เอกเทศสัญญา 1-1

1

Faculty of Law Payap University 1

เอกสารประกอบการสอนวชากฎหมายเอกเทศสญญา 1. (กม 221)Speciai Contract I. (LA 221)(PowerPoint)อาจารยอดม งามเมองตงคณะนตศาสตร มหาวทยาลยพายพ


กฎหมายเอกเทศสญญา 1. สญญาซอขาย สญญาแลกเปลยน สญญาให สญญาเชาทรพย สญญาเชาซอ

อาจารยอดม งามเมองตง

2


สวนท 1.

สญญาซอขาย


แบบ

วตถประสงค

เจตนา

คสญญา

Contractสญญาตามกฎหมายแพง1. มชอเรยกเฉพาะ2. ไมมชอเรยกเฉพาะ

เสรภาพในการทาสญญา (Freedom of Contract)หลกกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

หน

3


เอกเทศสญญา (Speciai Contract)• คอ สญญาทมชอเรยก และมบทบญญตเกยวกบลกษณะ หลกเกณฑ วธการ

ตลอดจนผลในทางกฎหมายของสญญานน ๆ ไวเปนการเปนการเฉพาะใน ป.พ.พ.

สญญาทไมมชอเรยกไวเปนการเฉพาะ เชน• สญญาตางตอบแทนพเศษยงกวาสญญาเชา• สญญาเลนแชร• สญญาขายลดเชค• สญญารวมทน

Faculty of Law Payap University 6หนสวนบรษท22คาประกน11ตวเงน21ฝากทรพย10ประกนภย20ยม9บญชเดนสะพด19รบขน8การพนนขนตอ18จางทาของ7

ประนประนอมยอมความ17จางแรงงาน6นายหนา16เชาซอ5ตวแทน15เชาทรพย4เกบของในคลงสนคา14ให3จานา13แลกเปลยน2จานอง12ซอขาย1

สญญาลกษณะทสญญาลกษณะท

เอกเทศสญญาตาม ป.พ.พ. บรรพ 3

4


การแบงแยกรายวชากฎหมายเอกเทศสญญา

วาดวยเรอง เกบของในคลงสนคา ประนประนอมยอมความ การพนนขนตอ บรมสทธ

กม. 322 เอกเทศสญญา 3

วาดวยเรอง จางแรงงาน จางทาของ รบขน ยม ฝากทรพย ตวแทน นายหนา

กม. 222 เอกเทศสญญา 2

วาดวยเรอง ซอขาย แลกเปลยน ให เชาทรพย เชาซอกม. 221 เอกเทศสญญา 1ลกษณะของเนอหาวชารายวชา


เอกเทศสญญา 1

1. สญญาซอขาย (มาตรา 453 - 417)2. สญญาแลกเปลยน (มาตรา 518 - 520)3. สญญาให (มาตรา 521 - 536)4. สญญาเชาทรพย (มาตรา 537 - 571)5. สญญาเชาซอ (มาตรา 572 - 574)

5


สญญาซอขาย (SALE CONTRACT)

ลกษณะของสญญาซอขายมาตรา 453 “อนวาซอขายนนคอ สญญาซงบคคลฝายหนงเรยกวา ผขาย โอนกรรมสทธแหง

ทรพยสนใหแกบคคลอกฝายหนงเรยกวา ผซอ และผซอตกลงวาจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย”

Offer AcceptanceSaleContract


สรปลกษณะสาคญของสญญาซอขาย

☺ มคสญญา 2 ฝาย ☺ มทรพยสนเปนวตถแหงสญญา☺ มลกษณะเปนสญญาตางตอบแทน☺ มวตถประสงคในการโอนกรรมสทธในทรพยสนทขาย☺ ผซอตกลงชาระราคาใหผขาย

6


คาพพากษาฎกาท 6144/2539 การซอขายและการรบจางทาของตางกนทการซอขายมงถงการโอนกรรมสทธในทรพยสน สวนการรบจางทาของมงถงการงานททาและผลสาเรจของงานเปนสาคญ ในการตดตอสงทอผาระหวางจาเลยกบโจทกครงแรก ๆไดทาเปนสญญาซอขายเปนหนงสอ ตอมาจงสงทอดวยวาจาโดยขอตกลงในการสงมอบผาและการชาระราคายงเปนไปตามทเคยกาหนดไวในสญญาซอขาย และในการทอผาตามทจาเลยสง โจทกจะไปแจงโรงงานทอผาของผอนใหดาเนนการทอให โดยฝายจาเลยมไดเขาไปควบคมตรวจตราการทอผา และเมอโจทกนาผาททอเปนตวอยางมาใหจาเลยด และจาเลยพอใจสงใหดาเนนการทอแลวเมอโรงงานทอผาไดเรมทอ ในระหวางทมการทอผาจาเลยจะยกเลกการทอผาไมได ซงแสดงวาจาเลยไมมโอกาสทจะเขาตรวจสอบการทางานของโจทกขณะทมการทอผาและไมมอานาจบอกเลกสญญาในระหวางทมการทอผา ดงน นตสมพนธระหวางโจทกกบจาเลยท 1 จงเปนสญญาซอขายสงหารมทรพย เมอการสงทอทงไมไดมหลกฐานการซอขายเปนหนงสอลงลายมอชอผตองรบผด หรอไดวางประจาไวหรอไดมการชาระหนบางสวนแลว โจทกจงฟองรองใหบงคบคดแกจาเลย สาหรบผาทมการสงทอดงกลาวไมได

ขอสงเกตสญญาจางทาของและสญญาซอขาย


คาพพากษาฎกาท 2169-2170/2534 โจทกท 1 ประกอบธรกจจาหนายคอนกรตผสมเสรจ (Ready Mixed Concrete) เมอมลกคาสงซอโจทกท 1 จะแจงโจทกท 2 สงคอนกรตผสมเสรจใหแกลกคา โดยรถยนตบรรทกทมเครองผสมคอนกรตในตว ทาการผสมคอนกรตตามอตราสวนหรอสตรทลกคากาหนด แลวนาไปเทยงหนวยงานทลกคากาหนดความสมพนธระหวางโจทกท 1 กบลกคาตางมเจตนาใหมการโอนกรรมสทธในทรพยหรอคอนกรตผสมเสรจ เพอตอบแทนการใชราคา อนเขาลกษณะของสญญาซอขายคสญญามไดหวงผลสาเรจในการงานเปนสาระสาคญอนจะทาใหเปนสญญาจางทาของ

ขอสงเกต• การซอเวลาออกอากาศ • การซอขายเครองชมสายโทรศพทและอปกรณพรอมการตดตง • การเชาบชาพระเครอง• การซอตวเพอตวเพอชมภาพยนตร / การแสดงดนตร• สญญาซอขายประกน• การซอขายนกกฬา

7


ปญหาในเรองของการแยกลกษณะของสญญาวา สญญานน ๆ เปนสญญาอะไรถอเปนเรองทมความสาคญอยางยง ทงนเพราะหากไมสามารถแยกไดวาสญญาดงกลาวนนเปนสญญาอะไร กจะสงผลตอผลในทางกฎหมายในหลายประการ เชน

• ปญหาวาจะตองทาตามแบบหรอไม • ปญหาวาตองมหลกฐานในการฟองรองบงคบคดหรอไม • ปญหาวาคสญญาจะมสทธหนาทตอกนเพยงใด • ปญหาเรองอายความและสทธในการฟองรองเปนตน

ความสาคญของการแยกลกษณะของสญญาประเภทตาง ๆ


โดยทวไปผทมความสามารถในการทานตกรรมตามกฎหมายกสามารถเปนผซอตามกฎหมายยกเวน บคคลซงอาจถกจากดสทธโดยกฎหมาย เชน

• ผทอดตลาด (ป.พ.พ. มาตรา 512)• คนตางดาว (ประมวลกฎหมายทดนมาตรา 86 – 96 ตร) แตไมไดจาจดสทธในการซอทรพยสนไปทงหมด เชน อาจซออาคารชด(คอนโดมเนยม)ได

ฝายผซอ

ขอสงเกต: เกยวกบลกษณะของสญญาซอขาย(1) คสญญา

8


ฝายผขาย

มกรรมสทธขาย ไมมกรรมสทธขาย

ยกเวนกรณ ทรพยสนนนถกยดหรออายดตาม ป.ว.พ.ถกพทกษทรพยตาม พ.ร.บ.ลมละลาย พ.ศ. 2483

โดยหลกผทจะขายทรพยสนไดจะตองเปนผมกรรมสทธในทรพยสนทขายเทานน แตบคคลตอไปนกฎหมายกใหสทธทจะเปนผขายทรพยสนทบคคลอนมกรรมสทธอยได เชน• ผจดการมรดก(ม.1719)• ผใชอานาจปกครอง ผปกครอง ผอนบาล(ม.1754 (1), 1598/3, 1598/15)• เจาพนกงานบงคบคด(ป.ว.พ. ม. 303 – 323)• เจาพนกงานพทกษทรพย(พ.ร.บ ลมละลาย พ.ศ. 2483 ม. 22)• เจาพนกงานอน(ม.1327)• ผขายเดม(ม. 470)


