อุปสงค์ อุปทาน และ การกำหนดราคา

อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และ การก�าหนด

ราค์าDemand Supply

and Price Determinati

on

อุ�ปสงค์� ( Demand ) ค์วามหมาย จำ�านวนต่�างๆขอุงส�นค์�าและบร�การท� ผู้"�

บร�โภค์ต่�อุงการซื้&'อุในระยะเวลาหน* งๆ ณ ระด,บราค์าต่�างๆขอุงส�นค์�าชน�ดน,'น ในระยะเวลาท� ก�าหนด

อุ�ปสงค์�จำะส,มฤทธิ์�0ผู้ล ( Effective Demand )ก1ต่�อุเม& อุประกอุบด�วยท,'งสามอุงค์�ประกอุบค์วามต่�อุงการซื้&'อุ ( Want )อุ�านาจำซื้&'อุ ( Purchasing Power )ค์วามเต่1มใจำท� จำะซื้&'อุ ( Ability andWillingness )

กฎแห�งอุ�ปสงค์� ( Law of Demand )

ปร�มาณขอุงส�นค์�าและบร�การชน�ดใดชน�ดหน* งท� ผู้"�บร�โภค์ต่�อุงการซื้&'อุย�อุมแปรผู้กผู้,น ( inverse relation ) ก,บระด,บราค์า

ขอุงส�นค์�าและบร�การชน�ดน,'น จำากกฎน�'แสดงว�า ถ้�าราค์าลดลง ปร�มาณค์วาม

ต่�อุงการซื้&'อุก1จำะเพิ่� มข*'น ในทางกล,บก,น หากราค์าเพิ่� มข*'นปร�มาณค์วามต่�อุงการซื้&'อุก1จำะลดลง

สาเหต่�ท� กฎขอุงอุ�ปสงค์�เป5นเช�นน,'น

ผู้ลทางรายได� ( Income Effect ) ผู้ลทางการทดแทน

( Substitution Effect ) กฎว�าด�วยการลดน�อุยถ้อุยลงขอุง

อุรรถ้ ประโยชน�ส�วนเพิ่� ม ( Law of D iminishing Marginal Utility )

ผู้ลทางรายได� ( Income Effect )

การเปล� ยนแปลงรายได�ท� แท�จำร�ง( Real Income )

รายได�ท� แท�จำร�ง ค์&อุ จำ�านวนส�นค์�าท� ผู้"� บร�โภค์ได�ร,บ ซื้* งหาได�จำาก รายได�ท� เป5นต่,ว

เง�น ( Money Income ) หารด�วยราค์าส�นค์�า

รายได�ท� แท�จำร�ง = icePr

IncomeMoney

ต่,วอุย�าง นายพิ่านทอุง ม�รายได� 5000 ล�าน ต่�อุงการซื้&'อุดาวเท�ยมดวง

ละ 1000 ล�าน จำะได� 5 ดวง แต่�หาก ราค์าดาวเท�ยมส"งข*'นเป5นดวงละ 2500

ล�าน เขาก1จำะซื้&'อุได�เพิ่�ยง 2 ดวง แสดงว�ารายได�ท� แท�จำร�งลดลงแต่�รายได�ท� เป5นต่,วเง�นค์งท�

McDonald and BigMac

ผู้ลทางการทดแทน ( Substitution Effect )

เม& อุราค์าขอุงส�นค์�าชน�ดหน* งม�การ เปล� ยนแปลงส"งข*'น ในขณะท� ราค์าส�นค์�าอุ�ก

ชน�ดซื้* งทดแทนก,นได�อุย"�ค์งท� ผู้"�บร�โภค์จำะม� ค์วามร"�ส*กว�าส�นค์�าชน�ดแรกแพิ่งข*'น จำ*งซื้&'อุ

ชน�ดแรกน�อุยลงและห,นมาใช�ส�นค์�าชน�ดท� สอุง ต่,วอุย�างขอุงส�นค์�าท� ทดแทนก,นได�

Pepsi - Coca Cola อุาย�โนะโมะโต่7ะ - อุาย�โนะทาการะ DTAC - AIS

ผู้ลทางการทดแทนเก�ดจำากราค์า เปร�ยบเท�ยบ

( Relative Price ) ราค์าAIS ราค์าDTAC ส,ดส�วนราค์าAIS ก,บ DTAC

12,000 10,000 12,000 / 10,000 = 1.2

14,000 10,000 14,000 / 10,000 = 1.4

ราค์าเปร�ยบเท�ยบขอุง ราค์าเปร�ยบเท�ยบขอุง AIS AIS แพิ่งข*'นเม& อุเท�ยบก,บ แพิ่งข*'นเม& อุเท�ยบก,บ DTACDTAC

