รุไบยาต โอมาร์ คัยยาม

รปภาพ In the Name of God, the Compassionate, the Merciful Preface ภาษาอาหรบ With them the Seed of Wisdom did I sow, And with my own hand labour’d it to grow: And this was all the Harvest that I reap’d’.. ‚I came like Water and like Wind I go.‛ The renowned Iranian mathematician, astronomer and composer of Rubayyat (quatrains), the great Oman Khayyam has won world ac-claim for his deeply meaningful and eloquent poems to such an extent that few people in the world might not be familiar with his works or at least with his name. Khayyam has been called the trailblazer of knowledge because he played a significant role among the Iranians of his time in the systematization and formulation of astronomy and mathematics. For the most part, however, he owes his world acclaim to his immortal poems, which have been translated into a multitude of the most common international languages. Like other peoples of the world, the people of Thailand are also familiar with the works of this Iranian poet and his quatrains. Perhaps no other Iranian poet is better known in Thailand than Omar Khayyam whose works have been translated into Thai a good many times by different scholars and translators. The edition translated by honorable Rainan Arunrungsi is unique because it reveals to the culture-loving Thais the innermost feelings of the poet with such a high degree of precision and

lucidity as originally intended by the poet himself. The true meaning of the poet’s philosophical thoughts would not have been fully expressed in Thai, had it not been for the superb mastery of the Persian language by the translator who has so skillfully translated the subtleties of the original as meant by the poet to convey his profound spiritual and philosophical thoughts. I am confident that the Thai translation of the quatrains of Omar Khayyam will serve to further consolidate the four-hundred-year old cultural ties between our great nations. I also avail myself of this opportunity to express my sincerest gratitude to H.E. Mrs. Uraiwan Thienthong the Culture Minister for her special attention in writing an introduction to this invaluable masterpiece of art. ลายเซน Rassoul Eslami Ambassador of the Islamic Republic of Iran, Bangkok

คานยม รปภาพ โอมาร คยยาม นกปราชญ ดานวรรณคดชาวเปอรเซย ไดรจนาบทกว รไบยาต เมอกวาแปดรอยปมาแลว กาลเวลาพสจนวาวรรณคดฉบบนเปนบทรอยกรองทมความไพเราะงดงาม ลกซงดวยศรทธามงมนทมตอพระผเปนเจาและศาสดาแหงศาสนาอสลาม ความเปนธรรมชาตของบทกวทรอยเรยงไดรบความนยมยกยองทาใหรไบยาตเปนผลงานสาคญชนหนงของโลก กวนพนธทรอยกรองในภาษาหนงยอมสรางจนตนาการทชดเจน ซาบซง กนใจแกผอานในภาษาเดยวกบผประพนธ และเปนภาวะยากยงทจกสรางความเขาใจใหเทาเทยมกนในการแปลขามภาษา โดยเฉพาะอยางยงการถายทอดวรรณคดเชงอภปรชญาใหสอความหมายชดเจนในภาษาอน

ความพยายามในอดตของสมเดจฯ กรมพระนราธปประพนธพงศในการแปลรไบยาตจากฉบบของฟตซเจอรล กด การแปลอยางอสระของผใชนามปากกา แคน สงคต กด แมการคนแบบตนฉบบใหม และการแปลของนกปราชญ ชาวอหราน อาล ชาห รวมกบกวองกฤษ โรเบรต เกรฟส เปนภาษาองกฤษ ครงนนกด ยอมแสดงใหเหนความสาคญ ความซาบซง ประทบใจในกวบทนพนธฉบบนทอยในดวงใจของคนทวโลก

รไบยาต ของโอมาร คยยาม กบการแปลเปนภาษาไทย ครงท 3 โดยอาจารยไรนาน อรณรงษ สรางความบรรเจดในวงวรรณคดอกครงหนง ดวยการเลอกสรรคาทมความหมายทเขาใจกนไดทกศาสนา เพออธบายหลกอภปรชญา และศาสนธรรมทปรากฏในรไบยาต ดฉนจงขอชนชมในความวรยะอตสาหะของทานเปนอยางยง อนง การทศนยวฒนธรรมสถานเอกอครราชทตสาธารณรฐอสลามแหงประเทศอหราน ไดจดใหมการแปลและพมพเผยแพรบทกวรไบยาตของทานอมตะกวโอมาร คยยาม เปนภาษาไทยครงน ดฉนมความยนดในความพยายามเชดชวรรณกรรมของชาตอนเปนมรดกวฒนธรรม การดาเนนงานทมวตถประสงค

เพอสงเสรมการศกษาจรยธรรมและแนวคดและปรชญาแหงศาสนาสประชาชนนบเปนเปาหมาย และเจตนาอนดในการมสวนรวมของภาคเอกชน ลายเซน อไรวรรณ เทยนทอง รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม คานยม รปภาพ ขาพเจาหยบหนงสอรไบยาตของโอมาร คยยาม มาอานอยางจรงจงเปนครงแรกเมอ 30 กวาปมาแลว ขณะศกษาวชาวรรคดเปรยบเทยบ และเกดความสนใจจนเลอกศกษาเปนวทยานพนธทจฬาลงกรณมหาวทยาลย นบแตนนมากยงอานหนงสอเรองนอยสม าเสมอ เพราะนอกจากจะตองเตรยมสอนเกยวกบวรรณคดเปอรเซยฉบบภาษาไทยแลว ยงเปนเพราะมความรสกวารไบยาต ของโอมาร คยยาม เปนหนงสอทอานแลวอานอกจงจะด อานครงใดกจะใหความคดทตอง “ขบคด” อยเสมอ และเนอหากเกยวกบสจธรรมชวตทนาพนจพจารณา

มเกรดเรองเลากนในหมผสนใจ รไบยาตของโอมาร คยยาม วานกศกษาชาวเปอรเซย 3 คนเขาไปหาอาจารยเพอฝากตวเปนศษย อาจารยขอใหทกคนไปอานรไบยาตของโอมาร คยยาม อยางละเอยด แลวกลบมาหาอาจารยอกครงหนง นกศกษาคนแรกบอกวาอานแลวรสกไดใชสตปญญาฝกคดอยางไมเคยมากอน คนทสองบอกวา เขาพบวาคยยามเปนคนนอกศาสนา สวนคนทสามบอกวา รไบยาต มขอความลกลบและลกลา เขาหวงวา สกวนหนงเขาคงเขาใจ อาจารยบอกใหคนทสามไปศกษารไบยาตของโอมาร คยยาม อกหนงสปดาหคอยกลบมาใหม คนทสองอาจารยบอกใหไปทสานกอน สวนคนแรกนนอาจารยรบไวเปนศษยทนท ตามเรองเลาน รไบยาตของโอมาร คยยาม คอสงททาทายสตปญญาของผอานสอดคลองกบทพระเจาบรมวงศเธอกรมพระนราธปประพนธพงศทรงกลาวไววา “....อานแลวไมตรองกไมเขาใจ ฤาเขาใจแคบ ยงตรองยงกวางเหมอนเทยว ถ ามหาสนก ใครอานใครแปลไดลกมากลกนอยสดแทแตปรชาญาณแลความร...”

ดวยพระประสงคทใหคนไทยไดมโอกาส “เทยวถ ามหาสนก” นน พระองคจงทรงแปลรไบยาตของโอมาร คยยาม จากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย ทาใหวรรณคดเปอรเซยเรองนเปนทรจกของคนไทยมาเกอบ 100 ปแลว แตนาเสยดายทตนฉบบภาษาองกฤษทพระเจาบรมวงษเธอกรมพระนราธปประพนธพงศ ทรงไดมานนคอฉบบของเอดเวรด ฟตซเจอรลด กวชาวองกฤษผตความและตดเตมเปลยนแปลงใจความจากฉบบเปอรเซยจนทาใหโอมาร คยยาม กลายเปนตนแบบของพวกสขนยมสาหรบชาวตะวนตกไปคนไทยก พลอยนกถงโอมาร คยยาม วาเปนผปฏเสธพระเจา และมงแตโลกยสขเทานนไปดวย ตนฉบบรไบยาตของโอมาร คยยาม ในภาษาเปอรเซยมหลากหลายและมผนามาแปลเปนภาษาตะวนตกไวหลายสานวน แตตนฉบบทนาพจารณากคอ รไบยาตของโอมาร คยยาม ฉบบแปลเปนภาษาองกฤษของโรเบรต เกรฟส และ โอมาร อาล ชาห ซงผแปลอางวาแปลจากตนฉบบทเปนสมบตเกาแกของตระกลอาล ชาห โอมาร อาล ชาห เปนกวและเปนปราชญซฟ จงสามารถเขาใจความหมายตาง ๆ ในบทโคลงไดด โดยเฉพาะทเปนสญลกษณของซฟ ยงกวานน โรเบรต เกรฟส ยงเปนคนองกฤษ จงสามารถใชถอยคาในบทแปลภาษาองกฤษไดอยางเหมาะสมดวย นายนด ทรไบยาตของโอมาร คยยาม ฉบบดงกลาวไดรบการถายทอดเปนภาษาไทย ซงจะทาใหคนไทยไดเขาใจปรชญาชวตของกวเปอรเซยผนไดในอกมมมองหนง รไบยาต ฉบบภาษาไทยทแปลใหมนเปนผลงานของอาจารยไรนาน อรณรงษ นกเขยนและนกวชาการวรรณคดอสลาม ผมผลงานหลากหลายและตอเนองมายาวนาน วธการแปลโดยนาใจความจากโคลงภาษาองกฤษมารอยเรยงเปนคากลอนภาษาไทยทมการขยายความเพมเตม นาจะชวยใหผอานชาวไทยทยงไมคนกบวฒนธรรมและแนวคดตามปรชญาอสลาม เขาใจไดงายมากขน นอกจากนน แนวคดทเปนสากล เชน ความไมย งยนของชวตในโลกน กเปนสงทมนษยแทบทกชาตทกภาษาเหนตรงกน ดงเชนในบทท 16 ทยกมาน “สงขารโลกโศกสขทกขสลบ แปรเปลยนปรบกลบกลายหายโงเขลา เปนสญญาณใหคดชวตเรา

เพอบรรเทาอวชชาใหละลาย” รไบยาต ของโอมาร คยยาม ฉบบแปลจากตนฉบบของ โอมาร อาล ชาห ทไดรบการถายทอดเปนบทประพนธไทยน นบเปนการเผยแพรความร ความเขาใจวฒนธรรมและปรชญาอสลามในรปของวรรณกรรม ซงนอกจากทาใหเกดความ เขาใจอนดตอกนแลว ยงเปนการปลกปญญาเพราะชวยใหผอานเขาไปเทยว “ถ ามหาสนก” ดวยการอานไปคดไปไดอยางดอกดวย ลายเซน ศาสตราจารย ดร. กสมา รกษมณ มหาวทยาลยศลปากร มกราคม 2546 รปภาพ FOREWORD Holding Cultural Week and the seminar on acquaintance with recognized Iranian poets, which was achieved mutually by the Iranian Cultural center in Bangkok , Silpakorn University and the regional office of UNESCO to Bangkok on 3rd – 7th February 2003, gave us a unique opportunity to introduce another masterpiece of Farsi literature, which is translated into Thai and now is available for the literature fans and those who are interested. We claim that among the works by great Iranian poets, Khayyam’s was the most frequently translated. And artists from around the world have worked on his Rubaiyat mare than any other Iranian poet’s works. The main reason for this is the specific characteristics of Khayyam’s words, which although very plain, enjoy the highest eloquence. What he says is what he means. He is a thoughtful main whose words are based on two or three main perspectives. On the one land he warns and reminds people of death, grief and unhappiness caused by their ignorance towards unstable conditions of the world and the secular life, And on the other hand, he invites us to realize where we come from and where we are going after here.

He put so much effort in giving a clear picture of exact and everlasting concepts of Farsi poetry : that is to say, what the philosophers present in a rather elaborated way, he expresses plainly likewise eloquently. To our great delight, Thai people have known Khayyam for quite a long time and that his unique work. Rubaiyat, has been translated and published by some of the translators and scholars of Thailand for several times. The current version of Rubaiyat of Omar Khayyam that has been for the first time translated by Mr.Rainan Arunrungsi one of the Moslem translators and scholars and mutually published by the regional office of UNESCO to Thailand and the Iranian Cultural Center, was revised and published along with introductions by some literary figures of Thailand. We hope that valued Thai readers will benefit from this book and cultural relationship between Thailand and Iran will expand. ลายเซน Muhammad Ali Rabbani The Cultural Attache to the Embassy of the Islamic Republic of Iran, Bangkok

สารบญ

หนา - ค าปรารภในการพมพ ครงท 1 1 - ค าปรารภในการพมพ ครงท 2 13 - ค าปรารภในการพมพ ครงท 3 30 - รไบยาต 41

ค าปรารภ ในการพมพครงแรก

รไบยาต คนทวไปรจกกนในฐานะทเปนกวนพนธอมตะของโอมาร คยยาม ตามทจรงคานควรอานออกเสยงวา ร-ไบ-อ-ยาต เปนชอเรยกลกษณะฉนทลกษณประเภทหนงของเปอรเซยแตโบราณ มลกษณะอยางโคลงสบท บคคลทวไปทมใจรกกวกอาจจะเขยนกวนพนธในรป ร-ไบ-อ-ยาต ไดดวยกนทงนน แตจากการทฉนทลกษณประเภทน เปนทรจกกนทวไป เพราะผลงาน ดเดนของทานอมร คยยาม ซงทวโลกรจกกนในนาม โอมาร คยยาม จงทาใหคาวา รไบยาต หมายเฉพาะอนนน กวนพนธเรองรไบยาต ทวโลกรจกกนจากบทแปลของชาวองกฤษชอ ฟตซเจอรลด ซงขณะนนเปนนกศกษาอยทมหาวทยาลยเคมบรดจ ไดสนใจวชาวรรณคดเปอรเซย แตกลาวกนวายงไมสนทดเชยวชาญวรรณคดเปอรเซย ไดรจกกบโคเวลล ซงเปนผเชยวชาญภาษาเปอรเซย ไดเรงเราใหเขาแปลบทกวนพนธ รไบยาต ออกมาเปนภาษาองกฤษ ตงแตนนมาทวโลกโดยเฉพาะในยโรปและสหรฐอเมรกากไดรจกกวนพนธดงกลาว

บทแปลของ ฟตซเจอรลด เปนบทแปลทไพเราะเพราะพรง เพราะเหตทไดตกแตงเพมเตมตามอธยาศยจนมการกลาวกนวา ฟตซเจอรลด คอ โอมาร คยยาม และ โอมาร คยยาม คอ ฟตซเจอรลด เปนบทแปลทขาดความซอตรงตอตนฉบบเดม ทาใหทวโลกมอง โอมาร คยยาม เปนกวขเมา เปนนกวตถนยม ปฏเสธสจธรรม และเรงเราใหมนษยหาความสขทางโลกยเขาทานอง จงรบกนรบดม เพราะพรงนทานอาจจะตายได อทธพลของคตนทาใหเกด สมาคมโอมาร คยยาม ขนหลายแหงในยโรปและสหรฐอเมรกา ซงเปนสมาคมของนกดมสราและเสพสขเขาลกษณะปรชญาเฮโดนสม นกศกษาบรพคด โดยเฉพาะวชาวรรณคดเปอรเซย ไดพากนถกเถยงวพากษวจารณกวนพนธรไบยาตอยางกวางขวาง ไดมกลมนกศกษาคนควากนเปนการใหญเพอคนหาตนตอของตนฉบบเดม ทาใหเกดวรรณคดเปรยบเทยบภาษาเปอรเซย ตามหลกฐานปรากฏวา รไบยาตของโอมาร คยยาม ไดรจนาขนเมอแปดรอยกวาปมาแลว และมหลายสานวนจานวนบทกไมเทากน จงกอใหเกดปญหาแกนกศกษาวรรณคดเปรยบเทยบ อยางไรกตาม ไดมการคนพบตนฉบบ รไบยาตในภาษาเปอรเซยซงอยในการครอบครองของตระกล อาล ชาห ซงเปนตระกลเกาแกในเปอรเซยตระกลหนงทมความรกและสนใจในวรรณคด จากตนฉบบใหมนเอง ไดรบการแปลเปนภาษาองกฤษโดย โรเบรต เกรฟส กวองกฤษ และโอมาร อาล ชาห นกปราชญชาตเปอรเซย ทาใหผสนใจวรรณคดทวโลกไดรบความตนเตน เพราะผแปลทงสองนไดยนยนเปนเสยงเดยวกนวา ฉบบแปลของฟตซเจอรลดผดพลาด คลาดเคลอนจากตนฉบบเดมและ ฟตซเจอรลดไดปรงแตงโดยพลการ ทงนอาจจะเกดจากความจงใจของ ฟตซเจอรลด เองหรอเกดจากความรเทาไมถงการณ เพราะขาดความรในดานภาษาเปอรเซย ขาดความเขาใจในความหมายใตบรรทด ขาดความเขาใจหลกปรชญาซฟ และไมเขาใจความหมายของสญลกษณ ตาง ๆ เชน ไวน โรงเตยม ถวยแกว องน นกไนตงเกล กหลาบ ทวลป แกมซดเซยว นกเขา คาราวาน สนขจงจอก สงโต ลาปา ฯลฯ ซงตามทจรง โอมาร คยยามแตงรไบยาตขนเพอตองการแสดงสจธรรม ความรกดมดาในพระเจา และมนษยชาตโดยใชสญลกษณตาง ๆ อธบายความหมายในลกษณะกวนพนธแบบโรแมนตก

บางตอนมการเปรยบเทยบเยยหยนกบสภาพสงคมทเปนอยในขณะนน แสดงถงความเปนอนจจงของชวตโลก แสดงถงความดมดาในศรทธาตอเอกภาพของพระผเปนเจาตอทานศาสดาทงหลาย และตอความลลบของอตตา โอมาร คยยาม เกดทแควนครอซาน ในเมองนชาปร ซงเปนเมองทกวและศลปนเปอรเซยหลายคนถอกาเนด โอมาร คยยาม เปนนกปราชญศกษาศลปะและศาสตรรอบดาน สนใจวชาปรชญาและการเคลอนไหวทางวชาการสมยนน เปนนกดาราศาสตรทเชยวชาญ จนไดรบเกยรตจากกษตรยเปอรเซยใหเปนคนหนงในจานวนนกดาราศาสตรแปดคนเพอชวยในการทาปฏทน เราจะไดเหนอทธพลของวชาดาราศาสตรในบทกวรไบยาตน ทานเปนนกคณตศาสตร ไดสรางหลกการใหม ๆ บางอยางในวชาพชคณต ซงยงเปนทยอมรบกนในวงการคณตศาสตรปจจบน ทานโอมาร คยยาม ไดเปนครสอนศษยมากมาย และทาการคนควาศลปะศาสตรรอบดานในสมยนนนกซฟมดาดดนทวไปในเปอรเซย พวกนเนนหนกในการสมาธเพอชาระจตใจบรสทธ โดยการเพงพจารณาภายในอตตาตน เพอกาจดความโลภ โกรธ หลง และดมดาในความรกตอพระเจา เปนการศกษาประสบการณทางจต เพอรวมเปนอนหนงอนเดยวกนกบเอกภาพแหงพระเจา บรรดาผคงแกเรยนทางศาสนาอสลามไดหนไปนยมเรยกวชาตะเศาวฟ ซงเปนเรองชาระจตใจ ใหบรสทธ ทาลายความรสกเรองตวตนใหสน บางคนเลยเถดโดยมงพจารณาดานในเพยงดานเดยว ไมสนใจศาสนบญญตทเปนระเบยบกฎเกณฑภายนอก กลาวคอไมสนใจตอชารอะฮ (บทบญญต) ทาใหขาดดลยภาพในชวต นกชารอะฮสวนมากทาเปนเยาะเยยดหมนพวกซฟ ในขณะนนโอมาร คยยาม ซงคนควาวชาการอยอยางลกซงถงกบไดลาออกจากการสอนหนงสอไปสมครเปนลกศษยของอมาม มวฟฟก ซงเปนซฟผใหญคนหนง ไดเรมเรยนวชาตะเศาวฟเปนเวลาสบสองป ไดรบการอบรมสงสอนเหมอนเดอนทเพงหดเรยนใหมทกอยาง จนกระทงโอมาร คยยาม เชยวชาญในวชาน ทานไดราพงไวในบทกวรไบยาตของทานดวยวา ครของทานไดสอนใหพจารณาอตตาภายใน “จงศกษาหาสตอตตาเจา เสมอนเฝาเพงพนจคดนานฟา

หวของเจาจะหนเหยนเวยนไปมา เมอศกษาทองฟาอนาทร” ครซฟย าแก โอมาร คยยามวา ความจรงอยในจตใจมนษย จงศกษาตวตนเพอใหรจกตวตน ทกชวตมนษยเสมอนปากกาทขดเขยนตลอดไปตงแตเกดจนตาย ดงบทกวทวา “ค าครลอยเลอนเตอนมา สมดปากกาอยในตน”

โอมาร คยยาม มชวตยาวถงเกาสบหาป ในตอนหลงไดมาตงสานกสอนศาสนาอสลามโดยสอนคมภรอลกรอานแกลกศษยและใชเวลาวางแตงบทกวรไบยาต ซงกวตองการแสดงสจธรรม และความถวลหาอาลย ในความสงางามของอสลาม ทานพยายามสาธยายตงแตบททหนงถงบทท รอยสบเอด โดยนาสญลกษณแบบโรแมนตกมาอธบายเรองเมตาฟสกส ซงถาอานบทใดบทหนงเพยงผวเผน โดยขาดความเขาใจสญลกษณแลวไซร กจะทาใหเขาใจผดไดเพราะความหมายบางตอนเปนสานวนถากถางเปรยบเทยบ อปมาอปไมยเพอใหเกดรสในบทกว

ทานเปรยบสจธรรมเหมอนประทปแหงยามรงอรณ

สจธรรมสาดสองอปมาเหมอนดวงอาทตยยามเชาซงพระศาสดาผทไดสมผสสจธรรม นนแลวนามายนใหแกมนษยชาตซงกาลงหลบใหลมดมวดวยอวชชาอปมาดงคนทนอนหลบในยามคาคน บางคนกเพงตนจากความงวเงย กวใชคาวา “ไวน” แทนความรกในพระเจา ฉะนนคาวาดมไวนหมายถงความดมดาในความรกพระเจา

กวเทยบรางกายมนษยซงถกสรางจากธลดน เหมอนภาชนะหรอถวยชาม

ถามไดเตมใหเตมดวยความดมดาในศรทธา รกพระเจา ภาชนะถวยชามนน กจะไรคาและจะถกความรสกดานโลกยเขาไปแทนทจนเตม

กวเปรยบเทยบโรงเตยมซงเปนทขายสราเฉพาะนกดมเหมอนศาสนสถานทนมสการตอพร

ะผเปนเจา มเสยงเรยกรองเชญชวนมวลมนษยใหไปดมความรกพระเจา ใหไปสคณธรรมความดและชยชนะโดยถอวามนษยเราเปนบาวของพระเจา ถาไมใชชวตไปในการรบใชสจธรรมแลวกเปนคนทไรประโยชน ฉะนนกวจงใชคาวา ซาก ซงเปนภาษาอาหรบและเปอรเซย แทนผรนหลง ซกจงมความหมายสองนย คอหนงหมายถงเดกรบใชบรการรนเหลาไวนในโรงเตยม

