مرجع شناسی عمومی لاتین1

قبل از شروع...منبع مرجع چیست؟ ویژگی آن کدام است؟منظور از منابع ردیف اول و ردیف دوم چیست؟بخش مرجع کتابخانه کجاست؟خدمات مرجع چه نوع خدماتی است؟کتابدار مرجع کیست؟نظریه حداکثر و حداقل چیست؟نظریه های محافظه کارانه، لیبرالی و میانه رو کدامند؟

کتابدار مرجع از گذشته تا هنوز

کتابداران به دلیل اینکه افرادی اهل مطالعه هستند به= مراجعه می شود. این قضیه از دوران باستان تا آنها مرتبا

کنون ادامه دارد. بود که کتابداری، جنبه خدماتی بیشتری به خود 19از قرن

گرفت و علت آن پیدایش کتابخانه های عمومی در آمریکا بود.

در آن زمان تبعیض نژادی و قومی بسیار زیاد بود بهطوریکه در روی در اغلب مغازه ها نوشته بودند:

Dogs & Children are not permitted.

مجموعه محور بود ولی هم = خدمت در کتابخانه قبًالاینک کاربر محور شده است. ارائه خدمات مرجع بدون

وجود مجموعه غیرممکن است.!دنیس گروگان: کار مرجع سه چیز است: تجربه حرفه ای و تجربی بودن کار کتابداری باعث شده است

که در جنبه عملی قوی و از جنبه نظری تاحدودی ضعف داشته باشیم.

در آمدی بر خدمات مرجعBishap مرجع را خدمتی معرفی 1915 در سال ،

می کند که کتابداران برای یاری به نوعی مطالعه و تحقیق به کاربران ارائه می کنند.

به عقیده رانگاناتان، خدمات مرجع چنین تعریفمی شود: فرایند برقراری تماس و ایجاد پل و

پیوند میان خواننده و مدارک مورد نیاز او از طریق نیاز شخصی.

گفت: کتابدار باید کسی 1882پرفسور رابین در سال فراتر از حافظ کتابها باشد. او باید در آموزش به

دانشجویان و در پژوهش به محققان کمک کند. اولین مقاله دربارهreference work در مجله 1891 در

کتابداری منتشر شد. از آن زمان آموزش کتابداران مرجع آغاز شد.

آدامز: کتابدارمرجع مثل راهنمای مسافران در ایستگاهراه آهن است.

جیمز وایر: هر کوششی که کتابدار مرجع برای یافتنپاسخ یک جوینده به کار می برد کار مرجع است.

ساموئل جانسون: ساعتها چون زمان را به ما نشانمی دهند بسیار مهم هستند. کتابداران هم مثل ساعت

هستند. اطًالعات را به افراد نشان می دهند.

یک کتابدار مرجع برای ارائه خدمات مناسب باید دارایویژگیهای خاصی باشد. هرکسی نمی تواند کتابدار

مرجع باشد..داشتن مهارت های کًالمی و غیرکًالمی

Reference interview , willingness to return قطع نکردن حرف کاربر، توجه به صحبتهای او، رعایت

حریم خصوصی افراد، عدم استفاده از کلمات منبع مرجع.30تخصصی و گیج کننده، آشنایی با

.داشتن علم روز و مطالعه زیاد

نمودار خدمات مرجع

نیاز مراجعان

کتابدار مرجعمنابع مرجع

Reference sevices or Information services? هردو از ارکان کتابداری در ارتباط با خدمت رسانی به

مراجعه کنندگان هستند. .خدمات اطًالعاتی در کشورهای پیشرفته تر رخ می دهد

یک فرایند است. طی این فرایند، کاربر نیازش را مطرح میکند و کتابدار با بهره گیری از منابع اطًالعاتی به او پاسخ

میدهد.

کریشان کومار معتقد است که: :خدماتی که 1خدمات اطالعاتی دو دسته اند .

برایشان تقاضا شده و توسط کتابداران پیش بینی شده اند. در این مورد کاربر نیازی دارد که

مراجعه می کند.2 کاربر تقاضایی را مطرح نمی کند. بلکه .

کتابخانه به او کمک می کند تا مجموعه ای از موضوعات مورد نیاز کار را تهیه کند و در

SDIاختیارش می گذارد. نمونه بارز آن خدمات که در اکثر کتابخانه ها و موسسات رخ می است

دهد. نوع جدید اس دی آی، خدمات آر اس اس است.

تفاوت خدمات اطًالعاتی با خدمات مرجعخدمات اطالعاتی صرفا از طریق ابزار الکترونیکی 1.

صورت می گیرد ولی خدمات مرجع می تواند به صورت چاپی هم باشد.

تاکید خدمات اطالعاتی بر اطالعات است ولی تاکید 2.خدمات مرجع بر نوع مدرک )کتاب، مجله و...( است.

در خدمات مرجع تا فرد سوالی نکند به او کمکی 3.نمیشود ولی در خدمات اطالعاتی پیش بینی کمک

به کاربر صورت می گیرد. در خدمات اطالعاتی، به کاربر اطالعات دقیق داده 4.

می شود ولی در خدمات مرجع فقط کاربر را راهنمایی می کنند.

