Yersel bilgi sistemleri - Pınar Kutan

“YERSEL BİLGİ SİSTEMLERİ”

PINAR KUTAN

pinarkutan@windowslive.com

KASIM-2011

YBS’NİN TANIMI

Yersel Bilgi Sistemleri (YBS);

Yersel bilgileri yönetmek, depolamak

için kullanılan bilgisayar temelli

sistemlerdir.

Yerel ve merkezi kurum ve kuruluşlar karar vermek

ve geleceğe ilişkin politikalar oluşturmak için bu

sistemlere gerek duymaktadır.

Bu sistemlerin gücü yere ilişkin verilerin, niteliği ve

niceliği arttığı zaman ortaya çıkar. Bu veriler

haritalar, tablolar, adresler, ve adlar olarak karşımıza

çıkar.

Yersel verilerin temel kaynağı ise haritalardır.

YBS’NİN ÖNEMİ

21. yüzyıl bilgi çağında bilginin derlenmesi,

depolanması, sınıflandırılması, yönetimi ve kullanımını

etkinleştirmek, kolaylaştırmak ve ilgili birimlere aktarmak

için,

Artan veri çeşitliliği ve bilgi düzeyi, bilgi yönetiminde

veri tabanı ve bilgi sistemlerinin oluşturulması için,

bilgisayar ve iletişim teknolojilerine son derece büyük bir

gereksinim bulunmaktadır.

YBS’NİN ÖNEMİ

1980’li yıllardan itibaren kullanılan Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), bu alandaki boşluğu önemli ölçüde dolduran bir bilgisayar teknolojisidir.

Bu teknolojiler yalnız ilgili oldukları sektörde değil, ekonominin ve toplumsal yaşamın tüm alanlarında değişiklik yapabilecek bir güce sahiptir.

Bu nedenledir ki, gelecekte küresel refahtan en fazla payı alacak olanlar, bu teknolojiler sayesinde bilgiyi üretenler, kullananlar ve onu paylaşanlar olacaktır.

YBS’NİN ÇEŞİTLERİ

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)

Kent Bilgi Sistemleri (KBS)

Arazi Bilgi Sistemleri (ABS)

COĞRAFI BILGI SISTEMLERI

(CBS)

Araştırma, planlama ve karar organları için ihtiyaç duyulan bilgilerin coğrafi esaslara göre;

toplanması,

depolanması,

sorgulanması,

analizi,

sunulması ve değişimi

fonksiyonları için bir araya gelen coğrafi veri tabanı, yazılım, donanım, personel, standartlar ve yöntemler bütünüdür.

CBS BİLEŞENLERİ

CBS NASIL ÇALIŞIR

CBS yeryüzüne ait bilgileri, coğrafik anlamda birbiriyle

ilişkilendirilmiş tematik harita katmanları gibi kabul ederek

saklar.

Bu basit ancak konumsal bilgilerin değerlendirilmesi

açısından son derece güçlü bir yaklaşımdır.

Bu yaklaşım, dağıtım görevi üstlenmiş taşıma

araçlarının optimum yük dağıtımından, planlamaya dayalı

uygulamalara ait detay kayıtlarına, atmosferdeki

değişimlerin modellenmesine kadar birçok gerçek dünya

probleminin çözümüne imkan sağlar.

CBS NASIL ÇALIŞIR

Coğrafi verilerin, matematiksel gösterimlere dönüştürülüp,

bilgisayar ortamına aktarılmasından sonra bilgisayarda

işlenmesi ve görüntülenmesi için öncelikle söz konusu

verilerin bilgisayarca anlaşılır hale dönüştürülmesi gereklidir.

CBS veri tabanında analiz edilecek ve sorgulanacak konu

ile ilgili çok farklı kaynaklardan gelen

veriler(iklim, toprak, arazi

kullanımı, yükseklik,yağış, sıcaklık, nüfus, yollar,v.b.)

katmanlar olarak bilgisayarda tutulurlar ve belirli bir metot

dahilinde sorgulanarak yeni bilgiler üretilir.

CBS NASIL ÇALIŞIR

Örneğin, belirli bir hayvansal üretim için en uygun

alanların seçilmesinde; arazi yapısı, mera alanlarının

potansiyeli,yağış, sıcaklık v.b. kriterlerin sorgulanarak,

uygun alanların belirlenmesi gibi.

Bu çalışmanın sonucunda ise, harita, grafik,

istatistiksel listeler gibi veriler çıkarılarak en doğru

kararı almaya yönelik değerlendirmeler yapılmaktadır.

