ζητήματα δημόσιου χώρου: η περίπτωση της πλατείας Λ.Αυδή στο Μεταξουργείο

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟΥ

«Ζητήματα Δημόσιου Χώρου : Η περίπτωση της πλατείας Λ. Αυδή στο Μεταξουργείο»

εκπόνηση: Στέφανος Τσιγδινός, Παναγιώτης Παναγόπουλος

Φεβρουάριος,2015

Ζητήματα Δημόσιου Χώρου : Η περίπτωση της πλατείας Λ. Αυδή στο Μεταξουργείο

Σελίδα | 2

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ................................................................................................................................ 6

Αντικείμενο εργασίας .............................................................................................................. 6

Περίληψη ................................................................................................................................. 6

Θεωρητική προσέγγιση ........................................................................................................... 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1- ΛΟΓΟΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ..................................... 8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2- ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΠΕΡΙΜΕΤΡΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ .............. 10

2.1. Εισαγωγή ........................................................................................................................ 10

2.2. Μεθοδολογία .................................................................................................................. 10

2.3. Ανάλυση χρήσεων γης.................................................................................................... 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3- ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ 13

3.1. Εισαγωγή ........................................................................................................................ 13

3.2. Μεθοδολογία .................................................................................................................. 14

3.3. Ανάλυση ανθρώπινης παρουσίας ................................................................................... 14

3.3.1. Τεχνητά και φυσικά στοιχεία της πλατείας ............................................................. 14

3.3.2. Ανάλυση ημερών παρατήρησης .............................................................................. 15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4- ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ............................................................................. 25

4.1. Εισαγωγή ........................................................................................................................ 25

4.2. Μεθοδολογία .................................................................................................................. 25

4.3. Λίγα λόγια για τον συμμετοχικό σχεδιασμό .................................................................. 25

4.4. Διαδικασία κοινωνικής έρευνας ..................................................................................... 26

4.4.1. Ερωτήσεις ................................................................................................................ 26

4.4.2. Απαντήσεις ερωτηθέντων ........................................................................................ 26

4.5. Συμπεράσματα από την κοινωνική έρευνα .................................................................... 28

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5- ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ .................... 30

5.1. Εισαγωγή ........................................................................................................................ 30

5.2. Μεθοδολογία .................................................................................................................. 30

5.3. Χωρικός Σχεδιασμός: μια συνοπτική προσέγγιση ........................................................ 30

5.4. Πως κερδίζει ένας δημόσιος χώρος μέσω του σχεδιασμού του, τον άνθρωπο ; ........... 33

5.5. Πρόταση σχεδιασμού ..................................................................................................... 34

5.6. Συμπεράσματα από την πρόταση σχεδιασμού ............................................................... 41

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ................................................................................................................ 43

Βιβλιογραφία ............................................................................................................................ 44


Σελίδα | 3

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα 1: Η πλατεία Αυδή στην μητρόπολη (πηγή: google earth) ............................................. 6

Εικόνα 2: Αστικές σκηνές στο Μεταξουργείο ............................................................................ 7

Εικόνα 3: Πλατεία Αυδή :όψεις τη νύχτα ................................................................................... 8

Εικόνα 4: Ο δημόσιος χώρος στο Μεταξουργείο, αριστέρα πλατεία Δουρούτη και δεξιά

πλατεία Αυδή ............................................................................................................................... 9

Εικόνα 5: Βραδινές σκηνές απο την πλ. Αυδή (πηγή: προσωπικό αρχείο,2014) ...................... 18

Εικόνα 6: Όψεις της πλατείας ένα κυριακάτικο μεσημέρι (πηγή: προσωπικό αρχείο,2014) .... 21

Εικόνα 7: Η όψη της πλατείας τις καθημερινές (πηγή: προσωπικό αρχείο, 2014) .................. 24

Εικόνα 8: Αριστερά πεζόδρομος Γιατράκου και δεξιά οδός Λεωνίδου (πηγή: προσωπικό

αρχείο,2014) .............................................................................................................................. 28

Εικόνα 9: πεζοδρόμηση ερμού(πηγή:www.terraproperty.gr) .................................................... 32

Εικόνα 10: πεζοδρόμηση Διονυσίου Αεροπαγίτου (πηγή:astynet.gr) ....................................... 32

Εικόνα 11: Ανάπλαση πλατεία Ομόνοιας (πηγή:astynet.gr) ..................................................... 33

Εικόνα 12: Πεζοδρόμηση στα Λαδάδικα (πηγή: wikimapia.org) ............................................. 33

Εικόνα 13: Ο νέος ενοποιημένος δημόσιος χώρος στο Μεταξουργείο(πηγή: ιδία επεξεργασία,

google earth) .............................................................................................................................. 36

Εικόνα 14: Διατομή της οδού Λεωνίδου (πηγή: google earth, google maps street view) ......... 36

Εικόνα 15: Ενδεικτικά υλικά κατασκευής για τον τάπητα ,κυβόλιθοι (πηγή: www.tzakia-

saroglou.gr ) ............................................................................................................................... 38

Εικόνα 16: Δεξιά Λάμπα φωτισμού και δεξιά Κάδος Απορριμμάτων ...................................... 39

Εικόνα 17: Αριστερά παγκάκια με τραπεζάκι και δεξιά κυκλικά παγκάκια ............................. 39

Εικόνα 18: παγκάκια με πλάτη (πηγή: www.bestart.gr)............................................................ 40

Εικόνα 19: Πλατύφυλλα δέντρα (πηγή: http://kavadakis.blogspot.gr/) .................................... 40

Εικόνα 20: Υδάτινο στοιχείο (πηγή: www.rethinkathens.org) .................................................. 40

Εικόνα 21: Θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων (πηγή: www.emylonasgroup.gr) .......................... 41

Εικόνα 22: Προτεινόμενη είσοδος στην Δημοτική Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων από πλατεία

Δουρούτη (πηγή: https://metaxourgeio.wordpress.com) ........................................................... 41

Εικόνα 23: Πεζόδρομος Γιατράκου, μια γραμμική πλατεία του Μεταξουργείου(πηγή:

www.panoramio.com) ............................................................................................................... 43


Σελίδα | 4

ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Διάγραμμα 1: Δραστηριότητες κάτα το Σάββατο απόγευμα (πηγή: ίδια επξεργασία) ............. 17

Διάγραμμα 2: Δραστηριότητες κατά την Κυριακή μεσημέρι(πηγή :ίδια επεξεργασία) ............ 20

Διάγραμμα 3: Δραστηριότητες κατά την Κυριακή μεσημέρι(πηγή :ίδια επεξεργασία) ............ 23


Σελίδα | 5

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΕΔΙΩΝ Σχέδιο 1: Κάτοψη χώρου πλατείας Αυδή (πηγή : ίδια επεξεργασία) ........................................ 15

Σχέδιο 2: Ανθρώπινη παρουσία το Σάββατο (πηγή: ίδια επεξεργασία) .................................... 18

Σχέδιο 3: Ανθρώπινη παρουσία την Κυριακή (πηγή: ίδια επεξεργασία) .................................. 21

Σχέδιο 4: Ανθρώπινη παρουσία την Τρίτη (πηγή: ίδια επεξεργασία) ....................................... 23


Σελίδα | 6

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σε αυτό το εισαγωγικό κεφάλαιο περιλαμβάνονται: το αντικείμενο της εργασίας, μια περίληψη

και μια συνοπτική θεωρητική προσέγγιση για την έννοια του δημόσιου χώρου.

Αντικείμενο εργασίας

Αντικείμενο της εργασίας, είναι η μελέτη ενός δημόσιου χώρου ως προς τη δραστηριοποίηση,

τις χρήσεις, την κοινωνική του διάσταση και τον σχεδιασμό του. Αυτά τον κάνουν μοναδικό,

διαμορφώνουν τη φυσιογνωμία του και καθορίζουν τις σχέσεις του με τον άνθρωπο. Στα

πλαίσια του αντικείμενου μελέτης είναι και ο επανασχεδιασμός του, με κριτήρια, τη

βιωσιμότητα και τη λειτουργικότητα, καθώς οι πόλεις και κατά συνέπεια και οι δημόσιοι

χώροι, πρέπει εκτός από κοντά στον άνθρωπο, να έρθουν και κοντά στο περιβάλλον.

Ο δημόσιος χώρος που επιλέχθηκε είναι η πλατεία Λ. Αυδή στην περιοχή του Μεταξουργείου.

Η πλατεία αυτή αποτελεί την κεντρική πλατεία της συνοικίας του Μεταξουργείου του Δήμου

Αθηναίων, διότι βρίσκεται στην «καρδιά» της υπό μελέτης περιοχής, περιστοιχιζόμενη από τις

οδούς Κεραμεικού, Μυλλέρου, Λεωνίδου και τον πεζόδρομο Γιατράκου. Η ονομασία της

δόθηκε εις μνήμην του πολιτικού του ΚΚΕ Λ. Αυδή το 2003.

Εικόνα 1: Η πλατεία Αυδή στην μητρόπολη (πηγή: google earth)

Περίληψη

Αρχικά, περιγράφονται οι λόγοι που οδήγησαν στην επιλογή του συγκεκριμένου δημόσιου

χώρου. Στο επόμενο κεφάλαιο, αποτυπώνονται και αναλύονται οι χρήσεις γης περιμετρικά του

επιλεχθέντα δημόσιου χώρου, ενώ στη συνέχεια (3ο κεφάλαιο) παρουσιάζονται τα

τεχνητά/φυσικά στοιχεία που συνθέτουν το τοπίο του, καθώς και η ανθρώπινη παρουσία στον

χώρο, είτε ως ροές είτε ως σημειακές οντότητες. Έπειτα, στο 4ο κεφάλαιο, ακολουθεί η

παρουσίαση της κοινωνικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε, συνοδευόμενη από τα


Σελίδα | 7

αποτελέσματα της. Όσον αφορά το ζήτημα του επανασχεδιασμού, βρίσκεται στο 5ο κεφάλαιο.

Να σημειωθεί πως η λύση που προτείνεται συνοδεύεται από την αναγκαία τεκμηρίωση αλλά

και μια πρώτη εκτίμηση μελλοντικών αλλαγών στον δημόσιο χώρο. Τέλος, ακολουθεί ειδικό

κεφάλαιο που περιέχει εκτός απο τα τελικά συμπεράσματα που εξάγονται για την πλατεία, και

το ρόλο που παίζει για τους χρήστες της.

Θεωρητική προσέγγιση

Η πόλη στο μυαλό του ανθρώπου ταυτίζεται με ένα πυκνά- δομημένο αστικό τοπίο,

φορτωμένο από αυτοκίνητα, τσιμέντο, θόρυβο, καυσαέριο και ζωή. Βέβαια, αυτό αποτελεί

αντίφαση, καθώς είναι αδύνατον η ζωή να συνυπάρξει με την ανεξέλεγκτη διόγκωση των

προηγούμενων. Οι δημόσιοι χώροι με το ρόλο και τη σημασία τους, στα πλαίσια μιας

βιώσιμης πραγματικότητας, αντιμετωπίζουν αυτή τη διόγκωση και αφήνουν χώρο στη ζωή να

ανασάνει.

Τι είναι όμως αστικός δημόσιος χώρος;

Είναι οι δρόμοι, οι πλατείες, τα πάρκα, τα άλση που με τη μορφή τους, τις αναλογίες τους και

σε συνδυασμό με τα κτίρια που τα περιβάλλουν, συνθέτουν την εικόνα της πόλης. Γενικότερα,

είναι όλοι οι ελεύθεροι χώροι που προορίζονται για κοινή-δημόσια χρήση.

Ο δημόσιος χώρος παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον ως χώρος επαφής και επικοινωνίας των

ανθρώπων. Δομεί τις ανθρώπινες σχέσεις και είναι δημιούργημα της κοινωνίας που τον

διαμόρφωσε και τον χρησιμοποιεί, αντικατοπτρίζοντας ταυτόχρονα την ίδια. Έχει μεγάλη

σημασία ο πολίτης να αισθάνεται άνετα μέσα σε αυτόν και να αντιληφθεί ότι απευθύνεται

στον ίδιο και τις ανάγκες του, καθώς έτσι θα μετατραπεί σε πολίτη- συμμετέχοντα, από

πολίτη- παρατηρητή.

