-
.. .. : .., . - ;
.., . - I, II, V;
.., . - III, IV, VI, IX;
.., . - VII;
.., . - VIII.
: I.
1
2
3
II.
4
5
6
7
8
III.
9
10
IV.
-
11
12
13
V.
14
15
(POSSESSIO)
16
17
VI.
18
19
20
21
22
23
VII.
24
25
.
26
27
28
-
29
30
.
VIII.
31
32
()
33
(CONTRACTUS LITTERALIS, LITTERARUMOBLIGATIO)
34
35
36
(CONTRACTUS INNOMINATI)
37
PACTA VESTITA ("" PACTA).
38
OBLIGATIONES QUASI EX CONTRACTU ( )
IX.
39
40
41
()
1. 1. . ( I . ..). , , , . ,
-
. . , , .
2. . , , .
- , ius publicum ius privatum. (I . ..), , , , XII .
, , :
Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum
quod ad singulorumutilitatem (D. 1. 1. 1. 2).
( , ; - () .)
, ,.. , , ( ius, "", "" , " "). : , , , ( , ..). ( ) , ", , "
(in sacris, in sacerdotibus, in magistratibusconsistit). . "" , . -
, . , , , ..
, . , .. , , , , : , ; , - , . XII : cum nexum faciet
mancipiumqueuti l ingua nuncupassit i ta ius esto - , . , . . : Ius
publicum privatorum pactis mutari non potest - (D. 2. 14. 38). ,
.
" " , , . (, , )
-
: ) , ) .
, , , ( ) , - , . , , .
, " " . ius civi le . : ) ( ), " " ; ) , (civitas) ; i u s c i v
i l e ius gentium ius naturale.
. . , , . , . , , .
, , . . . "" (hostes) , , . . , , , , .
. , ; . .. , , , . , , . , , : , .. - , , () - " " (ius
gentium).
Ius gentium : , , , ( - ) , . , iusgentium , , . ( ) ,
iusgentium ( .. - . . 12). ius gent ium, , , (. 6)
-
.
, : ( ) .
3. . , , . , , , , .
-, , , , , .
-, . , .., , .
. .. -, . , . - , , .
, , , .
, , - . .
, , - [1], .
() . ( - ) , .. , . , , -" " (common law). , . , ( ,
-
, ), .
. ( ) , , , , , . "Actionem dabo" (" ") - . ; - , , .. , , . , ,
, . , .
Non ex regula ius sumatur sed ex iure quod est regula fiat (D.
50. 17. 1. ).
( () , () .)
, , ( ) , , , : , . " , ", ( ) : " , ". (. . 54).
. , , . - , .
- - .
(1) . , , . , , , . , - , : , , - , . , , .
(2) . , , , , , . : ,
-
. . . , - . , , , ( , ) (. 193), (- , . 236) ..
, . , , . , .
- [2]; , .. , . , . , "" .
, III . .., , - , . .
2. 4. . , .. VI .
. " ", . , . , , . , , , , ..
, , . , , , , . .
5. . . , . . , , , .. ,
-
. , , , . , , , , , , .
6. . , XII . - . , , , , . , - , . (- ) . . . "" , .. , , .
, , " " . .
, . , . " ", , , , , "", , .
, . , , , XVI - XVII ., "" , " " (heutiges romisches Recht). , -
: , . , , ; . , "" . , , , XV I I I X IX . , . , , , .. . , , .
,
-
, .. . , , , . . , , .
7. . :
Omne ius quo utimur vel ad personas pertinet vel ad res vel ad
actiones (1.2).
( , , , , ().)
; , . .
, : ) , ( I I I - IV ) ; ) , , - . , ( V - VI); ) , .. , , , ,,
( VII - IX).
.
(1) . , . ( , ) .
(2) , . , , . .
, : 1) ; 2) ; 3) ; 4) ; 5) ; 6) ; 7) ; 8) ; 9) .
. , . : ( ), . , , , . . - , .
3. 8. . - . XII - XIII . : ) , ) , , ( ). , . , ,
-
, , , . 1900 . ( 1900 . ); XIX . ( 1804 . [3]). , , , , . , , ,
XVIII . , .
. , , . . , , , , , , . , , . , .
, .
(1) .. (1917 .),.. (1919 .), , .
(.. ) , , . :Girard. Manuel elementaire de droit romain. . 8- (
Senn). 1929( , ); Cuq.Manuel des institutions juridiques des
Romains. . 2-. 1928; Monier. Manuelelementaire de droit romain: 2 .
1944 1945; Buckland. Text-book of Roman Lawfrom Augustus to
Iustinian. . 2-. 1932; Mitteis. Romisches Privatrecht bis auf
dieZeit Diokletians: . 1. 1908; Wlassak. Romische Prozessgesetze.
1888 - 1894.
(2) ( ) , , .
: . (3 ); . (4 .).
: W inds che i d -K i pp . L eh rbuch de sPandektenrecht (3
).
8-. ,
D. - . : "50. 17. 141. 1." : , 50, 17, 141, 1; "pr." ; "i.f." -
.
I. - . , "I. 1. 2. 1." : , 1, 2, 1.
C. - . , "C. 8. 44. 19." : , 8, 44, 19.
C. Th. - .
- .
Coll. - Collatio legum Mosaicarum et Romanarum.
Sent. Rec. (S. R.) - Sententiae receptae ( ).
-
Qu Quest. - Quaestiones ().
I 1 4. 9. . (. 4) (I - VI . ..). .
, , .
(ius Quiritium). , , , (dominium ex iure Quiritium - ). (ius
civile), , -(civitas). XII , .
. , XII . . ius civile ; . ius civile .
10. . - (ius praetorium honorarium, "honores" - ).
, , . - . - , . . , - . . , . (. .20 - 22).
11. (ius gentium). , - .
-
.
. , (. 2), . , ( , ..) . , ius gentium.
. , (conubium) (commercium). , , . , .
Ius gentium , , , ius civile, - , . ius gentium , . ius gentium
. ius gentium , . , , , (in factum conceptae), . , ; . Ius gentium
. , , . , , , , , , ius gentium , , .
12. . - - . , , . . . , , , , ius civile ius gentium . , ius
civile, ius gentium. , . ius gentium - nova interpretatioiuris. 50
.. . , ius gentium , (. 90 - 91).
, ius gentium. , ,
-
, i u s gen t i um. , , (. 1. 82; D. 1. 5. 4. 1) (D. 41. 1. 5.
7). ius gentium . , , , , - . ius civile , , () . , (. 3. 93) (. .
433), (. 3. 133) (. . 449) - acceptilatio (D. 46. 4. 8. 4) (.. 348)
, . , iusgentium ius civile.
Quod autem gentium, idem civile esse debet (, De off.,
3.17).
( , .)
ius gentium , . ius gentium, , , . : . , (ius naturale
iuslegitimum). (De origine iuris, 1. 130). (II . ..), ius gentium
(rationaturalis).
, . , (. 14) , iure naturaeomnes homines aequales sunt - no
.
13. Aequitas (). ius aequum( , aequitas) , ius strictum. . , , ,
, . , . .
Nihil enim tam conveniens est naturali aequitati, quam
voluntatem domini... ratam haberi(D. 40. 1. 9. 3).
( , ... .)
(I I I . . .) () .
Quod genus liberalitatis (precarium) ex iure gentium
descendit... et naturalem habet inse aequitatem (D. 43. 26. 1. 2;
2. 2).
( - .)
-
, - (dolus) - . - bona fides. , , aequitas. , , , ius aequum
.
.
14. (ius naturale). ius naturae, ius naturale. , , (De
republica, 3,22).
.
Quarundam rerum dominium nanciscimur iure gentium quod ratione
naturali inter omneshomines peraeque servatur (D. 41. 1. 1.
pr.).
( , .)
, - , .
. , , .
Ius gentium est quo gentes humanae utuntur, quod a naturali
recedere facile intellegerelicet, quia illud omnibus animalibus,
hoc solis hominibus inter se commune sit (D. 1. 1. 1.4).
( , . , , , .)
5. 15. (1. 2) : (plebiscita), , , , (responsa prudentium). ,
.
6. 16. .
- , s ine l ege ce r ta , s ine iu re ce r to , . . , . - non
ius, sed mos ac fas. . - mores maiorum usus - consuetudo. (D. 1. 2.