ویژگیهای کتابدار خدمات اطالعاتی

.اطالعات دقیق، صحیح و روزآمد داشته باشد ذهنی تحلیل گر داشته باشد تا نیاز اطالعاتی

کاربر را تحلیل کند. .حس قضاوت و تشخیص خوبی داشته باشد .دارای قدرت بیان باشد.حداقل به یک زبان زنده دنیا مسلط باشد.تجربه شغلی خوبی داشته باشد

واژه نامه ها ،منابع اطًالعاتی هستند که به ما اطًالعاتی درباره لغات

واژه ها، عبارات و اصطًالحات در یک حیطه زبانی است. تعریف واژگان، نحوه تلفظ آنها، امًالی واژه، را می توانیم

در واژه نامه بیاوریم. .با پیشرفت علوم، واژه نامه های تخصصی هم پیدا شد

مساله اساسی، گزینش بهترین واژه نامه از میان آنهاست.

انواع واژه نامه ها عمومی: در حیطه واژگان عام و کلی است و

همگان از آن بهره می گیرند. تخصصی یا موضوعی: مورد استفاده گروه

خاصی از افراد است. واژه ها مرتب در حال تغییر هستند. برخی

واژگان بین عموم افراد رایج می شوند. برخی در متون علمی پدید می آiیند و برخی توسط

فرهنگستان یا ناشر ایجاد می شوند.

یک واژه نامه شامل کلمات یک زبان یا اصطالحات jیک موضوع، حرفه، یا پیشه است. این منابع معموًالدارای نظمی معین که اکثرا الفبایی هستند تنظیم

می شوند. معانی، تلفظ، هجی، تعداد بخشهای کلمه، کاربرد

واژه نامه بیشتر به و..کلمات را ارائه می کنند.کلمات و توصیفات آن مربوط است. دایره المعارف

اطالعات کلی درباره موضوعات فراهم می سازد. واژه نامه هایی که در آنها استانداردهای معتبر

برای هجی، معنی، تلفظ و کاربرد واژه ها وضع شود تجویزی یا دستوری می نامند.مثل

Dictionary of the English Language ازطرفی واژه نامه هایی که صرفا کلمات یک زبان

را همراه معانی، تلفظ، و هجیها می آورد توصیفی است. مثل واژه نامه های معمول.

شیوه های تدوین واژه نامه منابع عمده تدوین واژه نامه ها زبان گفتاری و

merriamنوشتاری است. ناشران بزرگ مثل webster, random house , کارکنان زیاد و

فرهنگ نویسانی هستند که به تدوین واژه نام کمک می کنند.

خوانندگان، واژه های جدید را که از منابع مختلفمثل روزنامه ها، سخنرانی ها و مقاًالت گرفته

اند برای ناشران ارسال می کنند. سپس بسامد و توان ماندگاری کلمات بررسی می شود. آنگاه به

عنوان واژه جدید به دیکشنری اضافه می شود. مثل واژه های بالگینگ. گوگل.

معرفی واژه نامه های مهم الکترونیکی

http://www.yourdictionary.com ،این واژه نامه به صورت رایگان است. تعاریف

امال، تلفظ و ریشه کلمات را ارائه می دهد. دارای تزاروس هم است. امکان مرور الفبایی

مدخلهای واژه نامه نیز امکان پذیر است. از 2500ویژگیهای آن، داشتن فراپیوند به بیش از

زبان است.300واژه نامه به بیش از

http://www.merriam-webster.com مریام وبستر دارای امکانات مختلف و تلفظ

صوتی کلمات، ریشه شناسی لغات و تزاروس است. شکل خالصه شده آن به صورت رایگان

است. ولیکن ویرایش مفصل آن به صورت اشتراکی در دسترس است.

http://dictionary.cambridge.com به صورت رایگان در دسترس است. حتی واژه

نامه فرانسه به انگلیسی را در اختیار دارد. تلفظهای انگلیسی و امریکایی را برای کلمات

ارائه می کند. نسخه پیشرفته تر آن دارای تزاروس و تلفظ صوتی کلمات است که به

صورت اشتراکی در اختیار است و رایگان نیست.

http://dictionary.reference.com از محصوًالت ابزار جستجوی وب اسک است. به

صورت رایگان قابل استفاده است. عالوه بر فراهم کردن معانی مختلف واژه ها لینکهایی به

سایر مراجع اینترنتی فراهم می کند.

http://www.askoxford.com به صورت رایگان است. تلفظهای امریکایی و

انگلیسی را ارائه می دهد. اشاره ای به ریشه زبانی لغات نیز دارد.

http://www.infoplease.com مجموعه ای از ابزار مرجع در این سایت فراهم

آمده است. مثل دایره المعارفها، واژه نامه ها، اطلسها و ...

.استفاده از آن رایگان است

ODLISOnline Dictionary of Library and Information

Science

http://www.archivists.org/glossary/

OED. Oxford English Dictionary معتبرترین، کامل ترین و شناخته شده ترین واژه

نامه در زبان انگلیسی است. بیشترین مراجعات به این واژه نامه است.