และสองคอผรนหลงความศรทธาใหอนหมายถงพระศาสดา และในบางตอนหมายถงเดกทชวยตกนาใหผอนชาระรางกายตามศาสนบญญตกอนการนมสการตอพระเจา

บทกวรไบยาต เปนความพยายามของกวทเขยนใหมเนอความสองนย

เพอใหเกดความเอรดอรอยแกผอานทใชความคดตดตาม กวพดถงการเขาไปของสจธรรมอสลามในเปอรเซย ซงกอนหนานนชาวเปอรเซยถอจารต ประเพณบชาไฟตามศาสนาโซโรอสเตอร กวจงถากถางโดยกลาววา

“อา ซกเพอนขา นมายนเขาแถวเนาในแนวองน

บญแลวละซาก นถงยามภาวนา จะมาสวดแลวหรอ ฮอเงยบเถดซาก มาลองดทายทากบจารตประเพณ หนอยซซากขา

อาดมใหจใจ” กวกลาววา ‚คนหนมสาว นอยคนนกทลกขนนมสการพระผเปนเจาในยามรงอรณ เพราะมวแตนอนหลบใหลไมรคณคาของความรกในพระผเปนเจา‛ กวเฝาทจะถอนใจใหโดยไมมวนคลาย โอมาร คยยาม ชใหเหนวา พระผเปนเจาไดประทานสจธรรมแกมวลชนมนษยแลวดวยการสงศาสดาเชน โมเสส และพระเยซ ลงมาเพอชทางแหงความรกใหแกมนษย จงเปรยบเสมอนยามเชาทผรจะไดดมศรทธา อปมาเหมอนดอกกหลาบทอาบนาคางใหม ๆ ในยามเชา กวเปรยบนกไนตงเกลเหมอนนกแหงความรกทกเรยกรองดวยภาษาเปอรเซยเพอปลกใจ คนหนมสาวสมยนนซงไมสนใจใยดในศาสนาอปมาเหมอนคนแกมซบเซยว จงใหดมศรทธาแหงความรกเสย กวกลาววา ตวทานเองลกขนนมสการทกเชาและสานกในความผดพลาดตาง ๆทปลอยเวลาใหลวงเลยไปในบางตอนของชวต เพราะวยหนมสาวถอเปนวยกหลาบทควรจะหาความสขทางโลกยซงเปรยบเปนจตใจดานหนงทคอยขดแยงจตฝายสง และมลกษณะพอตอพระผเปนเจา โดยกวกลาววา

“แตวาวยกพพชกะ โอพระผเปนเจาขา

ไฉนตองมาละอาย โดยเสยดายดวนจต”

กวราพงราพนถงความเปนอนจจงของสรรพสง ความเจรญรงเรองและความเสอมของชวตในเมองใหญ ๆ เชน กรงบลค และกรงแบกแดด ซงกวย าวาใหดมดารกในพระเจาอยางมงคงเถด ไมตองไปกงวลถงความอนจจงของสรรพสงเลย เพราะทกสรรพสงเดนไปตามกฎเกณฑอยางเทยงแทเชนการโคจรของดวงดาวในจกรราศ ซงเปนไปตามวถกาหนดของพระผเปนเจาแลวทงสน

กวชใหเหนวามนษยมชวตอยในโลกนชวประเดยวเดยว

อปมาเหมอนคนเดนทางไกลทหยดพกผอนใตรมไมชวคราว การมชวตอยในโลกกตองเปนไปตามกฎการเกด แก เจบ ตาย ซงเปนโลกแหงกาลเวลา ทกสรรพสงถกกลนกนดวยเวลา อปมาเหมอนดอกไมทเบงบานแลวรวงหลน หรอบรรดาผมอานาจยงใหญทงหลายกตองมลายตายสนตามกาลเวลา กวจงเตอนใจวาใหพอใจในสงทมอย อยาทาตนสอพลอ ใหรกสนโดษ และศกษาสจธรรมจากอลกรอานเพมเตมชวตทวางเปลาใหเตมเปยมดวยความรกพระเจา โดยไมตองคดรษยาในทรพยสนหรอสงประทานอนใดจากพระเจาทผอนไดรบ

กวพดถากถางผททาความดเพอหวงสวรรคซงถอวา บคคลนนยงไมรคาของความด

เพราะการทาบญหวงสวรรคกยงเปนกเลสชนดเบาบางเสมอนผหลงใหลในอามสกอปมาดงเสยงกลองทระรวแตไกลทาใหผไดยนหลงใหลและเคลมฝน กวถอวาจตใจฝายตาฝกใฝในโลกย มกจะตราตรงอยกบรปรส กลน เสยง สมผสซงโปรยปรายอยท วโลก คอยย วเยาใหมนษยหนเหจนเสยศรทธา กวเปรยบเทยบไววา ความศรทธาเปรยบเสมอนเหรยญหนก ๆ ทอยในถงไถ ถาเสยความศรทธาเมอใด เสมอนวาถงขาดวน เหรยญหนก ๆ กกระเดนหลดออกไป ดวยเหตนกวจงเตอนวากอนทมนษยจะสนชวตลงควรจะดมดาความรกในพระเจา อยาหลงใหลในชวตโลกยซงเหมอนกบซากศพเนาเปอยซงไมใชทรพยอนถาวรของชวตนรนดรเลย โลกนถกสรางขนมาเพอบรการแกมวลมนษย แตชวตมนษยนนสนนกเปรยบเหมอนหมะทโปรยประปรายพนทรายในไมชากละลายหายไป

โอมนษยชาต

ชวตของบรรพบรษเปนตนมาจนถงคนรนเราเปนสายธารแหงชวตอปมาเปนเหมอนกองคาราวานทมความเสอมสญไปเปนธรรมดาเกดแลวตาย ๆ หลายชวอายคน กวราพงวานแหละโลกซงหมนเวยนเปลยนไปรงคา ๆ เหมอนกบมาสดาสขาวทวงควบไปอยางรวดเรว เคยเปนราชวงของบรรดากษตรยผมอานาจ

บรรดาเจาชายเปอรเซย (บาหราม) ตางยอแยงอานาจกนโดยใชเลหเพทบายและหยงทระนงในอานาจนนดวยการสาแดงพลงเขนฆาทาลายกน แตบรรดาเจาชายเหลานนกไมไดรบอะไรเลยนอกจากความโงเขลาเบาปญญา แลวกตองตายไปดวยอวชชา กวชใหผอานสงเวชถงกฎอนจจงดวยการเปรยบเทยบทไพเราะเพราะพรงในลกษณะโรแมนตก แลวเตอนใจวา ใหคดถงปจจบน โดยอยาไปกงวลถงวนพรงน ซงยงมาไมถง เพราะในทสดมนษยกจะตองตายทกคน ทงผศรทธาและไมศรทธา กตายทงสน ฉะนนใหใชชวตทเกดมาแลวดมดาความรกในพระเจา อยาใหความโศกเศราเขามาทาลายจตใจได บางคนมวแตคดวาพระเจามอยหรอไมมอย มวแตหาหลกฐานและเหตผลอยจนตายกหาคาตอบไมได แลวตายไปอยางผปฏเสธดวยความหยงทระนง เหตผลของผปฏเสธพระผเปนเจานนเปนเพยงลมทเบาบางมากเพราะพวกนไมเชอการชทางของทานศาสดา ซงชทางเทยงธรรมไวใหสมบรณแลวโดยเฉพาะมฮมมด ผเปรยบเสมอนมคคเทศกเปนผประเสรฐสดเคยไดรบการเทดสเบองบน กวใหหนหาหาสจธรรมในอตตาของตนเหมอนทครซฟเคยสงสอนไวตงแตเยาววย

โอมาร คยยาม เคยศกษาดาราศาสตรอยางลกซง แตในทสดตองกลบมาศกษาวชาตะเศา

วฟอกครงหนง โดยกวยอมรบวาสมองมนษยไมเคยเฉลยคาตอบแหงนรนดรภาพไดเลย มนษยอยในวงจากดของกาลเวลาไมอาจคดขามยคสมยไดกวราพงกบตนเองวาชวตคอความยง กวตองการรความมงหมายของชวต ซงสรปในทสดวาพระผเปนเจาทรงสรางมนษยตามกฎกาหนดสภาวะเพอการทดสอบจากพระผเปนเจา มนษยสามารถจะศกษาสงตาง ๆใหเขาใจได แตกฎแหงชะตาชวตมนษยไมอาจเขาใจไดทะลปรโปรง เพราะเปนความลบเปนสงพนญาณวสยอยในอานาจรของพระผเปนเจาองคเดยว กวจงย าวาใหศรทธาอยางมนคงในพระผเปนเจา สวนปรากฏการณตาง ๆนนเปนกจการของพระเจาโดยตรง

กวเปรยบเทยบวาพระผเปนเจานนเหมอนสถาปนก ผสราง ผออกแบบ ผทาใหเปนรปราง

ผใหเจรญเตบโตตามกฎกาหนดสภาวะ พระผบรบาล สรรพสงโดยกวเปรยบเหมอนชางปนหมอ ทกสรรพสงในจกรวาลถกบงเกดขนมาใหเปนเสมอนเงาสญญาณ เพอใหนกถงพระผสราง มนษยมหนาทศกษาสญญาณเหลานนดวยจตพศวงสงสย

ถงกระนนกตามจกรวาลกหมนไปไมสดสนทงความอางวางไวแกจตใจมนษยผใครครวญ ความรกบรสทธใจในพระผเปนเจาเทานนทชวยสรางความอบอนมนคงแกจตใจได

กววงวอนใหมนษยเชดชจตใจทมศรทธาใหสงสงและหลกหางความชวรายทงปวง

เพราะมนเกดขนสลบไปมาตามอารมณไมสนสด ฉะนนใหรบรกพระผเปนเจาเสยโดยดวนเพราะในไมชากจะตองตาย ไมตองไปคดถงความหลงและไมตองไปวตกกลว ในสงทยงมาไมถง แตจงรกภกดในพระผเปนเจาองคเดยว อยาปลอยจตใจไปตามอารมณ

อสลามเปนสจธรรมทพระเจาประทานมาแกมวลมนษยผสนหวง หากมนษยไมรบรกพระเจา และขวนขวายสรางคณงามความดแลวจะตองเสยใจในภายหลง เมอไปสโลกแหงวญญาณจะตองระอาใจแกโลกทอนจจง กวเตอนคนหนมสาวไมใชปลอยเวลาใหสนไปดวยความไมศรทธา กวเตอนใหศรทธาทกลมหายใจเขา-ออก แลวยดอลลอฮเปนทพงเพยงพอแลว สาหรบชวตน แมทกสรรพสงจะเปลยนแปลงไปตามแตพระผเปนเจาทรงดารงอย เปนชวตนรนดรไมเปลยนแปลง นจจงย งยนและเปนอมตะ สวนการเปลยนแปลงทงหลายเปนไปตามการปรงแตงทงสน พลงชวตเปนเอกภาพไหลเรอยไปไมสนสด องคของพระเจานนมนษยไมอาจสมผสได ทกอยางเปนปรากฏการณจากอานภาพแหงพระองคทงสน

ชวตมนษยชาตเหมอนกองคาราวาน

ทเดนทางไปไมหยดย งในความแปลกประหลาดหลอนของปรากฏการณในโลกโลกย อยาไดอนาทรรอนใจหรอเศราโศกเสยใจ แตจงดมดาความรกในพระเจาเถด แมสงพนญาณวสยจะกนอย กจงดมดาในพระเจาเถด เมอจตถงสภาวธรรมกจะกลายเปนอมตะซงเปนสงบรสทธเพรดแพรวลาคากวาการสรางสรรคอนใดในพภพ กวคราครวญถงความไมเทยงแทของสงขาร ซงตองแตกดบไปตามกาลไปสโลกแหงวญญาณ ซงมนษยไมประจกษแจง กวเตอนวาหากยงคลางแคลงใจในสงเหลานแลว กจงหลอมวญญาณใหเปนอนหนงอนเดยวกนกบพระเจาเสยเถด เพราะคาถามเรองความมอยและความไมมอยนน เปนเรองของอตตาและอนตตานนเอง กวเองเคยสมาธหย งความลกของจตมาแลว ความรสกนกคดทกอยางเปนเรองของความยดในอตตาทงสน จะมาสมบรณเทยบเทากบความรกในพระเจามไดเลย เพราะผทรกพระเจาอยางสดชวตนนอตตาของตนยอมมลายไป เหลอแตสภาวะอนตตาเทานน

โอมาร คยยาม กลาวดวยความถอมตนวา

ประชาชนหลงผดเรยกทานวาเปนนกปราชญซงทานเองรดวาทานไมไดเปนเชนนน เพราะสงพนญาณวสยตาง ๆ ทานยงไมประจกษแจง ทานเพยงแตศกษามาก และยงเหนความทกข ความเปลยนแปลงมากขนเทานน บางคนทกขหนกเขากเลยไปกนเหลาเขาจรง ๆ ทานเอง กเคยเตอนคนทปลอยตวไปเชนนนควรจะขบไลความทกขดวยความดมดารกในพระเจา ไมตองไปคานงถงลทธนกาย เพราะนนไมใชแกนแทของสจธรรมรงแตจะนาพาไปสการทะเลาะววาทกนเทานนเอง จงดมศรธทาบรสทธอยางเดยว พระเจาเทานนททรงร

ในชวงหลงขอบชวต โอมาร คยยาม มงพจารณาดานในจตวญญาณ โดยหางจาก ซารอะฮ

(บทบญญต) จนพรรคพวกเพอนฝงคอยตกเตอน แต คยยาม กมงดมศรทธาอยางเดยวเปนการศกษาวจยจตทกแงมม ทงตนลกหนาบางเหมอนลงเขาไปในหบเขา คยยามถากถางผทแสรงทาตวเปนผลากมากด ซงไมเคยพบสจธรรมเลย คยยามตราตรงกบประสบการณทางจตจนประจกษดวยปญญาวา ทกสรรพสงในจกรวาลถกสรางสรรค และการกระทาของมนษยทเรยกวากรรมนน ถกบนทกไวในชวตทงสน อกสวรรคนรกกมสญญาณ เกดขนในจตใจ ซงเปนความลบแหงอตตาทงสน

การรองไหดวยความรกในพระเจาและความสลบซบซอนแหงชวต ซงกลายเปนบญกศลหนงแหงจตทละมนละไม ปรากฏการณในธรรมชาตเหมอนเงาสญญาณจากพระเจา ทกชวตถกลขตดวยผลกรรมเรยกวา โชคชะตา ซงเปนความดามดเหมอนทองทะเลลก บางอยางเหมอนถกลขตไวกอนแลวบางอยางเหมอนมเจตจานงเสร ชวตเหมอนปากกาทคอยจารกไปบนแผนชวตตามกฎแหงกรรมทพระผเปนเจาเปนผทรงกาหนดไวในเลาฮลมะฟส (บนทกทถกพทกษ) ความชวความดกเปนกฎทถกกาหนดจากพระเจา ทคอยกระซบกระซาบหวใจมนษย เมอเปนเชนนกวจงเตอนไมใหเชอในอทธพลของดวงดาว เพราะถอวามนษยมพลงเหนอดวงดาวนบพนเทา และภาษาของมนษยทอธบายคาวาสจธรรมนนกยงหางไกลจากสภาวธรรม เพราะฉะนนมนษย จงตองคลอยตามกฎแหงสภาวธรรมของพระเจาองคเดยว

เพราะกฎยอมเปนไปตามกฎพระเจาไดกาหนดไวกอนแลว กฎไมไดเปลยนไปตามทใจ เรานกคดเอาเอง ความรสกของอตตา พระผเปนเจากทรงใหเกดขนในจตใจของเรา เปนครงหนงของชวตดานกายภาพททาใหมนษยดนรนเพอยงชพอยแตอตตา เปนบอเกดแหงอวชชา ความโลภ ความโกรธ ความหลง ซงพระเจากทรงสราง ขนมาเพอทดสอบจตใจมนษยเหมอนกน แตเมอจตใจเกดความรกในพระเจาอยางสดซง อตตากสลายตวทนท เปนสภาพทสนสดแหงตวตน ความรกกเปนสงท พระเจาทรงประทานเปนความลบอยางหนงบรรจไวในจตใจของมนษยซงเปนหนงจาก ความรกอนยงใหญในพระองค เมอเศษหนงแหงความรกนไปสมพนธกบความรกทยงใหญ ผนนกถงซงอนตตภาวะ กวจงกลาวความรกเปนกญแจทองของ ชวตทจะนาไปสแสงแหงสจธรรมของพระเจาองคเดยว กวพอตอพระเจาวา เมอชวตดาเนนไปตามโชคชะตากฎกาหนดสภาวะนนแลวมไดเปนไปตามพระประสงคดอกหรอ ? การทซฟพากนถกเถยงในเรองสจธรรมยอมนาไปสสารตถะมากกวาการภาวนาตอพระองค กวยอมรบวามนษยถกสรางจากธาตธลดน เปนเกลยวพลงแหงชวตซงเปนสวนหนงของพระผเปนเจา แลวไฉนจงไดรบการลงโทษในวนพพากษา คาวาบาป คอการฝนเจตนารมณของพระเจา กวจงเตอนวาแมจะเอนไปในทางบาปบางกจงอยาลมลงจนลกขนไมไดจากกองบาปนน ในโลกแหงโลกย ซงเปนโลกแหงรป รส กลน เสยง สมผส เปนเสมอนกบดกของพระผเปนเจาททดสอบมนษย แตพระเจาทรงยงดวยความเมตตาเปนบอเกดแหง ความดงาม ทรงรอบร ทรงชวยเหลอ ทรงใหอภย ทรงบรบาลทกสรรพสง เมอกวประสานวญญาณของตนกบพระผเปนเจากประจกษแจงวาจกรวาล ทงหมดอยในเอกภาพของพระเจาองคเดยว ไมมผทา ผถกกระทา มแตพระเจาองคเดยวเทานน สภาพจตเชนนเกดจากการศกษาตวจนดวยการถอศลอดและดมดาความรกในพระเจา ความบรสทธเหลานมนษยชาตทวโลกตางสรรเสรญ แตทาไมตองแตกกระจายดวยนามอของมนษยเอง และในวนพพากษานนยอมเปนไปตามกฎเทยงธรรม ความดเปนกฎอนเฉยบขาด กวจงปวารณาตนใหมความรกในพระเจาตลอดชวนรนดร เปนอยดวยกบความรก ตายลงดวยความรก ชาระศพดวยความรก หอหมกายดวยความรก ใสโลงดวยความรก ฝงดนดวยความรก และมชวตใหมอกกขอดมดาในความความรกพระผเปนเจาอก เดอนรอมฎอน เปนเดอนแหงการถอ ศลอดเพอสรางความรกในพระผเปนเจา เปนเดอนทประเสรฐ

เปนเดอนแหงการขดเกลาจตใจมนษยเพอใหบรสทธไปตลอด เปนการหลอหลอม จตตานภาพใหมนษยชาตเปนเอกภาพเดยวกน โอมาร คยยาม มงความรกในพระเจาจนประชาชนครหานนทาวาไมสนใจระเบยบกฎเกณฑของศาสนา แตโอมาร คยยาม กไมละความพยายามเพราะถอวาคณคาแหงความรกพระเจานนเปนสจธรรมทประมาณคามได ในยามชรา โอมาร คยยาม ไดครนคดในชวตมากขน ชวตของทานใกลอวสานเตมท ความทรงจาในวยหนมเลอนหายไป ความเขมแขงแหงชวตรางกายกคลายตวลง ชวตทานผานมานบฤดกาลไมถวน ทานปรารถนาหาสสาน ของตนเพอหลบตาตายและหวงใหชวตเบกบานขนมาอกคราหนงในปรโลก นแหละคอสวรรค นนคอการไดดมดาความรกในพระเจาเทานน เรองอน ๆ เปนเพยงมายา เมอจตมนษยชนะอตตาไดแลวกจะชนะกาลเวลาเปนปจจบนลวน ๆ ซงมแตความปตเตมเปยมบรบรณดจเดอนเพญ เปนเสมอนชวาลาทเปนสแสงเดยวกบสจธรรม กอนถงสภาวะจตเชนน โอมาร คยยาม กเหมอนมนษยคนอน ๆ คอ หวใจยงไรศรทธา แตเมอไดศกษาศาสนธรรมกไดเขาถงสภาวจตดงกลาว กวเองเปนเพยงปรากฏการณหนงของชวตทมาอยในโลกนชวครยาม และตองตายเชนเดยวกน ไมตองใหใครขออภยใหแกชวตน เพราะชวตของใครกเปนเอกสทธของผนน โอมาร คยยาม จะไมสนหวงในเมตตาจากพระผเปนเจา เพราะตลอดชวตโอมาร คยยาม ศรทธามนในพระเจาองคเดยว ไมเหมอนกบบรรดาบคคลทนมสการตอพระผเปนเจา เพอโออวดซ าเสพสขบนความทกขยากของผอนไหนเลา คอพระเจาของคนพวกน ไหนเลา ไหนเลา พระเจาเทานน ททรงร! ครผเฒาไดทงรองรอยแหงสายธารนนไวอยางลมลก ขอพสจน ยนยนอนไมผนแปรระหวางทองแทและทองปลอมเปนมาตรการเดมแทแก ศรทธาชนทกหมเหลาผเฝาพนจทคอยเขยามโนธรรมถงโคนฐานแหงการดารงอย จนกวาจะถงซงรศมหนงเดยว และวนนนทถกท าใหรกน ก าลงจะมา จนกวาจะถงวนนน วนแหงผทถกเฝาคอย