Εικόνα 2: Αστικές σκηνές στο Μεταξουργείο

(πηγή: προσωπικό αρχείο,2014)


Σελίδα | 8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1- ΛΟΓΟΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ

Ο δημόσιος χώρος της πλατείας Αυδή , αποτέλεσε αντικείμενο επιλογής προς μελέτη λόγω

του ιδιαίτερου ενδιαφέροντος που παρουσιάζει αλλά και του ρόλου που διαδραματίζει

καθημερινά στη ζωή των κατοίκων και των επισκεπτών της περιοχής. Η κεντρική του θέση

αλλά και η γειτνίαση του με το πρώην εργοστάσιο Μεταξιού, σημείο αναφοράς για την

περιοχή, δημιουργεί μια σημαντική κεντρικότητα. Η πλατεία αυτή με τον ήπιο χαρακτήρα της

και το όμορφο περιβάλλον της συνδέει τη γειτονιά, αποκαθιστά τη θέση του δημόσιου χώρου

ως στοιχείου απαραίτητου και αναγκαίου για τις αστικές συγκεντρώσεις και δίνει μια μεγάλη

ευκαιρία στον άνθρωπο να κοινωνικοποιηθεί και να γνωρίσει την πόλη του καλύτερα.

Στην πλατεία Αυδή μπορεί κανείς να καθίσει και να διαβάσει ένα βιβλίο, να πιεί ένα καφέ, να

συζητήσει με ένα φίλο/φίλη μία ηλιόλουστη μέρα. Περιμετρικά της δεν βρίσκονται μεγάλοι

δρόμοι με αποτέλεσμα να μην επιβάλλεται στον επισκέπτη η συνύπαρξη με το αυτοκίνητο και

να μην αναγκάζεται να υποστεί την οπτική και ακουστική όχληση που αυτό προκαλεί.

Λόγω του ότι είναι συνοικιακή πλατεία, δεν χαρακτηρίζεται από απροσωπία, αντιθέτως η ήδη

υπάρχουσα κοινωνική δραστηριότητα που παρατηρείται είναι κάθε άλλο παρά ψυχρή. Το

πνεύμα της γειτονιάς και της συλλογικότητας εκδηλώνεται μέσα από τις βόλτες γονιών με τα

παιδιά τους, των ανθρώπων με τους σκύλους τους και των ηλικιωμένων ζευγαριών.

Επίσης, η Αυδή διαθέτει και το ρόλο της πλατείας που συγκεντρώνει κόσμο για ανάπαυση,

αναψυχή και υπαίθρια κοινωνική ζωή. Η κοινωνική διάσταση που την χαρακτηρίζει, λοιπόν,

υπήρξε σημαντικός λόγος που τη ξεχώρισε και κέντρισε το ενδιαφέρον για μελέτη.

Ακόμα, είναι μία πλατεία η οποία έχει τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε με απλές

παρεμβάσεις να αξιοποιηθεί σωστά και με αυτόν τον τρόπο να αναδείξει συνολικά την περιοχή

του Μεταξουργείου, για την οποία ο κόσμος είναι πλέον προκαταλειμμένος και θεωρεί

υποβαθμισμένη.

Εικόνα 3: Πλατεία Αυδή :όψεις τη νύχτα

(πηγή: προσωπικό αρχείο,2014)


Σελίδα | 9

Εικόνα 4: Ο δημόσιος χώρος στο Μεταξουργείο, αριστέρα πλατεία Δουρούτη και δεξιά πλατεία Αυδή

( πηγή: προσωπικό αρχείο,2014)


Σελίδα | 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2- ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΠΕΡΙΜΕΤΡΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

ΧΩΡΟΥ

Στο παρόν κεφάλαιο περιέχεται το αντικείμενο μελέτης του, η μεθοδολογία που

ακολουθήθηκε και το κύριο μέρος με την ανάλυση των χρήσεων γης ισογείων που

εντοπίστηκαν, συνοδευόμενες από κατάλληλο βοηθητικό φωτογραφικό υλικό.

2.1. Εισαγωγή

Το αντικείμενο του παρόντος κεφαλαίου είναι η λεπτομερής καταγραφή ,αποτύπωση και

ανάλυση των χρήσεων γης περιμετρικά του επιλεγμένου δημόσιου χώρου . Η χρήση γης που

αποδίδεται σε έναν χώρο, είναι στην ουσία η δραστηριότητα που επιτελείται στον χώρο αυτόν,

είτε αυτός ο χώρος είναι ολόκληρο το κτίριο ή ένα επιμέρους τμήμα του.

Οι χρήσεις γης αποτελούν ένα πολύ σημαντικό στοιχείο περιγραφής και κατανόησης της

πόλης. Μέσα από την ανάλυση τους προκύπτουν εξαιρετικά χρήσιμα συμπεράσματα, όπως τι

υπάρχει και λειτουργεί στην πόλη, τι ροές διαμορφώνονται λόγω αυτών των χρήσεων κα.

Ορισμένες χρήσεις ελκύουν ή απωθούν άλλες ,συνθέτοντας έναν ποικιλόμορφο και δυναμικό

αστικό καμβά .

2.2. Μεθοδολογία

Για τις ανάγκες της αποτύπωσης των περιμετρικών χρήσεων γης, έγινε επίσκεψη στην περιοχή

μελέτης και αναλυτική καταγραφή των χρήσεων από τα ισόγεια των κτιρίων. Οι κατηγορίες

που εντοπίστηκαν ήταν οι εξής:

Αναψυχή

Κατοικία

Εμπόριο

Αποθήκη

Δημόσιος χώρος

Πολιτισμός

Δημόσιες Υπηρεσία

Ιδιωτικές Υπηρεσία

Άδειο κτίριο

Εγκαταλελειμμένο κτίριο

2.3. Ανάλυση χρήσεων γης

Η επιτόπια έρευνα και αποτύπωση, ήταν αρκετά προωθητική στην αποτελεσματικότερη

κατανόηση και ανάλυση του ρόλου της πλατείας για την γειτονία αλλά και τη συνοικία

γενικότερα. Οι χρήσεις γης των ισογείων ,όπως παρουσιάζονται και στον χάρτη/σκαρίφημα

της περιοχής, δείχνουν πως τα περιμετρικά κτίρια δεν χαρακτηρίζονται από χρήσεις υψηλής

όχλησης, με αποτέλεσμα αυτό να είναι ένας ενθαρρυντικός παράγοντας προσέλκυσης κοινού

στην πλατεία. Ακόμα μια πρώτη ματιά η κυρίαρχη χρήση φαίνεται να είναι η αναψυχή και

ακολουθεί το εμπόριο. Όπως διαπιστώνεται είναι και αυτοί σημαντικοί λόγοι έλξης κοινού.

Επίσης, η γειτνίαση της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων προσδίδει μια διαφορετική

«ατμόσφαιρα» στην περιοχή. Παράλληλα, η ύπαρξη αστικού πράσινου στην περιοχή είναι

μεγάλη, γεγονός που ενθαρρύνει τον κόσμο της γειτονιάς να χρησιμοποιήσει την πλατεία.


Σελίδα | 11

Τέλος, τη δική τους χροιά στην περιοχή δίνουν και τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, που

περιμετρικά της πλατείας δεν είναι λίγα.

Σχέδιο 1: Χρήσεις γης ισογείου περιμετρικά της πλατείας Αυδή(πηγή: ιδία επεξεργασία)

Φωτογραφικό υλικό

Ακολουθεί το φωτογραφικό υλικό :

Εικόνα 4: Ιδιωτική υπηρεσία Μυλλέρου και

Γερμανικού (πηγή:προσωπικό αρχείο,2014) Εικόνα 6: Νέα Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

(πηγή : προσωπικό αρχείο,2014)


Σελίδα | 12

Εικόνα 7: Χώροι αναψυχής στην πλατεία Αυδή

(πηγή: προσωπικό αρχείο, 2014)

Εικόνα 5: Πολυτελής κατοικία στην πλατεία

Αυδή (πηγή: προσωπικό αρχείο)

Εικόνα 6: Εγκαταλελειμμένο κτίριο στην πλατεία

Αυδή (πηγή : προσωπικό αρχείο,2014)


Σελίδα | 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3- ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΣΤΟΝ

ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ

Σε αυτό το σημείο, περιγράφεται αρχικά ο στόχος και η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε,

προκειμένου να πραγματοποιηθεί καταγραφή του φυσικού/τεχνητού χώρου αλλά και να

διερευνηθεί η ανθρώπινη παρουσία στην πλατεία. Στη συνέχεια αναλύονται διεξοδικά τα

στοιχεία της πλατείας (κοινωνική διάσταση, υλικά), και έπειτα παρουσιάζονται σχετικά

συμπεράσματα που προκύπτουν για την υφιστάμενη κατάσταση του δημόσιου χώρου μελέτης.


Το παρόν κεφάλαιο αφορά τη διερεύνηση της κοινωνικής χρήσης στο δημόσιο χώρο.

Αναλυτικότερα το κεφάλαιο πραγματεύεται :

την καταμέτρηση της ανθρώπινης παρουσίας και την κατανομής της στο χώρο της

πλατείας

τα φυσικά- τεχνικά στοιχεία

τα κοινωνικά χαρακτηριστικά επισκεπτών

Ακόμα είναι σημαντικό να τονιστεί πως η σημασία ενός δημόσιου χώρου είναι μεγάλη τόσο

για την επιρροή του

στο κοινωνικό σύνολο, όσο και

στο φυσικό- ανθρωπογενές περιβάλλον

Το κατά πόσο χρησιμοποιείται μια πλατεία από τον κόσμο(κατοίκους και επισκέπτες)

αντικατοπτρίζει την αξία της ως δημόσιο χώρο, συνεπώς η ύπαρξη και καταμέτρηση της

ανθρώπινης παρουσίας αποτελεί το δείκτη αυτής της αξίας. Γι’ αυτόν το λόγο

πραγματοποιείται και στο παρόν κεφάλαιο, προκειμένου να φανεί εάν στην υφιστάμενη της

μορφή είναι “δελεαστική” για τον επισκέπτη ή τον κάτοικο. Η χρησιμότητα ενός δημόσιου

χώρου καθορίζεται λοιπόν, από την επισκεψιμότητα του, καθώς έτσι επιτυγχάνεται ο κύριος

στόχος του που είναι η εκδήλωση κοινωνικών φαινομένων. Ένας άλλος εξίσου σημαντικός

στόχος της, είναι να συνεισφέρει στο φυσικό- ανθρωπογενές περιβάλλον ως όαση πρασίνου.

Αυτό, το πετυχαίνει μέσω των φυσικών- τεχνικών στοιχείων που διαθέτει. Με τη σειρά τους

αυτά καθορίζουν το πως κατανέμεται η ανθρώπινη παρουσία στην πλατεία, το πως

χρησιμοποιείται από τους επισκέπτες της και τον τρόπο που αυτοί κινούνται εντός της. Ακόμα,

η σχεδίαση της πλατείας ως προς τα φυσικά- τεχνικά της στοιχεία καθορίζει το ποιά θα είναι η

λειτουργία της. Έτσι, ανάλογα με το τι βρίσκεται και που στο χώρο της, κατευθύνεται και ο

τρόπος με τον οποίο θα τη χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος.

Τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που τη χρησιμοποιούν, όπως πχ οι ηλικίες, η

εθνικότητα και το φύλλο μελετώνται για να φανεί ο κόσμος στον οποίο απευθύνεται και η

κοινωνική πλευρά της πλατείας ως προς τους χρήστες της. Επίσης, είναι δείγμα του κόσμου

που κατοικεί στην ευρύτερη περιοχή. Το δείγμα αυτό, χρειάζεται να ληφθεί υπόψιν για τη

μορφή που επιδέχεται να αποκτήσει η πλατεία κατά την επικείμενη

ανάπλαση/επανασχεδιασμό που προτείνεται στο επόμενο κεφάλαιο. Για να επιτευχθεί η

αύξηση της επισκεψιμότητας και της λειτουργικότητας που είναι εξάλλου και ο στόχος της

ανάπλασης, πρέπει η πλατεία όχι μόνο να προσαρμοστεί στα μέτρα των κατοίκων της

ευρύτερης περιοχής, αλλά και να δημιουργήσει νέες ποιότητες.

