ឈុន គឹមអ ៀត - 5000-years.org5000-years.org/book/36606/tresdaykamphal.pdf · ឈុន គឹមអ ៀត ម ទ្រឹស្ីកតមផល 1 មាតិកា

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

1

មាតកា ឧទទសកថា ............................................................................................................ 5 សសចកតថលែងអណរគណ ........................................................................................... 6 វាចាអនកសរៀបសរៀង .................................................................................................... 7 អពអនកនពនធ ......................................................................................................... 9 ១. អារមភកថា ...................................................................................................... 10 ២. សសចកតសតម .................................................................................................... 12 ២.១ ពពហមញញសាសនា ...................................................................................... 14 ២.២ ពទធសាសនា ............................................................................................ 18

៣. ពទធពបវតត ....................................................................................................... 24 ៣. ១ បដសនធ ................................................................................................. 24 ៣.២ ការពាសដង........................................................................................... 25 ៣.៣ ធមមសទសនា ............................................................................................. 28 ៣.៤ បរនពវា ន ................................................................................................. 29 ៣.៥ ពទធកាល .................................................................................................30

៤. ពពះតពតបដក .................................................................................................. 33 ៥. អរយសចច ៤ ................................................................................................... 37 ៥.១ ទកខអរយសចច ........................................................................................... 37 ៥.១.១ ទកខ ១២ កង .................................................................................... 37

៥.២ ទកខសមទយអរយសចច ............................................................................... 38 ៥.២.១ អវជជា .............................................................................................. 39 ៥.២.២ តណហា ............................................................................................. 40

៥.៣ ទកខនសោធអរយសចច .................................................................................. 41 ៥.៤ មគគអរយសចច ........................................................................................... 41

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

2

៥.៤.១ អដឋងគកមគគ ....................................................................................... 42 ៦. ពទសដកមមល.................................................................................................. 47 ៦.១ កសលកមម ...............................................................................................50 ៦.១.១ កសលកាយកមម ................................................................................50 ៦.១.២ កសលវចកមម ...................................................................................50 ៦.១.៣ កសលមសនាកមម ................................................................................50

៦.២ អកសលកមម ............................................................................................ 51 ៦.២.១ អកសលកាយកមម ............................................................................. 51 ៦.២.២ អកសលវចកមម ................................................................................. 51 ៦.២.៣ អកសលមសនាកមម ............................................................................. 52

៦.៣ អពាកតកមម ............................................................................................ 52 ៦.៤ អននតរយកមម ............................................................................................ 52 ៦.៥ ពទសដបដចចសមបាទ ................................................................................. 53

៧. ពពះតពតលកខណ .............................................................................................. 55 ៧.១ អនចច...................................................................................................... 55 ៧.២ ទកខ ........................................................................................................ 58 ៧.៣ អនាត ................................................................................................... 59

៨. សសារៈ ......................................................................................................... 63 ៨.១ ជវតទង ៣ ជជត ...................................................................................... 63 ៨.២ កមម ........................................................................................................ 64 ៨.៣ មនសស ៤ ពក ......................................................................................... 67

៩. បណយ ........................................................................................................... 69 ៩.១ បសាទៈ .................................................................................................. 70 ៩.២ សសវគៈ ................................................................................................... 70 ៩.៣ សតសចរា .............................................................................................. 70

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

3

៩.៤ បញញសហត ................................................................................................ 71 ៩.៥ បញញករយា ............................................................................................... 71 ៩.៦ បញញល ................................................................................................. 72 ៩.៧ ការសធាបណយ នង ការលាងបាប ................................................................... 72 ៩.៨ អានសងសបណយ ........................................................................................ 75 ៩.៨.១ អានសងសសាធារណៈ ......................................................................... 76 ៩.៨.២ អានសងសសល ................................................................................. 77 ៩.៨.៣ សល ៤ យាា ង .................................................................................. 77 ៩.៨.៤ នចចសល .......................................................................................... 77 ៩.៨.៥ ឧសបាសលសល .................................................................................. 78 ៩.៨.៦ ទសសល ......................................................................................... 79 ៩.៨.៧ ចតបារសទធសល .............................................................................. 80 ៩.៨.៨ ពបសេទរបសសល .............................................................................. 80 ៩.៨.៩ អានសងសសល .................................................................................. 81

១០. ខែនទពងខែន ................................................................................................ 85 ១០.១ សលាកយបញញញ ....................................................................................... 87 ១០.២ សលាកតតរបញញញ ....................................................................................... 87

១១. ទសបារម .................................................................................................... 89 ១២. កតញញកតសវទ .............................................................................................. 92 ១២.១ ពពះពពហម .............................................................................................. 94 ១២.២ ពពះបពាសទវា .......................................................................................... 94 ១២.៣ ពពះបពវា ចារយ ........................................................................................ 95 ១២.៤ ពពះអាហសនយយៈ .................................................................................... 95 ១២.៥ តពតបណហម .......................................................................................... 96 ១២.៦ ចាបសោរពមាាបា ............................................................................. 97

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

4

១៣. តពតសរណគមន ......................................................................................... 102 ១៣.១ ពពះពទធ .............................................................................................. 103 ១៣.១.១ បជជពពះពទធបដមា ........................................................................ 104 ១៣.១.២ អាមសបជជ ................................................................................. 106 ១៣.១.៣ បដបតតបជជ ................................................................................ 107

១៣.២ ពពះធម .............................................................................................. 107 ១៣.៣ ពពះសងឃ ........................................................................................... 109 ១៣.៣.១ សមមតសងឃ ................................................................................. 109 ១៣.៣.២ អរយសងឃ .................................................................................. 110

១៤. ពទធសាសនសភាសត .................................................................................. 112 ១៤.១ សពមងពទធភាសតខែះៗ .......................................................................... 112 ១៤.២ មនទល ៩ ពបការ ................................................................................. 116

១៥. អវសានកថា .............................................................................................. 118 ១៦. ឯកសារសយាង ............................................................................................ 122 ១៧. បញា ោយនាមសបបរសជន ............................................................................ 125

*

“ពទពយសមបតតចមបងរបសមនសសគសខភាព” ។ “The first wealth is health.”

Ralph Waldo Emerson (1803-1882)

***

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

5

ឧទទសកថា ខញ សមឧទទសបញណយកញសល ដែលកកើតក ើងពវណណ កមមកនេះ ជនចក េះមាតា

បតា, ញាតកា ៧ សនតា ន, កោកគរ, អនកគរ នង អនកគាជខាងអកសរសាសដសរ នង ពញទធសាសនត ដែលានដចកសាា ន នង កពញងរសកៅសពវថងៃ ។ ជាពកសស ខញ សមឧទទសសាន ថែកនេះចក េះអតតសកមាចគពេះសងឃរាជ ជន ណាត (1883-1969) គពមទងអតតសកមាចគពេះសងឃរាជ ហត តាត (1892-1975) ដែលានបកងកើតអកសរសាសដសាដខមរ ឲយមានបទដឋា នគតមគតវ នង ានបកងកើតកបនខាន តកសសងៗ ខាងពញទធសាសនតឲយសមគសបតាមសមយទកនើប ។ គបសនកបើគមម នសមទធសលរបសភកខញសងឃទងពរគពេះអងគកនេះកទ កនតេះអកសរសាសដសាដខមរកគមម នបទដឋា នគតមគតវ កហើយពញទធសាសនកជនដខមរ កគមម នកបនខាន តខាងពញទធសាសនតកងរវាទ សមរមយតាមសមយទកនើបដែរ ។

សមអានសងសថនធមមទនកនេះ ជយ ែកនតវញញា ណកខនធរបសភកខញសងឃ នងកោកអនកទងកនតេះ កៅកានសញរតភពកញបកលៀងឃលល តក ើយ ។ សមសាសនតរបសគពេះសមណកគមតមបរមគរ មានអាយញយនយរគរបកណត ៥០០០ គពេះវសា កែើមបជាមលបសាខា គតសញគតសាយ គតជាកគតជ ែលមនញសសកោក ដែលកពញងកគសកឃលល នសនាភាព, យញតាធម នង សមធម ។

ទគកង ងប ច, រែាខាលហវរញាា , សហរែាអាកមរក

ថងៃ ៥ កកើត ដខ មរសរ ព.ស. ២៥៥៩ គតវនងថងៃទ ១៥ ដខ ធន រ.ស. ២០១៥

ឈញន រមកអៀត

***

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

6

សសចកតថលែងអណរគណ ខញ សមដងលងអណរគពេះរញណ នងអររញណចក េះ ៖ ១. ភកខញវនយធករា មហា យន កនឿន គបធានពញទធកសមារម ដខមរ កៅទគកង

សានតាអាណា រែាខាលហវរញាា សហរែាអាកមរក ដែលគពេះអងគានជយ ដកសគមលវាកយសពទភាសាាល នង អតានយ គពមទងជយ សរលនវកបនចាបកសសងៗ សគមាប ែកគសងមកបញចលកនញងកសៀវកៅកនេះ ។

២. ធមាម ចារយ ប ញត សាវងស ដែលានចណាយកពលកវោែមានតថមលជយ គតតពនតយ ដកសគមល កយកពចន នង អតានយកសសងៗ កែើមបកធវើឲយកសៀវកៅកនេះលអគបកសើរក ើងតាងពកែើមរហតែលចប ។

៣. កោក កពគជ វសញទធ ឱម កៅ ឱម សញផាត អាចារយវតាកខមរពញទធការាម ដែលានសរលកោបលលអៗ នង ខនេះដខនងនតសកៅកនេះកៅគបករនភកខញវនយធករា មហា យន កនឿន កែើមបសញឲយគពេះអងគជយ ពនតយដកសគមលឲយលអគបកសើរក ើង ។

៤. កោក អ ញច ណាត កៅទគកង ងប ច រែាខាលហវរញាា ដែលានជយ ឲយកោបលលអៗ គពមទងកសៀវកៅកគចើនកាលជាភាសាអងករលស កែើមបែកគសងបញច លកនញងវណណ កមមកនេះ ។

៥. កោក រញជ សញជាត ដែលានចណាយកពលកវោ ជយ រចនតគកបកសៀវកៅកនេះ ឲយមានកសាភណភាព ររជាទរករាយ ។

គបសនកបើគមម នការឧបតាមភកគជាមដគជង ពសណាកភកខញសងឃ នង អសកោក ដែលមាននតមខាងកលើកនេះកទ កសៀវកៅ គទសាកមមសល កនេះ គាកែជាមនអាចមានរបរាង ជាសមទធកមមថងលថលល សគមាបគពេះពញទធសាសនតក ើយ ។

***

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

7

វាចាអនកសរៀបសរៀង ខញ ានកាេះពញមពកសៀវកៅ “គទសរកមមសល” កនេះសគមាបដចកសាយជាធមមទន

កលើកែបងកៅឆន ២០០១ កហើយសបបញរសជន កោកអនកអានគរបមជឈដឋា នាននយមអាន នង គមគទោា ងខាល ង តាងពកពលកនតេះ រហតមកែលសពវថងៃ ។ ខញ ានកាេះពញមពវណណ កមមកនេះ សាយជាធមមទនចនន ១០ កលើកមកកហើយ បាញដនាភកខញសងឃ នង ពញទធបរសទ កៅដតបនាកសនើសញឲយខញ កាេះពញមពដចកជាធមមទនបដនាមកទៀត ។ កែើមបបកពញបណងកនេះ ខញ កានពងកោកបអន វាា ត ភរកស កៅទគកងមាញងករអាល(1) គបកទសកាណាដឋ ឲយវាយចមលងកសៀវកៅ “គទសរកមមសល” កនេះក ើងវញ កគ េះខញ ានាតសកៅកែើម ។ កោកបអន វាា ត ភរកស ដែលមានទកចតាគជេះថលល ោា ងខាល ងកនញងធមមទន កានយកចតាទញកដឋក ចណាយកពលកវោែមានតថមល បកពញកចចការកនេះ លញេះគតាដតានសកគមចជាសាា ពរ ។

កែើមបកធវើឲយកសៀវកៅ “គទសរកមមសល” កនេះមានអតារប អតារស នង អតានយកានដតគបកសើរក ើង សគមាបកាេះពញមពកលើកទ ១១ នង កលើកកគកាយកទៀត ខញ ានគតតពនតយសារក ើងវញ នវវាកយសពទ អកខរាវរញទធ នយមនយ នង បដនាមកសចករខលេះតាមតគមវការ ។ គពមជាមយគមន កនេះដែរ ខញ កានពងកោកកមយ ជន វសាល ឲយជយ ដកលមអរចនតបទកសៀវកៅកនេះ តគមវតាមបទដឋា ន (Standard) ឲយមានកសាភណភាព ខលមសារ គបកសើរក ើង ។

ខញ សមដងលងអណររញណោា ងគជាលកគៅ ចក េះសហការទងពររបរបសខញ រ កោកបអន វាា ត ភរកស នង កោកកមយ ជន វសាល ដែលានរមចដណកកសាងសមទធកមមែថងលថលល សគមាបគពេះពញទធសាសនតទងអសគមន ។ ខញ សងឃមោា ងមញតមាថល

1 Montreal, Canada

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

8

កសៀវកៅ “គទសរកមមសល” កនេះ នងានជាគបកោជនែលពញទធបរសទគរបៗ គមន ជានចចនរនររ តកៅអនតរត ។

ថងៃ ៥ កកើត ដខ មរសរ ព.ស. ២៥៥៩ គតវនងថងៃទ ១៥ ដខ ធន រ.ស. ២០១៥

ឈញន រមកអៀត

***

សនន ដៃរបសខ

1. ពទសតកមម ល សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៤៥, គ.ស. 2001 2. ពពះពទធដកា សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥២, គ.ស. 2008 3. អាមសទនធមមទន សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥៤, គ.ស. 2010 4. នពវា នគជជអា? សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥៦, គ.ស. 2012 5. សពតវតនពពហមចរយធម សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥៧, គ.ស. 2013 6. សពវធបកខយធម សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥៨, គ.ស. 2014

*

សាមញញជនរថមងសជឿសលេពាសពពងសណហង ឬសជជគជាោស ។ មហាបរសសជឿសលសហត នង លបសណហណ ះ ។

“Shallow men believe in luck or circumstance.

Strong men believe in cause and effect.” -- Ralph Waldo Emerson

***

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

9

អពអនកនពនធ ខញ ាទកកើតកៅឆន ១៩៤៦ (ថងៃដខមនគាកែ) កៅភមថគជ ញថគជ គសកកមាង

ឫសស កខតាាតែបង ។ កោកឪពញកខញ ក ម េះ ឈញន ហយ នង អនកមារ យខញ ក ម េះ ក លន ។ ខញ ាទមានបងបអន ៥ នតក គបស ២ នតក នង គស ៣ នតក កហើយខញ ាទជាកនគបសចបង ។

កៅដខ សហា ឆន ១៩៨១ ខញ គតវានរដឋា ភាលសហរែាអាកមរក អនញញញា តឲយចលមករសកៅទគកង ងប ច(2) រែាខាលហវរញាា សហរែាអាកមរក កនញងឋានៈជាជនកភៀសខលន ។ ងវតបតដតខញ កាល យខលនជាជនអកនតា គបកវសន ខញ កៅដតមានជកនឿកលើពញទធសាសនត កដឋយានកែើរតាមរនលងគពេះពញកទធ វាទ,ានកធវើតាមមាគមខលេះៗថនមាគមទង ៨ ក លរ សមាម វាោមៈ (ពាោមគតវ) សមាម កមមនាៈ (ការងារគតមគតវ) នង សមាម អាជវៈ (ចញច មជវតគតមគតវ) ។ កតាា ទងកនតេះានកធវើឲយជវតខញ ានគបកបកដឋយកសចករសញខចកគមើន នង មានជវភាពសមរមយកៅកលើទកែងមកនេះ ។

*

“វរសយន ទកខមសចេត” “សោយសសចកដពាយាម មនសសអាចឆែងតព

ទកខសទសពគបយាា ងបាន” ។ ***

2 Long Beach, California, USA

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

10

១. អារមភកថា កសៀវកៅ “គទសរកមមសល” កនេះរជាវណណ កមមទមយ ដែលខញ ានខតខ

ពាោមគបមលចងគកងកាេះពញមពដចកចាយជាធមមទន ។ កនញងការនពនធកសៀវកៅកនេះ ខញ មានកគមលបណងសខាន ២ ។ កគមលបណងទ ១ រកែើមបពគងកចកណេះែងផាទ លខលន កនញងវសយគពេះពញទធសាសនតឲយកានដតទលទោយ ។ កគមលបណងទ ២ រកែើមបដចករ ដលកចកណេះែងកនេះជាមយអនកអាន ឲយយលចាសគទសរសខានៗ កៅកនញងគពេះពញទធសាសនត នង កគមលរនតពតរបសគពេះពញទធចក េះមនញសសជាត ។

កាលខញ សរកសរកសៀវកៅកនេះចប កោក កពគជ វសញទធ ឱម កៅ ឱម សញផាត អាចារយវតា កខមរពញទធការាម (វតាដខមរកៅគកង ងប ច) ានជយ ខនេះដខនងយកសកៅកែើមកៅគបករន ភកខញវនយធករា មហា យន កនឿនដែលជាគបធានពញទធកសមារមដខមរកៅ គកងសានតាអាណា(3) រែាខាលហវរញាា ជយ ពនតយដកសគមល កែើមបឲយកសៀវកៅកនេះមានខលមសារគបកសើរដងមកទៀត ។ បនតទ បពភកខញវនយធករា មហា យន កនឿន ានពនតយ នង ដកសគមលរចកហើយ ខញ ាននតសកៅកែើមកៅជនធមាម ចារយ ប ញត សាវងសជយ ពនតយ នង ដកសគមលសងដែរ ។ ធមាម ចារយ ប ញត សាវងស មានចតាគជេះថលល ានជយ ពនតយ នង ដកសគមលសកៅកែើមរហតចបសពវគរប ។ ការឧបតាមភកគជាមដគជងរបសភកខញមហា យន កនឿន នង ធមាម ចារយ ប ញត សាវងស ានកធវើឲយខញ មានបតកសាមនសសោា ងថគកដលង ។

កដឋយសារខញ ជាពញទធសាសនកមយរប ដែលមានចតាគជេះថលល ចងចលរមចដណកជយ បភលពញទធបរសទទងឡាយ ឲយសាគ លកសចកាបកគងៀនពតរបសគពេះពញទធ កហើយខញ កកពញចតាពញទធវចនៈថល “ធមមទនឈនេះអាមសទនទងពង...” កទើបខញ ាន

3 City of Santa Ana, Orange County, California, USA

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

11

ខតខគបងដគបងពញេះ រឧបសរគគរបោា ង កែើមបចងគកងកសៀវកៅ “គទសរកមមសល”កនេះទញកជាធមមទន ។ កទេះបសាន ថែកនេះមនមានពតមានលអតគរបគជងកគជាយកកដឋយ ករងអាចានជាគបទបតចមយជយ បភលមតាអនកអាន ឲយយលចាសនវខលមសារថនកសចកាបកគងៀន នង កគមលបណងពតរបសគពេះពញទធដែរ ។

គបសនកបើកោកអនកគាជ រាជបណឌ តខាងពញទធសាសនត ានជបគបទេះចណញ ចឆគ ឆគងណាមយ ដសនកនយមនយរបស កយកពចន, ឃលល គបកោរ ឬ អកខរាវរញទធសមកមតាា ជយ ដកលមអកដឋយសនតរ នចតាអនញកគគមេះ ។ ខញ ាទជាអនកនពនធរងចាទទលការរេះរនសាា បនតរបសកោកអនកកដឋយចតាកសាម េះសរ រករាយជាទបសញត ។

ថងៃទ ១៣ ដខ ធន ឆន ២០១៥

គកង ងប ច រែាខាលហវរញាា សហរែាអាកមរក

*

ដរសជងបនគងមានភាែ ត

អនកពបាជញសចះសាទ តគងមានសេែច ។

កហសរថមងមានដលអនកសធា

អនកសៅឥតអសពបានអានងខស ។

(បោណភាសត) ***

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

12

២. សសចកតសតើម មនញសសកគចើននតករបរមគបមលសរញ គមន កកើតានជាសងគម ។ សងគមនមយៗមាន

វឌឍនភាព ឬឱនភាពអាគសយកៅកលើមារោទ ដបបបទ នង ការគបគពតាថនមនញសស ដែលជាឧបករណរបសសងគមកនតេះ ។ កៅកពលសងគមកកើតមាន សាសនតកកកើតមានក ើងតាមកនតេះដែរ ។ ចក េះសងគមដខមរ គបជាជនដខមរនយមរាបអាន កជឿជាកកលើគពេះពញទធសាសនត ដែលជាសាសនតកលើកយក កមមសលជាមលដឋា ន ។ អាគសយកហតញកនេះកទើបសងគមដខមរមានក ម េះថល សងគមគពេះពញទធសាសនត ។

កយថល គពេះពញទធសាសនត សសកដឋយ កយ ពញទធ នង សាសនត កហើយមាននយថល សាសនតដែលយកកសចកាបកគងៀនរបសគពេះពញទធជាកគមលការណែកនតជវត ។ កតើគពេះពញទធជានរណា ? កតើសាសនតជាអវ ? គពេះពញទធរជាបញរសែកឆនើម ែងចាសអពបញញា មនញសសកោក មានកកណើ តកៅគបកទសឥណាឌ ភារខាងកជើង នតសតវតសទ ៦ មញនគរសរសករាជ កនញងខតាយគតកល ។ គពេះអងគានគតាសែងសមាម សកមាព ធញញា ណ (Enlightenment) កហើយានបរន វ នកៅកានសាា នបរមសញខ (Nirvana) ។

កយថល គតាសែង មាននយថល រកក ើញកដឋយគាជាញាណនវអវៗដែលអនកែថទរកមនក ើញ ។ រឯ កយ ន វ ន រជា បរមតាធម ដែលមានអតានយលអតសញខញមហសវសយដែលមនញសសទកៅអាចយលាន ។ បាញដនា កយ ន វ ន មានអតានយសកងខបថល អសមានកមមែដែលៗតកៅកទៀត ក លរ កៅមានដតបរមសញខ កៅថល ឯកនាបរមសញខ ដតមយបាញកណាណ េះ ។ ែកចនេះ គពេះពញទធរជាបញរគលរចចាកកមមទងឡាយ ឧទហរណកញសលកមម អកញសលកមម ជាកែើម ដែលជាកហតញមនមានកកណើ តងម ។ ែរាបណាកមមមនទនរោយរលត ែរាបកនតេះជាតទញកខ (ទញកខកគ េះមានកកណើ ត), ជរាទញកខ (ទញកខកគ េះចាសគទឌកគទម), ពាធទញកខ (ទញកខកគ េះករាគមកបៀតកបៀន), មរណទញកខ

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

13

(ទញកខកគ េះកសចករសាល ប) កៅដតផាល សកវនគមន វលបនាជានចច ដែលកៅថល វែរសងារចគក ឬ កងចគកថនវែរសងារ ។ គពេះពញទធគទងទតក ើញថល មនញសសសតវទងឡាយកពញងរសកៅកគកាមគកញាញ ទញកខ ពញអាចករ ើបគមេះាន ។ បញញា ទញកខកនេះ ពកកមសាសនតធៗែថទ ានចាបអារមមណខាល ងណាសដែរ បាញដនរពកករ គមម នលទធភាពកដឋេះគសាយ ។ មានដតគពេះពញទធបាញកណាណ េះ ដែលានគតាសែង នង ានរកក ើញចាសនវធមមជាតថនទញកខរបសសតវកោក (ទញកខអរយសចច), ានរកក ើញឫសរល កែើមកកណើ តរបសទញកខ (ទញកខសមញទយអរយសចច), ានរកក ើញករោរ លតទញកខ (ទញកខនករាធអរយសចច) នង ានរកក ើញសលវរ កដឋេះទញកខ (មរគអរយសចច) ។ ពកទសសនវទបសចមគបកទសានកកាតដគកង កសៃើចសរកសើរគពេះគាជាញាណរបសគពេះពញទធ គពមទងានថលវ យគពេះនតមែលគពេះអងគថល មហាបញរសែមានកបេះែងកពញកដឋយគាជាញាណ(4) ។

កតើសាសនតរជាអវ ? កយថល សាសនត រជា កយកគបើកាល យពភាសាាល សាសន មាននយថល ឱវាទ ឬ ការទនតម នកគបៀនគបកៅរបសគរអាចារយណាមយកនញងកោកកនេះ ។ ែកចនេះគពេះពញទធសាសនត រជាការកគបៀនគបកៅរបសគពេះពញទធ ។ មនញសសទកៅកៅគពេះពញទធសាសនតថលគពេះពញកទធ វាទ, គពេះពញទធវចនៈ ឬគពេះពញទធែកាកាន ។

កៅកលើពភពកោកមានសាសនតកគចើនរាប ន កបាញដនាសាសនតដែលមានមនញសសកានកជឿតាមកគចើនមានែចជា ៖

គពហមញាសាសនត (Brahmanism) មានកកណើ តកៅគបកទសឥណាឌ ។ បចចញបបននកនេះ មនញសសភារកគចើនសាគ ល នង នតគមន កៅសាសនតកនេះថល សាសនតហណឌ (Hinduism) ។

គពេះពញទធសាសនត (Buddism) មានកកណើ តកៅគបកទសឥណាឌ ។ គរសរសាសនត (Christianity) មានកែើមកកណើ តកៅគបកទសយដឋ បចចញបបនន

4 The Intelligent Heart

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

14

រកៅគបកទស អញគសាដអល ។ សាសនតអញសាល ម (Islam) មានកកណើ តកៅគបកទសអារាា ប ។ សាសនតកៅ (Taoism) មានកកណើ តកៅគបកទសចន ។ សាសនតកជន (Jainism) ឬសាសនតអកចលកៈ មានកកណើ តកៅឥណាឌ ។ សាសនតសនា (Shintoism) មានកកណើ តកៅគបកទសជបាញន ។ គបវតាវទានអេះអាងថល កៅកែើមគរសរសករាជ ជនជាតដខមរានចាបកសាើម

ទទលឥទធពលរបសសាសនតធៗពរ ដែលមានកកណើ តកៅគបកទសឥណាឌ ក លរ គពហមញាសាសនត នង ពញទធសាសនត ។

២.១ ពពហមញញសនសនា កយថល "គពហមញាសាសនត” (Brahmananism) មាននយថលកសចកាបកគងៀន

របសពកគ ហមណ ឬបញញា របសគពេះគពហម ។ កោងតាមនទនបញរាណ (កទវកថល) របសជនជាតឥណាឌ (Hindu mythology) បនតទ បពដសនែគតវានបផាល ញកដឋយទកជនន ពកមនញសសវណណ ៈគ ហមណ (Brahmin) ានអតអាងថល ពកកររជាពជមនញសសដែលកកើតមកពមាតរបសមនញសសបញរាណទ ១ (the current Manu) ក ម េះ គសទធកទវ មនញ (Sraddhadeva Manu) ដែលជាពជមនញសសកកើតមកពគពេះគពហមរបសពកករ ។ ែកចនេះ ពកករានគបកាសថល មានដតពកមនញសសកៅកនញងវណណ ៈគ ហមណបាញកណាណ េះ កទើបអាចករៀនសធយ, បកគសាយរមពរកវទ នង កធវើពធខាងសាសនតគ ហមណាន ។

កៅសមយកវទនយម ជនជាតឥណាឌ ដតងកគមរពបជា(5)ពកអាទកទពដែល

5 បជជ (pūjā) ការថាា យឬជនវតថអាៗចសពវះបជនយបគគល, ការសាត បឱវាទ, ពបពពតតាមឱវាទរបសបគគលថដលគរសោរព ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

15

មានយសសករ(6)ែចជា គពេះគពហម, គពេះសវៈ (ឥសរ), គពេះវសណញ, គពេះឥនទ, គពេះអាទតយគពេះចនទ, គពេះអរគ, គពេះវរញណ, គពេះវាយញ ( យញ), គពេះយម, គពេះសកនធ, គពេះកាម ... ។ កៅសមយកគកាយ ជនជាតឥណាឌ កៅតបនខលេះានកលើកតកមកើងគពេះគពហម, គពេះសវៈ នង គពេះវសណញ ឲយមានអណាចកលើសអាទកទពកសសងកទៀត ។ ឧទហរណ កៅសមយគ ហមណនយម ជនជាតឥណាឌ មយភារធាននតគមន កគមរពបជាគពេះគពហម នង មនខវលខាវ យចក េះគពេះសវៈ នង គពេះវសណញកទ ។ សមយកគកាយមក ពកបរសទថនលទធគ ហមណភារកគចើន ឈបកគមរពអាទកទពទង ៣ កនតេះកទៀតកហើយ ។ ពកករដបរជាបជាអវតាររបសគពេះវសណញ ដែលពកករានចាតទញកថលជាអាទកទព ដែលទទលានការកពញនយម កៅតាមតបននមយៗកៅវញ ។ ឧទហរណ ជនជាតឥណាឌ ភារកគចើនកៅកនញងរែារញជរាា ត ាននតគមន កជឿថល សាវ មណារាយន (Swaminarayan, 1781-

1830) រជាអវតាររបសគពេះនតរាយណ ឬគពេះវសណញ កហើយពកករានបកងកើតក ើងនវសាសនតហណឌ ងមគសឡាងមយកទៀត ដែលមានក ម េះថល “សាសនតហណឌ ថនសាវ មណារាយន” (Swaminarayan Hinduism) ដែលមានគពេះវហារធៗកគចើនកដនលងគតវានកសាងកៅគបកទសឥណាឌ នង គបកទសជាកគចើនកទៀតកៅកលើពភពកោក ។ បចចញបបននកនេះ ករសកងកតក ើញមានកៅសលភសាញតាងខលេះៗ ថនការកគមរពលទធគ ហមណ កៅកនញងគបកទសឥណាឌ ដែរ ។

ពកអាចារយគ ហមណមានរមពរកសសងៗកគចើនគបកភទ ដែលពកករគតវទកនទញ

6 សកត (shakti, power, empowerment) អណហច, សសចកតអងអាច, សសចកតកាែ ហាន, កមាែ ង ពាយាមរងបង, ការខែ ងពថក, ការជនាញ, សសចកតធន, ការបនធនពទ, លថពង ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

16

សគមាបកគបើកនញងកចចពធសាសនត ។ រមពរសខានៗ មានែចជាឫករវទ(7), យជញកវទ(8), សាមកវទ(9) នង អងពកវទ(10) ។ រមពរទ ១ ររមពរ ឫករវទ ឬ ឥរញកវទ ដែលមានែកណើ រកសចកាជា កយឆនទ (កាពយ) សគមាបសគតសរកសើរពកអាទកទព ។ រមពរទ ២ ររមពរយជញកវទ ឬយជាញកវទ ដែលមានែកណើ រកសចកាជា កយរាយរណា សគមាបសគតបជា ឬបងសងអាទកទព ។ រមពរទ ៣ ររមពរ សាមកវទ ដែលមានែកណើ រកសចកាជា កយឆនទ សគមាបសគតកនញងពធថលវ យទកកសាម(11) ។ ពកអាចារយគ ហមណានកគបើគាសភាសាសសដសកត សគមាបដតងកណាពយកែើមបទកនទញរមពរកវទទង ៣ កនេះ ដែលអាចកៅមាាងកទៀតថល កវទគតយ, គតយវទា ឬថគតកវទ ។ កគកាយមកពកករកានបកងកើតរមពរកវទទ ៤ ដែលមានក ម េះថល អងពកវទ ឬអងពវកវទ រជារមពរសគមាបសគតកៅ ឬបកណា ញកខាម ចបសាច ឬសគតកនញងពធោងាបកសសងៗ ។ មានអាចារយគ ហមណតចតចណាស ដែលយកកណាពយកនញងរមពរចញងកគកាយកនេះ កៅកគបើកនញងពធកសសងៗ ។

ជនជាតឥណាឌ ភារកគចើនមានជកនឿថល វតាញសពវោា ងកៅកលើដសនែ នង កនញងចគកវា សញទធដតជាសាន ថែរបសអាទកទព នង មានអាទកទពគបចាខលន ឬជាមាច សកមើលការខញសគតវ ។ ែកចនេះ អនកកានសាសនតហណឌ គតវកធវើតាមបណងហឫទយ

7 Rig Veda ឬឥរសវទ មកពពវកយថា “ឫគ” (ṛc) មាននយថា សសចកតសរសសរ (praise, verse) ។

8 Yajur Veda ឬ យជាសវទ មកពពវកយថា “យជស” (yajus) មាននយថា របមនតឬកបនសធាពធបជជយញញ (sacrificial formula) ។

9 Sāma Veda មកពពវកយថា “សាមន” (sāman) មាននយថា ចសពមៀង (melody) ។ 10 Atharva Veda ឬអលពាសវទ មកពពវកយថា “អលវន” (Atharvan) គជជស ម ះឫស (ឥស) មយរបសៅសមយបោណ (ancient rishi) ថដលបានចលរមជជមយឥសស ម ះ អងគរស (Angiras) សដមបាកថតងគមពរ អលាពសវទ ។ 11 Soma plant (Ephedra sinica) សដមសសាម ថដលជជរកខជជតមានសារធាតសញៀន ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

17

របសអាទកទពទងកនតេះ កទើបពកករអាចរសកៅគបកបកដឋយកសចករសញខចករ ើន ។ កចចដែលពកបរសទគតវកធវើមាន ៣ ោា ងរ (១) កចចបកពញតបៈ(12), (២) ពធបជាគពេះអរន នង បជាយញា , (៣) ពធសវរាគត ឬពធថលវ យបងគគពេះ នងបងសង ។ ពកអនកកានលទធគ ហមណ មានជកនឿមញតមាថល ការកគមរពគពេះគពហម, គពេះឥសរ, គពេះនតរាយណ នង ការគបគពតាតាម កយកគបៀនគបកៅកៅកនញងរមពរថគតកវទ នតមកនវគបកោជនកនញងកោកកនេះ នង កនញងបរកោក(13) ។ ឯកសារគបវតាសាសដសរមយចនន ានបញញា កថល គពហមញាសាសនតគតវាននតចលគបកទសឥណាឌ កដឋយពកអារយ(14) ។ ពកអារយកនេះានកធវើែកណើ រមកពតបនអាសញកណាា ល ចលលញកលញយគបកទសអរ ាញបមយដសនក កហើយមយដសនកកទៀតចលលញកលញយគបកទសឥណាឌ ភារខាងកជើង គបដហល ១៥០០ ឆន មញនគរសរសករាជ ។ ែកចនេះកហើយ កទើបគបវតាវទភារកគចើនានចាតទញកពកអារយ ថលជាបញពវបញរសថនអបរឥណឌ -អរ ាញប ។ ពក មលកខៈ ឬពកគទវឌ(15) ដែលជាមាច សគសកានខតស ចាងនងពកអារយោា ងខាល ង បាញដនរមនអាចយកជយជនេះាន កគ េះពកអារយមានកគរឿងចមាងទកនើបជាង នង មានបទពកសាធនកគចើនកនញងសសដងាគ ម ។ ទបសញតពកអារយានគរបគរងពកគទវឌ កហើយកានសាយលទធកវទនយម កៅគរបទកដនលងកៅគបកទសឥណាឌ ។ ពកអារយមានចកណេះែងខាងវសយកសកមម (ពកសសខាងការចញច មសតវកគម នង កសេះ), តារាសាសដសា, យញទធសាសដសា, លបចកលនកោាយ នង បកចចកវជាា ដសនកសកសសដងាគ ម កគចើនជាងពកមាច សគសក ។ ែកចនេះពកអារយអាចគរបគរងពកមាច សគសក ានោា ងមានគបសទធភាព ។ ភសាញតាងថនការជេះជានកនេះ

12 Tapas (តបៈ) គជជការចសពមនភាវនា (deep meditation) ដចជជការសធាសមាធកមមោឋ នថតមាន កឯងសៅាមតពពេន សដមបសសពមចសមាកខ (self-realization) ។

13 Paraloka : the world beyond 14 Aryan: គជជពកមមនសសមកពតបនអាសកណហត ល ថដល ែ នពវនពបសទសឥណហា ។

15 Dravidans

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

18

មានរហតមកែលសពវថងៃកនេះ ែចជារបតណាងអាទកទពទងឡាយដែលជេះសតវសាល ប ឬសតវចតញបាទជាោនជនេះផាទ លខលន ។ សតវជាោនជនេះទងកនតេះរជាតណាងសាសនតនមយៗរបសអនកគសកកែើម កៅគបកទសឥណាឌ ។

