Page 1
บทที่ 2พหุนามและเศษสวนของพหุนาม (18 ช่ัวโมง)
2.1 ทบทวนพหุนาม (2 ช่ัวโมง) 2.2 การคูณพหุนาม (4 ช่ัวโมง) 2.3 การหารพหุนาม (4 ช่ัวโมง) 2.4 เศษสวนของพหุนาม (1 ช่ัวโมง) 2.5 การคูณและการหารเศษสวนของพหุนาม (3 ช่ัวโมง) 2.6 การบวกและการลบเศษสวนของพหุนาม (4 ช่ัวโมง)
สาระของบทนี้เปนความรูตอเนื่องที่นักเรียนเคยเรียนมาแลวในหนังสือเรียนสาระการเรียนรูเพิ่มเติมคณิตศาสตร เลม 2 ช้ันมัธยมศึกษาปที่ 1 ในบทนี้จะไดกลาวถึงการคูณระหวางพหุนามที่มีตัวแปรไมเกินสองตัว ดีกรีของผลลัพธไมเกิน 5 และการหารพหุนามดวยพหุนามที่มีตัวแปรเดียว สัมประสิทธิ์ของตัวตั้งตัวหาร ผลหารและเศษ เปนจํานวนเต็ม ทั้งเปนการหารลงตัวและไมลงตัว สําหรับเศษสวนของพหุนามจะกลาวถึงการบวก ลบ คูณ และหารเศษสวนของพหุนามอยางงายกลาวคือ ทั้งตัวเศษและตัวสวนเปนเอกนามหรือเปนพหุนามที่มีไมเกินสองพจน มีตัวแปรเดียว มีดีกรีของพหุนามไมเกินสอง และถาพหุนามตัวเศษและพหุนามตัวสวนมีตัวประกอบรวม สามารถหาตัวประกอบรวมนั้นไดโดยใชสมบัติการแจกแจง สวนผลลัพธควรเปนพหุนามที่มีไมเกินสามพจนและจะตองทาํใหอยูในรปูของเศษสวนของพหนุามในรปูผลสําเรจ็ สําหรับการหาตวัประกอบรวมโดยการแยกตวัประกอบดวยวธีิอ่ืน ๆ นกัเรยีนจะไดเรียนในชัน้มธัยมศกึษาปที ่3 ครูควรใหนักเรียนทําแบบฝกหัดในเรื่องการบวก ลบ คูณ หารพหุนามและเศษสวนของพหุนามใหมากพอ เพราะเนื้อหาเหลานี้เปนพื้นฐานที่สําคัญของการเรียนพีชคณิตในชั้นที่สูงขึ้น ตัวอยางกิจกรรมเสนอแนะและแบบฝกหัดเพิ่มเติมในแตละหัวขอ มีไวเพื่อใหครูเลือกใชหรืออาจปรับใชไดตามความตองการ
ผลการเรียนรูท่ีคาดหวังรายป 1. บวก ลบ คูณ และหารพหุนามได 2. บวก ลบ คูณ และหารเศษสวนของพหุนามอยางงายได
Page 2
18
แนวทางในการจัดการเรียนรู
2.1 ทบทวนพหุนาม (2 ชั่วโมง)จุดประสงค นักเรียนสามารถ 1. บวก ลบ พหุนามอยางงายได 2. คูณเอกนามกับพหุนามได 3. หารพหุนามดวยเอกนามได
ขอเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 1. ครูทบทวนการบวก ลบ เอกนาม ทั้งที่เปนเอกนามที่คลายกันและไมคลายกันใหนักเรียนตอบปากเปลา เชน หาผลบวกหรือผลลบของเอกนามตอไปนี้ 1) 7x2 + (-5x2) 2) 8x – 10y 3) -5z3 + (-4z2) 4) -11y2 – 20y2
2. ในการทบทวนการบวกและการลบพหุนาม ครูอาจทบทวนวิธีการหาผลลัพธทั้งในแนวนอนและแนวตั้ง รวมถึงวิธีการถอดวงเล็บซึ่งอาจมีการเปลี่ยนเครื่องหมายและใหสังเกตวาในตัวอยาง เมื่อเขียนการลบพหุนามในแนวนอนจะเปลี่ยนการลบเปนการบวกดวยพจนตรงขามของตัวลบกอน เพื่อไมใหนักเรียนสับสนเกี่ยวกับเครื่องหมาย 3. ในการทบทวนการคูณระหวางเอกนามกับพหุนาม ครูควรทบทวนการคูณที่เปนทั้งการคูณเอกนามดวยพหุนามและการคูณพหุนามดวยเอกนาม ดังตัวอยางที่ 4 และตัวอยางที่ 5 และควรใหนักเรียนเขียนคําตอบในรูปพหุนามที่มีการเรียงดีกรีจากมากไปนอย 4. ในการทบทวนการหารพหุนามดวยเอกนาม นอกจากครูจะทบทวนหลักการหารแลว ควรเนนถึงความสัมพันธของตัวตั้ง ตัวหาร และผลหารดวย และควรใชคําถามที่ช้ีใหนักเรียนสังเกตวิธีการตรวจสอบผลหารจากความสัมพันธ ตัวตั้ง = ตัวหาร × ผลหาร
Page 3
19
ผลบวกของพจนหนาคูณพจนหลังกับพจนหลังคูณพจนหนา
(x)(-5) + (2)(x)
ผลคูณของพจนหนา(x)(x)
ผลคูณของพจนหลัง(2)(-5)
2.2 การคูณพหุนาม (4 ชั่วโมง)จุดประสงค นักเรียนสามารถหาผลคูณของพหุนามได
เอกสารแนะนําการจัดกิจกรรม กิจกรรมเสนอแนะ 2.2 และแบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.2 ก และ 2.2 ข
ขอเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 1. ครูควรยกตัวอยางการคูณระหวางพหุนามดีกรีหนึ่งกับพหุนามดีกรีหนึ่งในหนังสือเรียนแลวช้ีใหนักเรียนสังเกตวิธีใชพหุนามใดพหุนามหนึ่งเปนตัวตั้งและอีกพหุนามหนึ่งเปนตัวคูณโดยใชสมบัติการแจกแจงดวย ครูอาจใชเสนโยงใหเห็นพจนที่คูณกันโดยแยกพิจารณาการคูณทีละขั้นตอน เชน การหาผลคูณของ x + 2 กับ x – 5 ดังนี้
ขั้นที่ 1 พิจารณาการจับคูคูณของ (x + 2)(x – 5) x2 – 5x ขั้นที่ 2 พิจารณาการจับคูคูณของ (x + 2)(x – 5) 2x – 10
จะได (x + 2)(x – 5) = (x2 – 5x) + (2x – 10) = x2 – 5x + 2x – 10
= x2 – 3x – 10 หรือ = x2 + (-3x) + (-10)
2. ครูอาจใหนักเรียนทําแบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.2 ก และ 2.2 ข เพื่อใหนักเรียนมีทักษะในการคูณและสังเกตไดวาผลคูณของพหุนามดีกรีหนึ่ง แตละพจนเกี่ยวของกับจํานวนใดที่คูณกัน ครูอาจชี้ใหนักเรียนเห็นแบบรูปการคูณจากผลคูณ เชน (x + 2)(x – 5) ดังนี้
x2 + (-3x) + 10
3. ครูอาจใชกิจกรรมเสนอแนะ 2.2 ประกอบการเรียนการสอนเพื่อใหนักเรียนเห็นภาพการคูณพหุนามเปนรูปธรรมโดยใชพื้นที่ของรูปสี่เหล่ียมมุมฉาก 4. การสอนวิธีคูณในแนวตั้ง ครูอาจตั้งคูณเหมือนการคูณจํานวนเต็มที่นักเรียนคุนเคยในลักษณะดังนี้ก็ได เชน
Page 4
20
ตอบ -4x3 + 37x2 – 66x + 21
กอนที่จะตั้งคูณ ครูควรแนะนําใหนักเรียนเรียงดีกรีของพจนทั้งพหุนามตัวตั้งและพหุนามตัวคูณในลักษณะเดียวกันซึ่งนิยมเรียงดีกรีจากมากไปนอยและควรใหเรียงดีกรีของผลลัพธในทํานองเดียวกันดวย 4. ในแบบฝกหัด 2.2 ก ขอ 1 ขอยอย 16) มีการหาผลคูณ (x – 1)(x – 1)2 ครูอาจแนะนําใหหาผลคูณ (x – 1)2 ในแนวนอนเปน (x – 1)(x – 1) = x2 – 2x + 1 กอนแลวหาผลคูณ (x – 1)(x2 – 2x + 1)ในแนวตั้งก็ได 5. ครูอาจใชแบบฝกหดัเพิม่เตมิ 2.2 ค เพือ่ฝกทกัษะการบวก ลบ และคณูพหนุาม
2.3 การหารพหุนาม (4 ชั่วโมง)จุดประสงค นักเรียนสามารถหาผลหารของพหุนามได
เอกสารแนะนําการจัดกิจกรรม แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.3
ขอเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 1. ครูทบทวนการหารพหุนามดวยเอกนามและเนนวา เอกนามตัวหารตองไมเปนศูนย จากนั้นจึงยกตัวอยางโจทยการหารพหุนามดวยพหุนามและใหขอตกลงกับนักเรียนเชนกันวา พหุนามตัวหารตองไมเปนศูนย 2. กอนใหตัวอยางการหารพหุนามดวยพหุนาม ครูควรทบทวนวิธีการหารจํานวนเต็มแบบการหารยาวกอน เพื่อใหเห็นวาวิธีหารพหุนามดวยพหุนามจะมีวิธีการที่คลายกับการหารยาวที่นักเรียนคุนเคยมาแลว 3. ครูควรย้ําถึงความสัมพันธของตัวตั้ง ตัวหาร ผลหารและเศษในรูปของตวัตัง้ = (ตวัหาร × ผลหาร) + เศษ และควรแนะนาํนกัเรยีนใหมกีารตรวจสอบผลลพัธ โดยใชความสมัพนัธดงักลาว ในตัวอยางการหารพหุนามทุกตัวอยางไดแสดงการตรวจสอบผลลัพธไวใตคําตอบทุกตัวอยางครูควรนํามาอธิบายและทําความเขาใจกับนักเรียนเปนบางตัวอยางก็ได สําหรับแบบฝกหัดของนักเรียนจะแสดงการตรวจสอบผลลัพธหรือไม ใหอยูในดุลพินิจของครู
4x2 – 9x + 3 - x + 7 28x2 – 63x + 21-4x3 + 9x2 – 3x-4x3 + 37x2 – 66x + 21
×
Page 5
21
4. นกัเรยีนสวนใหญจะขาดทกัษะในเรือ่งการลบและการหารพหนุาม ดงันัน้ครคูวรใหแบบฝกหดัในเรือ่งการหารใหมากพอ เพราะจะชวยใหนกัเรยีนมทีกัษะการลบพหนุามไปดวย ครูไมจาํเปนตองใหโจทยที่มีดีกรีสูงและควรใหสัมประสิทธิ์ของแตละพจนมีคาไมมาก สัมประสิทธิ์ของแตละพจนของผลหารหรือเศษในชั้นนี้ใหเปนจํานวนเต็มเทานั้น 5. ครูอาจใชแบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.3 สําหรับเด็กที่ยังขาดทักษะการหารพหุนาม