Ουσιαστικά η αστική πλατεία έχει διττή διάσταση, την κοινωνική και την σχεδιαστική,

προκειμένου λοιπόν μια πλατεία να καταστεί λειτουργική και βιώσιμη πρέπει να αναβαθμίσει


Σελίδα | 14

και να δυναμώσει και τις δύο παραπάνω όψεις. Η γνώση της υφιστάμενης κατάστασης των

δύο παραπάνω όψεων αποκτιέται κατόπιν παρατήρησης της πλατείας, ως προς τους χώρους

της και ως προς τους χρήστες της και είναι σημαντικό να αποκτηθεί, καθώς είναι απαραίτητη

για να εξαχθούν συμπεράσματα για το αν η υφιστάμενη της κατάσταση χρήζει νέας

ανάπλασης, ώστε να αξιοποιηθεί ο δημόσιος χώρος κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

3.2. Μεθοδολογία Στα πλαίσια της εργασίας έγινε επιτόπια επίσκεψη στην περιοχή μελέτης σε τρεις

διαφορετικές χρονικές στιγμές, οι δύο από αυτές είχαν φυσικό φωτισμό και η μια τεχνητό.

Ειδικότερα, οι παραπάνω στιγμές ήταν Σάββατο απόγευμα και ώρα 20:00 , Κυριακή μεσημέρι

και ώρα 13:40 και Τρίτη μεσημέρι και ώρα . Οι διαφορετικές στιγμές επίσκεψης λειτουργούν

βοηθητικά στην πιο αντιπροσωπευτική ανάλυση της χρήσης του δημόσιου χώρου στις

επιμέρους φάσεις στη χρονική διάρκεια της μέρας και της εβδομάδας. Η παρατήρηση των

χρηστών διήρκεσε 30 λεπτά, χρονικό διάστημα ικανοποιητικό για να εξαχθεί ένα

αντιπροσωπευτικό συμπέρασμα. Κατά την επίσκεψη, καταγράφηκαν αναλυτικά όλα τα

φυσικά και τεχνητά στοιχεία του επιλεγμένου δημόσιου χώρου π.χ. παγκάκια, στοιχεία

πρασίνου κ.α., οι χρήστες με τα κοινωνικά χαρακτηριστικά τους (φύλο,εθνικότητα, κ.α.)αλλά

και οι δραστηριότητες που έλαβαν χώρα από ομάδες ατόμων( προσπέλαση πεζή, ανάπαυση

κ.α.).

3.3. Ανάλυση ανθρώπινης παρουσίας

Σε αυτό το σημείο περιγράφονται αρχικά τα τεχνητά και φυσικά στοιχεία της πλατείας και στη

συνέχεια αναλύεται η ανθρώπινη παρουσία στις επιμέρους μέρες παρατήρησης. Ακόμα το

τμήμα αυτό περιέχει και χάρτες, διαγράμματα και φωτογραφικό υλικό που βοηθάει στην

εξαγωγή συμπερασμάτων.

3.3.1. Τεχνητά και φυσικά στοιχεία της πλατείας

Χαρακτηριστικό της πλατείας είναι τα τετραγωνικής και ορθογώνιας μορφής παρτέρια που

οριοθετούνται με λεπτά κιγκλιδώματα. Εντός της οριοθέτησης έχει δέντρα και πράσινο.

Μεμονωμένα δέντρα υπάρχουν και εκτός των παρτεριών, σε συμμετρικές θέσεις μεταξύ τους,

πλην κάποιων περιπτώσεων. Το ίδιο ισχύει και για τον φωτισμό. Ενδιάμεσα από τα παρτέρια,

υπάρχουν πεζοδρομημένα με κυβόλιθους περάσματα σε ορθογωνικό σχήμα, ενώ

διαμορφωμένα κατά τον ίδιο τρόπο είναι και τα κύρια περάσματα που χρησιμοποιούνται

απότον κόσμο που δεν επισκέπτεται, αλλά απλά διασχίζει την πλατεία. Όσον αφορά τα

παγκάκια, αυτά βρίσκονται αποκλειστικά στο βόρειο και νότιο μέρος της πλατείας.

Η πλατεία έτσι όπως είναι διαμορφωμένη περιορίζει τον επισκέπτη και τα οριοθετημένα

παρτέρια τον αναγκάζουν να ακολουθεί συγκεκριμένες διαδρομές εντός της. Αυτό το γεγονός

έρχεται σε αντίφαση με το ρόλο που παίζουν οι πλατείες ως δημόσιοι χώροι, καθώς σε αυτές ο

άνθρωπος πρέπει να νιώθει ελεύθερος και άνετος να κινηθεί όπου και όπως θέλει. Αντιθέτως,

μια τέτοια διαμόρφωση τον κάνει και νιώθει σαν να βρίσκεται και περπατάει ακόμα στο

δρόμο, όπου η κυκλοφορία των αυτοκινήτων και τα οικοδομικά τετράγωνα του υποδεικνύουν

πια διαδρομή να ακολουθήσει. Επιπλέον, η θέση από τα παγκάκια περιορίζει τον επισκέπτη,

όντας αποκλειστικά στα διαμετρικά αντίθετα άκρα της πλατείας. Τον αποθαρρύνουν έτσι από

το να καθίσει στο χώρο της πλατείας και σε μερικό βαθμό του δίνεται το μήνυμα

υποσυνείδητα πως η πλατεία υπάρχει απλά για να διασχίζεται.


Σελίδα | 15

Σε αυτό το σημείο παρατίθεται η κάτοψη του χώρου :

Σχέδιο 2: Κάτοψη χώρου πλατείας Αυδή (πηγή : ίδια επεξεργασία)

3.3.2. Ανάλυση ημερών παρατήρησης

Παρουσιάζονται αναλυτικά οι μετρήσεις που έγιναν και τα αντίστοιχα συμπεράσματα από την εκάστοτε ημέρα παρατήρησης.

Σάββατο απόγευμα

Η επιλογή αυτής της μέρας έγκειται στο γεγονός ότι το Σάββατο αποτελεί κατεξοχήν μέρα

αναψυχής και διασκέδασης κυρίως κατά τις βραδινές ώρες. Στην πλατεία Αυδή έχουν

χωροθετηθεί νυκτερινά καταστήματα τέτοιου είδους, πάνω αλλά και πέριξ της πλατείας, τα

οποία διαμορφώνουν αναμφίβολα την κοινωνική της όψη. Άρα, η επιλογή του Σαββάτου πέρα

από τη διερεύνηση της χρήσης της πλατείας, εξετάζει και κατά πόσο επηρεάζεται ο δημόσιος

χώρος από την ύπαρξη τέτοιου είδους καταστημάτων.


Σελίδα | 16

ΗΜΕΡΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ: ΣΑΒΒΑΤΟ

ΩΡΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ: 20:00

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ:30min

ΦΥΛΟ: 62

ΑΝΔΡΕΣ 36

ΓΥΝΑΙΚΕΣ 26

ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ: 62

ΝΤΟΠΙΟΙ 47

ΞΕΝΟΙ 15

ΗΛΙΚΙΑ: 62

0-18 5

18-65 50

65+ 7

Πίνακας 1: Αποτελέσματα μετρήσεων Σαββάτου(πηγή: προσωπική καταγραφή)

Όπως φαίνεται από τις επιτόπιες μετρήσεις τη μέρα του Σαββάτου κατά τη διάρκεια της

παρατήρησης χρησιμοποίησαν την πλατεία 62 άτομα, και η πλειοψηφία των χρηστών αυτών

ήταν άνδρες με ποσοστό 58%. Όσον αφορά τις ηλικιακές ομάδες, η ομάδα 18-56 ετών,

κυριαρχεί επί των άλλων δύο με ποσοστό 81% και απόλυτο αριθμό 50 ατόμων. Όπως είναι

λογικό αυτή η ώρα της ημέρας λειτουργεί αποτρεπτικά για άτομα μικρότερων ή μεγαλύτερων

ηλικιών. Αντίθετα, η παρουσία των ατόμων της μεσαίας κατηγορίας ενισχύεται από την

ύπαρξη νυκτερινών μαγαζιών, τα οποία καθιστούν την πλατεία πιο ελκυστική. Από εθνοτική

άποψη, η πλειονότητα των χρηστών ήταν ντόπιοι με απόλυτο αριθμό 47 άτομα. Σημαντική

όμως είναι και η παρουσία μεταναστών, καθώς όπως είναι γνωστό το Μεταξουργείο αποτελεί

μια πολυπολιτισμική γειτονιά, όπου οι μετανάστες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη

διαμόρφωση του χώρου της.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δραστηριότητες που παρατηρήθηκαν (αναφέρονται σε

ομάδες ατόμων), οι οποίες ήταν ποικίλες, γεγονός που προσδίδει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

στο χώρο και δίνει μια ζωντάνια στην περιοχή.


Σελίδα | 17

Διάγραμμα 1: Δραστηριότητες κάτα το Σάββατο απόγευμα (πηγή: ίδια επξεργασία)

Η δραστηριότητα με τη μεγαλύτερη συχνότητα ήταν η πεζή προσπέλαση. Βέβαια, αυτό δε

σημαίνει απαραίτητα απλή προσπέλαση, αλλά συνδυάζεται από προσπέλαση με κατοικίδια ή

συζήτηση. Ακολουθούν στη δεύτερη θέση η βόλτα με το παιδί και η ανάπαυση στους χώρους

της πλατείας. Τέλος παρατηρήθηκαν σκηνές παιχνιδιού αλλά και συζητήσεις ατόμων που

καθόταν στους χώρους της.

Να τονιστεί ακόμα, πως το μαγαζί που λειτουργεί επάνω στην πλατεία είχε αρκετό κόσμο και

μάλιστα πολλές ροές ατόμων που διέσχιζαν την πλατεία κατέληγαν εκεί.

Πέρα από την απλή αναφορά των ατόμων που χρησιμοποίησαν την πλατεία πολύ σημαντική

είναι και η χωρική αναφορά όλων των παραπάνω. Έτσι , παρατίθεται χάρτης που δείχνει τους

κύριους τόπους συγκέντρωσης των χρηστών αλλά και τη δυναμική τους κατάσταση, που είναι

οι κυρίαρχες ροές τους στο χώρο.

0

5

10

15

20

25

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΑΒΒΑΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ

ΑΝΑΠΑΥΣΗ

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

ΠΑΙΧΝΙΔΙ

ΒΟΛΤΑ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ

ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΠΕΖΗ

ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΜΕ ΠΟΔΗΛΑΤΟ


Σελίδα | 18

Σχέδιο 3: Ανθρώπινη παρουσία το Σάββατο (πηγή: ίδια επεξεργασία)

Όπως είναι φανερό οι ροές των χρηστών της πλατείας διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό από

το φυσικό και τεχνητό περιβάλλον της πλατείας. Οι κυρίαρχες ροές είναι δύο, η μία είναι η

κατά μήκος της Λεωνίδου και η άλλη κατά μήκος του πεζοδρόμου της οδού Ακαδήμου ή

Γιατράκου. Όσον αφορά τους τόπους συγκέντρωσης, αυτοί ταυτίζονται με τους χώρους που

υπάρχουν παγκάκια και τα τραπεζοκαθίσματα του μαγαζιού. Ακόμα, σημαντικό ρόλο

διαδραματίζει και ο φωτισμός της πλατείας, που σίγουρα δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας

στους χρήστες της πλατείας.

Εικόνα 5: Βραδινές σκηνές απο την πλ. Αυδή (πηγή: προσωπικό αρχείο,2014)


Σελίδα | 19

Κυριακή μεσημέρι

Η Κυριακή επιλέχθηκε καθώς είναι ημέρα με έντονη κοινωνικότητα, κυρίως λόγω του

ελευθέρου χρόνου που διαθέτουν αρκετοί εργαζόμενοι και εργαζόμενες. Έτσι θεωρήθηκε

πολύ ενδιαφέρον να διερευνηθεί πως μια τέτοια μέρα επηρεάζει την κοινωνική διάσταση του

επιλεγμένου δημόσιου χώρου.

ΗΜΕΡΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ: ΚΥΡΙΑΚΗ



ΦΥΛΟ: 87

ΑΝΔΡΕΣ 38

ΓΥΝΑΙΚΕΣ 49


ΝΤΟΠΙΟΙ 58

ΞΕΝΟΙ 29

ΗΛΙΚΙΑ: 87

0-18 19

18-65 61

65+ 7

Πίνακας 2: Αποτελέσματα μετρήσεων Κυριακής(πηγή: προσωπική καταγραφή)

Οι μετρήσεις την ημέρα της Κυριακής δείχνουν πως ο κόσμος που χρησιμοποιεί την πλατεία

είναι αρκετός, γεγονός που βασίζεται σε διάφορους παράγοντες. Αρχικά, η μεσημεριανή ώρα

της ημέρας λειτουργεί προωθητικά για την επίσκεψη και χρήση της πλατείας, έπειτα όπως

αναφέρθηκε και παραπάνω την ημέρα της Κυριακής αρκετός κόσμος έχει ελεύθερο χρόνο. Οι

χρήστες της πλατείας την ώρα της παρατήρησης ανέρχονται στους 87 , εκ των οποίων οι 49

είναι γυναίκες. Από ηλικιακής πλευράς, η ομάδα των 18 – 65 παραμένει η πλειονότητα των

χρηστών της πλατείας με 61 άτομα, ποσοστό 70%. Όμως, είναι πολύ ενθαρρυντικό το γεγονός

ότι είναι αυξημένες οι μικρές ηλικίες, δηλαδή κάτω των 18. Ειδικότερα, παρατηρήθηκε έντονη

παρουσία μικρών παιδιών που έκαναν βόλτα με τους γονείς τους. Όσον αφορά την εθνικότητα

των χρηστών της πλατείας, οι έλληνες είναι περισσότεροι, αλλά και η παρουσία των ξένων

παραμένει σημαντική με ποσοστό 34%.


Σελίδα | 20

Διάγραμμα 2: Δραστηριότητες κατά την Κυριακή μεσημέρι(πηγή :ίδια επεξεργασία)

Οι δραστηριότητες που έλαβαν χώρα σε ομάδες ατόμων, ποικίλλουν και την αυτήν την ημέρα

μετρήσεων. Από αυτές η κυρίαρχη είναι προσπέλαση πεζή και ακολουθεί πιο χαμηλά η

ανάπαυση ατόμων στο χώρο της πλατείας. Η προσπέλαση πεζή αφορά και χρήστες της

πλατείας οι οποίοι συζητούσαν κατά τη διάρκεια της βόλτας τους ή κατευθύνθηκαν προς το

μαγαζί πάνω στην πλατεία. Μάλιστα, είναι αναγκαίο να αναφερθεί πως οι πελάτες του

μαγαζιού ξεπερνούσαν τους 50 στον αριθμό. Ουσιαστικά , το μαγαζί λειτουργεί την ημέρα της

Κυριακής σαν ένας πυρήνας κόσμου μέσα στην πλατεία και διαδραματίζει εξέχουσας

σημασίας ρόλο, επηρεάζοντας και την κατανομή των ανθρώπων αλλά και τις ροές τους.

Επίσης, αν παρατηρήσει κανένας το διάγραμμα βλέπει πως η βόλτα με το παιδί είναι αυξημένη

σε σχέση με το Σάββατο, ενώ ενθαρρυντικό γεγονός αποτελεί η εμφάνιση νεαρού ζευγαριού

ποδηλατών που διέσχισε την πλατεία.

0

5

10

15

20

25

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΣΗΜΕΡΙ

ΑΝΑΠΑΥΣΗ

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

ΠΑΙΧΝΙΔΙ





Σελίδα | 21

Όπως και την ημέρα του Σαββάτου ,έτσι και σε αυτήν την ημέρα , εκτός από την καταγραφή

ατόμων και δραστηριοτήτων παρουσιάζεται και η κατανομή τους στο χώρο., μέσα από το

κατάλληλο σχέδιο.

Σχέδιο 4: Ανθρώπινη παρουσία την Κυριακή (πηγή: ίδια επεξεργασία)

Όπως φαίνεται από το παραπάνω σχέδιο οι ροές των χρηστών της πλατείας διαμορφώνονται

σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό και τεχνητό περιβάλλον της πλατείας και την ημέρα της

Κυριακής. Οι κυρίαρχες ροές είναι δύο στον αριθμό, η μία είναι η κατά μήκος της Λεωνίδου

και η άλλη κατά μήκος του πεζοδρόμου της οδού Ακαδήμου ή Γιατράκου. Οι τόποι

συγκέντρωσης αυτήν τη μέρα διαφοροποιούνται σε ένα βαθμό με εκείνους του Σαββάτου

καθώς πέρα από εκείνου που ταυτίζονται με τους χώρους που υπάρχουν παγκάκια και τα

τραπεζοκαθίσματα του μαγαζιού, υπάρχει και ένας ακόμα τόπος στην καρδιά της πλατείας.

Αυτός ο τόπος είναι απόρροια της ύπαρξης πολλών μικρών παιδιών που έπαιζαν μεταξύ τους ή

με τους γονείς τους, ενισχύοντας σε μεγάλο βαθμό την κοινωνικότητα της πλατείας Αυδή.

Βέβαια , πέρα από τα παιδιά, εντοπίστηκαν και παρέες μεγαλύτερων που προτίμησαν να

ξεκουραστούν σε αυτό το σημείο στηριζόμενοι στα κάγκελα και να είναι δίπλα στον χώρο

πρασίνου παρά να καθίσουν στα παγκάκια.

Εικόνα 6: Όψεις της πλατείας ένα κυριακάτικο μεσημέρι (πηγή: προσωπικό αρχείο,2014)


Σελίδα | 22

Τρίτη μεσημέρι

Η μέρα της Τρίτης επιλέχθηκε καθώς, αποτελεί μια τυπική καθημερινή μέρα, όπου δίχως

αμφιβολία η χρήση των πλατειών πραγματοποιείται για διαφορετικούς λόγους από το

σαββατοκύριακο. Ένας παράγοντας που συντελεί σε αυτό είναι ενδεχομένως ότι ο

περισσότερος κόσμος εργάζεται και δεν έχει την άνεση του σαββατοκύριακου ή μιας αργίας.

ΗΜΕΡΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ:ΤΡΙΤΗ



ΦΥΛΟ: 62

ΑΝΔΡΕΣ 43

ΓΥΝΑΙΚΕΣ 19


ΝΤΟΠΙΟΙ 41

ΞΕΝΟΙ 21

ΗΛΙΚΙΑ: 62

0-18 5

18-65 47

65+ 12

Πίνακας 3: Αποτελέσματα μετρήσεων Κυριακής(πηγή: προσωπική καταγραφή)

Την Τρίτη η χρήση του χώρου από τον κόσμο αλλάζει αισθητά από την χρήση της ημέρες του

Σαββατοκύριακου, καθώς όπως αναφέρθηκε αποτελεί μια καθημερινή ημέρα. Σύμφωνα με τις

μετρήσεις την πλατεία επισκέφτηκαν /χρησιμοποίησαν 62 άτομα, μεταξύ αυτών τα 43 ήταν

άνδρες και τα υπόλοιπα 19 γυναίκες. Η πλατεία επιβεβαιώνει και αυτήν τη φορά ένα

αξιοπρόσεκτο χαρακτηριστικό της γειτονιάς, το οποίο είναι η πολυπολιτισμικότητα. Αυτό το

συμπέρασμα απορρέει από το γεγονός ότι είναι έντονη η παρουσία μεταναστών και μάλιστα

σε ποσοστό 34% των συνολικών χρηστών. Ακόμα, όσον αφορά την ηλικία του κόσμου που

χρησιμοποίησε/επισκέφτηκε το δημόσιο χώρο μελέτης, διαπιστώνεται από την μία πλευρά μια

αισθητή μείωση των μικρών παιδιών (μόλις 5 στον αριθμό) ενώ από την άλλη υπάρχει μια

σημαντική αύξηση των ηλικιωμένων ,οι οποίοι ανέρχονται αυτήν τη μέρα σε ποσοστό 19%. Η

μείωση των παιδιών οφείλεται στην λειτουργία των σχολείων εκείνες τις ώρες, αντίθετα με

τους ηλικιωμένους που οι περισσότεροι ως συνταξιούχοι έχουν άπλετο χρόνο για ξεκούραση

και περίπατο και δείχνουν μια τάση προτίμησης των πρωινών ωρών.


Σελίδα | 23

Οι δραστηριότητες αυτής της μέρας δεν χαρακτηρίζονται από ποικιλομορφία, αντίθετα

περιορίζονται μονάχα στις εξής: προσπέλαση με πεζή, ανάπαυση και συζήτηση. Η κυρίαρχη

δραστηριότητα είναι η προσπέλαση γεγονός που αποδεικνύει τον μετασχηματισμό στη χρήση

της πλατείας κατά τις καθημερινές μέρες, από χώρο ανάπαυσης, συζήτησης και παιχνιδιού σε

χώρο προσπέλασης και πολύ προσωρινής στάσης. Ενδεικτικό είναι και το διάγραμμα που

ακολουθεί :

Διάγραμμα 3: Δραστηριότητες κατά την Κυριακή μεσημέρι(πηγή :ίδια επεξεργασία)

Όπως και τις δύο προηγούμενες ημέρες, έτσι και σε αυτήν την ημέρα, εκτός από την

καταγραφή ατόμων και δραστηριοτήτων, παρατίθεται και κατάλληλο σχέδιο με την κατανομή

τους στο χώρο.

Σχέδιο 5: Ανθρώπινη παρουσία την Τρίτη (πηγή: ίδια επεξεργασία)

Παρατηρώντας το παραπάνω σχέδιο οι ροές των χρηστών της πλατείας διαμορφώνονται σε

μεγάλο βαθμό από το φυσικό και τεχνητό περιβάλλον της πλατείας και την Τρίτη. Οι

κυρίαρχες ροές είναι δύο όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις, η μία είναι η κατά μήκος

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΡΙΤΗ ΜΕΣΗΜΕΡΙ

ΑΝΑΠΑΥΣΗ

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

ΠΑΙΧΝΙΔΙ





Σελίδα | 24

της Λεωνίδου και η άλλη κατά μήκος του πεζοδρόμου της οδού Ακαδήμου ή Γιατράκου.

Βέβαια, σε σχέση με το σαββατοκύριακο οι ροές κόσμου είναι πιο ενισχυμένες καθώς το κοινό

χρησιμοποιεί την πλατεία κυρίως για προσπέλαση. Οι τόποι συγκέντρωσης αυτήν τη μέρα

διαφοροποιούνται σε σχέση με εκείνους της Κυριακής, ένας λόγος είναι ότι ο κόσμος που

καθόταν ή δραστηριοποιούνταν σε μέρη μέσα στον χώρο της πλατείας όπως τα μικρά παιδιά

απουσιάζει . Έτσι, οι κύριοι τόποι συγκέντρωσης είναι τα παγκάκια και το μαγαζί, που

προσελκύει σαφώς λιγότερο κόσμο από μια μέρα σαββατοκύριακου.

Εικόνα 7: Η όψη της πλατείας τις καθημερινές (πηγή: προσωπικό αρχείο, 2014)


Σελίδα | 25

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4- ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Στο κεφάλαιο αυτό περιέχεται το αντικείμενο του, η μεθοδολογία η οποία ακολουθήθηκε, μια

συνοπτική θεωρητική προσέγγιση για την έννοια του συμμετοχικού σχεδιασμού, καθώς και το

κύριο μέρος του, το οποίο αφορά την διαδικασία της κοινωνικής έρευνας.


