This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
3ο Λύκειο Λάρισας Σχ. Έτος 2011-2012
Ερευνητική Εργασία
«Το φαινόµενο της ενδοσχολικής βίας στο 3ο Λύκειο Λάρισας»
Κεφάλαιο 1: Εκφοβισµός και βία. Ορισµός και µορφές…….. σελ. 4
Κεφάλαιο 2: Ο θύτης…………………………………………… σελ. 7
Κεφάλαιο 3: Το θύµα …………………………………………. σελ. 12
Κεφάλαιο 4: Οι παρατηρητές ………………………………… σελ. 14
ΙΙΙ. Ερευνητικό Μέρος…………………………………………σελ. 18
1. Μεθολογία ……………………………………………….….σελ. 18
2. Αποτελέσµατα………………………………………….……σελ. 20
3. Συµπεράσµατα –Συζήτηση………………………………... σελ. 37
IV. Αιτιολογική έκθεση τεχνήµατος ………………………….. σελ. 40
V. Ευχαριστίες ………………………………………………….σελ. 42
VI. Παράρτηµα ………………………………………………….σελ. 43
1. Το ερευνητικό εργαλείο ………………………………….......σελ. 43
2. Το σενάριο της ταινίας ……………………………………….σελ. 48
3
Ι. Εισαγωγή
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά περιστατικά βίας και παραβατικότητας σε γυµνάσια και λύκεια αλλά και σε δηµοτικά σχολεία, γεγονός που συγκλονίζει και πανικοβάλλει πολλές οικογένειες κυρίως των µεγάλων πόλεων. Η αθωότητα επισκιάστηκε πλέον από την τροµοκρατία.
Πιο συγκεκριµένα, σύµφωνα µε αποτελέσµατα ερευνών το 15% των µαθητών στην Ευρώπη έχουν βιώσει κάποιο περιστατικό βίας και εκφοβισµού, ενώ στην Ελλάδα το φαινόµενο αφορά έναν στους δέκα µαθητές (ΕΨΥΠΕ, 2010). Το φαινόµενο αυτό δεν είναι βέβαια άγνωστο και στο δικό µας χώρο, στο δικό µας σχολείο. Επειδή λοιπόν πρόκειται για ένα θέµα που µας απασχολεί όλους µας αποφασίσαµε να επικεντρώσουµε την εργασία µας σ’ αυτό.
Σκοπός µας είναι να ερευνήσουµε το φαινόµενο της ενδοσχολικής βίας, όπως αυτό παρουσιάζεται στο σχολείο µας, και ιδιαίτερα τις µορφές του καθώς και τα αίτια και τις συνέπειές της σε όλους τους εµπλεκόµενους παράγοντες: στο θύµα, το θύτη και τους µάρτυρες-παρατηρητές.
Συγκεκριµένα τα ερευνητικά ερωτήµατα που θέσαµε είναι τα ακόλουθα:
α) Ποια είναι η διάδοση που παρουσιάζει το πρόβληµα αυτό στο σχολείο µας και ποιες µορφές βίας παρατηρούνται;
β) Ποιο είναι το προφίλ, τα συναισθήµατα και οι συνέπειες του φαινοµένου αυτού στο θύτη;
γ) Ποιο είναι το προφίλ, τα συναισθήµατα και οι συνέπειες του φαινοµένου στο θύµα;
δ) Πώς αντιµετωπίζεται το θέµα στα πλαίσια του σχολείου; Οι πηγές πληροφόρησης που χρησιµοποιήσαµε για τη συλλογή του
υλικού µας περιλαµβάνουν βιβλία σχετικά µε το θέµα, ιστοσελίδες από το διαδίκτυο, άρθρα εφηµερίδων και έρευνες σχετικές µε το θέµα αυτό, ελληνόγλωσσες και ξενόγλωσσες.
Η εργασία µας αποτελείται από δύο κυρίως µέρη: Το θεωρητικό και το ερευνητικό. Το θεωρητικό µέρος της περιλαµβάνει τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο περιλαµβάνει τον ορισµό και τις µορφές βίας. Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στο πρόσωπο που υποκινεί τα περιστατικά αυτά, δηλαδή το θύτη. Το τρίτο σχετίζεται µε το θύµα, τις αντιδράσεις του και τις επιπτώσεις του ενδοσχολικού εκφοβισµού στη ζωή του. Τέλος, το τέταρτο κεφάλαιο ερευνά τους µη άµεσα εµπλεκόµενους στο θέµα, τους µάρτυρες ή αλλιώς τους παρατηρητές.
Το δεύτερο µέρος της εργασίας µας, το ερευνητικό, περιλαµβάνει την έρευνα που πραγµατοποιήσαµε στο σχολείο µας σχετικά µε την ενδοσχολική βία.
Στο τελευταίο µέρος παραθέτουµε την αιτιολογική έκθεσή µας για την ταινία µας µε θέµα την ενδοσχολική βία.
Τέλος, παραθέτουµε ένα παράρτηµα µε το σενάριο της ταινίας µας και το ερευνητικό εργαλείο που χρησιµοποιήσαµε στην έρευνά µας.
4
ΙΙ. Θεωρητικό Μέρος
Κεφάλαιο 1. Εκφοβισµός και βία: Ορισµός και
µορφές
Ο όρος «εκφοβισµός και βία στα σχολεία» (schoolbullying) όπως
και ο όρος «θυµατοποίηση» χρησιµοποιούνται για να περιγράψουν µια
κατάσταση στην οποία ασκείται εσκεµµένη, απρόκλητη, συστηµατική και
επαναλαµβανόµενη βία και επιθετική συµπεριφορά µε σκοπό την επιβολή,
την καταδυνάστευση και πρόκληση σωµατικού και ψυχικού πόνου σε
µαθητές. Μπορούν να πάρουν λεκτική, ηλεκτρονική, σωµατική, σεξουαλική
και ψυχολογική µορφή (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε - 2010, σελ.14)
Λεκτικός εκφοβισµός:
O λεκτικός εκφοβισµός αποτελεί την
πιο συχνή µορφή του bullying και
είναι πολύ συνήθης σε παιδιά
κυρίως του γυµνασίου και του
δηµοτικού. Οι µαθητές - bullies που
εκδηλώνουν τη λεκτική µορφή του
σχολικού εκφοβισµού
χρησιµοποιούν λέξεις µε σκοπό να
βλάψουν ή να ταπεινώσουν και να εξευτελίσουν ένα άλλο άτοµο. Αυτό το
είδος του bullying προκαλεί ευκολότερα πόνο σε άλλα παιδιά, καθώς είναι
γρήγορο και άµεσο. Οι συνέπειες είναι σοβαρές. Ενδεικτικά, µπορεί να
αναφερθεί ότι υποσκάπτει την αυτοπεποίθηση του παιδιού και το καθιστά
ανίκανο να προσαρµοστεί και να αφεθεί στις σχέσεις του µε τους
συµµαθητές του. (Καρκανάκη-Καφφετζή, 2009)
5
Ηλεκτρονικός εκφοβισµός
Όσον αφορά στον ηλεκτρονικό
εκφοβισµό, οι θύτες εκµεταλλεύονται το
πλεονέκτηµα της σηµερινής τεχνολογίας για να
επιτεθούν στα θύµατά τους. Έτσι λοιπόν,
εκδηλώνεται µε τη χρήση του διαδικτύου καθώς
και µέσω των κινητών τηλεφώνων.
