Οι Μεταβολές του Ενημερωτικού Τοπίου στην Ελλάδα ή Τι Πρέπει να Ξέρουμε για την Κρίση των ΜΜΕ στην Ελλάδα Δρ. Ευγενία Σιαπέρα Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης & Δρ. Φραγκίσκος Αρχοντάκης Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος
Jan 03, 2016
Οι Μεταβολές του Ενημερωτικού Τοπίου στην Ελλάδα
ήΤι Πρέπει να Ξέρουμε για την Κρίση
των ΜΜΕ στην Ελλάδα
Δρ. Ευγενία ΣιαπέραΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
& Δρ. Φραγκίσκος Αρχοντάκης
Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος
Κρίση και Διέξοδος
• Πότε ξεκίνησε η κρίση στα ελληνικά ΜΜΕ;• Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της και οι
ιδιαιτερότητες των ελληνικών ΜΜΕ;• Στόχος: η ανάλυση να δώσει μια σαφή εικόνα
για τη σημερινή πραγματικότητα• Η εικόνα αυτή ενδεχομένως να βοηθήσει στη
δημιουργία στοχευμένων δράσεων για διέξοδο
Κύρια συστατικά στοιχεία της κρίσηςSiles & Boczkowski (2012), New Media & Society
• Πτώση στην κυκλοφορία• Πτώση των διαφημιστικών εσόδων • Πτώση στην αξιοπιστία της mainstream
δημοσιογραφίας• Άνοδος του Διαδικτύου, αλλαγές στην παραγωγή
ειδήσεων και στις καταναλωτικές συνήθειες• Αλλά και οι ανεπαρκείς και προβληματικές
αντιδράσεις των πρωταγωνιστών (δημοσιογράφων και μιντιακών οργανισμών).
Main US Newspaper Circulation Trends
Source:The Awl, 2009
Κυκλοφορίες
1/1/1
975
1/1/1
977
1/1/1
979
1/1/1
981
1/1/1
983
1/1/1
985
1/1/1
987
1/1/1
989
1/1/1
991
1/1/1
993
1/1/1
995
1/1/1
997
1/1/1
999
1/1/2
001
1/1/2
003
1/1/2
005
1/1/2
007
1/1/2
009
1/1/2
0110
50000000
100000000
150000000
200000000
250000000
300000000
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ
ΣΥΝΟΛΟΠΡΩΙΝΕΣΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΕΣΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΕΣ
Πρωτότυπη ανάλυση δεδομένων βασισμένη σε στοιχεία από την Ένωση Ιδιοκτητών Εφημερίδων Αθηνών, http://www.eihea.gr
Τίτλοι
1/1/1
974
1/1/1
976
1/1/1
978
1/1/1
980
1/1/1
982
1/1/1
984
1/1/1
986
1/1/1
988
1/1/1
990
1/1/1
992
1/1/1
994
1/1/1
996
1/1/1
998
1/1/2
000
1/1/2
002
1/1/2
004
1/1/2
006
1/1/2
008
1/1/2
0100
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΙΤΛΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ
ΠΡΩΙΝΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟΙ ΤΙΤΛΟΙΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟΙ ΤΙΤΛΟΙΑΘΛΗΤΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙΣΥΝΟΛΟ
Πρωτότυπη ανάλυση δεδομένων βασισμένη σε στοιχεία από την Ένωση Ιδιοκτητών Εφημερίδων Αθηνών, http://www.eihea.gr
Διαφημιστική Δαπάνη
Πρωτότυπη ανάλυση δεδομένων βασισμένη σε στοιχεία από την Ένωση Ιδιοκτητών Εφημερίδων Αθηνών, http://www.eihea.gr και δεδομένων από τη Media Services
1/1/2
000
1/5/2
000
1/9/2
000
1/1/2
001
1/5/2
001
1/9/2
001
1/1/2
002
1/5/2
002
1/9/2
002
1/1/2
003
1/5/2
003
1/9/2
003
1/1/2
004
1/5/2
004
1/9/2
004
1/1/2
005
1/5/2
005
1/9/2
005
1/1/2
006
1/5/2
006
1/9/2
006
1/1/2
007
1/5/2
007
1/9/2
007
1/1/2
008
1/5/2
008
1/9/2
008
1/1/2
009
1/5/2
009
1/9/2
009
1/1/2
010
1/5/2
010
1/9/2
010
1/1/2
011
1/5/2
011
1/9/2
011
1/1/2
012
1/5/2
0120
50,000,000
100,000,000
150,000,000
200,000,000
250,000,000
300,000,000
350,000,000
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΜΕ
ΣΥΝΟΛΟ (€) Moving average (ΣΥΝΟΛΟ (€)) ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ (€)ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ (€) ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ (€) ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ (€)
Διαδικτυακή διαφήμιση στην Ελλάδα, 2007-2011, πηγή IAB
Αξιοπιστία Ι: Τύπος
Πόσο αξιόπιστη είναι η δημοσιογραφία στην Ελλάδα;
70% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι δεν εμπιστεύονται τον τύπο.