برای پیگیری تاریخ یا اطالعات ریشه شناسیکلمات میتوان به آن مراجعه کرد. همچنین شامل

اطالعات دایره المعارفی است. در ده جلد و یک ضمیمه 1888اولین بار در

منتشر شد..بعدا به صورت فشرده در دو جلد منتشر شد.هدف آن جستجوی ریشه تاریخی کلمات است

OED. Oxford English Dictionary واژه های منسوخ شده، واژه های مربوط به

و لهجه های حذف 1500لهجه های قبل از سال شده، تلفظ، هجای کلمات، ویژگی زمینه خاص کاربرد واژه، مهجور بودن واژه، تحریفها، احیا،

ریخت شناسی، جمعها و بخشهای اساسی افعال را نشان می دهد.

جلد همراه سی دی درآمد20 در 2005در سال

Oxford advanced learner’s dictionary of current English

در آمد. آخرین ویرایش 1948اولین بار در سال هزار لغت منتشر 80 با حدود 2007آن در سال

شد. دارای نظم الفبایی حرف به حرف است. قابل استفاده برای دانشجویان پیشرفته در زبان

انگلیسی به خصوص دانشجویان خارجی است.

Webster’ Collegiate DictionaryNoah webster یک ادیب واژه نویس آن را پایه

منتشر شد. 1898ریزی کرد. اولین بار در سال این واژه نامه دارای تصاویر نیز هست. تاکید آن

بر زبان رسمی و استاندارد انگلیسی است. تلفظهای به کار رفته در آن مختص واژه نامه

وبستر است. البته دارای راهنمای تلفظ نیز هست. تلفظ کلمه در شمال، جنوب و مرکز

آمریکا و نیز بریتانیا آمده است. همچنین گفته شده هر واژه مربوط به کدام کشور انگلیسی زبان امریکا، انگلیس، کانادا، ایرلند، نیوزلند،

استرالیست.

Webster’ Collegiate Dictionary اولین تاریخ ثبت شده استفاده از واژه، تاریخچه

و ریشه کلمه تشریح شده است. دارای ارجاعاتsee , Compare .است نمادهای شیمیایی، نام علمی گیاهان، اسامی

اشخاص مشهور، شیوه خطاب کردن گروهها و اشخاص، چگونگی استفاده از نقل قول در کتابها

و مقاله ها، شیوه به کارگیری حروف بزرگ انگلیسی در این واژه نامه هست.

Webster’s Third International Dictionary of English Language

:1909انتشار ،دارای هجی، نقش کلمه، ریشه شناسی، تعاریف

نقل قولهای توضیحی، دامنه کاربرد، حوزه جغرافیایی، توضیحات تصویری، صرف فعل و

استفاده از حروف بزرگ. دارای اسامی جغرافیایی اندکی است. هیچ

مدخلی برای یونان ندارد.

Funk and wagnlass new standard dictionary of the English Language

1893 ,Standard Dictionary دارای تصاویر و نقشه های رنگی است. دارای

اسامی خاص است. مثل مدخلهای زندگی نامه ای، اسطوره شناسی، جغرافیایی، واسامی کتاب

مقدس است. نظم آن الفبایی است..تاکید آن بر کاربرد رایج و امروزی واژه ها است

Random House Dictionary of the English Language

1966 اولین واژه نامه انگلیسی است که از تجهیزات

الکترونیکی در تولید آن استفاده شده است. موارد زیادی اطالعات دایره المعارفی در آن

ارائه می شود. متداولترین تعریف، نقشه، تصویر، اسامی، نحوه

کاربرد در جمله، ارجاعات، اختصارات و ریشه شناسی.

.واژه نامه توصیفی است

واژه نامه های نقل قولها گاهی افراد به دنبال این هستند که بدانند یک

مطلب را چه کسی گفته است. یا اینکه نقل قولها در مورد موضوعی خاص یا شخص خاص

سوال کنند. پس واژه نامه های نقل قولها می توانند به

عنوان منبع مرجع کمک کنند. به مناسبتها یا موضوعات خاص و حتی به منظور

تایید و تشخیص نقل قولها این واژه نامه ها استفاده می شوند.

Familiar Quotations شامل نقل قول ها از زمان مصر باستان تا کنون

تهیه شده است.Johan Bartlettاست که توسط 2500شیوه تنظیم آن به صورت تاریخی و زیر نام

نویسنده است. ،دارای نقل قولهایی از کتابهای مقدس مسلمانان

یهودیان و مسیحیان است. دارای نمایه های موضوعی، نویسنده، کلیدواژه

های نقل قول، اشعار است. نمایه ها بسیار مفصل هستند. تاریخ تولد و وفات نویسندگان اثر

هست. دارای ارجاعات دقیق برای یافتن محل نقل

قولهاست.

Familiar Quatations دارای نقل قولهایی از شخصیتهای معروف قرن بیستم

است. معروفترین کتاب در زمینه نقل قولهاست. مرتب نقل قولهای جدید به آن اضافه می شوند.

Home book of Quotations هزار نقل قول است.700000شامل حدود بر اساس موضوع و به صورت الفبایی تنظیم

شده اند. گاهی دارای تقسیمات فرعی هم هست. تنظیم الفبایی از نام نویسندگان هم

هست. در تنظیم موضوعی، نقل قولهای موضوعات خاص کنار هم قرار می گیرند.

دارای نمایه های مفصل نام نویسنده، موضوع وکلیدواژه است.