ปญหาทตองพจารณาเกยวกบผขายกบการมกรรมสทธในทรพยสนทขาย

• ผขายตองมกรรมสทธในทรพยสนทขายในขณะททาสญญาซอขาย ทาสญญาจะซอจะขาย ใหคามนวาจะขาย หรอไม

คาพพากษาฎกาท 1440/2479 “ซอทดนจากผไมมอานาจขาย แมจะเปนการซอโดยสจรตผซอกหาไดกรรมสทธไม กรณเชนนผซอยอมมอานาจไปฟองคดเรยกเอาเงนคนจากผขายได”คาพพากษาฎกาท 1214/2498 “ผทาสญญาจะขายทรพยสนไมจาเปนตองเปนเจาของทรพยสนอยในขณะทาสญญานนกได ถาหากผขายสามารถจดการใหผซอไดกรรมสทธไปโดยชาระราคาตามทตกลงกนได สญญาจะซอขายนนกใชไดแลว...ฯ”

คาพพากษาฎกาท 872/2525 “ผทาสญญาจะซอขายทดนไมจาเปนตองเปนเจาของทดนอยในขณะทาสญญากได เพราะสาระสาคญทเปนวตถประสงคของการซอขายกคอใหผซอไดกรรมสทธไปโดยชาระราคาตามทตกลง หากผขายสามารถจดการใหผซอไดกรรมสทธโดยชาระราคาตามทตกลงไวสญญาจะซอขายนนกใชไดแลว”

9


(2) วตถแหงสญญา

2. ทรพยทไมสามารถโอนแกกนไดโดยชอบดวยกฎหมาย เชน สาธารณสมบตของแผนดน(ม.1304, 1305) เชน ทางนา ทชายตลง ฯลฯ ทรพยสนทกฎหมายหามจาหนาย หรอหามมไวในครอบครอง เชน สงเสพตด ธนบตรปลอม ฯลฯ ทรพยสนสวนพระมหากษตรย (พ.ร.บ. จดระเบยบทรพยสนฝายพระมหากษตรย พ.ศ. 2479 ม. 7) วดและทธรณสงฆ (พ.ร.บ. คณะสงฆ พ.ศ. 2505 ม. 34) สทธซงตามกฎหมายหามโอนจาหนาย(ม. 446, 1598/41, 1619) สทธทจะไดรบบาเหนจบานาญ (พ.ร.บ. บาเหนจบานาญ พ.ศ. 2494 ม. 6)เปนตน

ทรพยสนทสามารถซอขายได โดยทวไปทรพยสนทกประเภทยอมสามารถซอขายได (ม. 137, 138)ยกเวนทรพยนอกพาณชย (ม.143)

1. ทรพยทไมสามารถถอเอาได กลาวคอ ไมสามารถแสดงเจตนาครอบครอง หรอหวงกนเปนเจาของได เชน ดวงจนทร ดวงดาว เปนตน


สญญาแลกเปลยน สญญาซอขายเปนทมคาตอบแทนเปนเงนตรา แตสญญาแลกเปลยนเปนการโอนทรพยสนแลกเปลยนกบทรพยสน(มาตรา 518)

สญญาให สญญาซอขายเปนสญญาตางตอบแทน ผขายไดรบราคาตอบแทนการโอนกรรมสทธในทรพยสนแตในสญญาใหนนผใหไมไดอะไรตอบแทน (ม.521)

สญญาเชาทรพย สญญาซอขายมการโอนกรรมสทธในทรพยสนตามสญญา แตสญญาเชาทรพยไมมการโอนกรรมสทธในทรพยทใหเชา (ม. 537)

สญญาเชาซอ สญญาซอขายมวตถประสงคในการโอนกรรมสทธ แตสญญาเชาซอ(ม. 572) เปนสญญาทผใหเชาซอใหผเชาซอไดเชาทรพยสนนน และใหคามนวาจะขายทรพยสนนนใหในภายหลงโดยตองมการชาราราคาเชาซอเปนคราว ๆ ไป

สญญาจางทาของ สญญาซอขายมงทตวทรพยสนเปนสาคญ แตสญญาจางทาของ(ม. 587)มงทฝมอหรอความชานาญของผรบจางและความสาเรจของงานเปนสาระสาคญ (โดยตองพเคราะหถงเจตนาของคสญญาและจารตประเพณควบคไปดวย)

สรปความแตกตางระหวางสญญาซอขายกบสญญาอน ๆ

10


การคมครองผซอทรพยสนโดยสจรตจากผขายทไมมกรรมสทธในทรพยสน(ขอยกเวนหลก The Nemo Det Rule “ผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน”)

1. กรณซอทรพยสนมาโดยสจรตจากผขายซงรบโอนมาโดยการแสดงเจตนาลวง(ม.155)2. กรณซอทรพยสนมาโดยสจรตจากผขายซงเปนตวแทนเชด(ม. 821)3. กรณรบโอนตวเงนมาโดยสจรตจากผโอนซงไมมสทธตามตว(มาตรา 905)4. กรณซออสงหารมทรพยโดยสจรต เสยคาตอบแทน และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตแลว(ม. 1299)5. กรณซอสงหารมทรพยโดยเสยคาตอบแทน และไดครอบครองโดยสจรตแลว(ม. 1303)6. กรณซอทรพยสนโดยสจรต เสยคาตอบแทน จากผโอนซงไดทรพยสนนนมาจากนตกรรมทตกเปน

โมฆยะ และนตกรรมนนไดถกบอลาง(ม. 1329)7. กรณซอทรพยสนมาโดยสจรตจากการขายทอดตลาดตามคาสงของศาล หรอเจาพนกงานพทกษทรพย

(ม. 1330)8. กรณซอทรพยสนมาโดยสจรตจากการขายทอดตลาด หรอจากทองตลาด หรอ

จากพอคาผขายของชนดนน(ม. 1332)


ตวอยางกรณซอสงหารมทรพยโดยเสยคาตอบแทนและไดครอบครองโดยสจรตแลว(ม. 1303)มาตรา 1303 “ถาบคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยเดยวกนโดย

อาศยหลกกรรมสทธตางกนไซร ทานวาทรพยสนตกอยในครอบครองของบคคลใด บคคลนนมสทธยงกวาบคคลอน ๆ แตตองไดทรพยนนมาโดยมคาตอบแทนและไดการครอบครองโดยสจรต

ทานมใหใชมาตรานบงคบถงสงหารมทรพยซงระบไวในมาตรากอนและในเรองทรพยสนหายกบทรพยสนทไดมาโดยการกระทาผด”

คาพพากษาฎกาท 3040/2526 โจทกตดตอซอรถยนตจากจาเลยท 1 จาเลยท 2 ซงเปนตวแทนของจาเลยท 1 ไดจดการนารถยนตคนพพาทออกมาจากบรษท จ. ซงเปนบรษทขายรถยนตและเปนเจาของรถยนตคนพพาทมาขายใหโจทก โจทกรบมอบรถยนตไวในครอบครองและชาระราคาใหแกจาเลยท 2 โดยบรษท จ.ยนยอมและไมโตแยงคดคาน แมจะยงไมไดจดทะเบยนโอนใหแกโจทก กตองถอวาโจทกไดกรรมสทธในรถยนตคนพพาทมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรต โจทกไดซอรถยนตคนพพาทโดยไดชาระราคาและรบมอบการครอบครองโดยสจรตแลว ตอมาไดมการจดทะเบยนโอนรถยนตคนพพาทใหเปนชอของจาเลยท 3 โจทกและจาเลยท 3 ตางอางวามกรรมสทธ ในรถยนตคนพพาท กรณจงเปนเ รองบคคลหลายคนตางเ รยกเอาสงหารมทรพยเดยวกนโดยอาศยหลกกรรมสทธตางกน ตองปรบดวย ป.พ.พ.ม. 1303 โจทกยอมมสทธดกวาจาเลยท 3 และมกรรมสทธในรถยนตคนพพาท

11


ตวอยางกรณซอทรพยสนมาโดยสจรตจากการขายทอดตลาด หรอจากทองตลาด หรอจากพอคาผขายของชนดนน

มาตรา 1332 “บคคลผซอทรพยสนมาโดยสจรตในการขายทอดตลาดหรอในทองตลาด หรอจากพอคาซงขายของชนดนนไมจาตองคนใหแกเจาของแทจรงเวนแตเจาของจะชดใชราคาทซอมา”

คาพพากษาฎกาท 1120/2495 สลากกนแบงของรฐบาลจดวา เปนทรพยสนชนดหนงซงซอขายเปลยนมอกนได ผใดถอสลากยอมถอวาผนนเปนเจาของ เวนแตจะมเหตผลแสดงใหเหนวา ผนนมไวโดยไมสจรต ซอสลากกนแบงรฐบาลจากผมอาชพทางคาขายสลากกนแบงโดยสจรต ไมทราบวา เปนสลากของผอนทรบไปจาหนายแลวหายไป โดยเจาของไดแจงความและอาณตกบสานกงานสลากกนแบงไวแลว ดงน พออนโลมเขา ป.พ.พ.มาตรา 1332 ผซอยอมมสทธไดรบรางวล เมอสลากถกรางวล