គពហមញាសាសនត គបដហលគតវានសសពវសាយចលមកែលគបកទសដខមរ មញនគពេះពញទធសាសនតតាមរយៈពកឈមញឥណាឌ ដែលានកធវើែកណើ រតាមសកៅមកកធវើអាជវកមមលកែរជាមយអនកគសក ។ ពកឈមញទងកនតេះ ភារកគចើនរជាអនកកគមរពលទធគ ហមណ ។ ឈមញខលេះានករៀបការជាមយសដសាដខមរ ដែលជាកតាា នតឲយគបថពណរបសពកគ ហមណ ានគជតគជាបកៅកនញងសនតរនតជនជាតដខមរ ។ សមយកគកាយ ជនជាតដខមរានចាតទញកគបថពណទងកនតេះ ថលជាគបថពណរបសខលនរហតមកែលបចចញបបនន ។ សកខភាពថនកករែដណល ដែលមានកសសសលរហតមកែលសពវថងៃ រកៅគាសាទអងគរវតាកនញងកខតាកសៀមរាប ។ កៅទកនតេះមានកទវរបកគចើនោា ង ែចជាគពេះសវៈ(16) គពេះវសណញ(17)នង គពេះគពហម(18) ដែលករកធវើអពងមទញកជាបជនយវតាញ ។

២.២ ពទធសនសនា ពញទធសាសនត មានកែើមកកណើ តកៅគបកទសឥណាឌ គបដហល ៥៤៣ ឆន មញន

គរសរសករាជ ។ កគកាយពានចាកឫសោា ងមា កនញងគបកទសឥណាឌ កហើយ សាសនតគពេះសកយមញនគតវានសសពវសាយ ោា ងឆបរហសកឆព េះកៅទសខាងកជើង នង ខាងកកើតថនភមភារអាសញ ។ តាមរយៈការសាយភាយកនេះ គពេះពញទធសាសនតគតវានករដកដគបគទងគទយឲយមានលកខណៈខញសគមន បនរចបនរច គសបតាមលកខណៈភមសាសដសរ

16 Siva 17 Visnu 18 Brahma

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

19

សងគម នង គបថពណ របសគបកទសទងឡាយដែលានទទលឥទធពល ។ កពលកគកាយមក ពញទធសាសនតានដបកកចញជា ៣ នកាយ(19) ឬោន(20) បនាកទៀត រ ហនោន, មហាោន នង កពគជោន ឬ វគជោន ។

នកាយហនោន(21) សពវថងៃកៅថល នកាយកងរវាទ(22) ដែលគតវានសសពវសាយកៅទសខាងតបងថនគបកទសឥណាឌ (ទកខណនកាយ) ។ ពញទធបរសទថននកាយកនេះយកគពេះធមវនយ(23)ជាធ ។ ពកករកគមរពគបតបតាតាមពញកទធ វាទ ដែលពកសាវកសមយកែើម ានចងគកងពញទធវចនៈទញកកនញងរមពរជាភាសាាល(24) ចាបតាងពកពលដែលគពេះអងគគទងានគតាសែង រហតែលកពលដែលគពេះអងគបរន វ ន ។ សពវថងៃគបកទសដែលកានគបថពណគពេះពញទធសាសនតកងរវាទ មានែចជា គបកទសគសលងាក , ភមា (មោា នមាា ), កនាា ល, ថង, ឡាវ, ដខមរ ។ល។

នកាយមហាោន(25) គតវានសសពវសាយកៅទសខាងកជើង (ឧតារនកាយ)ថនគបកទសឥណាឌ ។ នកាយមហាោន អេះអាងថលជាោនធ(26)កគ េះអាចសទញកសតវកោកានកគចើន កែើមបនតកឆព េះកៅដែនែបរសញទធ (Pure Land) កៅកនញងកាសញបនរបសពកករ ។ សមបញញា កថល ដែនែបរសញទធ (ពញទធកកសគត) គមម នទតាងពតគាកែកទ វាគគមនដតជានតមធម ឬ កយតាងឲយរនតមយបាញកណាណ េះ ។ កយថល ដែនែបរសញទធ មានអតានយគសកែៀងគមន នងអតានយរបស កយថល ន វ ន ដែលពញទធបរសទមយចននកៅ

19 Sect 20 Vehicle 21 Hinayana 22 Theravada Buddhism, The Buddhism of the Elders 23 In Theravada Buddhism, the Patimokkha is the basic code of monastic discipline, consisting

of 227 rules for fully ordained monks (bhikkhus) and 311 for nuns (bhikkhunis). It is contained

in the Suttavibhanga, a division of the Vinaya Pitaka. 24 កនងគមពរពពះតពតបដក 25 Mahayana 26 Grand or Upper Vehicle

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

20

កនញងនកាយកងរវាទ យលគច ថល ន វ ន រជាទតាងពតគាកែមយែកចាន េះដែរ ។ ការពត ន វ ន គគមនដតជានតមធម (name, label) សគមាបតាងឲយចតាសៃបរបសមនញសសបាញកណាណ េះ ។ ពញទធសាសនតមហាោន ានបកងកើតគទសាងមៗ កគចើនសងរាបមនអស ។ ពកបរសទថននកាយកនេះ នយមសាា បការបកគងៀនរបសគរអាចារយ (អាចរយវាទ) ។ ពញទធសាសនកថននកាយកនេះកគមរពគពេះពញទធសង នង កគមរពក ធសតវសង ឧទហរណក ធសតវ អវកោកកតសវរៈ (Avalokiteshvara) មញចញ គស (Mañjushrī) កមគតយ (Maitreya) ឬ អមតភៈ (Amitābha) ជាកែើម ។ សពវថងៃ គបកទសដែលនយមកានគពេះពញទធសាសនតមហាោន មានែចជា កវៀតណាម កករ ា ជបាញន ទកប ចន មាញងកហាគ ល ឥណឌ កណសញ ។ល។ សមបញញា កថល កៅសមយកែើម ជនជាតដខមរកធាល បានកានគពេះពញទធសាសនតមហាោនដែរ ដែលមានគាសាទអងគរធជាភសាញតាងបញញា កគសាប ។

កយថល កពគជោន ឬវគជោន(27) មាននយថល ោនដែលរងមាែចជាែញកពគជ(28) ។ កពគជោន រជាសាខាមយដែលដបកកចញពនកាយមហាោន ។ នកាយកនេះមានកកណើ តកៅគបកទសឥណាឌ ភារឦសាន នង ភារ យពយ បនតទ បមក កគតវានសសពវសាយកៅែល ទកប ចន នង ជបាញន ។ បរសទថននកាយកនេះកគមរពគរអាចារយរបសពកករ ែចបរសទរបសនកាយែថទកទៀតថនមហាោនដែរ ។ ជាទកៅ អនកគបតបតាធមថននកាយកនេះគបមលគមន ជាគកមតចៗ កែើមបកែើរតាមគរដែលជាកោរ ។

គទសា នង ការអនញវតារបសនកាយទង ៣ មានចណញ ចរម នង ចណញ ចខញសដបលកគមន កគចើនអកនលើ ។ កៅកពលគទសាពញទធសាសនតគតវានសាយចលកៅែលតបនកសសងៗកៅកលើពភពកោក គពេះវនយ នង គពេះសគតគតវានដកដគបឲយគសបកៅតាម

27 Vajrayana 28 Diamond Vehicle

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

21

គបថពណថនសងគមមនញសសកៅតាមតបនទងកនតេះ ។ កដឋយសារគពេះអភធមមរជាការវភារចតាសាសដសាមនញសស កហតញែកចនេះកហើយកទើបកយើងក ើញគទសាទងឡាយកៅកនញងគពេះអភធមមមានចណញ ចែចគមន ោា ងកគចើនកៅកនញងនកាយទង ៣ កនតេះ ។

កែើមបងាយយលគទសារបសនកាយធៗទងបថនពញទធសាសនត កយើងអាចគបែចនកាយហនោន កៅនងគរេះវមានថនសមាម សកមាព ធញាណ ។ កយើងអាចគបែចនកាយមហាោន កៅនងជញញា ង នង សសររបសវមានកនតេះ ។ កយើងអាចគបែចនកាយកពគជោន កៅនងែបលថនវមាន ដែលគតវការគរេះ សរសរ នង ជញញា ង កែើមបគទគទងែបលឲយតាងកៅោា ងមាាន ។

កៅសតវតសទ ៣ មញនគរសរសករាជ កនញងរជាកាលគពេះាទ អកសាក(29) គពេះពញទធសាសនតគតវានសាយកសទើរកពញគបកទសឥណាឌ ។ ឯកសារគបវតាសាសដសរានសរកសរថល កៅពញទធសតវតសទ ៣ (ព.ស. ២៣៤) រតាងពមញនគរសរសករាជ ៣០០ ឆន កមលាេះ គពេះាទអកសាក ដែលជាពញទធសាសនកជនែកឆនើមកនញងគបកទសឥណាឌ ានបញា នសមណទត ២ អងគ រ គពេះកសាណកតារ នង ឧតារកតារ ឲយនតយកគពេះពញទធសាសនតកងរវាទ (ហនោន) កៅសាយកៅសញវណណ ភម(30)។ សោចារកកៅកមពញជា

29 Ashoka Maurya (304–232 BCE) មហាោជ អសសាក ឬពពះបាទអសសាក គជជអធោជតនពបសទសឥណហាសៅកនងសនតតវងសសមារា (Maurya Dynasty) ។ ពពះបាទអសសាកបានពគបពគងឧបទាបឥណហា កនងរងាងឆន ២៩៦ សៅដល ២៣២ មនពគសតសកោជ (269 BCE - 232 BCE) ។

30 Suvarnabhumi : ពវកយថា "សវណណេម” គជជពវកយកនងភាសាសសកសរត ថដលមាននយថាទកដមាស។ ាមពត ពវកយ "សវណណេម” ពតវបានអនកកតពាពបវតតសាសកសតសមយសដម បានសពបសពមាបសៅស ម ះថដនដមយកថនែងសៅតបនអាសភាគអាសគនយ ថដលសពាតលៃគជជពបសទសេមាភាគខងតបង, ពបសទសតល, ឡាវ, កមពជជ នង មាា សេស ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

22

កគកាមានបងាា ញថល គពេះពញទធសាសនតគបដហលានហរចលមកគបកទសដខមរកនញងរជាកាលគពេះាទ គសមារៈ ឬ ហាវ ន កចមន(31) ។

ររកតសគមលថល ភាសាាលហរចលមកគបកទសដខមរតាម រយៈគពេះពញទធសាសនតកងរវាទ ចដណកឯភាសាសសដសកត ានហរចលមកគបកទសដខមរ តាមរយៈគពេះពញទធសាសនតមហាោន នង គពហមញាសាសនត ។ កហតញកនេះកទើបគបជាជនដខមរមយចននធយលគច ថល ភាសាដខមរ មានគបភពពភាសាាល-សសដសកត ។ ការពតភាសាទង ២ កនេះានចលមកកគកាយកពលដែលជនជាតដខមរមានភាសាផាទ លខលនរច កគសចកៅកហើយ ។ ការដែលដខមរកគបើ កយាល-សសដសកត រគគមនដតជា កយខចមកបសដងគបនវការខវេះខាតដតបាញកណាណ េះ ។ រឯ កយ ាល-សសដសកតកនេះកសាតកទៀត កគតវដកដគប ទងសរសពទ ទងរបសពទ កែើមបសគមបសគមលតាមសកនៀងដខមរ ។

តាមការគសាវគជាវថនពកភាសាវទ ភាសាាល-សសដសកតគតវករចាតចលកនញងអបរភាសាឥណឌ -អរ ាញប ដែលជាអបរភាសាមយដែលមនញសសកៅទវបអរ ាញបកសទើរដតទងអស នង មយភារធថនគបកទសឥណាឌ កពញងកគបើគាស ។ ភាសាដខមរជាភាសាមយសាតកៅកនញងអបរដខមរ-មន ដែលជាអបរធមយកៅតបន អាសញអាករនយ ។

កៅអតតសមយ មានដតជនជាតដខមរ នង មនកទដែលមានអារយធមខពងខពសជាងករកៅអាសញអាករនយ ពកគ េះជនជាតទង ២ កនេះ រសកៅគតងតបនវាលទនតបថនទកនល ដែលមានជជាតអាចគបកបរបរកសកមមានោា ងគបកសើរ ។ ជនជាតដខមររសកៅគតងតបនវាលទនតបថនទកនលកមរងគ ។ ឯជនជាតមន រសកៅគតងតបនកមណាម

31 Fan-Che-Man : ពគបពគងោជសៅរងាងឆន ២០០ តនពគសតសកោជ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

23

(គបកទសថង) នង តបនវាលទនតបថនទកនលឥរាវត(32) (គបកទសភមាសពវថងៃ) ។ អាគសយកដឋយអរយធមថនជនជាតដខមរ នង មន លតោសរញងករឿងកនេះកហើយ កទើបករនយមកគបើ កយ មន-ដខមរ ឬដខមរ-មន ែច កយអបរដខមរ-មន, អរយធមដខមរ-មនជាកែើម ។ បាញដនាចាបពសតវតសទ ១៦ មក ជនជាតមនកានាតបងទកែ នង អធបកតយយរបសខលនរហតមក ែចជាជនជាតចាមសពវថងៃកនេះដែរ ។ រររ លកថល បនតទ បពចាងចាញជនជាតភមានងាតបងទកែគពមទងអណាច សពវថងៃជនជាតមនានកាល យជាជនជាតភារតចមយ ដែលមានគបជាជនសរញបជាង ៨ ោននតក (ឬ២ ភាររយ) កពញងរសកៅកនញងរែាមន (Mon State) ថនគបកទសភមា (មោា នមាា ) ។ ជនជាត មន មយភារកទៀត (ជាង ១១ មញននតក) ានរតកភៀសខលនកៅតាងលកៅកនញងកខតាកញចនបញរ (Kanchanaburi) ថនគបកទសថងរហតែលសពវថងៃ ។ ចដណកឯជនជាតចាមកមានវាសនតមនខញសពជនជាតមនដែរ ។ កគកាយពចាងចាញជនជាតយន នង ាតបងទកែចមាា ជនជាតចាមខលេះបនារសកៅកនញងភមភារកណាា ល ថនគបកទសកវៀតណាម, ខលេះកទៀតានរតកភៀសខលនកៅរសកៅគបកទសដខមរ នង ថង ។

*

“សាសនារបសខញ ងាយពសលបត ។ សាសនារបសខញ គការមានចតតពបណចសពវះមនសស ។”

“My religion is very simple.

My religion is kindness.”

― The 14th Dalai Lama (1935 - Present)

*** 32 The Irrawaddy River, Ayeyarwady River គជជទសនែថវងជជងសគសៅពបសទសេមា មានពបថវង ២១៧០ គេថមាពត មានពបេពសៅភាគខងតបងពបសទសចន នងហរចាកសៅឈងសមពទបងហាគ ល ។ ពវកយថា “ឥោវត” កាែ យមកពពវកយ “ឰោវត” (Airavati) គជជអាទសទពដរ ថដលជជតណហងឲយទក ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

24

៣. ពទធពបវតត កែើមបជយ ឲយអនកអានងាយយលមលកហតញថនការបកងកើត “គទសាកមមសល” ដែល

ជាមលដឋា នថនគពេះពញទធសាសនត ខញ សមកលើកយកពញទធគបវតា មកអធបាយកដឋយសកងខប ។ ចណញ ចសខានដែលកយើងនងពភាការ (១) ែកណើ រករឿងថនបែសនធ (២) ការគតាសែង (៣) ធមមកទសនត (៤) បរន វ ន នងពញទធកាលថនគពេះសមណកគមតម ។

៣. ១ បៃសនធ ពញទធបបវតាកថលភារកគចើនករៀបរាបថល គពេះពញទធគទងមានគពេះនតមកែើមថល សទធតា

(Siddhartha) នង មានគពេះរាជវងស កគមតម (Gautama) ។ គពេះវរបតារបសគពេះអងគមានគពេះនតមថល សញកទធ ទនៈ (Suddhodana) ដែលជាគពេះរាជាថនកញលសមពនធ សាកយ (Shakya) នង កសាយរាជយកៅនររ កបលពសរញ កៅគបកទសឥណាឌ ដបាកខាងកជើង ដែលសពវថងៃកនេះសាតកៅកនញងគបកទសកនាា ល (Nepal) ។ គពេះមាតារបសគពេះអងគមានគពេះនតមថល សរមហាមាោ (Maya) ដែលជាបញគតរបសគពេះរាជាថនកញលសមពនធ កកាលយៈ ដែលកសាយរាជកៅនររ កទវទហៈ កៅជាបគពដែននររ កបលពសរញ ។

គពេះនតង សរមហាមាោ ានសញបនក ើញែរសមយមានភលញក ៦ ចញេះពសាា នកលើ មកចលកនញងថសទរបសគពេះនតងដសនកខាងសារ ។ គ ហមណបញករាហតានកាតសញបនកនតេះ នង ានពាករថល គពេះនតងសរមហាមាោ នងមានបញគតាមយអងគគបកបកដឋយមហាបញរសលកខណៈ នង គបកបកដឋយបញណយារមែកលើសលប ។ ឯកសារពញទធសាសនតកងរវាទានករៀបរាបថល គពេះរាជកញមារ សទធតា ានគបសតកៅថងៃសញគក ១៥ កកើត កពញបរម ថនដខពសាខ ឆន ច កៅកគកាមកែើមសាលគពកស (កែើមរាង) កនញងឧទានលញមពន ដែលសាតកៅចគពគបទលថននររ កបលពសរញ នង នររ កទវទហៈ ។ លញេះគបសតាន ៧ ថងៃ គ ហមណ ៨ នតកានថលវ យគពេះនតមគពេះឱរសថល សទធតា ដែល

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

25

មាននយថល អនកសកគមចគបកោជនគរបោា ង ។ គ ហមណទង ៧ នតកកលើកគមាមថែ ២ ពាករថល គបសនកបើគពេះកញមារសាតកៅជាកសគត កនតេះនងានកាល យជាកសរចចគកពតា ។ គបសនកបើគពេះអងគគទងកចញសាងសនស កនតេះគពេះអងគនងានគតាសជាគពេះពញទធ ។ បាញដនាគ ហមណមាន កកទៀតក ម េះ កកាណឌ ញា ដែលមានវយកកមងជាងករ ានកលើកដតគមាមថែមយកហើយទយថល គពេះរាជកញមារពតជាានគតាសជាគពេះពញទធមនខាន ។ រយៈកពល ៧ ថងៃកគកាយកពលគពេះរាជកញមារ សទធតា ានគបសគត, គពេះនតងសរមហាមាោគទងានកសាយគពេះពរាលយ(33) នង ានកៅកកើតកៅសាា នតញសត ។ គពេះនតង មហាបជាបតកគមតម ដែលជាគពេះមាតញចាា (មាា យមងខាងមាា យ) របសគពេះរាជកញមារ សទធតា ានជយ ចញច មបាចដងរកាគពេះអងគតករៀងមក ។

៣.២ ការពាសៃង កពលមានគពេះជនម ៧ ឆន គពេះរាជកញមារ សទធតា ានសកាវជាា កសសងៗតាមលទធ

គ ហមណពសណាកឥស វសាវ មគត (Vishwāmitra) ។ គពេះរាជកញមារមានគាជាឆល តថវ នង ពដកកលើសករទងខាងអកសរសាសដសា នង យញទធសាសដសា ។ គពេះសញកទធ ទនៈ ដែលជាគពេះវរបតារបសគពេះរាជកញមារ គទងានកពញគពេះទយចក េះភាពអងអាច នង ភាពឆល តថវរបសគពេះរាជកញមារោា ងខាល ង ។ ែកចនេះគពេះវរបតា ានគតាសបងាគ បឲយពកអាមាតយជកគសេះ ៣ កដនលងកៅកនញងបរកវណថនគពេះរាជនកវសន ។ គសេះទ ១ មានដឋឈកកខៀវ, គសេះទ ២ មានដឋឈកស នង គសេះទ ៣ មានដឋឈកចគមេះពណ ទញកជាទគកសាលរបសគពេះរាជឱរស ។ កៅកពលមានគពេះជនម ១៦ ឆន គពេះរាជឱរសាន

33 វរ + អាលយ = លសៅរបសជនអនកសកែៀវកាែ , អនកអងអាច, លសៅរបសអនកចមាង ឬសាថ នសគ ។ ថខមរសពបពវកយសនះសសៅនយថា “ដសណរសាែ បសៅសកតឯសាថ នសគ” សពមាបសៅមរណភាពតនពពះអគគមសហសកសពតយពទងោជយ ។ ពវកយ វលាលយ គជជសសនៀងអានាមភាសាតល ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

26

ករៀបអភកសកជាមយគពេះនតង ពមាព យកសាធរា (Yashodhara) ដែលមានគពេះជនម ១៦ ឆន ែចគមន ។ គពេះនតង ពមាព រជាគពេះរាជធតារបសគពេះាទ សញបបពញទធ (Suppabuddha) ថនគកង កទវទហៈ (Devadaha) នង ជាបងបអនជែនមយរបសគពេះរាជកញមារ សទធតា ។ គពេះវរបតាានគតាសបងាគ បរាជអាមាតយឲយសងគាសាទចនន ៣ ថលវ យគពេះរាជកញមារ នង គពេះមកហស សគមាបគកសាលកៅរែវកដរ , រែវរងារ នង រែវរ កហើយ ។ គពេះវរបតាកានបងាគ បឲយរាជអាមាតយ តាកដតងគាសាទនមយៗ កដឋយផាទ ងរនរកគសើបគសាល (Erotic Arts) កសសងៗ ។ ករៀងរាលរាគត គសរាគសសសាអ តៗានមកគបរតរយតសដនរ នង រាកគចៀងថលវ យគពេះរាជកញមារ សទធតា ។ កលើសពកនតេះកទៀត គសសនសាអ តៗកគចើនរបគបកបកដឋយកទពកកាសលយខាងសលបៈកាមរញណ កានមកបកគមើគពេះរាជកញមារសងដែរ ។ កចចការទងកនេះ រជាគពេះតគមេះរបសគពេះសញកទធ ទនៈ កែើមបអនទងចងចតារបសគពេះរាជកញមារឲយជាបជ កនងកាមកកលស នង កញឲយគពេះរាជកញមារនកកៅែលការសាងសនសែចការទសសនទយរបសគ ហមណ ។

កដឋយសារធញញងបនងជវភាពែដែលៗកៅកនញងគពេះរាជវាង កគកាមការពងវករបសគពេះវរបតាឲយឈលកកនញងកាមរញណ គពេះរាជកញមារសទធតាានសញគពេះរាជានញញញា តពគពេះវរបតាកៅទតកមើលជវភាពគបជារាសដសាកៅកគដគពេះរាជវាង ។ គពេះរាជទសសនកចចកនេះានកធវើឲយគពេះរាជកញមារ ជបគបទេះទែាភាពខញសដបលកទងគសងពជវភាពកៅកនញងគពេះរាជវាង ។ កៅកនញងគពេះរាជទសសនកចចកនេះដែរ គពេះអងគគទងានជបគបទេះនងកទពនមមត ៤ កលើករ ៖

កទពនមមតទ ១ គពេះរាជកញមារគទងានទតក ើញមនញសសចាស ។ កទពនមមតទ ២ គពេះរាជកញមារគទងានទតក ើញមនញសសឈ ។ កទពនមមតទ ៣ គពេះរាជកញមារគទងានទតក ើញមនញសសសាល ប ។ កទពនមមតទ ៤ គពេះរាជកញមារគទងានទតក ើញអនកបស ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

27

កទពនមមតទង ៤ គបកភទកនេះ ានកធវើឲយគពេះរាជកញមារគទងកកើតករសកងវរ ចក េះជវតរបសគពេះអងគ នង ជវតរបសមនញសសទកៅ ។ ចណញ ចកនេះានកធវើឲយគពេះរាជកញមារគទងចងសាងសនស ។ ចាបតាងពកពលកនតេះមក គពេះសទធតាកញមារគទងានចាបកសាើមសអបកខពើមកោកសននវាសកានដតខាល ងក ើង ។ គពេះអងគគទងានកឈវងយលក ើញថល កគរឿងសបាយទងអស សញទធដតជាវតាញមនកទៀង (អនចច, Impermanence), មនញសស នង សតវកពញងរសកៅកនញងជវតដែលក រកពញកដឋយការមនកពញចតា (ទញកខ, Dissatisfaction) ។ គពេះអងគគទងានយលចាសថលគទពយសមបតា, អណាច ឬ គសរបកឆើត គគមនដតជាកគរឿងបកញញា តចតាមនញសសបាញកណាណ េះ ។ កសចករសញខខាងសលវកាយ (កាមសញខ) រជាកសចកាសញខដកលងកាល យ ដែលកកើតក ើងកដឋយតណាា ។ បាញដនាមនញសសទកៅកពញចតានងកាមសញខណាស កគ េះពកកររជាទសករថនអវជាា ។

គពេះរាជកញមារសទធតា គទងានកគជើសករ ើសការសាងសនសជាមកធាាយសគមាបកដឋេះគសាយបញញា ទញកខរបសមនញសស ។ គពេះអងគគទងានលេះបងរាជវងស, រាជសមបតា, គពេះមកហស, គពេះរាជបញគត (រាហញលដែលកទើបគបសត) រចកចញសាងសនស កទេះបគពេះវរបតាានកគបើគរបមកធាាយកែើមបរារាងគពេះអងគោា ងណាកកដឋយ ។

កពលានែងថលគពេះរាជកញមារ សទធតា គទងានោងកៅបសកនញងថគព កពលកនតេះកកាណឌ ញា គ ហមណ នង គ ហមណ ៤ នតកកទៀតកមានចតាគជេះថលល កចញកៅបសដែរ ។ គ ហមណទង ៥ នតក ឬបញច វរគយ មានក ម េះ កកាណឌ ញា , វបបៈ, ភទទយៈ, មហានតម នង អសសជ ។ គពេះរាជកញមារានសកាតបធមជាមយតាបស (អនកបសកនញងសាសនតគ ហមណ) ២ នតក រ អាឡារតាបស នង ឧទកតាបស ។

កទេះបគពេះរាជកញមារខកធវើ តបធម តាមតាបសទង ២ ោា ងណា កគទងកៅដតរកមនក ើញកមាកខធមដែរ ។ តាបសទង ២ កចេះគតមដតកោកយធម ដែលមនដមនជាកោកញតារធម ឬធមនតឲយសកគមចការគតាសែង ។ គពេះរាជកញមារគទងានកាេះបង

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

28

តាបសទង ២ កហើយគទងានដសវងរកសចចធមកដឋយគពេះអងគឯង ។ គពេះអងគគទងានចណាយកពល ៦ ឆន កែើមបគបតបតាតាមសលវែតងដតងបសញត

(ទញកករករោ) បាញដនាគពេះអងគកៅដតមនានសកគមចការគតាសែង ។ ែកចនេះគពេះអងគគទងានកគជើសយក ការគបតបតាតាមសលវកណាា ល(34)ដែលកៅចកនតល េះសលវធររលញង(35) នង សលវែតងដតងបសញត(36) ។

គពេះអងគគទងានសកគមចគពេះទយោងកចញពនររ រាជគរេះ ដែលជារាជធានថនរែាមរធៈ កែើមបកធវើែកណើ រកៅគសកក ធរោ (Bodh Gaya) ដែលសពវថងៃកៅថលរែា ប ហារ (Bihar) កនញងនររមរធៈ ។ គពេះរាជកញមារសទធតា ានតាងសមាធកៅកគកាមកែើមក ធគពកសដកបរសទងកនរញារា (Neranjara) រហតរកក ើញកមាកខធម នង សកគមចការគតាសែង (Awakening) កៅថងៃពញធ ១៥ កកើតកពញបរម ដខ ពសាខ ឆន រកា កនញងគពេះជនម ៣៥ វសា ។ ចាបតាងពកពលកនតេះមក គពេះរាជកញមារ សទធតា គតវានមនញសសទងឡាយគបសទធនតមថល គពេះពញទធ(37) កគ េះគពេះអងគរជាបញរគលដែលានសកគមចសមាម សកមាព ធញញា ណ ។

៣.៣ ធមមសទសនា កៅកពលគពេះរាជកញមារ សទធតា ានគតាសែងសមាម សកមាព ធញញា ណជាគពេះពញទធ

គពេះអងគគទងានសដមរងធមមកទសនតជាកលើកែបង(38)សរអពអរយសចច(39) ៤ ែល 34 មជឈមាបដបទ (Majjhimā Patipadā, The Middle Path)។ 35 កាមសខលែកានសយាគ (kāmasukhallikānuyoga, self-indulgence) ។ 36 អតតកលមថានសយាគ (attakilamathānuyoga, self-mortification) ។ 37 Buddha, The Enlightened One 38 First Sermon 39 The Four Noble Truths

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

29

បញច វរគយ កៅសនឧទាន ឥសបតនមរទយវន(40) ។ បនតទ បមកគពេះអងគគទងានសដមរងធមមកទសនតបកគងៀនមនញសសនតនតកដឋយមនគបកានវណណ ៈ រាបទងពកវណណ ៈគ ហមណ, វណណ ៈកសគត, វណណ ៈកវសសៈ, នង វណណ ៈសគទៈ ទងគបស ទងគស ។ មនញសសមាន កគចើននតកមកពគរបវណណ ៈានសញបសកនញងសណាកគពេះពញទធ ។ អសរយៈកពល ៤៥ ឆន គពេះអងគគទងដតងបកពញពញទធកចច ៥ គបការជានចចកដឋយឥតខាល ចកនឿយហតគពេះកាយពល ។ ពញទធកចចទង ៥ គបការរ ៖

កពលគពក គទងនមនរបណឌ ាត, កពលរកសៀល គទងសដមរងធមមកទសនតែលសាធារណជន, កពលគពលប គទងគបទនឱវាទែលភកខញសងឃ, កពលកណារ លអគធាគត គទងកដឋេះគសាយគបសាន របសពកកទវតា, កពលជតភល គទងគបកមើលសតវកោក មានភពវ នង ឥតភពវ ។

៣.៤ បរនពវា ន លញេះែលកពលកចញវសាទ ៤៥ កៅថងៃ ១៥ កកើតកពញបរម ដខមា ឆន មាញ

គពេះពញទធគទងដឋកអាយញសងាខ ររបសគពេះអងគ កដឋយគាបមារថល គពេះអងគនងបរន វ នកនញងរវាង ៣ ដខកទៀត ។ កពលានែងថលគពេះពញទធានដឋកគពេះជនតម យញសងាខ រហសកៅកហើយ ពកសាវកទងឡាយ ជាពកសស គពេះអាននទ ានកសាយកសាកោា ងខាល ង កគ េះគរបៗ គមន មនទនចងឲយគពេះអងគគទងបរន វ ន ។ គពេះពញទធគទងានយលចាសថលពកសាវករបសគទងកៅខវេះការកជឿជាកកលើខលនឯង កទើបគទងានដឋសកតឿនថល ៖ "ភកខញសងឃកៅនកបាញនបាងអវកនញងតថលរតកទៀត …ធមដែលតថលរតសដែងកហើយ កធវើមនឲយមានខាងកនញងខាងកគដ …កណាា បថែថនអាចារយ មនមានកនញងធមទងឡាយ

40 The Deer Park, Sarnath, India

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

30

របសតថលរតកទ ...អនកទងឡាយ ចរយកខលនជាទពង យកខលនជាទរលក កញយករបសែថទជាទរលក ចរយកធមជាទពង យកធមជាទរលក កញយករបសែថទជាទរលកក ើយ ”។(41)

បនតទ បពកនតេះ គពេះអងគគទងានោងកៅនររ កញសនតរា (Kushinagar) រចគទងានោងចលកៅកានថគពសាលវន ។ កៅទកនតេះគទងានគតាសឲយគពេះអាននទករៀបចដគរថលវ យគពេះអងគសទ ។ កៅបចាមរាគត គទងគតាសែលភកខញទងឡាយនវបណាា ចញងកគកាយថល “លញេះអកណើ េះឥតអពតថលរតកៅ ធមនងវនយកនតេះជាគររបសអនកទងឡាយ”។(42) “សងាខ រទងឡាយ មានកសចកាវនតសកៅជាធមមតា អនកទងឡាយ ចរញាញ ងកចចទងពងឲយសកគមច កដឋយកសចកាមនគបមាទចញេះ” ។(43)(44) គពេះពញទធគទងានបរន វ នកៅគកង កញសនតរា កៅថងៃអងាគ រ ១៥ កកើតកពញបណម ដខពសាខ ឆន មាញ (៥៤៣ ឆន មញនរ.ស.) កនញងគពេះជនម ៨០ វសា ។

៣.៥ ពទធកាល ពញទធកាល ឬក ធកាល រជារយៈកពល ដែលគពេះពញទធកពញងរងជាធរមាន ។

ពញទធកាលគតវរាបចាបតាងពកពលដែលគពេះពញទធ គទងានគតាសែង កៅែលកពលដែលគពេះអងគគទងានបរន វ ន ។ ពញទធកាលមានរយៈកពល ៤៥ ឆន នង គតវានដចកជា ៣ កាល ។ បឋមក ធកាល រតចាបពកពលដែលគពេះពញទធានគតាសែងកៅ

41 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ១៦ ទពរទ ២១៣-២១៤ (ពទងមានពពះពទធដកានងពពះអាននទ)។ 42 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ១៦ ទពរទ ៣២០ (ពពះបចេមវាចារបសពពះមានពពះភាគ)។ 43 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ១៦ ទពរទ ២៥៥ (មហាបរនពវា នសពត) នង ទពរទ ៣២៤ ។

44 “It may be that after I am gone that some of you will think, ‘now we have no teacher.’ But that

is not how you should see it. Let the Dharma and the discipline that I have taught you be your

teacher. All individual things pass away. Strive on, untiringly.” A quote from The Buddha, a PBS

documentary.

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

31

ែលឆន ទ ១៥ ថនពញទធកាល ។ មជឈមក ធកាល រតចាបពឆន ទ ១៦ ែលឆន ទ ៣០ ថនពញទធកាល ។ បចាមក ធកាល រតចាបពឆន ទ ៣១ ែលឆន ទ ៤៥ ថនពញទធកាល ។

តាមរយៈពញទធគបវតា កយើងអាចសននដឋា នានថល គពេះពញទធគទងមនដមនជាតអងគអាទកទពកទ ។ គពេះអងគរជាមនញសសមាន កដែលានរសកៅកនញងសងគមមនញសស, ានទទលការអបរ កៅកនញងលទធគ ហមណ, ានសាកលបងគបតបតាតាមមាគមកឆព េះកៅកានកមាកខធមរបសពកគ ហមណ, ានសកាែងបញញា របសមនញសស, ានរកក ើញមាគមកឆព េះកៅកានការរ លតទញកខ កដឋយគពេះអងគឯង, ានពនយលដណនតមនញសសឲយកចេះរសកៅកនញងរញណធម នង សាគ លមាគមពតកឆព េះកៅកានការកចញចាកទញកខ ។ កដឋយសារដតគទសរ ឬគពេះធមវនយរបសគពេះពញទធ មានលកខណៈគាកែនយម, មនញសសនយម នង ចតានយម កទើបមនញសសរាបរយោននតកកៅកលើពភពកោក កពញងនតគមន គបតបតា នង សសពវសាយ ។ ររកតសមាគ លថល គពេះពញទធគទងមនានបកងកើតគពេះពញទធសាសនតកៅកនញងទគមង ដែលពញទធបរសទកៅកនញងគបកទសទងឡាយកពញងគបតបតាកនតេះកទ ។ ពញទធសាសនកកៅកនញងគបកទសទងកនតេះានដកថចនកសចកាបកគងៀនរបសគពេះពញទធ ឲយដគបកាល យកៅជាពញទធសាសនតដែលមានរបភាពកសសងៗ គសបតាមគបថពណ នង ទកនៀមទមាល បរបសជនជាតករៀងៗខលន ។

រររ លកថល កសចកាបកគងៀនរបសសាសនតទងអសមានទងចណញ ចលអ នង ចណញ ចមនលអ ។ កសចកាបកគងៀនដែលសាលសលវជាមានែលសងគមមនញសស នងនតឲយមនញសសកចេះរសកៅចញេះសគមងគមន , នតឲយគបកទសជាតនងពភពកោកមានសនាភាព ។ រឯកសចកាបកគងៀនដែលសាលសលអវជាមាន នងនតឲយមនញសសគបកានគជល (គជលនយម), នតឲយពកករាតបងសលធម នង មនញសសធម ។ ឧទហរណ ពកករដបរជាគសឡាញ នង កគមរពគពេះអាទកទព ជាជាងគសឡាញមនញសសែចគមន ។ ពកករដបរជាកធវើបញណយឲយកខាម ច ជាជាងកធវើបញណយឲយមនញសសរស ដែលកពញងឃលល ន ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

32

កលើសពកនតេះកទៀត កចចពធថនពញទធសាសនតកងរវាទ ខញសដបលកទងគសងពកចចពធថនពញទធសាសនតនកាយមហាោន ។ ឧទហរណ ពធសញសល, បណឌ ាត នង កវរភតាា ហារ មានដតកៅកនញងពញទធសាសនតកងរវាទបាញកណាណ េះ ។ សមបកចចពធពញទធសាសនតកងរវាទកៅតាមគបកទសកសសងៗ កមានលកខណៈខញសគមន កគចើនអកនលើដែរ ។ ែកចនេះសមអនកអាន នង អនកសកាពចារណា នង វាយតថមលគរបកចចពធ នង ការបកគងៀនរបសអាចារយទងឡាយ កដឋយកគបើវចារណញញា ណខពស ។

*

“កថកថពបការពតតពមវាមជសនឿរបសអនក ពតវថកថពបជសនឿរបសអនកតពមវាមការពតវញ” ។

“Don’t bend the truth to fit your beliefs,

Bend your beliefs to fit the truths.”