กฎว�าด�วยการลดน�อุยถ้อุยลงขอุงอุรรถ้ประโยชน�ส�วนเพิ่� ม ( Law of

Diminishing Marginal Utility ) ในขณะใดขณะหน* ง การบร�โภค์ส�นค์�าหร&อุบร�การท�

เพิ่� มข*'นแต่�ละหน�วย จำะได�ค์วามพิ่อุใจำลดลงเร& อุยๆ

ค์วามพิ่อุใจำค์วามพิ่อุใจำ

จำ�านวนส�นค์�าจำ�านวนส�นค์�า

สมการอุ�ปสงค์� ( Demand

Equation )• แสดงค์วามส,มพิ่,นธิ์�ระหว�างราค์าก,บปร�มาณซื้&'อุในร"ปแบบท� ช,ดเจำนกว�าร"ปฟั9งก�ช,น

• ต่,วอุย�างเช�น QDx = 10 - 2 P

ราค์า ปร�มาณ5 04 23 42 61 8

เส�นอุ�ปสงค์�( Demand Curve )

เม& อุน�าราค์าและปร�มาณจำากต่ารางมาเม& อุน�าราค์าและปร�มาณจำากต่ารางมา แสดงเป5นจำ�ดบนกราฟั และลากเส�นต่�อุ แสดงเป5นจำ�ดบนกราฟั และลากเส�นต่�อุ

เน& อุงจำะได�ว�าเน& อุงจำะได�ว�าราค์า

ปร�มาณ

ข�อุส,งเกต่ข�อุส,งเกต่: Slope : Slope ม�ค์�าเป5นลบม�ค์�าเป5นลบ

ต่,วก�าหนดอุ�ปสงค์� ( Demand Determinants )

ราค์าขอุงส�นค์�า ต่,วก�าหนดโดยต่รง

รสน�ยมขอุงผู้"�ซื้&'อุ รายได�ขอุงผู้"�ซื้&'อุ ราค์าขอุงส�นค์�าชน�ดอุ& นท� เก� ยวข�อุง ฤด"กาล การศึ*กษาและการโฆษณา

ต่,วก�าหนดโดยต่รง ( Direct Determinants ) ในท� น�'ได�แก�ราค์า

ต่,วก�าหนดโดยอุ�อุม ( Indirect Determinants )

ก�าหนดเป5นร"ปฟั9งก�ช,นได� ก�าหนดเป5นร"ปฟั9งก�ช,นได� QQDDXX = f ( P = f ( PXX, ,

AA11, A, A22, …….., A, …….., ANN ) )เม& อุ PPX X เป5นราค์าขอุงส�นค์�าเป5นราค์าขอุงส�นค์�า AA1 1 เป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมเป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมท� ท� 11

AA2 2 เป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมเป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมท� ท� 22

AAN N เป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมเป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมท� ท� NN

การเปล� ยนแปลงปร�มาณซื้&'อุ

( Changes in Quantity

Demanded ) การท� ราค์าส�นค์�า ได�เปล� ยนไป ท�าให�ปร�มาณซื้&'อุเปล� ยนแปลงไปด�วยต่ามกฎขอุงอุ�ปสงค์� โดยสมมต่�ให�ต่,วก�าหนดอุ�ปสงค์�อุ& นค์งท� ซื้* งเป5นการย�ายจำากจำ�ดหน* งบนเส�นอุ�ปสงค์�เด�ม

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

P1

P2

Q1 Q2

D1

D2

ราค์าเด�มอุย"�ท� ระด,บ ราค์าเด�มอุย"�ท� ระด,บ PP11 ปร�มาณซื้&'อุปร�มาณซื้&'อุ เท�าก,บ เท�าก,บ QQ11

ต่�อุมาราค์าเปล� ยนเป5น ต่�อุมาราค์าเปล� ยนเป5น PP22 ปร�มาณปร�มาณ

ซื้&'อุเท�าก,บ ซื้&'อุเท�าก,บ QQ22

ซื้* งเป5นการเค์ล& อุนย�ายจำากจำ�ด ซื้* งเป5นการเค์ล& อุนย�ายจำากจำ�ด DD11

เป5น เป5น DD22 บนเส�นอุ�ปสงค์�เด�มบนเส�นอุ�ปสงค์�เด�ม

การย�ายเส�นอุ�ปสงค์� ( Shifts in Demand

Curve ) การท� ต่,วก�าหนดอุ�ปสงค์�ต่,วใดต่,วหน* งหร&อุหลายต่,วได�เปล� ยนแปลงไปและม�ผู้ลท�าให�ปร�มาณซื้&'อุเพิ่� มข*'นหร&อุลดลง ณ ระด,บราค์าเด�ม

การเปล� ยนแปลงน,'น อุาจำเพิ่� มข�'น หร&อุลดลงแล�วแต่�กรณ� ซื้* งข�'นก,บต่,วก�าหนดอุ�ปสงค์�โดยอุ�อุม