2.3) mores maiorum , XII (V . ..). ,
-
, XII . , , , . XII , .
(ius non scriptum) . - . (Topica, 28, 31) mores leges, .
- , . desuetudo, . , , .
- , .
. , .
Inveterata consuetudo pro lege non immerito custoditur et hoc
est ius quod diciturmoribus esse constitutum, nam cum ipsae legis
nulla alia ex causa nos teneant, quamquod iudicio populi receptae
sunt, merito et ea, quae sine ullo scripto populus probavittenebunt
omnes: nam quid interest suffragio populus voluntatem suam declaret
an rebusipsis et facis? quare rectissime etiam illud receptum est,
ut leges non solum suffragiolegislatoris sed etiam tacito consensu
omnium per desuetudinem abrogentur (D. 1. 3. 32.1).
( , , , , . - , , . , . , , , .)
- .
( I I . . . ) . . , , : .
, , , . 319 . .. :
Consuetudinis ususque longaevi non vilis auctoritas est, verum
non usque adeo suivalitura momento, ut aut rationem vincat aut
legem (C. 8. 52. 2).
( , , .)
-
(,, ). , - rat io iur is. , .
7. 17. . - (populus) ( ,, ). . :
(1) , ius cum populo agendi - (, , ), (rogatio legis), .
(2) , , , , , , (" " - uti rogas " " -antiquo legem).
(3) , , , (auctoritas patrum). l ege s r oga t ae . , (leges
datae).
18. . : ) (praescriptio), , , ; ) rogatio - ) (sanctio). . :
leges perfectae, minusquam perfectae leges imperfectae. , - , ,
.
Minus quam perfecta lex est quae vetat aliquid fieri, et si
factum sit, non rescindit, sedpoenam iniungit ei qui contra legem
fecit (Ulp. 1. 1. 2).
(, , , - , , , , , .)
, . leges perfectae. , , , V . lex perfecta (C. 1. 14. 5).
19. . , , , . I . .. , . I . .. (D.47. 21. 3. 1).
8. 20. . , , (, , ).
-
, , . ( , ).
( , honores, ) . . - . . (ius edicendi) , . . ( ), . , ., , ,
.
21. . , , , , - edictum perpetuum (125 - 138 . ..). . , . ,
edictumperpetuum , , , ; . viva vox iuris civilis - . , . , , . -
edictumprovinciale - , , . , -, . , 212 ... , . (de iudiciis, de
rebus creditis ..) . , c lausu lae ed ic ta les, - . , , , .
(officium) .
22. . ; ius civile , , ius civile. , , . . . , dominium ex
-
iure Quiritium ( ) (inbonis esse - . . 193), (heres) (bonorum
possessor - . . 236). .
, - - . , , . , , . . IV V . .. . , , . - :
Sed cum paulatim tam ex usu hominum quam ex constitutionum
emendationibus coepitin unam consonantiam ius civile et praetorium
iungi constitutum est... (I. 2. 10. 3).
( , , , , , , ...)
, VI . . . , . , , , , , .
9. 23. ( ). I III . .. , , , (censet, videtur,placet). , , . , ,
, ( S. C. Macedonianum - . . 466). . , , oratio principis in senatu
habita - , .
10. 24. . . , . - , -, , .
, , : ,
-
..
(cavere), (agere), (respondere). , .
, , .
Ita in civitale nostra aut iure, id est lege, constituitur, aut
est proprium ius civile, quodsine scripto in sola prudentium
interpretatione consistit (D. 1. 2. 2. 12. Pomponius).
( () , .. , , , .)
. , XII () , . . III - II . .. , . - veteres verba tenuerunt -
(pro Murena, 11), .
25. . XII ( , II . .., : , ). , - regulae ( - , II ..)., . . .
(I . ..) 18 . (I . ..) . ( ) 40 .
, (II . ..), , " " (D. 1. 2. 2. 39). (I . ..).
26. . (I - III . ..), . , , . .
, , . , , , . . , , , . , - .
.
-
, . , , , : . , , , , . - ex voluntate, . ,
scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac
potestatem (D. 1. 3. 17).
( - , () ().)
, , - . - - quaestio voluntatis.
Cum in verbis nulla ambiguitas est, non debet admitti voluntatis
quaestio (D. 32. 25. 1).
( , () .)
, (strictum ius), aequum et bonum - .
. , . . , , - summum ius - - summa iniuria. , , (ratio legis), ,
(lex contractus).
27. Ius respondendi. , . , , ius publicerespondendi - ,ex auctor
i tate pr inc ip is (D. 1. 2 . 2 . 48 - 50; . 1. 7) , . Responsa ()
, , .
28. . I III . , , , - , , . .. , , (plurima innovare instituit).
( ). , , - , ( , 50 . ). I . .., . - . II . ,
-
(. . 21). - , , . , , (D.1. 2. 2. 47 - 53). , , - , . III . .. ,
, , " " (primus omnium). .
, III . .. . , , . , .
2 9 . . I I I . . . . , . , .Ius respondendi ; . responsa : 426
. " ", , ,, , ( , ). , , .
- ( IV .).
30. . . - (institutiones, enchiridia), (definit iones),
(regulae). - , , (responsa, ep is to lae , quaest iones, d isputat
iones) . , , . . , ius civile (libri iuris civilis). , , . , , , -
XII , .
-institutiones. (instruere). (instituere). institutiones. . , ,
. (II . ..), . ;
-
. , , "" "", "" "", , , .
"Res quotidianae" (""). , - , . , VI . .. , , , (. . 38). V . ..
, . , , (1816 .). (VIII IX .). - (.. , - ) . 1933 . , . " ", - , (
). - (1888 .), (1890 - 1892 .), . - III IV (, 1892 .).
- . :
(1) fragmenta Ulpiani. X . . - liber singularis regularum. .
(2) Sententiarum libri quinque ad filium - sententiae receptae .
. (. . 29). . .
31. . IV V . :
(1) Fragmenta Vat icana - , 1821 . ; ius leges : -, , , , .Ius ,
( ). Leges - 318 ., I 372 . . , -, 438 ., (. . 35) .
(2) Collatio legum Mosaicarum et Romanarum ( ) VIII - XI ., 16 ,
.
(3) Consultatio veteris cuiusdam iurisconsulti. ( ), , -, , V VI
. ( ) .
(4) Leges saeculares - - , .
-
, , -, . , . -, , .
11. 32. . : ) - ( , , , , ); ) - ; ) - ; ) - .
; , , , , .
. III . . , . , . .
33. Codex Gregorianus. III . (295 .) Codex Gregorianus, , . , .
, (Fragmenta Vaticana,Collatio legum Mosaicarum et Romanarum, lex
romana Visigothorum, lex romanaBurgundiorum).
19 , , 13 . ; . (inscriptio subscriptio). 14- . , .
34. Codex Hermogenianus. 295 . Codex, Hermogenianus . , . 120 ,
69 , . .
35. Codex Theodosianus. CodexTheodosianus. - II (402 - 450 .) ,
, - ius, .. . , . II III. , , , ,
-
. , .
16 , .
, . . , III . , , , .. , , .
2 12. 36. . ( VI .) . .
- (leges) (ius) - , . , , , . , , , .. , , , , , . , , , . . ,
.
37. . leges; ius, II, . ius , V . .. . , . - . , , , .
(, , ) (mancipatio, in iure cessio, fiducia) (. .196, 197, 407 .
) . (, l i tterarum obl igat io in ius vocatio, l i t
iscontestatio) (. . 53, 74, 449). , . ;
-
.
38. . magister officiorum quaestor sacri palatii . 13 5 2 8 . ,
; . , 7 529 . Codex Iustinianus .
, , , 529 . ( 50) (quinquaginta decisiones). 200 , , .
15 530 . . , iuris auctores. ( , ) . , , . , "", . , , ,"", , (
mancipatio traditio, fiducia - pignus ..), , , . interpolationes
XVI . . , .. , . 39 , (Index Florentinus). . 50 ,, 30 - 32 , . 1 ,
2 - 46 , 47 48 , 49 -, , , 50 - .
, : - ( ), - ( ), - ( ) - ( Appendix). , , . Digesta, (.. ).
16 533 . Digesta PandectaeIustiniani. , . , (), (). . D , , : D.
45. 1. 122. 2.
-
, . 21 533 . - (tota legitimascientia). , Iustiniani novi.