ค าปรารภ ในการพมพครงทสอง

ในการพมพครงแรกเมอเดอนสงหาคม พ.ศ.2521 นน รไบยาต ไดถกถายทอดออกมาเปนบทรอยกรองพากยไทยดวยฉนทลกษณหลายแบบ เชน ราย กาพย กลอน ภายหลงจงเหนวาพะรงพะรง นาจะประพนธเปนกลอนสภาพเพยงอยางเดยว เพราะคมขอความไดมาก จงตดสนใจปรบปรงแตงใหม แตโดยอรรถรสแลวยงคงเหมอนเดม ศลปะ เปนผลของปญญาจตในการสาแดงออกซงงานสรางสรรคอนวจตรประณตของมนษยเปนความสอดคลองกบความใฝฝนอนบรรเจด ควบคไปกบความศรทธาในศาสนาอนบรสทธทมนษยปรารถนา นบเปนความอตสาหะพยายามอยางยงในการแสวงหาความหมายและคณคาตาง ๆ ทอาจจะใหความพงพอใจได ซงจะกอใหเกดความปตอนเปยมลน เปนความสขใจแกผรงสรรคศลป และแกผบรโภคศลปซงมอารมณรวม มนเปนเสมอนเครองปลอบประโลมใจใหความอบอนในยามโดดเดยว และคอยกระซบกระซาบอยมรลม แตจะทาอยางไรใหเขาใจซาบซงในศลปะเหลานนได จาเปนตองศกษาหาความเขาใจซงตองใชเวลาทาความเขาใจโดยรอบ ตองอาศยผลทไดจากความรการคดคานง การใชเหตผล และการใครครวญ พจารณาตราตรง จนเกดจนตภาพหรอ สงกปปอนเปนความคดรวบยอด ซงนบเปนรากฐานสาคญของการทไดรบความซาบซงในสทรยรสของศลปกรรม โดยเฉพาะวรรณคด มนษย ดนรนตอสเพอการดารงอยทสงสงดงามขนกวาเดม ทงเรองปากทองและเรองชวต จตใจ ทงสวนปจจบนบคคลและสงคม ผสรางสรรคศลปะกเชนเดยวกน ยอมมความกระตอรอรนในการศกษาคนควาและประกอบงานศลปอยางเอางานเอาการ กเพอจะบรรลจดหมายอนสงสงนน การตงหนามงมนทางานอยางสมาเสมอเปนชวตจตใจนนเปนการวางสตมนคงลงแนวแน แลวกลายเปนสมาธทกยามไปในการทางาน เปนความสขปตและดมดาในบรรดาผลงานของศลปะชนครเหลานน เราไดพบอะไรบางสงบางอยางแฝงเรนอยอยางแปลกประหลาด เหมอนพลงลกลบมมนตเสนห ปลกจตสานกของเราใหตนได ขบดนใหเราคดตอ ๆ ไปเองได ฯลฯ และอะไรๆ ทานองนนอกมากมายทเราบอกไมไดพดไมถก แตมนของอยในสวนทลกทสดของจตใจ เผาลนกระกระวายอยนานป แลวคอย ๆ เยนลง เราไดเหนจากผลงานของศลปนอมตะ บางทานวา จตใจทสะอาดบรสทธและสตยซอ เทานนทสามารถจะสะสางปราการอนหยาบ และเขาไปสมผสความรแทแหงวชชญาณนนไดอนเปนสจภาวะทพย

ซงดารงอยเหมอนกบวาไมเปน อยใกลชดทสดเหมอนกบไกลทสด แสวงหาดวยวธใด ๆ กไมพานพบ แตประจกษแจงไดดวยการตระหนกร และการเฝาพนจเปนอาจณดวยความถอมแหงอาการดษณยภาพในอากปกรยาแหงการภกด ดจการบาเพญภาวนาในญาณตนทเบกบานและรเหนดวยจกษในสมาธทามกลางการเคลอนไหวตอเนองขององคาพยพแหงอวยวะทยอมสงบ จนประสานเขากบคลนเดยวกนของทะเลทยอมระยอบ และแผนฟานภากาศทยอมจานน ตลอดทงคลนสนามพลงงานตางๆ ทวสากลโลก เฉพาะผทมราตรอนยาวนานในทาวกลางความสงด ยอมเหนวา ธรรมชาตทงมวลดารงอยและเปลยนสภาพในตามภาววสยแหงกฎธรรมชาตนน ๆ สมพนธกบองคประกอบแหงมตตาง ๆ อกทงการเคลอนไหว ระยะทางและกาลเวลาอยางตอเนองเปนสภาพทมอยจรงนอกจตใจเรา ไมใชมนมอยเพราะการคดของเรา สวนศลปกรรมนนเลา ประเภทใดยงลดมตตาง ๆ ลงไดมากเทาใดกยงเปนสอนาจตใจเขาใกลชดกบสภาวะอนเปนทพยไดมากยงขนเทานน ดตวอยางจากสวนประกอบโครงสรางของรปธรรมแหงสสารวตถยอมมมตแหงความกวาง-ยาว-สง หรอหนาลก อนเปนปจจยประกอบรปแบบทสาคญของงานศลปะดานสถาปตยกรรมและปฏมากรรม ซงมากดวยมตทงสามอนหลกเลยงไมพน แมศลปะการดนตรกยงมหนงมต คอเวลาอนหลดพนมได สวนจตรกรรมนนเลากยงมมตหนงทกนทระนาบพนราบ แมจตรกรรนใหมจะใชรปทรงเรขาคณต, ใชความรสกประทบใจครงแรก, ใชภาพจนตนาการเหนอจรงหรอรปควบสมแลวกตาม กยงมเหลออยหนงมตอกเชนกน คงเหลออยกแตกวนพนธเทานนทไรมต มนจงกลายเปนสอยงใหญทสดทนาไปสสภาวะนามธรรมไดลมลกทสด เปนอตวสยลวนๆ สามารถนาไปสความเขาใจในสภาพกาลได นาไปสสภาวะทไรรปแบบและเนอสารไดอยางนอยกชวขณะหนง ภาษาเปนพาหะของความนกคด เปนสอนาไปสความเขาใจในการสอความหมายตาง ๆ ไมวาภาษาในรปพรรณนา ความอธบายหรอคาสง หรอภาษาสาแดงอารมณ หรอภาษาสญลกษณ ยอมเปนอปกรณของการจาได หมายรโดยทวกนในหมมนษย คนเรามกจะคดเปนถอยคาเสมอ และถอยคาภาษากแทนความนกคด คนเราจะคดโดยไมใชภาษาเลยจะไดไหม? ตอบวาได

แตใชสญลกษณแทน ซงภาษาสญลกษณกเปนภาษาอยางหนง อาจไมตองใชเสยงหรอทดแทนคาของคาของเสยงทเปลงออกมาครงหนงๆ ตามลกษณะฐานกรณทกาเนดเสยง มนษยชาตยงเจรญทางปญญามากขนเทาใดกยอมใชภาษามากขนเทานน แตประหยดถอยคามากยงขนจนเปนภาษาสญลกษณ โดยเฉพาะภาษาคณตศาสตร มนษยชาตโดยทวไป ดเสมอนวากาลงถกเรยกรองไปสจดมงหมายนทงโดยรสกตวและไมรสกตว ทงโดยยอมจานนเตมใจหรอโดยฝนจายอม เราจะเหนไดจากพฒนาการทางความคดของมนษยชาตในหวงแหงเวลาประวตศาสตรสากล ความเจรญเตบโตของสงคม การดารงอยดวยปทสถานทางวฒนธรรม ความเจรญและความเสอม ตลอดทงสาเหตตางๆ ของมนกเปนไปตามกฎหนงทครอบคลมอย ซงครอบงากฎหลากหลายทสมพนธกนกาลงกาวลวงไปสเปาประสงคน ซงประดจกระแสธารแหงชวตทมจดหมายปลายทางแนนอน ตามโครงการอนยงใหญซงเปนนรนดรทมองไมเหนนน ศลปกรรมกจาเรญขนตามขนตอนแหงยคสมย เรมตนจากสภาพเรยบงาย สอความหมายงาย ๆ สตยซอ สะทอนชวตความเปนอยและ การดารงชพ คอย ๆ ทวไปสความสลบซอนของรปแบบ และเนอหา จากสญลกษณเรยบงายและรปทรงเรขาคณตปฐมฐานไปสเนอสารและองคประกอบอน ๆ ทางวตถแยกออกไปเปนปรวสยมากยง ๆ ขน จนศลปกรรมถกนามาเปนอตสาหกรรมและพาณชยกรรมโดยการประยกตเพอประโยชนในการใชสอยสมพนธกบชวตอยางแนบแนนมนถกนามาเปนเครองประโลมโลกย เพอความบนเทงเรงรมย และประดบประดาศกดศรของบรรดาชนผมอนจะกน ซงตอ ๆ มาบคคลเหลานนสวนมากแลวไดกลายเปนผทรยศตอมนษยธรรม แลวหนมากดขมนษย ซงทแทจรงแตเดมกเคยเปนพนองของพวกเขานนเอง ภายใตสภาพเชนนน ศลปนกถกบบเคนลงดวยอยางหลกไมพน พวกเขาพากนทาลายองหตถทพยแหงการสรางสรรคและความคดรเรม อกทงตคางานศลปกรรมลงอยางตาทราม เปลยนเสอคลมอนขลงและศกดสทธเปนสสนนานาตามความพอใจแหงตน ๆ ตามยคตามสมย เรยกขานมนดวยถอยคาทศวไลซ ไพเราะอยางสจนยม หรออดมคตนยม เปนอาท

ผลกมนออกไปแลวอยางสดโตงแหงขวทงสอง ทงขวปรวสยในวตถลวน ๆ และขวอตวสยอยางผด ๆ เพอบารงบาเรอแตงอตกเลสของมนเอง นนคอ เรองราวมผานมาและเปนอยในกาลทกเมอ ศลปกรรมบรสทธ ยอมถอไดวาเปนอกดานหนงของเหรยญโปรงใสแหงศาสนธรรมอนบรสทธ ศลปนบางทาน บางสงคมและบางสมย ไดเคยประจกษแจงมาแลว ประหนงการเขาสยคแหงการพบตวตนทไรตวตน หรอหลดจากขอตอของกาลเวลา มนพาเขาไปสความแปลกฉงนและความแปลกแยกจากสงคมทตนเองสงกดอย ผลกเขาไปสความวาเหวอางวางและโดดเดยวถงทสด จนไดยนเสยงจานรรจของความเปนทพยในจตใจของเขาเอง ซมซบภาษาสญลกษณตางๆ จากสญญาณในธรรมชาต อานสญญาณตาง ๆ เหลานนออกโดยเขาใจความหมายดานในของมน เหนความสมพนธหลากหลายเปนเอกภาพเดยวกน นน! มรรคาของการสาแดงออกทคอนขางสมบรณทสด ภาษาทพย ภาษาสวรรค ภาษาสญลกษณไดอบตขนแลว ณ ทไรกาล นนคอกวนพนธ ทะเลทไรฟากฝง ความหวงทใหชวตชวา เปนมรรคาทไร ทศทาง เปนชองวางทถกเตมใหเตม เปนความเคมทยงกวาเกลอ เปนเลอด เนอทไรสงขาร เปนอกาลและอมตสความเปนสากล โพนพรมแดนภมศาสตร เชอชาตและสงคมประกฤตโพนจากประเพณและผลพวงของประวตศาสตรอนระสา ซงสงเหลานนเปนเสมอนพนธนาการทผกกระหวดรดตรงจตวญญาณนไวอยางมองไมเหน เมอนนพนธสญญาหนงของมนษยกปรากฏ ไดยนและไดเหนกระจางแจมแจงทกอกขรทพย นนคอการยอมรบพนธกรณอนเปนนรนดร ซงจกไดปลดปลอยดวยมนษยเองใหพนจากการพนธนาการของความเปนทาส สความเปนอสระสเสรภาพตามธรรมชาตทกกระแส และกเสรภาพทยงใหญ ทสดของมนษยนนคอเสรภาพแหงความคด มนเปนอตวสยลวน ๆ ซงจาขงมได มนวเวกอยางยงจนไดยนดวยโสดภายในถงคลนเสยงทพยจากหลงมานแสงทไรสงกาบงทงปวง จตหนงซงตระหนก ในความรกความสงสารและเอนด กระวนการวายอยทกเมอในทามกลางความทกขเขญของเพอนมนษย และความตกตา ทางศลธรรมทดาษดน เบองหนาทคราคราดวยคลนมนษยซงถกทาใหแปดเปอนแตแรกเกดดวยความโสมมทางจตวญญาณ และซมซานซดเซไปอยางผระหน หวาดกลวและสนหวง ถกจงใหหลงผดไปดวยงานแหงมารรายตลอดยค แลยงกระหนาหนกขนทก ๆ ยคอยางกระชน

อารมณและ เหตผลของมนษยถกเขยาอยางรนแรงถงโดนฐานแหงวญญาณ จนทาใหพวกเขาตองคกเขาลงตอหนารปรอยและแทนบชา สงเวยทเตมไปดวยคราบโลหตของสรรพสตวอมนษย กแลบดนน ไดเรมตนขนแลวดวยความแปลกทงและหลงไหลไปดวยปจฉาของปราชญ ทามกลางแสงตะวนเจดจาหลอกลอบนใบหนาของกลางวนแสก ๆ ระบาดไปอยางรวดเรวเหมอนลมรอนระอพดในนามของวจกจฉา ปรชญาสมยใหม มนเปนเสมอนยาเบอททงเชอไวในจตวญญาณของหนมสาวรนใหม ทกคนเรมเบอหนาย ความซ าซากจาเจของชวตจกรกล เกดอาการไมเปนอนหนงอนเดยวกนกบสงคมทตนเปนอย นนคอการแปลกแยก อนเปนอาการของจตกรยา เรมแสวงหาอยางเควงควางและไรทางนา บางจาพวกหนเขาดมสราและเมากญชา เพอแสวงหาทางหลดพน ทเหลออยบางกเรมคดเรองนามธรรมมากขน โดยความหาตวตนยงเปนอตวสยโดยแท เมอเรมสานกเรองตวตนกเรมเหนความจากดของปญญามนษย แตยงมองเหนทางออกอยอยางรบหรเลอนลางเสมอนมมานใยบวขวางกนหนทางอย ถกสกดกนใหอย ณ จดนนานเนนนาน ครนคดวนเวยนอยดจเขาวงกตฤาวงวนแหงทองทะเลลก ยงสบสนปนปวนและยงเบอหนายดจสงไรคา อมามมะอซกลาว เราพบวา ‚สองสดของความเบอหนายเปนการเรมตน ของความแปลกแยก สงสดของความแปลกแยก เปนการเรมตนของสานกตวตนดานใน สงสดของความสานกตวตนดานใน เปนการเรมตนของความโดดเดยวอางวาง สงสดของความโดดเดยวอางวาง เปนการเรมตนของความรสกจาพราก สงสดของความรสกจาพราก เปนการเรมตนของการเฝาพนจจตใจ สงสดของการเฝาพนจจตใจ เปนการเรมตนของความสนโดษ สงสดของความสนโดษ เปนการเรมตนของความสารวม สงสดของความสารวม เปนการเรมตนของความประจกษแจง สงสดของความประจกษแจง เปนการเรมตนของความปตเยอกเยน สงสดของความปตเยอกเยน เปนการเรมตนของปญญาบรสทธ สงสดของปญญาบรสทธ เปนการเรมตนของการไดรบความโปรดปรานอนลบเรนแหงวทยญาณจากพระผอภบาลแหงสากลโ

ลก เมอนนมนษยกบรรลถงซงศรทธาธรรมและดารงมนอยในคณธรรมอนประเสรฐสดทละมนละไม‛ ศลปะ ประสงคสอความความอนสงสดนไปยงผมจตสานกทงปวง กวเลอกใชกวนพนธพสทธเปนสะพานสอสารเสมอนทอดสะพานทพยแหงนพนธใหทกดวงใจทดนรนขวนขวายเดนถงไดอยางไรมต และประสานสมพนธกนอยางกลมกลนเปนเอกภาพแหงดวงใจดวงเดยว อนละเอยดออนเทถายหลงรนเขาหากนโดยรอบปรมณฑลอนไรของเขต “จงรตามสภาพความเปนจรงของสรรพสงทงมวล!” วทยาการหลายแขนงไดรบใชทาหนาทเพอการนมาโดยตลอด วทยาศาสตรบรสทธกถงซงขนปรวสยลวน เปนเรองกฎในสสารวตถแทจรง มนไดนาไปสสภาพ ทไรชวตชวา ไรความรสกเพทนา ไรความบรรเจดจาไมนาอภรมย มแตคลนของสนามตาง ๆ ในจกรวาลของคลนแสง-เสยง-ความรอน และคลนสนาม แมเหลกไฟฟา คลนสนามแรงโนมถวงและพลงเฉอยทงหลาย ฯลฯ จกวาล แหงสสารวตถเปนเพยงพลงงานทปรากฏรปเทานน ความงามของรปทรง-เสน-สสน นาหนกและอารมณละเมยดแหงจตกรรมอยไหนเลา? เสยงทพยแหงคตลานาอนไพเราะ พรอมจงหวะทานองอนเสนาะโสตหายไปอยเสยทไหน? ลลาแหงพลงทพยทแฝงเรนสนทรยะไวในนาฏลกษณแหงนาฏกรรมนนหายไปไหน? วทยาศาสตรหลบตวเงยบงนไมตอบขาน สวนวทยาศาสตรประยกตนนเลา กประยกตนามาใชทาเดยว นามาขายยายไปคาใหนายทนเอากาไรกน หนมสาวรวมสมยทวโลกตกอยในอาการสบสนปนปวนทางสตปญญามอาการแปลกแยกทางจตหลอน หาแหลงพกใจในวทยาศาสตรไมได เพราะวทยาศาสตรบรสทธไปสอดคลองกบปรชญา วตถนยม ซงเปนเรองสสารวตถทงสนแมภาษา, เวลา และระยะทางกเปนรปหนงของวตถ (FORM OF MATTER) จตวญญาณกเปนเพยงผลของ การสะทอนโลกภายนอกเขาสการทางานของระบบเนอเยอประสาทเทานนเอง แมแตอวกาศอนอสงไขยและเปนอนนตะกยงเปนรปหนงของจนตภาพวตถ (CONCEPT OF MATTER) อนชนใหมของโลกใบน ไมมทยนพกพงใหสงบนงสกครจรง ๆ แลวหรอ? พวกเขาไมยอม! ไมลดละความพยายาม แสวงหาโดยวถทางใหมอก ศกษาคนควาปรชญา

ทกสานกเรมแสวงหาดวยความสงสย ดาเนนคดไปดวยเหตผลและและเครองมอในการคดทแฝงความสงสยไว ทงในวธอนมานและอปมาน จบสานกคดเหลานนลงดวยความสงสยมากยงขน และวาเหวอางวางตายไปอยางสงสยสนหวงเปนอยางนมาหลายศตวรรษแลว และจะเปนอยางนตอไปอกนานทานใด? ใครรบผดชอบ... ซงไมมใครรบผดชอบใครได เอกสทธชวตนของใครกของมน? ยงมเหลออยอยางเดยวทพอจะรกษาแผลหวใจได นนคอศาสนา และศลปบรสทธทมนษยชาตยงพอจะฝากความหวงไวได เพอเปนมตร ประโลมใจยามทกข ทงนเพราะแหลงทมาของมนบรสทธ มนเกดจากความบรสทธ มนเกดจากแหลงชวตจรงๆ มไดเกดมาจากความเหนแกตว หรอโลภ โกรธ หลง แตเกดจากผทเสมอนตายไปแลวจากโลกน เกดจากการดนรน ขวนขวายทรนทรายเพอกทกขของโลก ทกขของผอนแท ๆ คอ ทกขของทานเหลานน ปรารภแตทกขของผอนจนไมเหนทกขแหงตน เพอใหมนษยไดถงซงความร ความเมตตาปราน ความรกความบรสทธ ความยตธรรม และความปตสขอยางยง ซงเปนศลปกรรมสงสดแหงชวตน เปนอดมการณของมนษยโลกเปนยอดปรารถนาของบรรดาผตนแลวทงหลาย มนยงใหญกวา สถาปตยกรรมและปฏมาธรรมใด ๆ ในพภพ มนเจดจรสดวยสนทรยรส รอบดาน และงานประเสรฐสดเหนอจตรกรและดนตรใด ๆ ในแหลงหลา สงเหลานนเปนผลงานทางปญญาแหงอจฉรยทรรศนของผบรสทธ เปนผลแหงปรชาญาณของบรรพชนผลวงไปแลวทกเมอ บรรดาศาสดาทงหลาย ผเปนเสมอนมรดกลาคาสดทายของชาวโลกผเปนอภมหาบรษ นรนดรกาล ผเปนประดจบรพาฉายาของเหลาอภชาต บตรแหงสายธารนนประดจดารกาจรสแสงเจดจาทางอตรทศ แลประดจประภาคารในความมดมนแหงยคสมยเปนเหลาผปรากฏอยในจตสานกของผแสวงหาจวบนรนดรกาล กวนพนธชนสง คอเสยงทพยทเปนคลนรนไหลหลงไมขาดสาย แฝงเรนไวซงพลงอมตะ ใหความสมดลทางวฒปญญาและปลกจตใจใหตน ตระหนก และถอมลงโดยอาการดษณ มนจงมภารกจแหงความรบผดชอบอนยงใหญตอมนษยชาต

นนคอประกาศเรยกรองเชญชวนมวลมนษยใหเขาสเอกภาพแหงสจธรรมประจกษแจงและปตในกาลบดน เพอบรรลเปาหมายอนไรระยะทางและกาลเวลาใหเจดจาแจมแจงอย ณ บดดลนน ศลปะแหงกวนพนธ จงเปนมาตรการอนสงสงลาลกเปนมรดกแรกและสดทายของมนษย เปนสาสนทเรยบงายทสดและยากทสด เปนภาษาวญญาณทเกอบไรถอยคา เปนประดจลมปราณแหงชวตท ประณตและเผาลน ไรพรมแดนทงมวล เมอมนสาธยายถงธรรมชาต แตออนแตออกอนบรสทธของชวตทไรจรตมายา องหตถทขาวโพลนและแววตาทไรเดยงสาเทานนทอาจสมผสทพยภาวะนนได แมชวขณะจตเดยวกตาม แลวสอความหมายไปยงผอาน ซงมพนฐานทางจตเปนธรรมดา ๆ ทงหลายเหลานน ความเปนอมตะของกวนพนธกคอความเปนอมตะของชวตนนเทยว ความเปนมนษยและคณคาตาง ๆ ของความเปนมนษยดเหมอนวาไมเปลยนแปลงไป ยงคงเปนพลงขบดนงานศลปกรรมอยตลอด และงานศลปกรรมเหลานนกไดสนองตอบความหมายดานใน แหงอตวสยของมนษยยงแลว อาจมองไปขางหนาโดยการคาดคะเนไดวา ในครสตศตวรรษท 21 ทกาลงจะมาถงนน เปนคลนลกสดทายทกาลงแผทะมนเขามาหาโลก และเมอถงวนนนมนษยชนรนใหมในพภพนจะถงซงความสกงอมทางสตปญญาโดยทวไป และระดบจตใจกจะเจรญเตบโตขน แสงโชตชวงจะบงเกดขนแผปกคลมไปทวทกหนทกแหงดจแสงนวลเยนของเพญจนทร ซงไมใชแสงสขาวทางฟสกสทเกดเงาเมอกระทบวตถทบแสง แตจตสานกของมนษยจะถกปลกใหตนขนจนสน สะเทอนไปถงวญญาณแหงจตไรสานก อนเกดจากผลงานของศาสนาและศลปะบรสทธทานศาสดามฮมมดเคยมวจนะไววา “มนษยนนเขาจะตนเมอเขาตาย” ศลปะบรสทธทาใหมนษยถงซงชวตแหงศลปะ และศลปะแหงชวตเมอนนโลกในจนตภาพจะปรากฏเปนจรง โลกจะถกทาใหดาษดนไป ดวยความยตธรรม สงแวดลอมและพชพรรณบปผชาตนานาจะชะอมเบงบาน พภพจะถกทาใหสวยงามตระการตาเปนระเบยบเรยบรอย มความรมเยนเปนสขทกแหง และสงคมสงางามสมความเปนมนษย สรรพสตวกจะเปนมตรกบไมถกเบยดเบยน โลกจะถกขบกลอมดวยคตสวรรค และดนตรทพย และจตกจะรงสรรคนฤมตภาพตาง ๆ

