Transcript
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 1/25
Hiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Dr. Laurence J. PeterDr. Laurence J. Peter
Raymond HullRaymond Hull
Hazırlayan: M. Aydın ErceişHazırlayan: M. Aydın Erceiş
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 2/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Peter İlkesi:HİYERAR ŞİK BİR ÖRGÜTTE HER GÖREVLİ, KENDİ
YETENEKSİZLİK DÜZEYİ NE DOĞRU YÜKSELMEEĞİLİMİ NDEDİR.
Peter’in Tamamlayıcı İlkesi:
ZAMAN İÇİ NDE HER GÖREV, ONU YAPMAKTAYETENEKSİZ GÖREVLİLERCE DOLDURULMA
EĞİLİMİ NDEDİR.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 3/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
İlkenin Uygulamadaki Görünüşü:Bir kurumdaki çalışanlar ı yetenekli, orta yetenekli ve
yeteneksiz diye üç gruba ayı
r ı
rsak, çan eğrisi dağı
lı
mı
na göreçoğunluk orta yetenek grubuna, daha az sayıdaki çalışan dayetenekliler ve yeteneksizler gruplar ına girerler.
Her hiyerar şik örgütte, zeytinyağının üste çık ı p oradadonduğu görülür.
Bu durum, hepimiz içim kaçı
nı
lmaz bir yazgı
mı
dı
r?
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 4/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Görünüşteki Ayr ıcalıklar (1):Işınlama
Yararlar ı:
•Kendi yükseltme kararlar ının başar ısızlığı örtbas edilmiş olur.
•Çalışanlar ın moralini yükseltir.
•Kendi hiyerar şik örgütünü korumuş olur.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 5/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Görünüşteki Ayr ıcalıklar (2):Süslü Kaydırma
Süslü kaydırma, başka bir yalancı yükseltme yöntemidir.Yeteneksiz bir görevliye, kadrosu yükseltilmeden, hatta bazan ücreti de artır ılmadan daha süslü bir unvan verilir ve
odası binanın uzak bir köşesine taşınır.
Hiyerar şik örgüt ne kadar büyükse, süslü kaydırma yöntemio denli kolay uygulanabilir. En uç uygulamasına “yüzen kilittaşı” denir.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 6/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Görünüşteki Ayr ıcalıklar (3):Görevi Tersyüz Edenler
Bağımsız karar verme yetkisi bulunmayan küçük memurlarda, formlar ın doğru doldurulması, yöntemlerekesinlikle uyulması gibi konularda büyük bir tutku görülür:
Amaçlara bak ılmaz, ama alışılagelen yöntemlerden en küçük bir sapmaya bile izin verilmez. Bu davranış örneğine“görevsel otomasyon” (otomatik çalışma) denir.
Otomatikleşmiş görevlilere “Görevi tersyüz edenler” dediyebiliriz. Bunlar araç-amaç ilişkisini tersyüz etmişlerdir.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 7/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Görünüşteki Ayr ıcalıklar (4):Hiyerar şik Yaprak Dökümü
Hiyerar şik örgütlerin çoğunda üstün yeteneklilik,yeteneksizlikten daha kötü olarak görülür. Olağanyeteneksizlik işten çıkar ılmaya engel olmaz, yalnızca
yükselmeyi engeller. Oysa üstün yeteneklilik, çoğu durumdaişten çıkar ılmayı gerektirir; çünkü üstün yeteneklilik hiyerar şik örgütün dengesini bozar ve hiyerar şik örgütlerin
ortak anayasalar ının birinci maddesine ayk ır ı düşer: Hiyerar şi her şeye kar şın korunmal ıd ır.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 8/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Hiyerar şik Yaprak Dökümü
Görünüşteki Ayr ıcalıklar (4): (Devam)
yeteneksizler yetenekliler
medyan
ortayetenekliler
üstün
yeteneksizler üstünyetenekliler
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 9/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Görünüşteki Ayr ıcalıklar (5):Baba Desteği
Baba desteği iki yöntemle uygulanır:
1. Bu yöntemde, örgütteki görevlilerden birisinin yeri süslükaydırma ya da ışınlama yollar ından biri ile değiştirilir.
2. Baba desteği görecek olan için, adı etkileyici olan yeni bir makam yaratılır.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 10/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Çekilerek Yükselme-1:Çekiş gücü, bir görevlinin hiyerar şide kendisinin üstünde
olan bir kişiye yak ı
nlı
ğı
dı
r; bu yak ı
nlı
k kan ya da dostluğaveya evlilik hısımlığına ya da dostluğa, tanışlığa dayanır denebilir.