ประเภทของการซอขาย

• สญญาซอขายเสรจเดดขาด*• สญญาจะซอจะขาย• คามนวาจะซอจะขาย

ในการแบงประเภทของสญญาซอขายอาจมการแบงไดในหลายลกษณะแตอยางไรกตามใน ป.พ.พ.ไดมการบญญตลกษณะของการซอขายไวดงนคอ

* รวมถงสญญาซอขายทมเงอนไขหรอเงอนเวลาในการโอนกรรมสทธดวย

12


สญญาซอขายเสรจเดดขาด

สญญาจะซอจะขาย

คามนวาจะซอจะขาย

มเงอนไขหรอเงอนเวลา

ไมมเงอนไขหรอเงอนเวลา

กรรมสทธ

มงทจะทาสญญาซอขาย(แบบ)

ไมกาหนดเวลา

กาหนดเวลา


สญญาซอขายเสรจเดดขาด

“ซอขายเสรจเดดขาด”ไมใชลกษณะของการทาสญญาในแบบยนหมยนแมว

พจารณาจาก• เจตนา(คาเสนอ คาสนอง)• ปกตธรรมเนยมประเพณทางการคา

“ซอขายเสรจเดดขาด” “สญญาซอขายสาเรจบรบรณ”(ม. 455)

หมายถง สญญาซอขายทคสญญาไดแสดงตกลงซอขายโดยไมมเจตนาทจะทาตามแบบพธของกฎหมายอนใดอก แมคสญญาจะยงไมมการชาระราคา หรอสงมอบทรพยสนตามสญญาซอขาย

13


มลกษณะเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาด

ขอสงเกต:เกยวกบการพจารณาวาเปนสญญาซอขายทมเงอนไขในการโอนกรรสทธหรอไมการกาหนดเงอนไขหรอเงอนเวลาของการโอนกรรมสทธจะตองพจารณาจากเจตนาของคสญญาเปนสาคญวา การทาสญญาซอขายนนคสญญามเจตนาจะหนวงกรรมสทธมใหมผลเปนการโอนกรรมสทธทนทท เกดสญญาซอขายตามมาตรา 458 “กรรมสทธในทรพยสนทขายนน ยอมโอนไปยงผซอตงแตขณะเมอไดทาสญญาซอขายกน” หรอไม

สญญาซอขายทมเงอนไข หรอ เงอนเวลาในการโอนกรรมสทธมาตรา 459 “ถาสญญาซอขายมเงอนไข หรอเงอนเวลาบงคบไวทานวากรรมสทธใน

ทรพยสนยงไมโอนไปจนกวาการจะไดเปนไปตามเงอนไขหรอถงกาหนดเงอนเวลานน”


คาพพากษาฎกาท 3010/2532 สญญาซอขายรถยนตมขอความวา ผรองสญญาจะโอนรถยนตให ด. เมอไดรบเงนทคางเรยบรอยแลว แสดงวาคสญญาตกลงจะโอนกรรมสทธในรถยนตทซอขายเมอ ด. ผซอชาระราคาสวนทเหลอแลว เปนสญญาซอขายมเงอนไขตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 459 เมอ ด. ยงไมไดชาระราคาทคางแกผรองซงเปนผขาย กรรมสทธในรถยนตจงยงเปนของผรอง จาเลยนารถยนตไปกระทาผดและถกศาลสงรบเมอผรองพสจนไดวาผรองเปนเจาของรถยนตของกลางทแทจรง และมไดรเหนเปนใจดวยในการกระทาผดของจาเลยจงตองคนรถยนตของกลางแกผรอง

คาพพากษาฎกาท 2489/2536 สญญาซอขายรถยนตพพาทมเงอนไขระบวากรรมสทธในรถยนตพพาทยงไมโอนเปนของผซอ จนกวาจะชาระราคาครบถวนตามงวดทกาหนดไวในสญญาซอขายยอมใชบงคบไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 459

บางกรณมลกษณะทคลายกบสญญาเชาซออยางมาก

14


แตในบางกรณกตองพจารณาใหชดวาคสญญามเจตนาใหการชาระราคาเปนเงอนไขของการโอนกรรมสทธดวยหรอไม หรอเปนเพยงสญญามเงอนเวลาในการชาระราคา โดยกรรมสทธไดโอนไปแลวตามมาตรา 458

คาพพากษาฎกาท 884/2515 ผซอรถจกรยานยนตจากผขายโดยชาระราคาเพยงครงหนงทเหลอจะชาระเมอไรกได และผขายจะโอนทะเบยนเปนชอผซอเมอชาระราคาใหครบแลว ดงน กรรมสทธในรถไดโอนเปนของผซอแลว เมอมผทาละเมดใหรถจกรยานยนตเสยหาย ผซอมอานาจฟองเรยกคาเสยหายได

อกเดอนผมจะมาจายเงนใหครบ

ถาจายครบแลวผมจะโอนรถใหครบ


ลกษณะของสญญา- สญญาซอขายทคสญญาตกลงจะทาสญญาซอขายในภายหนา (ศ.หยด แสงอทย)- เปนสญญาซงคสญญามขอตกลงวาจะไปทาสญญาซอขายใหเสรจบรบรณตอไป(ศ.จตต ตงศภทย)

สญญาจะซอจะขาย (มาตรา 456 วรรคสอง บญญตไวโดยใชคาวา “สญญาจะขายหรอจะซอ”

คาพพากษาฎกาท 605/2490 ทาหนงสอสญญาซอขายเรอขนาด 19 ตนเศษโดยชาระราคาบางสวน และวาจะไปทาการโอนกนในวนหนาแมจะมอบเรอใหผซอแลวกถอเปนสญญาจะซอขายไมใชสญญาซอขายเดดขาด และเปนสญญาทตองฟองรองบงคบตามสญญาได การซอขายเรอขนาด 19 ตนเศษ ถาเพยงสญญาจะซอขายยอมไมขดตอพระราชกฤษฎกาควบคมยานพาหะนะทางนา

สรปลกษณะของสญญาจะซอจะขายไดวา เปนสญญาซอขายทคสญญาไดแสดงเจตนาทาสญญาซอขายขนในเบองตน และมเจตนาทจะทาใหสญญาถกตองสมบรณ ครบตามแบบพธตามกฎหมายอกครงหนงภายหลง

15


ขอสงเกต: เกยวกบทรพยสนทจะเปนวตถแหงสญญาจะซอจะขายลกษณะของสญญาจะซอจะขาย ตามแนวคาพพากษาของศาลไทยจะ

พจารณาจากเจตนาของคสญญาทจะไปดาเนนการใหถกตองตามแบบของกฎหมายหรอไมเปนสาคญ ดงนน จงจากดเพยงทรพยสนตามมาตรา 456 วรรคแรก ซงไดแก อสงหารมทรพย และสงหารมทรพยบางประเภท คอ เรอกาปนหรอเรอมระวางตงแตหกตนขนไป เรอกลไฟหรอเรอยนตมระวางตงแตหาตนขนไป แพ และสตวพาหนะ เทานน สงหารมทรพยอนจงไมอาจมการตกลงทาสญญาในลกษณะของสญญาจะซอจะขายได

ความเหนของนกกฎหมายไทยฝายแรก สญญาจะซอจะขายมไดเฉพาะทรพยสนตามมาตรา 456 วรรค

แรกเทานน (ศ.จตต ตงศภทย, อาจารยปรชา สมาวงศ)ฝายทสอง สญญาจะซอจะขายมไดทงทรพยสนตามมาตรา 456 วรรคแรก

และทรพยสนอน (อาจารยไพศาล กมาลยพสย)


ผลของการแยกประเภทของสญญาซอขายเสรจเดดขาดกบสญญาจะซอจะขาย

การพจารณาวาสญญาใดเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาดหรอสญญาจะซอจะขายจะตองพจารณาจากเจตนาของคสญญาเปนสาคญวา มเจตนาจะไปนาเดนการใหถกตองตามแบบของการซอขายตามมาตรา 456 หรอไมเปนสาคญ ถาคสญญามเจตนาทจะไปนาเดนการตอไปเชนนมลกษณะของสญญาจะซอจะขาย แตหากไมมเจตนาทจะไปดาเนนการใหถกตองตามแบบทกฎหมายกาหนดไวสญญานนยอมมลกษณะเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาด

การแยกวาสญญานนเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาดหรอสญญาจะซอจะขายมความสาคญอยางยง เพราะหากเปนกรณของสญญาซอขายทรพยสนซงตองทาตามแบบทกฎหมายกาหนดแตคสญญาทาสญญาโดยไมมเจตนาจะไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ซงมลกษณะเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาด ดงนน แมจะมการทาหนงสอสญญาซอขายตอกนไว สญญาซอขายดงกลาวกจะตกเปนโมฆะตามมาตรา 456 วรรคแรก