, , . , , II ., VI . " ". , iudicia publica. . , , - "", - "", -
, . , 17- . .
(I II ) , (III IV ) - , . , - . - I (), I. 2. 20. pr.(principium
- ).
leges ius . . 16 534 . Codex repetitae praelectionis - , . , 12
, . . , . , , , , . C(Codex), , : C. 8. 44. 21. 1. 29 534 .
, , - Novellae (leges) - , . , 535 - 565 . . , - . () . 168 .
.
, , . . ( ) " ". . , , , . .
13. Corpus iuris civilis39. Corpus iuris civi l is. 534 .
-
. XII . Corpus iuris civilis - . :
(1) Institutiones - ;
(2) Digesta (Pandectae) 7 50 , 432 9123 ;
(3) Codex - 12 , (constitutiones) ;
(4) Novellae (leges) - 168 ( ), .
Corpus iuris civilis : ) - (IX.); ) - (VI - VII .) "Vulgata" (XI
.); ) - (VIII .).
3 14. . . 40. . . , , , .
, , ( - I . .., I . ..; - I - II . ..); ( - I - II . ..; - 2- II
. ..; - III . ..); (, , - II . ..), (, ,, .), .
III II . .. , . , , , , , , .
.., (I . ..), , . , .
, ( 95 . ..).
41. . XIX . , , , , , . 2- XIX . Corpus inscriptionum latinarum.
, .
42. . , , , , , -
-
. , ( ,, , , , ..). . XX - [4].
43. (An economical survey of Roman Empire, . Tenny Frank 8
).
II 4 15. 44. - ius - , , , . , (uti,frui), ,
(imperare,vetare).
16. 45. . . . , , :
Nullus videtur dolo facere, qui iure suo utitur (D. 50. 17.
55).
( , .)
, .
Male enim nostro iure uti non debemus; qua ratione et prodigis
interdicitur bonorumsuorum administratio (. 1. 53).
( ; .)
( ) ., senatusconsuetum Pegasianum ( I . ..) , . (, ) (civiliter
modo), () , civiliter facere (D. 8. 1. 9). ( ) . , () .
Denique Marcellus scribit cum eo, qui in suo fodiens vicini
fontem avertit, nihil posse agi(nec de dolo actionem: et sane non
debet habere, si non animo vicino nocendi, sed suumagrum meliorem
faciendi id facit)(D. 39. 3. 1. 12).
(, , , ,
-
, ( :, , , ).)
. - . .
Item Labeo scribit, si, cum vi ventorum navis impulsa esset in
funes anchorarum alteriuset nautae funes praecidissent, si nullo
alio modo nisi praecisis funibus explicare se potuit,nullam
actionem dandam (D. 9. 2. 29. 3).
( , , , , .)
5 17. 46. . . .
47. . , , , , (, , D. 43. 16. 1. 28). vim vi repellerelicet - ,
, - naturae comparatur. , XII ; , .
Si quis noctu furem occiderit, non dubitamus, quin lege Aquilia
(non) tenebitur: si autemcum posset adprehendere, maluit occidere,
magis est ut iniuria fecisse videatur, ergoetiam lege Cornelia
tenebitur (Coll. 7. 3. 3).
( - , , () : , , . , ( - crimen vis).)
, , , .
Recte possidenti ad defendendam possessionem, quam sine vitio
tenebat inculpataetutelae moderatione illatam vim propulsare licet
(C. 8. 4. 1).
( , , .)
- . (D. 42. 8. 16). , . 389 . ,
-
.
Creditores si adversus debitores suos agunt, per iudicem id,
quod deberi sibi putant,reposcere debent: alioquin si in rem
debitoris sui intraverint id nullo concedente, divusMarcus decrevit
ius crediti eos non habere (D. 48. 7. 7).
(, , , ; , , -, .)
, , , - . , , , .
18. 48. . . , . , .
49. . , , (iurisdictio). (iudicium) , (imperium)., (, ), . , .
(iudicium legitimum), (domi), , , .
, , ( iud ic ia imper iocontinenta); .
50. . , - forum originis forum domicilii.
Incola et his magistratibus parere debet, apud quos incola est,
et illis, apud quos civis est(D. 50. 1. 29).
( , , , .)
. , , . Roma communis nostra patria est, - (D. 50. 1. 33). , , (
, ), (D. 5. 1. 2. 3). . - ; . , ,
-
. , .
Consensisse autem videntur, qui sciant se non esse subiectos
iurisdictioni eius et in eumconsentiant (D. 5. 1. 2. pr.).
(, , , , , , .)
51. . . , , , . (unus iudex) . , (arbitrium), arbiter , , ,
.
52. Ius iudic ium. . : ) - in iure ) (apud iudicem).
in iure . - , in iure (legis actio).
, . , . ( ) , , , , .
, , , . , , , , . ( II . ..) ; .
53. . II - III . ..: iudicio contrahimus - ., , , . XII . , (in
ius vocatio), . . - vadimonium, :
Cum autem in ius vocatus fuerit adversarius, neque eo die finiri
potuerit negotium,vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat
se certo die sisti (4. 184).
( , , vadimonium, .. .)
. vadimonium, (. 50).
-
, (. 71).
6 19. 54. . , . . , (act io) , , . , (. 3).
, . actio , , , , (. 53).
:
Nihil aliud est actio quam ius, quod sibi debeatur, iudicio
persequendi (D. 44. 7. 51; I. 4.6. pr.).
( , .)
20. 55. Actiones in rem actiones in personam. actiones in rem (
) actiones in personam ( ). (, , ); , , . Actiones inpersonam (, ).
; , (. 280 - 281). , , - ; , , , , , , - (actio quod metus causa -
. 388). actiones in rem scriptae ( ).
56. Actiones rei persecutoriae, poenales, mixtae. :
(1) Actiones rei persecutoriae - ; , ; , - rei vindicatio.
(2) Actiones poenales - , . : ) ) , , actio rei persecutoria,
actiopoenalis , , , - . , actio doli - ,
-
, (. 383).
(3) Actio mixtae - , , actio legis Aquiliae: , , .
57. Condictiones. , (, ) , condictiones (. 4. 5). (debitum) -
(dare, facere, oportere).
58. . . , ., , actio empti, actiovenditi, actio pro socio, rei
vindicatio. ,, , . - , .
59. Actiones in ius in factum conceptae. , . , , , , . ,
(intentio) - , , actio in ius concepta.
(1) Si paret rem qua de agitur AiA i esse ex iure
Quiritium...
(1) , , , . . ...
( 2 ) S i p a r e t N m N m A o A oses ter t ium decem mi l i a
dareoportere...
(2) , N . N . A. A. 10 ...
, , - , actiones in factum.
60. Actiones populares. ;, , , , - , (. 596). actiones
populares
61. Actio directa actio utilis. Actiones ficticiae. , actio
directa, - actio utilis; , , , actio legis Aquiliae utilis(.
588).
- actiones ficticiae (. 4. 34 .) - , , .. - , . , , . , (si anno
possedisset).
-
62. Actiones stricti iuris bonae fidei. , bona fides (). , bonum
et aequum, .. , (. 3. 137). bonaefidei. (4. 62) : actio empti,
vendit, locati,conducti, negotiorum gestorum, mandati, depositi,
fiduciae, pro socio, tutelae, reiuxor iae . , aequitas . actiones
stricti iuris ( ), .
63. Actiones arbitrariae. , . (arbitrium), bonum et aequum.
.
21. 64. . .
(in iure).
XII , aes confessum . 1933 . , legis actiones- , , , "" "" -
postulo aiesan negas - , "" "" (, 4. 17. 17-). , " " - non
oportere, - in iudicium. , , , - , .
, . , - in iure cessio - in iure, , , .
(). - . .
- . , - , , . , , .
Confessus pro iudicato est qui quodammodo sua sententia damnatur
(D. 42. 2. 1).
( , .)
, , , , .
-
- iniudicio.
Notandum est quod in hac actione, quae adversus confitentem
datur, iudex nou reiiudicandae, sed aestimandae datur: nam nullae
partes sunt iudicandi in confitentes (D. 9.2. 25. 2).
( , , , , : () .)
in iure in iudicio . II . , , in iure , , . - rem actoris
esse.
65. . , . , , , , , , , .