Αντικείμενο του παρόντος κεφαλαίου αποτελεί η παρουσίαση και η ανάλυση της κοινωνικής

έρευνας που πραγματοποιήθηκε στον δημόσιο χώρο μελέτης, δηλαδή την Πλατεία Λ. Αυδή

στο Μεταξουργείο. Μέσα από αυτήν την κοινωνική έρευνα προέκυψε πληθώρα

συμπερασμάτων που αφορούν την άποψη των χρηστών της πλατείας για τον δημόσιο χώρο,

αλλά και πιθανές αλλαγές που θα επιθυμούσαν να γίνουν.


Στα πλαίσια της εργασίας αυτής, η μέθοδος κοινωνικής έρευνας που επιλέχθηκε είναι αυτή της

«ανοικτής συζήτησης». Η μέθοδος αυτή είναι αρκετά ελεύθερη και δεν περιορίζεται σε

αυστηρά καθορισμένες και τυποποιημένες ερωτήσεις, βέβαια δεν παραλείπεται η ύπαρξη μιας

βασικής θεματολογίας, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η μέθοδος αυτή δεν θα απέδιδε

αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα. Έτσι λοιπόν, πραγματοποιήθηκε επιτόπια επίσκεψη στην

περιοχή μελέτης το Σάββατο 10/1/15 και μέσα από συνάντηση και κουβέντα με τους χρήστες

της πλατείας προέκυψαν χρήσιμα συμπεράσματα για το δημόσιο χώρο και τη λειτουργία του

στο σήμερα. Ακόμα, πέρα από τις βασικές ερωτήσεις που αφορούν το δημόσιο χώρο όπως

λόγοι επίσκεψης, μέρη ανάπαυσης, πιθανές προτάσεις κ.α. καταγράφηκαν και προσωπικά

στοιχεία των χρηστών ( φύλο, ηλικία κ.α.).

4.3. Λίγα λόγια για τον συμμετοχικό σχεδιασμό

Η μορφή των πόλεων , οι λειτουργίες που επιτελούνται σε αυτές , ο τρόπος μετακίνησης σε

αυτές αλλάζει συνεχώς, μέσα σε αυτό το πολύπλοκο και δυναμικό πλαίσιο, καλείται ο

μηχανικός (πολεοδόμος) να δώσει λύσεις. Λύσεις οι οποίες πρέπει να τείνουν στην

κατεύθυνση της βιωσιμότητας και της λειτουργικότητας, μπορεί να τις δώσει όμως μόνος του,

δίχως να λαμβάνει υπόψη τη γνώμη και της υπόλοιπης άμεσα ενδιαφερόμενης κοινωνίας? Η

απάντηση είναι πλέον αρνητική, καθώς ο μηχανικός δεν αποτελεί έναν “αλάνθαστο”

σχεδιαστή του χώρου αντίθετα ο ρόλος του είναι άμεσα συνυφασμένος με τις επιθυμίες του

κοινού και ιδιαίτερα του κοινού για τους οποίους προορίζεται ο χώρος. Ο μηχανικός στο

σήμερα λοιπόν, συντονίζει, συστηματοποιεί και υλοποιεί αυτές τις παραπάνω επιθυμίες, με

γνώμονα βέβαια και τη δική του γνώση και εμπειρία.

Στη βάση αυτού εγκαταλείπεται σταδιακά ο κεντρικός σχεδιασμός και δίνεται βήμα στον

συμμετοχικό σχεδιασμό. Ο συμμετοχικός σχεδιασμός αποτελεί στην ουσία την συμμετοχή,

δραστηριοποίηση και ενασχόληση του κοινού, των πολιτών δηλαδή, με θέματα σχεδιασμού

όπως η κατασκευή έργων, αναπλάσεις κ.α. Αυτή η κατεύθυνση απορρίπτει την παλαιότερη

κρατούσα άποψη πως μονάχα ο κρατικός μηχανισμός έχει τη δυνατότητα να αποφασίζει για το

χώρο στο όνομα ενός αφηρημένου “κοινωνικού συμφέροντος” χωρίς να έρχεται σε επαφή με

τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή και χωρίς να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του τις

ανησυχίες τους. Αντιθέτως, εισάγει στο «παιχνίδι» την καθημερινή πρακτική της πολεοδομίας,


Σελίδα | 26

μετατρέποντας τον πολεοδομικό σχεδιασμό σε ένα πλαίσιο δράσης, ανοιχτής συζήτησης και

αλληλεπίδρασης και σε μία υπόθεση του κοινωνικού συνόλου.

Η συμμετοχή πολιτών στις αποφάσεις είναι σημαντική υπόθεση, καθώς έχει ως αποτέλεσμα τη

δημιουργία τοπικών κοινωνικών δεσμών, την ενημέρωση, την κοινωνική και περιβαλλοντική

ευαισθητοποίηση τους και πάνω απ’ όλα την ενίσχυση της δημοκρατίας. Ακόμα, συντελεί στη

διαμόρφωση συλλογικής συνείδησης, η οποία με τη σειρά της ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα

και την εσωτερική πληρότητα. Ταυτόχρονα, φέρνει τον άνθρωπο πιο κοντά στο δημόσιο χώρο,

έτσι ώστε να αναλαμβάνει ευθύνη για αυτόν, να τον προστατεύει και να τον σέβεται, λες και

πρόκειται για τον ιδιωτικό του χώρο. Τέλος, η συμμετοχή του σε ότι αφορά τους δημόσιους

χώρους είναι ένας λόγος παραπάνω για την ομαλότερη και αποτελεσματικότερη υλοποίηση

των έργων, αφού βελτιώνεται ο σχεδιασμός των πολιτικών, η πρόβλεψη, η αξιολόγηση και η

χρηματοδότηση.

Το ζήτημα λοιπόν του συμμετοχικού σχεδιασμού και η εφαρμογή του στην πράξη είναι ένα

στοίχημα για το σήμερα αλλά και για το μέλλον. Η βιώσιμη πόλη το χρειάζεται προκειμένου

να εξασφαλίσει την λειτουργικότητα της, την ελκυστικότητα της και να προσφέρει καλύτερες

συνθήκες ζωής στους χρήστες της.

4.4. Διαδικασία κοινωνικής έρευνας

Στο σημείο αυτό σημειώνονται οι ερωτήσεις που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια αλλά και οι

απαντήσεις των ερωτηθέντων. Συνολικά ρωτήθηκαν 6 άτομα, ένας συνταξιούχος και μία

συνταξιούχος, ένας μεσήλικας , ένας φοιτητής και δύο φοιτήτριες.

4.4.1. Ερωτήσεις

Ακολουθούν οι ερωτήσεις που σκιαγραφούν τη θεματολογία της ανοικτής συζήτησης:

Πότε επισκέπτονται το χώρο; ώρες, ημέρες, συχνότητα

Πού στέκονται, ποια σημεία του δημόσιου χώρου προτιμούν και γιατί;

Γιατί επισκέπτονται τον συγκεκριμένο δημόσιο χώρο; Ποια από τα στοιχεία του

αξιολογούν ως πιο ενδιαφέροντα;

Έχουν προτάσεις βελτίωσης;

Ποια είναι η άποψή τους για τους άλλους επισκέπτες και για το γενικότερο κοινωνικό

περιβάλλον; Γνωρίζουν κόσμο εκεί; Κουβεντιάζουν; Συναντούν κάποιους

συστηματικά, άλλους τυχαία;

Γενικά κυκλοφορούν στη γειτονιά; Επισκέπτονται και άλλους δημόσιους χώρους;

Κατεβαίνουν στο κέντρο της Αθήνας;

4.4.2. Απαντήσεις ερωτηθέντων

Ο υπό μελέτη δημόσιος χώρος της πλατείας Αυδή, ύστερα από κάποιες επισκέψεις που έχουν

πραγματοποιηθεί, κυρίως στα πλαίσια της εργασίας, έχει παρατηρηθεί ότι χρησιμοποιείται

περισσότερο από τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Αυτοί, επισκέπτονται την πλατεία

για δραστηριότητες, όπως βόλτα τον σκύλο, βόλτα με τα μικρά παιδιά για παιχνίδι, ανάπαυση

στα παγκάκια, βόλτα με παρέα για συζήτηση κλπ. Αντίθετα, οι επισκέπτες εκτός γειτονιάς,

που είναι και αυτοί αρκετοί, φαίνεται να έχουν άλλη σχέση με την Αυδή. Έλκονται από την

ευρύτερη περιοχή, λόγω της ύπαρξης κάποιων ωραίων κέντρων αναψυχής, όπως καφέ, μπαρ

και ταβερνάκια και χρησιμοποιούν την πλατεία περισσότερο ως περαστικοί, ενώ βολτάρουν


Σελίδα | 27

στο Μεταξουργείο. Βέβαια, και οι μεν και οι δε, χρησιμοποιούν την πλατεία, απλά με

διαφορετικό τρόπο και για διαφορετικό λόγο. Όμως, είναι σημαντική η άποψη και των 2

κατηγοριών επισκεπτών για τις ερωτήσεις σχετικά με την πλατεία, όπως αν θεωρούν το χώρο

σωστά διαμορφωμένο κλπ.

Η πρώτη συζήτηση με επισκέπτες της πλατείας ήταν με ένα ζευγάρι ηλικιωμένων

συνταξιούχων, κάτοικων του Μεταξουργείου. Βάσει των λεγόμενων τους, επισκέπτονται την

πλατεία καθημερινά κατά τις μεσημεριανές ώρες. Λόγω της ηλικίας τους κάθονται στα

παγκάκια, από τα οποία δεν είναι ικανοποιημένοι, καθώς δεν έχουν να ακουμπήσουν την

πλάτη τους. Γενικά, είναι ευχαριστημένοι από την πλατεία και τόνισαν ότι ο κόσμος που τη

χρησιμοποιεί είναι πολύ φιλικός, μιας και είναι κάτοικοι της γύρω γειτονιάς. Η ύπαρξη

πολλών μεταναστών στη γύρω περιοχή και στην Αυδή υποστήριξαν ότι δεν τους ενοχλεί

καθόλου, αλλά θα θέλανε να ήταν μικρότερο το πρόβλημα με τα ναρκωτικά, το οποίο βέβαια

δεν λαμβάνει τόπο στην πλατεία, αλλά στο Μεταξουργείο γενικότερα. Ακόμα, εξέφρασαν την

επιθυμία να γίνει εντονότερη η παρουσία του δέντρου, να φυτευθούν ψηλά δέντρα, κατά

προτίμηση πλατύφυλλα, έτσι ώστε να γίνει πιο όμορφος και πράσινος ο δημόσιος χώρος και

να υπάρχει και σκιά για το καλοκαίρι. Στο τέλος της συζήτησης, ήρθε και η κόρη του

ηλικιωμένου ζευγαριού, επίσης κάτοικος της περιοχής. Αυτή, δήλωσε αρκετά ικανοποιημένη

από την πλατεία της γειτονιάς της και απλά ανέφερε σαν πρόβλημα ότι πρέπει να είναι πιο

συγκεκριμένος ο χώρος εντός της πλατείας που βγάζει ο κόσμος τα σκυλιά, καθώς τα

περιττώματα τους περιορίζουν τον ελεύθερο περίπατο.

Η επόμενη συζήτηση ήταν με ένα μεσήλικα μετανάστη, κάτοικο της περιοχής και τακτικό

επισκέπτη της πλατείας που πηγαίνει καθημερινά βόλτα εκεί τα 2 του σκυλάκια. Αυτός,

κάθεται συνήθως στα παγκάκια και παρόλο που μιλούσε πολύ σπαστά ελληνικά, δήλωσε ότι

θεωρεί την πλατεία πολύ ήσυχη και ωραία και ότι είναι ευχαριστημένος από το πράσινο της,

αφού όπως είπε: « τα δέντρα είναι ζωή».