16


คาพพากษาฎกาท 964/2509 สญญาซอขายมใจความชดแจงวา คสญญามเจตนามงซอขายทดนกนเดดขาด ไมมขอความใดแสดงวาคสญญามเจตนาจะไปจดทะเบยนโอนกนในภายหลง อนจะทาใหเหนวาเปนเพยงสญญาจะซอขาย เมอมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทกเปนโมฆะ ป.พ.พ.มาตรา 456 ตามสญญาซอขายคสญญามเจตนามงใหสญญาซอขายเปนสญญาซอขายเดดขาด และไมมทางจะแปลไดวาเปนสญญาจะซอขายแลว เมอสญญาซอขายเปนโมฆะ นตกรรมนจะสมบรณในฐานะเปนสญญาจะซอจะขายโดย

แตหากคสญญาแสดงเจตนาทจะไปทาใหถกตองตามแบบทกฎหมายกาหนดในภายหลง สญญาดงกลาวยอมมลกษณะเปนสญญาจะซอจะขาย ซงตองตกอยภายใตบงคบมาตรา 456 วรรคสอง กลาวคอหากมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายผตองรบผด หรอมการวางประจา หรอมการชาระหนบางสวน กมผลบงคบใหปฏบตตามสญญาได


(3) คามนในการซอขาย (มาตรา 454)

ขอสงเกต: กรณทจะถอเปนคามนนนจะตองไดความวา เจตนาทแสดงออกไปนนผกมดผแสดงเจตนาวาจะซอหรอจะขายทรพยสนนน ๆ หากไมมลกษณะเปนการผกมดผแสดงเจตนาอาจมลกษณะเปนเพยงคาปรารภ หรอเพยงคาเชญชวน

คาพพากษาฎกาท 1004/2485 ตามสญญาโจทกโอนขายทพพาทใหเปนกรรมสทธแกจาเลย แตถาโจทกมเงนตามจานวนทกาหนดไวมาไถคนเมอใด จาเลยจะยอมคนทพพาทใหเมอนนไมมกาหนดดงน สญญานยอมเขาลกษณะเปนคามนในการซอขายทมไดกาหนดเวลา ถาจาเลยมไดใชสทธตาม มาตรา 454(2) สญญานนยอมมผลอยตอไป

พจารณาประกอบสญญาขายฝากคามน VS คาเสนอ

คาสนอง

สญญา

17


กรณทวนจฉยวาไมใชลกษณะของคามนวาจะซอจะขายคาพพากษาฎกาท 1240/2505 ทาสญญากเงนและมอบโฉนดไวเปน

ประกนโดยมขอความเพมเตมไวดวยวาทดนแปลงนจะขายใหแกผใหก จะไมขายใหใครภายใน 3 ป ตามราคาสองหมนบาทเมอถงราคาสองหมนบาทจงจะขาย ดงน เปนเรองกเงนเทานน ไมมลกษณะเปนสญญาจะขาย เปนเพยงคาปรารภของผกฝายเดยวมใชมงโดยตรงตอการผกนตสมพนธ จงไมใชคามนหรอสญญาจะขายทดน

คาพพากษาฎกาท 3670/2528 ทาสญญาซอขายทดนจดทะเบยนไวตอพนกงานเจาหนาทแลว โจทกจาเลยทาสญญาตอกนอกฉบบหนงวา โจทกมสทธซอทดนคนไดภายใน 10 ป ดงน สญญาททาตอกนไมใชสญญาขายฝากหรอนตกรรมอาพราง แตขอกาหนดทให โจทกมสทธซอทดนคนจากจาเลยไดภายใน 10 ป เปนคามนในการซอขายทรพยสนตาม ป.พ.พ. มาตรา 456 วรรคสอง จงมผลผกพนคกรณใชบงคบกนได


คามนจะซอหรอจะขาย

ขอสงเกต:กรณของคามนซงไมมกาหนดเวลาเพอทาคาบอกกลาวไว คามนนนจะ

ผกพนผใหคามนตลอดไป ผใหคามนไมอาจถอนคามนนนไดแตอยางไรกตามผใหคามนสามารถบอกกลาวและกาหนดเวลาใหคกรณ

อกฝายหนงตอบมาวาจะซอหรอจะขายหรอไม หากไมตอบกลบมาภายในเวลาทกาหนดไวกถอวาคามนนนสนความผกพนตามาตรา 454 วรรคสอง

มกาหนดเวลาเพอทาคาบอกกลาว

ในชวงระหวางเวลานนผใหคามนยอมไมสามารถถอนคามนได และหากลวงเลยกาหนดเวลาทกาหนดไวคามนนนยอมสนผลผกพนผใหคามน

ไมมกาหนดเวลาเพอทาคาบอกกลาว

18


แบบของการทานตกรรมสญญาตามกฎหมายไทย

อาจแยกไดเปน 3 ลกษณะ คอ*

การทาเปนหนงสอ

การทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

การจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

เชน สญญาซอขาย (ม. 456 วรรคแรก) สญญาแลกเปลยน(ม. 519) สญญาจานอง(ม.714) ฯลฯ

(1) ทากนเอง เชน สญญาเชาซอ (ม. 572 ว.2) ฯลฯ

(2) พนกงานเจาหนาทหรอทนายความทาให เชน การทาพนยกรรมแบบเอกสารฝายเมอง (ม.1658)

เชน การจดตงหางหนสวนสามญนตบคคล (ม.1604)การจดทะเบยนสมรส (ม.1547) ฯลฯ

(*ศ. จด เศรษฐบตร มความเหนวา การสงมอบเปนแบบของนตกรรม อกประเภทหนง)


โดยทวไปสญญาซอขายเกดขนและมผลตามกฎหมายทนททมการแสดงเจตนาของคสญญา การทาสญญาซอขายจงไมตองทาตามแบบของกฎหมาย เวนแต สญญาซอขายทรพยสนบางชนดทกฎหมายกาหนดใหการซอขายจะตองทาตามแบบ (มาตรา 456)

แบบของสญญาซอขาย

• ทดน• ทรพยอนตดอยกบทดน• ทรพยทประกอบเปนอนเดยวกบทดน• ทรพยสทธอนเกยวกบทดน หรอทรพยอนตดอยกบทดน หรอประกอบเปนอนเดยวกบทดน (มาตรา 139)

(เรยกทวไปวา “สงหารมทรพยชนดพเศษ”) ไดแก• เรอกาปน หรอเรอมระวางตงแตกหกตนขนไป• เรอกลไฟ หรอเรอยนตมระวางตงแตหาตนขนไป(พ.ร.บ.การเดนเรอในนานนาไทย พ.ศ. 2456)• แพ (แพคนอย)• สตวพาหนะ (พ.ร.บ.สตวพาหนะ ม. 8)

อสงหารมทรพย สงหารมทรพยบางชนด

19


ขอสงเกต:

1. ปญหาเกยวกบสวนควบ2. การซอขายทดนมอเปลาหรอมเพยงสทธครอบรอง เชน ส.ค.1 หรอ น.ส.3 3. เจตนาทาสญญาซอขายอสงหารมทรพยอยางสงหารมทรพย4. สทธอนเกยวกบทดนไมรวมถงการโอนขายหน5. การซอขายสตวพาหนะ 6. ทรพยสนอนทตองมการจดทะเบยนตามกฎหมายพเศษ7. การเรยกราคาทชาระคนกรณสญญาตกเปนโมฆะ


1. ปญหาเกยวกบสวนควบการซอขายทรพยสนยอมรวมไปถงสวนควบกบทรพยสนทขายดวย เชน ทาสญญาซอขายทดนยอมรวมไปถงสวนควบกบทดนดวย(มาตรา 144) เวนแตจะตกลงไวเปนอยางอน

2. การทาซอขายทดนซงมเพยงสทธครอบครองการซอขายทดนมอเปลาหรอมเพยงสทธครอบรอง เชน ส.ค.1 หรอ น.ส.3 โดยสภาพแลวถอเปนอสงหารมทรพยอยางหนง แตอยางไรกตามสทธครอบครองสามารถโอนกนไดเพยงการสงมอบตาม ป.พ.พ.มาตรา 1378 ดงนน การซอขายทดนทมเพยงสทธครอบครอง โดยทาเพยงการสงมอบการครอบครองแมไมไดทาตามแบบ สญญาซอขายนนกมผลเปนการโอนสทธครอบครองแลว

3. เจตนาทาสญญาซอขายอสงหารมทรพยอยางสงหารมทรพยแมสภาพของทรพยสนทขายจะเปนอสงหารมทรพยแตคสญญาตกลงทาสญญาขายในลกษณะสงหารมทรพย สญญาซอขายนนกไมตองทาตามแบบ คาพพากษาฎกาท 799/2492 การซอขายเรอนซงไมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทนน ยอมไมเปนโมฆะเสมอไป ยงตองอาศยขอเทจจรงในทางพจารณาอยวาเปนการซอขายเรอนเพอรอเอาไป หรอวาเปนการซอขายเพอใหเรอนคงอยในสภาพเดม ซงขอบญญตของกฎหมายยอมมนยตางกน