ถ้�าเพิ่� มข*'น อุ�ปสงค์� Shift ไปทางขวา ถ้�าลดลง อุ�ปสงค์� Shift ไปทางซื้�าย

การย้�าย้เส้�นอุ�ปส้งค์� - เพิ่��มขึ้��น( Shift ขึ้วา )

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

P1

P2

Q1 Q2

D1

D2

D

D’

D1 ’

D2 ’

ปร�มาณซื้&'อุเพิ่� มข*'น ณ ท�กระด,บราค์ ปร�มาณซื้&'อุเพิ่� มข*'น ณ ท�กระด,บราค์า

Q’1

Q’2

การย้�าย้เส้�นอุ�ปส้งค์� - ลดลง( Shift ซ้�าย้ )

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

P1

P2

Q1 Q2

D1

D2

D

D’1

D’

D’2

Q’1

Q’2

ปร�มาณซื้&'อุลดลง ณ ท�กระด,บราค์ ปร�มาณซื้&'อุลดลง ณ ท�กระด,บราค์า

ค์�ณล,กษณะขอุงส�นค์�าและบร�การ

ส�นค์�าปกต่� ( Normal Goods ) ส�นค์�าด�อุยค์�ณภาพิ่ ( Inferior Goods ) ส�นค์�าท� ใช�ทดแทนก,นได� ( Substitution Goods )

ส�นค์�าท� ใช�ประกอุบก,นหร&อุร�วมก,น ( Complementary Goods )

ส�นค์�าปกต่� ( Normal Goods ) ปร�มาณซื้&'อุจำะผู้,นแปรโดยต่รงก,บรายได�ขอุงผู้"�บร�โภค์

ถ้�ารายได�ขอุงเพิ่� ม ปร�มาณค์วามต่�อุงการก1จำะเพิ่� มข*'น …………………………………ต่,วอุย�าง ..

ส�นค์�าด�อุยค์�ณภาพิ่ ( Inferior Goods )

ส�นค์�าท� ผู้"�บร�โภค์จำะซื้&'อุในปร�มาณท� น�อุยลงเม& อุรายได�ขอุงเขาเพิ่� มข*'น ต่,วอุย�าง ม,นฝร, ง เกล&อุ

ส�นค์�าท� ใช�ทดแทนก,นได� ( Substitution Goods )

การเปล� ยนแปลงในส�นค์�าหน* งม�ผู้ลกระทบต่�อุส�นค์�าในอุ�กต่,วหน* ง ในทางกล,บก,น

ต่,วอุย�าง เน&'อุหม"- ว,ว ชา- กาแฟั ปากกา- ด�นสอุ รถ้ไฟั-เค์ร& อุงบ�น-บขส.

ส�นค์�าท� ใช�ประกอุบก,นหร&อุส�นค์�าท� ใช�ประกอุบก,นหร&อุร�วมก,นร�วมก,น การเปล� ยนแปลงในส�นค์�าหน* งม�ผู้ลกระ

ทบต่�อุส�นค์�าในอุ�กต่,วหน* ง ในทางเด�ยวก,น ต่,วอุย�าง สม�ด- ด�นสอุ กาแฟั- น�'าต่าลรถ้ยนต่�-น�'าม,น

อุ�ปสงค์�รายบ�ค์ค์ล ( Individual Demand )และอุ�ปสงค์�ต่ลาด ( Market

Demand ) เม& อุน�าปร�มาณขอุงอุ�ปสงค์�ขอุงผู้"�บร�โภค์ท�กค์นในต่ลาดมารวม ก,น ณ ระด,บราค์าต่�างๆ ก1จำะได� อุ�ปสงค์�ขอุงต่ลาด

ต่,วอุย�าง

ราค์า นายก นายข นายค์ ต่ลาด0 7 5 4 1610 5 3 2 1020 3.5 1.5 0 530 2 0 0 240 0 0 0 0

อุ�ปทาน ( Supply )

อุ�ปทาน หมายถ้*ง ค์วามเต่1มใจำท� จำะผู้ล�ต่ส�นค์�าและบร�การอุอุก

จำ�าหน�าย ณ ระด,บราค์าต่�างๆภายในระยะเวลาท� ก�าหนด

ฟั9งก�ช,นอุ�ปทาน ( Supply Function ) แสดงค์วามส,มพิ่,นธิ์� ระหว�างปร�มาณส�นค์�าท�

ผู้"�ผู้ล�ต่ เต่1มใจำท� จำะผู้ล�ต่อุอุกขาย ณ ระด,บราค์าต่�างๆ ขอุงส�นค์�า

ต่,วอุย�าง เช�น QSx = f ( Px )

ปร�มาณค์วามต่�อุงการขาย ( ต่,วแปรต่าม ) เป5นฟั9งก�ช,นขอุงราค์า ( ต่,วแปรต่�น ) น, นค์&อุ หาก ราค์าเปล� ยนแปลงไป ปร�มาณค์วามต่�อุงการขายก1