66. . , ( ), - . , , . - :
(1) Exceptio dicta est quasi quaedam exclusio, quae opponi
actioni cuiusque rei solet adexcludendum id quod in intentionem
condemnationemve deductum est (D. 44. 1. 2.Ulpianus).
(1) , , - , , .
(2) Exceptio est condit io quae modo eximit reum damnatione sive
modo minuitdamnationem (D. 44. 1. 22. pr. Paulus).
(2) , , .
, . , , , , , . , , , .
, , intentio , , , . , , , , , , . intentio , .
. , , , ,
-
. - ipso iure , . , pactum de non petendo( ) , , . , - siinter
eos non conveniet, ne ea pecunia peteretur.
, , .
Conparatae sunt autem exceptiones defendendorum eorum gratia cum
quibus agitur,saepe enim accidit, ut quis iure civili teneatur, sed
iniquum sit eum iudicio condemnari(. 4. 116).
( , . , - , .)
, , , - , . , .
, , , , - ea res agatur si. , .
67 . . . .
Peremptoriae sunt quae perpetuo valent nec evitari possunt,
velut quod metus causa autdolo malo; aut quod contra legem
senatusveconsultum factura est aut quod res iudicataest vel in
iudicium deducta est, item pacti conventi, quod factum est, ne
omnis pecuniapeteretur (. 4. 121).
( - , , , " - ", " " [5], , , , .)
, , . .
Dilatoriae sunt exceptiones quae ad tempus valent, veluti illius
pacti conventi, quodfactum est verbi gratia, ne intra quinquennium
peteretur; finito enim eo tempore nonhabet locum exceptio (. 4.
122).
( , ,, , , ; .)
22. 68. . . .
-
, .
(1) (ius distrahendi) , ( ) . (prior tempore potior iure - , . .
412).
(2) (, , - . . 217, 231,232 ) , , nudum ius (. 185).
(3) . , , , .
(4) , . , .. , . , , - melior est causa possidentisquam petentis
- , , , . , , , .
69. . , , (eadem res). , .
, , . , , (D. 17. 2. 43).
, , .
, , .. , . , XII ( ) . - condictiofurtiva, actio furti nec
manifesti , . , , . , .
, . ,
-
, , - () - hereditatis petitio, () - , . actio furti
necmanifesti actio vi bonorumraptorum. ( ) , ( e l e c t i o )
(compensatio). , , (electio). , act io redhib i tor ia , - actio
quanti minoris (. . 494). (litis contestatio) , - eadem res.
, , , - condictio furtiva, - , , - , ; .
7 23. in iure70. . - editio actionis. (. 53) , (D. 2. 13. 1). ,
, , , (D. 6. 1. 6).
- formula (. 52) (in iudicio - D. 5. 1. 24. 2). - sine causae
cognit ione. , , .
Quae dolo malo facta esse dicentur, si de his rebus alia actio
non erit et iusta causa essevidebitur iudicium dabo (D. 4. 3. 1.
1).
( , , .)
71. . , uti oportet se defendere - , -: ( - . . 433), , , . ,
indefensus - in iure, .
. , , - addictio. . missio in bona , , , emptor bonorum, . , : )
, )
-
(vadimonium), ) (D.42. 4. 7. 1).
, , , - . ,, . (dare, reddereiudicium). , , . , , . in iure, "",
litis contestatio (. 74). indefensus , .
72. (denegatio actionis). in iudicium. , , ( , ), . .
Eius est actionem denegare, qui possit et dare (D. 50. 17. 102.
1).
( , ().)
denegatio actionis - . , . , , .
73. . , XII , - praesenti litem addicito. . . eremodicium. , . ,
, . , - restauratio eremodicii (D. 4. 4. 7. 12).
74. Litis contestatio. in iure litiscontestatio . , , .
contestari litem. , , . - .
, . res in iudicium deducta, lis inchoata. actio - , . .
(4. 108) :
Nam qua de re actum semel erat de ea postea ipso iure agi non
poterat.
-
( , , .)
: bis de eadem re ne sit actio- , bis de eadem re agere non
licet(Declam. 266). litis contestatio . Lex Iulia iudiciaria
iudicia legitima .Iudicia imperio continentia (. 49) , .
ipso iure, .. , , : dare oportere . : ) iudicium l eg i t imum;
) ) ius (in ius concepta).
, actio , . , .
Si vero legitimo iudicio in personam actum sit ea formula, quae
iuris civil is habetintentionem, postea ipso iure de eadem re agi
non potest et ob id exceptio supervacuaest; si vero in rem vel in
factum actum fuerit ipso iure nihilo minus postea agi potest, etob
id exceptio necessaria est rei iudicatae vel in iudicium deductae
(. IV. 107).
( , , , ; () () , () .)
, iudicia imperio continentia in factum ipso iure , . , , , , ,
, .
, iniure , , , .
, dare oportere (D. 6. 1. 27). , , .
. , , . , , , - necessaria (. . 358). ,
-
. , , , , . , , .
Aliam causam esse novationis voluntariae, alium iudicii accepti
multa exempla ostendunt.Perit privilegium dotis et tutelae, si post
divortium dos in stipulationem deducatur velpost pubertatem tutelae
actio novetur, si id specialiter actum est: quod nemo dixit
litecontestata (D. 46. 2. 29).
( , . , , , , : , .)
in iudicio, , . , . : o m n i a i u d i c i a s u n t a b s o l
u t o r i a ( ), (4. 114).
75. . , , , - cautio iudicatum solvi. cautio : )de re iudicata -
; ) de re defendenda - ; ) de dolo malo - .
(, ) (. 4. 91. 102). , , , . .
24. in iudicio , , , (. 4. 15). , .
76. . . , , , , . , , , . , . . - onus probandi - : , , - , (D.
22. 3. 19. pr.; 44. 1. 1). : actor i incumbit probat io , reus exc
ip iendo f i t actor - , , , .
, . , - t e s t imon ia pe r t abu l a s . ,
-
, .
-, (D. 10. 1. 8. 1). , . (D . 2 . 12 . 2 ) . , . , , .
77. . , . . . , .
. , - . (intentio).
in iure, in iud ic io . - plus minus petitio.
. .
. re, loco, tempore, causa. re , , , , . , . . , , , , , . actio
de eo quodcerto loco, , act io ut i l is (D. 13. 4. 1) (. . 61). ,
. , , , .
78. . (. 4. 53). , , , - - , . . , - , .
79. . , , - sententia, - vider i s ib i . : omnis condemnatio
pecuniaria esse debet ( ). , , , (. 4. 49 - 52).
-
, , , .
litis contestatio - in iure, - in iudic io : , , ( ). (. .74). ,
, . , , , - . (D. 44. 2. 15) , (hereditatis petitio) . , , . ,
exceptio rei iudicatae. : "... , , ".
rei iudicatae . - res iudicata pro veritate habetur (D.5. 1. 25)
, , . - res iudicata - . :
(1) - actio iudicati - , .
(2) exceptio rei iudicatae, .
: ) (eadem quaestio), , (, -,, ); ) (inter easdem personas). (
litis contestatio).
.
80. . , . , , restitutio in integrum ( , - ). (), . , actio
iudicati (. . 79).
( - executio personalis) (venditio bonorum, cp. . 71). ( missio
in bona). magister bonorum, . (emptor bonorum) (
-
).
25. ()81. . . , , restitutio in integrum, , .. . , , ( . . 8 2 )
. , .
82. . :
(1) (laesio), .
(2) (iusta causa), -: ) minor aetas ( 25 ); ) quod metus [6]
causa; ) error (); dolusmalus (); ) ( ..).
(3) .
83. . , , , .
, , , , , , , .
.
26. 84. . . . (4. 82), (I. 4. 10) , (olim) : Nemo alieno nomine
lege agere potest - . . pro populo - (magistratus), pro libertate -
(assertor libertatis) pro tutela - (tutor - ). ( 175 . ..) , . .
(dominus litis), - . ( ) - ., , .
85. cognitores procuratores. , .. , , . , , , , .
-
, .
. (cognitor). - dominus litis - in iure, : " " (tibi cognitorem
do). , . - (procurator adlitem). , (negotiorumgestora - . . 555), .
- cautio de rato - . , , , , , . , , . ( ) . . . , . .
,procurator in rem suam - , (. . 364).
8 6 . A d v o c a t i . , , advocati, .