20


4. สทธอนเกยวกบทดนไมรวมถงการโอนขายหนทรพยสทธอนเกยวกบทดน หรอทรพยอนตดอยกบทดน หรอประกอบเปนอนเดยวกบทดน ไดแก กรรมสทธ สทธครอบครอง ภาระจายอม สทธอาศย สทธเหนอพนดน ภาระตดพนในอสงหารมทรพย สทธจานอง เปนตน แตไมรวมถงการขายหนของบรษทซงบรษทนนมสทธในอสงหารมทรพย การขายหนนนจงไมตองทาตามแบบ ตวอยางเชน

5. การซอขายสตวพาหนะ แมจะตองทาตามแบบ แตหากสตวพาหนะนนยงไมมการทาตวรปพรรณตาม พ.ร.บ.สตวพาหนะ พ.ศ.2482 การซอขายนนกไมตองทาตามแบบ คาพพากษาฎกาท 4099/2530 จาเลยซอกระบอเพศผอายประมาณ 5 ป ซงยงไมไดทาตวรปพรรณจากโจทกเพอสงไปทาเนอกระปองทประเทศมาเลเซย กระบอดงกลาวไมอยในบงคบตองนาไปจดทะเบยนทาตวรปพรรณตามมาตรา 8 (2) (3) และ (4) แหง พ.ร.บ. สตวพาหนะฯการซอขายกระบอจงไมจาตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตาม ป.พ.พ. มาตรา 456 เพราะสตวพาหนะทตองจดทะเบยนตาม ป.พ.พ. มาตรา 456 หมายถงสตวพาหนะซงตองทาหรอไดทาตวรปพรรณแลวเทานน การซอขายกระบอระหวางโจทกจาเลยจงสมบรณ เมอจาเลยรบมอบกระบอทพพาทไปจากโจทกและเปนเจาของกรรมสทธแลว หากจาเลยจะนาออกนอกราชอาณาจกร จาเลยกมหนาทตองปฏบตตามมาตรา 8 (4) แหง พ.ร.บ.สตวพาหนะพทธศกราช 2482


6. ทรพยสนอนทตองมการจดทะเบยนตามกฎหมายพเศษกรณของทรพยสนบางประเภททมกฎหมายกาหนดใหมการจดทะเบยน เชน รถยนต รถจกรยานยนต(พ.ร.บ.รถยนต พ.ศ. 2522)เครองจกร (พ.ร.บ.จดทะเบยนเครองจกร พ.ศ. 2514)มใชทรพยตามมาตรา 456 วรรคแรก ดงนน จงไมตองทาตามแบบ

7. ผลของการไมทาตามแบบยอมทาใหสญญาตกเปนโมฆะ หากมการชาระราคาและสงมอบทรพยสนไปแลว ตองเรยกคนฐานลาภมควรได

21


แตกตางจากแบบของสญญา เพราะการไมทาตามแบบสญญานนตกเปนโมฆะ แตหากไมมหลกฐานการฟองรองบงคบคดสญญายงมอยแตไมอาจฟองรองบงคบใหปฏบตตามสญญาไดเทานน

แบบ

หลกฐานในการฟองรองบงคบคด

ความสมบรณของสญญา/โมฆะ

การฟองบงคบคด/ความมอยแหงสญญา

หลกฐานในการฟองรองบงคบคดคอ สงท ใชเปนพยานหลกฐานในกระบวนการดาเนนคดทางศาล เพอบงคบใหคสญญาปฏบตการชาระหน หรอรบผดตามสญญา แมวาสญญานน ๆ จะสมบรณแตหากขาดหลกฐานแหงการฟองรองบงคบคดตามทกฎหมายบญญตไว สญญานนกไมสามารถฟองรองบงคบคดใหคสญญารบผดตามได


มาตรา 456 วรรคสอง และ วรรคสาม 1. สญญาจะซอจะขาย2. คามนจะซอจะขาย3. สญญาซอขายเสรจเดดขาดสงหารมทรพย

ทมราคาตงแต 500 บาทขนไป

3. มการชาระหนบางสวน

หลกฐานเพอการฟองรองบงคบคดในสญญาซอขาย

1. หลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผตองรบผด หรอ

2. มการวางประจา หรอ

22


1. หลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผตองรบผด หมายถง หนงสอซงเปนลายลกษณอกษรทแสดงความผกพนตามสญญาของคสญญาวาพงมสทธหนาทตอกนอยางไรบาง โดยไมจาเปนจะตองทาขนอยางเปนรปแบบ อาจทาเปนฉบบเดยวหรอหลายฉบบเพยงพจารณาแลวสามารถทราบถงขอผกพนของผตองรบผดตามสญญากถอเปนหลกฐานเปนหนงสอ จะทาไวขณะทาสญญา หรอทาขนภายหลงกมผลบงคบได แตหลงฐานเปนหนงสอนนจะตองมการลงลายมอชอของฝายทตองรบผด เชน ฟองใหผซอชาระราคา กตองมการลงลายมอชอของผซอ

2. มการวางประจา หมายถง การวางประจาในทนเปนทยอมรบกนทวไปวาหมายถง “มดจา” ตามมาตรา 377 เพราะในตนรางภาษาองกฤษใชคาวา “earnest” เหมอนกน(ศ.จตต ตงศภทย)

ขอสงเกต:


3. มการชาระหนบางสวน สญญาซอขายเปนสญญาตางตอบแทนซงทงผซอและผขายตางมหนทจะตองชาระตามสญญา หากฝายหนงฝายใดไดชาระหนแมเพยงบางสวน เชน ผซอไดชาระราคาบางสวน หรอทงหมดแลว หรอ ผขายสงมอบทรพยสนตามสญญาใหแกผซอ เชนนยอมถอเปนการชาระหนซงเปนเหตทจะนาไปใชในการฟองรองบงคบคดไดแลวโดยไมตองพจารณาวาฝายใดเปนฝายทชาระหนนน ตามมาตรา 456 วรรคสอง

23


1) ระบบสญญาเดยว (One agreement system) เปนแนวความคดตามหลกของกฎหมายโรมน โดยแนวความคดนถอวากรรมสทธจะโอนทนททเกดสญญาขน ตวอยางประเทศทใชระบบสญญาเดยว ตวอยางเชน ประเทศไทย องกฤษ ฝรงเศส สหรฐอเมรกา แคนาดา อตาล ออสเตรเลย และอนเดย เปนตน

2) ระบบสญญาค (Two agreement system) เปนแนวความคดตามหลกของกฎหมายโรมน ซงแนวคดนถอวาการโอนกรรมสทธเปนคนละสวนกบการเกดขนของสญญา ถงแมสญญาเกดขนแลวอยางสมบรณ กรรมสทธจะยงไมโอนจนกวาจะมการทานตกรรมการโอนอกครงหนง ประเทศทใชระบบสญญาค ตวอยางเชน ประเทศเยอรมน ญปน สวสเซอรแลนด เนเธอรแลนด และฟลปปนส

ทฤษฎวาดวยการโอนกรรมสทธ


(1) สญญาซอขายเสรจเดดขาด(มาตรา 458)(2) สญญาซอขายมเงอนไขหรอเงอนเวลา(มาตรา 459)(3) สญญาจะซอจะขาย(มาตรา 456)(4) สญญาซอขายซงยงไมไดกาหนดตวทรพยลงไวแนนอน(มาตรา 460 ว.1)(5) สญญาซอขายทรพยสนเฉพาะสงซงยงไมไดกาหนดราคาไวแนนอน(มาตรา 460 ว.2)

การโอนกรรมสทธในทรพยสนอนเปนวตถแหงสญญาซอขายมาตรา 458 “กรรมสทธในทรพยสนทขายนน ยอมโอนไปยงผซอตงแตขณะเมอได

ทาสญญาซอขายกน”

บทบญญตมาตรา 453 บญญตไววา ผขายโอนกรรมสทธแหงทรพยสน ผเขยนเหนวา การโอนกรรมสทธถอเปนสาระสาคญของสญญาซอขาย และเปนสงททาใหสญญาซอขายมความแตกตางจากสญญาอน ๆ เชน สญญาเชาทรพย

การโอนกรรมสทธกรณ

24


การโอนกรรมสทธ

กรรมสทธโอน

1. สญญาซอขายเสรจเดดขาด(ม. 458)

2. สญญาซอขายมเงอนไข หรอเงอนเวลา(ม. 459)

3. สญญาจะซอจะขาย(ม. 456)

4. สญญาซอขายซงยงไมไดกาหนดตวทรพยลงไวแนนอน(ม. 460 ว.1)

5. สญญาซอขายทรพยสนเฉพาะสงซงยงไมไดกาหนดราคาไวแนนอน (ม. 460 ว.2)