Ο ηλεκτρονικός εκφοβισµός (cyber-
bullying) περιλαµβάνει την αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού
µέσω ηλεκτρονικού ταχυδροµείου ή µηνυµάτων. (ΕΨΥΠΕ, 2010, σελ.19).
Η πιο συχνή µέθοδος του cyber- bullying µε την οποία τα παιδιά και
γενικότερα οι νέοι έχουν εκφοβισθεί ηλεκτρονικά αναφέρεται ότι είναι αυτή
των άµεσων µηνυµάτων. Κάπως λιγότερο συνήθεις τρόποι αφορούν τη
χρήση χώρων συνοµιλίας και ηλεκτρονικών ταχυδροµείων αλλά και τα
µηνύµατα στις ιστοσελίδες. Επιπροσθέτως η χρήση κινητού τηλεφώνου
µπορεί επίσης να συµβάλλει στον ηλεκτρονικό εκφοβισµό µέσω της
αποστολής κακόβουλων γραπτών µηνυµάτων ή τηλεφωνικών κλήσεων οι
δ) στάση µαθητών: Οι µαθητές, ως συνοµήλικοι, µπορούν αµέσως να
καταλάβουν αν υπάρχει κάποιο πρόβληµα. Γενικά, όταν οι παρατηρητές
δρουν αισθητά, τότε υπάρχουν υψηλές πιθανότητες να πάψει πλέον να
υπάρχει το φαινόµενο της ενδοσχολικής βίας και να µειωθούν σε
σηµαντικό ποσοστό τα περιστατικά εκφοβισµού. (Τσίτουρα 2006, Rigby
2008)
18
ΙΙΙ. Ερευνητικό Μέρος
Κεφάλαιο 5. Έρευνα για την ενδοσχολική βία στο
3ο Λύκειο.
5.1. Μεθοδολογία
Αφορµή για την επιλογή του συγκεκριµένου πρότζεκτ στάθηκε το
ενδιαφέρον µας να µελετήσουµε το φαινόµενο της ενδοσχολικής βίας, γιατί
είναι ένα φαινόµενο αρκετά συχνό στο οποίο γινόµαστε µάρτυρες και το
έχουµε βιώσει σχεδόν όλοι στο παρελθόν. Επιπλέον, γνωρίζουµε ότι
ανάλογη έρευνα δεν έχει γίνει στο σχολείο µας και σκεφτήκαµε πως θα
είχε ενδιαφέρον να µελετήσουµε τη διάδοση του φαινοµένου στο χώρο
που κινούµαστε καθηµερινά.
Πρωταρχική µας ενέργεια ήταν η διατύπωση των ερευνητικών µας
ερωτηµάτων, των τεσσάρων ερευνητικών δηλαδή υποθέσεων πάνω στις
οποίες βασίστηκε στη συνέχεια η εργασία µας και οι οποίες είναι το
προφίλ του θύµατος και του θύτη, η στάση των µαρτύρων και οι µορφές
βίας. Ακολούθησε η συλλογή πληροφοριών πάνω στο θέµα µέσα από
διάφορα βιβλία, το διαδίκτυο και κάποιες ελληνόγλωσσες και ξενόγλωσσες
έρευνες. Μελετώντας τη βιβλιογραφία συντάξαµε δελτία, τα οποία
χρησιµοποιήσαµε για την τελική σύνθεση του θεωρητικού µέρους της
εργασίας µας.
Στη συνέχεια ασχοληθήκαµε µε τη σύνταξη του ερωτηµατολογίου
που θα χρησιµοποιούσαµε στην έρευνά µας, αφού πρώτα ερευνήσαµε την
πιθανή ύπαρξη άλλων σχετικών µε την ενδοσχολική βία ερωτηµατολογίων.
Χρησιµοποιήσαµε τελικά το ερευνητικό εργαλείο των Πετρόπουλου-
Παπαστυλιανού από έρευνα που πραγµατοποίησαν το 2001 µε τίτλο
"Μορφές επιθετικότητας, βίας και διαµαρτυρίας στο σχολείο", γιατί
θεωρήσαµε ότι τα αποτελέσµατά µας θα ήταν πιο αξιόπιστα αν
19
χρησιµοποιούσαµε ένα δοκιµασµένο ερευνητικό εργαλείο.
Πραγµατοποιήθηκε πιλοτική συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου από 5
µαθητές και µοιράσαµε έπειτα το ερωτηµατολόγιο σε ένα τµήµα της Γ
λυκείου, σε ένα τµήµα της Β λυκείου και σε δύο τµήµατα πρότζεκτ από την
Α λυκείου. Ο συνολικός αριθµός ερωτηµατολογίων που συµπληρώθηκαν
ήταν 98. Τα ερωτηµατολόγια συµπληρώθηκαν στις σχολικές αίθουσες, την
ώρα του µαθήµατος, ενώ σε κάθε τµήµα παρευρίσκονταν 2 µέλη της
οµάδας µας, για να απαντήσουν σε πιθανές απορίες των µαθητών που
συµπλήρωναν τα ερωτηµατολόγια.
Αφού συγκεντρώσαµε τα ερωτηµατολόγια καταγράψαµε τις
απαντήσεις και επεξεργαστήκαµε τα αποτελέσµατα που προέκυψαν στο
πρόγραµµα excel. Τέλος, µε βάση τα αποτελέσµατά µας καταγράψαµε τα
συµπεράσµατά µας από την έρευνα.
20
5.2. Αποτελέσµατα
Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούµε µε τα αποτελέσµατα της
έρευνας που κάναµε στο σχολείο µας (3ο ΓΕΛ ΛΑΡΙΣΑΣ) για τη διάδοση
του φαινοµένου της ενδοσχολικής βίας.
5.2.α. Μορφές ενδοσχολικής βίας
Στην πρώτη ενότητα του ερωτηµατολογίου µας τέθηκαν ερωτήµατα
που σκοπό είχαν τη διερεύνηση των µορφών ενδοσχολικής βίας που
συναντώνται στο σχολείο µας. Τα αποτελέσµατα παρουσιάζονται στον
παρακάτω πίνακα.
Πίνακας 1: Μορφές βίας (από συµµαθητή)
Πολύ συχνά
Συχνά Κάπου κάπου
Σπάνια Ποτέ
8.Σωµατική βία (σε έχουν χτυπήσει, σπρώξει κτλ.) 2 10 8 25 52 9.Σεξουαλική παρενόχληση (ανεπιθύµητο άγγιγµα, προσβλητικά µηνύµατα, χυδαία γράµµατα και εικόνες, πειράγµατα κλπ.) 3 4 4 12 66 10.Λεκτική βία (βρισιές, απειλές, παρατσούκλια, διάδοση ψεύτικων φηµών, άσχηµα σχόλια, ειρωνεία) 10 11 22 34 17 11.Ψυχολογική βία (αποκλεισµός από τις παρέες , καταστροφή ή κρύψιµο αντικειµένων, εκβιασµός για χρήµατα , απειλές) 4 7 5 17 63 12. ηλεκτρονική παρενόχληση (εκβιασµός , απειλή µεσω internet ή κινητού τηλεφωνου / βιντεοσκόπηση µε σκοπό τον εξευτελισµό ή εκβιασµό) 1 4 4 14 70
Συγκεκριµένα, τα αποτελέσµατα ανά µορφή βίας είναι τα εξής:
ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ: Το 54% των µαθητών που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι δεν
υπήρξαν ποτέ θύµατα σωµατικής βίας. Το 26% ότι σπάνια πέφτει θύµα
σωµατικής βίας. Το 10% δήλωσε ότι βρίσκονται συχνά σε αυτή τη θέση και
21
το 8% κάπου-κάπου. Ενώ το 2% δήλωσε ότι υφίσταται σωµατική βία πολύ
συχνά.