-- Ajahn Brahm (1951-Present)

“សយងមនអាចបសពងៀនមនសសឲយសចះដងអាមយសេយ សយងអាចពតមថតជយពកសគឲយរកស ញចសណះដងសៅកនងខែនសគបាសណហណ ះ” ។

“We cannot teach people anything;

we can only help them discover it within themselves.”

-- Galileo Galilei (1564-1642)

***

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

33

៤. ពពះដពតបៃក កសចកាបកគងៀនរបសគពេះពញទធ (ពញទធវចនៈ) ឬកៅថល ពញទធធម ឬពញទធធមម

(Buddha’s Dhamma) រជាកសចកាអធបាយអពចាបធមមជាតទកទងនងទញកខលាករបសមនញសសកោក នង វធកចញចាកទញកខ ។ គពេះពញទធានចណាយកពល ៤៥ ឆន កែើមបបកគងៀនមនញសសគរបវណណ ៈឲយយលចាសថលអវជាទញកខ, អវជាមលកហតញថនទញកខ, អវជាកសចកាសញខកពលរលតទញកខ នង វធគបតបតាកែើមបរចចាកទញកខ ។ ឯកសារមយចននអេះអាងថល ពញទធវចនៈគតវានសាវកកគចើនជនតន គបមលចងគកង (Collection)

ជារមពរ ដែលមានកសចកាបកគងៀនសរញបគាបមញនបន ន (8400) គពេះធមមកខនធ ។ កយថល ធមមកខនធ(45) រជាវរគ ឬ ចដណកមយថនកសចកាបកគងៀនទកទងនងគកមសលធម ឬ រកបៀបរសកៅកនញងសងគមមនញសស ។ ពកសាសនវទមយចននកៅបសចមគបកទសានកៅពញទធធមថលជាទសសនវជាា (Philosophy) ។

កពលគពេះពញទធគទងរងជាធរមានកៅក ើយ កសចកាបកគងៀនទងកនតេះ មនទនគតវានករកតគតាជាោយលកខណអកសរកៅក ើយកទ ។ កគកាយកពលគពេះពញទធគទងានបរន វ ន ពកសាវកកគចើនអងគាននតគមន សគត (សងាគ យនត) រមលក នង កសទៀងផាទ តពញទធវចនៈដែលពកករានឮ នង ចងចាកៅតាមទកដនលង នង កពលកវោខញសៗគមន ។ កនេះរជាគបថពណដែលពកសាវកនតគមន កធវើបនាពជនតនមយកៅជនតនមយ រហតែលបចចញបបនន ។ លញេះពញទធសាសនតកនលងកៅគបដហល ៥០០ ឆន សាវកទងឡាយានកតគតា នង ចងគកងពញទធវចនៈកដឋយកគបើអកសររបសជនជាតគសលងាក (Sinhalese) ។

ែណាកកាលែបង ពញទធវចនៈគតវានកៅថលធមមវនយ ដែលមាន ធម (គកមសលធមសគមាបមនញសសទកៅ) នង វនយ (ចាបសគមាបអនកបស) ។ សមយកគកាយ

45 An article or section of dhamma, a portion of norm

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

34

កទើបពកសាវក ាននតយកការវភារចតាសាសដសា (psychoanalysis) មកបញចលជាមយនងធមមវនយ កដឋយបកងកើតជារមពរអភធមម ។ ពកសាវកានកលើកតកមកើងរមពរអភធមម កដឋយានកគបើគាសគពេះនតមរបសគពេះពញទធ កែើមបឲយមនញសសទកៅទទលសាគ ល នង សសពវសាយ ។ បចចញបបននកនេះ ពញទធវចនៈគតវានកៅថល គពេះថគតបែក កគ េះមាន ៣ ដសនក ។ ររកតសមាគ លថល សមយកែើម គពេះធមទង ៨៤០០០ គពេះធមមកខនធ គតវានរកាទញកកនញងកសដនាក ឬ កកញា ើ ចនន ៣ ។ ែកចនេះកទើបមនញសសជនតនកគកាយកៅរមពរទងកនតេះថល តបែក ឬ ថគតបែក ដែលមាន ៖

វនយបែក មាន ១៣ ភារ នង មាន ២១០០០ ធមមកខនធ, សញតានាបែក មាន ៦៤ ភារ នង មាន ២១០០០ ធមមកខនធ, អភធមមបែក មាន ៣៣ ភារ នង មាន ៤២០០០ ធមមកខនធ ។ ១. គពេះវនយបែក ករៀបរាបអពវនយសគមាបភកខញ ដែលមាន ២២៧ សកាខ បទ

នង ៣១១ សកាខ បទសគមាបភកខញន(46) ។ ២. គពេះសញតានាបែក ឬ គពេះសគត ករៀបរាបអពគពេះធម ដែលមានជកៅកដឋយអតា

ែចជាបញញាកមម ាបកមម សលធម ។ល។ ជាកវាហារកទសនត (Conventional

Teaching) គពេះសាវក កអាចសដមរងានដែរ ។ ៣. គពេះអភធមមបែក (អភធមម) ករៀបរាបអពការវភារចតាសាសដសា ។ ចណញ ចសខានថនគពេះពញទធវចនៈ រកៅគតងគពេះពញទធគទងដឋសកតឿនមនញសសឲយ

យកគទសា ឬ អនតទងឡាយថនសាសនតែថទ កៅពចារណា នង ពកសាធកមើលសន មញននងដឋកចតាកជឿតាម ។ ងវតបតគពេះពញទធគទងានរកក ើញគពេះធមមវនយកដឋយគពេះ

46 កនងចសណហមវនយសពមាបេកខន គរធម ៨ គជជវនយថដលបនាទ បបសនាថ កតតមែេកខន ។ គរធម ៨ មានថចងសៅកនងេកខនវេងគ សៅកនងពពះតពតបដកថខមរ សសៀវសៅសលខ ១១ ទពរទ ២៦៦ ។ គរធម ៨ ទទលរងការរះគនយាា ងខែ ង សពពវះវាបានឆែះបញញច ងឲយស ញនវសចតនាមាកងាយសទធសកសតសៅកនងសងគមឥណហា ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

35

អងគឯងកពតដមន កគទងពញានបងខពកសាវកឲយកជឿតាមពញទធវចនៈទងងងតងងល (Blind Faith) ដែរ ។ គពេះអងគដតងដឋសកតឿនកគកើនរ លកពញទធសាសនកជនឲយកគបើវចារណញញា ណ ឬ សមាម ទែា (ការយលគតវ) មញននងកជឿអវមយ ។ សកខភាពជាកដសាងរកៅកនញងកាោមសគត (Kalama Sutta) ដែលគពេះពញទធគទងានរ លកពកកាោមជន ឲយកគបើលកខណៈវនចាយ ១០ ោា ងកែើមបកាតកសចការាលការអេះអាង ឬ គទសារបសកមែកនតសាសនតទងឡាយ មញននងដឋកចតាកជឿកលើគទសាទងកនតេះ ។ គពេះពញទធានដឋសកតឿនពកកាោមជនថល ៖ “... អនកកញគបកានកដឋយគគមនដតឮតាមគមន កញគបកានតាម កយបរមបរា កញគបកានកដឋយានឮថលែកចនេះ កញគបកានកដឋយអាងកបនតគមា កញគបកានតាមកហតញដែលគតេះរេះ កញគបកានកដឋយកាតែរយដសសសស កញគបកានកដឋយគគមនដតគតេះរេះនវអាការ កញគបកានកដឋយកសចកាកពញចតាតាមការពនតយសមនងកសចកាយលក ើញ កញគបកានកដឋយយលថលមានសភាពររ (កជឿ) កញគបកានកដឋយរតថល សមណៈ (កនេះ) ជាគររបសកយើង” ។(47)(48)

កតើអវជាលកខណៈវនចាយសគមាបកាតកសចកាថល គទសារបសកមែកនតសាសនតណាមយគមម នតងភាព ឬកសចកាពត? គពេះពញទធគទងានដឋសកតឿនកាោមជនថល ៖ “កាលណាកបើអនកទងឡាយែងកដឋយខលនឯងថល ធមទងកនេះជាអកញសល, ធមទងកនេះគបកបកដឋយកទស, ធមទងកនេះអនកគាជតេះកែៀល, ធមទងកនេះបញរគលានសមាទនកពញកលញកហើយ រដមងគបគពតាកៅកែើមបមនជាគបកោជន កែើមបកសចកា

47 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៤១ ទពរទ ២១៨ (កាលាមសពត) ។ 48 Don't go by reports, by legends, by traditions, by scripture, by logical conjecture, by inference,

by analogies, by agreement through pondering views, by probability, or by the thought, “This

contemplative is our teacher.”

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

36

ទញកខ ... កនញងកាលកនតេះ អនកទងឡាយគតវលេះបងកចាលកចញ ” ។(49)(50) ចញេះកតើអវកៅជាលកខណៈវនចាយសគមាបកាតកសចកាថល គទសារបសកមែកនត

សាសនតណាមយមានតងភាពឬកសចកាពត? គពេះពញទធគទងានទនតម នកាោមជនបនាកទៀតថល ៖ “... កាលណាកបើអនកែង កដឋយខលនឯងថល ធមទងកនេះជាកញសល, ធមទងកនេះមនមានកទស, ធមទងកនេះដែលអនកគាជសរកសើរ, ធមទងកនេះដែលបញរគលសមាទនកពញកលញកហើយ, គបគពតាកៅកែើមបជាគបកោជន, កែើមបកសចកាសញខ... កនញងកាលកនតេះ អនកទងឡាយចរែលនវធមទងកនតេះកហើយកៅ”។ (51)

ររឲយកសៃើចសរកសើរណាស ដែលគពេះពញទធគទងានដឋសកតឿនពកកាោមជនជាង ២៥០០ ឆន កនលងកៅកហើយ បាញដនាកសចកាបកគងៀនកនេះកៅដតមានលកខណៈគាកែនយម នង មានគបកោជនសគមាបមនញសសសមយទកនើប យកកធវើជាមាគមតគមងជវតរបសពកករ ។ តាមរយៈពញទធវចនៈកនេះ កយើងក ើញចាសថល គពេះពញទធគទងានសាលកសរភាពឲយបញរគលមាន កៗ ពចារណារាលរនត, ការអេះអាង ឬគទសាទងឡាយជាមញនសន មញននងដឋកចតាកជឿ ឬ សសពវសាយរនតទងកនតេះកៅែលមនញសសែថទកទៀត ។ គពេះពញទធគទងានកគបៀនគបកៅសាវករបសគទងឲយពចារណារាល កយសមារបសគទងសនមញននងកជឿតាម ។

***

49 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៤១ ទពរទ ២១៨-២១៩ (កាលាមសពត) 50 When you know for yourselves that, these qualities are unskillful; these qualities are

blameworthy; these qualities are criticized by the wise; these qualities, when adopted and carried

out, lead to harm and to suffering — then you should abandon them. 51 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៤១ ទពរទ ២២២ (កាលាមសពត)

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

37

៥. អរយសចច ៤ អរយសចច ៤ រជាកបេះែងថនគពេះពញទធសាសនត កហើយកជាធមមកទសនតកលើក

ែបង ដែលគពេះពញទធគទងានសដមរងកគាសបញច វរគយកៅថគពឥសបតនៈ (Isipatana)

ជតគកង រាណស ។ កយថល អរយសចចមាននយថល ការពតែគបកសើរឧតាញងគឧតាម,ការពតឥតកលអៀង ឬការពតតករៀងពែបងរហតែលចញងបញចប ។ រឯ កយថល ចតញរារយសចច រអរយសចចទង ៤ ក លរ ទញកខអរយសចច, ទញកខសមញទយអរយសចច, ទញកខនករាធអរយសចច នង ទញកខនករាធគមមនបែបទ (មរគអរយសចច) ។

៥.១ ទកខអរយសចច ទញកខ រអវៗ ដែលសទញយនង សញខ ។ កយមយពាងគកនេះ មាននយទលទោយ

ពាកពណនតណាសកគ េះ ទញកខ គមម នរបឲយកយើងរាន, គមម នទមៃនឲយកយើងងលងានឬគមម នទហនងជកៅឲយកយើងវាសានកទ ។ ការពណនតអពកធមញរជាការងាយគសល បាញដនាការអធបាយអពការឈកធមញរជាការលាក ។ ទញកខពនសមៃកៅកនញងខលនមនញសសគរបរប ។ គបសនកបើមានរប កពលកនតេះគាកែជាមានទញកខ ។ កបសកកមមរបសគពេះរាជកញមារ សទធតា ដែលានោងកៅសាងសនស រចងែងធមមជាតពតរបសទញកខ នង វធកចញចាកទញកខ ។ កៅកពលគពេះអងគគទងានគតាសែង គពេះអងគគទងានសដមរងថល ធមមជាតពតថនទញកខមាន ១២ កង ។

៥.១.១ ទកខ ១២ កង ទញកខ កៅកនញងទញកខអរយសចច ទង ១២ កង រ ៖ ១. ជាតទញកខ រទញកខកគ េះមានជាតកកណើ ត (តាងពថងៃបែសនធកនញងថសទមាតា) ២. ជរាទញកខ រទញកខកគ េះចាសគគមគគម ជរាគទឌកគទម, ៣. ពាធទញកខ រទញកខកគ េះមានករាគមមកកបៀតកបៀនោយ,

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

38

៤. មរណទញកខ រទញកខកគ េះមានកសចករសាល ប, ៥. កសាកទញកខ រទញកខកគ េះសារ យគសកណាេះអវ ជាទគសឡាញដែលគ តកៅ, ៦. បរកទវទញកខ រទញកខកគ េះតអញដតអរអពញាតដែលានគ តគាសកៅ, ៧. ទញកខទញកខ រទញកខលាកសលវកាយសង សលវចតាសង, ទញកខគតតកលើទញកខ, ៨. កទមនសសទញកខ រទញកខកគ េះកនើសអារមមណ អាកអនគសពនចតា, ៩. ឧាោសទញកខ រទញកខកគ េះចកងអៀតចងអលចតាែលសតវ នង សងាខ រ ជាទ

គសឡាញកពញចតា ដែលគាសគ តកៅយរកហើយ, ១០. អបបកយហសមបកោរទញកខ រទញកខកគ េះជបសតវ នង សងាខ រដែលមន

គតវចតា, ១១. បកយហវបបកោរទញកខ រទញកខកគ េះគ តគាសនរាសចាកសតវ នង

សងាខ រដែលខលនកពញចតា, ១២. យមបចា ន លភត តមបទញកខ រទញកខកគ េះគាថលន របសអវមយកហើយមន

ាននវរបសកនតេះែចបណង ។ ទញកខមានបរមតានយថល អសញគកតភាព រភាពខវេះចកនតល េះ មនលអទងគរប

(Imperfection), អនចចភាព ឬភាពមនអចថសដនរយ (Impermanence), ភាពមនកពញចតា (Unsatisfactoriness), អនតរភាព ឬភាពទកទឥតានការ (Selflessness) ។

៥.២ ទកខសមទយអរយសចច កយថល សមញទយ ានកសចករថល មលកហតញ ឬ គបភពឫសរល ។ រឯ កយ

ទញកខសមញទយអរយសចច មាននយថល ឫសរលពត ឬ កកណើ តពតថនកសចករទញកខ ។កកណើ ត ឬ មលកហតញដែលបណារ លឲយមានទញកខែលមនញសស ឬ សតវ មាន ២ រ អវជាា (Ignorance) នង តណាា (Desire) ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

39

៥.២.១ អវជជា អវជាា រជា កយកៅកនញងភាសាាល ឬ សសដសកត ដែលមាននយទកៅថល ការ

មនែងចាស ឬ កសចកាលៃង ។ អវជាា កគបៀបែចជាផាទ ងវាងននដែលាងមនឲយមនញសសកមើលក ើញវតាញសពវោា ង តាមសភាពពតថនវតាញទងកនតេះ ។ អតានយលអតរបស កយ អវជាា រការមនែង, មនយលចាសនវវតាញ ៨ ោា ង រ ៖

១-ទញកខ : ក លរ មនញសសទងឡាយមនយលចាសនវកងទញកខទង ១២ កនញងទញកខអរយសចច ។

២-សមញទយ : ក លរ មនញសសទងឡាយមនទនយលចាសនវមលកហតញ ឬ ឫសរលដែលបណារ លឲយមានទញកខ ។

៣-នករាធ : ក លរ មនញសសទងឡាយមនទនសាគ លចាសនវទរ លតទញកខ ឬគពេះន វ ន ។

៤-មរគ : ក លរ មនញសសទងឡាយមនទនយលចាសនវសលវកឆព េះកៅកានទរ លតទញកខ ឬ កៅថល អែាងគកមរគ ឬ សលវគបកបកដឋយអងគ ៨ ។

៥-អតតកខនធ : ក លរ មនញសសទងឡាយមនទនយលចាសនវខនធទង ៥ ពអតតជាត ។

៦-អនតរតកខនធ : ក លរ មនញសសទងឡាយមនទនយលចាសនវខនធទង ៥ កៅអនតរតជាត ។

៧-អតតកខនធ នង អនតរតកខនធ : ក លរ មនញសសទងឡាយមនទនយលចាសនវខនធទង ៥ ទងកៅកនញងអតតជាត នង អនតរតជាត ។

៨-បែចចសមញបាទធម(52) : ក លរ មនញសសមនទនយលចាសនវធមដែល

52 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៣១ ទពរទ ៥៣ (បដចចសមបាទ) ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

40

ភាា បកហតញកៅនងសលថនការកកើតសាល បកនញងវែរសងារ ។ កៅកពលបញរគលមាន កមនយលចាសនវអវជាា ទង ៨ កនេះ កពលកនតេះគមតនង

បកណាា យឲយតណាា កកើតក ើងកនញងចតារបសគមត ។ កៅកពលតណាា កកើតក ើង កពលកនតេះទញកខកកកើតក ើងដែរ កគ េះតណាា រជាគបភពថនទញកខ ។ កបើតណាា មានកមាល ងតច បញរគលកនតេះកមានទញកខតច ។ គបសនកបើតណាា មានកមាល ងខាល ង បញរគលកនតេះកមានទញកខកគចើន ។ កយើងានែងកហើយថល អវជាា បណារ លឲយកកើតតណាា កហើយតណាា បណារ លឲយមានទញកខ ។ កតើតណាា ជាអវ ?

៥.២.២ តណហា តណាា (53) រ ភាពកគតកគតអាល, ការកគសកឃលល ន, ការគាថលន ចងានអវៗគរប

ោា ងមនសកបសកល ។ តណាា ជាឫសរល ដែលនតឲយមានទញកខគរបគបការ នង នតឲយមានកកណើ តងមបនាគមន ។ ែរាបណាមនញសសកៅមានតណាា ែរាបកនតេះវែរសងារកបនាមានជានចច ។ កៅកនញងធមមចកកបបវតានសគត(54) តណាា គតវានដបងដចកកចញជា ៣ រ កាមតណាា , ភវតណាា នង វភវតណាា ។

១-កាមតណាា (55) រចណងចក េះកាម, ការគាថលន ចងានមនកចេះសកបកៅកនញងកាមរញណ(56) ឬ ការគាថលន កនញងកាមភព ។ កាមរញណមាន ៥ គបការ រ រប សកមលងកលន រស នង សមផសស ។(57)

53 Taṇhā, tṛṣṇā, trishna : Craving, desire, thirst. 54 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៦ ទពរទ ៣១ (ធមមចករបបវតតនសពត) ។ 55 Kama-tanha : Sense-craving 56 ដសណរចសរនតនសសចកដពបាថាន នវអារមមណទង ៥ គ រប, សសេង, កែន, រស, សមផសស ។ 57 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ២១ ទពរទ ១៦៣ (កាមគណ ៥) ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

41

២-ភវតណាា (58) រការគាថលន ចងានអារមមណទង ៦ ររប, សក ង, កលន, រស, សមផសស នង ធមាម រមមណ ឲយសាតកសារជាែរាប ។(59)

៣-វភវតណាា (60) រការគាថលន ចងានអារមមណទង ៦ ររប, សក ង, កលន, រស, សមផសស នង ធមាម រមមណ ឲយកៅជាសនយទកទ មនកកើតងមកទៀត ។

៥.៣ ទកខនសោធអរយសចច ការរលតសញតអសនវទញកខ កៅថល នករាធ កហើយសាា នភាពថនចតាដែលបរសញទធ

សរសងកៅថល ន វ ន(61)។ គតងចណញ ចកនេះមាននយថល ន វ នមនដមនជាទកដនលង ដែលគតវកធវើែកណើ រកៅកនតេះកទ ។ បាញដនាន វ នរជាសាា នភាពថនចតា ដែលមនជាបជ កកលើកគរឿងកៅហមងទងឡាយ ។ កែើមបបាតទញកខ អនកគបតបតាធមទងឡាយគតវផាា ចឫសរលថនទញកខ ក លរ បាតអវជាា នង រ ោយតណាា ឲយអស កគបៀបែចជាកសករមាន កជករ កលើងរលកឈើ កែើមបកញឲយកែើមកឈើកនតេះែញេះបនាកទៀតែកចាន េះដែរ ។ កៅកពលឫសរលថនទញកខគតវានកកទចកចាលអស កពលកនតេះកសចករសញខសៃបែគបណត កកកើតក ើងែលចតា កហើយចតាសៃបដបបកនេះកៅថល នករាធ ។

៥.៤ មគគអរយសចច កយថល ទញកខនករាធគមមនបែបទអរយសចច ឬ ទញកខនករាធគមមន ឬ មរគសចច

រជាសលវ ឬ មកធាាយពតគាកែ ដែលនតឲយអនកបែបតាធមអាចរ កដឋេះខលនកចញសញត

58 Bhava-tanha : Craving to be 59 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ១៩ ទពរទ ១៣២ (សងគតសពត) ។ 60 Vibhava-tanha : Craving not to be 61 Nirvana

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

42

ពទញកខកនញងសងារវែា(62) ។ កែើមបសកគមចន វ ន អនកបែបតាធមគតវគបកានសលវកណារ ល ឬមជឈមាបែបទ(63) នង គបតបតាោា ងខាា បខានតាម អែាងគកមរគ(64) ។ សលវកណារ លកនេះសាតកៅចកនតល េះ អតាកលមថលនញកោរ(65)ឬសលវែតងដតង ដែលអនកបែបតាធមកធវើាបខលនឯងឲយឈចាបរាងកាយឥតអកពើ នង កាមសញខលលកានញកោរ(66) ឬសលវែធររលញង ជ កវាកវននងកាមកកលស ដែលជាអកពើមនថងលងនរ ឬគមម នគបកោជន ។

៥.៤.១ អៃឋងគកមគគ អែាងគកមរគ ឬសលវគបកបកដឋយអងគ ៨ រ ៖ ក-សមាម ទែា រការយលក ើញគតវ ។ ការយលក ើញគតវ រការកមើលក ើញពត

អពជវតរបសខលនឯងថល ជវតកកើតក ើងកដឋយសារខនធ ៥ (របធម នង នតមធម) ដែលមនកទៀងទត (អនចច), គបកបកដឋយទញកខ (ទញកខ) នង មនមានអតាសញញា ណពត (អនតាា ) ជាពកសស រការយលក ើញគតវកនញងអរយសចចទង ៤ ។

ខ-សមាម សងកបបៈ រការគតេះរេះគតវ ។ ការគតេះរេះគតមគតវ រការគាថលន លេះកចាលការពាាទ អកពើកឃលរកៅ នង ការកបៀតកបៀនជវតមនញសស នង សតវ ។ ការគតេះរេះគតមគតវ គបកបកដឋយឆនទៈលអ នតឲយមនញសសជបសលលអ នង កសចករសញខចកគមើន ។ ជវតថនមនញសសមាន កៗ ានសញខ ឬទញកខ ានចកគមើន ឬវនតស អាគសយកលើការគតេះរេះ រតពចារណា ។

រ-សមាម វាចា រវាចាគតវ ។ សមាគតមគតវ កកើតក ើងកដឋយការគតេះរេះគតវ ។ សមាសខានណាសសគមាបមនញសសមាន កៗ កគ េះសមាដែលនោយកចញមកអាចសរល

62 Saṃsāra: A wandering through, endless cycle of death and rebirth, continuous flow, eternal

cycle. 63 Middle Path. 64 The Eightfold Path. 65 Attakilamatha: Self-mortification. 66 Kāmasukhallikānuyoga: Devotion to the passions, to the pleasures.

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

43

សញខ ឬ ទញកខែលខលន នង អនកែថទ សមែចបញរាណាចារយកោកក លទញកថល “សែជាឯក កលខជាកទ” ។ សមាគតមគតវជាសមាកវៀរចាកវចទញចចរត ៤ ោា ងរ ៖

១-សែមនពត, កញហកកាកគាស (មញសាវាទ), ២-សែស កកសៀត, ញញ េះញង, បដបកបាក (បសញណាវាទ), ៣-សែកជរគបកទច, គទកគមេះកាេះកាក, តេះកែៀលកែៀមដឋម (សរញសវាទ), ៤-សែក េះកឡាេះ ករាយរាយឥតគបកោជន (សមផបបោបវាទ) ។

-សមាម កមមនរ រការងារគតមគតវ ។ ការងារគតមគតវរការគបគពតាលអ កវៀរចាកកាយទញចចរត ៣ ោា ង រ៖

១-ការសមាល បជវតមនញសស នង សតវ (ាណាតាត), ២-ការលចគទពយអនកែថទ (អទនតន ទន), ៣. ការគបគពតាខញសកនញងសលវកាម ែចជាការកសពកមងញនជាមយគបពនធ ឬកន

របសករជាកែើម (កាកមសញមចាា ចារ) ។ ង-សមាម អាជវៈ រការចញច មជវតគតវ ។ ការចញច មជវតគតវ មាននយថលការ

ចញច មជវតតាមរនលងធម នង គសបតាមចាបរែា ឧទហរណ កវៀរចាកការកកងគបវញចការលចបលន ការលកកគរឿងកញៀន ការជញែរសលវកភទ ការសមាល បជវតមនញសសកែើមបគាក ឬកៅថល មចាា ជវៈ (wrong livelihood) ។

ច-សមាម វាោមៈ រការពាោមគតវ ។ ការពាោមគតវ មាននយថលការពញេះ រឧបសរគកឆព េះកៅកានឧតាមជវត ។ កយើងែងកហើយថល ឧតាមភាព(67) អរហតាភាព នង

67 Greatness

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

44

ពញទធភាព សញទធដតកកើតក ើងកដឋយសារការគបងដគបង(68) ការកបាជាចតា(69) នង ការពាោម(70) ។

ឆ-សមាម សត រការតាងសតគតវ ។ ការតាងសតគតវ មាននយថល ការគបងគបយតន នង ការរលកែងខលនជានចច ។ កគមលបណងថនសមាធ(71) រការតាងសតកែើមបតាមឃលល កមើលចតាគរបខណៈកពល ។ នយមាាងកទៀត សមាធ នង សត ជាបទកទងគមន កគបៀបែចជាទក នង កពង ។ បញរគលដែលអាចគរបគរងខលនឯងាន សញទធដតមានការគបងគបយតន កដឋយយកសតកធវើជាឆម តាមឃលល កមើលអកពើរបសខលន ទងកាយ, វាចា នង ចតា គរបកពលកវោ ។

ជ-សមាម សមាធ រការកធវើសមាធគតមគតវ ។ កយថល "សមាធគតមគតវ” មាននយថលការសចងចតាឲយមលកលើអារមមណដតមយ ។ កៅកនញងគពេះពញទធសាសនត សមាធមានមញខងារ ២ ោា ងរ ៖

១-កធវើឲយសៃបអារមមណ(72) តាមរយៈសមងភាវនត(73) ។ ២-ការពគងកទសសនញញា ណ ឲយកមើលក ើញការពតរបសជវតតាមរយៈ

វបសសនតភាវនត(74) ។

68 Effort 69 Determination 70 Perseverance 71 Meditation 72 Calming of the mind 73 Tranquility Meditation 74 វបសសនាភាវនា (Insight Meditation) : មកពពវកយ “វបសសនា” ថដលមាននយថា ស ញរបស ងទងពងាមភាពពត (insight into the true nature of reality, seeing things as they really are) នង ពវកយ “ភាវនា” ថដលមាននយថា ការចសពមន, ការនកចសពវះពតងអារមមណដលអថតមយដថដលៗឲយសពចនៗ គនកសហយនកសទៀតសរឿយៗជជអសនក, ការសមងសាម ធ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

45

អរយមរគ ឬ សលវគបកបកដឋយអងគ ៨ គតវានគពេះពញទធកឃលសាចារយ (Buddhaghosa) កៅថល “វសញទធមរគ”(75) ។ គពេះពញទធកឃលសាចារយានបគងមអរយមរគទង ៨ កនេះមកជា ៣ ដសនក រ សល(76) សមាធ(77) នង បញញា (78) ។ ចដណកការសកា ឬ គបតបតាសល សមាធ នង បញញា មានក ម េះថល ថគតសកាខ (Threefold Training) ក លរ ៖

១-សលសកាខ (Morality, Virtue) រការអបរ ខលនឲយមានករោ មារោទ គបកបកដឋយរញណធម នង សលធម ។ សលសកាខ មានកតាា ៣ រ ៖

សមាម វាចា(79) រការក លវាចាគតមគតវ, សមាម កមមនាៈ(80) រការកធវើការងារគតមគតវ, សមាម អាជវៈ(81) រការចញច មជវតគតមគតវ ។

២-សមាធសកាខ (Meditation, Mind) រការសចងចតាឲយមលកៅកនញងអារមមណដតមយ ។ សមាធសកាខ មានកតាា ៣ រ ៖

សមាម វាោមៈ រការពាោមគតវ, សមាម សត រការតាងសតគតវ, សមាម សមាធ រការសចងចតាគតវ ។

៣-បញញា សកាខ (Wisdom) រការបណរញ េះកោកយបញញា (Mundane Wisdom)

75 Visuddhimagga: The Path of Purification 76 Sila: Morality, Virtue 77 Samādhi, samāpatti: Meditation, Meditative absorption 78 Paññāa: Wisdom 79 Right Speech 80 Right Action 81 Right Livelihood

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

46

នង កោកញតារបញញា (Supra-mundane Wisdom) កែើមបរចចាកទញកខ (កមាកខធម) ។ បញញា សកាខ មានកតាា ២ រ ៖

សមាម ទែា រការយលគតវ, សមាម សងកបបៈ រការគតេះរេះគតវ ។

ថគតសកាខ រជាមជឈមាបែបទ(82) ដែលជាមាគមកណាា លដតមយរត ដែលគពេះពញទធគទងានបែបតារហតានសកគមចសមាម សកមាព ធញាណ ។ សលវកណាា លកនេះសាតកៅចកនតល េះវធបែបតាែតងដតងហសកហតញ នង វធបែបតាែធររលញង ។ ែកចនេះកយើងជាពញទធបរសទ រររបបនតគមន កធវើតាមមាគមែគបកសើរ ដែលគពេះបរមសាសាា គទងានគតសគតាយទញកឲយកយើង ។

*

“អនកទងឡាយគបបសធា ពពះតថាគតទងឡាយ ពោនថតជជអនកពបាប ជនទងឡាយមានការពនតយ សបបានសដរសៅសហយ នងរចចាកចណងរបសមារបាន” ។(83)

“You yourselves should make the effort; the Tathagatas (Buddhas) only

can show the way. Those who practise the Tranquillity and Insight Meditation

are freed from the bond of Mara.” (Dhammapada 276)

“មនពតវបសណហត យឲយចរតរបសអនកដតទបផលែ ញចតតសៃបរបសអនកសេយ” ។

“Don’t let the behavior of others destroy your inner peace.”

-- Tenzin Gyatso, 14th Dalai Lama (1935-Present)

***

82 Middle Path, Middle Way 83 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៥២ ទពរទ ៧៨-៧៩ (ធមមបទោថា មគគវគគ)

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

47

៦. ពទសដកមម ល គទសរកមមសល ជាមលដឋា នសខានកៅកនញងគពេះពញទធសាសនត ។ គទសរកមមសល

ទកទងកៅនងកហតញ-សលថនាតញភតធមមជាត នង ការកកើតសាល បថនសតវកោក ។ កៅកនញងលទធគ ហមណ ពកគ ហមណបរសទកជឿថល គពេះអាទកទពរជាអនកបកងកើតអវៗសពវោា ង ។ ចដណកកៅកនញងពញទធសាសនត ពញទធបរសទកជឿថល អវៗសពវោា ងកកើតក ើងតាមចាបធមមជាត ។ តាមចាបធមមជាត មនញសស នង សតវ សសក ើងកដឋយខនធ ៥ ឬបញចកខនធ ដែលមាននយថល រនរទង ៥ (Five Aggregates) រ ៖

១-របកខនធ (Body Form) ររបដែលសសសគញ ក ើងកដឋយធាតញទង ៤ រ ធាតញែ (បឋវធាតញ) ធាតញទក (អាកាធាតញ) ធាតញកភលើង (កតកជាធាតញ) កហើយនង ធាតញខយល (វាកោធាតញ) ។

២-កវទនតខនធ (Feeling) រការែងអារមមណជាសញខ ឬជាទញកខ ។ ៣-សញញា ខនធ (Perception) រធមមជាតចណានវអារមមណ ។ ៤-សងាខ រកខនធ (Mental Formation) រធមមជាតតាកដតងចតា ដែលគបគពតាកៅកនញងអារមមណ ។ ៥-វញញា ណកខនធ (Consciousness) រធមមជាតែងនវអារមមណ ។

របកាយមនញសស នង សតវ គគមនដតជាបញចកខនធបាញកណាណ េះ ។ បញចកខនធ ដចកកចញជា ២ រ របធម នង នតមធម ។ របកខនធជារបធម ចដណកកវទនតខនធ, សញញា ខនធ, សងាខ រកខនធ នង វញញា ណកខនធ ជានតមធម ។ គទសាពញទធសាសនតានពនយលអពកកណើ តថនជវតថល ែណាកកាលែបង បញចកខនធសសគមន ឲយកកើតមានជារបរាងក ើង បនតទ បមករបរាងទងកនតេះករកចករ ើន រចចាសគទឌកគទម កហើយចញងកគកាយករោយាតកៅវញ (សាល ប) ។ គទសាពញទធសាសនតកានបកគសាយថល ែកណើ រកកើតជាងមរបសមនញសស

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

48

ឬសតវ ចាបកសាើមកដឋយខនធទង ៥ សសគមន កៅកនញងជវតងមមាងកទៀត នង បនាកកណើ តរហតគមម នទបញចប ។ កនញងទសសនៈកនេះគពេះពញទធគទងានចាតទញកការសាល បថលជាខណៈមយ ដែលខនធទង ៥ ដបកធាល យ កហើយគទងានចាតទញកការកកើតថលជាខណៈមយដែលខនធទង ៥ សសសគញ ជាងមក ើងវញ ។ គទសាពញទធសាសនតកអេះអាងថល កទេះបខនធទង ៥ ដបកធាល យកកដឋយ កថលមពលថនកាយ នង ចតា (physical and mental force)

បនាវតាមានកៅកនញងរបមយកទៀត ឬសភាវៈងម ដែលកៅថល ជវតងម (rebirth) ។(84) គទសាពញទធសាសនតអេះអាងថល ថលមពលថនជវតចាសរជាកមម (action) ឬ មល

កហតញ (cause) ដែលបងកឲយកកើតជាសលអវមយ ។ គទសាកនេះកានពនយលដែរថល ជវតចាស នង ជវតងមជាបទកទងគមន ោា ងជតសនទធ ។ កបាញដនាជវតចាស នង ជវតងម មានលនតែចគមន នង ខញសគមន កដឋយអកនលើ ។ លនតែចគមន រកៅគតងជវតងមទទលសលថនកមមចាស (nature) ដែលជវតចាសានកសាង ។ រឯលនតដែលខញសគមន រកៅគតងជវតងមទទលការអបរ ងមៗ (កមមងម, new actions, urture) ។

ទសសនៈពញទធនយមានពនយលថល វធដតមយរត ដែលអាចជយ មនញសសឲយរចសញតទញកខកសសងៗាន រការមនចាបកកណើ តជាងមកទៀត ។ ការមនចាបកកណើ តងមកទៀតកនេះ ជាកគមលបណងរបសគពេះរាជកញមារ សទធតា កនញងការកចញសាងសនស ។ កគកាយការគតាសែង គពេះពញទធគទងានសដមរងថល ែរាបណាសលកមមមនទនរលត ែរាបកនតេះសតវកោកកៅដតកកើតសាល បៗ ។ កបើមនចងឲយមានកកណើ តងមកទៀត ពញទធបរសទ 84 “We have seen earlier that a being is nothing but a combination of physical and mental forces

or energies. What we call death is the total non-functioning of the physical body. Do all these

forces and energies stop altogether with the non-functioning of the body? Buddhism says ‘No’.