ทนท

ดเงอนไข/เงอนเวลา

ทาสญญาซอขาย

ไดทรพยเฉพาะสง

ทราบราคาทแนนอน


หลกกฎหมายโรมน “เจาของกรรมสทธเปนผเสยงภย (Res perit Domino)”มาตรา 370 “ถาสญญาตางตอบแทนมวตถประสงคเปนการกอใหเกด หรอโอนทรพย

สทธในทรพยเฉพาะสง และทรพยนนสญหรอเสยหายไปดวยเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนมไดไซร ทานวาการสญหรอเสยหายนนตกเปนพบแกเจาหน”

ผลของการโอนกรรมสทธกบการรบบาปเคราะหในภยพบตทเกดกบทรพยสนอนเปนวตถแหงสญญาซอขาย

ฟาฝารถพงหมดแลวครบ

ผมกไมจายเงนคารถใหคณหรอก...อยากไดกฟองเอา

25


หนาทของผขาย

หนาทของคสญญา

หนาทของซอ

1. โอนกรรมสทธในทรพยทซอขายใหแกผซอ2. สงมอบทรพยสนทซอขายใหแกผซอ3. รบผดในกรณททรพยสนทซอขายมความชารด

บกพรอง4. รบผดในกรณททรพยสนทซอขายถกรอนสทธ5. หนาทอน ๆ ตามสญญา เชน อานวยความสะดวก

แกผซอในการโอนทะเบยน

1. รบมอบทรพยสนทซอขาย2. ชาระราคา3. หนาทอน ๆ ตามสญญา เชน ชาระคาธรรมเนยมการโอน


มาตรา 461 “ผขายจาตองสงมอบทรพยสนซงขายนนใหแกผซอ”

ลกษณะและวธสงมอบ (มาตรา 462)“การสงมอบนนจะทาอยางหนงอยางใดกไดสดแตวาเปนผลใหทรพยสนนนไปอยใน

เงอมมอของผซอ”

ระยะเวลาทตองทาการสงมอบ(มาตรา 468)“ถาในสญญาไมมกาหนดเงอนเวลาใหใชราคาไซรผขายชอบทจะยดหนวงทรพยสนท

ขายไวไดจนกวาจะใชราคา” สอดคลองกบหลกทวในเรองหน(มาตรา 203, มาตรา 324)

การสงมอบทรพยสนทซอขาย

26


คาใชจายในการสงมอบ(มาตรา 464)“คาขนสงทรพยสนซงไดซอขายกนไปยงทแหงอนนอกจากสถานทอนพงชาระหนนน

ผซอพงออกใช”

โดยปกตผขายจะตองเปนผรบผดชอบ ยกเวน

จะตกลงไวเปนอยางอน กรณทตองสงมอบไปอกแหงหนงนอกเหนอจากสญญาหรอตามกฎหมาย

ผซอตองเปนผรบผดชอบเวนแตจะตกลงไวเปนอยางอน


การสงมอบทผดสญญา

7. การสงมอบทรพยสนระคนกบทรพยสนอยางอน

เปนกรณทบญญตไวในเรอง ซอขายโดยเฉพาะ

6. การสงมอบทรพยสนผดปรมาณเพราะนอยหรอมากกวาสญญา

5. การสงมอบทรพยสนผดคณภาพ4. การสงมอบทรพยสนใหผดคน3. การสงมอบทรพยสนผดสถานท2. การสงมอบทรพยสนผดเวลา ผซอสามารถอางเปนเหตบอกเลก

สญญาไดตามหลกทวไป

ในเรองสญญาและเรองหน

1. การสงมอบทรพยสนผดประเภท

27


1. กรณซอขายสงหารมทรพยนอยกวา D ผซอมสทธบอกปด หรอรบเอาทรพยสนนนไว และใชราคาตามสวนมากกวา C ผซอมสทธรบเอาทรพยสนตามจานวนในสญญา โดยบอกปดสวนท

เกนมา หรอ บอกปดทงหมด หรอรบเอาทงหมดและชาระราคาตามสวน

ผขายตองรบผดหากสงมอบทรพยสนไมตรงตามทตกลงไวตามสญญา

ระคน(ปน)กบทรพยอน หมายถง การสงมอบทรพยตามสญญาโดยมทรพยสนอนปะปนมา

ดวย กรณเชนนผซอมสทธ รบเอาเฉพาะทรพยสนตามสญญา และบอกปดสวนทปะปนมาได หรอ บอกปดเสยทงหมดไมยอมรบไวเลยกได


มาตรา 466หากเปนสญญาทไดระบจานวนเนอททงหมดไวแลว ผขาย

สงมอบขาดหรอเกนจานวนทตกลงไว ผซอมสทธ บอกปดเสย หรอ รบเอาไว และชาระราคาตามสวนกได

แตหากการสงมอบขาดหรอเกนนนไมเกนกวารอยละหา (5%) ของเนอททงหมด ผซอตองรบเอาและใชราคาตามสวนจะบอกปดไมได

2. กรณซอขายอสงหารมทรพย

ตวอยาง นายเอก ตกลงทาสญญาซอทดนจากนายโท จานวน 100 ตรว. แตเมอทาการรางวดพบวาทดนมเพยง 98 ตรว. เชนน นายเอกจาตองรบเอาทดนแปลงดงกลาวไวโดยใชราคาตามสวน เพราะสวนทขาดไปจานวน 2 ตรว.เปนการขาดไปเพยง 2 % ของเนอททงหมด

28


แตผซออาจเลกสญญาได หากการขาดหรอเกนจานวนเนอทดงกลาวถงขนาดซงหากผซอไดทราบกอนแลวกจะไมเขาทาสญญาดวย

ตวอยาง นายหนง ตกลงทาสญญาซอทดนจากนายสอง จานวน 200 ตรว. เพอนามาสรางบานซงตองสรางบนเนอท 200 ตรว.เทานน แตเมอทาการรางวดพบวาทดนมเพยง 195 ตรว. เชนน แมสวนทขาดไปจานวน 5 ตรว.เปนการขาดไปเพยง 1 % ของเนอททงหมด แตนายหนงกมสทธเลกสญญาได เพราะการขาดหรอเกนจานวนเนอทดงกลาวถงขนาดซงหากนายหนงผซอไดทราบกอนแลวกจะไมเขาทาสญญาดวย


คาพพากษาฎกาท ๕๒๒๘/๒๕๓๙ จาเลยท ๑ สงมอบทดนพพาทใหแกโจทกนอยกวาจานวนเนอททตกลงซอขายกนตามสญญาถงเกอบครง เปนการสงมอบทดนทขาดตกบกพรองถงขนาดซงหากโจทกไดทราบกอนแลวคงจะมไดเขาทาสญญากบจาเลยท ๑ อยางแนนอนโจทกจงมสทธบอกปดเสยหรอเลกสญญาแกจาเลยท ๑ การทโจทกบอกปดไมยอมรบโอนทดนพพาทและไมชาระราคาทดนพพาทสวนทเหลอใหจาเลยท ๑ ตามสญญากรณจงตองถอวาโจทกไดบอกเลกสญญาแกจาเลยท ๑ ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๔๖๖ วรรคสองแลว คสญญาแตละฝายจงจาตองใหอกฝายหนงกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา ๓๙๑ จาเลยท ๑ จงตองคนเงนมดจาใหโจทก

29


ขอสงเกต: กรณคสญญาตกลงแตกตางไปจากมาตรา 466คาพพากษาฎกาท ๗๖๙๗/๒๕๓๘ โจทกกบจาเลยท ๑ ทาสญญาจะซอจะขายหองชด เนอทประมาณ ๑๕๗ ตารางเมตร เมอจาเลยท ๑ กอสรางอาคารชดเสรจปรากฏวาหองชดมเนอท ๒๐๖ ตารางเมตรเศษ ซงเกนกวารอยละ ๕ ของพนททกาหนดไวในสญญา โจทกจงบอกปดไมยอมรบมอบและชาระราคาหองชดดงกลาว แตจะขอรบมอบในพนท ๑๕๗ ตารางเมตร พรอมกบชาระราคาสวนทเหลอตามพนทเดม แตเมอสญญาจะซอจะขายระบวา ผจะขายตกลงกบผจะซอหองชดเลขท ๒๐๕ ชนท ๒ คดเปนพนทอนเปนทรพยสวนบคคลจานวนประมาณ ๑๕๗ ตารางเมตร ตามทปรากฏในแผนผงของอาคารชดททาเครองหมายเสนสแดงทแนบทายสญญาและหากพนทเพมขนหรอลดลง คสญญาตกลงใหเพมหรอลดราคาลงตามอตราสวนของราคาซอขายดงกลาวขางตน เหนไดวาคกรณคอโจทกกบจาเลยท ๑ มเจตนาจะซอจะขายหองชดกน โดยมไดถอเปนสาระสาคญวาพนทของหองชดจะตองมเนอทเพยงประมาณ ๑๕๗ ตารางเมตร เทานนหากพนทเพมหรอลดลง คสญญาตกลงกนใหเพมหรอลดราคาลงตามอตราสวนของราคาทตกลงซอขายกน ขอสญญาดงกลาวจงใชบงคบได ป.พ.พ.มาตรา ๔๖๖ วรรคสอง มใชขอกฎหมายทเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน เมอปรากฏชดวาโจทกกบจาเลยท ๑ ตกลงสญญาอนเปนขอยกเวนมใหใชขอกฎหมายดงกลาวขางตนบงคบ โจทกกบจาเลยท ๑ จงตองผกพนกนตามขอสญญาทตกลงกน โจทกจงไมมสทธบอกปดไมรบพนทหองชดทเพมขนและเรยกรองใหจาเลยท ๑ มอบหองชดในพนททประมาณไวตามสญญา สวนจาเลยท ๑ เมอสรางหองชดเสรจพรอมสงมอบแกโจทก แตโจทกเพกเฉยไมยอมชาระราคาหองชดดงกลาวภายในกาหนดเวลาทจาเลยท ๑ แจงใหทราบโดยไมมเหตจะอางไดตามกฎหมาย โจทกจงเปนฝายผดสญญา