Η πιο εκτενής συζήτηση όσον αφορά την Αυδή έγινε με δύο παρέες φοιτητών στο μόνο καφέ

που έχει τραπεζάκια στο χώρο της πλατείας. Η επικοινωνία μαζί τους ήταν ευκολότερη για

αυτό και οι ερωτήσεις έγιναν, όπως ήταν διατυπωμένες στο ερωτηματολόγιο. Η πρώτη

κοπέλα- φοιτήτρια που πήρε το λόγο είπε ότι επισκέπτεται την ευρύτερη περιοχή και την

πλατεία σε μηνιαία βάση, κυρίως τις βραδινές ώρες από τα Σαββατοκύριακα. Δεν είναι

κάτοικος του Μεταξουργείου, όπως και οι υπόλοιποι φοιτητές της παρέας, αλλά λόγω του ότι

βγαίνουνε τακτικά σε μαγαζιά στην περιοχή, διασχίζει συχνά την Αυδή. Έχει κάτσει αρκετές

φορές στα παγκάκια της, όμως περισσότερο κάθεται στο καφέ που βρίσκεται στο χώρο της

πλατείας. Όπως είπε, είναι σημαντικό να αλλάξουν τα παγκάκια και τα περιφραγμένα

παρτέρια που κάνουν αρκετά περιορισμένη τη βόλτα στην πλατεία. Επίσης, πρότεινε στο

πράσινο που περιστοιχίζουν τα κάγκελα από τα παρτέρια, να σχηματιστούν μονοπάτια, έτσι

ώστε να μην ποδοπατιέται το χορτάρι, αλλά ταυτόχρονα να υπάρχει πρόσβαση σε όλους τους

χώρους της Αυδή.

Ένας άλλος φοιτητής που πήρε το λόγο και που επίσης δεν κατοικεί στην περιοχή, δήλωσε

πως επισκέπτεται την πλατεία αρκετά συχνά τις ηλιόλουστες μέρες κατά τις μεσημεριανές

ώρες. Πιο συγκεκριμένα, τα στέκια του είπε ότι βρίσκονται στην γύρω περιοχή, bars και

ταβερνάκια και για αυτό το λόγο διασχίζει με την παρέα του συχνά την πλατεία. Τόνισε ότι

είναι ήσυχη, γαλήνια και ενδείκνυται όταν κάποιος θέλει να ξεφύγει από το θόρυβο του

κέντρου της Αθήνας, χωρίς να απομακρυνθεί από αυτό. Ακόμα, όπως είπε χρησιμοποιεί

αρκετά δημόσιους χώρους στο κέντρο της πρωτεύουσας και η πρόταση του για την Αυδή ήταν

να γίνει λίγο πιο πλούσιο και γεμάτο το τοπίο σε πράσινο.

Τελευταία ήταν η συζήτηση με μία ακόμα φοιτήτρια από άλλη παρέα που επίσης καθόταν στο

καφέ. Αυτή δήλωσε ότι επισκέπτεται την πλατεία σε μηνιαία βάση και συνήθως ως περαστική


Σελίδα | 28

για να πάει κάπου αλλού στο Μεταξουργείο. Οι επισκέψεις της γίνονται συνήθως κατά τις

βραδινές ώρες. Δεν συνηθίζει να στέκεται στην πλατεία, αλλά έχουν υπάρξει φορές που με την

παρέα τους έχουν κάτσει σε κάποιο παγκάκι της. Αυτό που της αρέσει στην Αυδή είναι που ο

κόσμος που την επισκέπτεται είναι ένα μείγμα από κατοίκους της περιοχής και επισκέπτες

νέων ηλικιών. Όπως είπε, συχνά θα παρατηρήσει κανείς οικογένειες από νέους ανθρώπους να

βγάζουν τα παιδιά τους με το καροτσάκι, όταν έχει ωραία μέρα. Επίσης, τόνισε πως της αρέσει

η παρουσία από κατοίκους της γειτονιάς στην πλατεία και ο φιλικός χαρακτήρας της, ακόμα

και όσον αφορά άτομα από άλλες εθνικότητες. Κάτι που θα άλλαζε στην πλατεία είναι τα

παγκάκια, καθώς όπως είπε θα μπορούσαν να διαμορφωθούν με ένα τρόπο πιο «παρεΐστικο»

και να απευθύνονται σε περισσότερα άτομα. Τέλος, θα προτιμούσε περισσότερα και πιο

πλούσια δέντρα.

Εικόνα 8: Αριστερά πεζόδρομος Γιατράκου και δεξιά οδός Λεωνίδου (πηγή: προσωπικό αρχείο,2014)

4.5. Συμπεράσματα από την κοινωνική έρευνα

Αυτό που παρατηρήθηκε ως συμπέρασμα είναι ότι δεν είναι τόσο εύκολο τελικά να

προσεγγίσει κανείς κάποιον και να του κάνει κάποιες ερωτήσεις που θα διαρκέσουν

τουλάχιστον ένα πεντάλεπτο από την ώρα του, μέχρι να απαντηθούν. Ο κόσμος είναι τελείως

απόμακρος, κλεισμένος στον εαυτό του, στις υποχρεώσεις του και στις σκέψεις του, που

θεωρεί τεράστιο απώλεια χρόνου πέντε λεπτά για κάτι τέτοιο. Έτσι, πολλοί όταν

προσεγγίστηκαν, καθώς διασχίζανε την πλατεία, απλά γνέφανε αρνητικά με αποξενωμένο

βλέμμα. Αυτή βέβαια, ήταν η αντίδραση των περαστικών. Όσοι κάθονταν στην πλατεία και

απολάμβαναν τον ήλιο και το πράσινο, ήταν πρόθυμοι να πουν δύο λόγια. Πόσο μάλλον το

ζευγάρι ηλικιωμένων που ήταν καθημερινοί χρήστες της και κάτοικοι στο Μεταξουργείο από

πολύ παλιά.

Να σημειωθεί ότι δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως τα άτομα που καθόντουσαν στην πλατεία

ήταν στις περισσότερες περιπτώσεις κάτοικοι της γειτονιάς, άρα είναι και λογικό αυτοί, σε

σχέση με τους απλά περαστικούς, να ενδιαφέρονται για κάτι που αφορά ένα δημόσιο χώρο που

έχει μια σημαντική θέση στην καθημερινότητα τους. Από την άλλη, η αδιαφορία των

περαστικών για το ερωτηματολόγιο δυστυχώς δείχνει μια γενικότερη απάθεια των ανθρώπων

για τους δημόσιους χώρους και κατ’ επέκταση για την πόλη τους. Επίσης, δείχνει ότι ο κόσμος

αγνοεί την αξία των δημόσιων χώρων και τη μεγάλη σημασία που έχει η ένταξη τους στην

καθημερινότητα των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, βγαίνει το συμπέρασμα, ότι για να νοιαστεί

κανείς για έναν δημόσιο χώρο, πρέπει αυτός να τον κερδίσει. Το ίδιο ισχύει και για την πόλη.


Σελίδα | 29

Προκειμένου να ενδιαφερθεί ο κόσμος για την πόλη και να την αγαπήσει, πρέπει να την νιώσει

περισσότερο. Αυτό βέβαια, απαιτεί την μετατροπή της από πόλη- αυτοκίνητο σε πόλη-

άνθρωπο. Η σημερινή απάθεια του πολίτη για την ίδια του την πόλη πηγάζει από το ότι δεν

αισθάνεται πως απευθύνεται σε αυτόν, διότι όντως δεν απευθύνεται σε αυτόν, αλλά στο

αυτοκίνητο.

Συμπερασματικά, για να γεφυρωθεί η σχέση ανθρώπου- δημόσιου χώρου, πρέπει ο δημόσιος

χώρος να κερδίσει τον άνθρωπο. Σε μία εποχή που ο κόσμος είναι απόμακρος, στη ρουτίνα

του, στις σκέψεις του, στις υποχρεώσεις του και γενικότερα στις ατομικές του ανάγκες είναι

επιτακτική ανάγκη οι πλατείες, τα πάρκα και γενικά οι δημόσιοι χώροι να του υπενθυμίσουν

τη μεγάλη τους αξία ως μέσα από- ατομικοποίησης, κοινωνικής συναναστροφής, επικοινωνίας

και δραστηριοποίησης.


Σελίδα | 30

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5- ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ

ΧΩΡΟ

Στο τμήμα αυτό , αναλύεται αρχικά το αντικείμενο του κεφαλαίου και η μεθοδολογική

προσέγγιση που λαμβάνει χώρα και μια μικρή θεωρητική προσέγγιση για ζητήματα του

σχεδιασμού. Στη συνέχεια παρουσιάζεται το κύριο μέρος που αφορά το σχεδιασμό του

δημόσιου χώρου.


Αντικείμενο του κεφαλαίου είναι ο σχεδιασμός του επιλεχθέντα δημόσιου χώρου, δηλαδή της

πλατείας Λ. Αυδή στο Μεταξουργείο. Ο σχεδιασμός αυτός θα γίνει με γνώμονα τη βελτίωση

της υφιστάμενης κατάστασης και θα λάβει σοβαρά υπόψη του τις γνώμες των χρηστών του, οι

οποίες αποτυπώθηκαν στην κοινωνική έρευνα που διεξάχθηκε στην περιοχή μελέτης. Ακόμα,

πέρα από τον προϊόν του σχεδιασμού εξίσου σημαντικό και κομβικό ρόλο, παίζει και το

σκεπτικό ή τεκμηρίωση των αλλαγών που προτείνονται στον χώρο της πλατείας. Με αυτόν τον

τρόπο αποκαλύπτεται η κοινωνική ουσία του σχεδιασμού, η οποία δεν μένει στο σχέδιο επί

χάρτου, αλλά μετασχηματίζεται και ολοκληρώνεται σε πράξη. Βέβαια, όπως είναι

αναμενόμενο μια αλλαγή επιφέρει επιπτώσεις σε μια σειρά από στοιχεία πχ περιβαλλοντικές,

κοινωνικές ,κυκλοφοριακές κ.α. Έτσι, άλλος ένας στόχος αυτού του κεφαλαίου είναι μια μικρή

εκτίμηση των παραπάνω επιπτώσεων που θα προκύψουν από την εφαρμογή των προτάσεων.


Στα πλαίσια ου σχεδιασμού, πραγματοποιήθηκε επιτόπια επίσκεψη στην περιοχή μελέτης και

καταγράφηκαν πιθανές αλλαγές και παρεμβάσεις. Ακόμα, έγινε χρήση αεροφωτογραφιών και

ορθοφωτογραφιών από τις ιστοσελίδες της google αλλά και του Κτηματολογίου Α.Ε.

Σημαντική ήταν ακόμα η μελέτη παρόμοιων εργασιών για αναπλάσεις και αντίστοιχα

παραδείγματα από άλλες περιπτώσεις .

5.3. Χωρικός Σχεδιασμός: μια συνοπτική προσέγγιση

Η σύγχρονη πόλη είναι πλέον σε δυσμενή θέση. Η αδιάκοπη αστικοποίηση και η εντεινόμενη

εξάρτηση από το Ι.Χ. δημιουργούν ένα πλαίσιο απονοηματοδότησης του αστικού χώρου και

αλλοιώσης του συλλογικού του χαρακτήρα. Οι νέες γεωγραφίες των πόλεων , αυτών των

σημαντικών ανθρώπινων συγκεντρώσεων διαδραματίζουν ένα διαφορετικό ρόλο στη σημερινή

πραγματικότητα. Κυκλοφοριακός κορεσμός, δραματική μείωση των ελεύθερων και δημόσιων

χώρων, εντατικοί ρυθμοί ζωής, ισχνή περιβαλλοντική πολιτική και υπέρμετρη δόμηση, είναι

μερικά από τα πολλά προβλήματα που εμφανίζονται.

Τα προβλήματα αυτά καλείται επιτακτικά να λύσει άμεσα ο χωρικός σχεδιασμός με τις πολλές

μορφές που έχει και τους διάφορους τρόπους που εκφράζεται στο αστικό τοπίο. Τι είναι όμως

ο χωρικός σχεδιασμός?

Ο χωρικός σχεδιασμός αποτελεί μια αρκετά σημαντική και λογική διαδικασία με

μεθοδολογικό πλαίσιο και δυναμικότητα στο ιστορικό διηνεκές. Οι βασικές συνιστώσες του

σχεδιασμού είναι :


Σελίδα | 31

οι αξιολογικοί παράγοντες δηλαδή οι επιμέρους επιδιώξεις, οι στόχοι και τα κριτήρια

που τίθενται.