Will, volition, desire, thirst to exist, to continue, to become more and more, is a tremendous force

that moves whole lives, whole existences, that even moves the whole world. This is the greatest

force, the greatest energy in the world. According to Buddhism, this force does not stop with

the non-functioning of the body, which is death; but it continues manifesting itself in

another form, producing re-existence which is called rebirth.” Quoted from “What the

Buddha Taught” by Dr. Walpola Rahula.

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

49

គតវលញបបាតកមមឲយអសជាមញនសន ។ កៅកនញងបរបទកនេះ កយថល កមម រាបបញច លទងកញសលកមម នង អកញសលកមមដែលនតឲយមានវាក ។

កតើកមមសលកនញងពញទធសាសនតមាននយ នង លកខណៈែចកមរចខលេះ ? កយថល កមម មាននយថល អកពើដែលបញរគលមាន កៗ កធវើកដឋយកាយ វាចា នង ចតា កដឋយមានកចតនតជាកែើមចម ។ កយថល កចតនត រជារនតដែលនតចតាឲយភនកកៅែលវតាញ ឬកគមលបណងអវមយ ។ កយថល សល រដសលផាក ថនអកពើ ឬកមម មាននយថលគបសនកបើកមមលអ កពលកនតេះសលកលអ គបសនកបើកមមអាគកក កពលកនតេះសលកអាគកកដែរ ។ មនញសសជាអនកកធវើអកពើអវមយកដឋយខលនឯង កហើយកគតវទទលសលថនអកពើកនតេះកដឋយខលនឯងដែរ គសបតាមចាបថនកមម (Law of Karma) ។

គទសរកមមសលអេះអាងថល មនញសសមានរបសមផសសលអឬអាគកក មានបញញា ឬលៃតលៃង, មានគទពយសមបតា ឬគកគកកតាកោា ក សញទធដតជាសលថនអកពើរបសពកករ ។ អកពើទងឡាយនងហញចសល កៅកពលណាមយជាកជាមនខាន គគមនដតកនញងកពលយរឬឆបបាញកណាណ េះ ។ ឧទហរណ អកពើខលេះហញចសលភាល មៗកនញងកពលបចចញបបនន, អកពើខលេះហញចសលកនញងជាតខាងមញខបនតទ បពជាតបចចញបបនន កហើយអកពើខលេះកទៀតហញចសលកនញងជាតជាលដឋបតៗកៅកទៀត ។

កនញងពញទធសាសនត កមមដែលមានកចតនត (intention) ជាកែើមចម មាន ៣ ោា ងរ (១) កញសលកមម (Meritorious Action), (២) អកញសលកមម (Demeritorious

Action) នង (៣) អពាកតកមម (Neutral Action) ។ កញសលកមម (កមម ស) រជាអកពើដែលហញចសលលអ នង នតឲយមានចតាសបាយរករាយ ។ កញសលកមម មានកមមបង (កញសលកមមបង) ១០ ដែលមានកាយកមម ៣ (bodily action), វចកមម ៤ (verbal

action) នង មកនតកមម ៣ (mental action) ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

50

៦.១ កសលកមម កញសលកមម រជាទកងវើលអ ឬទកងវើដែលនតមកនវសលគបកោជន ។ ទកងវើលអតាម

សលវកាយ កៅថល កញសលដសនកកាយកមម ។ ទកងវើលអតាមសលវវាចា កៅថល កញសលដសនកវចកមម ។ ទកងវើលអតាមសលវចតា កៅថល កញសលដសនកមកនតកមម ។

៦.១.១ កសលថនកកាយកមម កញសលដសនកកាយកមម រជាទកងវើលអខាងសលវកាយ ដែលមាន ៣ ោា ងរ ៖ ១-ការកវៀរចាកការសមាល បជវតមនញសស នង សតវ (ាណាតាតា កវរមណ), ២-ការកវៀរចាកការលចគទពយសមបតារបសអនកែថទ (អទនតន ទនត កវរមណ), ៣-ការកវៀរចាកការគបគពតាខញសកនញងកាម (កាកមសញមចាា ចារា កវរមណ) ។

៦.១.២ កសលថនកវចកមម កញសលដសនកវចកមម រជាទកងវើលអខាងសលវវាចា ដែលមាន ៤ ោា ងរ ៖ ១-ការកវៀរចាកការនោយភតភរកញហក (មញសាវាទ កវរមណ), ២-ការកវៀរចាកការនោយញញ េះញង ស កកសៀត បដបកបាកអនកែថទ

(បសញណាវាចា កវរមណ), ៣-ការកវៀរចាកការក ល កយអាគកក គទកគមេះកាេះកាក កជរគបកទចអនក

ែថទ (សរញសវាទ កវរមណ), ៤-ការកវៀរចាកការនោយកសរសផារ ស កសើចកលងករាយរាយឥតគបកោជន

(សមផបបោា កវរមណ) ។ ៦.១.៣ កសលថនកមសនាកមម

កញសលដសនកមកនតកមម រជាទកងវើលអខាងសលវចតា ដែលមាន ៣ ោា ង រ ៖ ១-រនតមនរ ថព សមលងចងានគទពយសមបតារបសអនកែថទ មកកធវើជាគទពយ

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

51

សមបតារបសខលន (អនភជា, Anabhijjhā), ២-រនតមនចងរនញ រញកន ពាាទ កបៀតកបៀន ឬគបទសរាាយចក េះអនកែថទ

(អពាាទ, Abyāpādo), ៣-រនតយលក ើញគតវពត តាមរនលងធម ថលមានាបបញណយ រញណកទស

(សមាម ទែា, Sammaditthi) ។ អកញសលកមម រជាអកពើដែលហញចសលអាគកកជាទណឌ កមម ឬកៅថល កមមកមម ក

ាន ។ អកញសលកមម មានកមមបង ១០ (អកញសលកមមបង) ក លរ កាយកមម ៣, វចកមម ៤ នង មកនតកមម ៣ ។

៦.២ អកសលកមម អកញសលកមម រជាទកងវើអាគកក ឬទកងវើដែលនតមកនវទញកខកទស ។ ទកងវើអាគកក

ខាងសលវកាយ កៅថល អកញសលដសនកកាយកមម ។ ទកងវើអាគកកខាងសលវវាចា កៅថល អកញសលដសនកវចកមម ។ ទកងវើអាគកកខាងសលវចតា កៅថល អកញសលដសនកមកនតកមម ។

៦.២.១ អកសលថនកកាយកមម អកញសលដសនកកាយកមម រជាទកងវើអាគកកខាងសលវកាយ ដែលមាន ៣ ោា ងរ ៖ ១-ករោកបៀតកបៀនជវតមនញសស នង សតវ (ាណាតាតា), ២-ករោថរបនលលចគទពយសមបតារបសអនកែថទ (អទនតន ទនត), ៣-ករោគបគពតាខញសឆគងកនញងកាម (កាកមសញមចាា ចារា) ។

៦.២.២ អកសលថនកវចកមម អកញសលដសនកវចកមម រជាទកងវើអាគកកខាងសលវវាចា ដែលមាន ៤ ោា ងរ ៖ ១-ការនោយភតភរកញហក (មញសាវាទ), ២-ការនោយញញ េះញង ស កកសៀត បដបកបាកអនកែថទ (បសញណាវាចា),

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

52

៣-ការក ល កយអាគកក, កជរគបកទចអនកែថទ (សរញសវាទ), ៤-ការនោយកសរសផារ ស កសើចកលងឥតគបកោជន (សមផបបោា) ។

៦.២.៣ អកសលថនកមសនាកមម អកញសលដសនកមកនតកមម រទកងវើអាគកកខាងសលវចតា ដែលមាន ៣ ោា ងរ ៖ ១-រនតរ ថព សមលងចងានគទពយសមបតារបសអនកែថទ មកកធវើជាគទពយ

សមបតារបសខលន (អភជា, Abhijjhā), ២-រនតចងរនញពាាទ គបទសរាាយអនកែថទ (ពាាកទ, Byāpādo), ៣-រនតយលក ើញខញសការពត កដឋយរតថលគមម នាបបញណយ រញណកទស

(មចាា ទែា, Micchāditthi) ។

៦.៣ អពាកតកមម អពាកតកមម (Neutral Action) មាននយថល អកពើជាអពាគកត ឬឧកបកាខ ។

កៅកនញងបរបទកនេះ មានដតអកពើរបសគពេះអរហនាបាញកណាណ េះ កទើបអាចចាតចលកនញងអពាកតកមម ។ នោយមាាងកទៀត អកពើរបសគពេះអរហនរ គគមនដតជាករោបាញកណាណ េះ ក លរមនដមនជាកញសលកមម ឬ អកញសលកមមកទ ។ ករោរបសគពេះអរហនាមននតឲយមានវាក ឬកកណើ តងមកទ កគ េះវាករជាសលដែលនតឲយមានបែសនធចតា ។

៦.៤ អននតរយកមម កយថល អននារយកមម(85) រជាអកពើាបែធៃនធៃរទងឡាយ ដែលហញចសលមន

រ លងជាតទ ២ ។ អននារយកមម មាន ៥ ោា ងរ ៖ ១-ការសមាល បមារ យ (មាតញឃលត),

85 Anantariyakamma : serious or heinous crimes which bring immediate results.

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

53

២-ការសមាល បឪពញក (បតញឃលត), ៣-ការសមាល បគពេះអរហនរ (អរហនរឃលត), ៤-ការបដបកសងឃ (សងឃកភទ), ៥-ការបងករបសែលរាងកាយរបសគពេះពញទធ (កោហតញបាទ) ។ កៅកនញងគទសរកមមសល កហតញ នង សលមានទនតកទនងោា ងជតសនទធនងគមន ។

គទសាកនេះមានលកខណៈគសបនងគទសាវទាសាសដសរ ដែលអេះអាងថលកហតញ នង សលជាបទកទងគមន ជានចច ។ ទសសនៈពញទធនយមបងាា ញឲយក ើញថល កមម នង សល ជាបទកទងគមន ជាែរាប កលើកដលងដតអកហាសកមម(86) បាញកណាណ េះដែលហសកាលគតវហញចសល ។ កដឋយសារ កហតញ នង សល ជាបទកទងគមន ជតសនទធដបបកនេះ កទើបគពេះពញទធគទងានកលើកយកគទសរ កហតញនងសល កនេះមកពនយលពញទធបរសទឲយសាគ លបញពវកហតញថនការកកើតសាល បរបសមនញសសសតវ ។ គទសរកនេះកៅថល បែចចសមញបាទ(87) ។

៦.៥ ពទសដបៃចចសមបាទ គទសរបែចចសមញបាទ អេះអាងបញញា កថលមានការជាបទកទងោា ងជតសនទធ

រវាងកហតញ នង សល ។ អវៗ ដែលកកើតមានក ើង រជាសលថនកហតញខាងកែើម ។ គទសរបែចចសមញបាទ បញញា កថល “កបើកនេះមាន, កនតេះកមាន ។ កបើកនេះគមម ន, កនតេះកគមម ន ។ កបើកនេះរលត, កនតេះករលត” ។(88) ែកចនេះតាមគទសាពញទធសាសនត គមម នសភាវៈណាមយកកើតក ើងដឋចដតឯង កដឋយគមម នកហតញបចចយទកទង (ពង ក) គមន កនតេះកទ ។ ចក េះែកណើ រកកើតសាល បរបសមនញសស គទសរបែចចសមញបាទអេះអាងថល មានការជាប

86 Ahosikamma : Kamma that is past, expired, or spent and will bear no further phala or fruit. 87 Dependent Origination, Dependent Arising

88 “This is, because that is. This is not, because that is not. This ceases to be, because that

ceases to be.”

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

54

ទកទងគមន រវាងបញពវកហតញទង ១២ ក លរ ៖ ១. អវជាា (Ignorance) ជាបចចយឲយកកើតសងាខ រ, ២. សងាខ រ (Formation) ជាបចចយឲយកកើតវញញា ណ, ៣. វញញា ណ (Consciousness) ជាបចចយឲយកកើតនតមរប, ៤. នតមរប (Mind and Matter) ជាបចចយឲយកកើតអាយតនៈ, ៥. អាយតនៈ (Sense) ជាបចចយឲយកកើតសសសៈ, ៦. សសសៈ (Sensory Impingement) ជាបចចយឲយកកើតកវទនត, ៧. កវទនត (Sensation or Feeling) ជាបចចយឲយកកើតតណាា , ៨. តណាា (Craving, Thirst, Desire) ជាបចចយឲយកកើតឧាទន, ៩. ឧាទន (Attachment) ជាបចចយឲយកកើតភព, ១០. ភព (Existence) ជាបចចយឲយកកើតជាត, ១១. ជាត (Birth) ជាបចចយឲយកកើតជរា, ១២. ជរា (Old age) ជាបចចយឲយកកើតមរណៈ ។ មរណៈ នតឲយកកើតបរកទវៈ

(Lamentation) រការកសាកសកគងង, ទញកខកទមនសស, លាកកវទនត ។ល។ កបើមានធាតញណាកកើតក ើង ធាតញឯកទៀតកកកើតក ើងបនាបនតទ ប ឧទហរណ កបើ

អវជាា កកើតក ើង វានងនតឲយកកើតសងាខ រ ។ សងាខ រនងនតឲយកកើតវញញា ណ បនាកៅកទៀតហរដហរហតែលនតឲយមានជរា នង មរណៈ ។ សទញយកៅវញ កបើអវជាា រលត សងាខ រករលត ។ កបើសងាខ ររលត វញញា ណករលត កហើយធាតញែថទកទៀតករលតតគមន អសរលង ដែលកៅថល នករាធ ។ កយថល នករាធ រការរលតអសនវឫសរលថនកកណើ ត ។ ទនតកទនងដបបកនេះ កគបៀបែចជាគចវាក គបទកគមន ជារងវងមលគមម នចញងកែើម ។ រងវងគចវាកកនេះមានចលនតវលចញេះក ើងគមម នទបញចប ឬកៅថល សងារវែា (samsara) ។

***

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

55

៧. ពពះដពតលកខណ កយ “ថគតលកខណ” មាននយថល លកខណៈ ៣ ។ លកខណៈទងកនតេះរការ

ដគបគបល (អនចច), ការមនកពញចតា (ទញកខ) នង ការគមម នអតាសញញា ណ (អនតា) ។ ជនកាលថគតលកខណ គតវានកៅថល សាមញាលកខណៈ កគ េះវាកកើតក ើងជាធមមតាកៅកលើមនញសស ឬសតវគរបរប, គរបវយ នង គរបកពលកវោ ។ គពេះពញទធសាសនតកលើកយកថគតលកខណ កៅពនយលសភាពពត ថនវតាញសពវោា ងកៅកលើពភពកោក នង ចគកវា ។ ចណញ ចសខានថនថគតលកខណរ វតាញសពវោា ងផាល សបារគរបកពល (អនចច) ។ មនញសស ឬ សតវកពញងរសកៅកនញងសភាពមនកពញចតា (ទញកខ) ។ វតាញ, រញកខជាត, សតវ នង មនញសសទងអសគគមនដតជារបរាង ឬ កញចបថនធាតញរមសសែថទកទៀតជាកគចើនគបកភទ ។ ែកចនេះវតាញទងមានជវត នង គមម នជវត គមម នអតាសញញា ណពតគាកែ ដែលអាចឲយកយើងសនមតថលជាខលនរបសវាកទ (អនតាា ) ។ នោយរម ថគតលកខណរជាកគមលធមកៅកនញងពញទធសាសនត ដែលមនញសសររដតសកា នង ពចារណាគរបកពលកវោ កែើមបជគមេះអញនយមកចញពសនតា នចតា ែច កយបញរាណថល “ទញកខកកើតពអញ អសអញរអសទញកខ” ។

៧.១ អនចច មញននងកយើងអាចយលគទសា “អនចច” កៅកនញងទសសនវជាា ពញទធសាសនត កយើង

ររយលអតានយរបស កយ "អនចច" ជាមញនសន ។ កយថល "អនចច"(89) សសមកព កយ "អ” ដគបថល មន, អត នង កយ “នចច” មាននយថល កទៀងទត ឬ មនដគបគបល ។ រមគមន កយ “អនចច” មាននយថល ការដគបគបល ឬភាពមនកទៀងទត ។ គទសាវទាសាសដសា

89 Impermanence

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

56

នង គទសាពញទធសាសនតានយលគសបថល អវៗសពវោា ងកៅកលើពភពកោក នង កនញងចគកវា កពញងដគបគបល ឥតឈបឈរ ។ កបាញដនាចក េះវតាញដែលមានទហធ ែចជាភន សមញគទ ទកនល សទង ដសនែ ឬ ចគកវា កយើងកមើលក ើញពកវាហាកែចជាគមម នការដគបគបលកសាេះ ។ ការពត វតាញទងកនតេះកពញងដគបគបលគរបវនតទ បាញដនាកយើងមនអាចកមើលក ើញចាសែចជាដខសទកហរកទ ។ វតាញដែលមានរបរាង (កទេះមានជវត ឬ អតជវត) នងដគបកៅជាចាសគទឌកគទម(90) ាតរបរាងកែើម រចករោយកៅជាវតាញធាតញកែើម (elements) តាមកពលកវោយរ ឬ ឆបរបសវា ។ ឧទហរណ របរាងកាយមនញសស នងដគបផាល សជាចាសជរា មានករាគមពាធ រចកហើយកសាល បាតបងជវត ។ ទរកដែលកទើបនងកកើតានមយថងៃ វាធធាតពមយថងៃកៅមយថងៃ នង កាេះជហានកៅរកកសចករសាល បគរបវនតទ ។ កយើងានក ើញថល វតាញ រញកខជាត សតវ នង មនញសសទងអស សសក ើងពធាតញរមកសសងៗ ែចជា ខាបន (carbon), អញកសញចន (oxygen), ថហគែចន (hydrogen), ថណគតចន (nitrogen) ។ល។ កៅកពលរញកខជាត សតវ ឬ មនញសសសាល ប របកាយទងឡាយ នងរោយកៅជាធាតញសសទងកនតេះវញ ។ កៅកនញងគទសាពញទធសាសនត គពេះពញទធគទងានសដមាងថល អវៗទងអសកនញងពភពកោក សាតកៅកគកាមចាបសាកលថនអនចចតាធម(91)ក លរមនកទៀងទត ឬដគបគបលជានចច ។ គពេះពញទធគទងានគតាសថល ការដគបគបលរបសមនញសស ឬ សតវ មានមលកហតញមកពកមមសល ។ កែើមបឲយងាយយលរនតកនេះ កយើងគតវសាគ លចាសថល កតើជវតកយើងជាអវ ? ជវតរជាបញចកខនធដែលសសក ើងព របធម នង នតមធម(92) ។ ខនធទង ៥ សសគមន បកងកើតានជារបរាងកាយ កហើយរបរាងកាយកនេះករកលតោស រចចាសគទឌកគទម កហើយចញងកគកាយកសាល ប ដែលកៅខណៈកពលកនតេះខនធទង ៥ នងដបកធាល យកៅវញ ។ កទេះប 90 Decay 91 Universal Law of Impermanence 92 Physical and Mental Aggregates

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

57

របនតមរោយកៅពតដមន បាញដនាថលមពលថនរបធម នង នតមធមមនអសកៅជាមយរបរាងកាយកនេះកទ ។ ថលមពលកនេះរជាបចចយតាកដតងនវសងាខ រែថទ រចកសសសគញ ជាងម បកងកើតានជាជវតមយកទៀតកៅថល កកណើ តងម ។ គពេះពញទធគទងានឲយក ម េះថលមពលថនរបធម នង នតមធម ថល កមម ។ កមមរជាមលដឋា នថនការដគបគបល នង វលកកើតសាល ប គមម នទបញចបរបសមនញសសសតវ ឬកៅថលសងារវែា ។

សងារវែា មានកគរឿងវល (វែរ) ៣ រ កមមវែរ, កកលសវែា នង វាកវែា ។ កមមវែា រការវលកដឋយកមម ។ វាកវែរ រការវលកដឋយសល ។ កកលសវែរ រការវលកដឋយកកលស ។ គទសរពញទធនយមអេះអាងថល កមាល ងកមម រជាអនកទទលខញសគតវកធវើឲយមានការវវឌឍនថនរបកាយ, ចតា នង បញញា របសមនញសស នង សតវ ។ មនញសសដគបគបលពកញមារតចដែលមានរបកាយ ចតា នង បញញា ទនគជាយ កៅជាមនញសសធកពញវយ ដែលមានរបកាយ ចតា នង បញញា រងមា ។ ឧទហរណ កពលកវោានកធវើឲយកញមារតចមាន ក ធធាតកាល យជាមនញសសចាសអាយញ ៦០ ឆន ។ តាមការពត មនញសសចាសមាន កកនេះ មនដមនជាកញមារតចកាលព ៦០ ឆន មញនកនតេះកទ កហើយកមនដមនជាមនញសសែថទដែរ ។ កៅកនញងនយែចគមន កនេះ គបសនកបើមនញសសមាន កសាល បកៅទកនេះ រចកៅកកើតកនញងជាតងមកៅទកដនលងែថទ កពលកនតេះគមតមនដមនជាតខលនមនញសសែដែល កហើយកមនដមនជាមនញសសែថទកទៀតដែរ ។(93) គពេះពញទធគទងានអេះអាងថល កាលណាបញចកខនធសរញ សសគមន ជារប កពលកនតេះជរា, ពាធ នង មរណៈ កតាមមកជាមយដែរ ។ ែកចនេះ ជរា, ពាធ នង មរណៈ រជាមរតកមនដគបគបលរបសគរបរញកខជាត, មនញសស នង សតវ ។ សរញបកសចកាមក អវៗគរបោា ងដែលធមមជាតបកងកើតក ើង ដតងដគបគបលឥតឈប

93 “A child grows up to be a man of sixty. Certainly the man of sixty is not the same as the child

of sixty years ago, nor is he another person. Similarly, a person who dies here and is reborn

elsewhere is neither the same person, nor another (na ca so na ca añño).” Quoted from “What

the Buddha Taught” by Walpola Rahula

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

58

ឈរ គសបតាមអនចចតាធម ដែលជាចាបធមមជាត ។

៧.២ ទកខ គទសាពញទធនយមានអេះអាងថល ជវតកនញងសងារវែារជាជវតក រកពញកដឋយ

ការមនកពញចតា ។ ការមនកពញចតាកនេះកៅថលទញកខ ។ មនញសស នង សតវគរបរបកពញងរសកៅជាមយទញកខ កគ េះពកករសាតកៅកគកាមអណាចថនកមម ។ កៅកនញងចតញរារយសចច កយថល ទញកខ(94) រជាអរយសចចទ ១ ដែលមនញសសទកៅមនសវសាគ លចាសអតានយពត ។ ជវតរបសមនញសសសាមញា ក រកពញកដឋយកសចកាទញកខ ចដណកឯជវតរបសបញរគលដែលានសកគមចគពេះន វ ន រជាជវតគបកបកដឋយបរមសញខ ។ ចណញ ចកនេះមនដមនមាននយថល ជវតរបសមនញសសសាមញាគមម នកសចកាសញខកសាេះកនតេះកទ គគមនដតកសចកាសញខរបសពកកររជាសញខខល ឬកសចករសញខដកលងកាល យ ។ មនញសសសាមញាទទលកសចកាសញខដកលងកាល យ តាមរយៈចណអាហារ, សកមលៀកប ក, ទជគមក, ថលន សងកវ, មកធាាយកធវើែកណើ រ នង កគរឿងកសានាែចជាកញន កោខ ន រា ចកគមៀង ។ល។ វតាញទងកនតេះគគមនដតជាកគរឿងកាកគាសចតា កែើមបបនលបករទញកខមយរយៈបាញកណាណ េះ ។ បញរាណាចារយក លថល “កបើចងានសញខដវង គតវលេះបងសញខខល” ។ សញខខលរកាមសញខ រឯសញខដវងរបរមសញខ ដែលជាសញខគមម នទបញចប ។ កែើមបជបសញខដវង មនញសសទងឡាយគតវខគបតបតាតាមពញទធវចនៈកដឋយចកគមើនសល សមាធ នង បញញា ។ ពកករគតវយកថគតលកខណធម មកពចារណាថល របកនេះមនកទៀងទត, របកនេះដគបគបល, របកនេះក រកពញកៅកដឋយទញកខ, របកនេះមនដមនជារបសខលន, របកនេះគមម នគបកោជន, របកនេះគមម នខលមសារ ។ ជាទកៅកយើងដតងឧទន កយទងកនតេះជាភាសាាលថល “រប អនចច ទញកខ អនតាា ” ។

94 Dissatisfaction, unmet needs, suffering

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

59

៧.៣ អនាត កយថល អនតាា (95)(non-self) មាននយកែើមថល មនដមនខលន ។ ឧទហរណ

គរបវតាញ, សតវ នង មនញសស គមម នអវដែលករអាចចាតទញកថលជាខលន (អតា, អាតមន, self) ឬ ជាធាតញកែើមពតគាកែរបសវា ។ នយមាាងកទៀត វតាញ, សតវ នង មនញសសទងអសរគគមនដតជារបរាងឬកញចបកសសងៗថនធាតញទងឡាយ ។ ធាតញទងឡាយកនតេះ គគមនដតជាកញចបថនធាតញលអតសញខញមែថទកទៀតោា ងកគចើន ។ ការសកាដសនកវទាសាសដសាានបងាា ញឲយក ើញថល វតាញ, សតវ នង មនញសសទងអសរជាបនសថនធាតញរមដែលកកើតក ើងកនញងធមមជាតចនន ៩៨ គបកភទ ។ ពែបង អនកគាជជនជាតគកកសមយបញរាណានយលថល មនញសសមនអាចកាតបដបកធាតញរមទងកនតេះានកទ ។ ែកចនេះកទើបពកករានកៅធាតញរមទងកនតេះថល អាតម (atom) ។ ពកករកានចាតទញកថល អាតម ជាឯកតា (unit) ឬធាតញចញងកគកាយដែលជាកគរឿងសសថនវតាញ សតវ នង មនញសស ។ បាញដនាអនកវទាសាសដសាបចចញបបននានរកក ើញថល អាតមសសក ើងពធាតញលអតសញខញម (subatomic particles) កគចើនគបកភទកទៀត ដែលមនញសសមនអាចកមើលក ើញកដឋយដភនកទកទ ។

គបសនកបើកយើងពចារណាពគជងកគជាយថនរបសាសដសា កយើងក ើញថល វតាញ, សតវ នង មនញសសសសក ើងពធាតញទកទ ។ គទសាពញទធសាសនតកអេះអាងដែរថល របរាងកាយដែលសសក ើងពបញចកខនធ(96) ដគបគបលគរបវនតទ កហើយកដបកធាល យកៅជាធាតញកែើមវញ ក លរទក, ែ, កភលើង នង ខយល ។ ចណញ ចកនេះគសបនងពញទធវចនៈថល ជវតមានភាពទកទ សនយឥតខលមសារ ។ ររកតសមាគ លថល ធាតញទកទ រជាអតានយទមយ

95 Emptiness, Selflessness 96 រប, សវទនា, សញញញ , សងាខ រ , វញញញ ណ [The Five Aggregates]

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

60

ថន កយថល សញញាតា ឬភាពសនយ ។ អតា ឬខលន ដែលមនញសសគរបគមន គសឡាញកលើសអវៗទងអស គគមនដតជា

គសកមាលកាកគាសដភនកមនញសសបាញកណាណ េះ ។ តាមការពត មនញសសមនអាចកមើលក ើញ ឬបាេះ ល អតា ឬខលន កទ ។ កបើកយើងពនតយកមើល អតា កនេះកដឋយមសចកខញ (ដភនក) កនតេះកយើងកជឿថលមាន អតា ពតដមន ។ បាញដនាគបសនកបើកយើងពនតយកមើល អតាកនតេះកដឋយបញញា ចកខញ (ការវភារ) កនតេះកយើងមនអាចរកក ើញ អតា ថលកពញងសាតកៅទណាក ើយ ។ អតា គគមនដតជាបណាញ ថនបញចកខនធបាញកណាណ េះ ។

កែើមបងាយយលអពគទសាអនតាា កនេះ គពេះពញទធគទងានកលើកយកសទេះមយខនងមកកធវើជាឧទហរណ ។ គពេះពញទធគទងានសរសាវកថល កតើអវកៅជាសទេះពតគាកែ ? ចរអនកចងអញលកៅកមើល ? អនកអាចចងអញលានដតជញញា ង ែបល ទវ រ បងអច ។ល។ បាញដនាឯណាកៅជាសទេះពតគាកែកនតេះ ? ការពតរគមម នតសទេះពតគាកែកទ ។ កយថល សទេះ រគគមនដតជាសមមតនតមមយតាងឲយបណាញ (Whole, Totality) ថនកគរឿងសសរបសសទេះបាញកណាណ េះ ។ គពេះពញទធគទងានគតាសសរកទៀតថល កតើអវកៅជាអតាពតគាកែ ដែលអនករាលគមន គសឡាញែកលើសលបកនតេះ? កតើវាជារាងកាយរបសអនកឬ? កតើវាជាអារមមណរបសអនកឬ? កតើវាជាចតារបសអនកឬ? កតើវាជាគពលងថនអនកឬ? សាសនតខលេះានអេះអាងថល អតា មានពតគាកែដមន? គបសនកបើែកចាន េះដមន កតើគពលងថនបញរគលមាន កកពញងកៅកដនលងណា? កតើពកករពតជាធាល បានជបគបទេះវាដមនឬ? កោងតាមគទសាពញទធនយម អតា គមម នវតាមាន (Not exist) កទ ។ វាគគមនដតជាការសនមតដតបាញកណាណ េះ ។ ែកចនេះ កទើប កយថល “អនតាា ” មាននយថល មនមានខលន (non-selfl) ឬអតាសញញា ណ ដែលជាធាតញសសកែើមពតគាកែ ។

កៅកនញងពញទធសមយ ពកគ ហមណ នង មនញសសកគចើននតក ានកជឿថលមានអាតមនពតគាកែ ចដណកគពេះពញទធគទងអេះអាងថលគមម នអាតមន ឬអតា ឬគពលងកទ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

61

ែកចនេះកហើយកទើបមានអាចារយគ ហមណមាន កក ម េះ អរគកវសសនៈ (Aggivessana) ានចលមកសរកែញកដឋល តស មតជាមយនងគពេះពញទធ ។ អាចារយគ ហមណកនតេះានចាបកសាើមកដឋយក លសមាអតថល “ខញ ហា នអេះអាងកដឋយគមម នសាទ កកសទើរកនញងចតាថល របកាយរបសខញ រជារបសខញ ។ កវទនត សញញា សងាខ រ វញញា ណ របសខញ រជារបសខញ ” ។ គពេះពញទធគទងានកឆលើយតបថល “គបសនកបើអនកអតអាងែកចនេះដមន តថលរតសញឲយអនកបកគសាយបញញា មយ ។ ឧទហរណ កតើកសរច បកសនទ ថននររកកាសល (King

Pasenadi of Kosala) ឬកសរច អជាតសតាញ ថននររ មរធៈ (Ajattasattu of Magadha)

រជាកសរចដសនែថននរររបសគពេះអងគដមនកទ? កតើកសរចទងកនតេះមានអណាចអាចសមាល បនរណាមាន កដែលសមនងសាល បឬកទ? កតើកសាចទងកនតេះមានអណាចអាចដឋកទណឌ កមមនរណាមាន ក ដែលសមទទលទណឌ កមមឬកទ? កតើកសាចទងកនតេះមានអណាចអាចនរកទសនរណាមាន ក ដែលសមនងនរកទសឬកទ? អាចារយ អរគកវសសនៈ ានកឆលើយវញថល កសរចបកសនទ ឬ អជាតសតាញ គតវដតមានអណាចអាចសកគមចកចចការទងកនតេះពតដមន ។ គពេះពញទធគទងានបនាសរថល កបើែកចនេះដមន កតើអនកយលោា ងណាដែរ ចក េះការអេះអាងថល រាងកាយកនេះជារបសខញ ? កតើអនកអាចអេះអាងានកទថល អនកមានអណាចកលើរាងកាយរបសអនក? កតើអនកអាចបញញា រាងកាយរបសអនកឲយកាល យកៅជាោា ងកនេះ ឬោា ងកនតេះានឬកទ? កៅកពលអនកក លអេះអាងថល កវទនត សញញា សងាខ រ នង វញញា ណ រជារបសអនក កតើអនកអាចបញញា វាានឬកទ ? គបសនកបើអនកមនអាចបញញា វាានកទ កហតញអវានជាអនកអតអាងថល អនករជាមាច សកលើខលនរបសអនក? គពេះពញទធគទងានបកគសាយថល អតា ដែលសសក ើងពបញចកខនធ មនដមនជាតខលនពតកទ (Real Self) ។ បញរគលគរបរបគមម នអណាចគរបគរងកលើខលនរបសគមតក ើយ ។ ែកចនេះខលនគមតមនដមនជាកមមសទធរបសគមតកទ ។

សពវថងៃ មនញសសភារកគចើនកពញងគតវមហចាតាែកគចមញេះ ឲយវកងវងវងាវ នភនាគច

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

62

ថល កោកយកនេះមានអញ, កោកយកនេះមនដគបគបល, កោកយកនេះមនមានទញកខ ។ កដឋយសារមចាា ទែាកនេះ ពកករកពញងគបកានអញនយមជាបកនញងចតា កគ េះពកករមនសាគ លអនតាា ធម ។ ពកករគបកានថលកោកយមនដគបគបល កដឋយសារពកករមនសាគ លអនចចតាធម ។ ពកករគបកានថលកោកយមនមានទញកខ កដឋយសារពកករមនសាគ លទញកខតាធម ។ កនេះជាមលកហតញនតឲយកកើតមានភាពវកវរ ចោចលកៅកនញងសងគម ។ ទបសញត កកកើតមានសសដងាគ មកោក បសលចបផាល ញជវតមនញសស បងកឲយមានកសាកនតែកមមររឲយសកងវរ ។ ែកចនេះ កែើមបកចៀសវាងកញឲយកាល យជាទសករថនតណាា មនញសសគរបរបររពចារណាថគតលកខណធម ឲយានលអតលអន ។ ជាពកសស កយើងគតវពចារណាថល កៅកពលកយើងកកើតមក កយើងមានដតថែទកទបាញកណាណ េះ ។ ែកចនេះ មញននងកយើងសាល បកៅវញ កយើងររបនសលទញកអវមយ ដែលជាគបកោជនសគមាបមនញសសកោក ។ គបសនកបើមនអាចបនសលអវជាគបកោជន សគមាបមនញសសជនតនកគកាយកទ សមកមតាា កញបនសលកាកសណល នង បផាល ញបរសាា ន កហើយទញកឲយមនញសសជនតនកគកាយជាអនកទទលខញសគតវ កកើបសមាអ តសគមាមរបសកយើង ។

*

“ភាពលៃងសលែ ជជឫស នង សដមតនទសងាអាពកកទងអស ។” “Ignorance, the root and stem of all evil.”

-- Plato (428 BC - 348 BC)

“អនាគតរបសអនកអាពសយសលអាៗថដលអនកសធាសៅសពលបចចបបនន ។” “The future depends on what you do today.”

