Ruch naturalny - małżeńskość - phavi.umcs.plphavi.umcs.pl/at/attachments/2015/1203/135007-07-demografia-ruch... · Wzorzec płodności Wzorzec umieralności, zwłaszcza dziecięcej
Post on 27-Feb-2019
221 Views
Preview:
Transcript
Ruch naturalny
• Podstawowymi komponentami ruchu naturalnego są urodzenia i zgony.
• Ruch naturalny ludności to tradycyjnie również zdarzenia powodujące zmiany stanu cywilnego: małżeństwo, rozwód, separacja (ew. unieważnienie związku małżeńskiego).
Urodzenia i zgony – czynniki determinujące ich poziomUrodzenia Zgony
Czynniki wymierne
Liczba i struktura kobiet w wieku rozrodczym Liczba i struktura ludności wg płci i wieku
Liczba zawieranych małżeństw i struktura nowożeńców wg wieku
Wzorzec umieralności w płci i wieku
Liczba oraz struktura wg wieku migrantek ze wsi do miasta Wzorzec umieralności wg przyczyn zgonów
Wzorzec płodności
Wzorzec umieralności, zwłaszcza dziecięcej i niemowlęcej
Czynniki niewymierne
Polityka zatrudnienia, zwłaszcza stopień aktywizacji zawodowej kobiet
Zmiany w poziomie życia ludności (m.in. dieta, warunki zdrowotne, mieszkaniowe, pracy, stopień degeneracji środowiska naturalnego)
Poziom wykształcenia społeczeństwa Zasięg oddziaływania służby zdrowia
Perspektywy wychowania i wykształcenia potomstwa w powiązaniu z warunkami życia ludności
Postęp medycyny w zwalczaniu przedwczesnej umieralności
System płac, dodatków rodzinnych i innych bodźców ekonomicznych
Warunki mieszkaniowe
Dostępność środków antykoncepcyjnych
Działanie przepisów prawnych dopuszczających przerywanie ciąży
Wierzenia religijne
Rejestracja zdarzeń ruchu naturalnego
• Zdarzenia ruchu naturalnego w większości podlegają ciągłej rejestracji, którą zajmują się urzędy stanu cywilnego.
• W powojennej Polsce powszechna, cywilna (świecka) rejestracja ruchu naturalnego ludności obowiązuje od 1946 roku.
Małżeństwo• Oznacza zawarcie związku pomiędzy dwiema
osobami płci odmiennej, pociągającego za sobą pewne wzajemne prawa i obowiązki współmałżonków, ustalone w przepisach prawnych i zwyczajach.
Małżeństwo konkordatowe
• W 1993 roku pomiędzy Rządem RP a Watykanem podpisana zostaje umowa, na mocy której związki zawarte w kościele rzymskokatolickim są równoprawne ze związkami zawartymi w USC. Powinny być zarejestrowany w USC w ciągu 5 dni po zawarciu.
• Konkordat wprowadził nową kategorię separacji.
Małżeństwa na wsi i w mieście
• Uwzględniający kryterium miejsca zamieszkania (miasto/wieś) podział zawartych związków małżeńskich ma charakter umowny, przy czym jako kryterium przyjęto miejsce stałego zamieszkania męża.
Związki konkubinackie
• Inaczej związki kohabitacyjne, noszące znamiona małżeństwa lecz, nie objęte sprawozdawczością bieżącą.
• Sprawozdawczość bieżąca rejestruje związki formalne natomiast konkubinaty rejestruje wyłącznie spis powszechny.
Rozwody• Rozwiązanie związku małżeńskiego przez
odpowiedni sąd w formie przypisanej prawem.
• W polskiej praktyce statystycznej informacje o rozwodach rozpatrywane są co najmniej w trzech ujęciach:– według wieku małżonków w
momencie zawarcia małżeństwa
– według wieku małżonków w momencie rozpoczęcia oddzielnego zamieszkiwania
– według stażu małżeńskiego
Współczynniki małżeństw• Natężenie (inaczej częstość) zawierania
związków małżeńskich jest oceniana wstępnie na podstawie ogólnego współczynnika zawierania małżeństw (Wm)
Gdzie:
Mt – ogólna liczba małżeństw zawartych w okresie t
Lt – liczba ludności w połowie badanego okresu lub średnia liczba ludności w badanym okresie
C – constans (100 lub 1000)
Współczynniki małżeństw (2)
• W celu ograniczenia wpływu zmian w strukturze ludności według wieku na poziom tego zjawiska oblicza się jeszcze inne współczynniki, lepiej charakteryzujące proces zawierania małżeństw umieszczając w mianowniku ogólną liczbę ludności uprawnionej do zawierania małżeństw, a mianowicie osoby w wieku 20 lat i więcej.