27. 87. . (ordo iudiciorum privatorum), . , , . . , . . (. 4.
138) , . , . .
88. . , , - simplicia, duplicia. , ( p r o h i b i t o r i a ) ,
(restitutoria), (exhibitoria). (interdictum - ), .
.
-
, - vim fieri veto.
- . restituas - " ".
, (, ) eum, eamve exhibeas -" ". - . , .
, - . , - actiones in factum.
89. . , , , , , .
, , , (arbiter), . ( ), . , - , , . , , , arbiter, , , , ; .
sponsio et restipulatio. ( arbiter) sine periculo (.. ), -
cumpericulo ( ).
28. 90. . I . .. , , ius cognoscendi, . (. . 273), , ( II .) . .
; , . cognitio extraordinaria. III . .. , III ., , . (), . , - ,
.
91. . . - evocatio - , .
-
. , . ( con tumac ia ) , . , , . .
. - . . , in iure . l i t i s contestat io , . 202 . .., -, (C.
3. 9. 1). . , . , (condemnatio ad ipsam rem, . . 80). , . - (manu
militari).
, , -iudex pedaneus.
29. 92. , , , , , , . , , - cum poena. , , - , , - .
...adversus infitiantes ex quibusdam causis dupli actio
constituitur, veluti si iudicati autdepensi aut damni iniuriae aut
legatorum per damnationem relictorum nomine agitur; exquibusdam
causis sponsionem facere permittitur, veluti de pecunia certa
credita etpecunia constituia; sed certae quidem creditae pecuniae
tertiae partis, constitutae veropecuniae partis dimidiae (. 4.
171).
(... , , , , , , ; , ; , - .)
(infamia [7]) - actio pro socio, mandati, furti . , , , .
, , , , , .
, , , , ,
-
, , - iu siurandum in litem, , .
9 3 . . , , , -, .
(1) . , , , (. 4. 180. 181; . . 89).
(2) , ,, , - iusiurandum calumniae.
(3) , , , (. 4. 178). , . - iudicium calumniae. , , .
Et quidem calumniae iudicium adversus omnes actiones locum habet
et est decimaepartis (. 4. 175).
( .)
, , . , , . , , , , (. 4.177 - 180).
, , . - infitiando crescit induplum, , , (I. 4. 16. 1;3. 27. 7)
. .
8 30. 94. . , , , . .
, - , (. . 203). , ,- .
95. . (vetustas).
, , .
(. 217):
-
In summa tria sunt per quae inferior locus superiori servit,
lex, natura loci, vetustas:quae semper pro lege habetur (D. 39. 3.
2. pr.).
( , : , , , .)
, . , , . vetustas : , vetustas , , iure facti.
Scaevola respondit solere eos qui iuri dicundo praesunt tueri
ductus aguae quibusauctoritatem vetustas daret, tametsi ius non
probaretur (D. 39. 3. 26).
( , , , .)
96. . : ) , , , - (.. ); ) , , : , .
: ) computatio naturalis, , , . , maior aetas (25-) , ; )
computatio civilis, , .
( ); ; , . 365 , - , 30 .
, , , , ( ). , , . , , tempos u t i l e , , tempus
continuum.
31. 97. . , .
, . . , . . , ; , ( , . . 445) , . , , . , , , .
-
V . - . act ionesperpetuae, 30 , act iones temporales, , , .
Nae autem actiones annis triginta continuis extinguantur, quae
perpetuae videbantur,non illae quae antiquitus fixis temporibus
limitantur (C. 7. 39. 3. 2).
( 30 , , , .)
98. . , . , :
(1) - - .
(2) - - , .
(3) - - .
30 , . : , . , ; . , - ; , , , (. 267). , .
99. . . , . :
(1) , ; .
(2) .
, , , , condictio indebiti; , , (D. 44. 2. 29).
100. . ( , ), , , .
III 9
-
32. 101. . , , - , ( , ,) - .
, , , , . , . , , , - ( ), , , , , .
, .
, .
102. . persona. caput. caput habere.
, : ) : , ; ) : , ;) : (patria potestas).
, caput : ) -status libertatis; ) - status civitatis; ) , status
familiae, . , capitis deminutio .
, , : ) ius conubi i - , , ) ius commercii - .
, , .
, , , .
Qui in utero est, perinde ac si in rebus humanis esset
custoditur, quotiens de commodisipsius partus quaeritur (D. 1. 5.
7).
( , .)
, XII , , ,
-
(D. 38. 16. 3. 9).
, , ("") " " - hereditasiacens sust inet personam defuncti , (.
D. 41. 1. 34). ex persona defuncti, .
103. . , . , . - servi res sunt (Ulpianus,Regulae. 19.1).
: " " , , , , . . ( , . . 117). " " , , iuris gentium, .. ,, , .
:
Quod attinet ad ius civile servi pro nullis habentur; non tamen
et iure naturali, quia quodad ius naturale attinet omnes homines
aequales sunt (D. 50. 17. 32).
( . , , , .)
, , .
Servitus est constitutio iuris gentium qua quis dominio alieno
contra naturam subiicitur(D. 1. 5. 4. 1).
( , , , .)
, persona servi, : summa... divisio de iure personarum haec est,
quod omneshomines aut liberi sunt aut servi - - .
; , , . , , , - .
104. . ; .
, - cives romani Quirites ( )[8]. , : , . ,
-
, hostis, , . , .
, , , .., .
, , hospit ium privatum. , , , , , , .. , , . : : - sacer esto,
.
, latini, .. , IV . .. (latini veteres,latini prisci); , ius
conubii, ius commercii, , .
, Julia Plautia Papiria I . .. , latini (latini coloniarii),
latinitas, ius latini . , l a t i n i I u n i a n i (. 109).
, 212 . .. , latini coloniarii; latini Juniani, , .
, , , lat ini, hostes peregrini, .. , , , .
, peregr inus , , , mancipat io .., . praetor urbanus . -
praetor peregr inus. , , ius gent ium , (.. 11 - 12). peregrini
civitatesfoederatae, .. , ( ) . peregrini dediticii, , - .
Julia Platia Papiria , 212 . : , , ,
-
.. , , , VI . .. , .
, , , peregrinitas .
iuris gentium . , , , , . , , . , , , - , status civitatis .
105. . , .
, (. 133), , , - paterfamilias.
paterfamilias - persona sui iuris; , paterfamilias(personae
alieni iuris), . , , paterfamilias, , , .
, : , , , , paterfamilias . iure naturali paterfamilias,
paterfamilias (. 117).
, , 100 , , , , , , paterfamilias . Patria potestas (. . 145).
personae sue iuris.
33. 106. . :
(1) , , , , , , , . , , , , , , . , , , .
-
I . .. , , , , .
, , , , . , , , , , .
(2) (. 118).
(3) .
(4) , , .
107. . : ), ingenui, ) ,, l ibertini, .
( 1 ) , , . : ) ; ) (ius suffragii); ) (ius honorum).
. : ) praenomen - ; ) nomen - , ; ) ( : -); ) , , , ; ) , .
, , , : Marcus (praenomen) Tullius(nomen) M (arci) f (ilius)
Corneliana (triba) Cicero (cognomen).
, : , , , , : -.
ius conubii ius commercii, testamenti factio, (testamenti factio
activa) (testamenti factio passiva).
(2) , , libertini, , . .
, , I . .. ius suffragii, , ius honorum, , , .
-
, ,restitutio natalium, (ius aureorum).
, , . , , : , I . . , , : , . - - - , , .
, , : ) obsequium - , , ( .); ) operae - (. 447); ) bona- , ; ,
.
: praenomen nomen , cognomen. , : Marcus Tullius Marci libertus
Hermodorus.
, , , , , operae.
restitutio natalium , .
108. . (capitis deminutio maxima). , . , , , postliminium, ius
postliminii, , , .
, , trans Tiberim, , . , , , , - .
, , . , , aquae et ignis interdictio; - , .
-
, (capitis deminutio media), , , , , , ..
, . -, . Papia(, , ) .
, , .
ingenui libertini actio praeiudicialis.
Visellea 24 . .. , .
34. latini109. latini. , latini - , latini veteres, latini
prisci. latini - latinitas, . latini . 1 . .. , latini , latinitas
.