-- Mahatma Gandhi (1869-1948)

***

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

63

៨. សសនរៈ គទសរកមមសលអេះអាងថល ការវលកកើតសាល បរបសមនញសស នង សតវជាប

ទកទងោា ងជតសនទធជាមយកមម នង សល ។ រឯ កយថល សសារៈ រជាែកណើ រអកនតទ លកៅមក ឬែកណើ រអកនតទ លកកើតសាល បជានចច ។ រញកខជាត, មនញសស នង សតវទងអសសាតកៅកនញងសណាញ បែចចសមញបាទធម ដែលបងាា ញទនតកទនងរវាងកហតញ នង សលែចរងវងគចវាក ។ អវៗទងអសកៅកលើពភពកោកមានការជាបទកទងគមន នង ពង កគមន កៅវញកៅមក(97) ជាចាាច ។ រងវងគចវាកថនការកកើត, សាល ប, កកើតងម កនតេះបនរវលចញេះក ើង កៅថល សងារវែា(98) ដែលមានដចងសងដែរកៅកនញងរមពរកវទ តាងពមញនពញទធសមយកមលាេះ ។

៨.១ ជវតទង ៣ ជជត គទសាពញទធនយម ានអេះអាងែចគទសាកវទនយមដែរថល ជវតរបសមនញសស

នង សតវ ជាបទកទងតាងពអតតជាត រហតមកែលបចចញបបននជាត នង កៅអនតរតជាត ។ អតតជាត (Former Life) មាននយថលជវតមនញសស ឬជវតសតវកៅកនញងកពលកនលងសញតកៅឬជាតមញន ។ បចចញបបននជាត (Present Life) មាននយថលជវតមនញសស ឬជវតសតវកៅកនញងកពលកពញងរសកៅសពវថងៃ ។ អនតរតជាត (Future Life) មាននយថល ជវតមនញសស ឬជវតសតវកៅកនញងកពលអនតរត បនតទ បពជវតសពវថងៃកនេះរលតសញតកៅ ។ គទសាសសារៈកានអេះអាងសងដែរថល អតតជាតជាបទកទងមកែលបចចញបបននជាត កហើយបចចញបបននជាតជាបទកទងកៅែលអនតរតជាត ។ ទនងែចគមនកនេះ បញពវកហតញថនជាតទង ៣ ជាបញពវកហតញទង ១២ កៅកនញងគទសាបែចចសមញបាទ ។

97 Interrelated and interdependent actions 98 An ever revolving wheel (birth-death-rebirth)

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

64

អតតជជត (១) អវជាា (Ignorance) នតឲយកកើតសងាខ រ, (២) សងាខ រ (Formations) នតឲយកកើតវញញា ណ ។

បចចបបននជជត (៣) វញញា ណ (Consciousness) នតឲយកកើតនតមរប, (៤) នតមរប (Psycho-Physicalty) នតឲយកកើតអាយតនៈ, (៥) អាយតនៈ (Sense) នតឲយកកើតសសសៈ, (៦) សសសៈ (Sensory Impingement) នតឲយកកើតកវទនត, (៧) កវទនត (Sensation) នតឲយកកើតតណាា , (៨) តណាា (Craving, Thirst, Desire) នតឲយកកើតឧាទន, (៩) ឧាទន (Attachement) នតឲយកកើតភព, (១០) ភព (Existence) នតឲយកកើតជាត ។

អនាគតជជត (១១) ជាត (Birth) នតឲយកកើតជរា មរណៈ, (១២) ជរា, មរណៈ (Old age, death) នតឲយមានជវតងម (Rebirth)។

៨.២ កមម កយថល "កមម” មាននយោា ងងាយថល អកពើ ។ កៅកនញងពញទធសាសនត កយថល

"កមម” សកៅកលើ "កមម" ដែលមាន កចតនតជាមលដឋា ន ។ កបើគមម នបណង ឬកចតនតកទ កគមម ន “កមម” ដែរ ។ ចាបថនកមមដចងថល កែើមកឈើដែលមានលកខណៈកសសងគមន អាគសយមកពគគមបពជថនកែើមកឈើកនតេះៗ ដែលមានធមមជាតកសសងគមន ។ កនញងនយែចគមន មនញសសមានឧបនសសយកជារជតាកសសងពគមន កកគ េះកមមរបសខលនដែលាន

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

65

កធវើទញកខកនញងអតតជាតខលេះ កនញងបចចញបបននជាតខលេះ ។ កបើបញរគលមាន កគបគពតាកញសលកមមកដឋយកាយ, វាចា ឬចតា កពលកនតេះបញរគលកនតេះនងមានកសាមនសសរករាយជាកជាគាកែែចគសកមាលអកនតទ លតាមគាណ ។(99) សទញយកៅវញ គបសនកបើបញរគលមាន កគបគពតាអកញសលកមមកដឋយកាយ, វាចា ឬចតា កពលកនតេះបញរគលកនតេះនងជបកសចកាទញកខជាកជាគាកែ កគបៀបែចជាកងរកទេះវលតាមកជើងសតវដែលអសរកទេះ ។(100) គពេះពញទធគទងានដឋសកតឿនឲយបរសទទងឡាយយកចតាទញកដឋកកលើចតា កគ េះចតារជានតយសារង ជាអនកបញញា រាងកាយឲយកធវើសកមមភាពគរបោា ង ែច កយថល “ធមទងឡាយមានចតាជាគបធាន” ។(101)

កទេះបអតតជាត នង បចចញបបននជាត មានទនតកទនងគមន កកដឋយ កអតតជាត នង បចចញបបននជាត មនែចគមន ទងគសងកទ ។ ចណញ ចែចគមន ខលេះៗកនតេះរកៅគតង បចចញបបននជាតជាសលថនកមមពអតតជាត ។ ចណញ ចមនែចគមន ខលេះៗកនតេះរកៅគតង កៅកនញងបចចញបបននជាត មនញសសទទលានការអបរ ងមបដនាមកទៀត ។ ចណញ ចសខានរកៅគតង កៅកនញងបចចញបបននជាត មនញសសមានឱកាសដកថចនជវតរបសខលនឲយានចកគមើនរញងករឿងសគមាបបចចញបបនន នង អនតរតជាត ។ សកខភាពជាកដសាងមយរ គពេះពញទធគទងានបកពញបរមតាារមធមកគចើនជាតរហតែលជាតចញងកគកាយ ដែលគពេះអងគគទងានគតាសែងនវសមាម សកមាព ធញាណ ។

ការានកកើតជាមនញសសរចាតទញកថលជាសណាងលអមយ កហើយការមានរបកាយកពញលកខណៈករាបថលជាសណាងលអមយកទៀត ។ កលើសពកនតេះកទៀត ការមាន

99 If a man speaks or acts with a pure mind, then joy follows him as his own shadow. 100 If a man speaks or acts with an impure mind, sufferings follow him as the wheel of the cart

follows the beast that draws the cart. 101 គមពរពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៥២ ទពរទ ២១ (ធមមបទោថា) [All experiences (or mental

states) are preceded by mind they have mind as their master they are produced by mind.]

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

66

ខរកាលលអដែលអាចឲយកយើងកចេះពចារណារកកហតញសល រពតជាសណាងខពសបសញត ។ វាមនដមនជាការសខានកទដែលានកកើតជាមនញសសកៅកនញងវណណ ៈទប ឬខពសកនតេះ ការសខានរមនញសសគតវខដសវងរកចកណេះែងទកៅ នង បនាអបរ ចតារបសខលនឲយបរសញទធសរសង គបកបកដឋយកមតាា ករញណា មញទតា នង ឧកបកាខ ។ គពេះពញទធគទងពញានចាតទញកវណណ ៈ (caste system) ជាចណញ ចសខានក ើយ កគ េះគពេះអងគគទងកឈវងយល(102)ថល ការគបកានមាកលើករឿងវណណ ៈ រជាកែើមចមថនអកពើអយញតាធម នង ជាឧបសរគចមបងដែលនតឲយមនញសសខវេះចតាករញណា ។ គពេះពញទធគទងានបកគងៀនឲយមនញសសទនតម នចតាគរបវនតទ ។ គបសនកបើមនញសសមាន កៗ សាគ លចតារបសខលនចាស សាគ លបែចចសមញបាទ សាគ លថគតលកខណ នង សាគ លចាសថលអវៗទងអសរជាសញញាតា កពលកនតេះពកករនងគមម នការគបកានវណណ ៈ គមម នការជេះជាន គមម នការកកងគបវញច នង គមម នអកពើអយញតាធមកនញងសងគមក ើយ ។

កទេះបមនញសសមានកាយសមបទខញសដបលកពសតវកកដឋយ គបសនកបើមនញសសគមម នវចារណញញា ណកទ មនញសសកមនខញសគមន ពសតវតរចាា នដែរ ។ មនញសសកគបើគាសបញញា សគមាបពចារណាឲយែងថល កតើអកពើណាជាអកពើលអ, អាគកក, ាប, បញណយ,រញណ ឬកទស ។ រឯពកសតវ វាគមម នគាជា ឬធមមសញញា សគមាបពចារណាកទ ។ មនញសសដែលគមម នវចារណញញា ណ គមម នអវខញសដបលកពសតវកទ កគ េះថល “ការឃលល នអាហារ, ការងងញយកែក, ការភយខាល ច នង ការរមសងាវ ស កហតញទង ៤ កនេះ មនញសស នង សតវ មានែចគមន ។ ធមមសញញា រគាជាយលខញស-គតវ, លអ-អាគកក កធវើមនញសសឲយដបលកពសតវ ។ មនញសសដែលគមម នរញណធមមនខញសអវពសតវក ើយ” ។(103)

102 រពងគតយលសោយពបាជជញ ដេែថាែ ។ 103 ពវកយសសាែ កសសកសរត ពសងសចញពសសៀវសៅ “ពសហសាបសទស” (Hitopadesha)។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

67

៨.៣ មនសស ៤ ពក គទសាពញទធសាសនតានដបងដចកមនញសសទកៅជា ៤ ពក ក លរ ៖ ១. មនញសសកទកវា រជាមនញសសដែលមានរបកាយជាមនញសស, ចតាជាកទវតា

នង មានសលធមខពងខពស ។ ២. មនញសសមនញកសា រជាមនញសសដែលមានរបកាយជាមនញសស, មានចតាជា

មនញសស នង មានមនញសសធម ។ ៣. មនញសសកបកតា រជាមនញសសដែលមានរបកាយជាមនញសសធមមតា បាញដនាមាន

ចតាជាកគបត ។ ៤. មនញសសតរចាា កនត រជាមនញសសដែលមានរបកាយជាមនញសស បាញដនាមានចតា

កាចសាហាវ កឃលរកៅែចសតវតរចាា ន ។ វណណ ៈរបសមនញសសគមម នរញណតថមលបនាចកសាេះ គបសនកបើមនញសសមាន កកនតេះ

គបគពតាអកពើណាមយកដឋយគមម នការពចារណា ។ មនញសសមកពវណណ ៈ(104)ណាកកដឋយ ឬមានឋានៈជាអវកកដឋយ (កសាច, មសដនា ឬរាសដសាសាមញា ) នងគតវានចាតចលកនញងជពកមនញសសកបកតា ឬ មនញសសតរចាា កនត គបសនកបើកនញងកពលបចចញបបនន ពកករគបគពតាអកពើអាគកក, សាងាបកមម, កាចសាហាវយង នង ។ បាញដនាគបសនកបើពកករគបគពតាអកពើលអ, សាងកញសលធម, សាងារមធម, បកពញទសពធរាជធម កនតេះពកករនងគតវានចាតចលកនញងជពកមនញសសមនញកសា ឬមនញសសកទកវា ។

គទសរពញទធនយមានអេះអាងថល អកពើរបសមនញសសកនញងកពលបចចញបបនននងនតឲយមានវាកកៅអនតរតជាត ែចខាងកគកាម ៖

មនញសសកទកវា នងកកើតជាកទវតា,

104 ពពវហមណ, កសពត, សវសសៈ, សពទ ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

68

មនញសសមនញកសា នងកកើតជាមនញសស, មនញសសកបកតា នងកកើតជាកគបត, មនញសសតរចាា កនត នងកកើតជាសតវតរចាា ន ។

មនញសស ឬ សតវសញទធដតមានចតាជាអនកបញញា ឬែកនត ។ ចតាបញញា មនញសសឲយគបគពតាអកពើអាយមញខកសសងៗ ។ មាន កយកសាល កមយថល មនញសសពាកអបរ ទនតម នចតារបសខលនណាស ។ ការពតចតាមានសភាពសាអ តសរសងពកកណើ ត បាញដនាគបសនកបើឧបកកកលស (imperfection) ចលកៅរញ ពទធចតា កពលកនតេះចតានងបញញា មនញសសឲយគបគពតានវអកញសលកមមកសសងៗ ។ កហតញកនេះ កទើបពញទធសាសនកជនខតខហាតពតលតែចតា ខតខជគមេះមនទលកៅហមង ខតខគបគពតានវកញសលកមម កែើមបកសាងខលនឲយានកកើតជាមនញសស ឬជាកទវតាកៅអនតរតជាត ។ ពញទធបរសទកជឿថល កែើមបអបរ ចតាឲយសាអ តបរសញទធ ពកករគតវខកធវើបញណយ ឬបញញាកមម ។ កតើបញណយរជាអវ? កតើអវជា តបញណយ ? កតើកធវើបញណយកែើមបអវ ?

*

“ឫសគលតនទកខគឧបាទន” ។ “The root of suffering is attachment.”

-- The Buddha

“ខញ ចលចតតសាសនាថដលបសពងៀនអពសសរភាព, សមភាព នង ភាតរភាព” ។ “I like the religion that teaches liberty, equality and fraternity.”

-- Dr. B. R. Ambedkar (1891-1951)

***

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

69

៩. បណយ កយថល “បញណយ” ឬ “បញញា ” មាននយថល រញណជាតជាកគរឿងជគមេះសនតា នចតា

កញសល អកពើលអ ឬកសចកាសញខ ។ ការកធវើបញណយ រការកធវើកសចកាលអខាងសលវកាយ វាចា នង ចតាឲយកកើតមានកដឋយកចច នង ទនងកសសងៗ ។(105) ចណញ ចសខានថនការកធវើបញណយ រការសអាតចតាឲយសាអ តបរសញទធសរសង គាសចាកអកញសលធម ដែលមានកោភៈ(106) កទសៈ(107) នង កមាហៈ(108) ជាអកញសលមល ឬជាឫសរលពតថនអកញសលធម ។ ែកចនេះកហើយានជាពញទធបរសទខគបងកធវើបញណយ កែើមបជគមេះអកញសលធមកចញពសនតា នចតា ។ បញណយមានកចតនតជាត ។ ការកសាងកញសលកមមកសសងៗ សញទធដតសកគមចកដឋយចតា នង មានចតាជាគបភពសរចកសរើម ។ ជាែបងបញណយ គតវកកើតក ើងកនញងចតា រចកកើតក ើងកនញងវាចា នង សកមមភាពខាងរាងកាយ ។ បញណយដែលកកើតក ើងកនញងចតា កៅថល មកនតកមម ។ បញណយដែលកកើតក ើងកនញងសលវកាយ កៅថល កាយកមម ។ រឯបញណយដែលកកើតក ើងកនញងសលវវាចា កៅថល វចកមម ។

បញណយ មានកហតញ ឬ លកខណៈ ៣ ោា ងរ ៖ ១. បសាទៈ រមានចតាគជេះថលល , ២. សកវរៈ រមានចតាសកងវរតកសលញត, ៣. កតសញចរតា រមានចតាសាអ តបរសញទធកដឋយកាយ, វាចា, ចតា ។

105 វចនានពកមថខមរ ១៩៦៩ 106 ការសលាេលន 107 ការខងសពកវសពកាធ 108 ការវសងាង

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

70

៩.១ បសនទៈ គទសរពញទធសាសនតអេះអាងថល គបសនកបើមនញសសមាន កមានចតារករាយគជេះថលល

ចក េះកញសលធម កពលកនតេះគមតនងលេះបងចតាកណាញ (មចារយៈ) បរចាច រគទពយសមបតាកៅជាទនកែើមបជាគបកោជនែលបញរគលដែលររទទល នង ជាគបកោជនែលសងគមជាត ។ ទកងវើកនេះរជាកហតញនតឲយកកើតបញណយ ។

៩.២ សសវគៈ គទសាពញទធសាសនតអេះអាងថល មនញសសដែលមនគបមាទ រជាមនញសសដែលកចេះ

ពចារណាក ើញថល ជវតមនញសស នង ជវតសតវ ជាសភាវៈមនកទៀងទត ។មនញសសគតវពចារណាជានចចថល កសចកាសាល បនងកកើតមានែលខលនគរបកពលកវោ ។ ពកករររដតនកអាណតមនញសសសតវដែលកពញងរងទញកខលាកកវទនត កគ េះថល ទកងវើកនេះកជាកហតញមយនតឲយកកើតបញណយសងដែរ ។ កលើសពកនតេះកទៀត ពកករររដតកធវើអកពើលអែលមនញសស នង សតវទកៅឲយានកគចើនតាមអាចកធវើាន ។

៩.៣ សតសចរា គទសាពញទធនយមានអេះអាងថល កាយ វាចា នង ចតា ជាគបធានថនបញណយ ។

កសចកាបរសញទធខាងសលវកាយ សលវវាចា នង សលវចតា ជាកហតញឲយកកើតបញណយ ។ រឯបញញាកមមកដឋយកសចកាបរសញទធទងកាយ វាចា នង ចតា នតឲយានអានសងសកគចើន ។ កែើមបឲយបញណយកកើតក ើងាន រគតវឆលងកាតែណាកកាល ៣ រ ៖

១. បញញា កហតញ រកហតញរបសបញណយ, ២. បញញាករោ រករោជាបញណយ, ៣. បញញាសល រសលរបសបញណយ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

71

៩.៤ បញញសហត គទសាពញទធនយមអេះអាងថល ចតារជាគបភពរបសបញណយ ។ ចតាដែលគបកប

កដឋយអកោភៈ អកទសៈ នង អកមាហៈជាកញសលមលថនបញណយ ។ កែើមបលេះបងកសចករកោភលន (កោភៈ) មនញសសគតវបរចាច រគទពយសមបតាកែើមបកធវើទន, កែើមបលេះបងកសចករកគកវកគកាធ (កទសៈ) មនញសសគតវរកាសល គតវកចេះសកនតា ស នង ឲយអភយែលមនញសស ឬសតវដែលានកធវើខញសចក េះខលន ។ កែើមបលេះបងកសចករវកងវង (កមាហៈ) មនញសសគតវចករ ើនភាវនតកែើមបអបរ ចតាឲយសាអ តសរសង ។ ទកងវើទងកនេះរជាកហតញរបសបញណយ ឬ បញញា កហតញ ។

៩.៥ បញញករយា កយថល បញញាករោ រការកធវើបញណយ ឬអកពើដែលជាបញណយ ។ រឯ កយថល

បញញាករោវតាញ មាននយថល ទតាង ឬទកកើតថនបញណយ ឬកដនលងដែលនតឲយកកើតជាបញណយជាកញសល ។ បញញាករោវតាញមាន ១០ ោា ង រ ៖

១. ទនមយៈ របញណយកកើតមានកគ េះការឲយទន, ២. សលមយៈ របញណយកកើតមានកគ េះការរកាសល, ៣. ភាវនតមយៈ របញណយកកើតមានកគ េះការចកគមើនភាវនត, ៤. អបចាយនមយៈ របញណយកកើតមានកគ េះការកគមរពកកាតដគកង ឱនលកទន

កជឿសាា បបញរគលដែលររកគមរព, ៥. កវយាវចចមយៈ របញណយកកើតមានកគ េះការខនេះដខនងខវលខាវ យចាតកចចការ

បញណយ ឬបកគមើកនញងការកធវើបញណយ, ៦. ធមមកទសនតមយៈ របញណយកកើតមានកគ េះការសដមរងធមមកទសនតគតមគតវ

តាមពញទធវចនៈ,

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

72

៧. ធមមសសវនមយៈ របញណយកកើតកគ េះការសារ បយលអតានយធមមកទសនត, ៨. បតាទនមយៈ របញណយកកើតមានកគ េះការឧទទសបញណយែលអនកែថទ, ៩. បតាា នញកមាទនតមយៈ របញណយកកើតមានកគ េះការកគតកអរទទលយកចដណក

បញណយដែលករឧទទសមកខលន, ១០. ទែាញជញកមមមយៈ របញណយកកើតមានកគ េះការយលក ើញគតមគតវតាមសលវពត

ឬកធវើគាជាជាសមាម ទែាឲយកកើតមានកនញងសនតា នចតា ។

៩.៦ បញញល កយថល បញញាសល រជាសលរបសបញណយដែលមនញសសខគបងសនសទញក ។ ការ

សនសបញណយ នងនតមកនវកសចករសញខគតជាកគតជញ ។ បញញាសមបទ ដគបថល ការែលគពម ឬការបរបណកដឋយបញណយ ដែលមាន ៥ ោា ងរ ៖

១. ញាតសមបទ របរបណកដឋយញាត, ២. អាករារយសមបទ របរបណកដឋយសញខភាព, ៣. កភារសមបទ របរបណកដឋយគទពយសមបតា, ៤. សលសមបទ របរបណកដឋយសល, ៥. ទែាសមបទ របរបណកដឋយសមាម ទែា ។

៩.៧ ការសធាើបណយ នង ការលាងបាប កយថល “ការកធវើបញណយ” នង “ការោងាប” មាននយខញសគមន ទងគសង ។

ការកធវើបញណយ រការកធវើកសចកាលអខាងសលវកាយ, វាចា នង ចតាឲយកកើតមានកដឋយកចចលអកសសងៗ ។ ការកធវើបញណយមនដមនមាននយថលការយកកញសលកមមកៅទទតជាមយអកញសលកមម កែើមបឲយរចគមន ែចជាការយកគាកកៅសងបណញ លកនតេះក ើយ ។ អកពើលអ នង អកពើអាគកកមនអាចលញបោង ឬ សងគមន ានកទ ។ ពញទធបរសទខកធវើបញណយ ឬ

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

73

កញសលកមមកែើមបបកភលចអកញសលកមមកញឲយកកើតមានកនញងចតា ។ គទសាពញទធនយមអេះអាងថល បញណយជាកញសលចតា កហើយកញសលចតានតឲយមានកសចកាសញខ ។ ែកចនេះ កទើបពញទធបរសទនតគមន កធវើបញណយ កគ េះពកគមតគាថលន ចងានកសចកាសញខ ។ គបសនកបើបញរគលកធវើអកពើលអកគចើន កពលកនតេះគមតនងទទលានសលលអកគចើន ។ សទញយកៅវញ កបើគមតកធវើអកពើអាគកកកគចើន កពលកនតេះគមតនងទទលានសលអាគកកកគចើនដែរ ។

កតើ កយថល "ការោងាប” មានអតានយោា ងណា ? កយថល "ាប" មានអតានយថល អកពើោមក, អកពើអាគកក ឬអកពើពញគបកសើរ ។ កៅកនញងទសសនៈរបសគពេះពញទធសាសនត កយថល "ាប" សកៅកៅែលអកពើខាងសលវកាយ, វាចា នង ចតា គបកបកដឋយកោភៈ, កទសៈ នង កមាហៈ ។ កយថល "ោង" មានអតានយថល ជគមេះ, សមាអ តកដឋយវតាញរាវមានទកជាកែើម ។ ែកចនេះ កយថល "ការោងាប" រជាការោងជគមេះាបឲយអសពរបកាយ ឬសមបកកគដ ។ សមបញញា កថល កៅកនញងគទសាពញទធនយម គមម ន កយថល "ការោងាប” ែចជាកនញងសាសនតកសសងៗកទ ។

ទសសនៈរបសគរសាសាសនត ដែលយករមពរបរសញទធ (Bible) ជាកគមល(109)

ានអេះអាងថល ពែបងគមម នអកពើាបកៅកលើដសនែកទ ។ បនតទ បពគពេះអាទកទព (គពេះកយហវាា ) ានបកងកើតអវៗ គរបោា ងរចកហើយ គពេះកានបកងកើតអាដឋ នង នតងកអវាា ដែលជាមនញសសគបសគសពរនតកែបង ឲយរសកៅកដឋយរករាយជាអមតៈកៅកនញងសនកអដែន ។ គពេះានហាមពកករកញឲយបរកភារដសលកឈើព "កែើមែងខញសគតវ” កគ េះថល "ែបតកៅថងៃណាដែលឯងសញ កនតេះនងគតវសាល បជាមនខាន" ។(110) កគកាយមក សាតាង (Satan) ដែលជាកទវតាមានអណាចខាល ងកលើសករ កៅកលើសាា នសរមានចតាគចដណននងគពេះកយហវាា កានចញេះមកដសនែរចដកលងខលនជាសតវពសកែើមបអនទង

109 Christianity 110 គមពរបរសទធ សសៀវសៅសលាកបបតត ជពក ២ ខ ១៧ (Genesis 2:17)

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

74

នតងកអវាា ឲយបរកភារដសលពកែើមែងខញសគតវ ។ បនតទ បមកនតងកអវាា កគបរលដសលកឈើកនតេះឲយអាដឋបរកភារដែរ ។ កនេះជាអកពើាបដែលមនញសសទងពរនតក ានកធវើចក េះគពេះកយហវាា (Jehovah) កគ េះពកករមនកធវើតាមបណងគពេះហឫទយរបសគពេះអងគ ។ គរសាបរសទបនាកជឿថល មនញសសទងអសទទលរងាបកនតេះ ជាបរហតមកែលបចចញបបនន ។ កែើមបោងជគមេះាបកនតេះ គពេះកយហវាាានបញា នគពេះកយស ដែលជាបញគតាដតមយអងគរតរបសគទង ឲយចញេះមកដសនែកែើមបកកើតជាកនមនញសស នង ឲយពកករឆក ងគទងជាថងលកោេះាបរបសមនញសស ។ ែកចនេះកទើបគរសាបរសទមានជកនឿថល មរណភាពរបសគពេះកយស រជាថងលកោេះាប (Redemption) ។ កែើមបរចាប មនញសសគតវទទលយកគពេះកយស កធវើជាគពេះអងគសកសដងាគ េះ(111) កទើបកៅកពលពកករសាល ប គពលងរបសពកករនងកៅកានសាា នសរ ។ កដឋយសារគរសាបរសទកគបើ កយថល "ោងាប” កែើមបជគមេះអកពើាបទងឡាយ ដែលពកករានគបគពតា កទើបពកករគតវមញជទកោងាប (Baptism) ។ បនតទ បពពធបញណយគជមញជទក ាបជនទងកនតេះនងកាល យជាបរសញទធជន កគ េះពកករកជឿថល គពេះកយស ានទទលយកអកពើាបជនសពកករ ។ រនតកនេះសទញយនងទសសនៈពញទធនយម ដែលអេះអាងថល បញរគលកធវើកមមណានងទទលសលខលនឯង ែច កយថល “សកអនកណា កាលអនកកនតេះ” ។

ជាសតានញមត នរណាលកកភលើង អនកហនងរោកកភលើង មនដមនកយើងយកថែលកកភលើង គសាបដតអនកែថទរោកថែកនតេះកទ ។ តាមចាបធមមជាតករឿងកនេះមនអាចកកើតក ើងទលដតកសាេះ (Impossible) ។ ែកចនេះពញទធបរសទមនគតវគច កយថល ការកធវើបញណយ ជាមយនង កយថល ការោងាបកទ ។ គទសរពញទធសាសនតអេះអាងថល បញរគលណាកធវើបញណយ បញរគលកនតេះនងទទលសលថនបញណយ ឬ អានសងសថនបញណយ ឬសោនសងស ។ អានសងស (Anisamsa, Benefits) រជារញណគបកោជន ឬ កសចកា 111 Christ, Messiah, Savior

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

75

សញខ-ចកគមើន ដែលានមកពការគបគពតាលអ ។ ដសលផាក ថនបញញាកមម (ការកធវើបញណយ) រជាចតាកគតកអរទងមញនកពលកធវើ, កពញងកធវើ នង កពលានកធវើបញណយរច ។ ែកចនេះ កយើងក ើញចាសថល កគមលបណងរបសអនកកធវើបញណយ រការមានចតាអណរ ឬអារមមណសបាយរករាយ ។

៩.៨ អានសងសបណយ គទសាពញទធសាសនតអេះអាងបញញា កថល អានសងស ឬសលថនបញណយមាន ៥

ោា ង រ ៖ ១. មានគាជាភលថលល (តកខបញញា វសាកទ), ២. មានពណសមបញរលអ (សញវណណ តា), ៣. មានរបលអ (សញរបតា), ៤. មានសណាា នគទងគទយលអ (សញសណាា នត), ៥. កៅកកើតជាកសរចចគកពតា (ចកកវតារាជាកហាត) ។ ជាទកៅ កយើងធាល បឮពញទធបរសទនោយតៗគមន ថល “កធវើបញណយានបញណយ” ។

មតកនេះអាចមាននយមាាងកទៀតថល ការកធវើបញណយពតជានតមកនវសោនសងស ។ ែកចនេះកហើយ កទើបកយើងក ើញពញទធបរសទនតគមន កធវើបញណយកសសងៗ ែចជា កងនទន បញណយផាក គាក ការសាងសងគពេះវហារ កញែ សាោឆន ឬបងគនអនតមយ ។ អនកខលេះានជយ កសាងសលវងនល សាព ន សាោករៀន មនទរកពទយ ជកអណរ ង ឬ គសេះទក ។ រឯអនកខលេះកទៀតកចណាយកពលកវោ ឬគាកកាសជយ ឧបតាមភ ែលការសសពវសាយពញទធសាសនត តាមរយៈការសដមរងធមមកទសនត ឬការចងគកងកបនចាបគពេះពញទធសាសនត ឬការកាេះពញមពសាយសគមាបដចកចាយជាធមមទន ។ល។ កញសលកមមទងកនេះសញទធដតទទលអានសងសតាមកមាល ងថនការកសាង ឬកមាល ងបញណយ ។

កយើងានក ើញកហើយថល អានសងសមានកគចើនសណាា នណាស ។ កៅទ

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

76

កនេះ ខញ ាទសមកលើកយកដតអានសងស ២ ោា ង មកអធបាយ ក លរ អានសងសសាធារណៈ នង អានសងសសល ។

៩.៨.១ អានសងសសនធារណៈ ជាទកៅ មនញសសគរបរបរដមងគាថលន ចងានកសចកាសញខ ទងខាងសលវកាយ

នង សលវចតា ។ ចណញ ចកនេះកហើយកទើបកយើងដតងឮភកខញ ឬអាចារយឲយពរអនកកធវើបញណយទងឡាយ ឲយានគបកបកដឋយពញទធពរ ៤ គបការ រ ៖

១. អាយញ ររសកៅមានអាយញយនយរ, ២. វណណ ៈ រឆវវណណ ពណដសបកគសសលអ, ៣. សញខៈ រកសចករសញខកាយសបាយចតា, ៤. ពលៈ រមានកមាល ងកាយ ។ ពញទធពរទង ៤ គបការអាចកកើតក ើងានលញេះគតាដតមានបចចយ ៤ ឬ

ចតញបបចចយ ជាកគរឿងគបកប ។ បចចយ ៤ កនតេះរ ៖ ១. ចវរ រគតវមានកគរឿងកសលៀកែណា ប, ២. បណឌ ាត រគតវមានចណអាហារបរកភារ, ៣. កសនតសន រគតវមានលកៅសាន កអាគសយ, ៤. រោនកភសជាៈ រគតវមានថលន រ ងាបជង ឬរមាៃ បករារ ។ គទសាពញទធសាសនតអេះអាងបញញា កថល អនកកធវើទន (ទយក) នង អនកទទល

ទន (បែគមគ ហកៈ) នងទទលានអានសងសកៅបចចញបបននជាត នង អនតរតជាត ។ ទយកដែលឲយបចចយណាមយ កដឋយចតាកគតកអរ កែើមបបកពញកសចកាគតវការរបសបែគមគ ហកៈ ទយកកនតេះនងទទលានអានសងសកគចើន ។ រឯអនកទទលទនកទទលានពញទធពរទង ៤ គបការ រ អាយញ វណណ ៈ សញខៈ នង ពលៈ ែចគមន ដែរ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

77

៩.៨.២ អានសងសសល គទសាពញទធនយមអេះអាងថល សល ជាធមមចរោ ឬជារញណជាតែគបថពមយ

សគមាបឲយអនករកាសលមានចតាសៃប សគមាបកគតៀមខលនចកគមើនសមាធកមមដឋា ន(112) ឬ វបសសនតកមមដឋា ន(113) ដែលនងអាចនតឲយសកគមចកោកញតារបញញា (114) ។

៩.៨.៣ សល ៤ យាា ង សល ដែលមាននយថល ការកានចរោលអ ឬការសគងម មាន ៤ ោា ងរ ៖ ១. នចចសល (សល ៥ ឬបញចសល) ២. ឧកាសងសល (សល ៨) ៣. ទសសល (សល ១០) ៤. ចតញបារសញទធសល ឬសល ៤ សគមាបភកខញសងឃ ។

៩.៨.៤ នចចសល នចចសល រជាសលដែលមនញសសគរបរប អាចរកាានករៀងរាលថងៃ កដឋយ

ឥតមានកណតថងៃកនេះ ឬថងៃកនតេះ ។ នចចសល រជាសលដែលមនញសសគរបរបអាចទទលសមាទនដតមាងកនញងថងៃណាមយ កហើយអាចតាងកៅជានចច កវៀរដលងដតអនកសមាទនកនតេះគបគពតាកនលងអងគរបសសល ។ អងគថននចចសលមានសកាខ បទ ៥ រ ៖

១. កវៀរចាកការសមាល បជវតមនញសស ឬសតវ (ាណាតាតា កវរមណ), ២. កវៀរចាកការលចគទពយសមបតាអនកែថទ (អទនតន ទនត កវរមណ), ៣. កវៀរចាកការគបគពតាខញសឆគងកនញងសលវកាម (កាកមសញមចាា ចារា កវរមណ),

112 Concentration; a state of meditative consciousness; meditative absorption or trance; one-

pointedness of mind; unification of mind. 113 Insight into the true nature of reality: impermanence, suffering or unsatisfactoriness, and the

realization of non-self. 114 Lokuttara paññā: supra-mundane wisdom. Lokiya paññā: mundane wisdom

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

78

៤. កវៀរចាកការភតកញហក (មញសាវាទ កវរមណ), ៥. កវៀរចាកការកសពសញរា នងទកកមរយដែលជាមលកហតញថនកសចកាគបមាទ

(សញរាកមរយមជាបបមាទដឋា នត កវរមណ) ។ ៩.៨.៥ ឧសបាសលសល

ឧកាសងសល ឬសលឧកាសង ជាសលសគមាបរកាកែើមបជគមេះចតា ។ កនញងលទធពញទធសាសនត ឧកាសងសល សកៅ អែាងគកសល ដែលមានអងគ ៨ រ ៖

១. កវៀរចាកការសមាល បជវតមនញសស នង សតវ (ាណាតាតា កវរមណ) ។ ២. កវៀរចាកការលចគទពយសមបតាអនកែថទ (អទនតន ទនត កវរមណ) ។ ៣. កវៀរចាកការកសពកមងញនធមម(115) (អគពហមចរោ កវរមណ) ។ ៤. កវៀរចាកការនោយ កយមនពត (មញសាវាទ កវរមណ) ។ ៥. កវៀរចាកការកសពសញរា នង ទកកមរយ ដែលជាមលកហតញថនកសចកាគបមាទ

(សញរាកមរយមជាបបមាទដឋា នត កវរមណ) ។ ៦. កវៀរចាកការបរកភារអាហារ ចាបពថងៃគតងកៅែលថងៃរេះ (វកាលកភាជនត

កវរមណ) ។ ៧. កវៀរចាកការកគចៀងរា, កែញែគបរកត តរយតសដនរកដឋយខលនឯង, ការកមើលការ

សារ បអនកែថទ នង ការគទគទងគបដឋបតាកដតង សអតសាអ ងរាងកាយកដឋយផាក ករងកគរឿងគកអប ឬកគរឿងោបកសសងៗ (នចចរតវាទតវសកទសសន មាោរនធវកលបន ធារណមណឌ នវភសនដឋា នត កវរមណ) ។

115 សមលន (Mithuna) (បា.) (ស. តមលន Maithuna) : គ, គតនបរស នង សកសត, ឬការរមសវាស ។ សមលនកមម, សមលនធមម, សមលនសសវនៈ សមលនសសវនកចច, សមលនសវាស : ការរមសវាស, ការរមបសវណ ។ មលនោស (Mithuna) : គបរសនងសកសត, មនសសពបស នង មនសសពសជជបតពបពនធ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

79

៨. កវៀរចាកការកែក, អងគញយកលើកសនតសនៈខពស នង កសនតសនៈែគបកសើរ (ឧចាច សយនមហាសយនត កវរមណ) ។

៩.៨.៦ ទសសល ទសសល មានសកាខ បទ ១០ សគមាបសាមកណរ,សាមកណរ, សលវនា នង

សលវនា រកាឲយានគតមគតវ ។ ទសសលទង ១០ រ ៖ ១. កវៀរចាកការសមាល បសតវមានជវត (ាណាតាតា កវរមណ) ។ ២. កវៀរចាកការលចគទពយសមបតាអនកែថទ (អទនតន ទនត កវរមណ) ។ ៣. កវៀរចាកការកសពកមងញនធមម (អគពហមចរោ កវរមណ) ។ ៤. កវៀរចាកការនោយភតកញហក (មញសាវាទ កវរមណ) ។ ៥. កវៀរចាកការកសពសញរា នង ទកកមរយ ដែលជាមលកហតញថនកសចកាគបមាទ