Współczynniki rozwodów• Analogicznie obliczane są współczynniki rozwodów (Wr).
Ze względu na niskie wartości współczynniki te, wyrażane są często w przeliczeniu na 10 tys. ludności.
• Do oceny tego zjawiska stosuje się też inny wzór ukazujący wzajemne relacje liczby rozwodów w stosunku do liczby zawartych w tym samym roku małżeństw. • Gdzie:
• Rt – liczba udzielonych rozwodów w okresie t.
• Mt – liczba zawartych małżeństw w okresie t.
• C – constans (1000 lub 10000)
Cząstkowe współczynniki małżeństw i rozwodów
• Z uwagi na ograniczoną wartość poznawczą współczynników o charakterze ogólnym, podstawą analiz szczegółowych (zawierania małżeństw i udzielania rozwodów) są zazwyczaj współczynniki cząstkowe.
• Są to współczynniki liczone oddzielnie dla różnych grup wieku.
1946
1947 19
4819
49 1950
1951 19
5219
53 1954
1955 19
5619
57 1958
1959 19
6019
61 1962
1963 19
6419
65 1966
1967 19
6819
69 1970
1971 19
7219
73 1974
1975 19
7619
77 1978
1979 19
8019
81 1982
1983 19
8419
85 1986
1987 19
8819
89 1990
1991 19
9219
93 1994
1995 19
9619
97 1998
1999 20
0020
01 2002
2003 20
0420
05 2006
2007 20
0820
09 2010
2011 20
1220
13 2014
0,0
50,0
100,0
150,0
200,0
250,0
300,0
350,0
Małżeństwa i rozwody w Polsce (w tys.) 1946 – 2014
Małżeństrwa Rozwody
46 48
1950 52 54 56 58
1960 62 64 66 68
1970 72 74 76 78
1980 82 84 86 88
1990 92 94 96 98
2000 02 04 06 08
2010 12 14
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
200
210Małżeństwa i rozwody w Polsce (w tys.) 1946 – 2014
miasta i wieś
Małżeństwa Miasta Rozwody Miasta Małżeństwa Wieś Rozowdy Wieś
46 48
1950 52 54 56 58
1960 62 64 66 68
1970 72 74 76 78
1980 82 84 86 88
1990 92 94 96 98
2000 02 04 06 08
2010 12 14
0
2
4
6
8
10
12
14
Małżeństwa i rozwody w Polsce 1946 – 2014
(na 1000 osób)
Małżeństrwa Rozwody
4647
4849 19
5051
5253
5455
5657
5859 19
6061
6263
6465
6667
6869 19
7071
7273
7475
7677
7879 19
8081
8283
8485
8687
8889 19
9091
9293
9495
9697
9899 20
0001
0203
0405
0607
0809 20
1011
1213
14
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0Małżeństwa i rozwody w Polsce (na 1000 osób) 1946 – 2014
miasta i wieś
Małżeństwa Miasta Rozwody Miasta Małżeństwa Wieś Rozowdy Wieś
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
1970 1975 1980 1985 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Ogółem Miasta Wieś
1970
1975
1980
1985
1990
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
Małżeństwa zawarte w Polsce w latach 1970 - 2014
Ogółem Miasta Wieś
1970
1975
1980
1985
1990
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Małżeństwa rozwiązane w Polsce w latach 1970 - 2014
przez śmierć męża przez śmierć żony przez rozwód
1970
1975
1980
1985
1990
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
10000
Małżeństwa istniejące w Polsce w latach 1970 - 2014
ogółem miasta wieś
1970
1975
1980
1985
1990
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
60000
110000
160000
210000
260000
310000
360000
Małżeństwa zawarte i rozwiązane w Polsce w latach 1970 - 2014
Zawarte Rozwiązane
1970
1975
1980
1985
1990
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
-60000
-50000
-40000
-30000
-20000
-10000
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
90000
100000
110000
120000
130000
140000
150000
Nadwyżka małżeństw zawartych nad rozwiązanymi w Polsce w latach 1970 - 2014
Ogółem Miasta Wieś
19 la
t i m
niej
20 -
24
25 -
29
30 -
34
35 -
39
40 -
44
45 -
49
50 -
54
55 -
59
60 la
t i w
ięce
j
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
180000Nowożeńcy mężczyźni wg wieku w latach 1980 - 2014
1980
1990
2000
2010
2014
19 la
t i m
niej
20 -
24
25 -
29
30 -
34
35 -
39
40 -
44
45 -
49
50 -
54
55 -
59
60 la
t i w
ięce
j
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
180000Nowożeńcy kobiety wg wieku w latach 1980 - 2014
1980
1990
2000
2010
2014
19 la
t i m
niej
20 -
24
25 -
29
30 -
34
35 -
39
40 -
44
45 -
49
50 -
54
55 -
59
60 la
t i w
ięce
j
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0Nowożeńcy mężczyźni wg wieku w latach 1980 - 2014
(na 1000 osób)
1980
1990
2000
2010
2014
19 la
t i m
niej
20 -
24
25 -
29
30 -
34
35 -
39
40 -
44
45 -
49
50 -
54
55 -
59
60 la
t i w
ięce
j
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0Nowożeńcy kobiety wg wieku w latach 1980 - 2014
(na 1000 osób)
1980
1990
2000
2010
2014
1970 1980 1990 2000 2009
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
9,0
7,9
6,8
6,3
5,2
4,5
1,0
1,51,6
1,82,0
Crude marriage and divorce rates, EU-27, 1970-2009
(per 1 000 inhabitants)
Crude marriage rate
Crude divorce rate (1)
(1) 1971 instead of 1970; 2008 instead of 2009.