Γράφηµα 1: Σωµατική βία από συµµαθητή
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ: Το 74% των µαθητών δήλωσαν ότι δεν
υπήρξαν ποτέ θύµατα σεξουαλικής παρενόχλησης. Το 14% δήλωσε ότι
σπάνια έχει βρεθεί σε αυτή τη θέση, ενώ για τις κατηγορίες συχνά, κάπου-
κάπου και πολύ συχνά το ποσοστό είναι 4%.
Γράφηµα 2: Σεξουαλική παρενόχληση
Σωµατική βία από συµµαθητή
Σπάνια
26%
Ποτέ
54%
Κάπου κάπου8%
Συχνά
10%
Πολύ συχνά2%
Σεξουαλική παρενόχληση από συµµαθητή
Ποτέ
74%
Σπάνια
14%
Κάπου κάπου4%
Συχνά
4%
Πολύ συχνά4%
22
ΛΕΚΤΙΚΗ ΒΙΑ: Το 38% των µαθητών του σχολείου µας που ερωτήθηκαν
έχει δηλώσει ότι σπάνια πέφτουν θύµατα λεκτικής βίας, το 21% κάπου-
κάπου και το 18% ότι δεν υπήρξαν ποτέ. Επίσης το 12% δήλωσαν ότι
υφίστανται λεκτική βία συχνά και ένα ποσοστό του 11% πολύ συχνά.
Γράφηµα 3: Λεκτική βία από συµµαθητή
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ: Στον ηλεκτρονικό εκφοβισµό το 75%
δήλωσε ότι ποτέ δεν υπήρξαν θύµατα. Παρόλα αυτά το 15% δήλωσε
σπάνια και το 4% ότι βρίσκεται σε αυτή τη θέση συχνά και κάπου-κάπου.
Επίσης το 2% δήλωσε ότι πέφτει θύµα ηλεκτρονικού εκφοβισµού πολύ
συχνά
Γράφηµα 4: Ηλεκτρονικός εκφοβισµός από συµµαθητή
ηλεκτρονικός εκφοβισµός από συµµαθητή
Ποτέ
75%
Σπάνια
15%
Κάπου κάπου4%
Συχνά
4%
Πολύ συχνά2%
Λεκτική βία από συµµαθητή
0.Πολύ συχνά11%
1.Συχνά12%
2.Κάπου κάπου23%
3.Σπάνια36%
4.Ποτέ18%
23
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ : Το 66% των µαθητών έχει δηλώσει ότι
δεν υπήρξαν ποτέ θύµατα ψυχολογικής βίας ενώ το 18% δήλωσε σπάνια.
Ακόµη το 7% δήλωσε συχνά, το 5% κάπου-κάπου και µόλις το 4% πολύ
συχνά.
Γράφηµα 5: Ψυχολογική βία από συµµαθητή
ψυχολογική βία από συµµαθητή
Ποτέ
66%
Σπάνια
18%
Κάπου κάπου5%
Συχνά
7%
Πολύ συχνά4%
24
5.2.β. Ο θύτης
Στο δεύτερο µέρος του ερωτηµατολογίου µας τέθηκαν ερωτήµατα που αφορούν το θύτη. Τα αποτελέσµατα της ενότητας αυτής αφορούν τους µαθητές που δήλωσαν πως έχουν διαπράξει συχνά ή πολύ συχνά τις µορφές του εκφοβισµού που εξετάζονταν στο ερωτηµατολόγιο. Τα αποτελέσµατα διαµορφώθηκαν ως εξής.
Πίνακας 2
πολύ συχνά
συχνά Κάπου-κάπου
ποτέ
Σωµατική βία 7 17 38 32
Λεκτική βία 17 25 40 12
Ψυχολογική βία 2 1 14 77
Σεξουαλική παρενόχληση 5 5 11 73
Ηλεκτρονικός εκφοβισµός 5 1 9 78
Γράφηµα 6: Θύτης και µορφές βίας
Θύτης και µορφές βίας
7
17
2 5 5
1725
15
1
38 40
14 11 9
32
12
77 7873
0102030405060708090
Σωµατική βία
Λεκτική βία
Ψυχολογική βία
Σεξουαλική
παρενόχληση
Ηλεκτρονικός εκφοβισµός
πολύ συχνά
συχνά
Κάπου-κάπου
ποτέ
Από το διάγραµµα φαίνεται πως η µορφή βίας που οι µαθητές ασκούν πιο συχνά
είναι η λεκτική βία. Ακολουθούν η σωµατική, η σεξουαλική παρενόχληση, ο
ηλεκτρονικός εκφοβισµός και σε µικρότερο βαθµό η ψυχολογική βία.
25
Σχέσεις µε την οικογένεια
Πίνακας 3: Σχέσεις µε την οικογένεια: Η οικογένεια προσφέρει
πάρα πολύ
πολύ µέτρια καθόλου
19. αγάπη, φροντίδα, στοργή κτλ. 14 6 1
20. χρήµατα, ρούχα, δώρα, κτλ. 9 7 4
21. βοήθεια στα µαθήµατα (από τους ίδιους/ µε ιδιαίτερα µαθήµατα)
9 6 3 3
22. ενθάρρυνση/ παρακίνηση για µελλοντικά σχέδια (πχ. για την επιλογή επαγγέλµατος)
Από το διάγραµµα προκύπτει πως οι µαθητές του σχολείου µας που
παραδέχτηκαν ότι ασκούν συχνά ή πολύ συχνά κάποια µορφή βίας, διατηρούν, σε
αντίθεση µε τα συνήθη αποτελέσµατα των ερευνών, πολύ καλή σχέση µε την
οικογένειά τους. Νιώθουν σε µεγάλο βαθµό ότι οι γονείς τους καλύπτουν τόσο τις
ψυχικές όσο και τις υλικές τους ανάγκες. Ακόµα, οι περισσότεροι από αυτούς
είναι ικανοποιηµένοι από τη βοήθεια που έχουν στα µαθήµατα και από την
ενθάρρυνση των γονέων τους , ενώ αισθάνονται ότι διατηρούν καλή επικοινωνία
µε τους γονείς τους.
26
Σχέσεις µε τον κοινωνικό περίγυρο
Γράφηµα 8: Σχέσεις µε τον κοινωνικό περίγυρο
Όσον αφορά τις σχέσεις των παιδιών αυτών µε τον κοινωνικό τους
περίγυρο, τα περισσότερα από αυτά θεωρούν ότι οι γονείς τους τους
φέρονται πάντοτε ή συνήθως καλά, το µεγαλύτερο ποσοστό τους θεωρούν
ότι συνήθως τους φέρονται καλά και οι συµµαθητές τους και οι άνθρωποι
που έρχονται σε επαφή, ενώ δηλώνουν πως οι καθηγητές τους τους
φέρονται καλά κάπου-κάπου ή συνήθως όχι.