(សញរាកមរយមជាបបមាទដឋា នត កវរមណ) ។ ៦. កវៀរចាកការបរកភារអាហារ ចាបពថងៃកគជកៅែលថងៃរេះ (វកាលកភាជនត

កវរមណ) ។ ៧. កវៀរចាកការកគចៀងរា ការកែញែគបរកត នង ការទសសនតដលបងរាកសសងៗ

(នចចរតវាទតវសកទសសនត កវរមណ) ។ ៨. កវៀរចាកការគទងគបដឋប នង ការតាកដតងរាងកាយកដឋយផាក កគរឿងគកអប

ឬកគរឿងោបកសសងៗ (មាោរនធវកលបនធារណមណឌ នវភសនដឋា នត កវរមណ) ។ ៩. កវៀរចាកការកែក ឬអងគញយកលើកសនតសនៈខពស នង ទកសនតសនៈែគបកសើរ

(ឧចាច សយនមហាសយនត កវរមណ) ។ ១០. កវៀរចាកការទទលកានយកមាសគាកកដឋយខលនឯង ឬកគបើអនកែថទឲយ

ទទលកានយកឬកគតកអរចក េះមាសគាក (ជាតរបរជតបបែរគហណា កវរមណ) ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

80

៩.៨.៧ ចតបារសទធសល ចតញបារសញទធសល រកសចកាបរសញទធ ៤ ោា ងសគមាបភកខញកនញងគពេះពញទធសាសនត

រកាោា ងខាា បខាន ។ ១. ាតកមាកខសវរៈ រការសគងមតាមសកាខ បទកនញងាតកមាកខ(116) កដឋយមន

មានគបគពតាកលមើសកនលងពញទធបបញាតា ឬកដឋយគបគពតាគតមគតងតាមពញទធ នញញញា ត ។ ២. ឥសដនទយសវរៈ រការសគងមឥសដនទយទង ៦ រដភនក គតកចៀក គចមញេះ អណាា ត

កាយ នង ចតា ។ ៣. អាជវារសញទធ រការចញច មជវតតាមរនលងថនកសចកាបរសញទធ មានការកវៀរ

ចាកការគបចញបគបដចងគរហសាជាកែើម ។ ៤. បចចយសននសសត រការពចារណាសនកហើយកទើបបរកភារបចចយ ៤ រចវរ,

បណឌ ាត, កសនតសនៈ នង រោនកភសជាៈ ។ ៩.៨.៨ ពបសេទរបសសល

គបសនកបើរតតាមគបកភទថនអនកគបតបតា សលគតវានករដបងដចកជា ២ គបកភទ រ អាគមរកសល នង អនតគមរកសល ។

១. អាគមរកសល រជាសលសគមាបមនញសសកៅតាមករហដឋា នរកា ។ កយថលអាគមរកសល រាបបញច លទងនចចសល នង ឧកាសងសល សគមាបឧាសក នង ឧាសកា សមាទន នង រកា ។

២. អនតគមរកសល រជាសលសគមាបសាមកណរ, សាមកណរ, ភកខញ នង ភកខញន រកាឲយានខាា បខាន ។ អនតគមរកសល រាបបញច លទងទសសល (សល ១០) នង

116 បាដសមាកខ ឬ បាតសមាកខ (pāṭimokkha) : (ស. ពបាតសមាកស Prātimokṣa) ស ម ះបាលពទធបបញញតតថដលជជសកាខ បទមយៗសពមាបឲយេកខសពតកនងទពបជសងឃោលកនែះថខ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

81

ចតញបារសញទធសល ។ សលទង ២ គបកភទកនេះ មានសកាខ បទដែលគតវសកា គតវកាន តចកគចើន

តងធរ ទបខពសខញសៗគមន ជាលដឋប តាមថលន កទបខពស កហើយសោនសងស កានតចកគចើន កៅតាម ថលន កទបខពសកនតេះៗ ។ នចចសល ជាថលន កទ ១ ទប, ឧកាសងសល ជាថលន កទ ២ កណារ ល, ទសសល ជាថលន កទ ៣ កណារ ល, ចតញបារសញទធសលជាថលន កទ ៤ ខពសបសញត ។ សល ៤ ថលន កកនេះ គតវមានសទធ (117)ជាមលដឋា ន កហើយសកគមចកដឋយសទធ ។ កហតញកនេះអនកកានសល លញេះគតាដតកជឿកលើពញទធបបញាតា ដែលគពេះពញទធគទងបញាតាចក េះសកាខ បទកនតេះ កទើបអាចញាញ ងសលឲយបរសញទធាន ។

៩.៨.៩ អានសងសសល បញរគលដែលានរកាសលបរសញទធ នងមានរញណធមគបថព កហើយនងទទល

ានសលគបកោជន ៥ ោា ង រ ៖ ១-ាននវរនរគទពយកគចើន មានកសចករមនគបមាទជាកហតញ ។(118) ២-កតាសពទែពករាេះ ដតងសាយកៅសពវទស ។ ៣-កពលចលកៅកនញងសងគមមនញសស ពកករនងគមម នការកអៀនអន ។ ៤-រដមងមនវកងវងមញនកពលកធវើមរណកាល ។

117 សទធ (saddhā) (បា.) (ស. ពសទធ , śraddhā) : (faith, confidence, trust) ជសនឿ ការសជឿបណយ ការសជឿបាប ការសជឿកមម ការសជឿល ការោកចតតសជឿសលសសចកតបសពងៀនណហមយ បនាទ បពបានពចារណហសហតលពបកបសោយបញញញ ។ ["Wide opened is the door of the Deathless to all who have ears to

hear let them send forth faith [saddhā] to meet it." Mahavagga, I, 5,11 Vinaya Texts, T.W. Rhys

Davids, Motilal Banarsidass, Delhi 1996, p.88] ។

118 គមពរពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ១៩ ទពរទ ១៧៨ (បាដកវគគ)

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

82

៥-លញេះដបកធាល យរាងកាយកៅ នងានកៅកកើតកនញងសញរតភព ។ កនញងរមពរវសញទធមរគ(119) មានកសចកាដងលងថល សល(120)បរសញទធ ជាបចចយឲយកកើត

អវបបែសារៈ(121) ឬការគមម នចតាកដា គកហាយសាា យកគកាយ ។ អវបបែសារៈ កកើតក ើង រជាបចចយឲយកកើត ាកមាជា(122) ឬកសចការករាយ ។ ាកមាជា កកើតក ើង រជាបចចយឲយកកើត បត ឬកសចកាដឆអតចតា ។ បត កកើតក ើង ជាបចចយឲយកកើត បសសទធ ឬកសចកាសៃបកាយសៃបចតា ។ បសសទធ កកើតក ើង ជាបចចយឲយកកើត សញខៈ ឬកសចកាគសលកាយ នង ចតា ។ សញខៈកកើតក ើង ជាបចចយឲយកកើត សមាធ ឬការតមកលចតាឲយនងធង ។ សមាធ កកើតក ើង ជាបចចយឲយកកើត យថលភតញញា ណទសសនៈ ឬបញញា ែងចាសនវធមតាមពត ។ យថលភតញញា ណទសសនៈ កកើតក ើង ជាបចចយឲយកកើត នពវទ ឬ កសចកាកនឿយណាយ ។ នពវទកកើតក ើង រជាបចចយឲយកកើតវរារៈ ឬ ការគាសចាកតកគមក ។ វរារៈ កកើតក ើងជាបចចយឲយកកើត វមញតា ឬការរចចាកកកលស ។ វមញតា កកើតក ើង ជាបចចយឲយកកើត វមញតាញញា ណទសសនៈ ឬបញញា ែងចាសថល រចសញតគស េះចាក កកលស។(123)

119 Visuddhimagga : “The Path of Purification” by Buddhaghosa

120 សល (sila, virtue) : វរតសចតនាថដលសវៀរចាកអសពអាពកក, ការកានឬពបពពតតលអសោយកាយវាចា [behavioral discipline, morality, virtue, ethics]។

121 Avippatisāra : non-remorse. [វបបដសារៈ គសសចកតសតត ពកហាយចតត, សសចកតនកសាត យសពកាយ, សសចកតនកតចចតតសពពវះដងខែនថាខស] ។ 122 បាសមាជា (បាល), ពបាសមាទយ (សសកសរត) : សសចកតរកោយ, សសចកតសពញចតតខែ ង [Pāmojja,

prāmodya, delight, gladness] ។ 123 “Such virtues lead to non-remorse in the mind, to gladdening, to happiness, to tranquillity, to

joy, to repetition, to development, to cultivation, to embellishment, to the requisite [for

concentration], to the equipment [of concentration], to fulfilment, to complete dispassion, to

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

83

គពេះពញទធគទងានសដមរងថល “កចតនតជាតសល ឬជាគបភពកែើមថនសល” ។ ធមទងឡាយមានចតាជាគបធាន ។ អនករកានចចសល មនចាាចសមាទន(124)ពបញរគលែថទកទ គគមនដតតាងចតាជាអនករកាគរបសកាខ បទទង ៥ កដឋយខលនឯង កានជាសលពតគាកែ ។ ការសមាទនសលពបញរគលែថទ គគមនដតជាការក លគាបមហាជនថល គមតានរកាសកាខ បទណាមយ កែើមបឲយមនញសសទងឡាយជយ ជាសាកសបាញកណាណ េះ ។ ការសខានរការគបតបតាសកាខ បទទងកនតេះកដឋយខលនឯង ។ ែចពញកទធ វាទថល "ខលនទពងខលន ចតារជាមាច សកលើខលន ែកចនេះគតវជគមេះចតាឲយបរសញទធកដឋយខលនឯង” ។ គពេះពញទធ ឬ ភកខញសងឃមនអាចជយ ជគមេះចតារបសបញរគលណាមយឲយបរសញទធានកទ ។ បញរគលមាន កៗ គតវកធវើសមាធ តមកលចតាឲយសាអ តសរសង កគ េះចតាជាតសល ជាតបញណយ ជាតាប ។ អនកបរបណកដឋយសល រដមងមានការគតជាកចតាជាថលន កៗ ក ើងកៅ ។ អានសងសថនសលរ “សលមានគបកោជនឲយកកើតសវរៈ ។ ការសគងម មននតឲយមាន វបបែសារៈ (កដរ គកហាយចតា) ។ ការមនមានវបបែសារៈ នតឲយកកើត ាកមាជា (ចតារករាយ) ។ ាកមាជា នតឲយកកើត បត (ចតាដែលដឆអត មនខវលចងានកទៀត) ។ បត នតឲយកកើត បសសទធ (ចតាដែលសៃប) ។ បសសទធ នតឲយកកើតសញខៈ (ចតាដែលគសល) ។ សញខៈ នតឲយកកើត សមាធ (ការតមកលចតាមាកនញងកញសលធម) ។ សមាធ នតឲយកកើត យថលភតញញា ណទសសនៈ (ការែងសភាវធមតាមកសចករពត) ។ យថលភតញញា ណទសសនៈ នតឲយកកើត នពវទ (ការកនឿយណាយកនញងសងាខ រ) ។ នពវទ នតឲយកកើត វរារៈ (ការគាសចាកតកគមក) ។ វរារៈ នតឲយកកើតវមញតា (ការរចចាក

fading away, to cessation, to peace, to direct-knowledge, to enlightenment, to Nibbana.” (Path

of Purification, page 48) 124 សមាទន : ការកានសោយពបតព, ការទទលកានាម, ការបសញចញវាចាសបតជជញ ទទលកានាម ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

84

កកលស) ។ វមញតា នតឲយកកើត វមញតាញញា ណទសសនៈ (ការែងចាសថលមានវមញតា) ។ វមញតាញញា ណទសសនៈ នតឲយកកើត អនញាទបរន វ ន (ការឈបគបកានមា) ” ។

គទសាពញទធនយមអេះអាងថល សតវទងឡាយានសញរតកគ េះសល, ានកភារកគ េះសល, ានរ លតទញកខកគ េះសល ។ កហតញកនេះពញទធបរសទរបបរកាសល ជគមេះចតាឲយបរសញទធសរសងជាអចថសដនរយ កគ េះការរកាសល រជាសលសកាខ កៅកនញងថគតសកាខ (125) ដែលជាមជឈមាបែបទ(126) អាចជយ ឲយសកគមចគពេះន វ ន ។

*

“ការមានវនយតងថតងចសពវះខែនឯង នាឲយមនសសអាចសសពមចសសទរពគបកចចការ” ។

“With self-discipline most anything is possible.”

-- Theodore Roosevelt,

26th U.S. President (1858-1919)

“ករសសៅកនងអតតកាល, កពសសមពសតមសៅអនាគត

ពតវចងចតតសៅកនងសពលបចចបបនន” ។(127) “Do not dwell in the past, do not dream of the future,

concentrate the mind on the present moment.”

--Buddha (Dhammapada 348)

***

125 The threefold Training 126 Middle Way 127 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៥២ ទពរទ ៩៥ (ោថាធមមបទ តណហា វគគ ៣៤៨)

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

85

១០. ខែនទពងខែន គទសាពញទធសាសនតអេះអាងថល វាសនតមនញសសសាតកៅកនញងកណារ បថែរបស

មនញសស ។ មនញសសជាអនកថចនវាសនតរបសខលន មនដមនគពេះគពហម ឬ កទវតាជាអនកថចនវាសនតមនញសសកទ ។ គទសាកនេះកអេះអាងថល គមម នបញរគលណាចាគបទនរងាវ នលអ ឬដឋកបណារ សាមនញសសកទ ។ កសចកាសញខ ឬទញកខ សញទធដតជាសលដែលកកើតកចញមកពកមម (អកពើ) របសមនញសស ។ បញរគលដែលរតថលមានកទវតាចាគបទនរងាវ ន, ចាដឋកបណារ សា ឬរសគកកៅកៅវាសនត មនដមនជាបញរគលមានសមាម ទែា(128)ក ើយ ។តាមរយៈពញទធបបវតា កយើងែងថលគពេះពញទធរជាមនញសសសញទធសាធ កហើយគទងានបញញា កថល មនញសសគរបរបអាចសកគមចពញទធភាពាន ។ បាញដនា បញរគលខលេះក លោា ងអសសងឃមថល “វាសនតមនញសសកគសចកលើគពហមលខត កគសចកលើកទវតាចាររង” ។ បញរគលដែលក លវាចាដបបកនេះ រជាមនញសសខវេះកសចករកាល ហាន នង បកនតា កអតាភាពរបសខលន កហើយរដមងជបគបទេះទញកខកសាកកគចើនកនញងជវត ។ កៅកពលជបគបទេះបញញា សមញគរសាម ញ ពកករទលរនត, រតមនកចញ, មនកចេះកដឋេះគសាយបញញា ទងកនតេះ កសមលងកមើលកម កមើលផាក យ កហើយឧទនោា ងអសសងឃមថល “ជាតកនេះអភពវណាស! សាគ លដតទញកខ! គពហមលខតឥតកមតាា កទវតាឥតគបណ!” ។ កទេះបពកករខគបងដគសកឲយដបកដសនែកឥតអកពើដែរ កគ េះគមម នគពេះគពហម ឬកទវតាណាចញេះពសាា នកលើមកជយ កដឋេះគសាយបញញា របសមនញសសកទ ។ គបសនកបើមានកទវតាដមន កមានដតកនញងករឿងកគពងនទនបាញកណាណ េះ ។

គទសាពញទធនយមអេះអាងថល មនញសសសាងកមមអវនងទទលសលថនកមមកនតេះ ។ គទសាកនតេះកអេះអាងសងដែរថល អវៗដែលមនញសសមានកនញងជាតកនេះរជាសលថនកមម

128 Right Understanding

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

86

ដែលមនញសសានសាងពអតតជាតសង នង សាងកៅកនញងបចចញបបននជាតកនេះសង ។ ែកចនេះគពេះពញទធគទងសដែងថល “អតាា ហ អតាកនត នតកថល” “ខលនទពងខលន” ។ គមម នកទវតា, ឥនទ, គពហម ឬអាទកទពណាដែលមនញសសររនងយកមកកធវើជាទពងកទ ។ គពេះពញទធគទងានបណរញ េះកមាល ងចតាសាវករបសគពេះអងគឲយពងកលើខលនឯង កែើមបសកគមចបណងរបសខលន ។ គពេះពញទធគទងានគតាសថល “អនកទងឡាយ ចរយកខលនជាកកាេះពងខលនឯង, ចរយកខលនជាទពង ចរកញយកអនកែថទមកកធវើជាទពងខលនក ើយ” ។

វរយភាព, ខនា, កគមលបណងែជាកោក នង ការតស ពញេះ រ រជាកតាាសខានជយ មនញសសដែលដសវងរកវជាា នង គទពយសមបតាឲយសកគមចកគមលបណងរបសខលន ។ ឧទហរណ សញភាសតមយដែលកយើងធាល បឮគរបកពលរ “កចេះមកពករៀន មានមកពរក” មាននយថល ទងចកណេះវជាា នង គទពយសមបតាកកើតមកពការខគបងរបសបញរគលគរបរប មនដមនានមកពការបនគសនកទវតា ឥនទ គពហម ឬអាទកទពកទ ។ លញេះគតាដតមនញសសពាោមករៀនសគត កទើបមនញសសមានចកណេះវជាា ។ លញេះគតាដតមនញសសគបងដគបងរកគទពយសមបតា កទើបមនញសសមានកភារគទពយ ។ ែច កយកសាល កកៅកនញងរមពរ គសហកតាបកទស(129) ថល “គមរទងឡាយមនកាលចលមាតសហៈកែកលកក ើយ” ។ ោា ងណាមញ គទពយសមបតាកមនដែលចលមករកបញរគល ដែលបកណារ យឲយភាពខាលគចអសគរបសងកតដែរ ។ បណឌ តចាតទញកការពាោមជាគទពយែគបកសើររបសមនញសសគរបរប ។ បញញា កកើតពវជាា វជាា នតឲយមានវនយ វនយនតឲយមានកសចករថងលងនរ កសចករថងលងនរនតឲយមានគទពយសមបតា គទពយសមបតានតឲយមានធម ធមែកនតឲយានកសចករសញខ ។ មនញសសគមម នវជាា រជាមនញសសគមម នគាជា គមម នគទពយសមបតា គមម នកតាយស នង គមម នកសចករថងលងនរ ។ បញរគលគមម នបញញា គមម នវរយភាព គមម នខនា គមម នកគមលបណងពតគាកែ នង គមម នការតស កែើមបដសវងរកវជាា នង គទពយ 129 Hitopadesha

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

87

សមបតាកទ ។ ែចជាកាពយបញរាណថល “មនញសសលៃងមនកសអើលភាក ែចដភនកខាវ កទងសងខាង មានរបគមម នអវអាង សាងកថលកទបកកើតមកកមល ” ។ ទនទមនងកនតេះ កយើងកររពចារណាពញទធវចនៈថល “កដឋយកសចករពាោម មនញសសអាចឆលងសញតពទញកខកទសគរបោា ងាន” ។(130)

កៅកនញងបញញា នកទទសរបសពញទធសាសនត បញញា មានកគចើនោា ង បាញដនាកដឋយសកងខប បញញា មានដត ២ ោា ងបាញកណាណ េះ រ កោកយបញញា នង កោកញតារបញញា ។

១០.១ សលាកយបញញញ កោកយបញញា មាននយថលការកចេះែង ការយលសាគ លែកណើ រវវឌឍនថន

សាា នការណ នង គពតាការណកសសងៗកៅកលើពភពកោក ។ កបើមនញសសមនកអើកពើ មនយលកចចការ ឬគមម នវជាា ខាងសលវកោកកទ មនញសសមនអាចរសកៅកនញងកោកកនេះ គបកបកដឋយកសចកាសញខ-ចកគមើនក ើយ ។ កោកយបញញា ជយ ឲយមនញសសឆល តថវកនញងការកធវើការងារ កចេះគបកបមញខរបរតាមសមាម អាជវៈ សាគ លកាលៈកទសៈ នង សាគ លចណលចតារបសមនញសសកនញងសមយសមាភ រនយម (Materialism) ។

១០.២ សលាកតតរបញញញ កោកញតារបញញា មាននយថល បញញា ដែលនតសតវឲយឆលងសញតកោកទង៣ រ

កាមកោក របកោក នង អរបកោក ។ កបើនោយឲយងាយយល កោកញតារបញញា រការយលែងអពអរយសចច ។ កោកញតារធម រាបបញច លទងសមាម ទែា (ការយលគតវ) នង សមាម សងកបបៈ (ការគតេះរេះគតវ) ។ សមាម ទែា នង សមាម សងកបបៈ ជាបញញា សកាខ ដែលជាសលវដតមយរតនតមនញសសឲយឆលងពកោកយសញខ កឆព េះរកបរមសញខ ។

130 “វរសយន ទកខមសចេត”

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

88

បញញា រជាអាវញធែគបកសើរសគមាបកាបឆក រកកលសតណាា ។ បញរគលដែលមានបញញា អាចពចារណាក ើញកទសរបសខលនឯង នង មនកថលក លកទសអនកែថទ ។ បញរគលដែលមានបញញា គតេះរេះែងចាសថល គមតរជាទសករថនកកលសតណាា ។ កលើសពកនតេះកទៀត បញញា រជាារមធមមយកនញងចកណាមារមធម(131)ទង ១០ ឬទសារម ដែលគពេះពញទធគទងានបកពញកគចើនជាត កហើយានសកគមចគពេះន វ ន ។

ជាសរញប បញរគលមាន កៗ គតវកគបើបញញា របសខលន កដឋយវរយភាព នង ខនា កែើមបដកថចនជវតខលនឲយានកសចកាសញខ-ចកគមើន ។ មនញសសមនគតវពងអនកែថទ, មនគតវកធវើជាគសកមាល ឬអាយាងរបសអនកែថទ, មនគតវពងកលើកគពងវាសនត, មនគតវកមើលងាយខលនឯង នង មនគតវពងកទវតា ឥនទ គពហម ឬអាទកទពកទ ។ កទេះជាកនញងការដសវងរកវជាា , ការដសវងរកគទពយសមបតា ឬការដសវងរកធម មនញសសគរបរបគតវរ លកគរបកពលនវពញទធវចនៈថល "ខលនទពងខលន”(132) កែើមបដឋសសតរបសខលន ។

*

“ការបនពសនជជទសងាឥតពបសយាជន នង ជជភាពកសមោយ” ។ “Prayer is a confession of one's own unworthiness and weakness.”

--Mahatma Gandhi (1869-1948)

***

131 Perfection 132 “អាត ហ អតតសនា នាសថា”

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

89

១១. ទសបារម ារម(133) រជាចរោែកលើសលន, សញគកត, ឥតកខាច េះ ឬ រញណជាតដែល

មនញសសររបកពញ ។ នយមាាងកទៀត ារមរជាការកសាងកមាល ងចតាឲយកពញកលញ ែតជាបកនញងចតាឥតចកនតល េះ ឬការកសាងកមាល ងចតាោា ងសញគកតឥតកខាច េះ(134) ។ កៅកនញងគទសាពញទធសាសនតមហាោន ារមមានចនន ៦ ចដណកគទសាថនពញទធសាសនតកនញងនកាយកងរវាទ ារមមានចនន ១០ គបការ ឬកៅថល ទសារម ក លរ ៖

១. ទនារម(135) រការសាលកគរឿងវតាញសគមាបគទគទងជវតែលបញរគលដែលររទទលមានជនគកគក កកមងកគ ជាកែើម កដឋយមនរ ពងសមលងចងានវតាញឬកគរឿងតបសនង (អានសងស) ។ ការបរចាច រកដឋយចងានមកវញនវការតបសនង រជាការកធវើវនកោរ ាននយថលជាការកាកគាសចតាខលនឯង ។ ការបរចាច ររកបៀបកនេះនងនតឲយអនកកធវើទនមានចតាជាបជ កជាមយអានសងស ។ តាមពត ការកធវើទនរជាការបងាា តចតាឲយលេះបងកណាញ(136) ឬការកធវើចតាសបបញរសឲយកកើតកនញងសនតា ន ។

២. សលារម(137) រការបកពញរញណធម ឬការចកគមើនកញសលធមកនញងការកវៀរចាកអកញសលកមមតាមសលវកាយ វាចា នង ចតា ។

៣. កនកខមមារម(138) រការកចញបសកគ េះយលក ើញថល កាមសញខមនដមនជាសញខពតគាកែ ។

133 Pāramī, Pāramitā, perfection, completeness 134 Perfect 135 Dāna, generosity, charity, giving alms 136 Let go of impermanent things. 137 Sīla, right conduct, morality, moral discipline, virtue, precept 138 Nekkhamma, renunciation

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

90

៤. បញញា ារម(139) រការបកពញរញណធមកែើមបក ើញចាសនវសចចធម ។ ៥. វរយារម(140) រការតាងចតាពាោមកធវើកចចការមយ ដែលខលនដឋកចតា

កធវើចាបតាងពកែើមទរហតែលសកគមច ។ ៦. ខនរារម(141) រការតាងចតាអតធន, ខនា, ឲយអភយែលសតវ ឬ មនញសស

ដែលកធវើខញសចក េះខលន ។ ៧. សចចារម(142) រការតាងចតាដសវងយលថលអវជាការពត, ការកាន កយ

ពតគតង, ការនោយ កយពត ។ ៨. អធដឋា នារម(143) រឆនទៈកមាេះមញត កបាជាកធវើអវៗ ឲយានសកគមចតាម

ដសនការ ។ ៩. កមតាា ារម(144) រការបណាញ េះកសចកាគសឡាញចក េះរញកខជាត, សតវ នង

មនញសសគរបគមន កដឋយមនលកអៀង (ឆនតទ រត) ។ ១០. ឧកបកាខ ារម(145) រការតាងចតាជាកណារ ល ក លរ ការកធវើអារមមណ

គពកងើយចក េះការគសឡាញ ឬការសអបចក េះវតាញ, រញកខជាត, សតវ នង មនញសស ។ មនញសសដែលមានឧកបកាខ ចតា រដមងគមម នអារមមណឈចាប, ខងសមារ, អនត, រញកន, សងសក ឬគសឡាញក ើយ ។ ពកករនងកមើលក ើញវតាញ, រញកខជាត, សតវ, នង មនញសសកៅកនញងសភាវៈពត ។(146)

ារម ១០ គបការកនេះ ជាារមដែលគពេះក ធសតវគរបគពេះអងគ បកពញឲយ

139 Paññā, Prajñā, wisdom 140 Viriya, diligence, effort, energy, enthusiasm 141 Khanti, Kshanti, patience, forebearance, forgiveness 142 Sacca, reality, truth 143 Adhitthāna, self-determination 144 Mettā, kindness 145 Upekkhā, equanimity 146 See things as they are, not according to our mental states.

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

91

ានគតាសជាគពេះសពវញាញ ពញទធ ។ ារមដចកកចញជា ៣ ថលន ក រថលន កែបង កៅថល ារម, ថលន កកណារ ល កៅថល ឧបារម នង ថលន កកពលកៅថល បរមតាារម ។ សពវថងៃ ពញទធសាសនកជនមយចនន មនយលចាសនវអតានយថន កយារម ពកគមតគច ថល ារម រជាឫទធ នញភាព ។ ជកនឿដបបកនេះជាកហតញបណារ លឲយពកគមតចាញកាកមនញសសរកសញបញច លរបអនកតា, បងបត, កដនសងគកហម ។ល។ ឧទហរណ ពកគរកាកមយចននក លកញហកអតអាងថល ពកករមានទសារមអនកតាភនរដលន, ោយកចកោយចម, ោយក ា ឬគពេះអងគែងកកើ (មញខគពេះបរមរាជវាង) មកសណា តចលរបករ ដែលអាចឲយករទសសនទយកជារជតារាសរបសមនញសស ។ កដឋយខវេះការគតេះរេះ ពញទធបរសទមយចននកនតេះ កនតគមន កជឿលបចកលកាកគាសរបសពកគរកាក ដែលនតឲយពកករបងខាតទងកពលកវោ នង គាកកាស ។

គពេះពញទធគទងានទទនតម នបរសទថល មញននងកជឿអវមយ បញរគលគតវពចារណាកមើលកហតញ នង សលសន ។ ជកនឿឥតកហតញសល រជាអកពើែលៃងកមល បសញត ។ សមកយើងសាកលបងពចារណាកមើល គបសនកបើគពេះអងគែងកកើានបកពញទសារមពតដមន កមលាេះសមគពេះអងគែងកកើកនតេះ ានសកគមចគពេះន វ នែចគពេះពញទធកៅកហើយ ។ គបសនកបើពញទធបរសទកចេះដតនតគមន កជឿកលើអនកតា, គពេះគពហម ឬគ យបសាច កតើកធវើែចកមរចកទើបពកគមតនងសកគមចគពេះន វ ន? សមកោកអនកពចារណានវអបយជកនឿទងកនេះឲយានលអតលអន កដឋយកលើកយកបញញា ារមកធវើជាកគមល ។ ជកនឿឥតកហតញសលនងនតឲយកោកអនកបងខាតោភ ខាតគបកោជនឥតអកពើ ។ បញរាណាចារយានក លថល “ភតកៅកហា កចារកៅជាង” នង កយកសាល កថល “ជាងដែកសញដហកនងថែ ជាងកថសដនាសកកកសដនាើង” ។

***

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

92

១២. កតញញកតសវទ កយថល “កតញា កតកវទ” សសមកព កយ “កតញា ” នង “កតកវទ” ។ កយថល

"កតញា ” មាននយថល អនកែងឧបការរញណដែលអនកឯកទៀតានកធវើែលខលន ។ កយថល "កតកវទ” មាននយថល ការដែលានតប ឬដែលរតដតនងតបសនងសងរញណែលអនកមានរញណ ។ ែកចនេះ កយថល “កតញា កតកវទ” មាននយថល អនកែងឧបការរញណ កហើយានតបរញណចក េះបញរគលដែលានកធវើអកពើលអចក េះខលន ។ ចដណកឯ កយថល "កតញាញ តា” មាននយថល កសចកាែងឧបការរញណ ដែលអនកែថទានកធវើែលខលន ។ កតញាញ តាធម រជាឫសរលថនកញសលធមទងពង កគ េះថលកៅកពលបញរគលមាន កមានកតញាញ តាធម បញរគលកនតេះដតងមានចតាលអគបថព មានវាចាដសអមពករាេះ នងគបគពតាអកពើជាកញសលចក េះមនញសសែថទ ។

ការអនញវតានកតញាញ តាធមឲយកកើតជាគបកោជន ចាបកសាើមពសាចញាតជតសនទធបសញតជាមញនសន ។ មនញសសគរបរបររតបសនងចក េះអកពើលអ ដែលមាតាបតារបសខលនានកធវើចក េះខលន ។ បញគតាបញគតររចាបកសាើមជយ ទនញកបគមងឪពញកមាា យ កដឋយសាលចណអាហារមានជវជាតគរបគគមន សគតសគងសកមលៀកប ក ទជគមក នង ថលន សងកវសគមាបពាាលជងឲយពកគមតតាមលទធភាព ។ ការកគមរពគបណបតនកលើកតកមកើងមាតាបតាខលនឲយរសកៅគបកបកដឋយរញណធម នង កតាយស រជាកតញាកតកវទ ែសខានមញនការវនតទ គបណបតនភកខញសងឃ ឬបជាគពេះពញទធបែមា ។ ជាទកៅ ជនជាតដខមរដតងកគបើ កយ "គពេះរស” សកៅកៅឪពញកមាា យ ដែលកពញងមានជវត ។ ចដណក កយថល "គពេះរស" កៅកនញងសាសនតែថទ រជាការកគបៀបកធៀបកៅនង កយថល "គពេះអាទកទព” ដែលបរសទថនសាសនតទងកនតេះអតអាងថល គពេះអាទកទពរបសពកករានបកងកើតថសទកម ដសនែ នង អវៗ គរបោា ងកៅកលើដសនែ កហើយគពេះកនតេះ

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

93

កពញងរសកៅសាា នសរសពវថងៃ ។ តាមចាបធមមជាត មនញសស សតវ នង រញកខជាតដែលមានវតាមានសពវថងៃកនេះ

សញទធដតមានកមារបសខលន ។ ចណញ ចកនេះមាននយថល គមម នគពេះអាទកទពណាជាអនកជបបកងកើតពកវាឲយមានរបរាងកនតេះកទ ។ នោយកដឋយដ ក មនញសសទងអសសញទធដតមានឪពញកមាា យ ដែលានបកងកើត នង ចញច មបាចពកករ ។ ែកចនេះពកកនកៅទងអសររគសឡាញ, កគមរព នង បជាឪពញកមាា យរបសខលន ។ ពកករមនររនងចណាយកពលកវោ គទពយសមបតា នង កមាល ងកាយកៅកលើការបជាអាទកទពណាមយក ើយ ។

បញរាណាចារយដខមរ ដតងកគបៀបកធៀបរញណបការៈរបសឪពញកមាា យ កៅនងទហដសនែ ទហមហាសមញគទ ឬទមៃនភនហម នា(147) ។ កលើសពកនតេះកទៀត បញរាណាចារយដខមរ ានតាកដតងកណាពយកាពយកឃលល ង កែើមបរ លកកនកៅឲយចងចាអកពើលអរបសឪពញកមាា យ ែច កយកាពយថល “ដមាឪមានរញណ រញណមានទមៃន ធៃនែចគបងព គមម នអវនងសង រញណកោកទងទវ មាសបាញនររ ថងលពញកសមើកហាង” ។ ឪពញកមាា យដតងរតររអពកសចកាសញខចកគមើនរបសកនកៅជានចច ។ កគដពសគតសគងកនកៅឲយមានអាហារបរកភារ សកមលៀកប ក ទជគមក នង ថលន សងកវគរបគគមន ឪពញកមាា យដងមទងបកគងៀនបញគតធតាឲយមានចកណេះែងមលដឋា នសងដែរ ។ កពលបញគតធតាចលែលវយគតវមានរគសករ ឪពញកមាា យករៀបពធមងគលការឲយកនសាងគរសារងម ។ កដឋយសារឪពញកមាា យមានរញណបការៈកគចើនោា ងកនេះ កទើបកពលខលេះជនជាតដខមរកគបើ កយថល “អនកមានរញណ” ជនស កយថល “ឪពញកមាា យ” ។ គពេះពញទធគទងកានកៅមាតាបតាថល គពេះគពហម គពេះបញពវកទវា គពេះបញ វ ចារយ នង គពេះអាហញកនយយៈ ដែរ ។

147 Himalaya

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

94

១២.១ ពពះពពហម កៅកនញងគទសាពញទធសាសនត ឪពញកមាា យគតវានកគបៀបគបែចកៅនង “គពេះ

គពហម” កគ េះកោកទងពរមានគពហមវហារធម(148)កលើបញគតធតា ។ គពហមវហារធមមាន ៤ រ កមតាា (149) ករញណា(150) មញទតា(151) នង ឧកបកាខ (152) ។ កមតាា មាននយថល ឪពញកមាា យគសឡាញកនទងអសគមន ។ ករញណា មាននយថល ឪពញកមាា យអាណតកនគរបគមន ។ មញទតា មាននយថល ឪពញកមាា យកគតកអរកពលក ើញកនមានកសចកាសញខចកគមើន ។ ឧកបកាខ មាននយថល កោកទងពរពាោមតាងចតាសៃប កសាម េះកសមើកៅកណារ ល ឬ អពាគកតយ មនលកអៀងកៅរកកនណាមយ ។

១២.២ ពពះបពាសទវា គពេះពញទធគទងានកៅ មាតាបតា ថល “គពេះបញពវកទវា” កគ េះឪពញកមាា យរជា

កទវតាខាងកែើម ។ កោកទងពរ រជាអនកដងរកាជវតកនៗមញនកទវតាទងឡាយ ។ មាតាបតាានដងទបញគតធតា ចាបតាងពកពលមាតាមានរភ រហតែលកពលកនកកើត ។ កពលមាា យែងថលគមតមានរភ គមតដតងគបងគបយតនកនញងការបរកភារនចណ កនញងការកគបើឥរោបងទង ៤ កគ េះខាល ចកនកនញងថសទមានបញញា កសសងៗ ។ កពលកនគបសតចាកមាតញទរ មាតាបតាទងកទវ ានផាល សកវនគមន ដងរកាកនករៀងរាលយបថងៃ កដឋយគមម នខាល ចកនឿយហត ឬតអញដតអរបនាចកសាេះ ។