Source: Eurostat (online data codes: demo_nind and demo_ndivind)
Turk
ey
Cyp
rus
FY
R o
f Mac
edon
ia
Mal
ta
Pol
and
Mon
tene
gro
Lith
uani
a
Den
mar
k
Fin
land
Sw
itzer
land
Rom
ania
Sw
eden
Gre
ece
Liec
hten
stei
n
Icel
and
Cro
atia
Nor
way
Slo
vaki
a
Ger
man
y
Irela
nd
EU
-27
Aus
tria
Cze
ch R
epub
lic
Net
herla
nds
Uni
ted
Kin
gdom
Bel
gium
Latv
ia
Fra
nce
Est
onia
Por
tuga
l
Spa
in
Italy
Hun
gary
Luxe
mbo
urg
Bul
garia
Slo
veni
a
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
Crude Mariage and Divorce Rates in 2010
(per 1000 ihabitants)
Crude Marriage Rate Crude Divorce Rate
Stan cywilny
• Struktura ludności wg stanu cywilnego musi być rozpatrywana zawsze w ścisłym związku z wiekiem i płcią ludności
• Przy porównaniach międzynarodowych warto zwrócić uwagę na często odmienne przepisy prawne dopuszczające zawarcie i rozwiązanie małżeństwa
15-1
9
20-2
4
25-2
9
30-3
4
35-3
9
40-4
4
45-4
9
50-5
4
55-5
9
60-6
4
65-6
9
70-7
4
75-7
9
80-8
4
85 la
t i w
ięce
j0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100Odsetek kawalerów/panien w grupach wieku (NSP 2011)
Mężczyźni
Kobiety
15-1
9
20-2
4
25-2
9
30-3
4
35-3
9
40-4
4
45-4
9
50-5
4
55-5
9
60-6
4
65-6
9
70-7
4
75-7
9
80-8
4
85 la
t i w
ięce
j0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100Odsetek żonatych/zamężnych w grupach wieku (NSP 2011)
Mężczyźni
Kobiety
15-1
9
20-2
4
25-2
9
30-3
4
35-3
9
40-4
4
45-4
9
50-5
4
55-5
9
60-6
4
65-6
9
70-7
4
75-7
9
80-8
4
85 la
t i w
ięce
j0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100Kawalerowie, panny wg wieku (NSP 2011)
Mężczyźni
Kobiety
Zagadnienia na egzamin
1. Wymień elementy ruchu naturalnego.
2. Skąd pochodzą dane o ruchu naturalnym?
3. Jak przyporządkowuje się małżeństwa do populacji wsi i miast?
4. Związki nieformalne: skąd pochodzą dane?
5. Współczynniki małżeństw i rozwodów. Budowa.
6. Warość współczynnik małżeństw i rozwodów w 2014 roku.
7. W jaki sposób rozwiązywane są małżeństwa?
8. Procent małżeństw rozwiązywanych przez śmierć męża, żony i przez rozwód w 2014 roku.
9. Małżeństwa zawarte i rozwiązane w 2014 roku: czego jest więcej?
10. Małżeństwa zawarte i rozwody w 2014 roku: czego jest więcej?
11. Objaśnij wykres nr 25 lub 26.
12. Dlaczego wśród mężczyzn jest większy odsetek kawalerów niż wśród kobiet panien?
13. Dlaczego wśród kobiet jest większy odsetek wdów niż wsród mężczyzn wdowców?
top related