Çekiş Gücü ile yükselmeyi –kendimizde değil de başkalar ında olursa- hiçbirimiz sevmeyiz. Aynı hiyerar şik örgütte çalışanlar, çekiş gücü ile yükseleni tutmazlar; bu
tutumlar ı
nı
da onun yeteneksizliğinden söz ederek belirtirler.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 11/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Çekilerek Yükselme-2:Peter Paradoksu:
Bir hiyerar şik örgütteki görevliler yeteneksizliğe kar şı çıkmazlar.
Onlar ın yeteneksizlik hakk ında söylenmeleri, çekilerek
yükselenlere kar şı duyduklar ı k ıskançlığı örtmek içindir.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 12/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Çekilerek Yükselme-3:Çekimin Sağlanması:
• Bir patron bulun.• Patronu canlandır ın.
• Engellenmeyi önleyin.
• Yeni durum ve koşullara uyunuz.• Birden çok patronunuz olsun.
Çekiş gücü sizin hiyerar şide yukar ı doğru çık ışınızı
hızlandır ır. Böylece, kendi yeteneksizlik düzeyine dahaçabuk var ırsınız.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 13/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
İtilerek Yükselme:Biraz eski bir geçmişi olan örgütlerde K ıdemin aşağı doğru
itişi, yukar ı
itiş gücünü yok eder. Çekiş, itişten daha etkindir.Çoğu zaman k ıdem etkenini yener; itiş gücü ise bunu pek az başarabilir.
İtiş gücü sağlamanın yollar ı arasında işe ve çalışmaya aşır ı düşkünlük gösterme, kurslara ve seminerlere gitmeye başlama vardır.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 14/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Önderler ve İzleyiciler:Eskiden kalma yanılgı balonu: Başar ı başar ıya yol açar.
Eskiden kalma başka bir yanılgı balonu: “İyi bir önder olabilmek için önce iyi bir izleyici olmak gerekir.”
Eskiden kalma yanılgı balonu: Başar ı başar ıya yol açar.Hiyerar şik örgütlerin çoğunda önderlik özelliği ağır basangörevliler önderliğe yükselemezler. Ancak zaman zaman ve
olağanüstü koşullarda önderlik yeteneğine değer verilir.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 15/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Hiyerar şiyoloji ve Politika:Dünya gerçekten ak ıllı olup da bize kar şı işi aptallığa
vuranlarca mı
, yoksa gerçekten aptal olanlarca mı
yönetilmektedir?
Adaylar, parlamenter olabilmekteki yeteneklerine göre değil,
seçilebilme şanslar ına göre saptanırlar.
İster demokratik, ister diktatörlük, ister komünist, ister liberaloldun, herhangi bir hükümetin hiyerar şisi, olgunluğun üstsınır ına ulaştığında, o hükümet batmaya mahkumdur.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 16/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Öncü Öncüleri-1:Hiyerar şileşme İçgüdüsü: Kişiler, kendilerini rütbelerle,
kademelerle sı
ralandı
rma eğilimine kar şı
konulmaz bir tutkunluk gösterirler.
Marx, hiyerar şilerin olmayacağı bir toplumu savunurken
insanlı
ğı
n yaradı
lı
şı
gereği hiyerar şik olduğunu, bu yüzdentoplumlar ın feodal, kapitalist veya sosyalist özelliklihiyerar şilere sahip olacaklar ını ve olmalar ı gerektiğinigörememiştir. Marksist kuram, insanlar ı kandıran hoş, ama boş bir türküden başka bir şey değildir.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 17/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Öncü Öncüleri-2:Freud, “Genel Yaşam Yeteneksizliği Sendromu”
diyebileceğimiz üzücü durumun, ne denli yaygı
n olduğunusaptamıştır.
Kişioğlunun, toplumdaki işlevini araştırmada başar ısızlığa
uğrayan Freudcu ruhbilimciler, bilgisayara bak ı
p da onun içyapısı hakk ında fikir yürütenlere benzerler. Oysa, önce bilgisayar ın ne işe yaradığı üzerinde durulmalıdır.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 18/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Hiyerar şiyolojinin Psikolojisi:Kişiler kendi yeteneksizliklerinin bilincine varmakta
mı
dı
rlar? Hastalar, durumlar ı
nı
kurtarmak için kendigüçlüklerinden dolayı başkalar ını suçlarlar. Hiyerar şik düzeni anlayan, görev yeteneksizliklerinin nedeni olarak yükselmeyi gören tek kişiye rastlanmamıştır.