148 Brahmavihāras : sublime attitudes ថពបាមអាថ នរប “លសៅរបសពពះពពហម” "abodes of

brahma" ។ 149 Benevolence 150 Compassion 151 Sympathy 152 Equanimity

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

95

១២.៣ ពពះបពវា ចារយ គពេះពញទធគទងានកៅមាតាបតាថល “គពេះបញ វ ចារយ” កគ េះឪពញកមាា យ រជាគរ

កែើមរបសកន ។ បញគតធតាទទលការបងាា តបកគងៀនោា ងកគចើនពមាតាបតា ។ ឧទហរណការករៀននោយភាសាជាត ការករៀនកែក កែើរ ឈរ អងគញយ ឬករោមារោទកសសងៗ ។ ជាពកសស មាតាបតាានបកគងៀនកនឲយសាគ លអកពើាប បញណយ រញណ កទស ខញស គតវ អាគកក លអគរបោា ង ។ បនតទ បមកមាតាបតាាននតកនកៅករៀនសធយកៅតាមវតាអារាម ឬសាោករៀនកែើមបឲយកនមានចកណេះែង នង វជាា ជវៈសគមាបចញច មជវត ។ កដឋយសារគរបកគងៀនទងឡាយ រាបទងគពេះពញទធសងដែរ ានជយ សាលចកណេះវជាា កសសងៗែលកនកៅកពលកគកាយ កទើបគរបកគងៀនទងកនតេះមានក ម េះថល “បចាា ចារយ” ឬ គរចញងកគកាយ ។

១២.៤ ពពះអាហសនយយៈ គពេះពញទធគទងានកៅមាតាបតាថល “គពេះអាហញកនយយៈ”(153) កគ េះឪពញកមាា យ

រជាបញរគល ដែលបញគតធតាររយកកទយយវតាញកៅបជា ។ កយថល "អាហញកនយយបញរគល” កៅកនញងពញទធសាសនត សកៅយកអរយបញរគល ៤ ពកមានគពេះកសាតាបនន, គពេះសកទគមម, គពេះអនតគមម នង គពេះអរហនរ ។ កៅកនញងគទសាពញទធសាសនតថននកាយកងរវាទ គពេះអរយបញរគលទង ៤ ពកកនេះរជាដគសបញណយ(154)ែគបកសើរ ។ ពញទធបរសទធាល បានឮថល គបសនកបើពកគមតកធវើបញណយ ដឋកទនជាមយអាហញកនយយបញរគលណាមយ កពលកនតេះពកគមតនងទទលានអានសងស(155)កគចើន ។ រឯមាតាបតា កមាន 153 Āhuneyya: sacrificial，worthy of offerings or of sacrifice，venerable，adorable，worshipful. 154 បញញសកខតត 155 លតនកសល, លបណយ, គណពបសយាជន ឬសសចកតសខចសពមនថដលបានអពការពបពពតតលអ ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

96

ក ម េះថលជា “គពេះអាហញកនយយបញរគល” ថនបញគតធតាទងឡាយដែរ កគ េះមាតាបតារជាបញរគលសមនងទទលកគរឿងបជារបសបញគតធតា ។ ចណញ ចកនេះកទើបមាតាបតាមានឋានៈកសមើនង គពេះអរយបញរគល នង មានក ម េះថលជា "គពេះអរហនរ” របសបញគតធតា ។ ការកធវើបញណយជាមយមាតាបតាែចគមន នង “ការកធវើបញណយជាមយគពេះអរហនរ” ដែរ ។ ែកចនេះមាតាបតា ជាគពេះអរហនរកៅកនញងសទេះ ។ ការបជាកដឋយកទយយវតាញែលគពេះអរហនរកនញងសទេះ នង គពេះអរហនរខាងកគដ (ភកខញសងឃ) ានសោនសងសកសមើគមន ។ កបាញដនាចក េះគពេះអរហនរកនញងសទេះ កនកៅងាយបជាជាងកគ េះពកគមតរសកៅកនញងសទេះជាមយកនៗ ។ អនកគាជខាងពញទធសាសនតថននកាយកងរវាទ ានសកងខបរញណរបសមាតាបតាថល (១) អននររញណ រមានរញណរាបមនាន, (២) អកនករញណ រមានរញណកគចើនកលើសលញប, (៣) អសមរញណ រមានរញណគមម នអវកគបៀបាន នង (៤) អបបមាណរញណ រមានរញណគបមាណមនាន ។ ចដណកគពេះពញទធគទងានដបងដចករញណមាតាបតាជា ៣ រ (១) អែារញណ ររញណឆអងធាតញទង ៤ ដែលកោកានបកងកើតរបកន, (២) វកសសរញណ ររញណែវកសសគបកសើរកលើសអសរញណទងឡាយកនញងកោក, (៣) រញណបការរញណ ររញណបាចដងរកា ថលន កងនមកន ឲយរសរានមានជវត ។ សរញបកសចកាមក ចណញ ចដែលានករៀបរាបមកខាងកលើ រជាកញចកឆលញេះបញញច ងមយ កែើមបឲយកនកៅកមើលក ើញអកពើលអរបសមាតាបតាចក េះបញគតធតា ។ មាតាបតា រជាគពេះរស, ជាគពេះកកនតល ង, ជាគពេះអរហនរ ឬជាកទវតាកនញងសទេះ ដែលបញគតធតាររកគមរពគបណបតន កដឋយកាយ វាចា នង ចតា ។

១២.៥ ដពតបណហម ការកគមរពមាតាបតាទងពរ កដឋយកាយ វាចា នង ចតា កដឋយកសាម េះសមគរ

កៅថល ថគតបណាម ។ ថគតបណាម មាន ៣ រ ៖ ១. កាយបណាម រការកគមរពគបណបតន តាមសលវកាយែចជាការកលើកថែ

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

97

សពេះឪពញកមាា យ ទងកពលជប នង កពលោ ។ ២. វចបណាម រការកគបើសមាទនភលនដសអមដលាម កនញងការសនទនតកឆលើយឆលងកៅ

កានឪពញកមាា យ ។ ៣. មកនតបណាម រការតាងចតានកក ើញគរបកពលកវោនវរញណបការៈ

របសឪពញកមាា យ ។ បញគតធតាមយចននយលគច អតានយរបស កយ “បញណយ” កដឋយពកគមត

ដបរជាយកចតាទញកដឋកកគមរពបជាបញរគល ឬវតាញដែលមនររនងកគមរពកៅវញ ។ កនកៅខលេះ មនគតមដតមនយកចតាទញកដឋកដងទមាតាបតាបាញកណាណ េះកទ បាញដនាដងមទងកឆលៀតកកងចកណញ ឬនតទញកខគពយែលឪពញកមាា យដងមកទៀត ។ អនកគាជដខមរបនាអបរ កនកៅ កដឋយានតាកដតង កយកពចនទនតម ន ជាកាពយកឃលល ង កែើមបងាយចងចា ។ ខញ សមែកគសងយកចណញ ចខលេះៗកៅកនញងកណាពយ "ចាបកគមរពមាតាបតា"(156) របសកវ អ រ ចញង(157) កែើមបកធវើជាកមករៀនសគមាបកនកៅទងឡាយគតេះរេះពចារណា ។

១២.៦ ចាបសោរពមាាបា មាាងកទៀតកធវើបញណយ កគចើនដតកចាលរញណ គមម នរតរេះករ កាលកៅដតវតា មារ យអតទកទ កគ េះកជឿតាមករ រកបញណយខាងកគដ ។ កែើមបញណយកលើសទេះ ខលនកកើតទនគពេះ កកនតល ងរងកៅ ានគតគតកាល កាលឲយដមាឪ កណារ លនតកៅ យកបញណយឯវតា ។

156 សបាះពមពតលៃទ ៧ មនា ១៩៥៥ 157 បណា ត អ រ ចង (កនរបសអនកេរមយភាសាអ សៅងាយ) បានសាែ បសៅឆន ១៩៥៥

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

98

កណារ លសញទធឆៃ ញ សាចក េះពងខាល ញ កធមញកោកចញកមាត ដមាឪជរា ទនតា ាកហមត ទញកកាលឲយគមត កាលសញទធដតឆអង ។ កនេះកៅបញណយខញស ទងគសទងគបស ខញ គាបកញខង ដមាឪកៅរស ចរអសកោកគបង កធមញគមតកៅរង ានឆៃ ញពសា ។ ខលេះកជឿបញណយខាល ង យរមាបទងឆន ង យកកៅវតាវាា ដមាឪអតឃលល ន ចងានណាសណាា ភលយសរកនថល មានសលឬកទ ។ គពកក ើងឃលល នាយ ញរក េះកញើសខាច យ ក ើញសមលករ កនកឆលើយវងថលក ន មនមានសលកទ ខញ សលគគមនដត កៅវតាកទឪ ។ ឪពញកសរថល កបើែសកាលណា ដចកឪខលេះកៅ កនខលេះកឆលើយគាប ថលាបណាសឪ ករថលមនគតវ ឪសញមញនកោក ។ ដមាឪចាស ៗ គពកក ើងឃលល នណាស ររឲយវកោរ ឪទរពសា កនថលមញនកោក ពញានបរកភារ ករឲយាបសង ។ កនេះបញណយផាក បមញខ ឬបញណយកចាលគសក កគ េះកែើរសលវឆគង បញណយមនគតកាល វសាលក ើយកហាង កគ េះកែើរកនលង ឲយដមាឪអត ។ ពកជន ល ន ន មនកចេះកធវើទន កគចើនកធវើទនកបត

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

99

សទធ មនកគៅ គជលកៅដតវតា ឲយគពេះកែើមអត កគសកឃលល នកពកថគក ។ កនេះឯងខញសណាស មកពមនចាស ចាបធមវនយ ានជាគបគពតា រនតថគពថសស បកនតា កតថមល ថនអនកមានរញណ ។ យលខញសគស េះ កគ េះមនសាគ លគពេះ មនចាសកែើមរញណ អនកគាជបញរាណ ថលានកធវើបញណយ គតវថលវ យគពេះមញន សមថលវ យគពេះសងឃ ។ ករៀបចងាា នគពេះ បជាសពេះ កមើលគពេះឲយគតង គាជគាបជាដបប សកងខបតគមង កវរភតាថលវ យសងឃ គតវថលវ យគពេះមញន ។ រជនកភាជនត មាតាបតា បជាតបរញណ សមថលវ យគពេះសងឃ គទគទងសលបញណយ កគ េះមារ យមានរញណ រកអវកសមើគមម ន ។ គតវកធវើបញណយកខនើត ដមាឪសញកកើត កពញងកគសកឃលល ន ដមាឪរសកៅ កនគតវកធវើទន បាតករឃលល ន កៅកធវើបញណយកខនើត ។ កៅបញណយដខភល កញចាគមតឈ បរកភារដលងកកើត ជនគមតកាលជា កៅថលបញណយកខនើត គមតបរកភារកកើត ានជាងរកនតច ។ លញេះាតជវត បញណយដខងងត ែចថងៃ១០ករាច កនកៅទងឡាយ យកាយឲយកខាម ច ដមាឥតគបកោជន

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

100

កខាម ចណាកចេះសញ ។ កតាកមាសា កចញខយលរងា គតជាកកពញទ មនរតរកភយ ាន ១ ឬ ២ ទងមនសាមរគ រកពកជនគមត ។ គតវរករបស ជាសនបទនរស ែណរ បជនគមត កញចាដឋចខយល កទើបខវលគរបមាត រកសនបរញ គមត ែណរ បឲយឧស ។ ឲយកភលើងកគតកអរ ទទលអណរ មនែងគតវខញស កមរចមនខវលខាវ យ ជនមារ យកាលរស កមរចចាខយលអស កទើបកធវើឧឡារ ។ កាលគមតរសកៅ គពកោៃ ចករលកដរ កគសកឃលល នអសាច រយ មនរតជនគមត ឲយអតអាហារ ឲយដតកធវើការ ចាសទេះឲយករ ។ ចណគតសាច ចងកសទើរគបកាច អតជនគមតកទ ែលឈកសរតៗ កមាតៗកទើបករ កែកជញេះកទើបករ ជននចណ ។ ទងជតទងឆៃ យ មលមកសរមារ យ ទងគបសទងគស ទញករននបញង សគមាងងមៗ មារ យឈដលងសរ រងថលគ មសៃតក ។ កនកៅអដមា ! ដមាសាគ លខញ កទ ? ានចណលអ មារ យក លខាវៗ គគមវៗ កឆលើយត ថលអឯងមក ដមាអរណាសណាា ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

101

កាលដមាមនឈ មនមានជមៃ កនតេះកនរាលគមន មនអាណតដមា លញេះដមាជរា កទើបកនរាលគមន មករញញបញចល ។ ឪដមាសាល បាត កទើបកនគចវាត គាបញាតគតកល កឃលសនតធនធាន កគពៀងោនឲយចល មកជញគបមល កធវើបញណយឲយកខាម ច ។ ដខសលគញនកចគត ថងៃកដា គកដ ត ឆៃ យទកហនកហាច ដមាឪចាសៗ កដា ណាសអកណាច មនដរកទកកគសាច ឪពញកមាា យកសាេះ ។ មនមានងនមថលន ក មនែងទកដឋក ងកដឋយសកសដងាគ េះ ែលកពលគមតសាល ប កនតេះគសាបដតកសាម េះ អបទកកអមកនតេះ កៅកលើកចអាស ។ ដមាឪរសកៅ មននតគមន កៅ កធវើការគបវាស ដឋកកវនកគកាយមញន តបរញណគមតចាស សាល បកហើយកធវើណាស ែកណាើ មគមន ែញស ។

តាមរយៈ កយកពចនអបរ កនេះ បញគតធតាររពចារណាបណាា អកពើលអរបស

មាតាបតា ។ កនកៅររកានកតញា កតកវទតាធមចក េះមាតាបតាដែលានចញច មបាចដងរកា នង សរលជគមកសញខសានាែលកនកៅតាងពកពលកនចាបបែសនធ រហតែលកពលកនចកគមើនវយវឌឍនតការ ។

***

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

102

១៣. ដពតសរណគមន បរសទថនសាសនតកសសងៗានកចាទសរពញទធបរសទថល “គពេះពញទធគទងគតាស

ថល ខលនទពងខលន ចញេះកហតញអវានជាពញទធសាសនកជននតគមន ទពងកលើគពេះរតនគតយ រ គពេះពញទធ គពេះធម គពេះសងឃ?” ។ ចក េះសណរកនេះ កយើងសមជរាបថល ពញទធបរសទពតជាានកលើកតកមកើងគពេះពញទធ គពេះធម គពេះសងឃជាគពេះរតនគតយ(158) ជាវតាញែមានតថមលបសញតកនញងគពេះពញទធសាសនត គពមទងានយកគពេះរតនគតយជាទពង ក កែើមបកសចករសញខ-ចកគមើន កសចករសងឃមកកកដរ កនញងជវតរបសពកគមតគាកែដមន ។ ខញ សមជគមាបថល មនញសសគតវការជាចាចនវវតាញ ២ ោា ង កែើមបអាចរសកៅកលើពភពកោកកនេះាន ក លរ “កគរឿងទពងរបសរបកាយ” នង “កគរឿងទពងរបសចតា” ។

១- កគរឿងទពងរបសរបកាយមានែចជាសមាភ រៈកសសងៗកែើមបចញច ម នង ការ ររបកាយរបសខលន ។ សមាភ រៈទងកនតេះមានែចជា កគរឿងឧបកភារបរកភារ, សកមលៀកប ក, ថលន ពាាលករារ, ទកែកអងគញយ ឬ គាកកាសជាកែើម ។ កៅកនញងគពេះពញទធសាសនតដសនកខាងគពេះវនយ (វនយបែក) កគរឿងវតាញសគមាបទពងរកបៀបកនេះ មានក ម េះថល បចចយ ។

២- កគរឿងទពងរបសចតាមានែចជា សាសនត, គាជា, មកនតរមវជាា , ទសសនវជាា ជាកែើម ។ ទសសនវជាា រជាវជាា កកើតក ើងកដឋយទសសនៈ (ការពចារណា) ឬ ជាវទាសាសដសរដែលដចងអពកគមលការណសខានៗ នង បញពវកហតញកសសងៗ ឬ អពជវតមនញសស សតវ នង បរសាា ន ។ មនញសសកគបើទសសនវជាា កែើមបពចារណារកកហតញសល នង ដសវងរកការពតថនាតញភតធមមជាត ។ កៅកនញងគពេះពញទធសាសនត កគរឿងទពងគបកភទកនេះមានក ម េះថល សរណៈ ។

158 The Triple Gem

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

103

កៅកលើពភពកោក មនញសសកៅតាមទបនកសសងៗ ានកគជើសករ ើសយកកគមលរនត, វតាញ, សតវ, មនញសស ឬ អាទកទពខញសៗគមន មកកធវើជាសរណៈរបសខលន ។ ឧទហរណ ជនជាតឥណាឌ ានកគជើសករ ើសគពេះគពហម, គពេះសវៈ នង គពេះវសណញ មកកធវើជាសរណៈ ។ ជនជាតដខមរមយចននកធាល បានកគជើសយកអនកតា, ែញងម, ភន, កែើមកឈើ, ទកនល ឬ សមញគទ កធវើជាសរណៈរបសពកករ ។ គបវតាសាសដសរានបងាា ញឲយក ើញថល កៅសតវតសទ ២០ មនញសសមយចកហៀងដសនែ ានកគជើសយកមកនតរមវជាា របសបកសកញមមញយនសរនយម មកកធវើជាសរណៈ របសពកករដែរ ។

ការកគជើសយកអវមយមកកធវើជាទពង កៅថល សរណរមន ។ សរណរមននមយៗដតងសរលសលលអ នង សលអាគកកករៀងៗខលន ។ គបសនកបើកយើងកគជើសយកសរណរមនខញស កយើងនងខចសលគបកោជន, ខាតកពលកវោ នង ខចសតបញញាសាម រត ។ សទញយកៅវញ គបសនកបើកយើងកគជើសយកសរណរមនគតវ កយើងនងទទលានកសចករសញខ-ចកគមើន នង កកើនសត បញញា សាម រត ។

កៅកនញងគពេះពញទធសាសនត ពញទធបរសទានកគជើសយកគពេះពញទធ គពេះធម នង គពេះសងឃ កធវើជាសរណរមន ឬកៅថល ថគតសរណរមន ។ ពកសសជាងកនេះកទៀត ពញទធបរសទ ានកលើកតកមកើង ថគតសរណរមន កនេះថលជា គពេះរតនថគត ក លរ គពេះពញទធរតនៈ, គពេះធមមរតនៈ នង គពេះសងឃរតនៈ ។ ពញទធបរសទានកគជើសករ ើសយកគពេះរតនថគតជាទពង កគ េះគពេះរតនថគតជាវតាញែគបកសើរគបថពថងលថលល នង មានរញណគបកោជនសខានបសញតកនញងគពេះពញទធសាសនត ។

១៣.១ ពពះពទធ គពេះពញទធជាគពេះបរមសាសារ គទងមានគពេះទយគបកបកដឋយគពេះវសញទធរញណ

គពេះបញញា រញណ នង គពេះករញណារញណ ។ គទងានបងាា តបកគងៀនសតវកោកអពចាបធមមជាត (The law of nature) ក លរ គពេះធម (dharma) ឬ ធមមៈ (dhamma) ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

104

កទេះបគពេះពញទធគទងានបរន វ នជាង ២៥០០ ឆន កនលងកៅកហើយកា កមនញសសរាបរយោននតកកៅកលើពភព កៅដតនតគមន បនារ លកនកែលគពេះបញញា រញណ, គពេះវសញទធរញណ នង គពេះករញណារញណរបសគទងដែរ ។ ររកតសមាគ លថល គរបសាសនតកៅកលើពភពកោក សញទធដតមានវតាញតណាងឲយកមែកនត ឬអាទកទពថនសាសនតរបសពកករ ។ កទេះបគពេះពញទធគទងានហាមគាមពញទធបរសទ កញឲយកសាងរបតណាងរបសគទងកកដឋយ កពញទធបរសទកៅដតនតគមន កសាងរបតណាងរបសគពេះអងគ កធវើជានមតារបសគមាបកគមរពបជា នង រ លកនកែលវតាមានរបសគទងដែរ ។ ឧទហរណថនរបតណាងនតនតកៅកនញងគពេះពញទធសាសនតមានែចជា របកងចគកដែលមានកា ៨ តណាងឲយធមមចកកបបវតានសគត, របកសេះគមម នអនកជេះ, របគពេះាទទងរ (សាន មគពេះពញទធាទ) ជាកែើម ។ កគកាយមក ពញទធបរសទដែលានទទលឥទធពលរបសទសសនវជាាគកច ាននតគមន កសាងគពេះពញទធរបតាមរចនតបទគកច កៅកនញងរាជាណាចគករនតធ រៈ (Gandhāra) ដែលកៅកនញងគបកទសអាហវហាក នសាា ន (Afghanistan) សពវថងៃ ។

១៣.១.១ បជជពពះពទធបៃមា បរសទថន ហរសាសនត (សាសនតកសសងពគពេះពញទធសាសនត) ានកចាទ

សរពញទធបរសទថល កហតញអវពញទធសាសនកជនកគមរពបជាគពេះពញទធបែមា កបើគពេះពញទធគទងានបរន វ នយរអដងវងកៅកហើយកនតេះ? ពញទធបរសទកឆលើយតបថល ការកគមរពបជាគពេះពញទធបែមាសពវថងៃកនេះ មនដមនជាការកគមរពបជាថលវ យបងគែញឥែា ែញងម ឬ វតាញធាតញខាងកគដកនតេះកទ ។ ពញទធបរសទសមលងកមើលគពេះពញទធរប ែមានគពេះភសដករញញមបគពង កដឋយបកងាអ នកាយ វាចា ចតាកៅកានដសនកខាងកនញង ។ ពញទធបរសទរតថល គពេះពញទធគទងរជាគពេះអរហនាែគបកសើរ គទងានគតាសែងសមាម សកមាព ធញញា ណ កហើយគទងានបកគងៀនចាបធមមជាត (ពញទធធម) កៅែលមនញសសកៅកលើពភពកោក ។ ការកគមរព

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

105

គពេះពញទធរបសពវថងៃកនេះ រជាករោថលវ យបងគ (នមសាក រ) ចក េះគពេះបញញា រញណ គពេះវសញទធរញណ នង គពេះករញណារញណរបសគពេះអងគដតបាញកណាណ េះ ។

កលើសពកនតេះកទៀត ពញទធបរសទនមសាក រគពេះពញទធបែមា មនដមនកែើមបសញកសចករអនញកគគមេះពគពេះអាទកទពកទ រគគមនដតជាការកគមរពអវៗដែលជារបតណាងគពេះពញទធបាញកណាណ េះ ។ កៅកនញងគពេះពញទធសាសនត គមម នការសមាល បសតវែចជា កចៀម ពដព កគម គកប កសេះ ែរ សគមាបបជាគពេះអាទកទពកែើមបសញកសចកាសញខចកគមើនកទ ។ ការបជាកគរឿងសកាក រៈែចជាកទៀន ធប ផាក ភ ចក េះគពេះពញទធបែមា រជាការបជារញណ កមតាា នង ករញណា របសគពេះពញទធ ។ កចចពធកនេះ គតវានរកបៀចក ើងហាកបែចជាការបជាចក េះគពេះពញទធកាលពកពលគពេះអងគគទងរងជាធរមាន ។ ពញទធបរសទយកគពេះអងគកធវើជាររ ជារតគបចាចតា នង គបតបតាតាមធមមវនយរបសគពេះអងគ កែើមបទទលានគបកោជន ៣ ោា ង រ (១) ទែាធមមកតាគបកោជន ឬគបកោជនបចចញបបនន (២) សមបរាយកតាគបកោជន ឬគបកោជនបរកោក នង (៣) បរមតាគបកោជន ឬ គបកោជនគពេះន វ ន ។

ររកតសមាគ លថល គពេះពញទធគទងមនានគាថលន កគរឿងសកាក រៈបជាទងឡាយកនតេះកទ ។ កគមលបណងចមបងរបសគទងរចងឲយពញទធបរសទគបតបតាតាមធមវនយ ឲយានគតមគតវតាមរនលងធម ។ កនតេះរជាវធដែលអាចជយ ឲយមនញសសរចចាកទញកខគរបគបការ ។ គពេះពញទធានសដមាងថល “បជាទងឡាយកនេះមានពរោា ង ។ បជាពរោា ង កតើែចកមរច ។ រអាមសបជា១ ធមមបជា១ ។ ... បជាទងឡាយមានពរោា ងកនេះឯង ។ ... បណារ បជាពរោា ងកនេះ ធមមបជានញេះគបកសើរជាងករ” ។(159) ធមមបជាកនញង

159 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៤០ ទពរទ ២១០ (សតតនតបដក អងគតតរនកាយ ទកនបាត)

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

106

បរបទកនេះ មាននយថល បែបតាបជា បាញដនាករនយមកគបើបែបតាបជាជាងធមមបជា កគ េះបែបតាបជាសារ បកៅពករាេះ កហើយងាយយលនយ ។

១៣.១.២ អាមសបជជ អាមសបជា រជាការបជាកដឋយកគបើកគរឿងសកាក រៈែចជាកទៀន ធប ផាក ភ ។

កយថល អាមស មានអតានយកគចើនោា ងកៅកនញងបរបទខញសៗគមន ឧទហរណ កៅកនញង កយ អាមសសញខ កយ អាមស មាននយថល វតាញដែលជាកគរឿងទកចតា ឬ ជាកគរឿងជនលជកនលញចតា ។ ែកចនេះ កយ អាមសសញខ មាននយថល កសចករសញខដែលមានតណាាជាកគរឿងទកចតា ឬកៅមាាងកទៀតថល កោកយសញខ ឬ កាមសញខ កាន ។

កៅកនញងគពេះវនយបែក កយ អាមស មាននយថល បចចយ ។ កយថល បចចយ រជាកគរឿងអាគសយរបសសតវកោក ឬ កគរឿងគទគទងជវតរបសសពវសតវ ឲយគបគពតាកៅានកនញងកោក ។ បចចយមាន ៤ ោា ង ឬកៅថល ចតញបបចចយ រ (១) ចវរបបចចយ រថគតចវរ ឬសកមលៀកប ក, (២) បណឌ ាតបបចចយ រចងាា នបណឌ ាត ឬ កភាជនតហារ, (៣) កសនតសនបបចចយ រទជគមកអាគសយ ែចជា កញែ សាោ វហារ សទេះសដមបង ភមគរេះ ឬ វមាន នង (៤) រោនកភសជាបបចចយ រថលន សគមាបពាាលករារកសសងៗ ែចជាថលន ោប ថលន កលប ថលន សក ឬថលន ចាក ។ ែកចនេះ កយថលអាមសទន មាននយថល ការឲយ ការជន ការគបករន ឬ ការថលវ យ បចចយ ៤ កនេះ ។ ជាការពតបចចយ ៤ មានសារៈសខានចក េះជវត កបាញដនាគពេះពញទធគទងានសដមាងថល “សពវទន ធមមទន ជនតត” ដគបថល “ធមមទនឈនេះអសទនទងពង” ។ ចណញ ចកនេះឆលញេះបញញច ងឲយក ើញថល កទេះបមនញសសបកពញគរបកសចកាគតវការខាងរាងកាយ កមនញសសកៅដតខវេះខាតកសចកាគតវការខាងសលវចតាដែរ ។ ចណញ ចសខានរកៅគតងការកចេះអបរ ចតាឲយយលគពមទទលសាគ លការពត រករាយចក េះអវដែលមាន នង លេះកចាលរនតដែល

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

107

នងនតទញកខដឋកខលន ។ កែើមបសកគមចកគមលកៅកនេះ មនញសសគរបរបគតវចណាយកវោពាោមហវកហាតចតាតាមរយៈបែបតាបជា ។

១៣.១.៣ បៃបតតបជជ កយថល បែបតាបជា កៅទកនេះមាននយថល ការអនញវតាោា ងគតមគតវតាមធម

វនយរបសគពេះពញទធ ។ គពេះពញទធគទងានសដមាងថល “អនកណាបជាគពេះអងគកដឋយបែបតាបជា ឬ គបតបតាគតមគតវតាមធមវនយ អនកកនតេះក ម េះថល កគមរពបជាតថលរត កដឋយការបជាែគបកសើរកលើស” ។ គទងានគតាសចក េះភកខញវកកល ដែលចងជបថលវ យបងគគពេះអងគកដឋយផាទ លថល “មានគបកោជនអវកដឋយកាយសមអញយ ដែលអនកក ើញកហើយកនេះ ។ ...បញរគលណាមយក ើញធម បញរគលកនតេះក ម េះថលក ើញតថលរត បញរគលណាក ើញតថលរត បញរគលកនតេះក ម េះថលក ើញធម”។(160) ែកចនេះអនកអានររវភារពចារណាពញទធវចនៈ នង គបតបតាតាមោា ងសញគកត កែើមបទទលានគបកោជន ៣ ោា ង រ គបកោជនបចចញបបនន, គបកោជនបរកោក នង គបកោជនគពេះន វ ន ។

១៣.២ ពពះធម កៅកនញងគទសាពញទធនយម គពេះធមរជាចាបធមមជាត ដែលគពេះពញទធគទងាន

គតាសែង ។ គពេះធមកៅទកនេះរសកៅកៅែលធមមចកកបបវតានសគត ដែលគពេះអងគគទងានសដមាងកៅឯសន ឥសបតនមរទយវន (Isipatana) សពវថងៃកៅទគកង សារនតង (Sarnath) ជតគកង រាណស (Varanasi, Banares, Kashi) កៅកនញងរែាឧតារគបកទស (Uttar Pradesh) ភារខាងកជើងថនគបកទសឥណាឌ ។ កយថល ធមមចកក (Setting in Motion the Wheel of Dharma) រជាធមែចជាកង ដែលគពេះពញទធគទងគតាសសដមាង ជាែបងបងអសកនញងកាលគពេះអងគានគតាស កទើបាន ៥៩ ថងៃ ។ កៅទ 160 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៣៣ ទពរទ ២៧៤ (សតតនតបដក សយតតនកាយ សលរវគគ)

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

108

កនតេះគទងានសដមាងអពអរយសចច ៤ (Four Noble Truths) បងវលែកណើ រកសចកាែចជាកងរកទេះ កែើមបឲយមនញសសកោកសាគ លកសចកាពត ក លរ ទញកខ (កសចកាគពយលាក), កកណើ តទញកខ ឬកហតញដែលនតឲយកកើតទញកខ, កសចការ លតទញកខ ឬធមសគមាបរ លតទញកខ នង សលវ ឬឧាយថនកសចការ លតទញកខ ។

ររកតសមាគ លថល កៅពញទធសមយមនញសសកគចើននតក មានរនតដកដគបរកបៀបរតពចារណា នង របតសងគមកៅកនញងគបកទសរបសខលន ។ កៅគបកទសឥណាឌ កោក មហាវរៈ (Mahavira) កកើតកៅខទងឆន ៥៩៩ មញនគរសាសករាជ នង សាល បកៅខទងឆន ៤៨០ មញនគរសាសករាជ ។ កោក មហាវរៈ រជាកមែកនតសាសនត ដជន (Jainism) ែលបលាញ, ជាអាចារយ (Tirthankara) ទ ២៤ នង ជាអាចារយចញងកគកាយថនសាសនត ដជន ។ កគមលកៅរបសកោក មហាវរៈ រកលើកកមពសរញណភាពថនជវតរបសមនញសសកោក ។ កៅគបកទសឥណាឌ ែដែល គពេះអងគសទធតា កគមតម ឬគពេះពញទធ ានគបសតកៅខទងឆន ៥៦៣ មញនគរសាសករាជ នង បរន វ នកៅខទងឆន ៤៨៣ មញនគរសាសករាជ ។ គពេះពញទធានតស ពញេះ រគរបឧបសរគកែើមបជយ រ កដឋេះជនជាតឥណាឌ ពកសសមនញសសកៅកនញងវណណ ៈសគទ (Shudra) នង ពកចណាឌ ល (Dalit, Untouchable

people) ឲយរចពមកនតរមវជាា ពកគ ហមណ នង គពហមញាសាសនត ដែលជានចចកាលរមថែគមន នងមនញសសកៅកនញងវណណ ៈកសគត (កមែកនត) កគបើគាសកចចពធសាសនត នង ទកនៀមទមាល បចាសររលកែើមបជេះជាន កកងគបវញច ោា ងអយញតាធមកៅកលើគបជាជនសាមញា ។ ពកទសសនវទកៅបសចមគបកទសានកៅគពេះធម ឬកសចកាបកគងៀនរបសគពេះពញទធ ថលជាទសសនវជាា (Philosophy) នង កៅគពេះពញទធ ថលជាទសសនវទ (Philosopher) ។ កៅគបកទសចន កោក ខញងជ (Kong Qiu, Kong Fuzi, Confucius) កកើតកៅខទងឆន ៥៥១ មញនគរសាសករាជ នង សាល បកៅខទងឆន ៤៧៩ មញនគរសាសករាជ ។ កោក ខញងជ រជាគរបកគងៀន, ជាអនកនកោាយ នង ជាទសសវទែ

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

109

លបលាញមយរប កគ េះកោកានចណាយកពលមយជវតកែើមបដកដគបរកបៀបរតពចារណា នង រកបៀបែកនតគបកទសគបកបកដឋយយញតាធម រញណធម នង សមធម ។ កៅគបកទសគកច (Greece) កោកសគកាត (Socrates) កកើតកៅខទងឆន ៤៧០ មញនគរសាសករាជ នង សាល បកៅខទងឆន ៣៩៩ មញនគរសាសករាជ ។ កោក សគកាត រជាទសសនវទគកចមយរប ដែលានចណាយកពលកៅតាមសលវងនល ថនគកងអាដងន (Athens) កែើមបបកគងៀនយញវជនគកច ឲយចាបកសាើមរកបៀបរតពចារណាងម ខញសពរកបៀបរតរបសពកសហវស (Sophists) ដែលពដកកគបើកវាហាសាសដសា បថភលការពត (rhetorics) ។ មនញសសកៅកលើពភពកោក ានសាគ លកោកសគកាត តាមរយៈសសសជនតគមតរកោក ាល តញង (Plato) តាមរយៈសាន ថែនពនធក ម េះ “កចចសនទនត” (Dialogues) ។ ពកទសសនវទកោកខាងលច ានយករកបៀបរតពចារណារបសកោកសគកាត មកដកថចនឲយកានដតគបកសើរក ើងដងមកទៀត កែើមបកធវើជាមលដឋា នថនទសសនវជាា បសចមគបកទស ក លរ “វធរបសកោកសគកាត” (Socratic Method) ។

១៣.៣ ពពះសងឃ គពេះសងឃរជាសងឃសាវករបសគពេះពញទធ, រជាដគសបញណយ ឬបញញា កកខតារបស

ពញទធមាមកជន នង ជាអនកបនាកវនសសពវសាយគពេះពញទធែកា កៅែលមនញសសទងឡាយកៅកលើពភពកោក ។ គពេះសងឃ គតវានដបងដចកកចញជា ២ គបកភទ រ សមមតសងឃ (សងឃបញងញជាន) នង អរយសងឃ (សងឃគបកសើរ) ។

១៣.៣.១ សមមតសងឃ សមមតសងឃ ឬសងឃបញងញជាន រជាគកមភកខញ ដែលក ើញភយកនញងវែរសងារ,

មានការភាករឭក នង ចលបសកនញងពញទធសាសនត ។ សមមតសងឃពញទនានកាតផារ ចសកោជនកកលសណាមយកៅក ើយកទ បាញដនរភកខញទងកនតេះ ខពាោមគបគពតាធម កធវើកាយវាចាចតាឲយសៃបចាកាប កដឋយចកគមើនសមងកមមដឋា ន ឬ វបសសនតកមមដឋា ន

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

110

តាមរនលងគពេះពញកទធ វាទ ។ កៅកនញងកចចសនទនតរវាង ជាណញ កសាណគ ហមណ (Janussoni) (161) នង គពេះពញទធ ជាណញ កសាណគ ហមណានសរគពេះពញទធថល “ បពគតគពេះកគមតមែចករ ើន ចញេះពកសមណៈមានអវជាទគាថលន មានអវជាទពចារណា មានអវជាទតាងមា មានអវជាទគបកាន មានអវជាទបសញត” ។ គពេះពញទធគទងានតបថល "មាន លគ ហមណ ពកសមណៈមានខនានងភាវៈកសៃៀមជាទគាថលន មានបញញា ជាទពចារណា មានសលជាទតាងមា មានកសចកាមនកងវលជាទគបកាន មានន វ នជាទបសញត ” ។ ចណញ ចកនេះមាននយថល ភកខញដែលជាសមណៈពតគាកែ គាថលន ដតភាពសៃបសាៃ ត កគបើបញញា ពចារណារកការពត មានចតាតាងមាកនញងសលកនញងវនយ គមម នកងវលជាបជ កចតានងអាមសទន នង គបតបតាធមកែើមបរ លតរារៈ កទសៈ នង កមាហៈ ។

