วันลอยกระทง นางสาว นพรรษมล บุญเพชร รหัส 5421302216 ออกแบบประยุกต์ศิลป์

โดย

นางสาว นพรรษมล บญเพชร

รหส 5421302216 สาขาวชา ออกแบบประยกตศลป

มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม

Presentation วนลอยกระทง

ประเพณวนลอยกระทงของแตละภาค

ประวตความเปนมาของวนลอยกระทง

ประเพณลอยกระทงนน ไมมหลกฐานระบแนชดวาเรมตงแตเมอใด แตเชอวาประเพณนไดสบตอกนมายาวนานตงแตสมยสโขทย โดยในรชสมยพอขนรามคาแหง เรยกประเพณลอยกระทงนวา "พธจองเปรยญ" หรอ "การลอยพระประทป" และมหลกฐานจากศลาจารกหลกท 1 กลาวถงงานเผาเทยนเลนไฟวาเปนงานรนเรงทใหญทสดของกรงสโขทย ทาใหเชอกนวางานดงกลาวนาจะเปนงานลอยกระทงอยางแนนอน

ในสมยกอนนนพธลอยกระทงจะเปนการลอยโคม โดยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ไดทรงสนนษฐานวา พธลอยกระทงเปนพธของพราหมณ จดขนเพอบชาเทพเจา 3 องค คอ พระอศวร พระนารายณ และพระพรหม ตอมาไดนาพระพทธศาสนาเขาไปเกยวของ จงใหมการชกโคม เพอบชาพระบรมสารรกธาต และลอยโคมเพอบชารอยพระบาทของพระพทธเจา

กอนทนางนพมาศ หรอ ทาวศรจฬาลกษณ สนมเอกของพระรวงจะคดคนประดษฐกระทงดอกบวขนเปนคนแรกแทนการลอยโคม ดงปรากฏในหนงสอนางนพมาศทวา

"ครนวนเพญเดอน 12 ขานอยไดกระทาโคมลอย คดตกแตงใหงามประหลาดกวาโคมสนมกานลทงปวงจงเลอกผกาเกษรสตาง ๆ มาประดบเปนรปกระมทกลบบานรบแสงจนทรใหญประมาณเทากงระแทะ ลวนแตพรรณดอกไมซอนสสลบใหเปนลวดลาย..."

เมอสมเดจพระรวงเจาไดเสดจฯ ทางชลมารค ทอดพระเนตรกระทงของนางนพมาศกทรงพอพระราชหฤทย จงโปรดใหถอเปนเยยงอยาง และใหจดประเพณลอยกระทงขนเปนประจาทกป โดยใหใชกระทงดอกบวแทนโคมลอย ดงพระราชดารสทวา "ตงแตนสบไปเบองหนา โดยลาดบกษตรยในสยามประเทศถงกาลกาหนดนกขตฤกษวนเพญเดอน 12 ใหทาโคมลอยเปนรปดอกบว อทศสกการบชาพระพทธบาทนมมทานทตราบเทากลปาวสาน" พธลอยกระทงจงเปลยนรปแบบตงแตนนเปนตนมา

ประเพณลอยกระทงสบตอกนเรอยมา จนถงกรงรตนโกสนทรตอนตน สมยรชกาลท 1 ถง รชกาลท 3 พระบรมวงศานวงศตลอดจนขนนางนยมประดษฐกระทงใหญเพอประกวดประชนกน ซงตองใชแรงคนและเงนจานวนมาก พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 4 ทรงเหนวาเปนการสนเปลอง จงโปรดใหยกเลกการประดษฐกระทงใหญแขงขน และโปรดใหพระบรมวงศานวงศทาเรอลอยประทปถวายองคละลาแทนกระทงใหญ และเรยกชอวา "เรอลอยประทป" ตอมาในรชกาลท 5 และรชกาลท 6 ไดทรงฟนฟพระราชพธนขนมาอกครง ปจจบนการลอยพระประทปของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงกระทาเปนการสวนพระองคตามพระราชอธยาศย