Πίνακας 4
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Καθόλου 28. Την εικόνα σου 5 10 5 1
29. Την αποδοχή από τους συνοµηλίκους σου
5 12 3 1
30. Την επίδοσή σου στο σχολείο 4 2 11 4
Γράφηµα 9
Αυτοαντίληψη θύτη
64
7811
4
7 6 6
1 1
5
02468
1012
28. Την εικόνα σου 29. Την αποδοχήαπό τους
συνοµηλίκους σου
30. Την επίδοσήσου στο σχολείο
0.Πάρα πολύ 1.Πολύ 2.Μέτρια3.Καθόλου
9
2 2
4
9
3
13
9
2
10
6
4
1
6
4
02468
101214
24. Οι γονείς 25. Οι δάσκαλοι
26.Οι συµµαθητές/-
τριες
27. Οι άνθρωποι που έρχεσαι σε επαφή
Ναι,πάντοτεΣυνήθως ναι
Κάπου- κάπουΣυνήθως όχι
27
Η αυτοαντίληψη του θύτη παρουσιάζεται θετική, καθώς οι περισσότεροι
µαθητές (14 από τους 22) παρουσιάζονται ικανοποιηµένοι από την εικόνα
τους και την αποδοχή τους από τους συνοµηλίκους (15 από τους 22).
Αντίθετα, το 50% των µαθητών αυτών είναι µέτρια ή καθόλου
ικανοποιηµένο από την επίδοσή του στο σχολείο. Τα στοιχεία αυτά
επιβεβαιώνουν και τα ερευνητικά δεδοµένα που αναφέρουν τη θετική
αυτοεικόνα των µαθητών-θυµάτων και τις χαµηλές σχετικά επιδόσεις τους
στα µαθήµατα.
Συναισθήµατα θύτη
Πίνακας 5
Ναι Όχι
Α. Νιώθω δυσφορία µε τον εαυτό µου 5 15
Β. Νιώθω ικανοποίηση που εκδικήθηκα 12 8
Γ. Νιώθω χαρά, γιατί εκτονώθηκα 14 6
∆. Έχω συναίσθηµα ενοχής 11 9
Ο θύτης τις περισσότερες φορές, µε βάση τα αποτελέσµατα του
ερωτηµατολογίου, νιώθει τύψεις, ενοχές, ενώ µεγάλο είναι και το ποσοστό
των µαθητών που νιώθουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση µετά από την
άσκηση βίας.
Γράφηµα 10
5
1214
11
02468
10121416
Α. Νιώθωδυσφορία µε τονεαυτό µου
Β. Νιώθωικανοποίηση
που εκδικήθηκα
Γ. Νιώθω χαρά,γιατί
εκτονώθηκα
∆. Έχωσυναίσθηµα
ενοχής
28
5.2.γ. Το θύµα
Στο τρίτο µέρος του ερωτηµατολογίου µας τέθηκαν ερωτήµατα που αφορούν τα θύµατα των περιστατικών εκφοβισµού. Τα αποτελέσµατα της ενότητας αυτής αφορούν τους µαθητές που δήλωσαν πως έχουν υπάρξει στο παρελθόν πολύ συχνά ή συχνά θύµατα βίας στο σχολείο, που φανερώνει ότι έχουν την τάση να θυµατοποιούνται. Πίνακας 6 Πολύ
συχνά Συχνά Κάπου
κάπου Σπάνια Ποτέ
8.Σωµατική βία (σε έχουν χτυπήσει, σπρώξει κτλ.) 2 9 8 25 52 9.Σεξουαλική παρενόχληση (ανεπιθύµητο άγγιγµα, προσβλητικά µηνύµατα, χυδαία γράµµατα και εικόνες, πειράγµατα κλπ.) 3 4 4 12 66 10.Λεκτική βία (βρισιές, απειλές, παρατσούκλια, διάδοση ψεύτικων φηµών, άσχηµα σχόλια, ειρωνεία) 10 11 22 34 17 ψυχολογική βία (αποκλεισµός από τις παρέες , καταστροφή ή κρύψιµο αντικειµένων, εκβιασµός για χρήµατα , απειλές) 4 7 5 17 63 ηλεκτρονική παρενόχληση (εκβιασµός , απειλή µέσω internet ή κινητού τηλεφώνου / βιντεοσκόπηση µε σκοπό τον εξευτελισµό ή εκβιασµό) 1 4 4 14 70
Τα συναισθήµατα του θύµατος Πίνακας 7 Α. Φόβος-τρόµος 8
Β. Στενοχώρια 14
Γ. Απόγνωση-απελπισία 10
∆. Απογοήτευση 14
Ε. Τάσεις αυτοκτονίας 2
ΣΤ. Κατάθλιψη 4
Ζ. Αποµόνωση 6
29
∆ιάγραµµα
Από τη µελέτη των αποτελεσµάτων της έρευνας που πραγµατοποιήθηκε στο 3ο ΓΕΛ προέκυψε πως τα συναισθήµατα που κυριαρχούν στα θύµατα µετά το περιστατικό βίας είναι η στενοχώρια και η απογοήτευση (14 απαντήσεις), όπως απάντησε το µεγαλύτερο ποσοστό των µαθητών-θυµάτων. Στη συνέχεια οι απαντήσεις των µαθητών έδειξαν πως µεγάλο µέρος τους αισθάνεται επίσης απελπισία και απόγνωση. Ακόµη σε µικρότερο βαθµό τα θύµατα νιώθουν φόβο και τρόµο. Λιγότερα παιδιά αποµονώνονται, ενώ υπήρξαν κάποια (4 απαντήσεις) που ισχυρίστηκαν ότι παρουσίασαν συµπτώµατα κατάθλιψης, ενώ 2 ανέφεραν τάσεις αυτοκτονίας.
Αυτοαντίληψη Πίνακας 8
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Καθόλου
28. Την εικόνα σου 6 8 7 1
29. Την αποδοχή από τους συνοµηλίκους σου
4 11 6 1
30. Την επίδοσή σου στο σχολείο 7 4 6 5
8
14
10
14
24
6
024
68
1012
1416
Α. Φόβος
-τρόµος
Β. Στενοχώρια
Γ. Απόγνωση
-απελπισία
∆. Απογοήτευση
Ε. Τάσεις
αυτοκτονίας
ΣΤ. Κατάθλιψη
Ζ. Αποµόνωση
30
∆ιάγραµµα
Όσον αφορά την αυτοαντίληψη του θύµατος τα αποτελέσµατα
έδειξαν ότι τα περισσότερα από τα παιδιά που έχουν την τάση να
θυµατοποιούνται είναι ιδιαίτερα ικανοποιηµένα από την εικόνα τους (36%
πολύ, ενώ 27% πάρα πολύ), µεγάλο ποσοστό (32 %) δήλωσε ότι είναι
µέτρια ικανοποιηµένο, ενώ ένα µικρό ποσοστό µαθητών (5 %) δεν είναι
καθόλου ευχαριστηµένο µε την εικόνα του.
Σχετικά µε την αποδοχή από τους συνοµηλίκους, το µεγαλύτερο
ποσοστό απάντησε ότι οι συνοµήλικοί τους τους αποδέχονται σε µεγάλο
βαθµό (50 % πολύ και 18% πάρα πολύ), ενώ ελάχιστοι ήταν εκείνοι που
είπαν ότι δεν γίνονται καθόλου αποδεκτοί από τα άλλα παιδιά.