CBS’İN FAYDALARI

İş verimliliğinin, performansın ve başarının

artırılması,

İşlem yapabilme etkinliğinin artırılması,

Bilgi akışının hızlandırılması,

Mevcut veriye ulaşımın çabuklaştırılması,

Mevcut kaynak ve verilerle etkili ve doğru analiz

yapılabilmesi,

Veri güncelleştirmenin kolaylıkla sağlanması,

Bürokrasiden kaynaklanan işgücü ve zaman

kaybının önlenmesi.

CBS’İN ÇALIŞMA ALANLARI

Bilimsel araştırmalar, kaynak yönetimi, varlık

yönetimi, alt yapılar (doğalgaz, elektrik, su),

Arkeoloji,

ÇED, Kentsel planlama,

Kriminoloji,

Pazarlama,

Lojistik,

Haritacılık ,

Tarım, ekili tarım alanlarının tespiti ve toplam

mahsulün hesaplanması,

Askeri Uygulamalar,

CBS’İN ÇALIŞMA ALANLARI

Araç takip sistemleri,

Hava, deniz ve kara trafiği izleme

Meteoroloji,

Coğrafi Tarih,

Arama kurtarma ve diğer amaçlar için kullanılabilir.

Ayrıca, CBS doğal afetlerde acil müdahaleleri kolaylaştırmak için hesaplamalar yapmaya olanak tanır. CBS yeni sulak alanların bulunmasında ve bu alanların korunmasında kullanılabilir. CBS bazı şirketler tarafından avantaj sağlaması amacıyla yeni pazar alanları bulmak için kullanılabilir.

CBS VE HAYVANCILIK

CBS’nin hayvancılık sektörü ile ilgili olarak şu alanlarda

kullanıldığı söylenebilir:

Belli bir bölgedeki hayvan sayılarının türlerine göre tespiti,

buna ilişkin bölgesel haritaların oluşturulması ve hayvan

hareketlerinin gözlenmesi,

Belli bir bölgedeki hayvansal üretimle uğraşan işletmelerin;

belirli kaynaklar(Tarım Bakanlığı’na bağlı taşra teşkilatları,

üretici birlikleri, kooperatifler vs.)’dan elde edilen bilgilerle

oluşturulan veri tabanları sayesinde, sayıları ve hangi üretim

dalında(sığır besi, süt sığırcılık, yumurta tavukçuluğu vs.)

faaliyette bulunduklarının tespiti ve buradan hareketle

etkili bir üretim planlamasının yapılabilmesi

CBS VE HAYVANCILIK

Mera alanlarının tespiti ve doğru kullanımı,

Hayvancılığın en önemli girdisi olan yem bitkisi üretimi

için uygun arazilerin tespiti ve alternatif ürün

yetiştirilmesinin sağlanması,

Belirli bir hayvansal üretim için verilecek yatırım

kararında işletmelerin kuruluş yeri seçiminde doğru

arazinin tespiti

İnsan ve hayvan sağlığını tehdit eden ve belirli bir

alanda ortaya çıkan salgın ve zoonoz hayvan hastalığın

konumu, nedeni ve yayılış biçimine dair sorgulama ve

analizlerle elde edilen risk haritalarının oluşturulması ve

acil eylem planlarının hazırlanması,

CBS VE HAYVANCILIK

Doğal afetler ya da diğer acil durumlarda ortaya çıkan faturanın tam olarak tespit edilmesi ve zamanında müdahalenin yapılabilmesi,

Hayvancılığı sınırlayıcı faktörlerin (sıcaklık, kuraklık, arazi problemleri vb.) belirlenmesi ve bunlara yönelik stratejilerin oluşturulması,

Belirli bir alanda ve belirli bir ürüne yönelik üretimde bulunan üreticilerin koordinasyonunun sağlanması ve bunun neticesinde aralarında örgütlenmeye kadar götürülebilecek bir uyumun oluşturulması ile pazarlama hizmetlerinde de etkinliklerinin artırılması,

CBS DÜNYADAN ÖRNEKLER

Çin’de nüfusa bağlı olarak hayvansal ürünlere olan talebin

de artmasıyla; sektördeki mevcut durumun araştırılması için

CBS’den faydalanılarak bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada,

hayvan türlerinin ülkenin farklı bölgelerindeki yoğunlukları ve o

bölgelerdeki arazi kullanım şekilleri incelenmiş ve bunlarla ilgili

haritalar oluşturulmuştur.

Kanada’da CBS yardımıyla mevcut hayvan popülasyonu

ve popülasyon içinde hayvan türlerinin farklı bölgelerdeki

dağılımı incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmada hayvan

popülasyonu km² düşen hayvan birimi esasına göre

hesaplanmıştır

CBS DÜNYADAN ÖRNEKLER

Yeni Zelanda’da Avustralya keseli sıçanları olarak

bilinen(Trichosurus vulpecula) hayvanlardaki tüberküloz

hastalığının çevreyle olan teması ve bulaşma tehditleri

üzerinde çalışılmıştır. Bölgeyle ilgili coğrafik verim modelleri

oluşturulmuş ve çok detaylı haritalar hazırlanmıştır.