ขนมาเองไดสลบสสนบรรเจดบรรจงยงนก ทวาจรงแลวความยงใหญอยทจตใจผมอง ผรสก และผตระหนก มนษยจะไดพบ ในสงทมนษยไมเคยพบ มนษยจะไดยน ในสงทโสตประสาทไมเคยไดยน มนษยจะไดรสก ในสงทหวใจไมเคยรสก กว ถวลหาอาลย และคราครวญในสงทคนอน ๆ เหนวาไมมอย โอเจาชายผอบตขนกอนยคสมยอนควร ! ทพานกของเธอนนควรมอยทนนทเดยว สวนอเดน... ธรรมชาตเดมแทของจตทไรการปรงแตง ... ณ ทซงไมมเพศทางจต ณ ทซงไมมความอาย ณ ทซงไมมอหงการและรษยาอาธรรม กวหลดจากความตอเนองถยบของขอตอแหงกาลเวลาน พลดสกาลนนอนเปนฝาแฝดของนรนดรภาพ แปลกฉงนเมอถกเนรเทศและจาพราก พลาปรากาสรวลครวญถงถนเดมของเธอ รมฝโอษฐทสนระรกดวยถอยคาราลกทลายมานกนของกาลและแสงชวต ปรากฏเปนเอกภาพเดยวกนกบสจภาวะ แตในยคแหงความปรวตกน มนษยโดยทวไปตกอยภายในเงาทะมนทมของรหสลบทบดขยประดจกรามเหลกทขบเคยว แลหนามไหนททมแทงอนเกดจากผลทรอนแรงของกเลสมาร มนจาแลงแปลงมาในรปธรรมแปลก แปลกทงระบบการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและการศกษา เนอในของมนถกสรางจากเพลงทรอนระอ เปนประกายไฟทไรควน มนหลบซอนอยในหลมลกแหงกลบวญญาณของอมนษย มนกลบกลอกหลอกลวงดนดาล ดวยความทระนง หยง ยโสโอหงดวยพลงทรอนแรง อาการแหงสงคมประกฤตเหลาน นาเบอหนายจาเจและซ าซาก หลอกแลวกหลอกเลา กระซบกระซาบคาเชามหางเหน ออกไปใหพนซาตานมารรายทถกขบดวยหนกระหนา อยาเขามาสงสสาทบจตวญญาณ มนษยอก สวนอเดนนเปนประภสสรตงแตออนแตออก มนเปนทพานกอนบรมสขชวครของหมมตรกลยาณชน แตทพานกของเจานนคอนรการต เมอสงใดมนษยเรมพบตวเขาเองในทามกลางความเงยบสงดของราตรกาล หรอในทามกลางสายธารชวตทอกทก หรอทามกลางความเสยงภยขนคอขาดบาดตาย ฯลฯ เมอมนษยกหลดพนความเคยชนทปดบงสต ปญญา เรมดนรนแสวงหาไมใชเพยงเรองปากทอง

แตเปนเรองอาหารทพย ทางจตวญญาณ ซงถอเปนสมบตวเศษททาใหจตใจไมหวกระหายอกตอไป แตตองผานอปสรรคตาง ๆ นานา ผานทางวบากโคงคง และตองกลาเผชญ ผจญกบเหลาปศาจรายจนผานประตทพยบานนนไดดวยการอานลายแทงทถกตอง จงจะพบขมแหงนธปญญาไดในทสด มองไป ‚ทนน‛ จนพบ ‚ทน‛ หยดววฒนาการทางจตลงได แนละมนไมใชววฒนาการตามกฎกามะลอของชารลส ดารวน แมเรมตนของศลปกรรม จะเกดจากการลอกเลยนแบบธรรมชาตกตามแตพฒนาการสดทายของมนคอการสรางสรรคอยางเสร ศลปกรรมเปนงานเพอชวต ไมใชเรองทาเลน ๆ แตเปนการขมวดปมเขมงเกลยวทงชวตทเดยว เพอเปนการเรยนร ประสบการณภายในเพอการเขาใจชวตมนษย เพอรกฎทางจตวญญาณ ซงเปนเสมอนสภาพทไรกฎ คอย ๆ เรยนรตวตนจากสภาพทรมรอนเผาลนไปสสภาพทเยอกเยนเปนธรรมดา ๆ และปฏบตกจกรรมแหงชวตอยางพอดสมาเสมอ โดยสารตถะแลว มนเปนงานแหงนามธรรม เปนงานแหงความรสกนกคดอนเปนสากล จานรรจาเงยบ ๆ อยกบตวเองดจละอองเกสรดอกไม ทอบอวลหวนหอมอยภายในกลบของมนเองฉะนน แตเหมอนเจรจาอยมนษยชาตทงมวล ทกยคทกสมยมองเหนพนธสญญาแหงชวตซงหามไมในสรรพสงอน ๆ ไมวาทองฟานภากาศหรอภเขาทองทะเลมหาสมทร แมกระทงสรรพสตว มกแตในมนษยเทานน เพราะมนษยเปนภาวะทสงสง จงตองรบผดชอบทามกลางเสรภาพทโดดเดนนนระหวางสงทถกกาหนดแตกอนกาลกบความโปรดปรานแหงเสรภาพมนษยถกวางฐานอยทามกลางนน อยระหวางความหวงและความกลว จงชอบทจะตองถกใหยนขนเบองหนาตลาการปรโลก ณ ยามนนซงรบผดชอบตามผลกรรม นนคอความยตธรรมโดยแท ประเดนนรสกวาทาน โอมาร คยยาม จะตความพลาดไปนด ทหลงผดวาชวตมนษยคอรปหนงตลงอาถรรพณหรอทานเพยงเยยหยนมตของผอนกแลวแตคดเอา เทาทสงเกต บรรดาศตวรรษทผานมา มนษยสวนมากอธรรมตอตวเองและบดเบอน พนธสญญานนอยางดอรน จนกระทงไดชมรสความอธรรมจากนามอของตนเองและผลจากสภาพแวดลอม มนษยไดสรางปราการคมขงตวเองอยางไมรตว จนรสกอดอดกลดกลมและเกดอาการแปลกแยกในทสด แตครสตศตวรรษท 21 ขอใหเราไดหวงเชนนนเถด มนจะเปนคลนทพยสดทายของอนชนรนใหมของโลก

มนจะเปดตวมนเองออกมาเปนประภสสรของบรรดาสหชาตผรวมสมย กแลบดนน จตใจไดตนตว รบรอยโดยทวไปแลวอานปราฎการณธรรมชาตแหงภาววสยออกตามความเปนจรงของมน ความบรสทธแตแรกเกดจะไมถกทจรตใหบดเบยวเสยรปไปเหมอนอยางเคยเปนมาในชนรนกอน ๆ พวกเขาจะชวยกนปลดปลอย พนธนาการไดทงปวงเปนสานกรวมสมยไมใชคลนลกแรกทปฏวตเกษตรกรรม ไมใชคลนลกทสองทปฏวตอตสาหกรรมไมใชคลนลกทสามทปฏบวตสอสารโทรคมนาคม แตเปนการปฏวตจตวญญาณมนษยใหประจกษแจงในสจธรรมแหงศาสนวสยและศลปกรรมบรสทธเทานนมนษยไดคนพบสงทจรงแททสดมพลงมหมาทสดและอยใกลชดมนษยทสด นนคอคลนสดทายในพภพฝายสสารวตถนกอนทมนจะถงซงกาหนดเวลาแหงการวบตสลายของมน ‚ขามไดเปนพระผอภบาลของสเจาดอกหรอ? วญญาณเหลานนไดตอบวา ‚ใชแลว ! เราขอยนยนเชนกน‛ (องกรอานบทท 7 โองการท 174) นนคอความบรสทธแหงพจนารถของพระผสรางชวตทบงบอกถงปฐมกาลแหงการสรางสรรค อนเปนปฐมบทแหงพนธสญญาของชวตมนษยทกตวตนทตองมตอพระผทรงกรณาปราน ผทรงบงเกดสากลจกรวาลทงมวลทงโลกวตถทมองเหนไดและโลกภาวะทพนญาณวสย กอนทมนษยจะจตในครรภมารดาแหงตนทสเดอนแรกของปฏสนธ ทามกลางความมดทบสามขนตอนในชวงเวลาประมาณ 120 วน จากสวนทดทสดของสารประกอบแหงดนตมสดานามาสสภาพอสจ จากนนไดทาใหเปนกอนเลอด ประดจวนเปนลมเลอดขนคลายปลงเกาะตดผนงมดลกแหงมาตคาม ถกพทกษไวในทเกบอนปลอดภยดวยแสงทพยแหงเทวทต จากกอนเลอดถกประกาศตใหกลายเปนกอนเนอตวออนแหงคพภะแหละแลวเนอเยอ บางสวนถกทาใหเปนโครงกระดกชนดตาง ๆ กวาสองรอยชนยดตรงตอกน ดวยโครงสรางแหงสายสมพนธทยตธรรม แหละแลวกเกดกลามเนอลายและกลามเนอเรยบหอหมโครงกระตกไวอยางรดกม สวยงามจากนน “เราไดพฒนาใหมนกลายเปนสงถกสรางขนใหมอกประเภทหนง” อลกรอาน (23:14) หลงจากทวญญาณเดมแทอนบรสทธ (รห) ไดถกสอดใสสถตแนบแนนเขากนสนทกบเรอนรางสงขารนน ความจาเรญจากพระองค พระผทรงสรางทดเลศใหมนษยเกดมามเรอนรางและวญญาณทดทสด (ตกวม) พระองคทรงประพรมแสงทพยจากพระวรฉายลงไวกบจตเพอไวประกบรบกบทางนาแหงแสงสวาง (นร) ของมรรคาทพยแหงพระองคโดยผานบรรดาศาสดาผบรสทธและไรมลทน สการบรรลความสาเรจในชพน นนคอการชาระวญญาณใหบรสทธรยง

ตนตวและเบกบานอยทกเมอเกดปตสขไดรบความปราโมทยยนดเปนลนพน อนเปนผลรางวลจากพระผรงสรรคกฎแหงสรรพสง เมอเหนการเกดดบของมนษยในครรภมารดา จตสงเวชเวทนากเกดขนยงแลว บงเกดความเอนดสงสารทกชวต นบเปนยาวเศษบาบดรวม โดยเดดขาดจากการมราคะ และความหลงในเนอหนงมงสาแหงมายาทพย กตญรคณในเนอนาบญแหงบดรมารดา ผสถาปนาครรภมรรคใหบตรธดาไดคลอดมาประจกษแจงแสงทพยแหงบรพฉายของพระองคนน แนนอน ยงไดเคยมมาเหนอมนษยชาตทงมวลแหงหวงเวลาหนง ซงเมอเขายงมไดเปนอะไรมากอนเลยทอาจจะเอยอางได แลวเขาไดมาใกลชด ในความสนทแนบแนน และถกเทอดยงสถานทสงสง นนคอฐานนดรทแทจรงของมนษยทกคน ไมใชโนน ไมใชนน และไมใชนของพวกกฎมพสากลทนามอแปดเปอนดวยคราบโลหตมาอางวาจะนฤมตโลกใหม โพนทะนาคาขวญอนสวยหร เชดชปายสนตภาพและสทธภาพเพอมนษยชน ภายใตเสอคลมยาวหลากสดขลงดและศกดสทธ แตเปลาเลย มนเปนเพยงมายาแหงยคสมยทอยภายใตกลไกระหวางประเทศ ซงมงพเศษทจะพสจนใหเหนวามนษยคอสตว เหมอนตวคมรา สตวในนยามปรมปราซงมหวเปนมงกรตวเปนแพะ และหางเปนงมนจะยกวตถใหสงขนและเหยยบย าจตวญญาณใหตาลง มนจะทาใหนกบวชและผทรงศลทงหลายตองคกเขาสนสะเทมอยเบองหลงของเงนตราและทองคาแทง! ใหหลงเงาตวเองอยเบองหนาคนฉองมายาบานใหมใหโยนโลแหลนหลาว พระคมภรวรยทธทงไวขางทาง แลววงโรตวเปลาเขาสกบดกหลากหลายแหงสมรภมชวต แลวยนยอมโดยไรปรศน ใหมนลากถลถกงลงรแยไปเลยทเดยว มนษยถกพนธนาดวยอารมณตาง ๆ ตามสญชาตญาณ ซงมงแตความเปนอยถกกระวดรดรอบดวยเพทนาการแหงกระแสอารมณดจอสรพษกระสน ทวารบรรณทงหลายกเปดรบโลกย สมผสซาบซาเสยวซานแหงรสชาตทงปวง จนบาทฐานแหงวญญาณขนตาหลงยดตดคดวาเปนวถแหงชวตแท แตทไหนได มนมกกระเดยดไปขางทางชวราย มดมนและอบเฉา นาพาสความโงเขลา มวเมาสารพด หลงใหลไปตามนนแลวคดเอาเองวามน คอเสรภาพ นบเปนความผดพลาดกาวแรกทยงใหญของมนษย เรมพลดหลงเขาไปในวถแหงนามธรรมซงถกเถยงกนดวยเหตผลไมรจบ

เพทนาการตามสญชาตญาณอนเกดจากตอมแกลนดเปนพลงขบดนใหเขากบสภาพกบดบอารมณแหงอารมณภายนอกอนประกอบปรงแตงดวย รป รส กลน เสยง สมผสอนประณต จนถงขนเกดภาวะสบสน ไขวเขว ในการตความประพฤตแหงชวตนน พยายามเขาใจตวเองแตไมเขาใจตวเอง แลวเรยกขานสภาพทสบสนนนวาชะตากรรมชวตฤาโชคชะตามนษยทวไปเวยนวนคนหา อยอยาง ไมรจบ เสวยอารมณทกข สข ชว ด ไปตามโลกยวสยอยทกเมอเชอวน แตภายในมนษยนน เหมอนอยางทกลาวแลว ยงมนโนธรรมสานกในจตวญญาณขนทรจก ด-ชว-บญ-บาป-สวรรค-นรก ฯลฯ มนยงคงคอยกระซบสงยบย งอารมณกเลสตาง ๆ แลวคอยตกเตอน สงสอนบทเรยนทางจตวญญาณใหแกตวตนของมนษยอยทกผคน เปนเสยงภายในจากจตใจ สวนลกของมนษยเอง เจาตวจะยอมรบฟงโดยสงบหรอเสแสรงแกลงทาเปนไมไดยนกตามท แตมนคอยตามเตอนตวตนอยทกหนแหงดวยความหวงใยอาลยรกเปนนกหนา หากเจาตวรบฟงดวยยนด คอยตรวจสอบและเฝาพนจอารมณแหงตนทเกดขนอยเสมอแลว จะไดรบบทเรยนจากหองเรยนแหงชวตนนอยางกวางขวางทสด เปนประดจมหาวทยาลยทไมรจบ โดยผสอนกบผเรยน เปนคนๆ เดยวกน แตตางกนเหมอนขาวกบดา สมดปากกากไมตองซอหาอยในอตตานนแลว ไมตองสมครสอบแตตองสมครใจ ไมตองแขงขนกบใคร แตตองแขงขนอยางสดฤทธกบความโงของตนเอง ไมตองเสยคาหนวยกต แตตองเอาชวตวางเปนเดมพน มการเชคเวลาทกขณะทตนอย และยงไมตาย ศกษาเวลาเปรยบเทยบทง 7 ลกษณะ คอ ทงเวลาฝายฟสกสอน เกดจากโคจรของโลกรอบดวงอาทตย และเวลาทถกยอลงสหนาปดนาฬกา หรอเงาแดด หรอนาฬกาทราย ฯลฯ ทคดเปนเวลานาท ชวโมง วน เดอน ปและศตวรรษ และเวลาของอวยวะภายในเรอนกายตน และเวลาในความฝน และเวลาในจตสานก และเวลาในสสาน ตลอดจนเวลาในปรโลก ภายในหองเรยนแหงชวตนนมหลกสตรถาวรของลกษณะวชาคอปรากฎการณในธรรมชาตทงมวลหนง ประสบการณภายในจตใจตนเองหนง ความเปนมาในประวตศาสตรของมนษยจะยอมรบวาววรณแหงพระพจนารถนนเปนสจธรรม จงหนเขาสความเชอในกฎของความดงาม ความบรสทธและยตธรรม ตองประจกษแจงดวยตนเองซงเปนผเรยนรเทานน จงผานการสอบไดตามมาตรการทเฉยบขาด สอบแทนกนไมได ทจรตในการสอบกไมได เพราะมผควบคมคอยตรวจสอบบนทกทกขนตอนอยางถยบ

ทนนแหละททกคนตองเขาไปหาความหมายดวยตวเขาเอง จนพบคณคาเอง เหนเองและรเอง จตใจมนษยจะสะอาดบรสทธขนตามขนตอนตาง ๆ ของการฝกฝนปฏบตอยางบรสทธใจเกดสตปญญาขนตามลาดบอยางเยอกเยนและไมรสกตว แลเหนความสมดลและความประสานกลมกลน ความไดสดสวนของสงตาง ๆ เขาใจความหมายของสงตาง ๆ ตามความเปนจรงของมนโดยไมตองใชภาษา เหนความงาม ไดยนความไพเราะ และจตใจจะชนชม ชอบแตสงดงาม ความเปนระเบยบเรยบรอย ความสงบรมเยนอนเปนปกตอยเสมอ ซงศาสนธรรมและศลปกรรมบรสทธ อนเคราะหเกอกลโสภณจตขนนอยางสมภาคภม รวมอาเวคอารมณอนไรมลทนกนไดอยางสนทสนมกลมกลน ระหวางผรงสรรคกบผซาบซงตรงตราในผลงานนน ๆ อนเปนเอก หากมนษยปลอยปละละเลยใหชวตเรอยไหลไปตามอารมณระดบสญชาตญาณตาง ๆ เหลานนแลว กจะทาใหจตใจหยาบกระดาง เกดสภาพ ลงเลโลเล เหลวไหล หลอกลวงตวตน แลคนไมพบสจภาวะแหงตน แลวจกเกด อาการแปลกแยก จนถงขนวกลจรตหรอ อตตวนบาตกรรม ขนหวเลยวหวตอทางจตกรยาน ถามนษยมไดรบทางนาจากพระผสรางชวตแลวไซรจะหลงทางไปตาง ๆ นานา เกดการใชเหตผลโดยอตโนมตในการตความหมายนามธรรมตาง ๆ จนกลายเปนลทธนกายมากหลาย แตถาเกดความสมดลทงภาคความรและภาคปฏบตอยภายใตคมภรชนาทถกตองแลว ปญหา ปรวสย และอตวสยกด ปญหาสวนตนสวนรวมกด ปญหาโลกนโลกหนากด ฯลฯ กจะไมเกดขน เพราะเขาใจรอบดานเหนประจกษอยแลวดวยมาตรวดแหงความรบรสทธยงนน ควบคกบความยตธรรมอนเปนบรรทดฐานการปฏบตทงมวล จนพฒนาสงสงถงขนปตและไดรบความปราโมทยโปรดปรานตามกฎแหงจตวญญาณจากพระผเปนเจาองคเดยว นบเปนผสาเรจกจแหงชวตนอนอดม วญญาณเปนสภาวทพยทถกบงเกดเปนสงใหมทถกสรางไมใชสงนรนดร แตมนกเหมอนสงใด ไมใชสสารวตถหรอพลงงานตามหลกฟสกสมนเปนสงเดยวเทานนทรจกคณคาไดและรจกสจธรรมสมบรณได มฉะนนแลวมนษยจะไมแตกตางจากวตถอน ๆ แมประเดนนจะเปนปญหาโลกแตก เปนขอถกเถยงสงสดและถกเถยงกนมากทสด ผยนกนคนละจดกดแคลนแกกนได ตางฝายตางกชหนากนเหมอนบรษยนอยเบองหนากระจกบานใหญ ทงนเพราะเปนภาวะทโพนภาษา โพนหลดผลธรรมดา ๆ ของโลกวสย

มนไมใชความจรงสมพทธเหมอนการอรรถาธบายของนกวทยาศาสตรฝายโมเดอรนฟสกส แตเอาเถอะคงไดเหนกน วญญาณรจกคณคาตาง ๆ ไดรบรรสอนเปนทพยประณตได มนไรกาล ไรระยะทาง ไรมต และไรภาษาอรรถาธบาย ยงพดมากกยงเลอะเลอน มนดารงอยเหมอนไมมอยเหมอนไมเปนอย หาเทาใดกไมพบ คนเทาใดกไมเจอ จะเดนทางไดเรวกวาแสงถง 600 เทากตามไมทน ใหมระยะทางเปนอสงไขยกไปไมถงดาดงลงหย งกไมมอนสด ทกคนรวาม แตไมรวาเปนอยางไร เหมอนรวาคนเปนตางเปนคนตายฉนใดกฉนนน มนไมใชเปนผลของสสาร พลงงาน มนไมใชเปนผลของเหตแหงการทางานของระบบประสาทของคนเปน ๆ แตมนควบคมชวตการทางานของระบบประสาททกสวน มนทาใหคนเปนแตกตางจากคนตายใหมไดอยางไร? มนษย แปลกประหลาดในเรองน ตงแตดกดาบรรพไปจนถงยามอวสานของโลกมดมนจนกวาจะเขาใจมนและรจกมน นนคอความหมายดานใน อนเปนเนอหาของทกศาสนา และ ศลปกรรมบรสทธทจกสาแดงออกหรอสอสาร หรอสาธยาย หรออรรถาธบายในรปแบบตาง ๆ กนออกไป ดวยเทคนควธแหงศลปกรรมตาง ๆ ตามความพยายามในผลงานของมนษยนน แตนนแหละศลปกรรมประเภททมมตยงนอยลงเทาใด กยงใกลชดสมผสสภาวะนนงายเขาเทานน นบเปนเพยงบนไดขนตนทสงยง เปนงานของปราชญในทกชาตทกสมย เรมเขาสความวงเวงความแปลกฉงนในตน ความคลบคลายคลบคลาในจต ความวเวกจะหลดแหลไมหลดแหล ความไมแปลกมหศจรรยในงานดาษดน ความตนตาตนใจในภาวะใหมเหมอนทารกแรกเกด ฯลฯ และอน ๆ ทไมมภาษาสอ เมอนนเรมเขาสธรณประตแรกแหงวชชะญาณทถกตอง จตอยเหนอความหลากหลายทางวตถ เหนทะลทะลวงถงโครงสรางสมพนธของกฎแหงนามธรรมทงปวง จตเยอกเยนและสงบนงแนวแนเปนอาจณดวยอาการดษณแหงธรรมภาวะของพระผทรงเอกะ ซงไมเสมอเหมอนสรรพสงทงปวง สนสงสยไรราคและปรศนชวตทงผอง มแตอทานธรรมอนเปนขอราลกหนงซงเตอนสตอยทกขณะจตเทานนมรหาย ศลปน คอ ผสรางสรรค ผเนรมตจตภาพเปนรปแบบตาง ๆ ตามพลงแตงโสภณจตเปนผสอสารความงามแหงสนทรยชาตใหปรากฏเปนความหมายแหงคณคาของสญญาณ หรอสญลกษณนน ๆ ซงโดยสวนรวมแลวยงไมสมบรณ ยงไมสาเรจ จาตองตกเปนภารกจแหงยคสมยไปอกหลายชวอายคนศลปกรรมทยงใหญ ยอมกอใหเกดศรทธาปสาทะเลและความมนใจ เสรมสรางการมองเหนเอกภาพในความหลากหลาย

