ Αρκ,