Mga teoryang pampanitikan

KLASISMONATURALISMO

ROMANTISISMOHUMANISMO

EKSISTENSYALISMO

MGA TEORYANG PAMPANITIKAN

1. KLASISMO

HALIMBAWA:

WILLIAM SHAKESPEARE

FRANCISCO BALAGTAS: FLORANTE AT LAURA

PAGGAMIT NG ESTILO O ESTETIKONG PRINSIPYO NG MGA GRIYEGO O ROMANONG KLASIKONG ARTE AT LITERATURA.

SA MAKABAGONG PANAHON, TUMUTUKOY RIN ITO SA PAGGAMIT SA MGA PRINSIPYO SA MUSIKA.

PINAKAIMPORTANTENG PANAHON NG KLASISMO.

ANG TERMINONG NEO-KLASISMO AY MADALAS NA GINAGAMIT SA PAGTUKOY SA PAGBABALIK NG KLASISMO.

PAGSAPIT NG GINTONG PANAHON NOONG 80 B.C., KINILALA ITO BILANG PINAKAMAHALAGANG GENRE SA PAGSULAT AT PAGSUSURI.

KLASISMO

MATIPID SA PAGGAMIT NG WIKA

MAINGAT SA PAGSASALITA AT PAGPAPAHAYAG NG DAMDAMIN.

PARA SA KANILA HINDI ANGKOP ANG PAGGAMIT NG SALITANG BALBAL.

HINDI RIN ANGKOP ANG LABIS NA EMOSYON.

KATANGIAN NG ISANG AKDANG KLASIKO

PAGKAMALINAWPAGKAMARANGALPAGKAPAYAKPAGKAMATIMPIPAGKAOBHETIBOPAGKAKASUNOD-SUNODPAGKAKAROON NG HANGGANAN

2. NATURALISMO1930-1940

F.J.E. WOODBRIDGE

MORRIS R. COHEN

JOHN DEWEY

ERNEST NAGEL

SIDNEY HOOL

TEORYANG NAG-UUGNAY NG SIYENTIPIKONG PAMAMARAAN SA PILOSOPIYA SA PAMAMAGITAN NG PANINIWALANG LAHAT NG NILALANG AT PANGYAYARI SA SANGKALAWAKAN AY NATURAL.

LAHAT NG KARUNUNGAN AY MAARING DUMAAN SA MASUSING PAGSUSURI.

NATURALISMO

HINDI NANINIWALA ANG MGA NATURALISKO SA MGA BAGAY NA SUPERNATURAL.

PINANINIWALAAN SA NATURALISMO NA MAARING MAKILALA AT MAPAG-ARALAN ANG KALIKASAN SAPAGKAT MAYROON ITONG REGULARIDAD, KAISAHAN AT KABUUAN BATAY SA LIKAS NA BATAS NITO.

NAKIKITA ITO SA WALANG KATAPUSANG PAGHAHANAP NG TAO NG MGA KONKRETONG KATIBAYAN AT BATAYAN PARA SA KANYANG MGA PANINIWALA AT KARANASAN.

SA LARANGAN NG PANITIKAN, LAYON NA IPAKITA NANG WALANG PAGHUHUSGA ANG ISANG BAHAGI NG BUHAY.

3. ROMANTISISMOTERMINONG ROMANTIKO (“MAROMANTIKO”)= MALAPANTASYANG KATANGIAN NG MIDYEBAL NA ROMANSA.

ANG INSPIRASYON PARA SA ROMATIKONG PAMAMARAAN AY NAGMULA:

PRANSES NA PILOSOPONG SI JEAN ROUSSEAU

MANUNULAT NA ALEMAN NA SI JOHAN WOFGANG VAN GOETHE

ROMANTISISMO

INDIBIDWALISMOREBOLUSYON

INOBASYON

IMAHINASYONLIKAS

KOLEKTIBISMOKONSERBATISMO

TRADISYON

KATWIRANPAGPIPIGIL

ILAN PANG KATANGIAN

MALALIM NA PAGPAPAHALAGA SA KALIKASAN

PAGPAPALUTANG NG DAMDAMIN KAYSA ISIPAN

PAGKAABALA SA MGA HENYO, BAYANI AT PAMBIHIRANG KATAUHAN

PAGKAHIRATI SA INTERNAL NA TUNGGALIAN AT NG MAHIWAGA AT KABABALAGHAN

ROMANTISISMO

ITO AY NAGBIBIGAY DIIN SA PLEKSIBILIDAD NG NILALAMAN

NANGHIHIKAYAT SA PAGBUBUO NG KUMPLIKADO AT MABILIS NA PANGYAYARI SA KWENTO

PINAPAYAGAN ANG PAGSASANIB NG IBA’T IBANG URI NG PAKSA (TRAHEDYA AT KOMEDYA, KAPANGITAN AT INSPIRASYUNAL)

TRADISYUNAL REBOLUSYONARYO

HUMIHILIG SA MAKASAYSAYAN AT PAGPAPANATILI O PAGBABALIK SA MGA KATUTUBO

TRADISYUNAL NA PAGPAPAHALAGA TULAD NG NASYUNALISMO, PAGKAMAGINOO AT PAGKA-KRISTIYANO

BUMABALING SA PAGTATATAG NG BAGONG KULTURA NA MAY PAGPUPUMIGLAS, KAPUSUKAN, AT PAGKA-MAKASARILI.