Πηγή Eurobarometer 76, 2011
Αξιοπιστία ΙΙ: Τηλεόραση
Το 77% των Ελλήνων πολιτών που ρωτήθηκαν απάντησαν ότι δεν εμπιστεύονται την τηλεόραση
Πηγή Eurobarometer 76, 2011
Αξιοπιστία ΙΙΙ: Internet
Το internet ανεβαίνει σε αξιοπιστία με 42% να αναφέρουν ότι το εμπιστεύονται
Πηγή Eurobarometer 76, 2011
Παρατηρήσεις
• Η πτωτική τάση στις κυκλοφορίες είναι χαρακτηριστικό της τελευταίας 20ετίας
• Δε μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στην τεχνολογία
• Η πτώση της διαφημιστικής δαπάνης ενδέχεται να οφείλεται τόσο στην τεχνολογία και τη στροφή του κοινού προς το διαδίκτυο όσο και στη γενικότερη πτώση του ελληνικού GDP
• Εντυπωσιακή άνοδος της διαδικτυακής διαφημιστικής δαπάνης
Ιδιαιτερότητες του ελληνικού μιντιακού χώρου
• Επενδυτικά ανοίγματα στον Τύπο παρόλα τα μειωμένα έσοδα από διαφημίσεις και κυκλοφορίες, δηλ. από το 2000 και μετά +
• Κυκλοφορία πολλών τίτλων δυσανάλογα προς το μέγεθος της αγοράς =>
• Παράδοξο: από τη μία συνθήκες υπέρ-ανταγωνιστικές από την άλλη δεν υπάρχουν συνθήκες ελεύθερης αγοράς καθώς βλέπουμε ότι οι επενδύσεις συνεχίζονται σε ένα χώρο υπερ-κορεσμένο
• Χαμηλή αξιοπιστία αλλά (παράδοξη;) άνοδος του ίντερνετ
Απαντήσεις των μιντιακών οργανισμών στην κρίση
• Αποεπενδύσεις (disinvestment) : – Κλείσιμο τίτλων), π.χ. Ελεύθερος Τύπος– Πτωχεύσεις, άρθρο 99, π.χ. ΙΜΑΚΟ– Λίμπο: εκκρεμείς καταστάσεις, π.χ. Ελευθεροτυπία, Απογευματινή,
ALTER• Αποεπενδύσεις σε προσωπικό:
– Απολύσεις: ποσοστό ανεργίας περίπου 14%, αλλά μόνο στα μέλη των ενώσεων
– Ελαστικοποίηση των εργασιακών συνθηκών – το δημοσιογραφικό ‘πρεκαριάτο’, εργαζόμενοι με μπλοκάκια, με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, μαύρη εργασία – υψηλά ποσοστά εργασιακής ανασφάλειας
• Minimal επενδύσεις στο διαδίκτυο, συνήθως επανάληψη περιεχομένων
Παράλληλες Εξελίξεις • Δημιουργία κάποιων εναλλακτικών μορφών, π.χ. Εφημερίδα των
Συντακτών• ‘Άνοιγμα’ του δημοσιογραφικού επαγγέλματος σε ένα ευρύ κοινό• Λειτουργία ποικιλόμορφων δημοσιογραφικών ιστοτόπων και μπλογκς
αλλά και εφαρμογών με δημοσιογραφικό περιεχόμενο (π.χ. Facebook, Twitter, YouTube κλπ)
• Διαφορετικές αντιλήψεις για τη δημοσιογραφία– Παραδοσιακό ρεπορτάζ και πρωτότυπα άρθρα– Προσωπικές απόψεις/άρθρα γνώμης/σχόλια (affective news)– News as it breaks, μαρτυρίες– Συλλογή και αναπαραγωγή ειδήσεων, άρθρων, σχολίων (π.χ. Yahoo
news, Storify, FB sponsored feeds)
Κάποια συμπεράσματα• Η παραδοσιακή δημοσιογραφία σε κρίση που εντείνεται
εξαιτίας των αποεπενδύσεων, και ειδικότερα από τις αποεπενδύσεις σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.– Περιεχόμενα copy-paste, churnalism– Εργασιακή ανασφάλεια εξαιρετικά προβληματική για τη
δημοσιογραφική αυτονομία• Πολλαπλασιασμός των μορφών της δημοσιογραφίας και
διεύρυνση των ‘δημοσιο’ - γράφων• Μπορεί η διέξοδος να προέλθει οργανικά από τέτοιες
ζυμώσεις;• Απ’ ότι φαίνεται ‘λεφτά υπάρχουν’ αλλά όχι αρκετά για
όλους• Ποιοι θα επιβιώσουν και πώς;
Contact Details: Δρ. Ευγενία ΣιαπέραΤμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής
Επικοινωνίας του Α.Π.Θ.E-mail: [email protected]
ευχαριστώ για την προσοχή σας!
Appendix
0
50
100
150
200
250
300
350
400
Milli
ons
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΜΕ (ΑποπληθωριστήςΔΤΚ)
ΣΥΝΟΛΟ (€)
ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ (€)
ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ (€)
ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ (€)
ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ (€)