2.4 เศษสวนของพหุนาม (1 ชั่วโมง)จุดประสงค ใหนักเรียนรูจักเศษสวนของพหุนามและเศษสวนพหุนามในรูปผลสําเร็จ
เอกสารแนะนําการจัดกิจกรรม แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.4 ก และ 2.4 ข
ขอเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 1. ครูอาจยกตัวอยางเศษสวนของพหุนามหลาย ๆ ตัวอยาง ทั้งที่ตัวเศษและตัวสวนเปนเอกนามหรือเปนพหุนาม พรอมทั้งย้ํากับนักเรียนวา พหุนามตัวสวนตองไมเปนศูนย 2. ครูควรยกตัวอยางพหุนามงาย ๆ ที่สามารถใชสมบัติของการแจกแจงในการแยกตัวประกอบของพหุนาม ใหนักเรียนไดฝกเขียนในรูปการคูณของพหุนามกอน เชน 5x – 10 = 5(x – 2) 9x3 – 3x2 = 3x2(3x – 1) 4x2y + 2xy2 = 2xy(2x + y) ครูอาจใชแบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.4 ก ประกอบดวย 3. ครูอาจยกตัวอยางเศษสวนของพหุนามอยางงายที่สามารถใชสมบัติการแจกแจง ทําใหตัวเศษและตัวสวนมีพหุนามหนึ่งเปนตัวรวมแลวนําพหุนามที่เปนตัวรวมนั้นไปหารตัวเศษและตัวสวน ซ่ึงจะสามารถทําใหเศษสวนของพหุนามนั้นเปนเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จได เชน
10 5x 6 3x
−
− = 2) 5(x 2) 3(x
−
−
= 53
4. ในการทําเศษสวนของพหุนามใหเปนเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จ ครูควรย้ําใหระมัดระวังเกี่ยวกับนําตัวรวมไปหารตัวเศษและตัวสวนของเศษสวนของพหุนาม เชน
2x y4x + เปนเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จแลว แตอาจมีนักเรียนเขาใจผิดและทอนตอ
ไปอีกไดเปน 2x y4x + = 2 + y ซ่ึงเปนวิธีการที่ผิด ดังนั้นครูจะตองย้ําใหนักเรียนเห็นวาพหุนามที่เปน
ตัวหารจะตองเปนตัวคูณรวมของตัวเศษและตัวสวนของเศษสวนของพหุนามนั้น เชน x + 3 ใน
2
1
Page 6
22
3) x(x )3)(x (x 2
++ − 1 เมื่อนํา x + 3 ไปหารทั้งตัวเศษและตัวสวนแลวจะได x
x 2 1 −
4. ครูอาจใชแบบฝกหดัเพิม่เตมิ 2.4 ก และ 2.4 ข ใหนกัเรยีนฝกทกัษะในเรือ่งเหลานีเ้พิม่เตมิได
2.5 การคูณและการหารเศษสวนของพหุนาม (3 ชั่วโมง)จุดประสงค นักเรียนสามารถ 1. หาผลคูณของเศษสวนพหุนามอยางงายในรูปผลสําเร็จได 2. หาผลหารของเศษสวนพหุนามอยางงายในรูปผลสําเร็จได
เอกสารแนะนําการจัดกิจกรรม แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.5
ขอเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 1. ครูยกตวัอยางการคณูเศษสวนของพหนุามดงัตวัอยาง แตอาจแบงใหตวัอยางและใหแบบฝกหดัเปน 2 ช่ัวโมง ไดตามความยากงายของโจทยและใหเหมาะสมตามระดับความสามารถของนักเรียน 2. ในการเขียนคําตอบถึงแมไมมีคําสั่งใหทําเปนเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จ ครูก็ควรให
นักเรียนเขียนคําตอบเปนเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จ เชน 3 −+
x 1) 2x(x หรือ 3 −
+x
2x 2x 2 ก็ได
3. การสอนในเรื่องการหารเศษสวนของพหุนาม อาจดําเนินการในทํานองเดียวกันกับการคูณเศษสวนของพหุนามและอาจใชแบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.5 เพื่อฝกทักษะการคูณ การหารเศษสวนของพหุนามและการนําไปใช
1
1
Page 7
23
2.6 การบวกและการลบเศษสวนของพหุนาม (4 ชั่วโมง)จุดประสงค นักเรียนสามารถหาผลบวกและผลลบของเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จได
เอกสารแนะนําการจัดกิจกรรม แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.6
ขอเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 1. ครูอาจทบทวนการบวกและการลบเศษสวนที่ตัวเศษและตัวสวนเปนจํานวนเต็มกอนเพื่อใหนักเรียนไดเห็นวาการบวกและการลบเศษสวนของพหุนามจะที่เรียนตอไปนั้นมีวิธีการบวกและลบในทํานองเดียวกัน 2. ในกรณีที่พหุนามตัวสวนไมเทากัน ครูควรใหนักเรียนทําพหุนามตัวสวนใหเทากันโดยหาพหุนามมาคูณทั้งพหุนามตัวเศษและพหุนามตัวสวน ไมควรบอกวาใหหา ค.ร.น. เพราะบทเรียนที่ผานมาไมเคยกลาวถึงการหา ห.ร.ม. หรือ ค.ร.น. ของพหุนาม 3. ครูควรสอนการบวกเศษสวนของพหุนามและใหทําแบบฝกหัดการบวกกอนจึงสอนการลบเศษสวนของพหุนาม ทั้งนี้เพราะเรื่องการลบพหุนามนักเรียนตองใชความรอบคอบในการถอดวงเล็บซึ่งอาจมีการเปลี่ยนเครื่องหมายทําใหยุงยากขึ้น สําหรับการเขียนผลลัพธที่ไดจากการบวกหรือการลบเศษสวนของพหุนามนั้น ก็ควรใหนักเรียนทําใหเปนเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จเชนกัน สําหรับนักเรียนระดับชั้นนี้ยอมใหเขียนคําตอบอยูในรูปการคูณของพหุนามไดดังเชนตัวอยางที่ 4 4. ครูอาจใชแบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.6 เพื่อเสริมทักษะการบวกและการลบเศษสวนของพหุนาม 5. สําหรับกรอบความรูเร่ือง แบบรูปกับพหุนาม ในตอนทายของบทเรียนนี้มีเจตนาใหนักเรียนไดเห็นแบบรูปของจํานวนที่สามารถนําไปหาขอสรุปในรูปทั่วไปซึ่งเปนพหุนามที่ใชตัวแปร นอกจากนั้นยังตองการเชื่อมโยงความรูเดิมของนักเรียนเกี่ยวกับการหาผลบวกของจํานวนนับที่มีรูปแบบดังเชน1 + 2 + 3 + 4 + … + 100 ซ่ึงนักเรียนเคยหาโดยวิธีการจับคูมา แตยังไมเคยทราบมากอนวาสามารถหา
ผลบวกจํานวนนับตั้งแต 1 ถึง n ไดจากสูตร 21) n(n + เมื่อ n แทนจํานวนนับใด ๆ
Page 8
24
คําตอบแบบฝกหัดและคําตอบกิจกรรมคําตอบแบบฝกหัด 2.1
1. 1) x2 + 9x – 5 และ 3x2 –3x –5 2) -4x2 + 5x – 3 และ 10x2 + 5x – 5
3) 7x2 + 5x + 9 และ -x2 – 9x +3 4) x2 + 3y2 + 3x + y และ x2 + 3y2 – 3x – y 5) 6xz + 6x - 6z2 และ 8xz – 4x + 6z2
6) y2z + 8y2 + yz และ 7y2z – yz – 6y2
7) -xy2 + 8x3 – 12x2y + 3y2 และ -xy2 + 6x3 – 8x2y – 3y2
8) 5x3 – 4x2 – 4x – 6 และ 13x3 – 6x2 + 4x –10 9) -6x3+ 4x2 + 8x – 3 และ 8x3 – 8x2 – 2x – 5 10) 2x3 + 6xy2 และ 6x2y + 2y3
2. 1) -24x + 3x2 2) 36x3 – 28x 3) 10x3 – 6x 4) 11x3 + 77x2
5) 18x – 30x2 – 42x3 6) x4 + x3 + x2
7) -16x3 + 18x4 8) 45x5 – 20x3
9) -14x5 + 13x4 10) 3x5 – 12x4 + 9x3 – 3x2
3. 1) 7 + 5x – x2 2) -9x2 + 6x + 5
3) -2x2 + 5x 4) -5 + 3x 5) -2x2 + 5x + 6 6) -3x3 – 7x2 – 7x 7) 7x2 – 10x + 5 8) 4x2y2 – 3x2y + 6x – 1
Page 9
25
คําตอบแบบฝกหัด 2.2 ก
1. 1) x2 + 9x + 18 2) x2 + x – 2
3) x2 – 8x + 15 4) x2 + x – 6 5) x2 + 6x + 9 6) x2 – 1 7) x2 – 25 8) 2x2 – 5x + 2 9) 2x2 + 9x – 5 10) 6x2 + 11x + 3 11) 6x2 – 7x – 3 12) -15x2 + 7x + 2 13) -8y2 + 26y – 21 14) 7x3 + 14x2 + 4x + 8 15) x3 – x2 – x + 1 16) x3 – 3x2 + 3x – 1
17) 4x3 – 6x2 + 2x – 3 18) 12x3 – 36x2+ 27x
2. 1) 72x2 – 133x + 26 2) -30x3 + 84x2 – 70x + 196 3) -40x3 – 32x2 + 42x 4) 6x3 – 2x2 –38x – 30
5) -40x4 + 32x3+ 65x2 –52x 6) 3x4 + 26x2 – 40 7) -40x4 + 126x2 – 72 8) 18x4 + 65x2 + 7
9) 12x4 + 17x3 +6x2 10) x4 – x2
11) 42x4 – 20x3 – 150x2 12) 2x4 – 2x3 –x2 – x – 1 13) -11x4 –3x3 +83x2 +24x + 40 14) -4x4 + 51x3 – 122x2 + 91x – 8 15) -2y4 – 28y3 – 49y2 – 5y + 84 16) 3x5 + x3 – 3x2 – 1 17) 27x5 + 6x3 + 3x 18) x5 – x3 – x2 + 1