จำะเปล� ยนไป

กฎแห�งอุ�ปทาน ( Law of Supply )

ปร�มาณขอุงส�นค์�าและบร�การชน�ดใดชน�ดหน* งท� ผู้"�ผู้ล�ต่ต่�อุงการขายย�อุมแปรผู้,นโดยต่รง ก,บระด,บราค์าขอุงส�นค์�าและบร�การชน�ดน,'น

จำากกฎน�'แสดงว�า ถ้�าราค์าเพิ่� มข*'น ปร�มาณค์วามต่�อุงการขายก1จำะเพิ่� มข*'น ในทางกล,บก,น หากราค์าลดลง ปร�มาณค์วามต่�อุงการขายก1จำะลดลง

สาเหต่�ท� กฎขอุงอุ�ปทานเป5นเช�นน,'น

เป?าหมายขอุงผู้"�ผู้ล�ต่ท� ต่�อุงการก�าไรมากท� ส�ดเท�าท� เขาจำะท�าได�

เร& อุงขอุงส�วนต่�างระหว�างต่�นท�นและราค์าขาย

ต่�นท�นประกอุบด�วย ค์�าเช�า ค์�าแรง ต่�นท�นประกอุบด�วย ค์�าเช�า ค์�าแรง ดอุกเบ�'ย และผู้ลก�าไรขอุงผู้"�ประกอุบ ดอุกเบ�'ย และผู้ลก�าไรขอุงผู้"�ประกอุบ

การการ

สมการอุ�ปทาน ( Supply Equation )

แสดงค์วามส,มพิ่,นธิ์�ระหว�างราค์าก,บปร�มาณขายในร"ปแบบท� ช,ดเจำนกว�าร"ปฟั9งก�ช,น

ต่,วอุย�างเช�น QSx = 10 + 2 P, QS

x = 10 + 2 P2

ราค์าและปร�มาณม�ค์วามส,มพิ่,นธิ์�ในทางบวกต่�อุก,น น, นค์&อุ Slope ม�ค์�าเป5นบวก

เส�นอุ�ปทาน (Supply Curve )

เม& อุน�าราค์าและปร�มาณมาแสดงเป5นจำ�ดเม& อุน�าราค์าและปร�มาณมาแสดงเป5นจำ�ด บนกราฟั และลากเส�นต่�อุเน& อุงจำะได�ว�า บนกราฟั และลากเส�นต่�อุเน& อุงจำะได�ว�า

ราค์า

ปร�มาณ

ข�อุส,งเกต่ข�อุส,งเกต่: Slope : Slope ม�ค์�าเป5นบวกม�ค์�าเป5นบวก

ต่,วก�าหนดอุ�ปทาน ( Supply Determinants ) ราค์าขอุงส�นค์�า ต่,วก�าหนดโดยต่รง นโยบายขอุงหน�วยผู้ล�ต่ เทค์น�ค์ในการผู้ล�ต่ ราค์าขอุงส�นค์�าชน�ดอุ& นท� เก� ยวข�อุง ราค์าขอุงป9จำจำ,ยการผู้ล�ต่ จำ�านวนผู้"�ผู้ล�ต่ในต่ลาด อุ& นๆ เช�น นโยบายร,ฐ ว�กฤต่�การณ� ภาษ� เง�นช�วย

เหล&อุ

ต่,วก�าหนดโดยต่รง ( Direct Determinants ) ในท� น�'ได�แก�ราค์า

ต่,วก�าหนดโดยอุ�อุม ( Indirect Determinants )

ก�าหนดเป5นร"ปฟั9งก�ช,นได� ก�าหนดเป5นร"ปฟั9งก�ช,นได� QQSSXX = f ( P = f ( PXX, ,

BB11, B, B22, …….., B, …….., BNN ) )เม& อุ PPX X เป5นราค์าขอุงส�นค์�าเป5นราค์าขอุงส�นค์�า BB1 1 เป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมเป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมท� ท� 11

BB2 2 เป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมเป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมท� ท� 22

BBN N เป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมเป5นต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมท� ท� NN

การเปล� ยนแปลงปร�มาณขาย

( Changes in Quantity Supplied ) การท� ก�าหนดโดยต่รง ( ราค์า ) ได�เปล� ยนไป ท�าให�

ปร�มาณการผู้ล�ต่หร&อุปร�มาณขาย เปล� ยนแปลงไปด�วยต่ามกฎขอุงอุ�ปทาน โดยสมมต่�ให�ต่,วก�าหนดโดยอุ�อุมอุย"�ค์งท� ซื้* งเป5นการย�ายจำากจำ�ดหน* งบนเส�นอุ�ปทานเด�ม ( Move along the curve )