, latini. , -, Lex Iunia Norbana (19 . ..) , , , . , latini
:
) , , : , , ; , , , ;
) ;
) l a t i n i , ;
) - - , Iunia Norbana.
110. latini . latini , , latini veteres, latini coloniarii
latini Iuniani.
, , ius honorum, , , , , .
, , , iussuffragii , .
latini veteres, , , ius conubii, iuscommercii. , ius conubii,
ius commercii, ,, latini Iuniani. :
-
" , " - vivunt ut liberi, moriuntur ut servi; , : , latini
Iuniani, , , (iure peculii) (. .117), . , .
111. . . ) , , ) , . , lat in i veteres, . , . I . .. latini
veteres, , , . , . Latini Iuniani , , ..
latini coloniarii III . .. . lat in i Iuniani .
35. 111-. . , , , . . : ) ; ) aquae et ignisinterdictio ; )
.
112. . . , , , hostes, - . : cognomen ; .
. leges provinciae, .
, , , , . praetor peregrinus iusgentium (. . 11 12).
113. . ) , , , ) , ( cives sine suffragio).
-
, , , , . , (vicesima hereditatis), , .
36. 114. . . . , , (serv i pub l i c i ) , , , . .
, , , . . , , , , .
, , , , , , , , , . . , , , , , , , , , , servipro nullis
habentur . , , .. favorlibertatis, , - , - . , , , .
115. . (1) , , . , , , , , , .
(2) -: , , , . , , . , infans conceptus pro nato habetur (.
102),
-
, . favor libertatis.
(3) , , .
, , , , (pretii participandi gratia), .
, - trans Tiberim, , , : (. 108).
. (servi poenae). , , (in ferrum, ad bestias) , ( in meta l
lum). 52 . .. , , , .
116. . servi res sunt ( - ) , , . - ; , pro nullis habentur (
).
, - , . , , , , . , , .
, . , matrimonium. - contubernium, .
, (. 221), (. 406). : -, .. , , , , , - , . . : servus Marci
servus Tullii - -, - servus nullius," ", , , , .
, , , . , , in dominica potestate , patria potestate , . . .
.
-
Petronia ( ..) ; I . .. , , . II . .. sine causa , , .
, , , , : , . , . , .
117. . , ,, , . , , , , . , . " " - instrumentum vocale, , , .
ex persona domini, . , . , . , , , "", II . :
Melior condicio nostra per servos fieri potest, deterior fieri
non potest (D. 50. 17. 133).
( , .)
, "" .
, - , , , , . . ,, , , , iure naturali , ., , , , . .
, obligatio naturalis . , , , , . , ex contractibus...
naturaliter et obligantur et obligant (D. 44. 7. 14; . . 283).
,
-
, , , . , , .
, - , , . , , - actiones adiecticiaequalitatis. :
(1) Actio institoria, , (institor - ).
(2) Actio exercitoria, - (exercitoria - ; - magister navis).
(3) Actio quod iussu ( ), , , , .
(4) Actio de in rem verso, , , - (in rem domini versum est).
, - , , .
, , . : , , (servi vicarii) , . , pecul ium, , peculium . , ,
peculium.
, , . obligatonaturalis - actio de peculio (D. 15. 1. 5. 1.
4).
extra ordinem . , praefectus urbi , , , . , , .
. , (Ulp. Regulae, 20. 16).
118. . (manumissio). . -, manumissiotestamento, .. .
-
, issus populi, , . (. 240).
Manumissio testamente : ) : servus meus Stichus liber esto, ispo
iure , .. ; ) - , ; ) () (. 398) - (, , ..).
manumiss io censu: , (. 108), . .
, . manumissio vindicta - , vindicatioin libertatem, legisactio
per sacramentum.
, (, ), , assertor in libertatem, , vindicta : hunc hominem ex
iure Quirtiumliberum esse aio. , ( ), , ( ). . : assertor'a , ,
vindicatio in libertatem .
: (manumissio inter amicos), (manumissio per epistolam). iure
civili. - " ", in libertate morari. , , , .
Junia Norbana in libertate morari latinitas, latinitas . latini
Iuniani, (. 110) , , , .
: , , ,, 20 - . (D. 40. 8; C. 7. 22); , .
I V . . . .
-
, .
, . , "" , , . I . ..
- lex Ael ia Sentia (4 . ..) - :
(1) , 30 , , 20 , de caus is l ibera l ibus .
(2) , , peregrini dediticii .
(3) , in fraudem creditorum, .. , , .
- lex Fuf ia Canin ia , : , 3- , 2-, 10 - ; 30 - 1/3, 100 - 1/4,
500 - 1/5; 100.
Fufia Caninia , Aelia Sentia , 20 , in fraudem creditorum.
(. 107).
, (revocatio inservitutem propter ingratitudinem).
37. 119. . - . , . , , . -, , . , , , .
, colonus . , colonus - , , - .
co lonus .
, , - , , (colonia partiaria), .
-
, , , .
. . , , , capitatioterrena, . . ; , .
, , 322 ., . , , 357 , . - , , , ; servi terrae ipsius, glaebae
adscripti. , vindicatio . , , .
120. . : ) , ; ) , ; ) 30 , .
, , .
121. . : .
, - , .
38. Capitis deminutio122. capitis deminutio. (. . 102) - capit
is deminutio. capitis deminutio . , , () : . iure naturali, .
capite minutus , , iure gentium., status familiae ,
-
, , iure civil i, .
, capitis deminutio , permutatio status. capitis deminutio:
capitio deminutio maxima, capitis deminutio media, , , capitis
deminuto minima.
123. capitis deminutio. capitis deminutio .
Capit is deminut io maxima . , , , postl iminium (. 108) capit
is deminutio maxima , . , , , lex Cornel ia( ), , .
capitis deminutio media .
capitis deminutio minima , . , persona sui iuris persona alieni
iuris: sui iuris cum manu, arrogatio, . , alieni iuris - : in
patria potestate cum manu, adoptio, in mancipium ( ). Capitis
deminutio minima , persona sui iuris mancipium , , persona suiiuris
, mancipium ., capit is deminutio , , , , .
capitis deminutio capitis deminutio, capitis deminutio
minima.
124. capitis deminutio . capitis deminutio capite minutus (.
133). , . Manus , sine manu, capitusdeminutio minima, , . , cum
manu sine manu capitis deminutio .
capitis deminutio . capit is deminutio : , , , capitis
deminutio: , trans Tiberim, , (. 108), arrogat io cum manu. sui
iuris, capitisdeminutio, . alieni iuris, , , paterfamilias, .
-
: , , , capite minutus -cap i t i s deminut io , .
capit ie minutus'a. , capit is deminutio arrogatio, actio de
peculio , . capit is deminutio minima in integrum restitutio,
capite minutus, , persona alieni iuris, . capitis deminutio media
maxima , in integrumrestitutio, , capiteminutus'a, , .
, capit is deminut io, capite minutus: , , peculiumcastrense
peculium quasi castrense, bona adventicia (. 145), capitisdeminut
io min ima : , sui iuris, peculium castrense,peculium quasi
castrense bona adventicia , , alieni iuris , capitis deminutio
capite minutus. capitis deminutio media .
39. capitis deminutio . : ) intestabilitas; ) infamia; )
turpitudo.
125. Intestabilitas. Intestabilitas , (mancipatio,nexum,
testamentum per aes et libram - . . 196, 457, 240), .
intestabilitas , (carmen famosum).
, , . intestabilitas .
126. Infamia. Infamia , . , .. , , , . . , infamia . , infamia
immediata, ( , ..), ,
-
. : iudicia publica actio furti, vi bonorum raptorum,
iniuriarum, doli, pro socio,tutelae, mandati, depositi. actiones
famosae, ainfamia mediata. infamia immediata, infamia mediata
(procurator), , .
127. Turpitudo. Turpitudo , , ., .
10 40. 128. . . , , , . , ., , . " ". , , , .
, .
129. . : (sodalitates, collegiasodalicia), (fabrorum, pistorum).
, XII , . : collegiaapparitorum, .. , , , collegia funeraticia;
collegia publicanorum, : , , , , .
, , collegiapublicanorum - . , , .
, (, ), , . , ( .. ) , ius c iv i le , , , , societas, .. , , ,
,
-
, , .
. ( , ) . ( . . ) , , , , , , dominium ex iure Quiritium , . , ,
, , , . , , , .
, , , , .
; , , .. .