คําตอบแบบฝกหัด 2.2 ข
1. 1) x2y + 5y 2) -2x2y + 6xy
3) 6x2y + 3xy2 4) 40x2y3 – 30x3y2
5) -2y2z + 2yz2 –8z3 6) -9y3z3 + 7y3z2 + 2y2 z3
7) 7x2 – 54y2 – 33xy 8) 60y4 – 120y3z + 55y – 110z 9) 14xy2 – 14x3 – 3xy3 + 3x3y 10) 20xy3 – x3y – 8x2y2
11) -44x3z+32x2z+66x2z2–64xz2+24z3 12) -27x4 – 36x3y –4xy3 + 42x2y2 + 5y4
Page 10
26
13) x3 – 3x2y + 3xy2 – y3 14) x3 + 3x2y + 3xy2 + y3
15) x3 + y3 16) x3 – y3
คําตอบกิจกรรม “คิด” 1 : 14 แนวคิด พื้นที่ของสวนที่แรเงา เทากับ [ 2
1 (15x × 10y) – 21 (10x × 8y) – (10x × 2y) – 2
1 (5x × 2y)]
= 75xy – 40xy – 20xy – 5xy = 10xy
จะได แรเงาสวนที่ไมพื้นที่ของงาสวนที่แรเพื้นที่ของ = 140xy
10xy
= 141
คําตอบแบบฝกหัด 2.3
1. 1) -2 2) 3 เศษ 2 3) x – 2 4) x + 3 เศษ 36 5) 3x 6) 4x + 5 7) 4x – 2 เศษ 23 8) -3x + 8 9) 6x – 7 10) 4 เศษ -3x – 6 11) y2 – 5y + 3 12) 3y2 + 12y + 3 เศษ -40 13) 2x2 – 3x + 1 14) y2 + 2y – 1 เศษ -5 15) y2 – y + 1 เศษ -2 16) 4x2 – x + 6
17) 4y + 3 เศษ 3y + 8 18) 9y – 5 เศษ -2y + 19 19) -6x + 7 เศษ 9x + 4 20) 10x2 – 13x – 5 เศษ 16x + 4
2. 1) C = x – 2 D = 6x + 4 2) C = 5x2 – 6x + 7 D = 0 3) C = 4y + 6 D = 2y – 1 4) C = y + 5 D = -y + 6
Page 11
27
3. 1) A = 5x3 – x2 + 16x + 14 2) A = -2x4 + 13x3 – 25x2 + 59x – 45 3) A = 24x4 + 32x3 – 6x2 + 9x – 1 4) A = -15x4 + x3 + 53x2 + 7x – 29
4. 1) ถูก 2) ผิด
3) ผิด 4) ผิด
คําตอบกิจกรรม “ลองคิดดู” A = x3 + 5x – 2 B = x3 – x2
C = x2 + 5x – 2 D = x2 – x E = 6x – 2 F = 6x – 6
คําตอบแบบฝกหัด 2.5
1.
1) 56x 2
2) -3
3
y4x
3) - 20ca 2
4) x
5) 5 −+
3x 5 2x 6) 7
2
7) 1 ++
x x 3x 2
8) 3y
9) 235x
1 10) y y2
2−
−6y
Page 12
28
2.
1) 2ab1 2) 3y
10x
3) - 53 4)
3x3
5) 2x2 + 1 6) 3 y −3y
7) 1) 4(x 3
−
− )3x(x หรือ 4 4x
−
− 9x 3x 2 8) -8
9) (x + 1)(x – 1) หรือ x2 – 1 10) (x + 3)(x – 3) หรือ x2 –9
คําตอบแบบฝกหัด 2.6
1. 2x 2. x1
3. 103x 1 − 4. x
2
5. 1528x − 6. 1
7. 1 8. 5
9. 1 10. 6b13
11. 8x7- 12. 2xy
yx 2 2 +
13. 68x − 14. )2(x
17x 1 −
−
15. 1)5(x 3 5x 17x 2
−
− + หรือ 55x 3 5x 17x 2
−
− + 16. 25 26−5x
-
17. 6) 4)(x (x 7x
−
−−
+4 x 2
หรือ 242x x7x
2
−−
−− 4 x 218. 8
5
19. 3)12(x28x 2
15x
+− หรือ 3612x
28x 2
15x
+− 20. 1x
2x 2
3 x
−−−
Page 13
29
กิจกรรมเสนอแนะ แบบฝกหัดเพิ่มเติมและคําตอบ
Page 14
30
กิจกรรมเสนอแนะ 2.2
กิจกรรมนี้ตองการใหนักเรียนเห็นการนําพหุนามไปใชในเรื่องพื้นที่
กําหนดให รูปสี่เหล่ียมมุมฉากแตละรูปมีขนาดความยาวของดาน ดังนี้
ใหนักเรียนเขียนคําตอบเติมในชองวางตอไปนี้ โดยพิจารณาจากรูปที่กําหนดให1. กําหนดให ABCD เปนรูปสี่เหล่ียมมุมฉาก
1) AD ยาวเทากับ…………หนวย [x + 1 หนวย]2) AB ยาวเทากับ………….หนวย [x + 2 หนวย]
3) ความยาวรอบรูปของ ABCD เทากับ………….หนวย [2(x + 1) + 2(x + 2) = 4x + 6 หนวย] 4) พื้นที่ของ ABCD เขียนในรูปการคูณของความยาวของดานไดเปน……….. [(x + 1)(x + 2) ตารางหนวย] 5) พื้นที่ของ ABCD เทากับ……………..ตารางหนวย [x2 + 3x + 2 ตารางหนวย] 6) ถาแทน x ดวย 7 แลว พื้นที่ของ ABCD จะเปนเทาใด [72 ตารางหนวย]
2. กําหนดให PQRS เปนรูปสี่เหล่ียมจัตุรัส