DALAWANG URI NG ROMANTISISMO

4. HUMANISMOMAKABAGONG HUMANISTA

IRVING BABBIT

PAUL ELMER MORE

SA INGLATERA

SIR THOMAS MORE

SIR THOMAS ELLIOT

ITALYA

FRANCESCO PETRARCH

MAARING ILAPAT SA MARAMING PANINIWALA,. PAMAMARAAN AT PILOSOPIYANG NAGBIBIGAY-TUGON SA KALAGAYAN AT KARANASAN NG TAO.

NAGMULA SA SALITANG LATIN NA NAGPAPAHIWATIG NG MGA “DI-SIYENTIPIKONG” LARANGAN NG PAG-AARAL TULAD NG WIKA AT PANITIKAN.

ANG HUMANISMO AY MAPAPANGKAT SA TATLO

1. HUMANISMO BILANG KLASISMO SA PANAHON NG RENAISSANCE

LUMAGANAP AT UMANGKIN NG KAKAIBANG KAHULUGAN

HUMANISTIKO ANG PANANAW KAPAG NILALAYON NITO ANG KAGANAPAN NG TAO AYON SA PANINIWALA AT PAMANTAYAN NG KRISTIYANISMO.

NANG DUMATING SA PILIPINAS, NAGING TAMPOK ANG KAKAYAHAN AT TALINO NG TAO BILANG SENTRO NG KAHULUGAN.

2. MODERNONG HUMANISMO

ANG BATAYANG PREMIS NG HUMANISMO AY NAGSASABI NA ANG TAO AY RASYUNAL NA NILALANG NA MAY KAKAYAHANG MAGING MAKATOTOHANAN AT MABUTI.

SA PILOSOPIYA, ITO AY NAGPAPAKITA NG ATITYUD NA NAGBIBIGAY DIIN SA DIGNIDAD AT HALAGA NG INDIBIDWAL.

3. HUMANISMONG UMIINOG SA TAO

MALAWAK ANG TEMA NG HUMANISMO. SA KATUNAYAN MAYROON ITONG IBA’T IBANG URI TULAD NG:

LITERAL HUMANISMSECULAR HUMANISMRELLIGIOUS HUMANISMAT IBA PA…

PANGKALAHATANG KATANGIAN

LAHAT AY NAG-UUDYOK SA TAO NA ISIPIN ANG KANYANG KAGANAPAN, SA ANO MANG URI NITO

LAHAT AY NAGPAPAHALAGA SA AGHAM AT TALINO SA PAGTUKLAS NG NATATAGONG KAALAMAN

LAHAT AY NAGPAPAHALAGA SA “KASALUKUYAN” AT ‘NGAYON”

LAHAT AY NAGLALAYONG TUGUNAN ANG MGA PUNDAMENTAL NA PANGANGAILANGAN NG TAO AT SAGUTIN ANG MGA PROBLEMANG KINAHAHARAP NILA.

NAG-UUDYOK ANG LAHAT NG PAGPAPAHALAGA SA BUHAY, NG PAGIGING BUKAS ANG ISIPAN SA ANO MANG BAGAY, AT NG KALAYAAN SA PAGGAMIT NG SARIL PAG-IISIP DAHIL IYON ANG PINAKAMATAAS NA KAHULUGAN NG PAGIGING TAO.

SA PAGSUSURI NG PANITIKAN, MAINAM NA TIGNAN ANG MGA SUMUSUNOD:

PAGKATAOTEMA NG KWENTOMGA PAGPAPAHALAGANG PANTAO: MORAL

AT ETIKAL BA?MGA BAGAY NA NAKAIIMPLUWENSYA SA

PAGKATAO NG TAUHANPAMAMARAAN NG PAGBIBIGAY SOLUSYON

SA PROBLEMA

5. EKSISTENSYALISMO

JEAN-PAUL SARTE

“MAN IS NOTHING ELSE BUT WHAT HE MAKES OF HIMSELF”

NABUO PAGKATAPOS NG IKALAWANG DIGMAANG PANDAIGDIG

SA PANANAW NA ITO, TINITIGNAN ANG TAO BILANG NILALANG NA WALANG ESENSYA.

SA PAGHAHANAP NG ESENSYA, ANG TAO AY DUMARANAS NG PAGHIHIRAP.

KUNG GAYON ANG TAO AY LAGING NASA HIRAP NA KALAGAYAN.

EKSISTENSYALISMO

SA HULI, MAGDEDESISYON SIYA KUNG MAGPAPATULOY SIYA SA PAG-IRAL O WAWAKASAN NIYA IYON.

NAGPAPAHAYAG ITO NG MAHALAGANG PAKSAIN: ANG KONKRETONG BUHAY AT PAKIKIHAMOK NG INDIBIDWAL. AT GAYUNDIN…

ANG USAPIN NG INDIBIDWAL NA KALAYAAN AT PAGPILI.

EKSISTENSYALISMO

ANG KALAYAANG PUMILI AY KASAMA NG KOMITMENT AT RESPONSIBILIDAD

PINAKAPROMINENTENG TEMA AY ANG “PAGPILI”

ANG KALAYAAN NITONG PUMILI AY ANG PINAKA-KAKAIBANG KATANGIAN NG SANGKATAUHAN.

NAUUNA ANG EKSISTENS BAGO ANG ESENS.ANG PAGPILI AY KAILANGAN SA EKSISTENS NG

BAWAT NILALANG AT HINDI ITO MATATAKASAN, MAGING ANG HINDI PAGPILI AY ISA PA RING PAGPILI.

PAGSASANAY

PANUTO: IPALIWANAG ANG MGA SUMUSUNOD NA MGA SALITANG MAY KAUGNAYAN SA TEORYANG NATURALISMO.

SURVIVALDETERMINISMVIOLENCETABOO