Στο θέµα της επίδοσης στο σχολείο οι περισσότεροι δήλωσαν πως
η επίδοση τους είναι µέτρια, πολλοί ήταν εκείνοι που απάντησαν πως είναι
πάρα πολύ καλοί µαθητές, ενώ το τρίτο κατά σειρά ποσοστό δηλώνει πως
δεν τα πηγαίνουν καθόλου καλά στο σχολείο.
Την εικόνα σου
3.Καθόλου5%
2.Μέτρια32%
1.Πολύ 36%
Πάρα πολύ 27%
31
Αναφορά του περιστατικού Πίνακας 9
Ναι Όχι Α. Στο διευθυντή 2 20
Β. Στους δασκάλους 2 20
Γ. Στους γονείς σου 10 12
∆. Στην παρέα / σε φίλους σου 16 6
Ε. Σε κανέναν 3
Την αποδοχή από τους συνοµηλίκους σου
Πολύ 50%
Πάρα πολύ 18%
Καθόλου
5%
Μέτρια
27%
Την επίδοσή σου στο σχολείο
Καθόλου
23%
Μέτρια
27% Πολύ 18%
Πάρα πολύ 32%
32
∆ιάγραµµα
Αναφορά του περιστατικού βίας
2 2
10
16
3
20 20
12
6
0
5
10
15
20
25
Α. Στοδιευθυντή
Β. Στουςδασκάλους
Γ. Στουςγονείς σου
∆. Στηνπαρέα / σεφίλους σου
Ε. Σεκανέναν
0.Ναι1.Όχι
Στην ερώτηση του ερωτηµατολογίου αν οι µαθητές αναφέρουν
σε κάποιον το γεγονός οι περισσότεροι µαθητές (20 από τους
22) είπαν πως δεν αναφέρουν τίποτα στο διευθυντή και
δασκάλους, ενώ ελάχιστοι είναι οι µαθητές που απευθύνονται
σε αυτούς. Επίσης τα µισά περίπου παιδιά αναφέρουν το
περιστατικό στους γονείς τους, ενώ τα υπόλοιπα όχι. Ένα
αρκετά µεγάλο ποσοστό επίσης δήλωσε πως θα ανέφερε το
συµβάν της ενδοσχολικής βίας στην παρέα του, ενώ λίγοι ήταν
αυτοί που είπαν πως δεν θα έλεγαν τίποτα στους φίλους τους.
33
5.2.δ. Οι παρατηρητές – Αντιµετώπιση
Στο τέταρτο µέρος του ερωτηµατολογίου µας τέθηκαν ερωτήµατα που
αφορούν του παρατηρητές και όσους δεν είναι άµεσα εµπλεκόµενοι στα
περιστατικά, δηλαδή τους καθηγητές και τους γονείς.
Πίνακας 10: Παρουσία σε περιστατικό βίας
Έχεις βρεθεί ποτέ µπροστά σε σκηνή βίας; ναι όχι 67 17
∆ιάγραµµα : Παρουσία σε περιστατικό βίας
Έχεις βρεθεί ποτέ µπροστά σε σκηνή βίας;
ναι
80%
όχι
20%
Όπως φαίνεται στο διάγραµµα, από τους 84 µαθητές που απάντησαν στην ερώτηση, το 80% δήλωσε πως έχει βρεθεί µπροστά σε σκηνές βίας, ενώ το 20% δεν έχει αντικρίσει τέτοιο περιστατικό. Πίνακας 11: Αντίδραση παρατηρητών Α. Συµµετείχα παίρνοντας τη θέση του θύτη 9 Β. Προσπάθησα να βοηθήσω το θύµα 43 Γ. Αδιαφόρησα 12 ∆. Το ανέφερα σε µεγαλύτερο 13
Στον Πίνακα 11 παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα της ερώτησης που αφορούσε την αντίδραση των παρατηρητών στα περιστατικά βίας. Το 55% των µαθητών δήλωσε πως προσπάθησε να βοηθήσει το θύµα. Το 20% δήλωσε ότι το ανέφερε σε κάποιον µεγαλύτερο, ενώ το 15% αδιαφόρησε. Εκτός από τους µαθητές που προσπάθησαν να βοηθήσουν το θύµα, υπήρχε και το 10% αυτών που θέλησαν να συµµετάσχουν στο περιστατικό παίρνοντας το µέρος του θύτη.
34
∆ιάγραµµα: Αντίδραση παρατηρητών
Αντίδραση παρατηρητών
9 12 13
43 (55 %)
05
101520253035404550
Α. Συµµετείχαπαίρνοντας τηθέση του θύτη
Β. Προσπάθησανα βοηθήσω το
θύµα
Γ. Αδιαφόρησα ∆. Το ανέφερα σεµεγαλύτερο
Πίνακας 12: Συναισθήµατα παρατηρητών Α. Λύπη 43
Β. Φόβος 10
Γ. Αποτροπιασµός 11
∆. Ικανοποίηση 10
Ε. Αδιαφορία 11
∆ιάγραµµα: Συναισθήµατα παρατηρητών
Συναισθήµατα παρατηρητών
Αποτροπιασµός
13%
Φόβος 12%
Λύπη 50%
Αδιαφορία
13%
Ικανοποίηση 12%
Από τα αποτελέσµατα της έρευνας, προέκυψε πως το 50% των µαθητών
35
νιώθει λύπη, το 13% δήλωσε ότι αισθάνεται αδιαφορία και αποτροπιασµό,
ενώ το 12% ικανοποίηση, αλλά και φόβο.
Πίνακας 13: Επέµβαση καθηγητών 0. Πολύ
συχνά 1.Συχνά 2.Κάπου -
κάπου 3.Ποτέ
36. Σε ποιο βαθµό παρεµβαίνουν οι καθηγητές όταν συµβαίνουν τέτοια περιστατικά;
13 36 32 13
∆ιάγραµµα: Επέµβαση καθηγητών
Σε ποιο βαθµό παρεµβαίνουν οι καθηγητές όταν συµβαίνουν τέτοια περιστατικά;
13
3632
13
0
10
20
30
40
0. Πολύ συχνά 1.Συχνά 2.Κάπου -κάπου 3.Ποτέ
Το µεγαλύτερο ποσοστό των µαθητών (36 απαντήσεις) δήλωσε πως οι
καθηγητές επεµβαίνουν συχνά. Ένα λίγο µικρότερο ποσοστό (32
απαντήσεις) πιστεύει ότι παρεµβαίνουν κάπου-κάπου. Ένα αρκετά
µικρότερο ποσοστό (13 απαντήσεις) θεωρεί πως επεµβαίνουν πολύ
συχνά, ενώ το ίδιο ποσοστό συµπίπτει µε την επιλογή πως οι καθηγητές
Το µεγαλύτερο ποσοστό (43 απαντήσεις) πιστεύει ότι το σχολείο αντιµετωπίζει το φαινόµενο της βίας µε αποβολή µαθητών. Ένα µικρότερο ποσοστό (29 απαντήσεις) δήλωσε πως ενεργεί µε τιµωρία, ενώ ένα ακόµα µικρότερο ποσοστό (16 µαθητές) θεωρεί πως το σχολείο δρα µε αναφορές στους γονείς και διάλογο µε τους µαθητές.