1) PQ ยาวเทากับ…………..หนวย [x + y หนวย]2) PS ยาวเทากับ…………...หนวย [x + y หนวย]
3) ความยาวรอบรูปของ PQRS เทากับ…………….หนวย [4x + 4y หนวย] 4) พื้นที่ของ PQRS เขียนในรูปการคูณของ ความยาวของดานไดเปน [(x + y)(x + y) ตารางหนวย] 5) พื้นที่ของ PQRS เทากับ……………ตารางหนวย [x2 + 2xy + y2 ตารางหนวย]
x
x
C
1
D
A B1
1
x
x
S R
P Qy
y
x
x
x
1
x
y
11
yy
Page 15
31
6) ถาแทน x ดวย 4 และแทน y ดวย 2 พื้นที่ของ PQRS จะเปนเทาใด [36 ตารางหนวย]3. กําหนดให ABCD เปนรูปสี่เหล่ียมมุมฉาก
1) AB ยาวเทากับ………………หนวย [x + y หนวย] 2) AD ยาวเทากับ………………หนวย [2y + 2 หนวย] 3) ความยาวรอบรูปของ ABCD เทากับ……………..หนวย [2(x + y) + 2(2y + 2) หนวย] = ……………..หนวย [2x + 6y + 4 หนวย] 4) พื้นที่ของ ABCD เทากับ…………..ตารางหนวย หรือ…………..ตารางหนวย [(x + y)(2y + 2)] หรือ [2xy + 2x + 2y2 + 2y ตารางหนวย] 5) ถาแทน x ดวย 5 และแทน y ดวย 3 แลว พื้นที่ของ ABCD จะเปนเทาใด [64 ตารางหนวย]4. กําหนดให PQRS เปนรูปสี่เหล่ียมมุมฉาก
1) พื้นที่ของ PQRS เทากับผลคูณของพหุนาม …………….กับ……………. [2x + 1] กับ [x + 3] 2) พื้นที่ของ PQRS เทากับ …………….ตารางหนวย [2x2 + 7x + 3 ตารางหนวย]
แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.2 ก
จงเขียนผลคูณของพหุนามเติมลงในชองวางตอไปนี้ 1. (x – 1)(x + 1) = …………………………….. [x2 – 1] 2. (x + 1)(x – 1) = …………………………….. [x2 – 1] 3. (x – 4)(x + 4) = …………………………….. [x2 – 16] 4. (x + 4)(x – 4) = …………………………….. [x2 – 16] 5. (2x – 1)(2x + 1) = …………………………….. [4x2 – 1] 6. (2x + 1)(2x – 1) = …………………………….. [4x2 – 1] 7. (3x – 2)(3x + 2) = …………………………….. [9x2 – 4]
x C
y
y
B1
D
A
1
y
x
Rx
P Q
1S
x
11
Page 16
32
8. (3x + 2)(3x – 2) = …………………………….. [9x2 – 4] 9. (x – y)(x + y) = …………………………….. [x2 – y2]10. (x + y)(x – y) = …………………………….. [x2 – y2]11. (x + 1)(x + 1) = …………………………….. [x2 + 2x + 1]12. (x – 3)(x – 3) = …………………………….. [x2 – 6x + 9]13. (x + 5)(x + 5) = …………………………….. [x2 + 10x + 25]14. (2x – 3)(2x – 3) = …………………………….. [4x2 – 12x + 9]15. (1 + 3x)(1 + 3x) = …………………………….. [1 + 6x + 9x2]16. (5 – 2x)(5 – 2x) = …………………………….. [25 – 20x + 4x2]17. (x + 2)2 = …………………………….. [x2 + 4x + 4]18. (3x – 1)2 = …………………………….. [9x2 – 6x + 1]19. (x – y) 2 = …………………………….. [x2 – 2xy + y2]20. (x + y) 2 = …………………………….. [x2 + 2xy + y2]
แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.2 ข
จงเขียนผลคูณของพหุนามเติมลงในชองวางตอไปนี้ 1. (x + 2)(x + 3) = …………………………….. [x2 + 5x + 6] 2. (x – 2)(x – 3) = …………………………….. [x2 – 5x + 6] 3. (x – 2)(x + 3) = …………………………….. [x2 + x – 6] 4. (x + 2)(x – 3) = …………………………….. [x2 – x – 6] 5. (x + 3)(x + 3) = …………………………….. [x2 + 6x + 9] 6. (x – 3)(x – 3) = …………………………….. [x2 – 6x + 9] 7. (x – 3)(x + 3) = …………………………….. [x2 – 9] 8. (x + 3)(x – 3) = …………………………….. [x2 – 9] 9. (x + 5)(2x + 1) = …………………………….. [2x2 + 11x + 5]10. (x – 5)(2x – 1) = …………………………….. [2x2 – 11x + 5]11. (x – 5)(2x + 1) = …………………………….. [2x2 – 9x – 5]12. (x + 5)(2x – 1) = …………………………….. [2x2 + 9x – 5]13. (3x + 2)(x + 4) = …………………………….. [3x2 + 14x + 8]14. (3x – 2)(x – 4) = …………………………….. [3x2 – 14x + 8]15. (3x – 2)(x + 4) = …………………………….. [3x2 + 10x – 8]