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า ราค์าเด�มอุย"�ท� ระด,บ ราค์าเด�มอุย"�ท� ระด,บ PP11 ปร�มาณขายปร�มาณขาย เท�าก,บ เท�าก,บ QQ11

ต่�อุมาราค์าเปล� ยนเป5น ต่�อุมาราค์าเปล� ยนเป5น PP22 ปร�มาณปร�มาณ

ขายเท�าก,บ ขายเท�าก,บ QQ22

ซื้* งเป5นการเค์ล& อุนย�ายจำากจำ�ด ซื้* งเป5นการเค์ล& อุนย�ายจำากจำ�ด SS11

เป5น เป5น SS22 บนเส�นอุ�ปทานเด�มบนเส�นอุ�ปทานเด�ม

P1

Q1

S1

P2

Q2

S2

การย�ายเส�นอุ�ปทาน ( Shifts in Supply

Curve ) การท� ต่,วก�าหนดอุ�ปทานโดยอุ�อุมต่,วใดต่,วหน* งหร&อุหลายต่,วได�เปล� ยนแปลงไปและม�ผู้ลท�าให�ปร�มาณขายเพิ่� มข*'นหร&อุลดลง ณ ระด,บราค์าเด�ม

การเปล� ยนแปลงน,'น อุาจำเพิ่� มข�'น หร&อุลดลงแล�วแต่�กรณ� ซื้* งข�'นก,บต่,วก�าหนดอุ�ปทานโดยอุ�อุม

ถ้�าเพิ่� มข*'น อุ�ปทาน Shift ไปทางขวา ถ้�าลดลง อุ�ปทาน Shift ไปทางซื้�าย

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS11 SS22

QQ11

PP1 1

QQ22

ราค์า ราค์า PP11 ไม�ได�ม�การเปล� ยนแปลง แต่� ไม�ได�ม�การเปล� ยนแปลง แต่� จำ�านวนขายม�การเปล� ยนแปลงจำาก จำ�านวนขายม�การเปล� ยนแปลงจำาก QQ1 1

เป5น เป5น QQ22 ซื้* งเป5นล,กษณะขอุงอุ�ปทานเพิ่� มซื้* งเป5นล,กษณะขอุงอุ�ปทานเพิ่� ม ข*'น ข*'น ( increase in supply )( increase in supply )

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS11

SS22

QQ

11

PP1 1

QQ22

ราค์า ราค์า PP11 ไม�ได�ม�การเปล� ยนแปลง แต่� ไม�ได�ม�การเปล� ยนแปลง แต่� จำ�านวนขายม�การเปล� ยนแปลงจำาก จำ�านวนขายม�การเปล� ยนแปลงจำาก QQ1 1

เป5น เป5น QQ22 ซื้* งเป5นล,กษณะขอุงอุ�ปทานซื้* งเป5นล,กษณะขอุงอุ�ปทานลดลงลดลง ( decrease in supply )( decrease in supply )

การก�าหนดราค์า และด�ลยภาพิ่ต่ลาด

( Price Determination and Market

Equilibrium ) ราค์าด�ลยภาพิ่ ค์&อุ ราค์าท� ท�าให� จำ�านวนส�นค์�าท� ผู้"�บร�โภค์ต่�อุงการซื้&'อุม�ค์�าเท�าก,บจำ�านวนส�นค์�าท� ผู้"�ผู้ล�ต่ประสงค์�ท� จำะผู้ล�ต่อุอุกขายในขณะเด�ยวก,นพิ่อุด�

สภาวะด,งกล�าวเร�ยกว�า ด�ลยภาพิ่ขอุงต่ลาด

QDx = QS

x ราค์าด�ลยภาพิ่

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS

QQequilibriumequilibrium

PPequilibrium equilibrium EE

DD

ราค์าด�ลยภาพิ่ และปร�มาณด�ลยภาพิ่ ราค์าด�ลยภาพิ่ และปร�มาณด�ลยภาพิ่

ต่,วอุย�าง สมมต่� สมการอุ�ปสงค์�และอุ�ปทาน ค์&อุ QD

x = 800 - 2 PX และ QS

x = 200 + 4 PX จำงหาราค์าและปร�มาณด�ลยภาพิ่

สมมต่� สมการอุ�ปสงค์�และอุ�ปทาน ค์&อุ QDx = a - b PX

และ QSx = c + d PX จำงหาราค์าและปร�มาณด�ลยภาพิ่

ในร"ปขอุงต่,วแปร และข�อุก�าหนดขอุงต่�าค์งท� a, b, c, d

Note: Note: บางค์ร,'งสมการอุาจำไม�เป5นสมการเช�งเส�นต่รงบางค์ร,'งสมการอุาจำไม�เป5นสมการเช�งเส�นต่รง