.داده های مختصر زندگی نامه ای هم داراست

فرهنگهای مترادف و متضاد

Roget’s International ThesaurusPeter Marc Roget1852 سیاهه ای از کلمات مترادف است. کلمات مرتبط

را طبقه بندی کرده پس یک کشف اللغات است. مترادفها بر اساس فهرست موضوعی یا معانی

در بخش اصلی دسته بندی می شوند. نمایه راهنما هم دارد.

.که به بخش اصلی ارجاع می دهداین اثر مترادفها را تعریف نمیکند.معروفترین اثر در این زمینه است

Webster’s new dictionary of synonyms1942.مترادفها، متضادها، شبه مترادفها و شبه متضادهاست تنظیم آن الفبایی است. زیر هر کلمه، معنی، کاربرد و

نزدیکترین مترادفها را به کار برده است. کار با آن راحت تر از روژه است. ولی یافتن لغات بازهم

دشوار است. ارجاعات با عًالمت * مشخص شده اند. مقدمه جامعی از

تاریخ کلمات مترادف انگلیسی دارد.

واژه نامه های کاربردی کاربرد مختلف کلمات را از طریق مثالهایی که در

نقل قولها یا جمله هایی که ویراستاران تهیه می کنند نشان می دهد.

Dictionary of Modern English Usage1926 Flower’s Modern English Usage هم نامیده می

شود.Henry Watson Fowler تفاوت کاربرد خوب و بد واژه ها را بیان می کند. در

,Buzz, Jazz در واژه هایی چون: zzمورد کاربرد fizzبحث می کند

معیارهای ارزیابی:ناشران معتبر Gale Group, Wilson Company, st. Martin’s Press, Reed

Publishingصًالحیت، سابقه، اعتبار، شهرت و بدون سوگیری بودن نویسنده شیوه تنظیم: الفبایی، موضوعی، دارای نمایه، بر اساس تاریخ تولد یا

وفات؟معیار گزینش؟میزان اطًالعات برای هر فرد چقدر است؟روزآمد شدن به صورت مرتب؟ملی، محلی، منطقه ای؟ جامع یا گزیده؟ گذشته نگر یا جاری؟در مقدمه در مورد هدف از تهیه منبع و نیز شیوه تنظیم توضیح دارد؟ثبت شدن در منابع مرجع مهم مثل :Guide to Reference BooksAmerican Reference Book Annual

Who’s Who in America

در شیکاگو. 1899ایجاد در سال هزار نفر از نام آوران امریکایی. درباره هر 128شامل

فرد، بستگی به فعالیتها، تًالشها و توانایی ها اطًالعات کاملی دارد.

بخشی به اسمthoughts on my life است که اصول راهنمای فرد در زندگی را نشان می دهد.

.دارای نظم الفبایی و نیز منطقه جغرافیایی ،هزار مدخل است.800در نسخه الکترونیکی Marquis Who’s Whowho’s who in East

International Who’s who توسط انتشارات اروپا1953انتشار در سال هزار نفر از مردان و زنان برجسته 2شرح حال مختصر

زمان با نظم الفبایی. افراد برجسته و تاثیرگذار در زمینه های سیاست، تجارت، مدیریت، مذهب،مد، پزشکی،

معماری، موسیقی، آموزش و پرورش و ... .انتخاب افراد بر اساس اهمیت و نفوذ آنها رخ می دهد

این کتاب هرسال منتشر می شود. ،این اثر بخشهایی چون نکوداشت شخصیتهای هزاره

آگاهی فوت خاندان پادشاهی انگلیس.در هر ویرایش اطًالعات جدیدی به آن اضافه می شود.

www.worldwhoswho.com

نمایه های زندگینامه ایBiography master index

Biography index

منتشر می شود. ساالنه منتشر می شود. 1984از سال درهمکرد سه ساله دارد.

نشریه 2600نمایه ای برای مواد زندگینامه ای است و تقریبا ادواری را پوشش می دهد. شامل کتابهای جاری زندگینامه انفرادی و جمعی به انگلیسی و آگهیهای درگذشتگان است.

به خصوص کسانی که دارای محبوبیت ملی هستند. مدخلها بر اساس نام افراد، تاریخ تولد و مرگ و حرفه منظم

می شود که الفبایی است. هدف آن گردآوری اطًالعات برای کسانی است که میخواهند

درباره یک فرد به مطالعات عمیق بپردازند. کتابداران می توانند از این منبع برای گزینش زندگی نامه

های مناسب استفاده کنند. این نمایه جامع است و اطًالعات ناب را می توان در آن یافت.

Biography and genealogy Master Index

نسب شناسی کاهش جستجوهای خسته کننده در راهنماهای عمومی

است..اطًالعات مختصر و مفید دارد ساله است. 5هرسال منتشر می شود و دارای درهمکرد

مراحل تهیه وبلیوگرافیانتخاب موضوع مناسب جستجو در پایگاههای اطًالعاتی و استخراج و ذخیره داده

های مورد نظر ورود اطًالعات به یک نرم افزار طراحی صفحات وب یا

مایکرو سافت ورد معرفی خود و توضیح درمورد هدف ازکار، شیوه گردآوری

اطًالعات

مراحل تهیه پت فایندرمراجعه به بخش مرجع کتابخانه مورد نظر استخراج مشخصات کامل کتابشناختی به همراه توضیح

مختصر راجع به اثرتهیه در یک نرم افزار واژه پرداز یا به صورت چاپی

کتابشناسی هاBibliographies

ناشران مختلف در کشورهای گوناگون جهان همه سالههزاران عنوان کتاب منتشر می کنند.