İngiltere’de yürütülen bir araştırmada porsuklarda görülen

tüberküloz hastalığının yayılma riski ile ilgili olarak; görüldüğü

bölgenin koordinatları belirlenmiş, bununla ilgili bir veritabanı

oluşturulmuş ve risk haritaları çıkartılmıştır.

CBS TÜRKİYEDEKİ DURUMU

Kullanım alanı giderek artan ve sınırsız uygulamaları olan

CBS, ülkemizde de özel ya da resmi bir çok kuruluşta değişik

amaçlara yönelik olarak etkin bir biçimde kullanılmaktadır.

Türkiye’de CBS ve Uzaktan Algılama tekniklerinin tarım

alanında kullanımı; Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü

(TAGEM) ve Tarla Bitkileri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

(TARM) bünyesinde faaliyet gösteren CBS ve UA Bölüm

Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. Oluşturulan bu birimde

genellikle bitkisel üretime yönelik olarak CBS ve UA

teknikleri kullanılmaktadır.

CBS TÜRKİYEDEKİ DURUMU

Trabzon İli’nde CBS tekniği kullanılarak mevcut arazi

özelliğine göre potansiyel fındık alanları tespit edilmiş,

bunun dışında kalan ve halen fındık üretilen alanlar için

ise alternatif ürün yetiştirilmesi uygun görülmüştür.

Hazırlanan proje dahilinde Adıyaman,Gaziantep,

K.Maraş ve Şanlıurfa İllerinde 2000 yılında pamuk ekiliş

alanlarına yönelik birtakım çalışmalar yapılmıştır.

TERRA SERVER

TERRA SERVER

Terra Server Raleigh, North Carolina, uydu görüntüleri ve hava fotoğrafçılığı için ticari bir pazar bulma basit bir amacı ile 1997 yılında kurulmuştur.

17 Nisan 2000’de 12 saat boyunca büyük bir Internet servis sağlayıcısı ile Terra Server internette yayına başlamıştır.

Terra Server, kullanıcılara yüksek kalitede hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri sağlamaktadır.

Terra Server resmi sitesi http://www.terraserver.com ‘dır.

Ayrıca bölgenin topoğrafik görüntüleri ve hava durumunu hakkında bilgi vermektedir. İnternet sitesindeki bütün görüntüler ve hizmetler belli bir üyelik aidat gerektirmektedir.

Google Earth, tüm Dünya'nın uydularından çekilmiş değişik çözünürlükteki fotoğrafların görüldüğü, Google Labstarafından satın alınan Keyhole adlı şirketin geliştirdiği bir bilgisayar yazılımıdır.

Yoğun yerleşim olan bazı bölgelerin ayrıntılı görüntüleri, İnternet üzerindeki sayfasını ziyaret ederek indirilen yazılımı bilgisayara yükleyerek incelenebilir. Temmuz 2005'te sadece ABD'nin tamamına yakınının görece yüksek çözünürlükte fotoğrafları bulunurken, Haziran 2006'dan dan itibaren dünyadaki şehirlerin büyük bir bölümünün ayrıntılı görüntüleri bulunmaktadır.

Yazılımda, koordinatları verilen noktaya ulaşmak mümkündür.

Dünyadaki herhangi bir yeri yakından görebilir ve keşfedebilirsiniz,

Gezegenimizde ve ötesinde herhangi bir yeri bulmanıza ve keşfetmenize olanak sağlar,

Dünyanın çeşitli konumlarında yapılan özelleştirilmiş turları kaydedebilirsinize yer işaretlerinizden turlar oluşturabilirsiniz

Çeşitli coğrafi verileri içe aktarabilir ve bir 3D haritaya entegre edebilirsiniz

Bir GPS (Küresel Konumlama Sistemi) aygıtınız varsa, bilgisayarınıza bağlayabilir, referans noktası ve parkur verilerinizi Google Earth’e aktarabilirsiniz. Bu, Google Earth'ün içindeki GPS verilerinizi görüntülemenize olanak tanır.

Türkiye’nin Google Earth’teki Görüntüsü

Atatürk Havalimanı’nın Google Earth’teki Görüntüsü

Google Earth’den bir alanın 3D Modellenmiş Hali

PARSELLERDEN BıR GÖRÜNTÜ

Çukurova Ziraat fakültesi ve Araştırma

Çiftliğini

Google Earth’den gösterelim.

KAYNAKLAR

http://www.vethekimder.org.tr/dergi/archive/2006(cilt77)

/Sayi4/b32-38.pdf

Google earth

Terraserver