อุ�ปทานส�วนเก�น และ อุ�ปสงค์�ส�วนเก�น

( Excess Supply and Excess Demand ) ในบางค์ร,'ง ราค์าท� เป5นอุย"�ในต่ลาดไม�ใช�ราค์าด�ลยภาพิ่

ด,งน,'นต่ลาดจำ�าเป5นต่�อุงม�การปร,บต่,ว จำนกว�าจำะเก�ดด�ลยภาพิ่ข*'นอุ�กค์ร,'ง

อุ�ปทานส�วนเก�น เก�ดจำาก ราค์าน,'นส"งกว�าราค์าด�ลยภาพิ่ ซื้* งส"งเก�นอุ�านาจำซื้&'อุขอุงผู้"�บร�โภค์ส�วนหน* งท� จำะจำ�ายได� ท�าให�

ส�นค์�าท� ม�อุย"�ขายไม�หมด อุ�ปสงค์�ส�วนเก�น เก�ดจำากการท� ราค์าขายต่� ากว�าราค์า

ด�ลยภาพิ่ ท�าให�ผู้"�บร�โภค์ต่�อุงการส�นค์�ามากกว�าปร�มาณ ส�นค์�าท� ผู้"�ผู้ล�ต่น�าอุอุกขาย จำ*งท�าให�เก�ดการขาดแค์ลนส�นค์�า

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS

QQequilibriumequilibrium

PPequilibrium equilibrium EE

DD

PP

QQSS

Excess Supply Excess Supply

QQDD

อุ�ปทานส�วนเก�น

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS

QQequilibriumequilibrium

PPequilibrium equilibrium EE

DD

PP

QQSS

Excess Excess DemandDemand

QQDD

อุ�ปสงค์�ส�วนเก�น

ต่,วอุย�าง สมมต่� สมการอุ�ปสงค์�และอุ�ปทาน ค์&อุ QD

x = 400 - 2 PX และ QS

x = 100 + 4 PX จำงหาราค์าและปร�มาณ ด�ลยภาพิ่ และหากราค์าส�นค์�าในต่ลาดอุย"�ท� 40 บาทจำะ

เก�ดเหต่�การณ�ใด ปร�มาณเท�าไร และจำะม�กระบวนการปร,บ ต่,วอุย�างไร พิ่ร�อุมวาดภาพิ่ประกอุบ

และหากว�าราค์าต่ลาดอุย"�ท� 55 บาท จำะเก�ดผู้ลอุย�างไร

การเปล� ยนแปลงภาวะด�ลยภาพิ่

( Change in Equilibrium ) “ ภาวะด�ลยภาพิ่ เม& อุเก�ดข*'นแล�ว จำะค์งท� อุย"�อุย�าง

น,'นต่ลอุดไป และถ้�าม�เหต่�ใดๆก1ต่ามมาท�าให�สภาพิ่ การณ�ท� เป5นจำร�งห�างไกลจำากภาวะด�ลยภาพิ่เม& อุใด

จำะต่�อุงม�แรงผู้ล,กด,นให�กล,บไปอุย"� ณ ด�ลยภาพิ่”เสมอุต่ราบเท�าท� เส�นอุ�ปสงค์�และอุ�ปทานย,งค์งเด�ม

อุย�างไรก1ต่ามต่�าแหน�งภาวะด�ลยภาพิ่อุาจำ เปล� ยนแปลงไปได�หากอุ�ปสงค์� อุ�ปทาน หร&อุท,'งสอุง

อุย�างได�ม�การเปล� ยนแปลงไป

ต่,วอุย�างท� 1 สมมต่�ว�า D และ S เป5นเส�นอุ�ปสงค์�และอุ�ปทาน

ขอุงผู้�าด�บ ซื้* งม�ภาวะด�ลยภาพิ่ท� จำ�ด E ต่�อุมราม� การส�งเสร�มให�ค์นใช�ส�นค์�าท� ไม�สร�างมลภาวะ

ค์วามน�ยมผู้�าด�บจำ*งมากข*'นและร,ฐย,งให�ดาราเป5นPresenter รสน�ยมขอุงผู้"�บร�โภค์จำ*งม�การ

เปล� ยนแปลง ม�ค์วามต่�อุงการผู้�าด�บมากข*'น ท�าให� เส�นอุ�ปสงค์�ย�ายไปทางขวาขอุงเส�นเด�ม ( อุ�ปสง

ค์� เพิ่� มข*'น ) เก�ดการเปล� ยนแปลงภาวะด�ลยภาพิ่

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS

QQ

PPEE

DD

P’P’

QQ’’

D’D’

ต่,วอุย�างท� ต่,วอุย�างท� 11

EE’’

ต่,วอุย�างท� 2 สมมต่� D และ S เป5นเส�นอุ�ปสงค์�และอุ�ปทาน

ขอุงอุาหารญี่� ป�Bน มาว,นหน* งเก�ดต่รวจำพิ่บว�าปลาด�บม�พิ่ยาธิ์�อุ,นต่รายถ้*งสมอุงและท�าให�เป5น