សរញបកសចករមក គពេះសមាម សមពញទធគទងានករៀបចការរសកៅរបសអនកបសកនញងសាសនតកនេះោា ងលអគបថព ជាកភទខពងខពស (ឧតាមកភទ) កដឋយធមែគបកសើរ នង សមជាសាវករបសគពេះអងគពតៗ ។

១៣.៣.២ អរយសងឃ តាមនយទកៅ អរយសងឃ រជាសងឃសាវក ដែលកោកានកចាតកចាល

សកោជនៈ(162)ពសនតរ នចតា នង មនចាាចគបគពតាធមកទៀតកទ ។ អរយសងឃ គតវ

161 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៤៦ ទពរទ ១៦៩ (អងគតតរនកាយ ឆករនបាត ធមមកវគគ) (AN 6:52) 162 សសយាជនៈ (samyojana, fetter) គកសលសជជសពគឿងពបកបចតត ឬកសលសរងតអងជជសពគឿងទកឆា ករបរត ថដលអាពសយសៅនងចតត ។ សសយាជនៈ មាន ១០ ពបសេទគ សការ យទដឋ គការសមលស ញកាយថាជជរបសខែន, វចកចាេ គសសចកតសងសយសាទ កសសទរ, សលពតតបោមាសៈ គការជជបជពវកចតតសៅកនងកចចខងសាសនាឬការបងសងសសងៗ, កាមឆនទៈ គតសពមកកនងកាម, បដ ៈ គសសចកតចសងអៀតចតត ឬការថាន ងថាន កចតត, របោគៈ គតសពមកកនងរបេព, អរបោគៈ គតសពមកកនងអរបេព, មានៈ គសសចកតពបកានមា, ឧទធចចៈ គចតតរសាបរសល នង អវជជា គការមនដងចាសនវអរយសចច នង បដចចសមបាទ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

111

ានរាបបញច លកនញងជពកអរយបញរគល ៤ គបកភទ រ (១) គពេះកសាតាបនន, (២) គពេះសកទគមម, (៣) គពេះអនតគមម នង (៤) គពេះអរហនា ។ គពេះកសាតាបនន រជាបញរគលដែលលេះបងកចាល សកោជនៈ (fetter) ាន ៣ ក លរ សកាក យទែា (belief in a

self), វចកចាា (doubt, uncertainty) នង សលពតាបរាមាសៈ (attachment to rites

and rituals) ។ គពេះសកទគមម រជាបញរគលដែលលេះកចាល សកោជនៈាន ៣ ដែរ បាញដនាពកកោកានកធវើឲយ កាមឆនទៈ (sensual desire) នងបែៈ (repugnance,

resentment) គសាលជាងកសាតាបនន ។ គពេះអនតគមម ជាបញរគលដែលលេះសកោជនៈាន ៥ រ សកាក យទែា, វចកចាា , សលពតាបរាមាសៈ, កាមឆនទៈ នង បែៈ ។ គពេះអរហនា រជាបញរគលដែលលេះកចាលសកោជនៈទង ១០ អសពខនធសនតា ន ។ គពេះកសាតាបនន, គពេះសកទគមម នង គពេះអនតគមម មានក ម េះថល កសកខបញរគល កគ េះកោកបនាបែបតាធមកទៀត កែើមបលេះសកោជនៈឲយអសពសនតា នចតា ។ គពេះអរហនា មានក ម េះថល អកសកខបញរគល កគ េះានលេះកចាលសកោជនៈអសពសនតា ន ។

សរញបកសចករមក ពញទធសាសនកជនទពងគពេះរតនថគត ពញដមនមាននយថល ទពងបចចយកនតេះកទ រទពងកលើគពេះធម ពងកលើរនតគាជា ដែលជាមកធាាយសគមាបែកនតខលនឲយានកសចករសញខ កសចករចកគមើន ទងកនញងបចចញបបននកាល ទងកនញងអនតរតកាល ។

*

ខែះបសោម នខម សោម នខែ ចបាប សៅបសបនាទ បពពះជនពស បសមយជវតឥតដងអា ដចសោពកបសៅនងមនសស ។

-- បណា ត អ ចង (សាែ បឆន ១៩៥៥)

***

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

112

១៤. ពទធសនសនសភាសត សាសនតនមយៗកៅកលើពភពកោក សញទធសងដតមានសញភាសតសគមាបជា

រតទនតម ន កគបៀនគបកៅបរសទរបសពកករ ។ គពេះពញទធសាសនតកមានសញភាសតកគចើនសនធកដែរ បាញដនាកយើងសមកលើកយកសញភាសតមយចនន មកជនពញទធសាសនក កែើមបជាជនយែលសត បញញា កនញងការអបរ ទនតម នខលនឲយានលអគបកសើរកនញងជវត ។

១៤.១ សពមងពទធភាសតខែះៗ ខាងកគកាមកនេះរជាការដកសគមល កយកពចន នង ឃលល គបកោរកែើមបឲយ

អនកអាន នង អនកសាា បងាយយលអតានយពញទធភាសត ដែលមានដចងកៅកនញងរមពរគពេះថគតបែក នង រមពរកសសងៗកទៀត ។

(១) បញរគលររទនតម នខលនឯងឲយានលអសនមញននងទនតម នអនកែថទ កគ េះថល បញរគលមាន កៗ ទនតម នខលនឯងានកដឋយកគម ។(163)

(២) យសរដមងកកើតមានែលបញរគលដែលមានកសចកាពាោម, ភាពរកវៀសរថវ, ការពចារណា នង ការមនគបមាទ (carelessness, negligence) ។

(៣) បញរគលសាបកគ េះពជណារដមងទទលានដសលផាក ពពជកនតេះ ។ (៤) បញរគលដែលមានកសចកាពាោមគតវមានការភាករលកជានចច, មនកែក

កគចើន នង មនខាលគចអស ។ (៥) បញរគលដែលកធវើបែបតាបជាចក េះគពេះពញទធកដឋយខនរ មានក ម េះថលជា

បញរគលដែលានបជាែគបថពចក េះគពេះពញទធ ។ (៦) ខនាជារញណធមដែលកធវើឲយចកគមើនែលសល នង សមាធ ។

163 សភាសតសនះមាននយពសសដៀងនងសភាសតថខមរថា “គងគកលកថាន ថពសង” ថដរ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

113

(៧) ទកកភលៀងរដមងគសកចលសទេះដែលមានែបលធលញេះធាល យ ។ រារៈរដមងែកនតចតាបញរគលដែលមនានអបរ ខលនកោា ងកនតេះដែរ ។

(៨) ភនងមតានរដមងមនញាបញរកដឋយខយលោា ងណា បណឌ តរដមងមនរ កភើបកដឋយសារការតេះកែៀល នង ការសរកសើរកោា ងកនតេះដែរ ។

(៩) បញរគលមានកសចកាសញខកនញងបចចញបបនន កគ េះការបរចាច រកនញងអតតកាល ។ (១០) សលវទកទងឡាយែកពញកគពៀប ដតងញាញ ងសាររឲយកពញកគពៀបោា ង

ណា ទនដែលបញរគលកធវើកនញងកោកកនេះ រដមងសកគមចសលែលបញរគល កៅឯបរកោកកោា ងកនតេះដែរ ។

(១១) បញរគលណាឲយចតញបបចចយែលជនែថទ បញរគលកនតេះក ម េះថលានឲយរបសទងពង ។ បញរគលណាដែលកគបៀនគបកៅធមែលជនែថទ បញរគលកនតេះក ម េះថលឲយអមតន វ ន ។

(១២) បញរគលដែលគបតបតាតាមពញទធវចនៈ នងមនកៅកានទញរគតក ើយ ។ (១៣) បញរគលដែលមានចតាគកអតគកទម ដតងមនចលចតាគពេះសទធមម ។ (១៤) បញរគលណាគបគពតាតាមពញទធវចនៈ បញរគលកនតេះនងសកគមចន វ ន ។ (១៥) បញរគលដែលគាថលន សញខកលើរនរទញកខរបសជនែថទ រដមងករចមនសញតព

កមមកពៀររបសខលនក ើយ ។ (១៦) កទេះបសមណគ ហមណ, គចាងសមញគទ, គពេះចនទ ឬ គពេះអាទតយមាន

កមាល ងមហមាោា ងណាកកដឋយ ករងកៅចាញមាោសដសាដែរ ។ (១៧) មនញសសសតវដតងជាបជ កនងរប, សកមលង, កលន, រស, សមផសស នង

មកនត ដែលជាកោកាមស (អាមសសញខ) ។ (១៨) បញញា ជនអាចរសកៅសញខសៃបកដឋយមនាចមានគទពយ រឯជន ល

ដែលមានគទពយមនអាចរសកៅកដឋយសញខសៃបានក ើយ ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

114

(១៩) ការរសកៅ ១០០ ឆន ថនជន លមនកសមើនងការរសកៅមយថងៃថនបញញា ជនក ើយ ។

(២០) ធមមកងកដែលសដែងធមមកទសនតគបកបកដឋយកវាហាសាសដសាបាញដនាមនគបតបតាតាមពញទធវចនៈកនតេះ នងមនានចដណកថនសាមញាសលកទ កគបៀបែចជាអនករងាវ លកគមដែលានគតមដតរាបកគមឲយកៅហាវ យែកចាន េះដែរ ។

(២១) ាបជនរដមងកសាកសារ យទងកនញងកោកកនេះ នង បរកោកកៅកពលពកករទទលសលថនកមមែកៅហមងរបសខលន ។

(២២) កអមរងកពញកដឋយតណកទកមយតកៗ ោា ងណា ជន លរដមងកពញកដឋយអកពើាបដែលពកករានកធវើបនរចមរងៗកោា ងែកចាន េះដែរ ។

(២៣) បញរគលដែលគបកានមាកដឋយអាងជាតកកណើ ត, អាងគទពយសមបតា, អាងគតកល នង កមើលងាយសាចញាតរបសខលន រដមងជបគបទេះកសចករវនតស ។

(២៤) បញរសមនដមនសញទធដតជាបណឌ តកចេះែងសពវអកនលើកទ ។ សដសរដែលមានគាជាកឆនើមកអាចកៅថលបណឌ តានដែរ ។

(២៥) កពលមនទនជបគបទេះទញកខលាក ជន លរដមងយលខញសថលាបមនឲយសល ។

(២៦) ជន លដតងគបញាបកធវើកចចការដែលមនររគបញាប នង រញរាកនញងកចចការដែលមនរររញរា ។

(២៧) បណឌ តដតងមនគបញាបកធវើកចចការដែលររបងអង នង មនរញរាកនញងកចចការដែលមនរររញរា ។

(២៨) កបើបញរគលមនចងមានទញកខ ចរកញកធវើាបទងកនញងទវាលនងទកាង ។ (២៩) បញរគលគរបរបដតងគសឡាញខលនឯងកលើសអវៗទងអស ។ ែកចនេះ

បញរគលគរបរបមនគតវកបៀតកបៀនអនកែថទក ើយ ។

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

115

(៣០) មនញសសសតវគរបរបរដមងកគតកគតអាលកនញងកាមរញណ កគ េះមនែងកទសថនកាម កគបៀបែចជាគតដែលមនសាគ លលប មមាចមនសាគ លកភលើង ។

(៣១) បញរគលណាដែលមនកសាម េះគតងនងគបពនធខលន កហើយដបរជាកៅកសពរបនងគសផាក មាស ឬគបពនធរបសអនកែថទ បញរគលកនតេះនងជបកសចករវនតស ។

(៣២) បញរគលគរបរប មនររបកណាា យឲយកពលកវោ កនលងហសកៅអសារឥតការក ើយ ។

(៣៣) បញរគលដែលគរបគរងជវតកដឋយការមនគបមាទរដមងរកាគទពយដែលខលនរកានឲយកៅរងវងស ។

(៣៤) បញរគលអាគកកមាន ៥ ពករគរហសាកោម ភកាម មនញសសខាលគចអស បពវជតមនសគងម, បណឌ តគមម នឧកបកាខ ចតា នង កសាចគមម នវចារណញញា ណ ។

(៣៥) មនញសសមនដមនកថលកទប ឬខពងខពសកដឋយសារជាតកកណើ ត(164)កទ បាញដនាមនញសសកថលកទប ឬខពងខពសកដឋយសារទកងវើរបសខលន ។

(៣៦) សលរជាកមាល ង, ជាកសបៀង នង ជាកគរឿងនត ដែលជយ ឲយអនករកាសលសកគមចបណង ។

(៣៧) សលរជាសាព នែរងមា, ជាកលនគកអបឈៃញយ នង ជាកគរឿងោបលមអែវកសស ដែលជយ ឲយអនករកាសលលបក ម េះគរបទសទ ។

(៣៨) ចតាមានភាពបរសញទធសរសងពកកណើ ត បាញដនាចតាកាល យជាកៅហមងកៅកពលមានឧបកកកលសងមចលមកកគជៀតដគជក ។

(៣៩) សតវកោកគតវចតាែកនត ។

164 ចណចសនះទកទងនងការសរសសអង ពបកានវណណៈ ថដលជនជជតឥណហា សៅកនងវណណៈខពស (ពពវហមណ,កសពត, សវសសៈ) សមលងាយមនសសសកតសៅកនងវណណៈសពទៈ ឬមនសសសពតវណណៈ (ចណហា ល) ។

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

116

(៤០) មនញសសដែលអបរ ចតាានលអកហើយ រដមងានកសចកាសញខ ។ (៤១) បញរគលដែលបកណាា យខលនតាមអណាចចតារដមងជបការលាក ។ (៤២) បញរគលរបបរកាចតារបសខលនឲយនងធង កគបៀបែចកររកាភាជនឲយ

មានកគបងកពញជានចច ។ (៤៣) បញរគលដែលមានចតាកៅហមង រដមងជបទញរគត ។ (៤៤) បញរគលដែលមានចតាសាអ តបរសញទធ រដមងជបសញរត ។ (៤៥) បញរគលររហាមចតាឲយកវៀរចាកឆៃ យពអារមមណាបទងឡាយ ។ (៤៦) មនទលជាកកលសដែលកធវើឲយចតាកៅហមង កគបៀបែចធយងដែលកធវើឲយ

គបឡាកវតាញសាអ ត ។

១៤.២ មនទល ៩ ពបការ កៅកនញងគទសាពញទធនយម មនទល (ែកណើ រកៅហមង) គតវានដបងដចកជា ៩

គបការ រ ៖ ១. កកាធៈ (anger) រការកគកាធខង ។ ២. មកខៈ (denigration) រការបកភលចអកពើលអរបសអនកែថទ ។ ៣. ឥសា (envy) រការមានចតាគចដណន ន នសអនកែថទ ។ ៤. មចារយៈ (stinginess) រកណាញ មនបរចាច រទនែលអនកែថទ ។ ៥. មាោ (deceit) រការោកពញតកហច ។ ៦. សាកងយយៈ (fraud) រការនោយអតអាងគមម នការពត ។ ៧. មញសាវាទ (telling lie) រការនោយកញហក ។ ៨. ាបចាៈ (one who desires evil) រការគាថលន ាប ឬអកពើអាគកក ។ ៩. មចាា ទែា (wrong-view) រការយលខញសពការពត ។ គបសនកបើបញរគលណាបកណាា យឲយមនទលណាមយកកើតក ើងកនញងចតា កនតេះ

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

117

ចតារបសបញរគលកនតេះនងកៅហមង ។ ែកចនេះ ានជាគពេះពញទធគទងគតាសថល “មនទលជាកគរឿងកៅហមងចតា” ។ កែើមបកធវើចតាឲយបរសញទធសរសង បញរគលគតវទនតម នចតារបសខលនឲយកវៀរចាកឆៃ យពអារមមណាបទងឡាយ គតវគរបគរងចតាឲយានលអ កគបៀបែចពញទធវចនៈថល “ឈនេះខលនឯងគបកសើរជាងឈនេះអវៗ ទងអស”(165) ។ កៅកនញងធមមបទគមថល គពេះពញទធានសាលការកគបៀបកធៀបោា ងលមអតថល “សមបបញរគលអាចយកជយជនេះកលើមនញសសានរាប ននតក កនញងសសដងាគ មរាប នែងកកដឋយ កមនគបកសើរជាងការឈនេះកលើខលនឯងដតមាន កក ើយ, បញរគលអនកឈនេះខលនឯង ក ម េះថលជាអនកឈនេះសសដងាគ មែគបកសើរបសញត ” ។(166)(167)

*

“ថាា យបងគពពះពទធពតវពពះសមាងត ថាា យបងគសលាកសងឃពតវកនអនកពសក” ។ (ពវកយសសាែ កបោណថខមរ)

“មនសសមាន កៗគរទទលបានការសោរព បាថនតមនគរមានបគគលណហមាន ក

ពតវបានសលកតសមរង នង សោរពយាា ងងបងលសនាះសេយ” ។

“Everyone should be respected as an individual, but no one idolized.”

-- Albert Einstein (1879-1955)

***

165 គមពរពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៥២ ទពរទ ៤៤ (ធមមបទោថា សហសសវគគ)។ 166 គមពរពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៥២ ទពរទ ៤៤ (ធមមបទោថា សហសសវគគ)។ 167 “The greatest of all conquerors is not he who conquers a thousand men a thousand times in

battle, but he who conquers his own self.” Dhammapada 103-105

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

118

១៥. អវសននកថា ពញទធសាសនតរជាមាគមថនជវត នង ជាចរោវទា សគមាបឲយមនញសសកនញង

សងគមរសកៅចញេះសគមងគមន ។ លកខណៈពកសសទង ២ គបកភទកនេះកធវើឲយពញទធសាសនត ខញសដបលកពសាសនតកសសងៗកៅកលើពភពកោក ។ ទមយ តអងគគពេះពញទធានគបកានខាា បថល ធមមវនយ រជាធមមធាតញគបកសើរថងលថលល កលើសគពេះអងគ មាននយថល ធមមវនយដែលគពេះពញទធគទងានសដមរងទញក គបកសើរជាងអវៗ ទងអស ។ កទេះបគពេះពញទធជាអនកានរកក ើញ នង បកងកើតធមមវនយកកដឋយ កគពេះអងគគទងសាតកៅកគកាមអណាចថនធមមវនយដែរ ក លរ គពេះអងគមនានយកចាបរបសគពេះអងគ មកគទបអងគញយែចជាកសាច ឬ កមែកនតផាា ចការកៅកលើពភពកោកកនតេះកទ ។ ទពរ គពេះពញទធរជាគរដែលសរលសទធ នង កសរភាពែលសសស ។ ឧទហរណគពេះពញទធគទងមនដែលបងាគ បបញញា សាវក ឲយកជឿគរបកសចកាបកគងៀនរបសគពេះអងគក ើយ ។ គពេះពញទធគទងមនដែលបងខមនញសសណាមាន ក ឲយកធវើតាមកសចកាបកគងៀនរបសគពេះអងគកដឋយខវេះការពចារណាកទ ។ គពេះអងគគទងានបកគងៀនមនញសសទងឡាយ ឲយពចារណាកដឋយខលនឯង នវគរបកសចកាបកគងៀនរបសគពេះអងគជាមញនសន កហើយកបើក ើញថលពញកទធ វាទណាមានគបកោជនសមកធវើតាម ។ ទប គពេះពញទធគទងានដឋសកតឿនឲយមនញសសយកគទសាទងឡាយកៅពកសាធ ឲយក ើញចាសកដឋយខលនឯងសន មញននងចណាយកមាល ងកាយ ចតា កពលកវោ នង គទពយសមបតាកៅកលើជកនឿណាមយ ។

គពេះពញទធគទងានដឋសកតឿនមនញសស ឲយពងដសអកកលើសមតាភាពរបសខលន ។ គពេះអងគគទងានបកគងៀនមនញសសគរបរប ឲយខតខសកាករៀនសគត កគកបជញាកចកណេះវជាា ពតសគមាបកធវើជាមកធាាយជយ ខលន ។ គបសនកបើគមម នចកណេះែងមលដឋា នកទ ពញទធបរសទមនអាចអាន ឬសាា បយលកគមលបណងរបសគពេះពញទធ ដែល

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

119

បញញា កោា ងចាសថល គតវយកធមរបសគពេះអងគកៅពចារណា ែកពកសាធ នង គបតបតាឲយានសកគមចការគតាសែងក ើយ ។ គបសនកបើកោកអនកមានបញញា ភលថលល កោកអនកនងអាចវាយតថមលានោា ងគតមគតវថល កគមលរនត ឬ មកនតរមវជាា របសកមែកនតសាសនតណា មានកសចកាពត ឬមនពត ។

គទសាសងគហធមកៅកនញងគពេះពញទធសាសនត មានអតានយគតវគមន នងសញភាសតសាកល ឬសមាមាសមយឃលល ដែលដចងថល “គតវគសឡាញអនកជតខាងរបសអនកឲយែចជាអនកគសឡាញខលនអនកដែរ” ។ គពេះពញទធគទងានដឋសកតឿនពញទធបរសទ ឲយយកចតាទញកដឋកកៅកលើការសអាតចតាខលន ឲយបរសញទធសរសង ។ មនញសសដែលមានចតាបរសញទធរដមងមានកមតាា នង ករញណា ែលសពវសតវ ។ អតានយថន កយថល ករញណាកៅកនញងពញទធសាសនត មនគតមដតមាននយថលការអាណតមនញសស ឬសតវបាញកណាណ េះកទ បាញដនាដងមទងអាណតធមមជាត នង បរសាា ន កៅជញវញខលនសងដែរ ។ គបសនកបើមនញសសនតគមន បផាល ញបរសាា ន កពលកនតេះមនញសស នង សតវទងអសនងមនអាចរសកៅគបកបកដឋយកសចកាសញខក ើយ ។

ពញទធបរសទររយលចាសថល គពេះពញទធគទងានបកគងៀនមនញសសឲយពងកលើវចារណញញា ណរបសខលន ។ ចណញ ចកនេះមាននយថល មនញសសគរបរបគតវដតកគបើវចារណញញា ណ មញននងយករនត ឬ គទសាណាមយកៅអនញវតា ។

កយើងែងកហើយថល កៅកនញងការសសពវសាយធមមវនយ គពេះពញទធគទងានកគបើសនាវធជានចច ។ គពេះអងគគទងមនដែលកគបើអណាច, ការគបណាងគបដជង ឬការបងាគ បបញញា កែើមបអសទញមនញសសឲយកែើរតាមគពេះអងគក ើយ ។ គបសនកបើបរសទមនយលចាស ឬមនយលគសបតាមឱវាទរបសគពេះអងគកទ, ពកករអាចជទស ឬតស មតកែើមបរកឲយក ើញសចចធម ។ បរសទមានសទធកនញងការរការនតកែើមរបសខលន ឬ ទទលយកឱវាទរបសគពេះអងគ កៅកពលពកករានពចារណាឱវាទទងកនតេះ

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

120

គរបគជងកគជាយរចកហើយ ។ រមកសចករមក គពេះពញទធគទងជាមនញសស គបកបកដឋយបញញា រញណ វសញទធរញណ

ករញណារញណ នង ជាមរគញកទទសកែ ល សថវ ។ រញណសមបតា នង គាជារបសគពេះអងគ ានកធវើឲយទសសនវទកៅបសចមគបកទសចាបអារមមណខាល ង រហតពកករានថលវ យគពេះនតមគពេះអងគថល “មហាបញរសែមានកបេះែង កពញកដឋយគាជាញាណ” (168) ។

កតើសាសនតែថទ មានគទសាែចជាឱវាទរបសគពេះពញទធឬកទ ? កតើសាសនតទងកនតេះសាលសទធ កសរភាព ែលបរសទរបសពកករែចគពេះពញទធានកធវើចក េះបរសទរបសគទងឬកទ ? កតើសាសនតទងកនតេះមានគទសាអរយសចចៈែចពញទធសាសនតឬកទ? ការសកាកគបៀបកធៀបគទសារបសសាសនតទងឡាយ ានបងាា ញថល សាសនតទងកនតេះ គមម នគទសាែចជាឱវាទរបសគពេះពញទធកទ ។ កមែកនតកៅកនញងសាសនតទងកនតេះដតងក លមនដឋចពមាតថល គរប កយកពចនកៅកនញងរមពររបសសាសនតពកករ រជា កយសមារបសគពេះអាទកទពរបសពកករ ។ ែកចនេះគមម ននរណាមាន កអាចដកដគប កយកពចនណាមយ កៅកនញងរមពររបសពកករក ើយ ។ បរសទថនសាសនតទងកនតេះកជឿោា ងមញតមាថល គពេះអាទកទព, រមពរ នង សាសនតរបសពកករ សខានជាងជវតមនញសស ។ ចដណកគពេះពញទធវញ គទងានឲយតថមលជវតមនញសស, ជវតសតវ នង បរសាា ន ោា ងខាល ង ។

កយើងែងកហើយថល គពេះពញទធគទងជាអនកវចារណនយម នង វកសាធននយម ។ ចណញ ចពកសសថនពញទធសាសនត រគពេះពញទធគទងគគមនដតជាអនកសាលដសនទឲយមនញសសគបតបតា កែើមបសកគមចការគតាសែង រឯលទធសល រកគសចកលើអនកអនញវតា ។

គពេះពញទធគទងានចណាយកពលកវោ នង គពេះកាយពលកែើមបបកគងៀនមនញសសឲយយលចាសនវទញកខ នង មាគមរចចាកទញកខ ។ ែកចនេះមនញសសមនគតវយកគពេះ 168 The Intelligent Heart

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

121

ពញទធសាសនត កធវើមញខរបរកែើមបកកងចកណញខាងដសនកសមាភ រៈ នង យសសកាកទ ។ គទសរកមមសលបញញា កថល បញរគលសាបកគ េះអកពើណា នងគចតកាតយកសលដសលផាក ថនអកពើកនតេះ ។ បញរគលមាន កៗ ទទលសលថនកមមកដឋយខលនឯង កគ េះបញរគលជាអនកសាងកមមកនតេះ ។ កទេះបពញទធសាសនតគមម នតញោការ នររាល ឬពនធនតគមរ សគមាបដឋកកទសជនកលមើសកកដឋយ កពញទធសាសនតមានចាបថនកមម ឬគទសរកមមសល សគមាបកាតកទសជនកលមើសជានចច ។ កបើបញរគលណាមនចងឲយមានទញកខ ករមនគតវសាងាបទងកនញងទវាល នង ទកាង ។ បញរគលសាបកគ េះពជណា រដមងានដសលផាក ថនពជកនតេះវញ ។ អនកកធវើអកពើលអនងានសលលអ អនកកធវើអកពើអាគកកនងានសលអាគកក ។

ជាអវសាន សមជនពរមតាអនកអានានជបគបទេះពញទធពរទង ៤ គបការ រអាយញ វណណ ៈ សញខៈ នង ពលៈ(169) កញបកលៀងឃលល តក ើយ ។ សមគពេះពញទធសាសនត សាតកសារគរបកណត ៥០០០ គពេះវសាកែើមបជាមលបសាខាែលសពវសតវ ។

សមគបកទសកមពញជាមានសញខសនរភាព គាសចាកសកសសដងាគ មជាែរាប ។ សមគបជារាសដសាដខមររចសញតពការករ ើសកអើងគរបគបកភទ កចៀសសញតពការដបងដចកវណណ ៈ ឈបមានការជេះជានកកងគបវញច នង អកពើអយញតាធមកនញងសងគម ។

សមវឌឍនភាព សញខញមាលភាព នង សញភមងគល កកើតមានែលគបជាពលរែាដខមរទទងគបកទស ។ សមគបជារាសដសាដខមរគរបរបរចសញតពភាពគកគក រសកៅចញេះសគមងគមន កគមរពសទធជាមលដឋា នរបសមនញសសគរបរប នង កចេះជយ សកសដងាគ េះគមន តាមលទធភាពរបសខលន ៕ (ចបកដឋយសនមត)

169 ពពះតពតបដក សសៀវសៅសលខ ៥២ ទពរទ ៤៥ (“អេវាទនសលសស នចច វឌឍាបចាយសនា ចាត សោ ធមាម វឌឍឍនត អាយ វសណហណ សខ ពល” ។ ធម ៤ ពបការ គ អាយ, វណណៈ, សខៈ, នង ពលៈ រថមងចសពមនដលអនក ថដលមានសសចកតឱនកាយថាា យបងគ ជជពបពកតមានសសចកតសកាតថពកង ដលបគគលថដលចសពមនជជងខែន អសកាលជជនចច ។) (សហសសវគគ)

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

122

១៦. ឯកសនរសយាង ចណងកជើងកសៀវកៅ ឆន អនកនពនធ Buddha: The Intelligent Heart 1992 Alistair Shearer

Buddhism 1961 Richard A. Gard

Buddhism Made Plain 1985 Antony Fernando

The Foundation of Buddhist Meditation 1984 Kalu Rinpoche

Introducing Buddha 1994 Jane Hope

Buddhism (The Basics Series) 1995 Herbert Ellinger

Hinduism (The Basics Series) 1996 Herbert Ellinger

Introduction to Zen Buddhism 1956 D. T. Suzuki

Mindfulness Meditation 2006 Miles I. Neales

Psychotherapy Without the Self 2008 Mark Epstein

Religious Giving and the Invention of

Karma in Theravada Buddhism 2002 James R. Egge

The Annihilation of Caste 1935 B. R. Ambedkar

The Four Noble Truths 1992 Ajahn Sumedho

The Four Noble Truths 1994 Lobsang Gyatso

The Light of Asia 1879 Sir Edwin Arnold

The Path of Purification: Visuddhimagga 1956 Buddhaghosa (translated by

Nyanamoli)

What Buddhist Believe 2002 K. Sri Dhammanada

What the Buddha Taught 1974 Walpola Rahula

ការសាកលបងពចារណហពទសដពពះពទធសាសនា 1998 ឆយ សឈឿន ចាបពកមងាយ 1955 េរមយភាសាអ (ងាយ) ចាបសោរពមាាបា 1955 អ រ ចង ជវតថមា 1964 បាា ង ខត បញញញ នសទទស 1942 ឈម ទច បណយតបគណមាាបា 1999 េកខមហា យន សនឿន ពបជបញញពបវតត 1968 យន វន ពបសាន ពទធពបវតតពសាដ រ 1951 ប បា ពបសាន សសងខបតនពទធពបវតត 1968 ោ សពត

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

123

បេែបណយ 1990 ពពះសងឃសតថរ អ ម ស ម ពនែអាសទាប 1995 ពទធសាសនបណា តយ ពទធបបវតតទសរនទន ពសាដ រ 1954 ឱម ណហពគ ពទធសាសនាកនងសងគមពបជជធបសតយយ 1971 េកខមហា អ ង មាន ពពះពទធជជអា ? 1997 ឱម ប នហ ពពះពទធសាសនាដចសមដច ? 1970 បាា ង ខត ពពះរស 1965 សង សវ សាសនសភាសត 1953 ពទធសាសនបណា តយ សាសនាគអា ? 1951 មញ នាា ពគ ពសហសាបសទស 1954 បាា ង ខត អាថ ធបាយសាសនសភាសត 1965 ថសម សរ អរយធមថខមរ 1975 អនកពស ពតង ងា អវជជា កថា 1951 េកខ សត សម អានសងសសាមសប 1969 ចាប ពន សលាកពគអកអ 1953 កវ សក សបឿ

*

“សពលអនកនយាយ អនកពោនថតនយាយសេងវញនវអាថដលអនកបានដងបាសណហណ ះ ។ បាថនតពបសនសបអនកសាត ប អនកអាចនងសរៀនសចះដងសរឿងលមសទៀត” ។

“When you talk, you are only repeating what you already know.

But if you listen, you may learn something new.”

--The 14th Dalai Lama (1935-Present)

***

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

124

សសចកដជនៃណង ពបសនសបពទធបរសទពតវការសសៀវសៅ “ពទសដកមមល” សដមបថចកជជធមមទន ដល

មហាជនទសៅ សមទកទង ៖ ១- េកខវនយធសោ មហា យន សនឿន

ពបធានពទធកសមាគមថខមរ, វតតសានាអាណហ ពកងសានាអាណហ, រដឋខលហារញា , សហរដឋអាសមរក

2630 N. Grand Avenue

Santa Ana, CA 92705, USA

ទរសពទសលខ (714) 417-8542 / (714) 744-2834 ២- សលាក ងាវ ោ

ទះសលខ ២៥៦ ពកមសលខ ៩ េមទលាឯក ទលាឯកពសកបាតដបង សខតតបាតដបង

ទរសពទសលខ 012-726-856

៣- សលាក ហង ប ហន ពកងេនសពញ ទរសពទសលខ 012-245-476

សមជពមាបថា សលាកអនកអាចទញយកសាន តដរបសខញ ទងអសពសគហទពរ

www.dhamma4khmer2.org

ពពះពទធដកា សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥២, គ.ស. 2008

អាមសទនធមមទន សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥៤, គ.ស. 2010 នពវា នគជជអា? សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥៦, គ.ស. 2012 សពតវតនពពហមចរយធម សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥៧, គ.ស. 2013 សពវធបកខយធម សរៀបសរៀងសៅ ព.ស. ២៥៥៨, គ.ស. 2014

ឈន គមអ ៀត ទរសតកមមផល

125

១៧. បញាោយនាមសបបរសជន លរ កគមតានតម នង នតម ែញោល 1. ឧាសក ប ញនក ង នង ឧាសកា អា ប ថឆរម ៥០០ 2. កោក ពត សញខញម នង អនកគស កញល មលលកា ៥០០ 3. កោក ឈន ចនទឆោ នង អនកគស កសង សណាង ៣០០ 4. ឧាសក ឈញន រមកអៀត នង ឧាសកា តប ញនឡា ៣០០ 5. កោក ឈញន ប នង អនកគស សញខល គពមទងបញគត (កមពញជា) ២០០ 6. ឧាសក ងាវ គម នង ឧាសកា ឈញន រមកអង (កមពញជា) ២០០ 7. ឧាសកលម រមសា , ឧាសកាកអង មញយគម គពមទងគរសារ ២០០ 8. កោក នវ ចនទតារា នង អនកគស អញង ស ហគច គពមទងគរសារ ២០០ 9. ឧាសក ហញង កញកហ រ នង ឧាសកា ហញង ទសាមាញន ២០០ 10. ភកខញ ម ដ ម ២០០ 11. ភកខញ កសៀង ក ង ១៥០

12. ឧាសក ន សាន នង ឧាសកា ន សបរ ១៥០ 13. ភកខញ យន កនឿន ១០០ 14. អនកគស មង រ ាមាា ន គពមទងបញគត (កមពញជា) ១០០ 15. ឧាសក ជាម រមង នង ឧាសកា ពង ប ញនយ (កមពញជា) ១០០ 16. ឧាសក លម រ សា ង ១០០ 17. ឧាសក គ ប ហញក នង ឧាសកា ឈន កភាត កៅ សញណាត ១០០ 18. កោក កខៀវ សញណាករត នង អនកគស វាា ន នសា ១០០ 19. កោក កៅ សាត នង អនកគស ហងស សញខលន គពមទងបញគត ១០០ 20. ឧាសកា ដត ហគចថណ គពមទងបញគត ១០០ 21. កោក ដសម ប ញនកហង នង អនកគស សារ សញនតធ រ គពមទងបញគត ១០០

ទរសតកមមផល ឈន គមអ ៀត

126

22. កោក លម រមសា ន នង អនកគស ងាវ កវងណាង ១០០ 23. កោក ងាវ កវងអាង ១០០ 24. ឧាសកា ឈញន កយាន គពមទងបញគត ១០០ 25. កោក រស កសឿន នង អនកគស រស ពញទធ ១០០ 26. ឧាសកា ស ហាច គពមទងគរសារ ១០០ 27. ឧាសកា យម លម គពមទងបញគត ៥០ 28. កោក ស វថល នង អនកគស អ ង លកខណា ៥០ 29. ឧាសក ល ងញង នង ឧាសកា រម សាន ៥០ 30. កញញា ឡាង សបរ (កមពញជា) ៣០ 31. ឧាសកា កហង ប គពមទងបញគត ២៥ 32. អនកគស អ ញល គសមញញ (កមពញជា) ២០

សមសបបញរសជនទងអសទទលសោល នសងស ដែលកកើតក ើងពធមមទន

កនេះ កដឋយចតាគាកមាទយគជេះថលល ។ កោកអនកគាថលន ោា ងណា សមឲយានសកគមចែចបណង ។ សមសរសសរ ជយមងគល វបញសសញខ មហាគបកសើរ កកើតមានែលកោកអនកទងអសជានចចនរនារ រហតអវសានកាល ។

*

“ចសពវះោលទសងានមយៗ នងមានពបតកមមពបឆងតបវញសសមោន ។” “To every action there is always opposed an equal reaction.”

– Isaac Newton (1642-1726)

***