Kişinin kendi yeteneksizlik düzeyinin altında kalması, çok daha göz kamaştır ıcı bir çaba gerektirir.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 19/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Peter Sarmalı:Yeteneksizlik durumlar ının çoğunda, verimli olmayı
amaçlayan kesin bir istek bulunur. Görevli, eğer becerebilirseyetenekli olabilmeyi ister.
Peter Sarmalının her dönüşünde yeteneksizliklerin sayısı
artar; etkinlik ve verimlilik gelişmez.Yeteneksizliğin Matematik Denklemi:
Yeteneksizlik + Yeteneksizlik = Yeteneksizlik
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 20/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Başar ının Patolojisi:Peter Yaylasına yükselmenin, eskiden çalışan görevliyi
birdenbire tembel yapmaz. Bu doğru değildir. Görevliçalışmayı ister; görünüşte çabalayı p durur; bazan kendi deçalışıyorum sanır. Ne var ki, gerçekte pek az yarar sağlar.
Son Durak Sendromu (SDS) için yararlı tek şey, “dikkatçelici” tedavidir: Briç oyna, pul biriktir, bahçe ile uğraş,resim yap.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 21/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Anormal Tabuloloji:
Fonofili, Papirofobi, Papiromani, Düzenofili, Gigantizm,Tabulafobia privata
“Son Durak”ın Tı p Dışı Göstergeleri:
Ruhbilimsel Göstergeler:
Kendine acımak, Rigor Cartis, Bilinçli Terslik, TaytayDurma Sendromu, Başını Kuma Gömmek, Strüktürofili,
Konuşma Alışkanlıklar ı:
Dinleyiciyi Şaşırtma, Çok Söz Az Fikir,
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 22/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Sıf ır Y.K.’daki Sağlık ve Mutluluk:Bir görevli, kendi yeteneksizlik düzeyine erişince, artık Yükselme Katsayısı (YK) sıf ırlanmış demektir.
Yerine Koyma Yöntemi: Peter Yaylasına erişen görevliler,görevlerinin gereklerini getirecek yerde, kusursuz olarak
yapabildikleri, bir dizi başka işlere girişirler:“Yerine Koymacılık”, çalışanlar açısından SDS’nun en iyidevasıdır. İyi uygulanırsa SDS’nun ortaya çıkmasını önler;
görevlinin kendi yeteneksizlik düzeyinde çalı
şma yaşamı
nı
nsonuna dek sağlıklı ve mutlu uğraşı p durmasını sağlar.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 23/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Yaratıcı Yeteneksizlik:Peter Savunması: Önerilen yükselmeyi kesinkes geriçevirmek. Çoğunlukla iyi sonuç vermez.
Yaratıcı Yeteneksizlik: Yeteneksizlik düzeyine erişmiş olduğunuz izlenimini yaratınız. Ancak öyle bir yeteneksizlik
alanı
seçiniz ki, bu alan, görevinizin temel koşullar ı
nı
yürütmekte size engel olmasın.
Yaratıcı Yeteneksizlik her zaman Peter Savunmasından daha
üstündür. Anacak asla yükseltilmeyi istemediğinizi bellietmeyin.
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 24/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Darwin Kuramı ve Peter İlkesi-1:Tarihin Peter’ci Yorumu: İnsanlık er geç yaşamyeteneksizliğine erişecektir. Yeteneklilik kendi içinde her zaman bin yeteneksizlik tohumu taşır.
Peter İlkesi, insan yapısıyla ilgili gerçek bilgilere dayanır:
Hiyerar şiyoloji, insanlığın gerçek yapısını, sürekli olarak hiyerar şiler yaratmasını, bunlar ı sürdürme isteğini ve aynı zamanda bunlar ı yıkma yolundaki paradoksal eğilimini
ortaya koyar.
İ İ İ
5/11/2018 PETER' N LKELER - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/peterin-ilkeleri 25/25
PETER’İN İLKELER İPETER’İN İLKELER İ
Hiyerarşiyoloji Bilimine GirişHiyerarşiyoloji Bilimine Giriş
Darwin Kuramı ve Peter İlkesi-2:
Peter’in reçetesi, hiçliğe yükselmenindüşüncesizliği yerine, yaşam boyu
nitelik geliştirmenin yolunugöstermektedir.
top related