โรค์ป9ญี่ญี่าอุ�อุนได� ด,งน,'นผู้"�บร�โภค์จำ*งกล,วและ ไม�กล�าก�นปลาด�บ จำ*งท�าให�อุ�ปสงค์�ขอุงอุาหาร

ญี่� ป�Bนปร,บต่,วลดลง ( เส�นอุ�ปสงค์�จำะย�ายไปทาง ซื้�าย )

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS

QQ

PPEE

DD

P’P’

QQ’’

D’D’

ต่,วอุย�างท� ต่,วอุย�างท� 22

E’E’

ต่,วอุย�างท� 3 สมมต่�ว�า D และ S เป5นอุ�ปสงค์�และ

อุ�ปทานขอุงร�านอุาหารญี่� ป�Bนแบบ บ�ฟัเฟัBต่� ม�ด�ลยภาพิ่อุย"�ท� จำ�ก E ต่�อุมาม�น,กลงท�น

ใหม�ๆ ได�เข�ามาเพิ่ราะเล1งเห1นว�าค์นจำะห,น มาทานอุาหารญี่� ป�Bนมากข*'น จำงท�าให�

อุ�ปทานขอุงส�นค์�าเพิ่� มข*'น และม�การปร,บเข�าส"�ด�ลยภาพิ่ใหม�

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS

QQ

PPEE

DD

P’P’

QQ’’

S’S’

ต่,วอุย�างท� ต่,วอุย�างท� 33

E’E’

ต่,วอุย�างท� 4 สมมต่�ให� D และ S เป5นอุ�ปสงค์�และ

อุ�ปทานขอุงท�เร�ยนในปCท� แล�ว ซื้* งม� ด�ลยภาพิ่อุย"�ท� จำ�ด E ปรากฏว�าในปCน�'ม�ฝน

ต่กใหญี่�ท�าให�น�'าท�วมสร�างค์วาม ( ฉิ�บ ) หายนะให�แก�ชาวสวน ส� งท� เก�ดค์&อุ

อุ�ปทานขอุงท�เร�ยนลดลง ม�การเค์ล& อุนไป ทางซื้�าย ท�าให�เก�ดด�ลยภาพิ่ใหม�

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS

QQ

PPEE

DD

P’P’

QQ’’

S’S’ ต่,วอุย�างท� ต่,วอุย�างท� 44

E’E’

ต่,วอุย�างท� 5 สมมต่�ให� D และ S เป5นอุ�ปสงค์�และอุ�ปทาน

ขอุงก��งก�ลาด�า หากรายได�โดยเฉิล� ยขอุงผู้"� บร�โภค์เพิ่� มส"งข*'น อุ�ปสงค์�ต่�อุก��งก�ลาด�าเพิ่� มข*'น

เส�นอุ�ปสงค์�ใหม�ย�ายมาทางขวา ขณะเด�ยวก,นบร�ษ,ทผู้"�ผู้ล�ต่อุาหารเล�'ยงก��งก1ฉิวยโอุกาสข*'น

ราค์าอุาหารก��ง ท�าให�ต่�นท�นการเล�'ยงก��งส"งข*'น ด�วย ท�าให�อุ�ปทานขอุงก��งลดลง และเก�ด

ด�ลยภาพิ่ใหม�

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS

QQ

PPEE

DD

P’P’

QQ’’

S’S’ ต่,วอุย�างท� ต่,วอุย�างท� 55

E’E’

E*E*

D’D’

Q*Q*

P*P*

ปร�มาณปร�มาณ

ราค์าราค์า

SS

QQ

PPEE

DD

รายร,บรายร,บ

OO

รายร,บรวมOPEQ

สร�ป อุ�ปสงค์�ขอุงส�นค์�าชน�ดใด หมายถ้*งปร�มาณค์วาม

ต่�อุงการส�นค์�าท� ผู้"�บร�โภค์จำะซื้&'อุในราค์าต่�างๆภายในเวลา ท� ก�าหนด ถ้�าส� งอุ& นค์งท� เม& อุราค์าส�นค์�าส"งข*'น ผู้"�บร�โภค์จำะ

ซื้&'อุส�นค์�าในปร�มาณท� ลดลง ถ้�าราค์าลดลง ผู้"�บร�โภค์จำะซื้&'อุส�นค์�าในปร�มาณท� มากข*'น

อุ�ปสงค์�ขอุงต่ลาด หมายถ้*งการรวมปร�มาณค์วาม ต่�อุงการซื้&'อุขอุงแต่�ละบ�ค์ค์ลในต่ลาด ณ ระด,บราค์าต่�างๆ

ก,น ปร�มาณค์วามต่�อุงการข*'นก,บป9จำจำ,ยหลายประการ เช�น รายได� ราค์า รสน�ยม ประชากร การศึ*กษาและโฆษณา