نتیجه این کار، انباشته شدن بیش از صدها هزار عنوانکتاب، گزارش، مقاالت، صفحات نرم افزاری، فیلمها و غیره در سال است که باعث تورم اطًالعاتی می شود. پس منبعی جهت نظم دادن به این همه اطًالعات الزم

است. .کتابشناسی پایانی بر این بی نظمی هاست یک کتابدار به کمک کتابشناسی می تواند به بسیاری از

سواالت مرجع پاسخ دهد.

چند رمان از جان گریشام در کتابفروشیها وجود دارد؟ در کدامصفحات وب می توان راجع به کریس دبرگ اطًالعاتی یافت؟ آیا کتاب هری پاتر را می توان از کتابخانه عمومی نیوسایت ولز به

دست آورد؟ .نمونه هایی از سواًالت مرجع هستند :سیاهه ای از مشخصات مواد کتابی و غیر کتابی که به تعریف

شیوه خاصی از جمله الفبای نام پدیدآور یا زمان و موضوع Louis Jacob deتنظیم شده است.. اولین بار این اصطًالح توسط

Saint Charlesتحت عنوان Bibliographia Parisina .مطرح شد به عنوان شکلی از علوم کتابداری مطرح شد. 18رسما در قرن )تشکیل دهنده اجزای گرافین )نوشتن(و بیبلیون )کتاب

این اصطًالح هستند. کتابشناسی در اصل یعنی استنساخ کتابها.

هدف کتابشناسی

از مشخصات بارز یک کتابدار حرفه ای، شناخت کتابشناسیهای چاپی و آگاهی از نشانی اینترنتی آنهاست.

.یک کتابشناسی برای سه منظور اصلی به کار برده می شود : Identification & Verification شناسایی و تشخیص1.

کتابدار برای شناسایی منابع مورد نیاز کتابخانه خود به این منابع مراجعه می کند تا تشخیص دهد کدام منبع برای کتابخانه

مناسب است. : مکان یابی یک کتاب بر حسب محل Locating مکان یابی2.

انتشار، محل کتابخانه و محل خریداری است. : هدف اصلی کتابخانه ساختن یک مجموعه Selection انتخاب3.

مفید برای خدمت رسانی به کاربران است. پس کتابدار با بهره گیری از کتابشناسی های چاپی و الکترونیکی می تواند

منابع مناسب و مفید کاربران را گزینش و استخراج نماید.

دامنه کتابشناسی ها کتابشناسی ها لزوما محدود به کتابها نمی شوند. این

منابع، سایر محملهای اطًالعاتی نظیر نرم افزارهای رایانه ای، صفحات موسیقی، عکس و فیلم را سیاهه می کند.

هردو قالب الکترونیکی و چاپی برای کتابشناسی ها قابلدسترس است. در گذشته، این منابع محدود به کتابشناسی

های چاپی بودند. لیکن آینده این منابع مرجع به سوی الکترونیکی شدن و تحت وب در آمدن می رود.

یک کتابشناسی مشخص می کند که آیا یک منبع درکتابخانه موجود است؟ قابل دستیابی است؟

ارزیابی کتابشناسی ها برای ارزیابی یک کتابشناسی می توان از معیارهای

عمومی آثار مرجع استفاده کرد. غیر از معیارهای کلی مثل ناشر، جنبه های ظاهری، مولف، شیوه تنظیم و روزآمد

شدن به معیارهای دیگری نیز باید توجه کرد.: کتابشناسی باید نیاز واقعی را تامین کند. نباید هدف1.

تکرار اثر دیگری باشد. در مقدمه یا در بخش درباره ما، به خوبی و روشنی هدف را مشخص سازد.

: باید در محدوده هدف تعریف شده باشد. دامنه2.

: شیوه های گردآوری داده های موجود در روش شناسی3.کتابشناسی باید مشخص باشد. این مساله به خصوص در

مورد شیوه گزینش منابع صدق می کند.: نقاط دسترسی متعددی باید در کتابشناسی سازماندهی4.

موجود باشد. برای کتابشناسی های چاپی، داشتن نمایه های گوناگون و کتابشناسی های الکترونیکی، فیلدهای

نویسنده، عنوان، موضوع، نوع ماده و غیره اهمیت دارد.

کتابشناسی شمارشی نظام مند

،این نوع کتابشناسی، سیاهه ای از کتابها، فیلمها، سی دی هاصفحات موسیقی و غیره است. ویژگیهای عمده این نوع

کتابشناسی عبارت است از:: باید با توجه به هدف مورد نظر، جامعیت الزم را کامل بودن1.

داشته باشد و یک کتابدار بتواند به تمامی رکوردهای مورد نظر خود دسترسی داشته باشد.

: یک کتابشناسی ایده آل باید تحلیلی دسترسی به اجزاء2.باشد و به کتابدار رهیافت الزم جهت دسترسی به کوچک ترین

بخش یک اثر را داشته باشد.: یک ابزار جامع کتابشناختی شامل تمامی قالب های مختلف3.

اشکل ارتباطات منتشر شده از گزارش ها و اسناد تا انواع مختلف پایگاههای اطًالعاتی الکترونیکی است.