Page 17
33
16. (3x + 2)(x – 4) = …………………………….. [3x2 – 10x – 8]17. (2x + 1)(3x + 2) = …………………………….. [6x2 + 7x + 2]18. (2x – 1)(3x – 2) = …………………………….. [6x2 – 7x + 2]19. (2x – 1)(3x + 2) = …………………………….. [6x2 + x – 2]20. (2x + 1)(3x – 2) = …………………………….. [6x2 – x – 2]
แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.2 ค
1. จงหาผลลัพธตอไปนี้ 1) (7x + 3) – (3x – x2) + (5x + 3x2) [4x2 + 9x + 3] 2) (7x2 + 1) + (7x + 1) – (2x2 + 8) [5x2 + 7x – 6]
3) (4x + 3) – (5x + 7) – (6x2 + 1) [-6x2 – x – 5]4) (4x2 + 1) – (8x – 1) + (x2 + 5) [5x2 – 8x + 7]5) 5x(x2 + 1) + 2x(3x2 + 3) – (x – 1) [11x3 + 10x + 1]
2. จงหาผลลัพธตอไปนี้ 1) 7x(x – 1) + (x + 1)2 [8x2 – 5x + 1]
2) (x)(x2 + 1) – (9x + 6)(x – 1) [x3 – 9x2 + 4x + 6] 3) (2x2 + 5x + 9) – 9(x + 1)2 [-7x2 – 13x]
4) 2x(x2 + 3) + (x + 5)2(3 – 4x) [-2x3 – 37x2– 64x + 75]5) 3x(3x2 + 2x + 2) – (x2 – 3x + 4) – (x – 1) [9x3 + 5x2+ 8x – 3]
3. ABCD เปนรูปสี่เหล่ียมคางหมูมีดานคูขนานยาว 5x + 1 เมตร และ 9x + 4 เมตร สูง 2x เมตร จงหาพื้นที่ของ ABCD [14x2 + 5x ตารางเมตร]
4. ABCD เปนรูปสี่เหล่ียมจัตุรัสมีดานยาว 4x + 1 หนวย ถาตัดมุมแตละมุมเปนรูปสี่เหล่ียมผืนผาที่ กวาง x – 1 หนวย และ ยาว x + 2 หนวย จะเหลือพื้นที่อยูเทาใด [12x2 + 4x + 9 ตารางหนวย]
4x + 1
x + 2x – 1
D C
A B
4x + 1
Page 18
34
5. ABCD เปนรูปสี่เหล่ียมผืนผา จงหาพื้นที่ของสวนที่แรเงาที่เกิดจากการตัดพื้นที่มุมเปนรูปสี่เหล่ียม ผืนผาตามความยาวของแตละดานที่กําหนดใหดังรูป [15x2 – 3x – 8 ตารางหนวย]
6. ถังน้ําทรงลูกบาศกขนาดภายในแตละดานกวาง 3x + 4 เซนติเมตร ใสน้ําไวต่ํากวาขอบ x – 3 เซนติเมตร น้ําในถังมีปริมาตรกี่ลูกบาศกเซนติเมตร [18x3 + 111x2 + 200x + 112 ลูกบาศกเซนติเมตร]
แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.3
จงหาผลหารของพหุนามเติมลงในชองวางตอไปนี้ 1. (x2 + 4x + 3) ÷(x + 1) = …………………………….. [x + 3] 2. (x2 – 4x + 3) ÷(x – 1) = …………………………….. [x – 3] 3. (x2 – 2x – 3) ÷(x – 3) = …………………………….. [x + 1] 4. (x2 + 2x – 3) ÷(x + 3) = …………………………….. [x – 1] 5. (x2 + 10x + 25) ÷(x + 5) = …………………………….. [x + 5] 6. (x2 – 10x + 25) ÷(x – 5) = …………………………….. [x – 5] 7. (x2 – 25) ÷(x + 5) = …………………………….. [x – 5] 8. (x2 – 25) ÷(x – 5) = …………………………….. [x + 5] 9. (2x2 + 7x + 6) ÷(2x + 3) = …………………………….. [x + 2]10. (2x2 – 7x + 6) ÷(2x – 3) = …………………………….. [x – 2]11. (2x2 + x – 6) ÷(x + 2) = …………………………….. [2x – 3]12. (2x2 – x – 6) ÷(x – 2) = …………………………….. [2x + 3]13. (3x2 + 10x + 3) ÷(3x + 1) = …………………………….. [x + 3]14. (3x2 – 10x + 3) ÷(3x – 1) = …………………………….. [x – 3]15. (3x2 – 8x – 3) ÷(x – 3) = …………………………….. [3x + 1]
3x
3x4x
2
CD
A 4 B
Page 19
35
16. (3x2 + 8x – 3) ÷(x + 3) = …………………………….. [3x – 1]17. (6x2 + 11x + 4) ÷(2x + 1) = …………………………….. [3x + 4]18. (6x2 – 11x + 4) ÷(2x – 1) = …………………………….. [3x – 4]19. (6x2 – 5x – 4) ÷(3x – 4) = …………………………….. [2x + 1]20. (6x2 + 5x – 4) ÷(3x + 4) = …………………………….. [2x – 1]
แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.4 ก