และแลเหนความหลากหลายในเอกภาพ ความศรทธาในสนทรยภาพอนเจดจานนจะขบดนใหมนษยสถาปนาระบบแหงคณธรรมทประเสรฐสดงดงามใหปรากฏเปนรปธรรมแหงศลปกรรมประณตทสดของสงคมนษยชาต จะเปนยคสมยของสญลกษณของผทเจรญแลวทางจตใจ ซงครอบครองสตปญญาและวจารณญาณแหงประชาคมในยคนน นนคออารยธรรมสงสดของมนษยชาตทงมวล

ค าปรารภ ในการพมพครงทสาม

โอมาร คยยาม เปนนกคณตศาสตร นกวทยาศาสตรเปนผมความเชยวชาญในวชาการหลายแขนง สวนเรองการแตงรไบยาตนนเปนเพยงการใชเวลาวางบางสวนทแสดงแนวความคดทางดานปรชญาออกมา แตปรากฏวาบทประพนธแบบฉนทลกษณทใชลกษณะรไบยาตของโอมาร คยยามกลบมชอเสยงโดงดงมากกวาความเปนนกวชาการและนกวทยาศาสตร ในสมยกอนนนแควนครอซานเปนศนยกลางแหงวชาการทางดานวทยาศาสตร วรรณคด และปรชญา ซงบรรดานกปราชญทอาศยอยในเมองนนและในเมองอน ๆ บรเวณนนกจะใชแหลงดงกลาวเปนทศกษาหาความรและถกเถยงอภปรายกนในเรองของศาสนา วรรณคด และวชาการดานตาง ๆ ทงดานปรชญา ธรรมชาต คณตศาสตร ดาราศาสตร และศาสนศาสตรอกทงการตความหมายอลกรอานและวชากาลาม ฉะนนจะเหนวาเมองดงกลาวเตมไปดวยนกศกษา นกปราชญ นกคดทมความสามารถสง นกปราชญคนหนงทชอ ซมคาชล แสดงความภาคภมใจทตวเขาเคยสนทนาวสาสะทางดานวชาการกบโอมาร คยยาม และทานบยฮะก กไดยนยนเอาไววา โอมาร คยยาม เปนผมความสามารถอยางสงในการจดจาอลกรอาน แมแตนกศาสนาอยางเชนทานมฮมมด ฆอชาล กไดเคยถามปญหาและเคยศกษาบางอยางจากโอมาร คยยาม ซงเปนผรอบรในวชาการดานนดวย ในบทกวรไบยาตของเขากมเรองราวในการเสนอปญหาทางศาสนาอยางชานชานาญแสดงใหเหนวากวไดครนคดอยางลกซงเกยวกบปญหาศาสนาแตอยางไรกตามวชาทเปนหลกของโอมาร

คยยาม ททานใหความสนใจอยางมาก ตลอดชวตกคอวทยาศาสตรธรรมชาต คณตศาสตร และเทววทยา ในหนงสอมซาน อล-ฮกมต ของเขาแสดงใหเหนวา เขาไดใหความสนใจในวชากลศาสตรและการชางนาหนกของเทหวตถตาง ๆ เปนพเศษ เขายงมความชานาญในดานดนตร ดานการแพทยและวชาอตนยมอกดวย โอมาร คยยาม เปนอจรยบคคลในวชาคณตศาสตร เขาไดเขยนบทความอยางสมบรณในวชาพชคณต นบวาเขาเปนนกวทยาศาสตรทดเดนทสดในยคสมยของเขา และเขาเปนผหนงทสนใจวชาดาศาสตรอยางลกซง และไดรวมในการจดทาปฏทนทแมนยาทสดออกมา ตามประวตปรากฏวา โอมาร คยยาม ไดรบการอปถมภค าชจาก กษตรยมาลก ชาฮ ไดสรางหอดดาวทสาคญซงยงคงสรางไมเสรจในสมยของกษตรยมาลก ชาฮ และสมยนซามลมลค เมอสนรชสมยดงกลาว โอมาร คยยามกสนคนอปถมภ แลวเขากไดเดนทางกลบแควนครอซานอกในขณะทหอดดาวยงไมเสรจสมบรณ สวนในดานศาสนศาสตรหรอเทววทยา เขาเปนผหนงทไดบกเบกศกษาผลงานของอะวซนา แตเขาไมเหมอนอะวซนา เพราะเขาไมเชอสนทในหลกการของวชาปรชญา แมวาโดยทวไปแลวเขาจะตอบปญหาตาง ๆ โดยใชหลกดานปรชญานอกจากนนเขายงไมเชอในวทยาศาสตรดานดาราศาสตร แตหากมบคคลซกถามเขาเกยวกบหลกการของวชาดาราศาสตรแลวเขากจะตอบอยางละเอยดและลมลก จะเหนไดวาความสาเรจในดานวทยาศาสตรของเขานน ทาใหเรา รชดเจนวาความสาเรจของเขามลกซงเพยงไร แมวางานเขยนเกยวกบวชาการเหลานน เขาจะกระทาตอเมอจาเปนจรง ๆ เทานน ในป ค.ศ.1088 สลตานแหงราชวงศซลญก คอ มาลก ชาฮ ไดเชญเขาไปยงเมองอศฟาฮาน เพอดาเนนการปฏรปจดทาปฏทนใหมรวมกบนกดาศาสตรอกหลายคนเชน อบล อบบาส ลคาร,

มซาฟาร เอสฟา ซาล, อบน คซค, มยมน อบน นาญบ วาซต และมะอมล บยฮก ในชวงป ค.ศ.1088-1091 เขาไดลงมอสรางหอดดาวรวมกบลคารและมะอมล หลงจากป ค.ศ.1088 ไมนานนก เขาไดเขยนตาราวาดวยพชคณต ในปค.ศ.1091 เขาไดเขยนตาราคาอธบายทฤษฎของยคลด ในป ค.ศ.1093 เขาไดแปลผลงานของอะวซนา เรอง ‚บทสนทนาวาดวยเรองเอกภาพ‛ และในป ค.ศ.1094 เขาไดเขยนเรอง “ภาวะแหงอนาคต” สวนในป ค.ศ.1121 เขาไดเขยนเรอง “ภาวะ” ใหแก ฟครลมลค และดเหมอนวางานเขยนเรอง ‚เนารซนาเมฮ‛ เขยนโดยสไตลวทยาศาสตรแบบงาย ๆ แตใชนามปากกา โดยนาชอลกศษยคนหนงของเขามาใชเปนนามปากกาคอ อบดล รอฟฮ อรอว การสรางหอดดาวและการจดเรยงตารางปฏทนเปนงานทตองใชเวลามาก อยางไรกตาม โอมาร คยยาม กสนใจในงานเขยนมากเหมอนกน แมวาจะไมทมเทเตมตวนก เขารงเกยจในการกลาวขอมล ขอเทจจรงซ า ๆ ซาก ๆ ซงเนนแตเรองขอเทจจรงโดยทาใหเขาใหความสนใจนอยในดานการถกเถยงทางดานปรชญา แตอยางไรกตามเขากไดเขยนเรองเกยวกบปรชญาไวเหมอนกน เมอจาเปนจรง ๆ ตองเขยน นอกจากนนเขาไดเขยนเกยวกบปรชญาไวเหมอนกน เมอจาเปนจรง ๆ ตองเขยน นอกจาทกนนเขาไดเขยนเกยวกบคณตศาสตรทสมพนธกบกฎเกณฑทเขาสามารถคดคนไดเปนครงแรก ประชาชนในแควนครอซานไดใหความเคารพนบถอโอมาร คยยามอยางมาก สมญานามของเขาทเรยกวา “ดสตร” ซงทาใหเขาอยในฐานะทนกปราชญทยงใหญหรออยในฐานะทปรกษาของผปกครองในเมอง บคอรอ เขาไดรบการเชอเชญใหนงบนบลลงกพรอมกบสลตานในเมอง นชาปรเขามอทธพลอยางมากซงเราไดรจากจดหมายฉบบหนงของนะซาอ ทแนะนาไปยงโอมาร คยยามวากนวาเขาไดรบเงนอปถมภจากสานกพระราชวงจานวนมากมาย อาจจะถงหมนดนารจากศาลสง หลกฐานนไดจากคาสนทนาของเขากบคะเญฮ คะชาน หากเปนเชนนแลวทาไมในบทกวรไบยาตของเขาจงบงชถงความยากจนซงนกวจารณหลายคนไมเชอวา โอมาร คยยามยากจน

อยางไรกตามเขายกยองความสนโดษคอแยกตนเองออกจากสงคมเพอใชความคดในดานปรชญาทลกซงกเปนได ตามทจรงในชวงหนงแหงชวตของเขา ปรากฏหลกฐานชดเจนวา โอมาร คยยามมฐานะทางสงคมและวฒนธรรมในหมคนชนสง ดงนนในบทกวและเรองนทานตาง ๆ ทเขาไดแตงขนมานนไมนาจะตรงกบสภาพจรง ๆ จงทาใหนกวจารณบทกวของเขาบางคนปฏเสธในเรองน ถอวายงสบสนเกยวกบประวตชวตของเขา เชนบางคนตงขอสมมตวาโอมาร คยยาม ดมไวนและเขานาจะดมไวนจาก การรนหลงของสตรนกดดพณผเลอโฉมในบานของเขาหรอในสวนดอกไมคงไมใชในโรงเตยมเรองราวเหลานปรากฏอยในรไบยาตเลยทาใหหลายคนเขาใจผดคดวากวอยในสภาพนนจรง ๆ แตสงเหลานนไมไดเปนความจรงเลย เพราะวาบทกวของเขาใชสญลกษณในการอธบาย สจธรรมเชนคาวาไวน การดม หรอผเปนทรก สงเหลานตองถกตความไปตามสญลกษณของการเขยนกว โอมาร คยยาม มใชเปนกวอาชพ แตเขาเขยนกวเพอแสดงความคดคานงในดานปรชญาชวต ฉะนนสญลกษณตาง ๆ ในบทกวของเขากใชเหมอนอยางสงคมทรบรกนอยในสมยนน เชน การดมศรทธาทเทยบกบการดมไวนหรอคาวา ซาก ผหลงรนไวนกหมายถงผหลงรนศรทธาอยางนเปนตน ในเรองเหลานนกศกษาผยงใหญสองคน ททมเทศกษางานโอมาร คยยาม คอ ทานฟารก และฮมยอ ไดอธบายไวอยางชดเจงและแมแตอาล ดชต กไดปฏเสธเรองเหลานไปแลว โอมาร คยยาม ไดใชชวตดวยความมเกยรต และสนชวตลงดวยความเคารพนบถอของประชาชนหากเขาจะมศตรอยบางแตศตรเหลานนกทาอนตรายเขาไมไดเลยเพราะเนองจากตาแหนงอนสงสงของเขาและการใชชวตอยางมเหตผลแมวาเขาจะถกกลาวหาวาเปนคนมอารมณรายหรอ ขเหนยวในการสอนกแสดงใหเหนวาเขาเปนคนชอบอยตามลาพงและใชถอยคานอยไมชอบพดมาก บางคนกลาวหาเขาวาเปนคนไมมศาสนาเชนกรณของฆอฟตแตเรองนไมนาจะเปนอยางนนเพราะความประพฤตสวนตวของเขาเปนคนด เปนคนมเหตผลจงนาจะลบลางความคดเชนนออกไปได การกลาวหาใสรายปายสซงมปรากฏอยท วไปในสมยนนโดยเฉพาะอยางยงในบรเวณเมองอศฟาฮาน หรอนชาปร ทเตมไปดวยการถกเถยงกนในดานปรชญาและลทธนกายตาง ๆ ฮานาฟ, ชาฟอ, ฮมบาล, การอม, อซอะรยะฮ, มอตะซละฮ อกทงนกายชอะฮกขดแยงกนกบนกายอน ๆ

อกทงนกายซอฮร และนกายบาตนซง คยยามมชวตอยทามกลางการถกเถยงของนกายเหลานนเพอเอาชนะกนซงเขาตองมชวตอยอยางนกปราชญโดยใชชวตอยถง 75 หรอ 95 ป อยางไมไดรบอนตราย แตกอาจจะถกใสรายในเรองการมความสงสยในเรองหลกความเชอบางอยางทงในเรองของศาสนาและในเรองของการเปนนกวทยาศาสตรซงเรองเหลานกยอมเปนธรรมดาสาหรบนกคดทจะแสดงความคดเหนอยางเสรในหมนกปราชญดวยกน ทานตะบาตะบาอ ไดเคยเพงพจารณาในคาวา ฮจญะตลฮก (สญญาณขอพสจนแหง สจธรรม) โดยเหนวามนคลายคลงกบฮจญะตลอสลามทแปลวาสญญาน ขอพสจนของอสลามของฆอชาล หรอ อสมาอลล ตะลค แปลวาสญญาซงแตกอนกเคยใชกบนกปราชญอยางเชนอะวซนา อยเหมอนกน โอมาร คยยามเปนคนจรงจงในเรองตาง ๆ ทเกยวกบการสอน การเรยน การเขยน และการวจยทางดานวทยาศาสตร จนเหนวาความจรงและความไมจรงถกนามาปะปนกน แตความรกถกนาไปใชเพอจดหมายทางดานวตถ ซงสงเหลานเขาไมพอใจมากเพราะตวเขาเองเปนนกแสวงหาสจธรรมทแนวแนมนคงและไดหลกเลยงความเทจและการฉอฉลทงปวง เหนอสงอนใดเขามชวตอยกบความคดในปญหาทลมลกเปนชวตดานในทลกซง ซงเราจะเหนไดจากบทกวรไบยาตและงานเขยนอน ๆ ของเขา นคอสงทฆอฟตไดอางวา ‚เขาไดซอนเรนความลกลบเหลานของเขา แตในทสดมนกไดถกเปดเผยออกมา‛ ถอยคาสานวนจากบทกวสน ๆ ของเขาทแตงดวยฉนทลกษณรไบอยาต แมวาจะมนอยหรอบางทรกนในหมมตรสหายใกลชด และถกเขยนไวตามมมหนงสอในหนาตาง ๆ กไดถกเปดเผยออกมาทละบทสองบทในชวงเวลาอนยาวนาน ฟครรอซ เปนคนแรกทไดนาบทกวรไบยาตของเขามาอาง อกเรองหนงทควรกลาวไวในทนคอมกวคนหนงชอวา อาล คยยาม เขาเปนคนเขยน ฉนทลกษณแบบรไบยาตเหมอนกน แตกตองไมหลงปะปนกบงานของโอมาร คยยาม และไมควรนาบทกวของอาล คยยามมากลาววาเปนผลงานของโอมาร คยยาม เรองนเกด ความสบสนอยางหนงเพราะเหตวาเพอนรวมสมยของโอมาร คยยามมไดอางวาโอมาร คยยามอยในฐานะกวเชนซมคาซลและนซา มอรช และบยฮะก กอางวาเคยเปนคยยมมาตงแตพวกเขายงเปนเดกอยซงกไมเหมาะสมทจะอางวาโอมาร คยยาม

ซงเปนนกปราชญใหญจะมาทองบทกวรไบยาตของเขาใหเดก ๆ เหลานฟง สวนคาชาน กมใชเปนผทสนใจทางดานกวนพนธและไมมรสนยมในทางดานน หรอแมแตจะเปนนกคดเชงปรชญากไมใช เขาเปนแตเพยงนกดาราศาสตรและนกคณตศาสตรเทานน หลงจาก โอมาร คยยาม สนชวต บทกวรไบยาตของเขาเพยงไมกบททมตรสหายของเขาจาไดกคอย ๆ ทยอยออกมา บางท ชาฮฟร ซงเปนกวแหง เมองนชาปรกเปนคนหนงในบคคลเหลานนทไดชวยจดพมพรไบยาตของโอมาร คยยาม (เลากนวาชาฮฟร เปนลกศษยของซอฮร ฟารยาบ) สงทนาสนใจทควรจะบนทกไวในทนคอรไบยาต 4 บท ซงแตงโดย ซอฮรฟารยาบ ถกอางวาเปนของคยยาม สงทควรพจารณากคอเรองโอมาร คยยาม ซงสมพนธกบตาบลหนงแหงอะเซอรไบญาน ซงครงหนงทชาฮฟร อาจจะเปนผชวยเหลอ ประกาศรไบยาตของโอมาร คยยาม โดยตรงหรอซอฮร ฟารยาบ ซงความผดพลาด ดงกลาวนนอาจจะมขนไดในแวดวงวรรณคด การทเมองครอซาน เมองเรย และเมองอศฟาฮาน และเมองอน ๆ ในแถบนนไดถกทาลายลง อาจเปนเหตใหบทกวรไบยาตของโอมาร คยยาม ซงจารกไวในตนฉบบสญหายถกทาลายไปดวยการรบพงนนหนงสอทมคาจานวนมากมายไดถกทาลาย ซงไมเปนทนาแปลก วารไบยาตทโอมาร คยยาม ไดเขยนไวในแผนกระดาษนนจะไดสญหายไปดวย จากสมยศตวรรษท 7 เราเหลอกแตเพยง 4 บท ไมมรองรอยเหลออยแมบทรวมกวอาหรบ เปอรเซยของอาล คยยาม ซงผเขยนไดเขยนเกยวกบเรองโครงเรองของมจญมาอลอะดม ไดเคยเหนหลงจากการรกรานของกองทพมองโกลในรบากาล อลบาบ กมไดเอยถงคยยามนกปราชญและอาล คยยาม กวเลยสวนโมฮต ตะบาตะบาอ ยอมรบวาไมมจดใดเลยทจะกลาวถงรไบยาตบางบทของอาล คยยาม วาเปนของโอมาร คยยาม ในศตวรรษท 8 บทกวรไบยาตของโอมาร คยยาม หรอรไบยาตทอางวาเปนโอมาร คยยามนนไดถกพมพเปนรปเลมซงแตเดมนนเพยงแตจดจากนมาเทานน เปนธรรมดาอยเองทเวลานบเปนหลายรอยปทรไบยาต บางสวนซงเปนบทกวของคนอน ๆ ถกนามาอางวาเปนของโอมาร คยยาม โดยเฉพาะอยางยงในเมอผเขยนเหลานนไมใชกวหรอนกปราชญ เชนผเขยนเรองโมเนส

อลอะหรอร, นชฮาตอล มจญลส และหนงสอของหองสมดลาลาอสมาอลเหตการณทงหมดเหลาน มาตรการของเราในการพจารณาเพอยอมรบเปนรไบยาตของโอมาร คยยามหรอไม ภายหลงรไบยาตทง 4 ในศตวรรษท 7 ซงไดถกคนพบและไดถกอางในศตวรรษท 8 นนถอวา รไบยาตแตละชนจะตองไดรบการยอมรบโดยแหลงทนาเชอถอได 2 แหลงจงจะเขากนกบบคลกภาพของโอมาร คยยาม สงทคยยามอางถงในเรองทเกยวกบความรโดยทวไปนน คยยามถอวาบรรดานกพดทงหลายอยในฐานะนกวภาษวธซงคยยามเองไมชอบวธการของพวกน บางทรไบยาตบางสวนของโอมาร คยยามอาจจะเขยนขนเพอเปนการเยยหยนบรรดานกวภาษวธเหลานนและเปดเผยความเชอตาง ๆ ทขดแยงกนของพวกเขา อยางไรกตามเกยวกบบรรดานกปรชญาเหลานนหาทพงพงขอพสจนตาง ๆ ดานเหตผล แมวาพวกเขาอาจจะไดมความเชออยางแทจรงตอเหตผลเหลานนทยกขนมาอางหรอตอหลกตรรกวทยาทพวกเขาเองนามาใช โอมาร คยยาม พาดพงโดยมไดเหนพองหรอปฏเสธถอยคาของแนวความคดตามลทธอสมาอลยะฮ และหลกความคดของบคคลทไดรบอทธพลมาจากทางดานวทยาศาสตรหรออทธพลทไดจากการปฏบตซงบคคลเหลานนถอวาการยอมรบเกยวกบพระผสรางและบรรดาคณานภาพของพระองคนนมแงมมทขดแยงกนอยในตว และไมมทางเลอกเปนอนเวนแตการเลยนแบบของอมามผบรสทธเทานน ในทสดเขาจงไดยกหลกการซฟทวาเขาตองการมวญญาณบรสทธและรบรปแบบอนสงสงของพระผเปนเจาโดยผานการชาระลางทางจตวญญาณใหสะอาดบรสทธ ในชวงบนปลายแหงชวตของเขา อะวซนา เองวาโดยทางทฤษฎแลวกโนมไปสลทธซฟหรอรหสยนย สวนโอมาร คยยามกอาจจะโนมไปในแนวนเมอเปรยบเทยบกบอะวซนา อยางไรกตามจดสาคญกคอวาบรรดาซฟมไดยอมรบโอมาร คยยาม จนกระทงถงศตวรรษท 7 และเหมอนอยางกบทโมฮต ตะบาตะบาอ ไดเคยชประเดนนเอาไวซงบางทซฟเหลานนยงไมไดเหนคายนยนทโอมาร คยยามไดเคยใหไวกอนแกหลกการทางดานซฟ

ชาฮ เนยะมาตลลอฮ วะล ไดเคยเขยนตอบโตกบรไบยาตของ โอมาร คยยามวา หากการรวมอารมณตาง ๆ เขาดวยกนถกทาใหเพมขนหรอทาใหนอยลงทานกไดสรางรปรางหนงขนมา นนคอธรรมชาตของพระผสราง เขาไดกระทาเพอวาคนอน ๆ อาจไดรจกพระผสรางแหงจกรวาล อยางไรกตามในกรณของพวกอสมาอลยะฮแลว โอมาร คยยามไดมชวตอยในฐานะทสงสงในการโฆษณาของบคคลเหลานน สงทตองตงขอสงเกตไว ณ ทนดวยวาบรรดานกบรพคดศกษาและบรรดานกปราชญอาหรบรวมสมยไดพากนพดคยเกยวกบความเปนไปไดในความสมพนธระหวางพวกอสมาอลยะฮกบ โอมาร คยยาม ขอเทจจรงกคอวา คยยามไดพบความสงบอยางนาพงพอใจทครอบคลมอยระหวางบคคลสองกลมนนและดเหมอนวา โอมาร คยยาม ไดพจารณาบรรดาขอเขยนของบคคลเหลานนดวยทาททนงเงยบของความเปนนกปราชญ โอมาร คยยาม ไดมชวตอยในสมยทนกปราชญทางดานศาสนามอยมากมายและตวเขาเองไดศกษาเลาเรยนกบอะบล มาออะล อมาม ฮะรอมย ญวยน (ค.ศ.1040-1099) ซงอะบลมาอ อะล ผนเปนนกปราชญผยงใหญคนหนงในหมนกปราชญตามแนวอชชารยะฮ บางทเมอโอมาร คยยามถกเถยงในเรองกฎกอฎอกอดรอยางจรงจงหรออาจจะมความคดเหนในเรองนแตกตางกบบรรดาผปกครองในสมยนนกได หรออาจจะมความคดเหนขดแยงกบนกปรชญากเปนไดซงโอมาร คยยามเองกไดเคยศกษาเกยวกบแนวความคดของเดโมครตส นกปรชญาชาวกรก ซงนกปรชญาหลายคนไดคดคานความคดเหนของ เดโมครตส ดงปรากฏในหนงสอ ซรรอตล ละยาตจญชา สวนโอมาร คยยามไดพฒนาทฤษฎอะตอมของ เดโมครตส ทเดโมครตสถอวาจกรวาลประกอบขนดวยอะตอมทเลกทสด แตอยางไรกตามโอมาร คยยาม กยามรบระบบความคดตามแนวอชชะรยะฮ อมามฆอชาล ไดย าวาจกรวาลนเปนสงถกบงเกดทดทสด แตอมามอลฮะรอมยน วยน ซงถอเปนครของครของฆอชาลและโอมาร คยยามมไดยอมรบวาจกรวาลนเปนโลกทดทสด โอมาร คยยามในฐานะเปนผพดในบทกว รไบยาตนนมความใกลชดกบวยน ในดานสไตลของการเขยน หรอเขาอาจจะแสดงใหเหนวาตวเขาใกลชดกบแนวคดของครของเขา ในเรองนตามแนวคดของบรรดาศาสตราจารยสมยปจจบนหลายทานดวยกนทศกษาเกยวกบปรชญาคลาสสกไดสรป วา ‚นกเทววทยามกจะใกลชดกบปราชญทางดานธรรมชาตมากกวาปราชญทางดานจตวญญาณ‛