انواع کتابشناسی های نظام مند

کتابشناسی کتابشناسی ها1.

کتابشناسی جهانی2.

راهنمای منابع مرجع3.

کتابشناسی ملی4.

کتابشناسی موضوعی5.

انواع کتابشناسی های نظام مند

کتابشناسی تجاری1.

کتابشناسی تحلیلی و متنی2.

کتابشناسی گزینشی3.

کتابشناسی کتابهای کمیاب یا اینکونابوال4.

کتابشناسی آثار بی نام و دارای نام مستعار5.

کتابشناسی پدیدآور6.

کتابشناسی گذشته نگر7.

کتابشناسی جامع8.

کتابشناسی کتابشناسی ها

.سیاهه ای از کتابشناسی هاستBibliography Index توسط کمپانی ویلسون منتشر می شود. دربرگیرنده

کتابها، جزوات و ادواریهاست..تاکید آن بر انتشارات امریکایی است

کتابشناسی جهانی

دربرگیرندهمشخصاتکتابهایمنتشرشدهبهزبانهایمختلفدرکشورهایمختلجهانکتابهایهمهبتوانکهاستبعیدوآرمانیبسیارامریچنینلیکناستفرادریکقالبجایدادمهمترینکتابشناسیجهانی

International Books In Print (IBIP)حدودهزارعنوانکتابانگلیسیزبانمنتشرشدهدرنودوپنجکشورخارج

میگیردبردرغیرهوژاپنآلمان،هند،شاملانگلیسومتحدایاالتازآثارعلمیوغیرعلمیدردستچاپبهزبانانگلیسیشامل،کتابها،جزواتمیک

میگیردجایکتابشناسیایندرتجاریغیروتجاریانتشاراتروفرمها،بخشاولسیاههپدیدآورندگانبهصورتالفباییدردوجلداستبخشدومراهنمایموضوعیدردوجلداستکهازتنظیمدیوییاستفادهمیش

دسنیازمورداطًالعاتبهتوانمینشرمحلوکشورموضوع،فرد،ازطریقودکردپیداترسی

اغلبکتابخانههاازاینابزاربرایگزینشمنابعمرجعالتینخودبهرهمیگیرند

راهنمای منابع مرجع این کتابها، سیاهه ای از بهترین کتابهای مرجع برای

کودکان، بزرگساالن، دانشجویان، بازرگانان و سایر گروههای حرفه ای است. اغلب کتابخانه ها از این راهنما

استفاده می کنند.معرفی منابع عمومی مرجع برای همه رشته ها

Kief, Robert.2001. Guide to Reference Books. 12 th ed. Chicago: American Library Association. 2000p

Guide to Reference BooksKief, Robert.2001. Guide to Reference Books. 12 th ed.

Chicago: American Library Association. 2000p هزار عنوان از کتابهای مرجع در تمام موضوعات 16بیش از

را که تاکنون منتشر شده است سیاهه می کند. وجود چنین منبعی در کتابخانه های بزرگ الزامی است.

در حوزه های کلیات، علوم انسانی، علوم اجتماعی ورفتاری، تاریخ و مطالعات منطقه ای، علوم، فناوری و

پزشکی. معرفی کتابها بر حسب شکل کتاب مرجع است. سپس بر

اساس تقسیم جغرافیایی صورت می گیرد. مشکل آن این است که به مواد جاری توجه چندانی نمی کند.

Walford’s Guide to Reference Materials.Walford, Albert John. 2000. Walford’s Guide to Reference

Materials. London: The Library Association. Quarterly. . آن تاکید دهد می پوشش را قبلی کتاب از تری جاری عناوین

اروپا اتحادیه کشورهای و انگلستان های مجموعه بر بیشترجلد. ) انسانی علوم موضوعات که است جلد سه دارای است

) ( ) را( ) اول جلد فناوری و علوم و دوم جلد اجتماعی علوم ، سوم . میدهند پوشش

می پوشش نیز را امریکایی آثار که است حدی در آن جامعیتدهد.

سال دسترسی 2000از قابل نیز وب طریق از منبع سه ایناست.

American Reference BooksWynar, Bohdan. 1970. American Reference Books

Annual. Englewood, CO: Libraries Unlimited. یک راهنمای جامع و جاری برکتابهای مرجع منتشر شده در

ایاالت متحده و کاناداست. تشریحی تر و انتقادی تر است. عنوان 1500 تا 1300در هر شماره ساالنه خود، حدود

مرجع را تحلیل می کند.

کتابشناسی های موضوعی این منبع، برای محققان و سایر کسانی که در حیطه های

تخصصی کار می کنند تهیه می شوند. .مثل کتابشناسی راه آهن.کتابشناسی علوم انسانی و کتابخانه

Nena Couch And Nancy Allen. 1993. The Humanities and the library. Chicago: American Library Association.

Analytical Bibliographiesکتابشناسی تحلیلی و متنی

به توصیف فیزیکی کتاب می پردازد. هدف آن، بازیابیکلمات دقیقی است که نویسنده برای توصیف اثر خود در

نظر گرفته است. کتابشناسی تحلیلی بیشتر با توصیف ظاهری کتاب سروکار دارد و کتابشناسی متنی با کلمات

نویسنده سروکار دارد.