, -, , , .. , , , . : , actores, . , privatae personae.
, ad exemplum rei publicae (D. 4. 4. 1. 1), .
, , , - . actores , , .
. , , fiscus, , , - aerarium, , fiscus . . princeps'a.
privilegia fisei, ;
-
, ., , , .
41. 130. . . ,:
(1) , . : civitates enim privatorum locohabentur - (D. 50. 16.
16).
(2) : in decurionibus vel al i isuniversitatibus nihil refert,
utrum omnes iidem maneant, an pars maneat, vel omnesimmutati sint -
, , , (D. 3. 4. 7. 2).
(3) , , , : si quid universitati debetur,singulis non debetur,
nec quod debet universitas singuli debent, .. - , ; , , (D. 3. 4.
7. 1).
(4) , .
, , . , , . , ,possessio (D. 41. 2. 1. 22; D. 41. 2. 2. 2). , .
: quid enim municipes dolo facere possunt (D. 43. 15. 1) - (, ," "
, .. ).
, , , , . , , II . .. (D. 34. 5. 20). , (C. 8. 6).
, , , , , , , , .
, , , , . , -, , . I
-
. .., , . , (lex Jul ia decollegiis), .
, collegium licitum, , ex senatus consulto coire licet. , , , -,
, . , , , , : , .
collegia licita . .
, .
, . , . , ecclesiae, , privilegia fisci. piae causae - , .. -
.
IV 11 42. 131. . . , , (iustum matrimonium), .
, , .
, pat r ia potestas , , ,paterfamilias. paterfamilias.
- , , paterfamilias, : ,in manu mariti, .. , , in patria
potestate, , cum manu , paterfamilias, , , , : , .. paterfamilias
sui.
-
paterfamilias , personasu i i u r i s . pe r sonae a l i en i i
u r i s (. . 105). , loco filiae, - loco sororis, .. , , . patria
potestas . paterfamilias.
132 . Fami l i a . , , , paterfamilias , familia [9]. , , , ,
paterfamilias - , , , . paterfamilias . , pater fami l ias : manus,
, .
patr ia potestas paterfamilias: paterfamilias, , , in patria
potestate, capitis deminutio, , , ( ) .
, paterfamilias patriapotestas , paterfamilias in manu ,
paterfamilias, persona sui iuris, ; paterfamilias - . , , ,
paterfamilias . , ,, patria potestas paterfamilias , , ,
paterfamilias - , patria potestas, , , :
Pater autem familias appellatur qui in domo dominium habet
recteque hoc nomineappellatur, quamvis filium non habet (D. 50. 16.
195).
( (" ") , , , .)
43. 133. . , patria potestas , , , : , paterfamilias ,
paterfamilias. , paterfamilias . , , paterfamilias , paterfamilias
. , , .
. paterfamilias, cum manu,
-
paterfamilias, in patria potestate, , , . , , , ,, .
, paterfamilias. - , - .
, patria potestas, paterfamilias, , , paterfamilias. , (1 + 1),
- (1 + 2) ..
134. (gens). agnati - , , , , paterfamilias, -, , , , - gens.
Gens - - , paterfamilias, , , nomengentilicium, , sacra gentilicia,
, , . Quintus Mucius Scaevola, , :
Gentiles sunt inter se qui eodem nomine sunt... qui ab ingenuis
oriundi sunt... quorummaiorum nemo servitutem servivit, qui capite
non sunt deminuti (Topica, 6. 29)
( , , , capitis deminutio.)
patria potestas , , , , ( ) gens.
135. . patria potestas : , , . , , - , ius gentium, , . , , , .
. , .
12 44. 136. . , ,
-
. cum manu, , . capitis deminutio : persona sui iuris, , cum
manu, persona alieni iuris. in potestate , , , manus paterfamilias,
in patria potestate, , , .
- sine manu, : , , ; .
, , ? paterfamilias?
. : , manus , cum manu. III . .. ,
con iunct io mar is e t feminae, consor t ium omnis v i tae, d
iv in i e t humana iur i scommunicatio (D. 23. 2. 1).
( , , .)
, cum manu, sine manu divini et humani iuris communicatio: , , .
cummanu , -, , divini et humaniiuris communicatio .
cum manu , materfamilias, (D. 50.16. 46. 1), , , , cum manu. ,
(II. ..) sine manu . , , II . .. sinemanu .
sine manu . XII manus " " - . , , iustum matrimonium, manus. XII
, sine manu: , , manus usurpatio trinoctii - , "", manus marit i .
, , usurpatio trinoctii, sine manu. , sine manu XII .
sine manu?, ,
-
. , , ius conibii XII Canuleia 445 . .. , , . , cum manu - .
, cummanu sine manu . cum manu , . sine manu : ( , ), , , : , ,
patria potestas. sine manu .
, : cum manu, , , ,"" . sine manu (divortium). , (repudium).
sine manu , , ,, . . , , , .
Lex Iulia de adulteriis (18 . ..) (adulterium), , , , .
adulterium, , , , , . , inaequale coniugium, . , liberi
naturales, (vulgo concepti) , .. .
lex Iulia de maritandis ordinibus, 18 . .., 4 . .., lex Papia
Poppea 9 . .. ( lex Iulia et PapiaPoppea) 25 60 20 50 , , : (coel
ibes) , , (orbi) , .
: , , - , . , , ius t r ium l i be ro rum,
-
, . , , , , caducum , , . , ,, , IV . .., .
(. . 139) sine manu . cum manu .
137. . (sponsalia). alieni iuris patresfamilias . patresfamilias
. (. 433): - patresfamilias , - , , patresfamilias , . , -, .
sponsalia . sponsalia infamia . , , sponsalia, (arrhae
sponsaliciae, donatio antenuptias); . IV . donatio ante nuptias
(oscu lum): oscu lointerveniente .
138. manus. , , manus, : a) confarreatio, ) coemptio, )
usus.
(1) Confarreatio, , (, ) , . panis farreus, , , . certis verbis
- pontifex maximus flamen Dialis 10 , , , 10 ( ). , , per
confarreationem, , rex sacrorum flamen Dialis.
(2) Coemptio , , . "" , , . , - , inmanc ip io , manc ipat io .
, , , , , . , , , coemptio .
, libripens, mancipatio (. 196), paterfamilias , ,
-
persona alieni iuris, : an tu mihi materfamilias esse velis , ,
, . , , : ubi tu Gaius, ibi ego Gaia (Cicero, Pro Murena. 12. 27).
, mancipatio paterfamil ias , , , .
(3) Usus .
usus. usus , , , . -, I . .. per confarreationem. , , , 23 .. ,
, per confarreationem, , manus ( ), , , , (Tacitus,Annales. 4. 16).
confarreat io .
Coempt io, , (1. 113. 114). , III , ().
(consensus facit nuptias - )(D. 35. 1. 15), , , deductiofeminae
in domum mariti. : vir absens uxorem nuberepotest, femina absens
nubere non potest (Sent. 2. 19. 8).
139. . , . , . , , .
, , , 14 12 .
. paterfamilias. , persona suiiuris; sui iuris , auctoritas
tutoris.
: alieni iuris , , paterfamilias paterfamilias , ,
paterfamilias. , paterfamilias - , , patria potestas , in patria
potestate , , ., , , , , . paterfamilias.
, , . , ,
-
paterfamilias, .
, - paterfamilias, paterfamilias ., Iulia (4 . ..) paterfami l
ias . paterfamilias, . , , , , : sui iuris, , , , auctoritas
tutoris, , , - .
iusconubii ( - , . 102). ( ), . , lexCanuleia (445 . ..) . , lex
Iulia (18 . ..), , Iulia - .
, , , , : , - , -, ; - consobrini, .. , , ; , , , , , .. .
, - .
, , . Lex Iulia de adulteriis , , .
45. 140. cum manu. cum manu sine manu. cum manu , , , manus
mariti ( paterfamilias, alieni iuris), patria potestas . , , , .
(in mancipium). . , , . , , persona sui iuris, . , , , , . , -heres
sua, , , , . , - , , .
. , ,
-
, , , , . , , , .
141. sine manu. sine manu. sine manu , . in patriapotestate, . -
suaheres paterfamilias, - . sine manu persona sui iuris, persona
suiiuris . , , , persona sui iuris, , , , . . ( , ). , III . .. , ,
, , donatio convalescit, .. (D. 24. 1. 32).