คาถามอยตรงทวากจการงานของผเปนเจานนถกกาหนดโดยจดมงหมายหรอไม นกคดฝายอชชารยะฮถอวา กจการงานของพระผเปนเจานนไมขนอยกบสาเหตแหงจดมงหมายและพวกเขากไดยกโองการจากคมภรอลกรอานขนมาประกอบทวา “พระองคจะไมถกสอบถามเกยวกบสงทพระองคไดทรงกระท าแตพวกเขาจะถกสอบถาม” โองการนนบเปนหลกความเชอของนกคดฝายน สวนพวกมตะซละฮนนถอวากจการงานของพระผเปนเจายอมเปนเหตโดยมจดมงหมายทแนนอน ฝายนกยกโองการจากคมภรอลกรอานมาสนบสนนยนยนดวยเชนกนวาพระผเปนเจาทรงสรางสรรคสรรพสงอยางมจดมงหมายปลายทาง พระองคมไดทรงสรางอยางไรความหมาย โองการนฝาย มตะซละฮ ไดยกขนมาเปนหลกในการอธบายความเชอของพวกเขา แตละฝายตาง ๆ ยกหลกฐานขนมาถกเถยงกนเพอปกปองแนวความคดของฝายตน สวนโอมาร คยยาม นนเชอวา กจการงานของพระผเปนเจาไมถกควบคมโดยเหตแหงการมจดมงหมาย ซงเปนเหตผลทเขาไดใชคดคานแนวความคดของนกศาสนาเหลานน บรรดานกเทววทยาเหลานนตางกอางวามความแตกตางกนระหวางจดมงหมายของกจการหนงและทเกยวกบผทอยในกจการนน ยงมขอยนยนอนในดานนอกโดยกลาวกนวา ‚ศาสนาเกดขนทหลง แตมไดเกดกอนการกระทาของพระผเปนเจา‛ ในประเดนนเราไดพบกบการอบตขนตามธรรมชาตหรอพระบญชาของพระผเปนเจา เกยวกบรไบยาตทมบางบทพาดพงไปถงหลกความศรทธาของการฟนคนชพ ในเรองนอาจกลาวไดวาไมมขอใดทคดคานตอหลกความเชอของมสลม โอมาร คยยามกไดระบไดวา มนษยหลงจากตายแลวกไมกลบมาสโลกนอก ความเปนไปในชวตมนษยกถกกาหนดไวในชวงเวลาแหงโลกน แตเรารถงดานอนของโลกน เหมอนดงทเขากลาวไวในรไบยาตวา บคคลผยงใหญไดจากโลกนไปคนแลวคนเลา ไมมใครใหสญญาณของการกลบมาอก จากหมของผจากไปในหนทางอนไกลนใครเลาทไดกลบคนมาบอกความลบนนแกเรา? ทานตองไมกลบมาทานไดจากไป และจากไปทละคน เราจะลมลงสทรวงอกของความไมมอะไร ในเรองดงกลาวนมใชเปนเรองของการปฏเสธ แตเปนการทแสดงความคดเหนหรออาจจะสะทอนความเชอของกลมตาง ๆ ในสมยนนเกยวกบการมชวตอยและการตาย การฟนคนชพ

ซงบางคนเชอวาทกชวตจะตองเขาไปรวมอยในวญญาณเดยวและบางคนกเชอวาแตละชวตจะตองไดรบความทกขทรมาน หรอความปตสขตามลกษณะของบคคลนน ๆ เหมอนอยางทพวกเขากลาววา ‚มสวรรคอย สวนพวกทานจะเขาถงหรอไมนนกอกเรองหนง‛ การพดเชนนมไดหมายความวาปฏเสธสวรรค แตเปนความกงขาวามนจะอยไกลทจะเขาถงสวรรคทถกสญญาไว เมอพจารณาถงการกระทาทเราไดกระทาลงไป มสลมจานวนนอยทถอวาพวกเขาอยในฐานะชาวสวรรค อยางไรกตามคาถามเกยวกบการฟนชวตหลงจากความตายนนอยทการตความหรอการใหเหตผลของความหมายจากคมภรอลกรอานและอลฮะดษ ซงเปนเรองกวางขวาง ทพวกบาตนนซงเปนซฟพวกหนงทตความหมายดานในและเปนพวกทสงสอนศาสนา สวนพวกนกปรชญาตางมความคดแตกตางกนออกไป เชนในเรองบทความวาดวยอล-ซอฮเวยะฮ อะวซนา ไดพดถงเรองการฟนคนชพในปรโลกอยางนเปนตน อนงในการพมพครงน ผแปลขอขอบคณทาน มฮมมด อะล รอบบาน ผชวยทตฝายวฒนธรรม สถานเอกอครราชทตสาธารณรฐอสลามแหงอหราน และ ศาสตราจารย ดร. กสมา รกษมณ ผตรวจทานและใหคาแนะนาชแจงทเปนประโยชนในการจดพมพครงน

ดวยความเคารพรกและความปรารถนาด

ไรนาน อรณรงษ

อรณฤกษเบกฟาเวหาสวรรค ทตทพาจะรงสรรคพลบแผหา ยองเยองเยอนเตอนพภพจบนภา ยนหตถาอาอานวยอวยพรชย วงวอนชวยอวยสวสดพพฒนผล มงมงคลยลยามตามพสย ปฐพเพงสรางซานทราลย ดวยคาแดไวนววาหวาร สรยบทสดใสไขแสงสอง สาดสทองอองอาบฉาบสขศานต โพนหลงคานาครคามงามตระการ เจาภาพผานชาญศกดพทกษทวา ประทานเหยอกเลอกสรรอนเลศแลว บรรจแกวเขาเปยมเยยมหนกหนา While Dawn, Day’s herald straddling the whole sky,

Offers the drowsy world a toast ‘To Wine’ The Sun Spills early gold on city roofs- Day’ regal host replenishing his jug.

พลนยนรองกองตะโกนโพนทะนา ทศาลาโรงเตยมอยางเจยมใจ ศพทสาเนยงเสยงกใชหมเขา กตตศพทกบเราเขากใกล ตนเถดตนขนมาอยาชาไย นพอหนมรบใชไมมด โปรดมารนดวยเราเปลาใหเปยม วนนเรยมมาตรการบรรเจดศร กอนชพเนอยเปลอยเปลาของเราม ถกตามดขยยดเตมอตรา ! Then shouts ring out among us at the tavern: ‘Rise too, you good-for-nothing tavern lad! Refill our empty bowls with today & measure Before the measure of our lives be filled!

ตอนไกขนลนกองรองกระชน เสยงกระทนขนรบกบอษา รองประสานการดมปลมอรา ซากเขามายนแถวตรงแลวฤา เนาในแนวองนบญเบกหลา นถงยามภาวนาจะสวดหรอ? จงเงยบเถดเปดใจใหบรรลอ ซากขาอยาดอเงยบเถดรา มาลองดททากบจารต อนประณตประเพณทเกาลา ดมเถดดมปลมสนจนตนา หนอยซซากขาอาจใจ ‘Loud crows the cock for his dawn drink, my Saki!’ ‘Here stand we in the Vinter’s Row, my Saki1’ Is this an hour for prayer? Silence, my Saki’ ‘Defy old custom, Saki, drink your fill?’

นอยเพยงในวยหนมกระชมชบ ทตนรบกบอรณอนฟาใส สางแสงสสาดสองผองอาไพ จงรนไวนสดใสใหกานล แดชามอางวางแลวแกวระยบ ของขารบโปรดยงเปนมงขวญ เปดเพลาขณะนทวาพลน เพมหลดหลนหนพรากซากสเทา แหงราตรทมดมนกนเศราโศก วปโยคโศกศลยอนอบเฉา เราเฝาถอนสะทอนใจไมบรรเทา คลายวปโยคโศกเศราหนาววญญาณ Rarest of lads, rising to greet the dawn; Favour my bowl of crystal, pour red wine! This moment filched from the grey corpse of night We long may sigh for, never repossess.

สมยนทวพภพจบโลกหลา พบมหาสมบตพสถาน อยแคหตถอาเออเพอมวญญาณ อาลยลานราหาตนตาคอย ณ ทองทงมหมาพฤกษาใหญ ทกกงใบไหวพราวสขาวฝอย วะวบวาวพราวเพรดดเลศลอย เหมอนเพชรพรอยพลอยพวงรวงลงมา ดงหตถาศาสดาพระโมเสส ทกขอบเขตเลศลมพรมพดหา พะพลวแผวแลวลวนอบอวลมา ปสสาสะศาสดาพระเยซ Now that our world finds riches within reach, Live hearts awake and hanker for wide plains Where every bough is blanched by Moses-hand And every breeze perfumed by Jesus-breath.

บรรเจดงามยามเชาไมหนาวรอน พอพกกอนผอนคลายหายอดส เปลงปรางนางสวรรคนนตราตร สกหลาบฉาบหรดวไล นาคางทพยหยบชโลมพรมแฉลม อาแอรมแกมผกามาใหมใหม ไนตงเกลเรงรองกองพงไพร จานรรจาปราศรยปาหลาว ปกษสาพร าเพรยกเรยกรองหนอ ไวน-ไวน ขอแกแกมแซมเซยวส เพมพลงทงชวตอทศพล กอเกดรศมศรศรทธา A glorious morning, neither hot nor dank, With cheeks of roses newly bathed in dew; The nightingale, in Pahlevi, prescribes For every sallower cheek: ‘Wine, wine and wine!’

ทกเชานนหนหนาเขาสานก เฝาราลกนกคดผดหนกหนา เคยคดแคนเวนไวนในชวา บดนขาสตระหนกรกรสไวน อนเนาในถวยแถวแกวทรงสง เจดจรงเจยระไนไมเหอดหาย โอพระองคทรงรอยมวาย ไฉนอายดวนจตคดละวาง แตวาวยไหนหวานปานกหลาบ ทเอบอาบซาบซาอลางฉาง คดละอายหนายใจวยจะจาง เหนหนหางวางเวนเปนไดฤา Most guiltily each morning I determine Form wine in bowl or goblet to abstain: But this is rose-time-Lord, why should I blush So soon of my repentance to repent?

โอชวตผานไปอะไรนน นครบลคบรรเจดเลศหรหรอ? และนครบาฆดาดมาดหมายคอ อะไรหรอเหลออยไดดชม ควรใหเตมเอมอมปรมเปยมถวย ตองหวนดวยหรอวามนจะขม หรอจะหวานทานจงดมอยางปลมชม อยาระทมกมหนาโศกาลย อยารลมเพลารงหลงจากเรา ยงเนนเนานบนานกาลวสย จนทรเจาผานราศวถใด ตามทไดกาหนดกฎโคจร คลอยเคลอนแคลวแลวลวงหวงเวหา กฎกอนนนนนหนาสโมสร มนเปนไปในมหาทฆมพร เรยกวากฎโคจรแตกอนกาล Life passes, What is Balkh ? What is Baghdad? The cup fills-should we care whether with bitter Or sweet ? Drink on ! Know that long after us The Moon must keep her long-determined course.

ขอพกพงองกายใตรมน กหลาบเหลาโลกยนสขศานต แมพายโหมกระหนากลากรายกาฬ โลกมาลคลบานตระการตา กลบเกสรรอนหลนกลนเกลอนส ปลวปะปนปนธลสดชหา เหลาญมเชดคสโรแสนโศกา เรงราชาอาเพศสงเวชใจ นบรอยพนหมนแสนเศษแมนมน ลมทรดกลนใจตายหายไปไหน แรงกรรโชกโลกเวลาแสนอาลย แรงกรรหายหมายใหมรณา Rest in the rose’s shade, though winds have burst A world of blossom; petals fall to dust- Jamsheds and Khusros by the hundred thousand Lie tumbled by a similar stroke of time.

วายเดยววบวบดบชอเสยง แหงคาวสสดเพยงเยยงสงขาร คอ โคบาดราชวโรจนโชตมา ฤาอนาจกรตสสดเกรยงไกร โอเพอนเอยเผยกนพลนจงอยา คอมกณฐาหาใครผใดไหน ถงแมแตแกรสตามนามลอชย ฤาอยาไดหมายพนอบเฝาขอบคณ แมนกบญจนเจอกอเกอเกด ฮาตมไตทวยเทดเกดเกอหนน One ample draught outdoes the fame of Kawus, Kobad the Glorious or Imperial Tus. Friend, never bow your neck even to Rustum Nor proffer thanks even to Hatim Tai,

ผวะสวนแบงใหไดเจอจน อาหารขนจานเดยวจรงเจยวใจ ขนมปงขาวสาลนนอยนด เนอแกะตดนดหนอยยงนอยใหญ เหยอกนาเตาเดยวหนอกพอใจ กบไวนใสสองคนกพนพอ สทองทงมงมาหาทงกวาง ทเวงวางกวางใหญสดไกลหนอ ความโปรดปรานราชนยนนไมพอ จะเทาหนอพอเพยงเยยงปลมใจ Should our day’s portion be one wheaten loaf, A haunch of mutton and a gourd of wine Set for us two alone on the wide plain, No Sultan’s bounty could evoke such joy,

ไวนแดงซงหนงเหยอกเลอกไดท มวนกวคลราพนเฝาฝนใฝ จะเจอจตชวตรางไดอยางไร ทเปลอยเปลาหนาวใจในวญญา ขนมปงครงกอนจะจรจาก มไมมากเพยงพอกโหยหา เราสองคนดนดนดวยกนมา แสนเหววาอาดรพนทว ทะเลาทรายเสรทวานน ไมรษยาอาธรรมพลนบดส ไอยศรยราชนยอนพงม ของพระองคทรงศรมบลลงก ? A gourd of red wine and a sheaf of poems- A bare subsistence, half a loaf, not more- Supplied us two alone in the free desert, What Sultan could we envy on his throne?

เขาเหลานนสรรวจทไขขาน อทยานอเดนเปนทหวง ประกบเพชรเกรดระยบประดบประดง ดวยสรงคนารทเพรดเพรา วสชชนาเขานอยางทวา นาองนนนหนาพาอบเฉา สรรหาคาบมไดจกใหเอา ตองหวเราะเยาะเยยหยนแล เชอชวดชางหางไกลใจยดตด หลงใหลในอามสกนแทแท แมเสยงกลองกองไกลในลบแล ระรวโสตละโมบแมแตเมองแมน They say that Eden is bejewelled with houris; I answer that grape-nectar has no price- So laugh at long-term credit, stick to coin, Though distant drums beguile your greedy ear.

กพพชกะกรรแสงแฝงเศราสรอย ตวขานอยคอยเกอเสยเหลอแสน ฝากเสยงราสารวลถวนดนแดน กลบหวงแหนแหงขาปลวประปราย ทวโลกสารทศเถงจตเรงรา สายไถขาขาดทะลกจกหาหาย เหรยญหนกหนกมกกระเดนเหนกระจาย ทกแหลงหลายไดเหนเปนปลวไป The Rose cried: I am generous of largesse And laughter, laughingly my petals blow Across the world; the ribbons of my purse Snap and its load of coin flies everywhere’

กนชพโศกโชคชะตาจะโจมจ คราชวทหรสตกษย ดมดาหลายใหสมจนตรนเรวไว รนเถอะเดกรบใชอยาไดรอ เฮยฮะฮายไอเขลามวเมาเอย ชาเชอนเฉยอยใยในโลกหนอ อสภสงขารแหงแฝงทรพยรอ ฤาเจาพอจะนบทรพยศฤงคาร ใหทายาทของเจาเขาคนหา หยงปรดาปราโมทยโปรดสถาน ! Before Fate springs her ambush for your life, Command our tavern-lad to fetch you drink. Fool, your dry corpse will be no treasure trove For proud posterity to disinter!

ควรคดคนยลแยบแนบเนานาน ตามใจทานถวลหาโลกาลย ถกขลบมาบรบรณเพมพนส เหมอนทรบรพา-ประจมให แตรตนตดเตอนอยาเลอนไป ชวตคลายหมะหลนบนพนทราย กองไวสองสามสนพลบเหอดแหง ในมชากจะแลงละลายหาย ทงโลกนตบรรเจดพรงเพรดพราย เรดรางไรกลายเหนเปนเชนเงา สงขารโลกโศกสขทกขสลบ แปรเปลยนปรบกลบกลายหายโงเขลา เปนสญญาณใหคดชวตเรา เพอบรรเทาอวชชาใหละลาย Think of this world as modeled at your whim, Perfectly trimmed for you from east to west ; Yet know yourself a snowdrift on the sand Heaped for two days or three, then thawed and gone

คาราวานผานพกปรกพงเอย นามโลกเคยเผยผนพลนหางหาย เปนคอกขงคาคนทวาวาย อาชาหมายสลบสทเปดเปง เคยเปนมขศาลารฐกษตรยเจา ญมเชดเฝานบรอยคอยลมเหลง This ruined caravanserai, called Earth- Stable of Day-with-Night, a piebald steed ; Former pavilion of a hundred Jamsheds; A hundred Bahram’s one-time hall of state;

เปนปราสาทบาหรานามบาเทง สถานเรงรมยราชดาษดา แมจงจอกออกลกอยทนน สงโตพลนสนเศยรงามสงา บาหรามตามลาไดอะไรมา เพยงลาปาเปรยวเงาเทานนเทยว แลวลมคว าคะมาทลายลงในหลม ขานวาขมหลมศพแสนหวาดเสยว A Palace gorged in by gigantic Bahram- The vixen whelps there and the Lion nods Bahram, who hunted none but onagers, Lies tumbled in a pitfall called the grave.

แปลงกหลาบทวลปลบลบเทยว ททานเหลยวแลพบประสบมา นนสาแดงแหลงสถานสดทายกษตรย เหมอนปาชฏชดแจงในแหลงหลา ไวโอเลตอบอวลหอมหวลมา จากเนอนาธรณสดาดน เปนเครองหมายปายหลมคลมศพสาว ทพรงพราวเพรศพลกษณพไลศลป Each rose or tulip bed that you encounter Is sure to mark a king’s last resting-Place. While scented violets, rising from black soil, Record the burial of some lovely girl

พฤกษาเครสเขยวขจเปนสนล ปกแผสนครมคลมลมฝงธาร เผดมยงสงกาหนดประเสรฐสด ทพยวมตตสทธพรรณนนบรรหาร ทอละมนชนละไมในกจการ บนพยานหลกฐานการยนยน โสภาพรรณสรรคสรางสารพางคผอง ผวแผวของรองรอยรอยเสกสรรค รมฝโอษฐแกมแดงแฝงมาพลน นอนหลบฝนเงยบหายในทรายดน Green cresses, also, masking a stream’s bank Start up from creatures of angelic kind, Tread softly on such evidence of beauty: Red lips and rosy cheeks fast slumbering

อยาคาดคดจตศลยของวนพรง ขอไดจงปรงสวรรควนนสน ในมชาชะตาพรากจากแผนดน ไปยงถนเรอนพกจกรวมกน กบคนอนหมนพนนนดบโพน เจดพนปกอนโนนโดนดบขนธ Never anticipate tomorrow’s sorrow; Live always in this paradisal Now- Fated however soon to house, instead, With others gone these seven thousand years;

มตรโรงเตยมขากตายวายชวน ลบหายพลนกนไปทละคน ไรเดยงสาเหยอพญามจจราช ทฟนฟาดฆาตคะเนเลหฉงน เพอนนกดมสตยซอถออดทน แตทกคนพลาดพลงสนหวงไป มทนดมสกสองคราชวามวย ไมเกลยงถวยถอยราอายขย My tavern comrades vanish one by one, Innocent victims of Death’s furtive stoke, All had been honest drinkers, but all failed, Two rounds before the last, to drain their bowls.

ลกขนเถดใยอกขอนทอดถอนใจ โลกนไมจรงเปนทางเดน จงตรองตรกสานกคณอนใจเถด ใชชวตทเกดมาอยาขดเขน หากมนษยหลดพนอทรเทน และจากเนนหลมศพทกลบกาย เมอใดเลาไดกลบมาอาศยอย และไดรจกรกสมครหมาย Rise up, why mourn this transient world of men? Pass your whole life in gratitude and joy Had humankind been freed from womb and tomb, When would your turn have come to live and love?

อยาใหเงาโศกเศราเขาทาลาย หรอโทมนสตวรายสลายวน อยาทอดทงเพลงเพอเลอลาคา สนามหญาหรอจมพตทคดฝน จนผงคลของเจาคลกเคลากน กบของบรรพชนชพแตกอนกาล Allow no shadow of regret to cloud you, No absurd grief to overcast your days, Never renounce love-songs, or lawns, or kisses Until your clay lies mixed with elder clay.

บางคนคดพนจนกตรกเนนชา เรองลทธศรทธาหาหลกฐาน หวางเชอมนและคลางแคลงแยงอยนาน บดดลดาลมคคเทศกกระโจนมา พรอมพลางวา ‚เจาโง โอวถ มนไมใชทางนทางนนหนา‛ Some ponder long on doctrine and belief, Some teeter between certitude and doubt, Suddenly out of hiding leaps the Guide With: ‚Fools, the Way is neither that nor this‛

คนเหลานนพลนลบดบชวา ไปกอนหนาเราแลวละนะซาก เขาซบเซาเนาในทธลผง แหงความหยงทระนงนาบดส ขอไดดมปลมอกครงกยงด ยนวาทสจธรรมในบนปลาย : ‚อนคาพดใดใดในหมเขา เปนเพยงลมบางเบาทพดผาย‛ Most of them, gone before we go, my Saki Drowse in their dusty bed of pride, my Saki Drink yet again and hear the truth at last: ‚Whatever words they spoke were wind my Saki‛

ผประเสรฐเลศกระนนอนมากมาย เคยเหนหายบรอคผนจนตนา จงศกษาหาสตอตตาเจา เสมอนเฝาเพงพนจคดนานฟา หวของเจาจะหนเหยนเวยนไปมา เมอศกษาทองฟาอนาทร Yet those who proved most perfect of our kind Mounted the soaring Burak of their thoughts, Study your essence: like the Firmament, Your head will turn and turn, vertiginously,

ครงหนงซงเยาววยสมยนน พวกเราพลนหมอบอยหนาครสอน ทวซงพงใจในทกตอน ตามลานาคาสอนของคณคร เรองจบลงอยางไรใครครวญเถด อะไรเกดขนกบเราเขาไมร เรามาปานธารถงทพรงพร แลวจจจากไปปานสายลม In childhood once we crouched before our teacher. Growing content, in time, with what he taught; How dose the story end? What happened to us? We came like water and like wind were gone.