ขอสงเกต• ปญหาเกยวกบการนาบทบญญตมาตรา 466 ไปปรบใชกบสญญาซอขายเฉพาะบางอยาง

ผเขยนเหนวา ลกษณะของสญญาซอขายเฉพาะบางอยางนนแมจะมลกษณะพนฐานของสญญาซอขายทวไป แตลกษณะทสาคญของสญญาซอขายเฉพาะอยาง เชน การซอขายตามตวอยาง ขายตามคาพรรณนา ซงตามบทบญญตมาตรา 503 นน หากเปนกรณสญญาขายตามตวอยาง ผขายมหนาทตองสงมอบทรพยสนใหตรงตามตวอยาง และในกรณของสญญาขายตามคาพรรณนานนผขายมหนาทจะตองสงมอบทรพยสนใหตรงตามคาพรรณนา ดงนน แมวาทรพยสนทซอขายจะขาดหรอลาจานวนแมจะไมเกนรอยละหา ตามมาตรา 466 ผขายกมสทธปฏเสธโดยถอวาผขายเปนฝายสญญาได(โปรดดคาพพากษาฎกาท 9168/2544 )

30


มาตรา 472 “ในกรณททรพยสนซงขายนนชารดบกพรองอยางหนงอยางใดอนเปนเหตใหเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชเปนปกตกด ประโยชนทมงหมายโดยสญญากด ทานวาผขายตองรบผดความทกลาวมาในมาตรานยอมใชได ทงทผขายรอยแลวหรอไมรวาความชารดบกพรองมอย”

มาตรา 474 “ในขอรบผดเพอชารดบกพรองนน ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาปหนงนบแตเวลาทไดพบเหนความชารดบกพรอง”

ความรบผดเพอชารดบกพรอง


การรบประกนเกยวกบคณภาพของทรพยสนทขาย

โดยชดแจง โดยปรยาย

สญญารบประกน ความรบผดกรณชารดบกพรอง

31


ความรบผดเพอการชารดบกพรอง

Product Liability

ความรบผดเพอความเสยหายอนเกดจากสนคาทขาดความ

ปลอดภย

ไมใช

หมายถง


นกกฎหมายใหความเหนเกยวกบความหมายและลกษณะของการชารดบกพรองไวเปน 2 ฝาย คอ

ความหมายและลกษณะของการชารดบกพรอง

ฝายแรก เหนวา การชารดบกพรอง หมายถง การความเสยหายในเนอวตถหรอทรพยททาการซอขาย เชน แตกหก แตกราว บบ รวซม บด เนา (ความเหนของ ศ.ดร.หยด แสงอทย, ศ.กศล บญยน, ศ.วษณ เครองาม)

ฝายทสอง เหนวา การชารดบกพรองมไดจากดเฉพาะความเสอมเสยในทรพยทซอขายแตมความหมายกวางกวาซงรวมไปถงเหตอน ๆ ททาใหทรพยนนเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชเปนปกต หรอทมงหมายโดยสญญา เชน ซอหลอดไฟมาใชในบานขนาด 60 วตต ผขายกสงมอบหลอดไฟขนาด 60 วตตให แตเมอนามาใชปรากฏวาใชไมไดเพราะหลอดไฟดงกลาวตองใชกบไปขนาด 110 โวทล ใชกบไฟขนาด 220 โวทลไมได กรณเชนนจงเปนกรณททรพยสนนนมไดชารดในเนอตวของทรพยสน แตเปนการชารดเพราะเสอมประโยชนหรอเสอมความเหมาะสมอนมงจะใชตามปกต(ความเหนของ ผศ.กตตศกด ปกต)

32


สรปลกษณะการรบผดของผซอในความ

ชารดบกพรอง1. ทรพยสนทซอขายมความชารดบกพรอง2. ความชารดบกพรองนนถงขนาดทาใหทรพยทซอ

ขายเส อมราคา หรอเสอมความ เหมาะสมแกประโยชนตามปกต หรอตามสญญา

3. ความชารดบกพรองนนเกดขนอยแลวกอนหรอขณะททาสญญาซอขายทรพยสนนน

4. ผขายจะรหรอไม รถงความชารดบกพรองของทรพยสนนนกตาม ผขายกตองรบผดในความชารดบกพรองนน


คาพพากษาฎกาท 5581/2533โจทกซอกระปองสาหรบบรรจปลากบนาซอสมะเขอเทศ จากจาเลยเมอกระปองดงกลาวเปนสนมและมความชารดบกพรองอยางอน ซงเปนผลมาจากการผลตของจาเลย อนเปนเหตใหเสอมความเหมาะสมแกประโยชนทมงหมายโดยสญญาจาเลยตองรบผดชดใชคาเสยหายใหโจทกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 472 แมโจทกจะรบของจากจาเลยโดยไมอดเออน แตขณะทมการสงมอบของนนความชารดบกพรองยงไมเปนอนเหนประจกษ จาเลยกหาพนจากความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 473(2) ไม จาเลยทราบดวาโจทกซอกระปองดงกลาวเพอนาไปขายตอใหแกผซอในประเทศพมา การทโจทกตองเสยคาขนสงกระปองทดแทนสวนท ชารดบกพรองไปใหผซอ เพมเตมจงเปนคาเสยหายอนเกดแตพฤตการณพเศษ ซงจาเลยไดคาดเหนหรอควรจะไดคาดเหนพฤตการณเชนนน

ตวอยาง กรณความชารดบกพรองนนถงขนาดทาใหทรพยทซอขายเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนตามปกต หรอตามสญญา

33


คาพพากษาฎกาท 3010/2543ระบบไฟฟาเปนสวนประกอบอนเปนสาระสาคญของรถยนต หากระบบไฟฟาใชการไมไดยอมสงผลใหเครองยนต ระบบทาความเยนและอน ๆ ใชการไมไดไปดวย การทระบบไฟฟาของรถยนตคนทจาเลยเชาซอไปจากโจทกเสยทงระบบ 3 ครง ภายในระยะเวลา 3 เดอน นบแตรบมอบรถยนต ถอไดวาความชารดบกพรองนนถงขนาดเปนเหตใหเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงหมายจะใชเปนปกต อนผขายตองรบผด


-ตวอยาง ความชารดบกพรองนนเกดขนอยแลวกอนหรอขณะททาสญญาซอขายทรพยสนนน

คาพพากษาฎกาท 459/2514 ความชารดบกพรองในทรพยสนซงขาย อนผขายจะตองรบผดตอผซอตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 472 นน จะตองเปนความชารดบกพรองทมอยกอนแลว หรอมอยในขณะทาสญญาซอขายหรอในเวลาสงมอบทรพยสนทขาย สวนความชารดบกพรองทมขนภายหลงผขายหาตองรบผดไม เครองปรบอากาศทโจทกตดตงทภตตาคารของจาเลยใหความเยนเรยบรอยดนบแตเวลาตดตงตลอดมาไมนอยกวา 3-4 เดอน แสดงใหเหนวาเครองปรบอากาศดงกลาวมไดมความชารดบกพรองอยกอน หรอในขณะทาสญญาซอขาย หรอในเวลาสงมอบเลย ฉะนนทเครองปรบอากาศใหความเยนไมพอในเวลาตอมา จงเปนความชารดบกพรองทมขนภายหลงจากทจาเลยไดรบมอบและใชประโยชนมาไมนอยกวา 3-4 เดอน โจทกหาตองรบผดในความชารดบกพรองนไม และดวยเหตนจาเลยจงไมมสทธยดหนวงราคาทยงไมไดชาระตามมาตรา 488 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