το πλαίσιο δράσης , που αποτελείται από τις δυνατότητες και τους περιορισμούς

το προϊόν του σχεδιασμού, με την έννοια της μορφής του, του σχεδίου του και του

προγράμματος του.

Επίσης, ο σχεδιασμός αποτελείται από επιμέρους κατηγορίες ανάλογα με το πώς επιτελείται.

Παρατηρείται λοιπόν ο τομεακός σχεδιασμός , ο οποίος είναι αποσπασματικός και

αντιμετωπίζει τα επιμέρους στοιχεία μεμονωμένα, έπειτα υπάρχει ο παράλληλος σχεδιασμός, ο

οποίος αναλύει ξεχωριστά τα επιμέρους στοιχεία και στην συνέχεια τα ενοποιεί προκειμένου

να ολοκληρωθεί το τελικό αποτέλεσμα. Τέλος, άλλο μια κατηγορία σχεδιασμού είναι ο

καθολικός σχεδιασμός, ο οποίος αντιμετωπίζει τα επιμέρους στοιχεία σφαιρικά, με γνώμονα

την αλληλεξάρτηση και τη διαλεκτική σχέση που αυτά έχουν μεταξύ τους .

Ο σχεδιασμός όμως επειδή δεν αποτελεί μια «αιώνια συνταγή» που δεν επιδέχεται αλλαγές και

μετασχηματισμούς, χαρακτηρίζεται από νέες κατευθύνσεις που σταδιακά υποκαθιστούν

λιγότερο ή περισσότερο παραδοσιακές μορφές. Ορισμένες λοιπόν νέες μορφές είναι οι

παρακάτω: μικτή ανίχνευση, μέθοδος αποσπασματικών μικροβελτιώσεων, αστική διαχείριση,

εταιρικός σχεδιασμός, συμμετοχικός σχεδιασμός, συνηγορικός σχεδιασμός, αυτοβοήθεια,

διαπραγματεύσεις και διαμεσολαβήσεις και αστική διακυβέρνηση.

Οι λόγοι, οι οποίοι δημιουργούν την αναγκαιότητα σχεδιασμού σε μία περιοχή ποικίλλουν.

Κατά κύριο λόγο ο σχεδιασμός πραγματοποιείται σε περιπτώσεις που χρήζουν βελτίωσης,

διόρθωσης ή αλλαγής, στην κατεύθυνση που ωφελεί την κοινωνία και μεγιστοποιεί το

κοινωνικό κέρδος. Βέβαια, δεν εκλείπουν και οι περιπτώσεις στις οποίες ο σχεδιασμός

χρησιμοποιείται σαν εργαλείο ελέγχου ή εργαλείο υλοποίησης συμφερόντων διάφορων

κοινωνικών ομάδων. Το παραπάνω οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός πως ο χώρος έχει

άμεση σχέση με τις οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις και συμφέροντα που

δραστηριοποιούνται σε αυτόν, εξάλλου η ίδια η εξέλιξη του χώρου βασίζεται σε σύγκρουση

συμφερόντων και πολιτικών.

Σε αυτό το σημείο, είναι αναγκαίο να τονιστεί πως οι λόγοι που συντρέχουν στην

αναγκαιότητα και στη διεκπεραίωση του σχεδιασμού, είναι άμεσα συνυφασμένοι με τους

φορείς ή φορέα που υλοποιεί το σχεδιασμό (κράτος, ιδιωτική πρωτοβουλία), καθώς και το

κοινωνικό σύνολο ή ομάδα που το αποτέλεσμα του σχεδιασμού το/την αφορά.

Ακόμα ένα βασικό ζήτημα που αφορά το σχεδιασμό είναι ο τρόπος και οι διαδικασίες που

χρησιμοποιούνται προκειμένου να έρθει εις πέρας. Στον ελληνικό χώρο ο σχεδιασμός

πραγματοποιείται μέσω διάφορων μεθόδων που διαφοροποιούνται ανάλογα με την κλίμακα

και τον ρόλο της απαιτούμενης παρέμβασης.

Για παράδειγμα όσον αφορά την εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδιασμού, διενεργείται μέσα

από διάφορα στάδια, τα οποία είναι τα εξής:

Ρυθμιστικό Σχέδιο

Γενικό Πολεοδομικό ή ΣΧΟΟΑΠ

Πολεοδομική Μελέτη

Πράξη Εφαρμογής

Ακόμα υπάρχουν και τα ΣΟΑΠ( σχέδια ολοκληρωμένων αστικών παρεμβάσεων), που

σχετίζονται με την αναγκαιότητα παρέμβασης στην πόλη συνολικά ή σε τμήματα αυτής.


Σελίδα | 32

Όπως τονίστηκε παραπάνω, ο σχεδιασμός δεν είναι μια «συνταγή» και μια διαδικασία, η οποία

δεν χαρακτηρίζεται από μεταλλαγές και διαφοροποιήσεις μέσα στο ιστορικό συνεχές.

Αντίθετα, προσαρμόζεται ανάλογα στην εκάστοτε κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική

πραγματικότητα . Η σημερινή εποχή είναι κομβική για τις μελλοντικές κατευθυντήριες

γραμμές στον σχεδιασμό. Είναι επιτακτική ανάγκη ο σχεδιασμός να στραφεί προς την

κατεύθυνση της βιωσιμότητας και της λειτουργικότητας, καθώς μόνο έτσι θα μπορέσουν να

διορθωθούν ή περιοριστούν τα όποια προβλήματα εμφανίζονται έντονα στην σύγχρονη πόλη.

Ήδη έχουν γίνει τα πρώτα βήματα και σταδιακά πραγματοποιούνται περισσότερα. Πιο

συγκεκριμένα η όψη του σχεδιασμού, σε ευρωπαϊκό κυρίως επίπεδο, αλλάζει θέτοντας ως

πρώτιστο στόχο τη βιωσιμότητα και την περιβαλλοντική προστασία (βλ. αποφάσεις και

οδηγίες ΕΕ).

Τέλος, κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστούν μερικά επιτυχημένα παραδείγματα παρεμβάσεων/

αναπλάσεων στον αστικό ιστό της πόλης, καθώς αποδεικνύουν τα αποτελέσματα του

σχεδιασμού στην πράξη:

Εικόνα 9: πεζοδρόμηση ερμού(πηγή:www.terraproperty.gr)

Εικόνα 10: πεζοδρόμηση Διονυσίου Αεροπαγίτου (πηγή:astynet.gr)

http://www.terraproperty.gr/


Σελίδα | 33

Εικόνα 11: Ανάπλαση πλατεία Ομόνοιας (πηγή:astynet.gr)

Εικόνα 12: Πεζοδρόμηση στα Λαδάδικα (πηγή: wikimapia.org)

5.4. Πως κερδίζει ένας δημόσιος χώρος μέσω του σχεδιασμού του, τον

άνθρωπο ;

Πλέον, λόγω της συνεχούς αυξανόμενης επέκτασης της πόλης με βιομηχανικές μεθόδους και

τυποποιημένα υλικά κατασκευής, ο χαρακτήρας της γίνεται ολοένα και πιο απρόσωπος, ενώ η

αδιαφορία του ανθρώπου κορυφώνεται. Έννοιες όπως διαφορετικότητα και ιδιαιτερότητα δεν

την περιγράφουν πια, δίνοντας τη θέση τους στην τυποποίηση. Αυτή, με τη σειρά της συντελεί

στο να χαθεί η φυσιογνωμία και η ταυτότητα της πόλης.

Η κατάσταση είναι αναστρέψιμη. Προϋποθέτει όμως, η προσπάθεια να ξεκινήσει από χώρους

μικρής κλίμακας, όπως οι δημόσιοι χώροι. Η “συμφιλίωση” του ανθρώπου με αυτούς μπορεί

να αποτελέσει αφετηρία για τη γνωριμία του με την πόλη. Συνεπώς, είναι σημαντικό η τωρινή

κατάσταση, με τον κάτοικο να μη συγκινείται από την πλατεία της γειτονιάς του, να αλλάξει

και να την διαδεχτεί μία άλλη, στην οποία ο σχεδιασμός της θα προσελκύει τον άνθρωπο,

ώστε να αναγνωρίσει την αξία της ίδιας και του ρόλου που διαδραματίζει.

Σε αυτό το σημείο τίθεται και το ερώτημα, πως κερδίζει ένας δημόσιος χώρος μέσω του

σχεδιασμού του τον άνθρωπο. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η τυποποίηση, καθώς και η


Σελίδα | 34

ομογενοποίηση που αυτή επιφέρει, όσον αφορά καθετί κατασκευαστικό στην πόλη, απωθεί

τον άνθρωπο από αυτή, τον απομακρύνει. Για αυτό το λόγο, τουλάχιστον στις πλατείες και στα

πάρκα δεν πρέπει να υπάρχει κανένα δείγμα τυποποίησης. Αντίθετα, η κύρια φιλοσοφία του

σχεδιασμού τους θα πρέπει να είναι η προσέγγιση του φυσικού τοπίου.

Ως γνωστόν, πλατείες και δρόμοι υπάγονται σε συστήματα αξόνων και διαμορφώνονται με

γεωμετρικά σχήματα, με αποτέλεσμα να είναι “εχθρική” η πόλη προς τον άνθρωπο και να του

επιβάλλει ποιά διαδρομή θα ακολουθήσει. Δεδομένης αυτής της κατάστασης, τουλάχιστον στα

όρια του δημόσιου χώρου, της πλατείας, πρέπει να υπάρχει ένα σχήμα ακανόνιστο, με φυσικά

στοιχεία, που δεν θα καλύπτει τη φυσική τοπογραφία.

Ο άνθρωπος, πρέπει να επισκέπτεται την πλατεία της γειτονιάς του και να νιώθει ελεύθερος.

Ελεύθερος να περπατήσει όπου θέλει και να σταθεί όπου θέλει. Ο σχεδιασμός της πόλης σε

συνάρτηση με το αυτοκίνητο του στερεί τέτοιες ελευθερίες. Έτσι θα κερδίσει ο δημόσιος

χώρος τον άνθρωπο, προσφέροντας του αυτό που του έχει στερηθεί. Από τεχνητό στοιχείο

υπάρχει άπλετο απόθεμα στις πόλεις, από φυσικό όμως;

Ακόμα, η φιλοσοφία του φυσικού τοπίου δεν περιορίζεται μόνο στην οπτική ομοιότητα, αλλά

και στην ακουστική. Δεν νοείται φυσικό τοπίο στο οποίο περιμετρικά να μαρσάρουν

αυτοκίνητα, όπως δεν νοείται φυσικό τοπίο χωρίς ανάγλυφο. Έτσι, δρόμοι περιμετρικά της

πλατείας πρέπει είτε να πεζοδρομούνται, είτε να είναι ήπιας κυκλοφορίας, ενώ οι τσιμεντένιοι

κυβόλιθοι πρέπει να δώσουν τη θέση τους σε φυσικό ανάγλυφο, χώμα, χόρτο, δέντρα και

υδάτινο στοιχείο.

Είναι λογικό μια τέτοια διαμόρφωση του δημόσιου χώρου να είναι ελκυστική προς τον

κάτοικο της γειτονιάς, γιατί του παρουσιάζεται σαν ένας χώρος απόδρασης απ’ το γκρίζο

αστικό τοπίο, το αυτοκίνητο, το θόρυβο και το καυσαέριο. Η απομάκρυνση του ανθρώπου

απ’ο την πόλη γενικά και απ’οτις πλατείες της γειτονιάς του ειδικότερα, είναι αποτέλεσμα

ενός σχεδιασμού στα μέτρα του αυτοκίνητου. Ενός σχεδιασμού πάνω σε ορθογωνικό κάναβο,

με φαρδιές λεωφόρους, δυσανάλογα μεγάλα κτίρια και μπετόν παντού.