راهنمای ادواریها منابعی هستند که از طریق آنها می توان نسبت به گزینش پیایندها اقدام

نمود. UlrichBowker

http://www.ulrichesweb.com هزار عنوان پیایند شامل روزنامه ها و مجًالت بین المللی 250بیش از

در آن وجوددارد. موضوعات به ترتیب حروف الفبا آمده اند. عنوان، زبان، موضوع، ناشر، سردبیر، کد، نشانی، میزان تیراژ، تلفن، اولین

سال انتشار و نوبت انتشار مجله مشخص شده است. www.publist.com این سایت رایگان، نسخه خًالصه شده ای از اولریخ است. امکان

بررسی ناشران، عنوان ادواری و نشانی اینترنتی مجله مشخص می شود.

راهنمای پیایندهای ابسکو سیاهه ادواری هایی که شرکت ابسکو منتشر می کند به

کتابخانه ها و مراکز اطًالع رسانی ارائه می کند. تقریبا با اولریخ برابری می کند. تفاوت آن این است که شرح

بیشتری برای توصیف مجًالت ذکر کرده است. لیکن الریخ از نظر قدمت و دارا بودن کارمندان متخصص و نیز

روزآمد بودن بر ابسکو برتری دارد.

Magazines for LibrariesBowker یک راهنمای منتخب است. کتابدار مرجع برای انتخاب

بهترین عناوین موجود به صورت گزیده، برای یک موضوع خاص به این منبع مراجعه می کند.

مجًالت آنًالین نیز معرفی می شوند. دارای یک نمایهموضوعی و یک نمایه عنوانی است.

.دارای یک گزارش تشریحی و انتقادی است

راهنمای نشریات الکترونیکی

Directory of Electronic Journals, Washington, D.C, Association of Research Libraries.

Books and Periodicals Online, New York, Library Alliance.

کتابشناسی های ملی یک محصول دولتی است. تًالشی = کتابشناسی ملی، معموال

است برای پوشش دادن هرچیزی که در محدوده یک کشور تولید می شود.

این منبع مرجع، کلیه آثاری که در کشور و راجع به کشورمنتشر می شود، دربرمیگیرد. کتابشناسی های ملی دارای

اطًالعات جامع تر و مفصل تری نسبت به کتابشناسیهای تجاری هستند.

.کتابشناسی ملی، برون داد علمی ادبی هر جامعه استهرکشوری کتابشناسی ملی خاص خود را دارد. امروزه

کتابشناسیها در قالبهای مختلفی چون کتاب، لوح فشرده یا به صورت آنًالین در اختیار کاربران هستند.

کتابشناسی ملی برای کنترل کتابشناختی منابع در یککشور استفاده می شود. برخی کتابشناسیهای امریکایی

نیز در Bowkerدر نشریات زیر هستند. کمپانی باوکرراستای انتشار کتابشناسی فعالیت میکند.

American BookWeekly RecordPublisher’s WeeklyForthcoming BooksCummulative Book Index

عمده ترین کتابشناسی های معروف جهان

به غیر از کتابشناسی ایران که در داخل کشور مورداستفاده قرار می گیرد، مهمترین کتابشناسی های جهان

عبارتند از:1. Canada’s National Bibliography. Ottawa, NLC. 1876 to

date. Monthly, Annual. میلیون رکورد کتابشناختی است. تنها 9در برگیرنده حدود

مکانی است که عناوین موجود در کتابخانه ملی کانادا را تحت پوشش قرار میدهد. از طریق این راهنما میتوان

فایلها را بر اساس شماره کتابخانه کنگره یافت و نیز OCLCو RLINاستفاده کرد. این کتابشناسی در

قابل دسترس است.

2. British National Bibliographyhttp://blasiweb.bl.uk

،کتابشناسی ملی بریتانیا، دربرگیرنده کتابهای منتشرشدهجدید یا در دست چاپ در بریتانیاست. به استثنای ادواریها،

نقشه ها، انتشارات بدون وضعیت نشر، داستانهای کوتاه ارزان و موسیقی دربرگیرنده کتابهاست. این منابع به

صورت هفتگی به بی ان بی افزوده میشوند. تقسیم بندی منابع بر اساس رده بندی دهدهی دیویی و نیز

الفبایی است. دو نمایه مجزا از نویسندگان و موضوعات را برای این منبع وجود دارد.مشخصات کامل کتابشناختی

منابع در آن ثبت شده است. ،درسالهای اخیر در همکاری با کتابخانه کنگره امریکا

فایلهای مارک را نیز دربرمیگیرد.

3 .National Union Catalogبه طور کلی، یک فهرستگان مشخص می کند که در مجموعه ای از کتابخانه ها چه منابعی وجود دارد. یک سیاهه مشترک

برای چند کتابخانه است. کاربر به فهرست مشترک، برای جایابی یک کتاب، ادواری یا روزنامه مشخص مراجعه می

کند. از طریق امانت بین کتابخانه ای می تواند آن ماده مورد نظر

را درخواست نماید. فهرست مشترک ملی امریکا یا کتابشناسی ملی امریکا، کلیه منابع اطًالعاتی تولید شده در ایاالت متحده را پوشش می دهد و جهت فهرست نویسی بنیادی بسیار مناسب است.