สร�ป การเปล� ยนแปลงบนเส�นอุ�ปสงค์� หมายถ้*งการ

เปล� ยนแปลงขอุงราค์าส�นค์�า ซื้* งท�าให�ปร�มาณ ค์วามต่�อุงการซื้&'อุม�การเปล� ยนแปลงไป โดยให�ต่,ว

ก�าหนดทางอุ�อุมม�ค์�าค์งท� การเปล� ยนต่�าแหน�งเส�นอุ�ปสงค์� หมายถ้*งการ

ท� ปร�มาณค์วามต่�อุงการซื้&'อุส�นค์�าเพิ่� มหร&อุลดลง จำากเด�ม เน& อุงจำากป9จำจำ,ยท� ไม�ใช�ราค์าม�การ

เปล� ยนแปลงไป

สร�ป อุ�ปทานขอุงส�นค์�า หมายถ้*ง ปร�มาณต่�างๆท� ผู้"�ผู้ล�ต่พิ่ร�อุม

ท� จำะผู้ล�ต่อุอุกขาย ณ ระด,บราค์าต่�างๆ ภายในระยะเวลาท� ก�าหนด ถ้�าส� งอุ& นๆค์งท� เม& อุราค์าส�งข*'น ปร�มาณค์วาม

ต่�อุงการขายขอุงผู้"�ผู้ล�ต่จำะเพิ่� มข*'น ถ้�าราค์าลด ปร�มาณค์วามต่�อุงการขายก1จำะลดลงด�วย

อุ�ปทานต่ลาดขอุงส�นค์�า หมายถ้*ง การรวมปร�มาณค์วาม ต่�อุงการขายขอุงผู้"�ผู้ล�ต่แต่�ละบ�ค์ค์ลในต่ลาด ณ ระด,บราค์า

ต่�างๆก,น ปร�มาณค์วามต่�อุงการขายข*'นก,บป9จำจำ,ยหลาย ประการ ต่&อุ ราค์า ราค์าส�นค์�าอุ& น เทค์โนโลย�ในการผู้ล�ต่ ราค์า

ป9จำจำ,ยการผู้ล�ต่ ภาษ� เง�นช�วยเหล&อุ

สร�ป การเปล� ยนแปลงบนเส�นอุ�ปทาน หมายถ้*ง

การเปล� ยนแปลงขอุงราค์าส�นค์�า ซื้* งท�าให�ปร�มาณค์วามต่�อุงการขายม�การเปล� ยนแปลง

ไป โดยให�ต่,วก�าหนดทางอุ�อุมม�ค์�าค์งท� การเปล� ยนต่�าแหน�งเส�นอุ�ปทาน หมายถ้*ง

การท� ปร�มาณค์วามต่�อุงการขายส�นค์�าเพิ่� ม หร&อุลดลงจำากเด�ม เน& อุงจำากป9จำจำ,ยท� ไม�ใช�

ราค์าม�การเปล� ยนแปลงไป

สร�ป ราค์าด�ลยภาพิ่ ค์&อุระด,บราค์าท� ปร�มาณ

ค์วามต่�อุงการซื้&'อุส�นค์�าชน�ดหน* งเท�าก,บ ปร�มาณค์วามต่�อุงการขายส�นค์�าชน�ดน,'น

ณ ระด,บราค์าท� อุย"�ต่� ากว�าราค์าด�ลยภาพิ่ จำะเก�ดอุ�ปสงค์�ส�วนเก�น ราค์าส�นค์�าจำะส"งข*'น

ณ ระด,บราค์าท� อุย"�ส"งกว�าราค์าด�ลยภาพิ่ จำะเก�ดอุ�ปทานส�วนเก�น ราค์าส�นค์�าจำะลดลง

สร�ป ด�ลยภาพิ่ขอุงต่ลาดอุาจำเปล� ยนแปลงได� หากเส�น

อุ�ปสงค์�หร&อุอุ�ปทานม�การเค์ล& อุนย�ายเส�นใหม� กล�าว ค์&อุ ถ้�าอุ�ปสงค์�เพิ่� มข*'นจำะท�าให�ท,'งปร�มาณและราค์า

ด�ลยภาพิ่ส"งข*'น และถ้�าอุ�ปสงค์�ลดลง ก1จำะท�าให� ปร�มาณและราค์าด�ลยภาพิ่ลดลง

ถ้�าอุ�ปทานเพิ่� มข*'น จำะท�าให�ราค์าด�ลยภาพิ่ลดลง แต่�ปร�มาณด�ลยภาพิ่เพิ่� มข*'น ในทางกล,บก,น หาก

อุ�ปทานลดลง ท�าให�ปร�มาณด�ลยภาพิ่ลดลงแต่�ราค์า ด�ลยภาพิ่จำะส"งข*'น