เหตผลและความเชอของการลอยกระทง

สาเหตทมประเพณลอยกระทงขนนน เกดจากความเชอหลาย ๆ ประการของแตละทองท ไดแก

1.เพอแสดงความสานกถงบญคณของแมนาทใหเราไดอาศยนากน นาใช ตลอดจนเปนการขอ

ขมาตอพระแมคงคา ทไดทงสงปฏกลตาง ๆ ลงไปในนา อนเปนสาเหตใหแหลงนาไมสะอาด

2.เพอเปนการสกการะรอยพระพทธบาทนมมทานท เมอคราวทพระพทธเจาเสดจไปแสดง

ธรรมโปรดในนาคพภพ และไดทรงประทบรอยพระบาทไวบนหาดทรายแมนานมมทานท ซงเปน

แมนาสายหนงอยในแควนทกขณาบถของประเทศอนเดย ปจจบนเรยกวาแมนาเนรพทท

3.เพอเปนการสะเดาะเคราะห เพราะการลอยกระทงเปรยบเหมอนการลอยความทกข ความ

โศกเศรา โรคภยไขเจบ และสงไมดตาง ๆ ใหลอยตามแมนาไปกบกระทง คลายกบพธลอยบาปของ

พราหมณ

4.เพอเปนการบชาพระอปคต ทชาวไทยภาคเหนอใหความเคารพ ซงบาเพญเพยรบรกรรมคาถาอยในทองทะเลลกหรอสะดอทะเล โดยมตานานเลาวาพระอปคตเปนพระมหาเถระรปหนงทมอทธฤทธมาก สามารถปราบพญามารได

5.เพอรกษาขนบธรรมเนยมของไทยไวมใหสญหายไปตามกาลเวลา และยงเปนการสงเสรมการทองเทยวใหเกดขนทงชาวไทยและชาวตางประเทศ 6.เพอความบนเทงเรงใจ เนองจากการลอยกระทงเปนการนดพบปะสงสรรคกนในหมผไปรวมงาน 7.เพอสงเสรมงานฝมอและความคดสรางสรรค เพราะเมอมเทศกาลลอยกระทง มกจะมการประกวดกระทงแขงกน ทาใหผเขารวมไดเกดความคดแปลกใหม และยงรกษาภมปญญาพนบานไวอกดวย

ประเพณลอยกระทงในแตละภาค

ภาคเหนอ

จงหวดเชยงใหม

ภาคเหนอ จะเรยกประเพณลอยกระทงวา "ยเปง" อนหมายถงการทาบญในวน

เพญเดอนย (เดอนยถานบตามลานนาจะตรงกบเดอนสบสองในแบบไทย) โดยชาวเหนอ

จะนยมประดษฐโคมลอย หรอทเรยกวา "วาวฮม" หรอ "วาวควน" โดยการใชผาบางๆ

แลวสมควนขางใต ใหโคมลอยขนไปในอากาศ เพอเปนการบชาพระอปคตต ซงเชอกน

วาทานบาเพญบรกรรมคาถาอยในทองทะเลลก หรอสะดอทะเล ตรงกบคตของชาวพมา

จงหวดตาก

ประเพณสาย ไหลประทปพนดวง หรอ การลอยกระทงสาย ถอเปน ประเพณของชาวเมองตากทนาวถชวตของบรรพชนมาผสมผสานเขากบความเชอ และหลกศาสนา ชาวเมองตากจะมถนอาศยอยบรเวณรมฝงแมนาปง วถชวตของชาวตากจงมความผกพนกบสายนาทเปรยบเสมอนสายโลหตทหลอ เลยงชาวเมองตากมานานหลายชวอายคนกอใหเกดประเพณทแสดงออกถงความกตญ�ในคนวนเพญเดอนสบสองชาวเมองตากไดจดใหมการขน ประเพณสาย ไหลประทปพนดวง เกดจากการรวมมอรวมใจของชาวบานในหมบานเปนความเชอในการจดทากระทงนาไปลอย เพอบชารอยพระพทธบาทของพระพทธเจา อกทงยงเปนการลอยทกขโศกโรคภยใหพนไปจากตนเอง และขอขมาทไดอาศยแมนาและทงของเสย ถายเทสงปฏกลลงแมนาปง