میلیون کتاب است. 20دربرگیرنده اطًالعات

کاربردهاجایابی عنوان درخواستیدسترسی به اطًالعات کامل کتابشناختیجستجوی موضوعیاطًالعات مستندسفارشفهرست نویسی

کتابشناسی ملی امریکا از طریق وب سایت کتابخانه کنگره امریکا نیز قابل دسترس است.

http://catalog.loc.gov

کتابشناسی های تجاری ب�ا کتابشناس�ی ه�ای ملی م�ترادف = این ن�وع کتابشناس�ی ه�ا، غالب�ا

ای�ن ه�س�تند�. ت�ر خ�اص� س�طحی د�ر ولی م�یرو�ن�د ک�ار ب�ه ک�تاب�شنا�س�ی ه�ا� ی�ا� ب�ه� مو�ض�وع�ی �خ�اص� ی�ا �ب�ه� ن�ا�ش�ر�ی خ�ا�ص ی�ا �ب�ه

کشوری خاص تعلق دارند. این کتابشناس�یها ممکن اس�ت ب�ه ی�ک ش�هر، بخش ی�ا ی�ک روس�تا

این� اس�تفاده، د�ر � ب�ر�ا�ی س�ه�ولت م�تع�ل�ق �باش�ن�د�. ا�ز �ی�ک� کش�ور� من�ابع را بر حسب� زمان، ش�کل و� مبد�اء تق�سیم بند�ی می کن�ند.

:آث�اری را ک�ه قبًال منتش�ر ش�ده ان�د، ب�ه ت�ازگی بر حس�ب زم�ان م�نتش�ر ش�ده �ان�د� ی�ا ق�رار� اس�ت در آ�ین�ده انت�ش�ار یاب�ن�د س�یاه�ه می

= جاری� یا گد�شته ن�گر هس�تند. ک�ند. این کت�ابشناسی ها معمو�ال

Burn Out :این طبق�ه بن�دی ممکن اس�ت ب�ر حس�ب برحس�ب ش�کل

و اش�عار آث�ار، نگاش�تها، مجموع�ه ت�ک کتابش�ناختی: ش�کل ش�کل حس�ب ب�ر اس�ت ممکن باش�ند. ادواریه�ا مق�االت موس�یقی، ص�فحات اطًالع�اتی، پایگ�اه کت�اب، ( ف�یزیکی ج�زوات و مایکروفرمه�ا( باش�د. و ن�یز ب�ه ص�ورت آث�ار منتش�ر

شده و نشده مثل دست نوشته ها باشند. خ��ود ب��رای تج��اری، کتابشناس��ی ی��ک jمعم��وًال

مح�دودیتهایی از نظ�ر زم�ان، ش�کل و مب�داء در نظ�ر ب�ه jمعم�وًال تج�اری، کتابشناس�ی ی�ک گ�یرد. می

وسیله یک ناشر تجاری انتشار می یابد.

کاربرد کتابشناسی های تجاری از نقط�ه نظ�ر خری�د و ام�انت بین کتابخان�ه ای اطًالع�اتی را

درب�اره وض�عیت ب�ازار ی�ا م�واد کتابخان�ه ای ارائ�ه می کنن�د. چ�ه چیزی هست، چه چیزی بود؟ چه چیزی خواهد بود؟

،موض�وع نویس�نده، )ناش�ر، الزم کتابش�ناختی اطًالع�ات ارائ�ه می را و...( بن�دی رده ه�ای قیمت، ش�ماره عن�وان،

دهد. اب�زاری جهت کن�ترل و نظم بخش�یدن ب�ه کتابه�ای منتش�ره در

ی�ک کش�ور، مجموع�ه ای از کش�ورها و طی س�الهای مختل�ف است.

تدوين هر کش�وری ب�رای خ�ود خ�ط مش�ی خاص�ی جهت ت�دوین کتابشناس�ی دارد

ولیکن ال�گوی آن در همه کش�ورها یکسان �است:� ابت�دا س�یاهه ای ج�اری از عن�اوین منتش�ره در هفت�ه، م�اه و فص�ل گذش�ته

تهیه می شود. ش�ده منتش�ر عن�اوین س�االنه س�یاهه تهی�ه ب�رای ه�ا داده این سپس

درهمکرد می شوند. ،)ب�ه ف�روش می رس�ند ب�ازار ع�ادی در )یع�نی عن�اوینی ک�ه موجودن�د

آن�ه�ایی ک�ه �نایاب�ن�د و آنه�ایی ک�ه �ق�رار �اس�ت� منتش�ر� ش�وند �ن�یز س�یاهه می شود.

به وس�یله اس�تفاده از خ�دمات الک�ترونیکی امک�ان تهی�ه، تنظیم و بازی�ابیآیتمهای موجو�د در کتاب�شناسی �ها افزایش یافت�ه ا�ست.

است.آمازونیک نمونه عینی کتابشناسی تجاری، سایت

Books In Print پر استفاده ترین کتابشناسی تجاری است. بیش از سه

میلیون عنوان کتاب قابل خریداری در بازار در این کتاب نمایه می شوند.

بخش است:5تقسیم بندی بی آی پی شامل1نویسندگان .2عناوین .3ناشران .4 – کتابهای نایاب .out of stock- out of print5 .همه کتابهای جلد کاغذی و کتابهای نوجوانان .

مشخصات کامل کتابشناختی برای هر منبع ارائه می شود.