36
∆ιάγραµµα: Αντιµετώπιση σχολείου
Αντιµετώπιση απο το σχολείο
29
43
1612
0
10
20
30
40
50
1
Αντιµετώπιση από το σχολείο
Α. Τιµωρία
Β. Αποβολή µαθητή-θύτη
Γ. Αναφορά στους γονείς
∆. ∆ιάλογος µε το µαθητή
37
5.3. Συζήτηση - Συµπεράσµατα
Έπειτα από την διεξοδική µας έρευνα, καταλήξαµε στα εξής
συµπεράσµατα:
α) Σχετικά µε τις µορφές βίας
Η πιο διαδεδοµένη µορφή βίας στο σχολείο µας είναι η λεκτική βία,
ενώ σε µικρότερο βαθµό εµφανίζονται όλες οι µορφές βίας. Τα
αποτελέσµατά µας επιβεβαιώνουν τα σχετικά ερευνητικά δεδοµένα.
β) Σχετικά µε το θύτη
Ο θύτης τις περισσότερες φορές, µε βάση τα αποτελέσµατα του
ερωτηµατολογίου, νιώθει τύψεις, ενοχές, ενώ µεγάλο είναι και το
ποσοστό των µαθητών που νιώθουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση
µετά από την άσκηση βίας. Εποµένως, ο θύτης είτε νιώθει
µεταµέλεια για τις πράξεις του είτε αίσθηση ανωτερότητας.
Το προφίλ του θύτη, όπως διαµορφώθηκε από την έρευνά µας,
είναι συνήθως αγόρι και χαρακτηρίζεται από θετική αυτοεικόνα,
επιβλητικό παρουσιαστικό και χαµηλή επίδοση στο σχολείο.
Τα αίτια που στην έρευνά µας συσχετίσαµε µε τα περιστατικά βίας
στο σχολείο αφορούν παράγοντες οικογενειακούς, όπως η σχέση
των θυτών µε τους γονείς τους, και παράγοντες που σχετίζονται µε
το σχολικό περιβάλλον, όπως η επίδοσή τους στο σχολείο.
γ) Σχετικά µε το θύµα
Σχετικά µε την ερώτηση για τα συναισθήµατα του θύµατος, τα
αποτελέσµατα που προέκυψαν ήταν αρκετά αναµενόµενα, διότι τα
επικρατέστερα συναισθήµατα ήταν η στενοχώρια, η απογοήτευση,
ο φόβος και ο τρόµος. Αυτό το υποστηρίζουµε, γιατί τα ερευνητικά
δεδοµένα δείχνουν ότι τα παιδιά που θυµατοποιούνται νιώθουν
ιδιαίτερη ανησυχία, µήπως το γεγονός ξανασυµβεί. Επίσης
αναµενόµενο ήταν και το γεγονός ότι πολύ µικρός αριθµός µαθητών
ισχυρίστηκαν ότι παρουσίασαν συµπτώµατα κατάθλιψης και είχαν
38
τάσεις αυτοκτονίας, καθώς τέτοια φαινόµενα είναι ακραία και δεν
συναντώνται συχνά.
Στην ερώτηση για την αυτοαντίληψη του θύµατος τα αποτελέσµατα
δεν ήταν αναµενόµενα, καθώς πολλοί ήταν οι µαθητές που
απάντησαν πως είναι ευχαριστηµένοι µε την εικόνα τους, σε
αντίθεση µε το προφίλ του θύµατος που παρουσιάζει ένα παιδί
χωρίς ιδιαίτερη αυτοεκτίµηση και αυτοπεποίθηση
Σχετικά µε την αποδοχή από τους συνοµηλίκους του τα
αποτελέσµατα επίσης µας παραξένεψαν καθώς τα παιδιά-θύµατα
συνήθως δεν είναι ιδιαίτερα κοινωνικά. Εντούτοις, οι περισσότεροι
µαθητές δήλωσαν πως είναι αποδεκτοί από τα συνοµηλίκους τους.
Σε σχέση µε την αντίδραση των θυµάτων τα αποτελέσµατα που
προέκυψαν ήταν αρκετά προσδοκώµενα, αφού οι περισσότεροι
µαθητές προτιµούν να αναφέρουν το περιστατικό στην παρέα τους
παρά στους γονείς ή στους καθηγητές τους, γιατί µε τους φίλους
νιώθουν πιο οικεία ή ίσως φοβούνται την αντίδραση του εκφοβιστή.
δ) Σχετικά µε τους υπόλοιπους εµπλεκόµενους παράγοντες
Το φαινόµενο της ενδοσχολικής βίας αποτελεί σοβαρό πρόβληµα που
παρατηρείται παγκοσµίως και απασχολεί κυρίως το θύτη και το θύµα,
αλλά έχει σοβαρό αντίκτυπο και στους µάρτυρες-παρατηρητές της σκηνής.
Τα αποτελέσµατα της έρευνας που πραγµατοποιήσαµε στο 3ο ΓΕΛ
Λάρισας ταυτίζονται σε µεγάλο βαθµό µε τα αποτελέσµατα ερευνών που
γίνονται σε όλο τον κόσµο. Πιο συγκεκριµένα:
Οι περισσότεροι µαθητές του σχολείου µας ( σε ποσοστό 80%)
έχουν παραστεί σε σκηνικό βίας στο σχολικό τους περιβάλλον,
πράγµα που σηµαίνει ότι το πρόβληµα παρουσιάζει σηµαντική
διάδοση.
Μία πηγή ελπίδας, δίνει το γεγονός ότι οι περισσότεροι µαθητές-
παρατηρητές συµβάλλουν –ή έτσι τουλάχιστον ισχυρίζονται- στα
περιστατικά βίας βοηθώντας το θύµα, γεγονός που αποδεικνύει την
ανάγκη για µια ήρεµη σχολική ζωή.
39
Τα συναισθήµατα των παιδιών-παρατηρητών χαρακτηρίζονται από
φόβο, λύπη και αποτροπιασµό. Υπάρχει όµως και ένα µέρος
µαθητών που γίνονται συνεργοί στις προθέσεις των θυτών. Τα
παιδιά αυτά νιώθουν ικανοποίηση. Τέλος κάποιοι άλλοι µαθητές
αδιαφορούν για το γεγονός και µένουν απαθείς.
40
Κεφάλαιο 6. Αιτιολογική έκθεση τεχνήµατος
Η οµάδα µας αποφάσισε να εκµεταλλευτεί την τεχνολογία, αλλά και
τις γνώσεις µιας φοιτήτριας του τµήµατος κινηµατογράφου, της Χρύσας
Καλουµένου, ώστε να εκφράσουµε µε ένα ολιγόλεπτο φιλµάκι το
φαινόµενο της βίας στο σχολείο µας.
Αρχικά, στην πρώτη επαφή µας µε την Χρύσα πραγµατοποιήθηκε
µια εποικοδοµητική συζήτηση σχετικά µε το ύφος και το σενάριο της
ταινίας µας. Έτσι, η πρώτη µέρα της συνάντησής µας έληξε µε τον
καταµερισµό των ρόλων που προέβλεπε το σενάριό µας, την καταγραφή
των υλικών µέσων όπως ρούχα, εξοπλισµός και αίθουσα για τα γυρίσµατά
µας αλλά και τον καθορισµό µέρας για τα πρώτα γυρίσµατα της ταινίας.
Αφού ορίσαµε ως µέρα γυρίσµατος την Κυριακή 18.12.2011,
συγκεντρωθήκαµε όλα τα παιδιά της ερευνητικής µας οµάδας στο σχολικό
κτίριο και συντονιστήκαµε σχεδόν αµέσως, ώστε να αρχίσουν όσο το
δυνατόν νωρίτερα τα γυρίσµατα. Επιλέξαµε µια ευρύχωρη φωτεινή
αίθουσα και γίναµε πρωταγωνιστές! Μάλιστα, συµµετείχαν µε ευχαρίστηση
και µεγάλη επιτυχία και οι υπεύθυνες καθηγήτριες του πρότζεκτ, κα.