34


คาพพากษาฎกาท ๗๘๐๖/๒๕๔๐ ป.พ.พ.มาตรา ๔๗๒ ทบญญตใหผขายตองรบผดตอผซอในความชารดบกพรองในทรพยสนซงขาย และผซอมสทธทจะยดหนวงราคาทยงไมไดชาระแกผขายตามมาตรา ๔๘๘ นน จะตองเปนความชารดบกพรองทมอยกอนแลวหรอมอยในขณะทาสญญาซอขายหรอในเวลาสงมอบทรพยสนทขาย สวนความชารดบกพรองทมขนภายหลง ผขายหาตองรบผดไม เครองทานาแขงหลอดทจาเลยซอจากโจทกไมสามารถผลตนาแขงได ๑๕,๐๐๐ กโลกรมตอ ๒๔ ชวโมงตามสญญาได เพราะเกดจากการตงเครองคอมเพรสเซอรหางจากเครองทานาแขงหลอดมากเกนไป จงทาใหแรงอดแอมโมเนยออน และทาใหลนไอดไอเสยแตก ซงเปนความชารดบกพรองทมขนในภายหลงทจาเลยรบมอบและใชประโยชนมาแลว จาเลยจงมหนาทตองชาระเงนสวนทยงคางชาระใหแกโจทก สวนการทโจทกตดตงและเกดมความชารดบกพรองอยางไร โจทกจะตองแกไขใหจาเลยหรอไม เปนเรองทจาเลยจะตองดาเนนการตามขอสญญา


ขอยกเวนความรบผดกรณมความชารดบกพรอง

(2) ขอยกเวนตามมาตรา 483(1) ขอยกเวนตามมาตรา 473

3. ถาทรพยสนนนไดขายทอดตลาด”

2. ถาความชารดบกพรองนนเหนประจกษแล ว ใ น เวลาส งมอบ และ ผซ อ รบ เอาทรพยสนนนไวโดยมไดอดเออน

1. ถาผซอไดรอยแลว แตในเวลาซอขายวามความชารดบกพรองหรอควรจะได รเชนนนหากไดใชความระมดระวงอนจะพงคาดหมายไดแตวญชน

35


ขอสงเกต:การทผซอไดร หรอ ควรจะไดรอยแลวหากไดใชความระมดระวงตามวญชนพงคาดหมายไดวามความชารดบกพรองอยแลวในเวลาซอขาย แตกลบเขาทาสญญาซอขายเปนหลกทตงอยบนหลกกฎหมายโรมนทวา “ผซอพงระวง”

แสดงอาการการปฏเสธ บดพลว คดคาน หรอทกทวง และรวมทงการตงขอสงวน (reservation) วาจะไมคดคานตอนนแตอาจคดคานในภาพหลงดวย

ความชารดบกพรองนนเปนประจกษแลวในเวลาสงมอบ และผซอรบเอาทรพยสนนนไวโดยมไดอดเออน

หมายถง ผรผดรชอบตามปกต ตรงกบภาษาองกฤษวา “a person of ordinary”


แมขณะเขาทาสญญาผซอจะใชความระมดระวงแลวในการตรวจดทรพยสนทซอ ซงขณะทาสญญาผซออาจไมพบเหนความชารดบกพรอง แตหากในเวลาสงมอบผซอกยงมหนาททจะตองระมดระวงตรวจรบทรพยสนนนดวย หากพบการชารดบกพรองและยงรบเอาการชาระหนนนโดยไมอดเออน เชนนผซอกไมอาจอาจเหตแหงการชารดบกพรองนนใหผขายตองรบผดอก ซงเปนหลกกฎหมายทสอดคลองกบหลกทวไปทวาผซอซงอยในฐานะของเจาหนทมสทธเรยกใหผขายสงมอบทรพยตามทตกลงไวและลกหนตองชาระหนใหตองตามประสงคแหงสญญาดวยตามมาตรา 215

รถจกรยานยนตคนทสงมาใหมนชารด...ผมไมขอรบหรอถาจะรบไวกอนก

ไดแตตองจดการแกไขใหดวย

36


คาพพากษาฎกาท 5581/2533โจทกซอกระปองสาหรบบรรจปลากบนาซอส มะเขอเทศ จากจาเลยเมอกระปองดงกลาวเปนสนมและมความชารดบกพรองอยางอน ซงเปนผลมาจากการผลตของจาเลย อนเปนเหตใหเสอมความเหมาะสมแกประโยชนทมงหมายโดยสญญาจาเลยตองรบผดชดใชคาเสยหายใหโจทกตาม ป.พ.พ. มาตรา 472 แมโจทกจะรบของจากจาเลยโดยไมอดเออน แตขณะทมการสงมอบของนนความชารดบกพรองยงไมเปนอนเหนประจกษ จาเลยกหาพนจากความรบผดตาม ป.พ.พ. มาตรา 473(2) ไม จาเลยทราบดวาโจทกซอกระปองดงกลาวเพอนาไปขายตอใหแกผซอในประเทศพมา การทโจทกตองเสยคาขนสงกระปองทดแทนสวนทชารดบกพรองไปใหผซอเพมเตมจงเปนคาเสยหายอนเกดแตพฤตการณพเศษ ซงจาเลยไดคาดเหนหรอควรจะไดคาดเหนพฤตการณเชนนนลวงหนากอนแลว แมโจทกจะนาสบจานวนคาเสยหายสวนนไมไดความแนชด ศาลกกาหนดใหโจทกตามควรแกพฤตการณ.


1. ผซอมสทธยดหนวงราคา(มาตรา 488)2. ผซอมสทธบอกเลกสญญาซอขาย(มาตรา 387)3. ผซอมสทธเรยกเงนทชาระไปแลวคนไดหากมการเลกสญญา4. ผซอมสทธเรยกคาเสยหายอยางอน ทเกดขนจากการสงมอบทรพยทชารดบกพรอง(มาตรา 215, มาตรา 222)

สทธของผซอกรณมการชารดบกพรอง

จะเปลยนคนใหมไดไหม ?จะขอลดราคาไดไหม ?

37


การรอนสทธ (มาตรา 472, มาตรา 479) หมายถง การทบคคลภายนอกกอการรบกวนขดสทธ โดยอางวาตนมสทธเหนอทรพยสนนนทาใหผซอไมสามารถครอบครองและใชประโยชนในทรพยสนนนไดโดยปกตสข เปนเหตให

ความรบผดในกรณทรพยสนทซอขายถกรอนสทธ

ทรพยสนนนตกอยในบงคบแหงสทธอยางหนงอยางใดเปนเหตให

เชน อางวาเปนเจาของทแทจรง, เปนผไดกรรมสทธมาโดยการครอบครองปรปกษ, อางวามสทธอาศย, สทธเกบกน, สทธตามสญญาเชา (มาตรา 569) เปนตน

ทรพยสนซงซอขายนนหลดไปจากผซอทงหมดหรอแตบางสวน

เสอมประโยชนอนจะพงไดแตทรพยสนนน เสอมราคา


ขอยกเวนความรบผดของผขายกรณมการรอนสทธ

1. มการทาสญญายกเวนความรบผดในกรณดงกลาวไว (มาตรา 483)

2. เปนการซอขายในกรณ ดงตอไปน - (มาตรา 476) กรณผซอรอยแลวในเวลาซอขายวามผอนกอการรบกวน

ขดสทธหรอมสทธดกวาผซอ - (มาตรา 480) กรณการซอขายอสงหารมทรพย และอสงหารมทรพยนน

ตกอยในบงคบแหงภารจายอมโดยกฎหมาย (มาตรา 1401) ผขายไมตองรบผด เวนแตผขายจะรบรองไวในสญญาวา ทรพยสนนนปลอดจากภาระจายอมใด ๆ ทงสนหรอภารจายอมนน

38


ขอยกเวนความรบผดของผขายกรณมการรอนสทธ(2)

3. ผซอสญเสยทรพยไปดวยความผดของผซอเองในกรณตอไปน(มาตรา 482)(1) ถาไมมการฟองคด และผขายพสจนไดวาสทธของผซอไดสญไปโดย

ความผดของผซอเอง หรอ(2) ถาผซอไมไดเรยกผขายเขามาในคด และผขายพสจนไดวาถาไดเรยกเขามา

คดฝายผซอจะชนะ หรอ(3) ถาผขายไดเขามาในคด แตศาลไดยกคาเรยกรองของผซอเสยเพราะความผด

ของผซอเอง แตถาผขายถกศาลหมายเรยกใหเขามาในคดแลวไมยอมเขาวาคดรวมเปนจาเลยหรอรวมเปนโจทกกบผซอผขายยงตองรบผดอย


การซอขายทมลกษณะเฉพาะ

การขายฝาก (มาตรา 491)

การขายตามตวอยาง (มาตรา 503 วรรคแรก)

การขายตามคาพรรณนา (มาตรา 503 วรรคสอง)

การขายเพอชอบ (มาตรา 505)

การขายทอดตลาด (มาตรา 509)

39


จบสวนท 1.

เอกเทศสัญญา 1-1

Documents

j j j j

speciai contract

sale contract

res perit domino

nemo det rule

freedom of contract3faculty

ready mixed concrete