จงหวดสโขทย

เปนอกหนงจงหวดทมชอเสยงในเรองประเพณลอยกระทง ดวยความเปนจงหวดตนกาเนดของประเพณน โดยการจดงาน ลอยกระทงเผาเทยนเลนไฟ ทจงหวดสโขทยถกฟนฟกลบมาอกครงหนงในป พ.ศ.2520 ซงจาลองบรรยากาศงานมาจากงานลอยกระทงสมยกรงสโขทย และหลงจากนนกมการจดงานลอยกระทงเผาเทยนเลนไฟขนทจงหวดสโขทยทก ๆ ป มทงการจดขบวนแหโคมชกโคมแขวน การเลนพลตะไล และไฟพะเนยง

ประเพณลอยกระทงภาคอสาน

จงหวดนครพนม

จงหวดนครพนม จะตกแตงเรอแลวประดบไฟ เปนรปตางๆ เรยกวา

“ไหลเรอไฟ “โดยเฉพาะทจงหวดนครพนม เพราะมความงดงามและอลงการทสด

ในภาคอสาน

ประเพณลอยกระทงภาคกลาง

การลอยกระทงของภาคกลางซงเปนทมาของการลอยกระทงทนยมปฏบตกนทงประเทศนน มหลกฐานวาในสมยกรงศรอยธยาเปนราชธานมพระราชพธ “จองเปรยงลดชดลอยโคม”

ในสมยรชกาลท ๓ แหงกรงรตนโกสนทรเรยกพธนวา “ลอยพระประทปกระทง” เนองจากโปรดใหทาเปนกระทงใหญ บนแพหยวกกลวย ตกแตงอยางวจตรพศดารประกวดประชนกน แตในรชกาลตอมากโปรดใหเปลยนกลบเปนเรอลอยพระประทปแบบสมยอยธยา ในสมยพระสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท ๖ โปรดใหเลก พธนเสยเพราะเหนวาเปนการสนเปลอง

กระทงของภาคกลางม ๒ ประเภทคอ

กระทงแบบพทธ

เปนกระทงทประดษฐดวยวสดธรรมชาต เชน ใบตอง ใบกระบอ กานพลบพลง ใบโกศล หรอวสดธรรมชาตทหาไดตามทองถนและประดบดวยดอกไมสดตางๆ ภายในกระทงจะตงพมทองนอย ถากระทงใหญจะใช ๓ พม กระทงเลกใชพมเดยวและธปไมระกา ๑ ดอก เทยน ๑ เลม และวสดตางๆตามความเชอของคนในทองถน

กระทงแบบพราหมณ

วธการทาเชนเดยวกบการทากระทงแบบพทธ จะแตกตางกน คอไม มเครองทองนอย บางทองถนจะมการใสหมากพล เงนเหรยญ หรอตดเสนผมเลบมอ เลบเทา เพอเปนการสะเดาะเคราะหไปในตว เปนพธความเชอของผทนบถอศาสนาพรามณ

ประเพณลอยกระทงของภาคใต

การลอยกระทงของชาวใตสวนใหญนาเอาหยวกมาทาเปนแพบรรจเครองอาหาร

แลวลอยไปแตมขอนาสงเกตคอ การลอยกระทงทางภาคใต ไม มกาหนดวาเปน

กลางเดอน ๑๒ หรอเดอน ๑๑ ดงกลาวแลว แตจะลอยเมอมโรคภยไขเจบ เพอใหหาย

โรคภยไขเจบทตนเปนอย เปนการลอยเพอสะเดาะเคราะหการตกแตงเรอหรอแพลอย

เคราะห จะมการแทงหยวก เปนลวดลายสวยงามประดบดวยธงทว ภายในบรรจดอกไม

ธปเทยน เงนและเสบยงตางๆ ตามความเชอของคนในทองถน

กจกรรมวนลอยกระทง

ประกวดทากระทง

ขอบคณทกคนทรบชม

พบกนใหมโอกาสหนาคะ ^^