Καραµπάτσα και κα. Μπεϊνά. Οι σκηνές της Κυριακής γυρίστηκαν αρκετές
φορές από κάθε δυνατή οπτική γωνία για ένα καλύτερο αισθητικό
αποτέλεσµα. Ωστόσο, δεν γυρίστηκαν όλες οι σκηνές και χρειαστήκαµε και
ακόµη µία µέρα. Πράγµατι, τα κορίτσια που ανέλαβαν να παρουσιάσουν
στο φιλµάκι τα µηνύµατα κατά της βίας, γύρισαν και τις δικές τους σκηνές
και κάπως έτσι τελείωσε το εγχείρηµά µας.
Παρ' όλα αυτά, οι δυσκολίες που συναντήσαµε ήταν πολλές και
αποτέλεσαν κάποιες φορές εµπόδιο στην άµεση διεξαγωγή του σκοπού
µας. Τα γυρίσµατα, αρχικά, ήταν ιδιαιτέρως απαιτητικά και κουραστικά. Οι
ίδιες σκηνές έπρεπε να γυριστούν πολλές φορές ξανά και ξανά χωρίς να
αλλάξει τίποτα από το σκηνικό. Επιπλέον, η εύρεση κοινής µέρας για τα
γυρίσµατα ήταν δύσκολη, καθώς οι υποχρεώσεις όλων µας ήταν πολλές.
Ωστόσο, καταφέραµε να φέρουµε εις πέρας την αποστολή µας.
Από την άλλη µεριά όµως, έστω και για λίγες µέρες γίναµε ηθοποιοί και η
Χρύσα µας επιβράβευσε για την άψογη υποκριτική µας προσέγγιση. Όλοι
41
έµειναν κατενθουσιασµένοι µε το αισθητικό αποτέλεσµα και για όλους µας
αποτέλεσε µια πρωτόγνωρη εµπειρία. Μέσα από αυτήν αποκοµίσαµε
πολλές γνώσεις σχετικά µε το γύρισµα µιας ταινίας, ήρθαµε σε επαφή µε
την τέχνη ως δηµιουργοί και νιώσαµε τη χαρά της συνεργασίας κάτω από
πρωτόγνωρες εµπειρίες.
Γενικά, επιλέξαµε να γυρίσουµε αυτό το φιλµάκι προκειµένου να
ευαισθητοποιήσουµε τους συµµαθητές µας γύρω από το φαινόµενο της
ενδοσχολικής βίας, ώστε να γίνουµε όλοι λιγότερο ανεκτικοί σε ανάλογα
περιστατικά στο µέλλον.
42
IV. Ευχαριστίες
Θέλουµε να ευχαριστήσουµε την κυρία Χρύσα Καλουµένου, για τη
βοήθειά της στην κινηµατογράφηση του βίντεό µας. Χωρίς αυτήν
σίγουρα η ταινία µας, όπως την οραµατιστήκαµε, θα απείχε πολύ από
την υλοποίησή της.
Επίσης θέλουµε να ευχαριστήσουµε τις κυρίες Καραµπάτσα και
Μπεϊνά για τις πολύτιµες συµβουλές τους και την καθοδήγηση που µας
παρείχαν.
Τέλος, ευχαριστούµε πολύ τη διευθύντριά µας, κυρία Μαρίνα
Κολλάτου, που µας παρείχε κάθε διευκόλυνση στα γυρίσµατά µας
διαθέτοντας µάλιστα τον ελεύθερο χρόνο της για να µας ανοίξει το
σχολείο σε ώρες που δε λειτουργούσε.
43
V. Βιβλιογραφία
1. M. Fekkes, F. I. M. Pijpers and S. P. Verloove-Vanhorick, «Bullying:
who does what, when and where? Involvement of children, teachers and
parents in bullying behavior», HEALTH EDUCATION RESEARCΗ, Vol.20
1. Το ερευνητικό µας εργαλείο Η έρευνα είναι ανώνυµη και γίνεται στα πλαίσια του µαθήµατος της ερευνητικής εργασίας της Α' λυκείου µε θέµα: "ΕΝ∆ΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΣΤΟ 3ο ΓΕΛ ΛΑΡΙΣΑΣ" Θα χρειαστεί να µας αφιερώσεις λίγο από το χρόνο σου για να απαντήσεις σε µερικές ερωτήσεις που έχουµε ετοιµάσει Μέρος 1ο 1. Είσαι 1. αγόρι / 2. κορίτσι 2. Τι ηλικία έχεις; ……………… 3. Η τάξη σου είναι: ……………………… Μέρος 2ο Έχεις υποστεί από δάσκαλο/ -α
Μέρος 5ο 33. Έχεις βρεθεί ποτέ µπροστά σε σκηνή βίας; 1. Ναι 2. Όχι 34. Αν ναι, ποια η αντίδρασή σου; Α. Συµµετείχα παίρνοντας τη θέση του θύτη Β. Προσπάθησα να βοηθήσω το θύµα Γ. Αδιαφόρησα ∆. Το ανέφερα σε µεγαλύτερο 35. Ποια τα συναισθήµατά σου; Α. Λύπη Β. Φόβος Γ. Αποτροπιασµός ∆. Ικανοποίηση Ε. Αδιαφορία ΣΤ. Άλλο:........................................
0. Πολύ συχνά
1.Συχνά 2.Κάπου -κάπου
3.Ποτέ
36. Σε ποιο βαθµό παρεµβαίνουν οι καθηγητές όταν συµβαίνουν τέτοια περιστατικά;
37. Ποια είναι η πιο συχνή αντίδραση αντιµετώπισης φαινοµένων βίας; Α. Τιµωρία Β. Αποβολή µαθητή-θύτη Γ. Αναφορά στους γονείς ∆. ∆ιάλογος µε το µαθητή Ευχαριστούµε πολύ για το χρόνο που διέθεσες...
49
2. Το σενάριο της ταινίας
Θέµα: Ένα σκηνικό βίας εκτυλίσσεται στο σχολείο. Οι ρόλοι του θύτη, του
θύµατος και των µαρτύρων µέσα από την αναπαράσταση.
ΣΚΗΝΗ 1η:
Τόπος: Μία τάξη εν ώρα µαθήµατος
Πρόσωπα: Οι µαθητές του τµήµατος, ο καθηγητής
Στο επίκεντρο: Το θύµα, Μία οµάδα παιδιών, Ο πιθανός θύτης (ένα αγόρι)
(Ενώ ο καθηγητής παραδίδει µάθηµα)
Το θύµα της συγκεκριµένης περίπτωσης κάθεται ήσυχο στο θρανίο
του (πρώτο θρανίο, στη σειρά που βρίσκεται δίπλα στα παράθυρα),
κρατώντας σηµειώσεις από το µάθηµα. Κατά τη διάρκεια όµως του
µαθήµατος, µια οµάδα παιδιών αρχίζει να την ενοχλεί πετώντας χαρτάκια
ή άλλα αντικείµενα προς αυτήν, λέγοντάς της υβριστικά σχόλια και
κοροϊδεύοντάς την. Το θύµα δεν αντιδράει και προσπαθεί να αγνοήσει τα
πειράγµατα. Βρίσκεται όµως σε µια ταραχώδη ψυχολογική κατάσταση.