ขาพงปลวลวโลกลลบน ดจอนทรทผงาดขนสงสม หามปราชญฉลาดใดใฝนยม ยนชนชมรบขาดวยสจธรรม จงจาตองลองดงทงตวกลบ ทางประตแคบคบบานเดมซ า When falcon-like I darted from my world Of mystery, upward and upward flying, No sage stood there to greet me with the truth, So back I dived by the same narrow door

สมองมนษยไมเคยเฉลยคา ตอบวา ‚ทาไม‛ อนไมสนสดเลย ไรประสทธคดลาขามสมย อดตไกลเตลดสดเปดเผย สตปญญาทงมวลลวนเฉยเมย ไมวาเคยสอน-เรยนหนกสกปานใด Man’s brain has never solved the eternal Why Nor foraged past the frontier set for thought, All intellect be sure, proves nugatory, However hard we either teach or learn.

ขากาหนดเกดภายในความยง หวงหมายมงเรยนชวตคดสงสย พะวาพะวงยงไมรจจากไป วาทาไม มา-อย-ไปอยางไรกน In agitation I was brought to birth And learned nothing from life but wonder at it; Reluctantly we leave, still uninformed Why in the world we came, or went, or were

ชวตขาเลอกเองกหาไม ชะตาไลไปตามกฎกาหนดนน ไมตงใจไปทงหมดกฎของมน ทนกลากลนฝนกลนอยางนนไป อนวาทกขทงผองของโลกน จะเหวยงหนกลวกลนฝนบได ตองตอกรหอนเวนเชนใครใคร เกดฉากชว-ดไซรไดชวน บางกเหนเปนแพเปนชนะ บางกฉะฉาดฉาจาละหวน ลกขนท ซากเขา เอาผาพน สะเอวมนแลวกลวทกขขกเขญไป My presence here been no choice of mine; Fate hounds me most unwillingly away. Rise, wrap a cloth about you loins, my Saki, And swill away the misery of this world,

หากขาเลอกเกดกายไดดงจต ขอลองคดซวาขาจะเกดไหม? หรอหากขากลายเปนอะไรไป ขาจะไดเปนไปอะไรด มาตรแมนเขาปรารมภสมใจคด เลอกลขตโชคชะตาใหราศ ขาจะเลอกเปนไฉนอะไรม จงจะดกวาเขาไมมาเปน? Were the choice mine to come, should I have come? Or to become? What might I have become? What better Fortune could I then have chanced on Than not to come, become, or even be?

จากจดใกลราหสพระเสาร ขาบรรเทาดาวลบลทไมเหน รดาวเดอนเคลอนกาหนดรกฎเกณฑ หลายเดนกลเมดเทจลงไป โดดขามสงกดขวางหนทางหมด เหลอแตกฎบทชะตาหารไม Earth’s Perigee to Saturn’s Apogee- I have unveiled all astral mysteries: Breaking the barriers of deceit and fraud, Leaping all obstacles but Fate’s design.

เธอและฉนครงแคลงไมแจงใจ ความลบนนชนในสดไขความ รหสยแจงแหงนรนดรอนใหญยง พสจนจรงกยากทาลายคาถาม หลงวสตรแสงพระองคทรงความงาม ยนเสยงฮมพราถามถงตวเรา แตเมอมานผานไขออกไปแลว สองเราจะเนาแนวแถวไหนเลา ? Not you, not I, can learn the inmost secret: The eternal Cypher proves too hard to break. Behind God’s Curtain voices babble of us But when in part, where then shall we tow be?

ขากดรมฝโอษฐแอบอยแนบเนา กบถวยเถาเฝาโลภะไมละวาง และถามวาขาขอรอสขสนต ในวยอนชราไดอยางไรบาง? มนกระชบปากมนบนฉนคราง แลวเพอพมพาพลางอยางมดมน ‚ดมเสยเจาคราวพรากจากไปแลว ยอมคลาดแคลวไมกลบกลายไดอกหน‛ Greedily to the bowl my lips I pressed And asked how might I sue for green old age. Pressing its lips to mine it muttered darkly; ‚Drink up ! Once gone, you shall return no more!‛

อดตกาลเหยอกเยอใยในกมล เคยอกหกรกลนดนรนมา เปนคนรกฝกใฝฤทยซง ซบอาดรสญซงสเนหา ขาเคยกหาฝนราพนพา เราสองรารวมเฉลยเคยอาดร ถวลหาอาลยฤทยถอน รตยอนรอบราญเผาผลาญสญ ผานบนไดใฝหาเนอนาบญ กอเกอกลพนสวสดอนตตา แตกอนหเหยอกนาคอลาแขน ทโอบแนนคอคนรกเปนหนกหนา This jug was, ages past, a doleful lover Like me-who had pursued a dream, like me. This handle at its neck was once an arm Entwined about some neck he loved too well.

วานนไปในตลาดปราดเหนมา ชางปนหมอทาทาทบกอนดน โสตในขาไดยนดนครวญวา ‚ภราดาขาเคยเปนเชนทานสน ทากบฉนดดนะอยามลทน แมเปนดนกสะทอนทอดถอนใจ !‛ Yesterday in the market stood a potter Pounding relentlessly his batch of clay. My inner ear could hear it sigh and groan. ‚Brother, I once was like you. Treat me gently!‛

ในโรงชางปนหมอกงลอหมน ทอดเงามาขาครนคดจตสงสย กมภกรรมปนหฝามาอยางไร จากดนไดเคยเปนหตถกษตรา อกบาทาของบรรดาวณพก กระยาจกผลบดบสงขาร In the potter’s workroom, shadowed by the wheel, I pondered, watching how the Master made Handles and covers for his jugs and pitchers From clay-from hands of kings, from beggars’ feel.

ขาทองเทากาวลงไปในมรรคา เดนตรวจตราแถวชางหมอตอตอไป เอาดนเหนยวมาประดษฐคดแปลกแปลก ลวนผดแผกแตกตางอยางใหมใหม แมมไดสงเกตเหตใดใด กยงไดเหนคลธลดน บรรพชนคนกอนปลววอนทว แปนระรวหมนไปไมสดสน I wandered further down the Potters Row. Continuously they tried new skills on clay; Yet some, devoid of vision, never note, The ancestral dust on every turning wheel.

ไวนซากแตละหยดทรดดน ชวยระงบดบสนไฟอาดร บางฤดทเจบปวดและรวดราว โอพระเจาเฝาระงบดบเศราสญ บรรดาการสรรเสรญเจรญจรญ ขอเทดทนผประทานสมานยา มาระงบดบปนปวนกาสรวลเศรา ใหบรรเทาทกขถอยผคอยหา ! Each drop of wine that Saki negligently Spills on the ground may quench the fires of grief In some sore heart. All praise to Him who offers Such medicine to relieve its melancholy!

จงเทดทนถวยทองของชวา ใหสงคากวาทวลปนอรอซบร หากพกตรเดนเพญจนทรสรรกาลให จงดมดาฉาไซรใหสองศร เพราะมหากาฬเวลาและนาท จะโจมตขยเจาไมเฝาเตอน Raise the bowl high, like tulip-cups at Nauroz, And if the moon-faced one has time spare Drink gloriously deep, for brutal Time Will Strike you down with never a warning yell.

จงหลกหางทางโลกรษยา มนสลบไปมาไมมเหมอน ชวดนนผนแปรไมแชเชอน อยาลมเลอนควาถวยทองของเจามา ลบไลเลนเสนผมชมคนรก ไมชานกฉากจกหายใครจกหา Avoid all greed envy, unperturbed By permutations, foul succeeding fair; Posses your bowl, play with your loved one’s curls; Soon the whole scene must vanish past recourse.

หากดมรกนอนแนบแอบอรา คยยามเอยอยาชกชามาชนชม! อวสานของเจาเทาสนโลก อยาสดโศกเศราใจยมใหสม จงครวญคดชวตเจาอยาเศราตรม ไปแลวไมมาชมอกตอไป Khayaam,, should you be drunk with love, rejoice! Or bedded with your heart’s delight, rejoice! Your end is no more than the whole world’s end. Fancy yourself no longer there ; then smile.

จงหกหามใจคนฟนความหลง และอกทงย งกลวโทษยงใหญ จงเปนอยสขเกษมเปรมฤทย ททางเขา-ออกไปในชวา ดมเถอะนะอยาปลอยปละละชวต แกนแหงจตไปตามลมไมสมคา Oppose all resurrections of your past, Resent no anguish still prepared for you, Dwell lightly on your entrance and your exit, Drink, never cast your essence to the winds.

ครอบคงโคงจกรวาลนานนภา มหมาหาขอบเขตบไดเลย ประทานชามนามหนงพงสงวน เพอใหมวลมนษยดมปลมเฉลย เมอถงคราวเจาไปจงไปเลย อยาปรเปรยเสยนาตามารนรมย เชดชชามงามสงจรงเสมอ ดมเถดเธอใหเกลยงกากฝากสขสม ! This Vast, unmeasured, universal vault Offers one bowl for ass mankind to drink. When your turn comes, refrain from tears, be merry, Lift high the bowl, then drain it to its lees!

ยอดรก ! เมอสรจตคดชนชม สลดเปลอกทบถมเธอทงไป เปนวญญาณเปลอยดนเหนลบลบ ขามฐานทพยพระองคอยาสงสย แลวทรกจกหนายละอายใจ ทนอนเนนแนบในคกกายเธอ Dear love, when you are free to slough your skin And become naked spirit, soaring far Across God’s Empyrean, you will blush That you lay cramped so long in body’s goal.

เออหนอ ! คยยามครวญลวนสงขาร ปรวนแปรผานเปลยนไปไดเสมอ ดจกระโจมพกอยสกครเจอ พอเผอเรอรอรางไปอยางไร ? สวนวญญาณของสผพานก ดจประจกษอครราชผเปนใหญ ครองราชยเรองเบองบรรพกาลไกล นรนดรไซรอสงไขยในวญญาณ หนมนามโชคชวตลขตลา แผนทกากบทางหวางบาทฐาน ชทางผนวนพรงมงเจยรจาร สสถานกาลจกรหลวชวน

แลวกระหนากระโจนลงคงเหลอเจา ทจะกาวเคลอนไปไมสดสน เหมอนราชายรยาตรบาทโบยบน ผานทกถนทพยสถานทพาลย Khayaam, your mortal carcase is a tent; Your soul, a Sultan; and your camp, all Time, The groom called Fate maps out tomorrow’s March And strikes the tent when, Sultan-like, you move.

โอคยยามแมวานทพานก พลบพลาศกดแตมสฟานภาไสว เชอกสทองของมนตงกนตรงใน มอาจใหใกลลาเขากรากราย แตอมตะซากนดงขา คยยามมาหลายพนนนมนหมาย เหมอนฟองไวนใสพสทธอนผดพราย จากแองไซรสรางสรรคนรนดร Khayaam, though this blue stained royal pavilion, Tautens its golden guy-ropes against entry, A deathless Saki draws Khayaams in thousands Like wine-bubbles out of Creation’s bowl.

พภพนสตองอยสนานโข แมวาโอ ! ตวเราอบเฉาฉอน กระจดรดปลดปลดหมดอาทร ชพจาพรากจากจรไปกอนใคร ไปมชอฤาเรองเนองเราเขา โลกยงเนานบนานกาลไหนไหน กอนกาลเราจะมาเนนชาไย หลงเราไปกไมบนกนถงเรา เมอเราพรากจากโลกโศกไฉน ชพพรากจากแลวไซรใหหงอยเหงา ไฉนโลกทอดถอนออนใหเรา อยาไดเศราหนาวจนตถวลวรณ? This world must long surive our poor departure, Persisting without name or note of us. Before we came, it never grudged our absence; When we have gone, how can it fell regret?

โอชวาคาราวานผานพนผน ตามกระชนอนแปลกประหลาดหลอน มาเถดมาอยาไดอนาทร ขอยดไวสกตอนชอนชชม ไยตองมวโทมนสสตยสหาย และวนพรงเขามงหมายไมเหมาะสม ? รนไวนอกหนอยหนาอยาตรอมตรม ปลอยราตรคลหมผานพรมไป The caravan of life passes in strangeness. Come, seize one moment passing joyfully, Why mourn for friends and their tomorrow, Saki? Pour out more wine : the night is passing too.

หนมเอยแมเคยจมในหลมล ไยฤดกงวลหมนหมองไหม? ปลอยแผนการใหเคลอนเลอนเลยไป ทาตวใหรนรมยสขสมจนต แมนในชวงหวงกาลอนสนน ชวชวรงเจาเฝาถวล Dear lad, steeped as you are in Mysteries, Why, should you load your heart with nameless cares? Let projects fade away; disport yourself In the brief hour when life detains you here

หายใจหนงซงพาพบราคน ทรยศหมดสนจากศรทธา สดอกครงหนงแลวความแนวแน ผานผนแปรแลแคลงแฝงกนขา แตกระนนปราณเพยงเลยงชวา ไมสงแสงชวาลาแหงชว กมใชอสสาสะกระนนหรอ ทเกบเกยวผลคอชวตน ? On breath parts infidelity from faith; Another breath parts certitude from doubt, Yet cherish breath, never make light of it- Is not such breath the gravest of our being?

ขาคร าครวญหวนไหในฤด ‚ขาใฝฝนสงทบนดาลใจ ขาใฝหาความฉลาดปราดเปรอง ใฝหาเรองถกสอนเรยนรได‛ ‚แลวสดอกขระอะลฟเอาไว ในหวใจเออนอรรถวสชชนา ‚อกษรทพยเพยงพอขอยดถอ เปนหนงสอคมกนบานนหนา‛ My heart complained: ‚I long for inspiration. I long for wisdom, to be taught and learn.‛ I breathed the letter A. My heart replied: ‚A is enough to occupy this house.‛

จนทรเจานนชานญการผนครา จากรปสตวนานาเปนพชพรรณ แมทาลายหายสนทงรปราง กมไดทาลายลางอะไรนน เพราะวาสงสงนทดวงจนทร ดเหมอนจะเปนนนยงไมเปน The Moon, be her own nature skilled in change, Varies from animal form to vegetable. Destroy the form, you destroy nothingness- For what she seems survives her not-yet-being

นาไวนทพยหยบบาบดขจดไข ในหวอกขาททลบเรน ชวตนนหรอคอความเปน มนไหลเรนราวปรอทไหลลอดไป ลกขนเถดความตนคนความหลบ คลงสมบตคนกลบของหลบใหล และความหนมรมรอนเหมอนฟอนไฟ หลงไหลไปดจนายามพรงพร Bring wine to allay the fever of my heart; Existence here runs as quicksilver runs. Rise up, for wakefulness is what sleep treasures And fires of youth like water drain away.

เจาเรนกายหายอยดบเหน เฟนมากเฟนเนนบเจอเผลอบร อยอยางทเคยเปนเหนเหนอย พอจจเปนคนพสดาร เหนบางเหนเปนคนหนหรอท เหนบางทบางเหนเปนเปนสถาน ไมเปดเผยมหรสพพบประจาน อนควรคาแกการประทานด ทงเปดเผยลบเรนเหนประจกษ ผคนมกประจกษจตวาคดร เจาเปนไปไฉนนนมทนด เจาเปนไปเจารแตตตน ทงคนดคนเลาเจาเปนหมด ไมปรากฏบทเรนใหเหนหน เผยภาพลกษณประจกษจตชวตคน คนเทาคนคนดบรเลย Hidden you live, inscrutable as ever- A person sometimes, but sometimes a place, Showing this costly spectacle to no one- You, the sole audience and the actor too.

เคนหวใจไมรอยเบองหลง ชวตทงชวตคดเฉลย ผวะขารไดสบายเลย ปรศนาเปดเผยเฉลยคา ความตายจาสาแดงแจงเรนลบ ของพระเจาเทากบคาลบลา รสงโพนญาณพสยในพระธรรม เปลามหนาซ ามรตวตตน แมแตชพวนนมรแจง ตรจะแจงวนพรงมงภาคผล เรงจะรหลงตายใหรอนรน จะไดผลอยางไรไมยนยน? Could my heart know, in life life’s hidden secrets, Death could inform me of God’s hidden secrets. Since I know nothing of myself today, What can I know tomorrow, after death?

คนหลากหลายหมายหลอกอยางออกหนา วาตนมปญญาตรรกสวรรค หาเหตผลจนตายวายชวน ถกเถยงกนถงความเปนความไมเปน ไปใหพนคนเขลาเราไมร เลอกฤดองนจนเจอเหน จากธลพวกเขาเอากากเดน หามพนธดเดนเหนอยางใด เพยงองนบดเบยวเปรยวมสก มแตทกขจกจอเพราะสงสย จะเกบเกยวกไรงอกทงดอกใบ หามผลกลใดไดการเลย Those dupes of intellect and logic die In arguments on being or not being; Go, ignoramus, choose your vintage well- From dust like theirs grow none but unripe grapes.

ยคสมยขยขวบปวาทถอย ถกนบรอยนบพนนรนดรเฉลย! ในการดมปลมเปรมเอมอกเอย ไวนไมเคยผดหวงชงชงเรา ทงความรปฏบตมาตรฐาน พนขอบเขตวชชญาณแหงเราเขา แตไวนจรสปรศนคลบรรเทา แกฉงนฉงายเหงาทขวางทาง Eternity eternally discussed! In hours of joy wine will not play us false. Knowledge and practice lie beyond our scope But wine solves all enigmas the obtrude.

ขาไขวควาแกวสงใหญมาใบหนง พรอมสายซงสบไวนไวมหาง แลวพลนปลงชพนมอาพราง เคยหมองหมางพนธนามาชานาน เรองศรทธาและเหตผลพนวสย เรมตนใหมใจรกภกดศานต ดลววาหกบบตรจรกาล แหงไวนพสทธสาสนแสนโสภา I shall posses myself of a great goblet With pipes of wine for its replenishment, Annulling former ties to Faith and Reason By marriage with this daughter of the Vine.

ดงไดเคยคนมาอารมณไหล รนแรงไรทศทางแฝงกงขา ลวนแลวชดอตตา-อนตตา เสวนาพมพาอยราไป เคยไดหย งเหวลกสานกผด อกเคยคดจตละอายใจไฉน จะพายยอมนอมรบกบสงใด อนซงไรดมยอมพรอมตราตรง ถอเปนความสมบรณเพมพนได เลาไฉนใจเราซบซาบซง มหาสนทสถตลาเกนคานง นนแหละถงหนงเดยวจรงเจยวจา As one Familiar with all exoterics Of being and hot-being, who has plumbed The abyss of shame, how can I greet it as valid Any condition short of drunkenness ?

เหลาศตรหลงผดคดเรยกขา นกปรชญาสงเดนเหนนาขา โอพระองคทรงปรชายตธรรม ทรงรลานนหนาขาไมเปน ขาเหนขาเปนนอยตาตอยนก ในรวงรงฝงสลกมกเหนเหน เศราระทมตรมอรานาตากระเซน ทงทนทกขขกเขญอยเชนเรา บอกมไดดวยซ าไซรวาเขา คอใครเปนอยอาอกอบเฉา เปนไมเปนเหนอยรทาเนา ของของเขาของเราคดเอากน ความคนเคยคดคดตดของโง ตวโตโตคาเตบเตมสบสานสรร ตรวนเวลามาเรรวนตรวนหลดพลน หลดขอนนสรรคากวามนเมา Misguided foes call me philosopher- God knows this is the one thing I am not I am even less : in such a nest of sorrows I cannot tell you even who I am

เมอเยนนขาสดมแสนปลมใจ ขณะเดนผานไปใกลโรงเหลา บดดลไดประสบพบขเมา ดมเดนถอขวดเหลามงเขามา ขารองทกแกวา ‚เออตาเฒา‛ เกลอไมเกรงพระเจาเลยหรอหวา?‛ ‚มาเถอะนะ‛ แกวา ‚มา-มา-มา‛ ‚-เออ- พระเจานนหนาเอออาร‛ ‚มาซมาไอเกลอเจอดมกน เมาสนกสขสนตกนเตมท !‛ In drink this evening, as I passed the tavern, A fellow toper met me with a flask. Cried I: ‚Old man, have you no awe of God?‛ ‚Come‛, he said, ‚God is bountiful! Come, drink!‛

จงขบไสไลทกขทบทว ทรมลอมฤดไปดวยไวน ตะเพดความทรงจาย าจตเจา เรองกอนเกานกายมลายหาย เจดสบสองจงใหสลายไป สรรเสรญไซรไวนผสมกลอมกลมกลน แมหยดเดยวแดงแดงแหงไวนใส กสามารถขบไลกระหายหน ดกวาเซนเขนฆาทลายครน นบพนหมนอนครงกระทงเทยว Banish your crowding griefs with mine, disperse You memories of the two-and-seventy sects And praise wine’s alchemy that still can banish With one red draught more than a thousand spites

ขาดมไวนราวกบวาสราหาย ขาดมไวนมากเทาใดดไมเกยว กบพระองคผทรงรอยทเดยว วาขาเกยวกบการดมอยางปลมเปรม เวนจากการดดดมอนปลมจต จะปกปดความรพระองคทรงเกษม เปนความเขลาเนาในไมอมเอม ขาดเกษมหฤหรรษนรนดรกาล I drink wine as my fellow-topers drink. How much I drink can seem of small concern To God, who knows well that I drink. Abstention From drink would make God’s knowledge ignorance.

ใครใครเขาเตอนขาวา ‚เพลาหนอย มฉะนนจะพลอยพบดบสงขาร แสนรกหมกไหมในไฟกาฬ อวสานพพากษาอาชญากรรม‛ ถงอยางไรประกายใสไวนพสทธ ของขาผดผองใสพไลลา ฉายภพนภพหนาเปนประจา ของทานละจะทาประการใด ? They say ; ‚Be sober,lest you die or drink And earn Hell fire on God’s Last Judgement Day‛ Nevertheless my blaze of drunkenness Outshines both world ; Your Now and your Hereafter.

พเนจรรอนเรอยางเหววา ทวทองทงมหมาภพาใหญ หลงทางโนนทางนลบลไป เทยวเถลเรไถลในหนทาง ไมเคยพบผใดอวดไดวา เคยเดนซ ามรรคาถงสองครง My wandering feet have led me through far plains And valleys : I have strayed this way and that Yet never found a traveler who could boast That he had ever trod the same road twice.

อนผลากมากดทประดง มมารยาทตวอยางคนทงปวง แมหลอหลอมเทยนขนจากคาไข กไมเคยไดจดใหรดลวง เปนประทปสงทองสวางทรวง ในคาเคยเลยลวงหลายราตร ไดแตพรานทานประจานถอย แลวกมอยหลบพลางอยางสข ทงมดมนอนธกาลมานราตร หาไดมทสวางยงราคน Exemplars of the cultured and genteel Though moulding candles, from these predicates Have never lighted one to mark the way By night; but told their fables and slept on.