,, , . , (. 126), beneficium competentiae, .. . , , sine manu. :
: defendiuxores a viris... aequum est (D. 47. 10. 2), ,
reverentiaquae maritis exhibenda est (D. 24. 3. 14. 1).
142. Dos. s ine manu . , .. . sine manu , dos, , ad matrimonii
onera sublevanda. Dos paterfamilias (dos profecticia), , persona
sui iuris, (dos adventicia). , dos : dos aut datur aut dicitur aut
promittitur, , , .
, dos: dos, , , , dos . , , , dos, , dos dos, . cautio rei
uxoriae. dos, dos . :dos (dos venditionis causa aestimata), .
cautiones , , cautio , . , , (, , .).
-
dos .
, dos , dos . , dos . Dos , . , dos , . , dos .
dos .
dos , dos , , . , dos . lex Iulia deadulteriis de fundo dotali
.
, , , . . (. 418) . , , , : "quamvis in bonis mariti dos sit,
mulieris tamen est", .. , (D. 23. 5. 75). dos .
, , , , . donatio ante nuptias, , -donatio propter nuptias , ,
dos, . , dos, donatio propter nuptias. , : , .
46. 143 . . , , , . - . , , :
(1) Capitis deminutio maxima , .. , ius conubii. , ,
postliminium (. 108) , manus . s ine manu, , , , postliminium res
iuris, res facti; , .
-
(2) Capitis deminutio media, .. , , latini veteres, ius
conubii.
(3) Capitis deminutio minima, .. , , , ,paterfamilias , patria
potestas.
(4) paterfamilias cum manu; sine manu.
cum manu paterfamil ias , (. . 139), , manusmariti,
paterfamilias : loco filiae. ( paterfamilias) cum manu, , , .
sine manu , (. 139). , , . , , , , , , .
, . , lex Iulia etPapia Poppea incapacitas , . , , , (lucra
nuptialia): , , . , , , .
, , , , turbatio sanguinis, .. , . , .
, lucra nuptialia, , infamia .
13 47. Patria potestas144. . , , cum manu sine manu . , cum
manu, loco sororis ( paterfamilias, in patria potestate), ; ,
patria potestas .
-
. - paterfamilias .
, sine manu . , - , , .
, sine manu, , sine manu., , in patria potestate , , . , , ,bene
f i c i um compe ten t i ae . , I I . , , sinemanu.
145. . . , cum manu sine manu. , in patria potestate.
, , , , . ( ), : . , .
paterfamil ias , , , , . paterfamilias . . . IV . parricidium. ,
(II . ..) , patria potestas. , extra ordinem paterfamilias, .
, -, . (, , ex persona domini) paterfamil ias. paterfamil ias .
actiones noxales paterfamilias .
, , , , - . paterfamilias actiones adiecticiae qualitatis , (.
117). , personae sui iuris,
-
iure naturali, , a iure civili.
, , paterfamil ias, peculiumprofecticium, , paterfamilias, . , ,
, , , , : paterfamilias , , , ( , I I . ). , iure pecu l i i ,
.
, , , , , , : , . , IV . .. peculium quasi castrense.
, , sine manu, paterfamilias , . IV . pater fami l i as .
, . , paterfamil ias , ex re patris, , contemplat ione patr is ,
.. , paterfamilias, , , , . - bona profecticia. , bonaadventicia, ,
, , iure hereditario, .
146. pat r ia potes tas . , pat r ia potes tas
paterfamilias.
flamen Dialis ( ), - ; , praefectus urb i , magister mi l i tum
. paterfamilias emancipatio. emancipatio XII , : paterfamil ias , .
paterfamilias, persona sui iuris.
VI : emancipatioper rescriptum principis ( emancipatio
Anastasiana), emancipatio ( emancipatio lustinianea). emancipatio
.
48.
-
147. . Patria potestas . , , , legitimatio. legitimatio l iber i
natura les, .. , (. 136). legitimatio: ) legitimatio peroblationem
curiae, .. ordo ; ) legitimatio persubsequens matrimonium, .. ; )
.
148. . patria potestas .
, : )arrogatio, persona sui iuris, ) adoptio, persona alieni
iuris.
(1) Arrogatio pontifex maximus , . pontifex maximus rogatio . ,
arrogatio iussuspopuli, .. . , . , . arrogatio; . arrogatio per
rescriptum principis.
(2) Adoptio , emancipatio, XII mancipatio. Paterfamilias ,
mancipium, paterfamilias. mancipatio, patria potestas, , in mancip
io, v indicat io f i l i i . addicit . adoptio mancipatio. .
adopt io , a r roga t i o , , : patria potestas , .
, : (adoptio testamentaria), .
48-. 148-. sui iuris , . (tutela) , , (cura) , (.. 25 ), . .
(auctoritatisin te rpos i t i o ) , ; (consensus), .
-
148-. , , . . ( ) , .. .
, , - , paterfamilias.
. , , (munus publicum).
, ( paterfamilias), - .
. (excusationes), . , . (satisdatio rempupilli salvam fore),
.
V 14 49. 149. . , .
Rei appellatione et causae et iura continentur (D. 50. 16.
23).
( .)
150. . (2. 13. 14) (corpora les ) , (quae tang i possunt )
(incorporales), (quae tangi non possunt). res incorporales , (.
221), . , res incorpora les : , corpora, .
(5. 3. 18. 2) , , : "Universasres hereditarias in hoc iudicium
venire, sive iura sive corpora sint" [10], .. , "" "".
, ,
-
, , , , .
50. 151. . . . . (praedia, fundi) , . - res soli. ,, . , , .
supe r f i c i e s so l o ced i t - . . .
res mobiles per se moventes , , ,.
. , . : , , (. 231, 232)., XII (. 203) : ( ) , ( ) . ; , praedia
urbana - , , , praedia rustica - : , , , . .
152. Res mancipi et res nec mancipi. res mancipi res nec mancipi
.
Omnes res aut mancipi sunt aut nec mancipi. Mancipi res sunt
praedia in Italico solo, tamrustica, qualis est fundus, quam
urbana, qualis domus; item iura praediorum rusticorum,velut via,
iter, actus, aquaeductus; item servi et quadrupedes quae dorso
collovedomantur, velut boves, muli, equi, asini, ceterae res nec
mancipi sunt (Ulp. Reg. 19. 1).
( . , , , , ; , , , , ; , , , , . .)
, res mancipi . ager romanus, , , , , , () , , .
, res nec mancipi , resmancipi, , (, , ), , ..
, res mancipi ,
-
XII . , (manu capere), . res mancipi : . res n mancipi ( t rad i
t io) , res manc ip i - mancipatio in iurecessio (. 196 - 197).
153. . . , , ; , : pro parte divisa (Ulp. D. 8. 4).
, . , , , , 1/2, 1/3 ..: totius corporispro indiviso, pro parte
dominium habere (D. 13. 6. 5. 15). , .. , , : . , (. 188).
; , . , . , , (, , ).
154. . ,, , - res quae ipso usu consumuntur, to l luntur . , , .
, ( ), , , - resquae usu minuuntur.
, .
155. , , (genus etspecies). . - - , , (genus), .. , (species), .
genus , . , , ,, - res, quae in genere suo functionem
suamrecipiunt, res quae numero mensura, pondere consistunt - , , ,
, .
, - .
. ,
-
, . - genera non pereunt ( ). - , , , . (res fungibiles), .. , (
) , ,, .
156. . , :
Tria autem genera sunt corporum, unum quod continetur uno spir i
tu et graecehenomenon vocatur, ut homo tignum lapis et similia:
alterum quod ex contingentibus,hoc est plur ibus inter se
cohaerentibus constat, quod synemmenon vocatur, utaedificium,
navis, armarium, tertium quod ex distantibus constat, ut corpora
plura nonsoluta, sed uni nomini subiecta, veluti populus, legio,
grex (D. 41. 3. 30. pr.).
( : , - " ", , , , , ; , , .. , , , , , , ; , , , , , , , .)
(1) - corpus, quod uno spiritu continetur - , (, , ..).
(2) , , -universitates rerum cohaerentium, , , . , . . , . , ,
.
(3) , -universitates rerum distantium, , , , . - .
, . , , ; , , , , ; , , .
157. . (accessorium) , . : , .
. , . . ,