Ξαφνικά λαµβάνει ένα µήνυµα στο κινητό της και από έκπληξη το ανοίγει
κρυφά. Το πλάνο επικεντρώνεται στην οθόνη του κινητού, η οποία
εµφανίζει ένα απειλητικό µήνυµα. Το θύµα, γνωρίζοντας ποιος είναι ο
αποστολέας και γυρίζει πίσω για να κοιτάξει ένα αγόρι που κάθεται στο
τελευταίο θρανίο της διπλανής σειράς, και το οποίο βρίσκει να την κοιτάζει
επίµονα και απειλητικά. Η κοπέλα γυρίζει πάλι στη µεριά της
προσπαθώντας να συγκρατήσει το φόβο της, χωρίς όµως να αντιδρά. Το
πλάνο τραβάει από τη µεριά της έδρας και κοντά στο θρανίο του κοριτσιού
έτσι ώστε να δείχνει στη δεξιά µεριά την κοπέλα και στην αριστερή πίσω το
αγόρι.
50
ΣΚΗΝΗ 2η:
Τόπος: ∆ιάδροµος του σχολείο την ώρα που χτυπάει το κουδούνι
Πρόσωπα: Οι µαθητές όλων των τάξεων του συγκεκριµένου διαδρόµου
(Χτυπάει το κουδούνι)
Καθώς ήρθε και αυτή η ώρα στο τέλος της, η κάµερα τραβάει ένα
γενικό πλάνο του διαδρόµου του σχολείου την ώρα που οι µαθητές
αποχωρούν από τις τάξεις τους. ∆εν εµφανίζεται κάποιο συγκεκριµένο
πρόσωπο στο επίκεντρο. Η κάµερα είναι στηµένη από τη µεριά της
σκάλας, σε χαµηλό ύψος και κοιτάζοντας προς την απέναντι µεγάλη σκάλα
του ορόφου.
ΣΚΗΝΗ 3η:
Τόπος: Ο ίδιος διάδροµος, αφού έχουν αποχωρίσει όλοι (µαθητές και
καθηγητές)
Πρόσωπα: Το θύµα, Ο θύτης, Μία οµάδα παιδιών-µαρτύρων, Μία δεύτερη
οµάδα παιδιών-µαρτύρων
Στο επίκεντρο: Το θύµα, Ο θύτης, Η οµάδα των παιδιών-µαρτύρων που
είναι αµέτοχη
Η κάµερα είναι στηµένη κοιτώντας τη µικρή σκάλα του διαδρόµου
και κοντά στον τοίχο µε τα παράθυρα, καθώς τραβάει το θύµα να βγαίνει
τελευταίο από την τάξη και να περπατάει προς τη µεγάλη σκάλα του
ορόφου (προς τη µεριά της κάµερας δηλαδή), κρατώντας το απουσιολόγιο
και ενώ προσπαθεί να βάλει το µπουφάν της. Είναι ακόµα αναστατωµένη
από τις απειλές και αυτό αποτυπώνεται και στο βλέµµα της.
Ξαφνικά ακούει κάποιον να ανεβαίνει τις σκάλες και βλέπει ένα
αγόρι να την κοιτάζει µε σοβαρό αλλά κάπως ειρωνικό βλέµµα. Έντροµη
ξεκινάει να περπατάει πιο γρήγορα προς την αντίθετη κατεύθυνση από το
51
αγόρι αλλά όταν γυρίζει το βλέµµα της προς την κατεύθυνση της σκάλας,
παγώνει.
Το πλάνο γυρίζει προς τη µεριά της σκάλας όπου βλέπουµε να
έρχεται µε γρήγορο και σταθερό βήµα ο θύτης, τι αγόρι που έστειλε
νωρίτερα το µήνυµα. Η κοπέλα αρχίζει να κάνει βήµατα προς τα πίσω ενώ
ο θύτης και ο συνεργός του την πλησιάζουν προς τα πλάγια και τη
στριµώχνουν στον τοίχο. Ο θύτης την κολλάει στον τοίχο και της πιάνει τα
χέρια ενώ το δεύτερο αγόρι στέκεται δίπλα τους και γελάει χαιρέκακα.
Το πλάνο µεταφέρεται από την άλλη πλευρά µε φορά προς τη
µικρή σκάλα και τραβάει σε κοντινή απόσταση από τη σκηνή. Το θύµα
ξεσπάει σε λυγµούς στρέφοντας το πρόσωπό της προς την κάµερα µε
κλειστά όµως µάτια. Ο θύτης µε πρόσωπο γεµάτο µανία µε το αριστερό
του χέρι συγκρατεί το δεξί της κοπέλας και µε το άλλο του της πιάνει το
πρόσωπο από το πιγούνι προσπαθώντας να την κάνει να το στρέψει προς
αυτόν, και ενώ φωνάζει χυδαία λόγια εξευτελίζοντάς την.
Εκείνη τη στιγµή ανεβαίνουν από τις σκάλες και από τις δύο
κατευθύνσεις µεικτές οµάδες αγοριών και κοριτσιών οι οποίες στήνονται
γύρω από τη σκηνή και γελάνε. Το πλάνο ξεφεύγει από τους δύο
πρωταγωνιστές και δείχνει σε αργή κίνηση τα πρόσωπα των µαρτύρων, οι
οποίοι φωνάζουν κοροϊδεύοντας, γελάνε, δείχνουν και λένε υβριστικά
σχόλια για το θύµα ο ένας στον άλλον.
Ξαφνικά και ενώ η σκηνή βρίσκεται σε εξέλιξη, το µπροστινό πλάνο,
όπου βρίσκονται τα πρόσωπα θύµα, θύτης και µάρτυρες, θολώνει και στην
εστίαση του φακού βρίσκονται µία άλλη οµάδα µαρτύρων η οποία µόλις
τώρα έβγαινε από την τάξη και στέκεται δίπλα στη µικρή σκάλα µε το
βλέµµα στραµµένο προς τη σκηνή. Έντροµοι µένουν να κοιτάζουν το
θέαµα, µερικοί κοιτιούνται και µεταξύ τους, αντιµετωπίζοντας παράλληλα
ένα εσωτερικό δίληµµα: να επέµβουν ή όχι; Τελικά κατεβαίνουν µε
γρήγορα βήµατα τις σκάλες, κοιτώντας ανά τακτά διαστήµατα φοβισµένοι
προς τα πίσω.
52
ΣΚΗΝΗ 4η:
Τόπος: Ο ίδιος διάδροµος του σχολείου, άδειος
Πρόσωπα: Το θύµα, Ένας άγνωστος
Η κάµερα είναι τοποθετηµένη κοντά στο πρόσωπο του θύµατος και
χαµηλά έτσι ώστε να φαίνονται τα πόδια των παιδιών που
αποµακρύνονται σε αργή κίνηση από τη σκηνή. Το θύµα γλιστράει σιγά
σιγά στο πάτωµα κουλουριασµένο µε πρησµένα µάτια και γεµάτη δάκρυα.
Αποτυπώνεται ο τρόµος στο βλέµµα της και η απόγνωσή της. Και ενώ το
πλάνο είναι κοντινό στο χέρι της, το οποίο είναι ακουµπισµένο στα πόδια
της, εµφανίζεται ένα δεύτερο χέρι ξαφνικά, χωρίς να φαίνεται το άγνωστο