ขายนมออกไปในโลกกวาง สการสรางมวลพภพจนจบสน ไขวควาหาปากกาเปนอาจณ และบนทกทงสนแหงชวา สรวงสวรรคและนรกทหมกไหม คมภรภาพนน ไซรใฝถามหา แตคาครขาลอยเลอนเตอนมา ‚แผนจารกและปากกาอยในตน อกสวรรคในอกนรกในจต ซงลขตตาแหนงทกแหงหน ทกทกอยางทงสนยอมยนยล ในอตตาของตนนนแทเทยว‛ Already at Creation I stretched out For Pen and Tablet, also Heaven and Hell; But prudently my teacher warned me: ‚Pen And Tablet, Heaven and Hell, lie in yourself‛

อนจจงสงขารของขาหมาย ใชเปนสายคาดเคนแผนฟาเขยว หยาดนาตาคาเลศประเสรฐเทยว ฉลกเฉลยวบรรจถรณแหงจฮน นรกานตคอเตาไฟเผาในจต ทรพษนองเนองอยเนองหนน สวรรคเปรยบปลดปลอยตามรอยบญ อนอบอนสโขขโณยาม My broken body serves the Sky for girdle, My precious tears carved our the Jihun’s bed; Hell is the furnace for my suffering soul; Paradise, my one moment of release.

ภายใตโคงโลงฟามหาสถาน เราซมซานงานงวยดวยคาถาม ดงตะลงอาถรรพณอนชวยาม แหงพระองคทรงนามความเกรยงไกร ดวงตะวนสรรคสรางตางตะเกยง พนโลกเรยงเยยงฉากอนกวางใหญ ทาบทบเงาเอาไวไมวาใคร วางซอนไวอยอยางเหลอคณนา This vault, underneath which we live bemused Is, so to speak, God’s magic shadow-show: With sun for lamp, the world as a wide screen For countless lie-rehearsing silhouettes.

ขอใหขากลาวถอยอรอยจต เราเปนเพยงหนผลตพระเจาขา เปนเครองเลนเหนอยคโลกา แหงสภาวธรรมนรนดรกาล แลวถกเหวยงเขวยงกลบลงลบลอง ในกลองของอนตตตาอวสาน คนแลวกคนเลาเหลอประมาณ เปนปรโยสานแหงชวา Let me speak out, unallegorically : We are mere puppets of our Master, toys On the Table of Existence, and by one Flung back in the toy box of Non-existence.

เปรยบลกบอลไขวควานาสงสาร ถกหกหาญหวดกระหนาซ านกหนา มนเปนไปตามแนแตชะตา ไดแตกลงไปมาใหเขาต ปราศจากความรสกสานกร โอพระผจบวางหวางวถ พระองคนนสรรคสรางทางชว ทรงทราบดดวยวถปรชาญาณ Poor ball, struck by Fate’s heavy polo-mallet, Running whichever way it drives you, numbed Of sense, though He who set you on your course. He knows, He knows, He knows.

สงทเราเปนไปไดลขต เสถยรสถตเปนไปในสถาน มใสใจดชวจะพวพาน เพราะปากกาคอยจารจารกไป ! นบแตวนแรกเรมเดมทนน ทกสงสรรอนาคตกาหนดให ทกขเจบปวดรวดราวโศกเศราใจ ของเรานนเปนไปไมเขาการ That we shall be is written, and we are so. Heedless of Good or Evil, pen write on! By the first day all futures were decided; Which gives our griefs and pains irrelevancy.

อนชวดทประสบรมรบเรา ครอบครองเขาหวใจใหฟงซาน ทกขสขถกกาหนดกฎกอนกาล อยางสะทานย นระยอตอดวงดาว เพราะดาวนนมนไรพลงยง กวาตวจรงจรงนบพนเทา Evil and Good dispute the heart’s possession; Sorrow and Joy are man’s predestined lot. Live in no awe of planets. Planets are One thousand times more impotent than we.

สจจะหรอคอคาอนเปลอยเปลา ทโออวดชวดเชาวนจนเกนกน โอดวงใจแหงใจของขาเอย ไฉนเลยราวโยคเศราโศกศลย รบงานหนกจกสลายวายชวน โทมนสอดอนเออมอาดร จงยนยอมนอมนากฎกาหนด สภาวะทงหมดไมเสอมสญ แลวคลอยตามนามธรรมเจดจารญ แมวนพรงนกเกอกลกบกฎเกณฑ Truth is hyperbole, my heart of hearts, Why are you so distressed by grief and labour? Yield to your destiny, conform, conform! Tomorrow too is framed by destiny.

สงวานนไดกาหนดกฎวนน ของเจาไวอยางดแมมเหน หวงไมสมวนวานทานพงเวน แลจงเปนผปตทจรงจง หาใชความพยายามของเจาไม วนพรงไดหมายวาดอยาคาดหวง Yesterday they determined your today Exempt from yesterday’s inept desires. Rejoice that by no effort of your own Tomorrow also is mapped out for you.

แตบดเดยวพระองคทรงจรง ไดทรงสงสรางอตตาขาขนมา ทรงสะกดแบบบทพจนารถ เปนคาขาดวา ‚รก‛ เลอลาคา กมหทยนอยนชบชวา เศษหนงนนนนหนามาตดไป เปนกญแจไขคลงทองของชวต สวางจตสจธรรมแหงคาไข But while the Eternal One created me He word by word spelt out my lesson, love And seized my heart and from a fragment cut Keys to the storehouse of reality,

เมอหมมาพยศฟานภาลย อาชาไนยผกอานทะยานมา เมอแรกฤกษพฤหสสาดสองแสง โชตชวงแดงดาวลกไกในเวหา โชคชวตขานถกตตรา จากบลลงกพพากษาของพระองค ขาจะผดไดไฉนอยางไรนน เมอขานนทาตามความประสงค When First the Sky’s wild horses won their saddles. When Jupiter first blazed, the Pleiades too. My fate was published from God’s Judgement sear. How can I err? I act as it is written

ความลบลทเจาะลนกนในวง โรงเตยมคงครนเครงละเลงลาน สารตถะมากกวาภาวนาพรา แดพระองคทรงเลศลามหาศาล เปนทสดจดเรมประเดมกาล สรางวญญาณขานอยคอยภกด ทรงอานาจหมกไหมหรอใหโทษ เมตตาโปรดชวยขาทกราศ Mysteries broached with joy in tavern talk Have far more substance than a mumbled prayer To you, my Last and First, my soul’s Creator Empowered either to sear or succour me.

เมอโนมองคลงสมผสปฐพ หลอมขานจากดนเหนยวเกลยวพลง ชวตขาถกตราไวไมมแยง ขาหลกแหลงอาญาไปแมไมสง แลวไฉนขาหมกไหมถกไฟอง ในวนชงพพากษาของพระองค? When, bending low, God moulded me from clay, Incontrovertibly my life was ordered: Without His order I abstain from crime, Why should I burn, then, on His judgement Day?

กบาปนนอนฝนขนยากยง พระองครอยจรงจรงใชสงหลง แมกระนนยงบญชาตตราลง อยางลมหลงจงหางทางบาปกรรม สดจะรงย งใจใหสบสน หนกกมลกนคดมดเหมอนถา ดวยขอหามตามพระองคบงพระคา ‚เจาจงจา-เอนได-อยาลมลง!‛ That sin is irresistible, He knows; Yet He commands us to abstain from sin. Thus irresistibility confounds us With prohibition; - ‚Lean, but never fall!‛

ดนเหนยวกรอบรอบรางสรางมนษย รบเรงรดเตอนยงสงพศวง ขาจกวเศษวโสฤาโซลง เลวกวาคงเปนอยไดอยางไร? ตวขาเคยไดเปนอยเชนน แมกอนททรงสรรคปนมาให The clay from which this human frame was moulded Forewarned a hundred wonders for me: yet- Could I be worse or better than I am Who was, even before He fashioned me?

ทกแหงหนทขาเหนดนเดนไป กบดกไวของพระองคแวดวงวาง เมอกบดบกกกนมรรคาขา ควรหรอหนาระวงมองใหหมองหมาง กพระองคทรงรอยทกทาง สดกวางขวางมหมาปรชาญาณ ทรงบญชาสรรพสงยงหลากหลาย เรยกขาไดหรอวาคดขบถผลาญ? On every path I take, Your snares are spread To entrap me, should I walk without due care. Utter extremes acknowledge Your vast sway You order all things-yet You call me rebel?

หากขาทาหยามหยาบบาปสามานย แลวเมตตาธคณทานอยไหนกน ? หากมวลเมฆมดมดจตของขา กไหนเลาชวาลาพระองคนน ? สรวงสวรรคสรรวางซงรางวล แกขานนพลนประพฤตตามพระทย ใหรางวลคนดนนดแน แตทแทปรานซเปนไฉน ? If sinfully I drudge, where is Your mercy? If clouds darken my heart, where is Your light? Heaven rewards my practice of obedience; Reward well-earned are good-but what of grace?

โอพระองคทรงรแทแนพระทย สงลบลทไหนเปนไมม ทรงเกอกลพนสขทกมนษย ในวาระแสนสดคบขนถ ใหละเหยเสยใจความไมด พระเมตตาปรานทใหมา พระองคทรงอภยโทษโปรดทงผอง พระองคครองกรรมทณฑอนโทษา You, always cognizant of every secret; Who succour all flesh in its hour of need, Grant me repentance, grant me mercy too- You who forgive all, You who punish all.

ทรงกาหนดบทเบองเรองชวา ทงสาเหตมรณาชวาวาย ทรงพทกษรกษาแผนฟาใหญ อนเปรยบไซรเสอคลมรงรงหลาย บอกเถดวาขานมบาปใด ? กพระองคหรอมใชทบญชา ? ใครบาปเลาเมอพระองคทรงสรางไว แลวปลอยใหขานอยคอยกงขา? Ordaining every cause for life or death, Guarding this tattered robe we call the Sky, Say, am I sinful ? Are you not my Master? Who sins When you alone created me?

ขาเหนหมอสองพนคนนนมา อยในแถว-มรรคาของชางทา มนมไดเงยบหายใบหมดหรอก ใบหนงออกเสยงรองกองกระหนา สหายเอยไหนเลาเขาผทา แลวยงย าไหนคนขายคนซอกน?‛ I saw at least two thousand pots, last night In Potters Row, not all of which were mute, And one cried loudly; ‚Friends, where is the Potter, Where is the salesman, where the customer?

ขาไดรบสดบมาเหมอนครากอน เดอนรอมฎอนรอนฟาเวลาสวรรค ใครจะรงบงเหยนใหมในชวน สดจะกลนปณธานอนรานรน กอนวายเดอนชะบานสขศานตศร ตวขานจะดาดมปลมอกหน เสพรสไวนแสนหวานซานกมล ขอขาดลลอยผานเดอนนนไป ถอศลอดงดงามอรามจต ชบชวตหฤหรรษอนสดใส ใชชวาตมปรารถนากวาสงใด ดจเกดใหมแหงวสยในอกาล Ramazan’s moon, I hear, rides high again Soon none may give new rein to hot desire; Yet before Shaban ends, I shall have drunk Sweet wine enough to float me through that Fast.

มชามอางใบหนงซงโลกใหญ สรรเสรญไซรปวงปราชญประกาศขาน เฝาเยนยอบมพกรกมปาน ย วเยานกวญญาณเฝาซานซม เวยนจมพตชดกระชบนบรอยครง สดจะย งชงใจใฝสขสม รบรสหวานฉาชนแสนรนรมย แตระทมกมหนากลบอาดร ไฉนชางประตมาผประสงค ดนเหนยวผงกรอบบางรปรางสญ เพยงเพอหลนกระแทกแตกอากร แทบพนมลปลาดบาดใจเจยว There is one bowl praised by the wide wise world That tempts a topes to a hundred kisses; And yet the Potter moulds this fragile clay Only to fall and shatter on the ground.

ธาตตางตางประกอบระบอบถวย ชงชนดวยฆาตกรหอนเฉลยว ททาลายถวยแถวในแนวเดยว ถกปนเปรยวแคลวคลองครองอรา เพอความรกของใครผใดเลา? แลวแตกราวกระจายลงตรงตอหนา เหมอนอยางคาสาปแชงแหงโลกา แกผใดใครหนาทคาควร? The elements that constitute a bowl Hate ass besotted murderers of bowls- Bowls deftly moulded for the love of whom? Then dashed to pieces, as a curse on whom?

พระผทรงพทกษเราเฝาเลอกเฟน ธรรมชาตดเดนเหนครบถวน มาดแมนเหมาพระองคทรงมควร ทาใจเราปนปวนใหรวนเร เราปจฉาวาทาไมใหสลาย? สงดสดของเราไซรใหเถล ทรดวบตสตยบรษสดซดเซ พมพาเฉไฉเชอนเออนอรรถไป เปนขอไขคาพอหมอผดหรอ? หากดอผดทางวางไกล Our Guardian chose our natures. Is He then Delinquent when he treats us with disorder? We ask ; ‘Why break the best of us?’ and murmur: ‘Is the pot guilty if it stands awry?’

แมในวนพพากษามหาประลย ตามอานาจยงใหญในระบล วากนวางานนนดาเนนล กโดยตลาการอารมณสน แตอยาไดหวาดผวาเปนอาจณ อนความดทงสนเปนฎกา พพากษาเสรจสรรพขนเดดขาด ไมอานาจชวรายใหหนหา ทอาจสบตอจากดหามมา ยตธรรมนาพาอตตาตน Though Judgement Day should prove a grand ordeal Handled, they say, by a short-tempered Judge. Yet never fear; good has the final word- Nothing of Evil can proceed from Good.

ลาเลอชพภพเพยงเพยงภพสน คราชวนตกษยไมเหนหน เมอสงขารแตกดบกบสกล ปลวปะปนโลมไลกบสายลม พรมพรางทศทงสขานขอ จงหลอมหลอขาเลอดดจเหยอกถม ขาจกตนคนชพรบชนชม มาแชฉารารมใหสมใจ ดมดารกศกดศรปรเปรมจต เนรมตมธรสอนสดใส When this existence finds and end at last- When all I am scatters to the four winds, Let them remould me as a jug, that then I may revive, well soused in glorious drink

ขอขอขานครนชวานคาลย ผกผลกไสใหคว าคะมาลง ปลงถอนรากความหวงพงพนาศ มวลมตรมาตรหวานชนจกคนหลง จงรวมกนสรรคเหยอกเลอกประจง จากฝ นผงธลขาอกคราคน จะดนรนขวนขวายไดอกครง จะประทงดมดาใหฉาชน แชฉารกศกดศรพพฒนคน เรงรมยรนเรองโรจนโปรดปรานเรา When Destiny, I say, has trod me down Cutting my root of hope, sweet friends, assemble And from my clay contrive a single jug To thrive again, well soused in glorious drink.

บดนเดอนเชาวาลผานมาแลว รอมฎอนจะแคลวแลวเราเหงา ใฝขอคารวะมาสอนอาจเอา เกษมสนตบรรเทาเราคนมา หฤหรรษขลยทพยกระซบแผว เสยงแววแววยามยนยามพราถามหา ยามหนงไวนสะพายพนบนบาพา มนรองวา : ‚มาน ซนายยาม ยามประตจกนมานนแลว ทยอยแถวทละคนจนลนหลาม คนแลวกคนเลาคนเฝายาม ! คอยตดตามถามหาปรศน‛ Shawat is with us, Ramazan has passed. Salute the month of joy and lutes and singing, When wineskins for the shoulder cry aloud: ‚Here come the porters, one after another!‛

หากขาดาวดนสนอาสญ จงชาระกายอนสงเวชน ดวยไวนรดสดใสในปฐพ แลวเออนลานาศรคตศรทธา บรรเลงเพลงเลศลาแทนการดม สดแสนปลมลงหลมกลบคลมขา เมออวสานมาถงซงเวลา แหงวนพพากษาของพระองค แมนพวกทานตองการสงขารขา จงขดหาในดนถนประสงค ใตประตศาลาทพยหยบประจง จะไดผงคลขามาตามใจ Should I fall dead, wash my poor corpse in wine: Read it into the grave with drinking songs. On Judgement Day, if you have need of me. Delve in the soil beneath our tavern door.

จงตระเตรยมปรนเปรอบาเรอขา ถวลหาดวยไวนหลายแกวใส ซงเลอเลศสลางเปลยนปรางไป จากซดเซยวเหยวใหฉายดด เปนสแดงทบทมอมเอบอาบ ดจสเสนทาทาบฉาบเฉดศร ปมวาขาตายลงปลงชว จงอาบศพขานดวยนาไวน และจงใชไมองนของมนนน เอามาสรรทาโลงศพกลบขาไว Take heed to pamper me with bowls that change A pasty-coloured cheek to ruby red. When I fall dead, I say, wash me in wine And use the vine’s own slats for coffin-wood.

ขาดมดาฉารกประจกษใจ ถวลไวนรนรมยชมชนช ซอมบปผาดารดาษชาดฉายฉม อบอวลอายสายลมพรมพรางหร บมราหลมคลมศพกลบกายต ซงนอนอยใตพนพสนธร ยามนกเมาเขาผานสสานขา จกเหลยวหาหยดย งรงทอดถอน พลางสดลมหายใจไหววงวอน ฤทยฉอนมนมายคลงไคลคลม เนาแนหนาสาแดงดวยแรงเหลอ สดสดไซรในเมออยเหนอหลม ศรทธาทพยสมานการชมนม แผปกคลมรมลอมนอมภกด So Lovingly I drink, the wine’s bouquet Will scent the air where I lie underground: A toper treading past my grave will pause To sniff, and fine himself ignobly drunk.

ครงหนงหลายปนานทผานมา เคยโนมหาภาวนาวาถวนถ โดยมงมนหมนรกเทดภกด และถอบวชสวดพลนสาคญ ขาสาบานวาวญญาขาประสงค อสระเจตจานงพระองคนน อนจจาบรสทธผดผองพลน มามวหมองตองทณฑนนลงไป เพราะเสยสตยาบนอนเปนทพย โดยไดจบไวนหนงซงสดใส ! Once, year’s ago, inclined to prayer and fasting I swore my soul was free and given to God. Alas for purity once more besmirched- For a vow broken by one sip of wine!

แมวาการดดดมแสนปลมใจ จะทาใหเกยรตขาพาผพง ขาจะไมปฏเสธโดยเฉดหน ตราบเทาทมชวตไมผดหวง แตบอยครงพศวงคงประดง เขามารงสงสยใหรรอ วาคนทาไวนหาซออะไรได ทมคาเทยบไวนเขาขายหนอ ทเปนปฤศนามารงรอ ทเกดกอปญหาสารพน Though drink has rotted my high reputation. Reject it I will not, white I yet breathe, Wondering often what the vinters buy Equal in value with the wine they sell.

ตวเอยตวขา อนตาราทรงศกดจกแปรผน แตกอนกาลอวสานลงโดยพลน เขยวขจสสนนนหายไป อนฤดระบดใบแมกไมผล กหลกลหมะหนาหนาวได มวลปกษาแหงกาลอนเยาววย ซงราเรงหลงใหลกบนจร ขามทนสงเกตพจารณา วามนมาหรอไปอยางไหนกอน Ah my, the book of early glory closes. The green of Spring makes way for wintry snow. The cheerful bird of Youth flutters away- I hardly noticed how it come or went.

ถาเพยงขาหาทพบสงบนอน เพอพกผอนหลบสบายใตดนดาล ถาเพยงวามรรคานมทางสด ! ถาจากจดแกนในพภพสถาน เราจกเหมอนเพอนมาลทคลบาน ไดผดผลตขนอกกาลแหงเวลา ! I fonly I could find some tranquil spot For sleep ; if fonly this long road would end! If only from some inner core of earth We might spring up once more to bud and blossom!

ถาเพยงมอานาจเดดขาดได ขาจะใชคมเอกภพจบเวหา จะไมกวาดสรวงสวรรคอนโสภา ทผดหลกหนกหนาทงไปฤา แลวจะสรางสรวงสวรรคอนไพจตร เนรมตจรงแทแนละหรอ ? ขนจากความวางเปลาอนเลาลอ เพอปรนปรอปรารถนาทกวญญาณ If only I controlled God’s Universe, Would I not wipe away these faulty Heavens And build from nothing a true Paradise Where all souls could achieve their hearts’desire?

เมอไมยนสญญาใดในวนพรง ขอทานจงมงปตศรสขศานต จนทรเจาเลอนเคลอนคลอยอนจจงกาล กบถวยไวนตระการแหงเหอดไป เพราะดวยแรงแหงแสงจนทรเจา ซงคนเปลงเรงเราโนมนาวให อาจพบโลกทประเสรฐเลศอาไพ ซงเรากจะไดสกครงครา แตพบวาเราพรากจากไปแลว เคลอนคลอยแคลวอาลยสดใฝหา ! Since no voice here can promise you tomorrow, Content yourself, my mortal Moon, with bowls Emptied by moonlight-one fine night the Moon May search the world for us, but find us gone!

เชญมงมตรรวมจตมตรปรดา และขออยาไดลมเราอกเลย ครงหนงเหนเปนสหายสดแสนหวาน ของทกทานกาลเกาเฝาเฉลย กอนททานยกเหยอกเลอกชนเชย คยยามเผยเอยอรรถชดวงวอน : วาเมอทของเขาเขามาถง ขอไดพงคว าชามเปลาเขาลงกอน Sweet friends, in joy assembled here together, Never forget us, once your sweetest friends, Before you greet he jug, Khayaam adjures you When his turn comes, turn down his empty bowl.

คยยามเยนตะเขบหนงกระโจมจร แหงปรชากระฉอนเกยรตกระจาย ไดลมคว าซ าโทรมโทมนส เขารอนรมกลมกลดอยบหาย กรรไกรมรณะงบดบทาลาย ลงบนมตรสหายเขาอาวรณ และนายหนามนามวาความหวง ไดเลหลงแลกเขาเอาเพลงออน Khayaam, who stitched the hides for Wisdom’s tent Has tumbled in Grief’s Clutches. He lies burning; The shears of Death have closed upon his guys And Hope the Broker sell him for as song

เจาโงเอยเปรยคาสาปนรนดร เตมไฟฟอนนรกนรนดรกาล ทานวงวอนออนอภยใหโอมาร ไปอกนานเนนชาเทาใดนน จะสะกดขอเมตตาการณพลน ใหเขานนหรอหนาสดปรารมภ? Fools, with damnation as your destiny, Sentenced to fuel the eternal fires of Hell. How long will you still plead for Omar’s pardon, Nudging his mercy from the Merciful?

แมขาไมเคยผกลกประคา เพอสวดพราสรรเสรญใหสาสม แมธลแหงบาปสาปโสมม จะทบถมควขาใหอาดร แตขาจะไมมทสนหวง พระเมตตาพลงไมสนสญ โอมารแยงความเปนหนงซงจารญ แลวเทดทนสองไปเมอใดกน? Though pearls in praise of God I never strung, Though dust of sin lies clotted on my brow, Yet will I not despair of mercy, When Did Omar argue that the One was Two?

กาแพงสงใหญเหยยดพงเสยดฟา คอปราสาทมหมามหาศาล ททวารเหลากษตรยนมสการ เสยงนกเขาขนขานบนเชงเทน มนขนย าซ าแลวกซ าเลา เสยงกระเซาเพยงแอวแผวผวเผน เขาขนคคกคอยเพลดเพลน อยบนเทน ‚ทไหน-ทไหน-ทไหนกน?‛ The palace with huge walls soaring to Heaven, Where prostrate Kings did reverence at the gate- A ring-dove perches on its battlements; ‚Where, where?‛ it coos, ‚Where, where ?‛