จงใชสมบัติการแจกแจงเขียนพหุนามตอไปนี้ใหอยูในรูปการคูณของเอกนามกับพหุนาม หรือพหุนามกับเอกนาม ตัวอยาง 5x – 25 = 5(x – 5) หรือ (x – 5)(5) 1. 3x + 27 [3(x + 9) หรือ (x + 9)(3)] 2. 14x – 28y [14(x – 2y) หรือ (x – 2y)(14)] 3. 6x – 2y [2(3x – y) หรือ (3x – y)(2)] 4. 3y + 9xy [3y(1 + 3x) หรือ (1 + 3x)3y] 5. -x2 + x [(-x)(x – 1) หรือ (x – 1)(-x)] 6. 10x2 – 35 [5(2x2 – 7) หรือ (2x2 – 7)(5)] 7. 4x2 + 2x [2x(2x + 1) หรือ (2x + 1)(2x)] 8. x2 + 8x3y [x2(1+ 8xy) หรือ (1 + 8xy)x2] 9. -20x2 – 40x [(-20x)(x + 2) หรือ (x + 2)(-20x)]10. 2x2y – 16x2 [2x2(y – 8) หรือ (y – 8)(2x2)]11. 3x2y3 + x3y [x2y(3y2 + x) หรือ (3y2+ x)(x2y)]12. 15x3y2 – 5x2y2 [5x2y2 (3x – 1) หรือ (3x – 1)(5x2y2)]13. 3x2 – 6x + 12 [3(x2 – 2x + 4) หรือ (x2 – 2x + 4)(3)]14. 7y3 + 21y2 – 14y [7y(y2 + 3y – 2) หรือ (y2 + 3y – 2)(7y)]15. 2x2y + 5xy2 – xy [xy(2x + 5y – 1) หรือ (2x + 5y – 1)xy]
Page 20
36
แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.4 ข
จงทําเศษสวนของพหุนามตอไปนี้เปนเศษสวนของพหุนามในรูปผลสําเร็จ 1) 2 x
4 2x ++ [2]
2) 4x 210x 5
−
− [ 25 ]
3) 2x 14 7) 2(x
++ [1]
4) x x
x2
2
−
[ 1 x x−
]
5) 14 2x 7) 2x(x
++ [x]
6) 3y x 15y 5x
−
− [5]
7) 1) (x xy xy y x 2
−
− [1]
8) 6x 6x1) 3(x
3
2
+
+ [ 2x 1 ]
9) 2
2
2x 10y20y 4x
+
+ [2]
10) )2
2
22
x 5y 1)( (3x 25y 5x-
−+
+ [ 1 3x 5+
]
Page 21
37
แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.5
1. จงหาผลคูณของเศษสวนของพหุนามตอไปนี้ 1) 3
1 x − × 1 −+
x 1 x [ 3
1 x + ]
2) 1 2x 5 x +− × 5 −x
7 [ 1 +2x7 ]
3) 33 2x + × 12 8x
3 x +− [ 12
3 x − ]
4) 2x4 x − × 8 2x −
y3x 4 [ 2
y3x 2]
5) 2 x 7y-+
× 314y-4 2x + [
2y1 ]
2. จงหาผลหารของเศษสวนของพหุนามตอไปนี้
1) 10y 4x 1) (x 2
−
+ ÷ 5y 2x −+1 x [ 2
1 x + ]
2) (x – 3)2 ÷ 1 x 3 x
+− (x – 3)(x + 1) หรือ x2 – 2x – 3
3) 52x 1− ÷
210x-10x 5 − [ 5
2x- 2]
4) 1 x 2x x 2
+−− 3 ÷ 1 −
−
2x 3 x [2x – 1]
5) 6 7x ++
+22x
4 2x ÷ 3 2x 2 x +− [ 2 −x
2 ]
3. ลูกตะกั่วทรงลูกบาศกมีขนาดความยาวของดานแตละดานเปน x – 2 หนวย ถาตองการนําลูกตะกั่ว ดังกลาวมาหลอมเพื่อทําเปนตะกั่วทรงลูกบาศกลูกใหญที่มีขนาดความยาวของดานแตละดานเปน 2x – 4 หนวย จะตองใชลูกตะกั่วทั้งหมดกี่ลูก (8 ลูก)4. เหล็กแทงทรงสี่เหล่ียมมุมฉากกวาง 2x2 + 2x หนวย ยาว 4x3 + 4x2 หนวย สูง 3x + 3 หนวย เมื่อนํา เหล็กมาหลอมแลวทําเปนลูกบาศกเล็ก ๆ ที่มีความยาวของแตละดานเปน x2 + x หนวย จะไดลูกบาศก ทั้งหมดกี่ลูก (24 ลูก)
Page 22
38
แบบฝกหัดเพิ่มเติม 2.6
จงหาผลลัพธของเศษสวนของพหุนามตอไปนี้
1. 3xx 2
+ x1 [ 3x
3 x 2 + ]
2. x – x1 [ x
1 x 2− ]
3. x4 –
2x2x [ x
2 ]
4. 2x
x 1 − + 2x3 [
22x5x 2 − ]
5. 3 z 6 − + z
4 [ 3z12 6z z 2 +− ]
6. 2yy 5 − + 3
2y [ 6y15 3y 4y 2
−+ ]
7. xx 3 + – 3x
1 2x + [ 3x8 x + ]
8. 1 2x 2 4x
++ – x
3 [ x3 2x − ]
9. 2x y− + yx
x2
++ xy [ 2
y 3x − ]
10. 2y 2x y))(x y(x
−
− + – 2x y+ [0]
11. yx 3−
+ yx 4+
[22 y x
y 7x −
− ]
12. 2 3x 4x 6x 2
−− – 2
1 2x − [ 21 2x + ]
13. 52y – 2y
y 1 + + y5 [ 10y
45 5y 4y 2 +− ]
14. 43x – 2
2x – x5 [ 4x
20 2x x 34−− ]
15. 22x 1 − – 3x
1 + 3x 1 + [ 6x
8x 2 2 x −− ]