Αυτή είναι η πραγματικότητα της πόλης σήμερα και αυτή διαμόρφωσε έναν άνθρωπο

απόμακρο, απαθή και ατομικιστή. Ο σωστός σχεδιασμός, λοιπόν, των δημόσιων χώρων, των

γειτονικών πλατειών και των πάρκων, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο να γεφυρωθεί

αυτό το χάσμα, καθώς είναι ικανός στο να κεντρίσει την προσοχή του ανθρώπου και να τον

φέρει πάλι κοντά στο δημόσιο χώρο, ενώ ταυτόχρονα να του υπενθυμίσει τη μεγάλη του

σημασία στη ζωή του. Τέλος, ένας τέτοιος σχεδιασμός έχει ως αποτέλεσμα την κοινωνικά και

περιβαλλοντικά σωστή ανάπτυξη των πόλεων, άρα και την ίαση τους, μιας και οι σύγχρονες

πόλεις είναι “άρρωστες”.

5.5. Πρόταση σχεδιασμού

Η αισθητική ενός δημόσιου χώρου, από μόνη της, δεν είναι αρκετή για να κεντρίσει το

ενδιαφέρον του επισκέπτη, του κάτοικου της γειτονιάς. Προϋπόθεση για να επισκέπτεται

κανείς την γειτονική πλατεία τακτικά, για να την εντάξει στην καθημερινότητα του και να

νοιάζεται για αυτήν, είναι να ικανοποιεί τις ανάγκες του και να εξυπηρετεί τις απαιτήσεις του.

Συμπερασματικά, μια ανοιχτή διαδικασία επικοινωνίας, με τους επισκέπτες της πλατείας είναι

ο καταλληλότερος τρόπος για να καλύπτονται μέσω του νέου σχεδιασμού οι ανάγκες και

απαιτήσεις τους.


Σελίδα | 35

Οι αλλαγές στο σχεδιασμό βασίζονται:

Στην επικοινωνία με επισκέπτες της πλατείας και στην παρατήρηση σχετικά με το πως την

χρησιμοποιούν. Η δεύτερη έγινε σε βάθος χρόνου, αφού πραγματοποιήθηκαν αρκετές

επισκέψεις, σε διαφορετικές μέρες μέσα στην εβδομάδα και διαφορετικές ώρες μέσα στη

μέρα, ώστε το δείγμα να είναι όσο το δυνατόν αντιπροσωπευτικότερο.

Τα συμπεράσματα από τις παραπάνω διαδικασίες καθόρισαν τον επανασχεδιασμό. Αυτός,

απευθύνεται σε όλες τις κατηγορίες επισκεπτών- χρηστών.

Ηλικιωμένοι

Παιδιά

Ιδιοκτήτες σκύλων

Περαστικοί

Κάτοικοι της γειτονιάς

Κάθε κατηγορία έχει διαφορετικές απαιτήσεις και χρησιμοποιεί την πλατεία με διαφορετικό

τρόπο και για διαφορετικό λόγο. Οι ηλικιωμένοι, χρειάζονται χώρο για ανάπαυση και

συζήτηση. Τα παιδιά χώρο για παιχνίδι, ενώ οι περαστικοί, φιλικές- πρακτικές διαδρομές για

να διασχίζουν την πλατεία. Ο σχεδιασμός είναι ανάγκη να προβλέπει τυχόν αντικρουόμενες

χρήσεις και μέσα απ’ τη χωροθέτηση των τεχνητών- φυσικών στοιχείων εντός του χώρου, να

εξασφαλίζεται η αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών δραστηριοτήτων, πχ παιχνίδι παιδιών-

ανάπαυση ηλικιωμένων.

Διαπιστώθηκε ότι οι δύο πλατείες που γειτνιάζουν σε σημαντικό βαθμό χωρίζονται από δρόμο,

που παρότι δημόσιος χώρος, πλέον έχει γίνει ολοκληρωτικά πίστα του αυτοκινήτου ,

αποτρέποντας την ελεύθερη κίνηση του πεζού. Έτσι, λοιπόν, προκειμένου να αρθεί αυτός ο

φραγμός και να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά οι δύο πλατείες αποφασίστηκε να

πεζοδρομηθεί και να διαμορφωθεί κατάλληλα η οδός Λεωνίδου, στο τμήμα της από Μυλλέρου

ως Κολοκυνθούς μιας και η σύνδεση που εξυπηρετεί αντικαθίσταται πολύ εύκολα από

παράλληλες οδούς.


Σελίδα | 36

Εικόνα 13: Ο νέος ενοποιημένος δημόσιος χώρος στο Μεταξουργείο(πηγή: ιδία επεξεργασία, google earth)

Με αυτόν τον τρόπο οι πλατείες αποκτούν μία οργανική σύνδεση και μετασχηματίζονται σε

έναν ενιαίο δημόσιο χώρο, με ισχυρότερη απήχηση στο κοινό που απευθύνονται. Έτσι δίνεται

η ευκαιρία για περισσότερο περπάτημα, παιχνίδι, συζήτηση, αλληλεπίδραση.

Παρουσιάζεται η περίπτωση αναδιαμόρφωσης της οδού Λεωνίδου στο τμήμα μεταξύ των

οδών Μυλλέρου- Κολοκυνθούς:

Εικόνα 14: Διατομή της οδού Λεωνίδου (πηγή: google earth, google maps street view)


Σελίδα | 37

Σχέδιο 6:Οδός Λεωνίδου στο σήμερα (πηγή: ιδία επεξεργασία)

Σχέδιο 7: Πρόταση για την οδό Λεωνίδου(πηγή: ιδία επεξεργασία)


Σελίδα | 38

Εικόνα 15: Ενδεικτικά υλικά κατασκευής για τον τάπητα ,κυβόλιθοι (πηγή: www.tzakia-saroglou.gr )

Ακολουθεί το σχέδιο των ενοποιημένων πλατειών Αυδή και Δουρούτη:

Σχέδιο 8: Ενοποίηση πλατειών (πηγή: ιδία επεξεργασία)

Για τη διευκόλυνση της κίνησης των χρηστών του δημόσιου χώρου προτείνεται η πλήρης

αφαίρεση των υπαρχόντων κιγκλιδωμάτων. Τα κιγκλιδώματα αυτά περιφράσσουν το πράσινο

προκαλούν σύγχυση και περιορισμούς κατά τη διέλευσή των χρηστών. Ακόμα, δεν επιτρέπουν

τη χρήση τους για παιχνίδι, ανάπαυση κ.α. και ουσιαστικά λειτουργούν σαν εμπόδιο στο σώμα

του δημόσιου χώρου.

Συνδυαστικά με την αφαίρεση των κιγκλιδωμάτων δημιουργείται ένα ενδεικτικό (αστικό)

μονοπάτι που προσπαθεί να προσδώσει μια συνέχεια στο χώρο των δύο πλατειών και να

γεφυρώσει τα πράσινα στοιχεία της πλατείας με το αστικό περιβάλλον

https://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAYQjB0&url=http%3A%2F%2Fwww.tzakia-saroglou.gr%2Fproduct_info.php%3FcPath%3D95_97%26products_id%3D1818&ei=uY_fVJeLK-flywP504GoDA&bvm=bv.85970519,d.bGQ&psig=AFQjCNFKVCxQeHQCzI6j7-N6Tej0yrpEZg&ust=1424023879153810


Σελίδα | 39

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, κρίθηκε σημαντικό να γίνει μία χωροθέτηση των

δραστηριοτήτων και των φυσικών/τεχνητών στοιχείων εντός της ενοποιημένης πλατείας, που

ενώ ικανοποιεί όλες τις κατηγορίες επισκεπτών της, δεν έχει αντικρουόμενες χρήσεις.

Ο φωτισμός και οι κάδοι απορριμάτων, παρότι δεν ήταν από τα θέματα σχετικά με την

πλατεία, που απασχολούν τους επισκέπτες της, χωροθετήθηκαν προσεκτικά. Ο φωτισμός με

κριτήριο να καλύπτει σε λογικό βαθμό την επιφάνειας της πλατείας και να επιτρέπει την

ασφαλή χρήση της και τις βραδινές ώρες, ενώ οι κάδοι με κριτήριο να είναι εύκολα

προσβάσιμοι απ’ τους χρήστες της, κυρίως κοντά στα παγκάκια και κατά μήκος των

διαδρομών που θα χρησιμοποιούν για να τη διασχίσουν. Ο λόγος που επανατοποθετήθηκαν τα

παραπάνω οφείλεται στο ότι η ασφάλεια και η καθαριότητα είναι δύο βασικές παράμετροι, για

τη σωστή λειτουργία της πλατείας.

Εικόνα 16: Δεξιά Λάμπα φωτισμού και δεξιά Κάδος Απορριμμάτων

(πηγή: http://www.athleticosa.gr, www.spau.gr)

Τα παγκάκια, σε αντίθεση με το φωτισμό και τους κάδους, ήταν ένα θέμα που θίχτηκε από

τους επισκέπτες της Αυδή. Ως εκ τούτου, η χωροθέτηση τους άλλαξε, ενώ άλλαξε και η

υποδομή τους. Αυξήθηκαν και τοποθετήθηκαν σποραδικά στο δημόσιο χώρο με κριτήριο να

είναι βολικά, για τους ιδιαίτερα απαιτητικούς ηλικιωμένους, αλλά και να προωθούν τη

συζήτηση και τη συναναστροφή.

Εικόνα 17: Αριστερά παγκάκια με τραπεζάκι και δεξιά κυκλικά παγκάκια

(πηγή:praktiker.gr και www.spau.gr)

http://www.athleticosa.gr/


Σελίδα | 40

Εικόνα 18: παγκάκια με πλάτη (πηγή: www.bestart.gr)

Η ανάδειξη του φυσικού τοπίου, του ανάγλυφου και των στοιχείων πρασίνου, υπήρξε απ’ τους

βασικότερους στόχους της εκ νέου σχεδίασης της πλατείας, ενώ υπήρξε και σημαντική

απαίτηση των επισκεπτών της. Η προτίμηση αυτών, ήταν δέντρα με πλούσια φυλλώματα και

μεγάλα ύψη, ώστε να παρέχουν σκίαση για την καλοκαιρινή ανάπαυση. Εκτός, λοιπόν, από

την φύτευση φυλλοβόλων δέντρων με ψηλή και πλατειά κόμη που εξυπηρετούνε το σκοπό της

σκίασης, ο σχεδιασμός προβλέπει στις επιφάνειες που απουσιάζουν οι κυβόλιθοι (που

παρεμπιπτόντως έγιναν μεγαλύτερες) την ύπαρξη φυσικών κλίσεων, που θα παραπέμπουν τον

επισκέπτη στο φυσικό ανάγλυφο και παράλληλα δεν θα είναι απαγορευτικές για περπάτημα.

Τέλος, στην ανάδειξη του φυσικού τοπίου αποβλέπει και η παρουσία του υγρού στοιχείου, η

οποία επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση μίας τεχνητής λίμνης.

Εικόνα 19: Πλατύφυλλα δέντρα (πηγή: http://kavadakis.blogspot.gr/)

Εικόνα 20: Υδάτινο στοιχείο (πηγή: www.rethinkathens.org)

http://kavadakis.blogspot.gr/


Σελίδα | 41

Ακόμα, ο σχεδιασμός προβλέπει χώρους στάθμευσης ποδηλάτων, έτσι ώστε να προωθείται

ουσιαστικά η χρήση αυτού του μέσου για μετακινήσεις προς την πλατεία.

Εικόνα 21: Θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων (πηγή: www.emylonasgroup.gr)

Τέλος, πέρα από τη χωροθέτηση τεχνητών- φυσικών στοιχείων και ως φυσικό επακόλουθο της

ενοποίησης των δύο πλατειών, μέσω του σχεδιασμού αναδεικνύεται και αξιοποιείται η

παρουσία της νέας Πινακοθήκης του δήμου Αθηναίων ( που βρίσκεται στην πλ. Δουρούτη).

Αυτό, επιτυγχάνεται με την προσθήκη δύο εισόδων στο χώρο της πλατείας.

Εικόνα 22: Προτεινόμενη είσοδος στην Δημοτική Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων από πλατεία Δουρούτη

(πηγή: https://metaxourgeio.wordpress.com)

5.6. Συμπεράσματα από την πρόταση σχεδιασμού

Ο νέος σχεδιασμός αποσκοπεί στο να φέρει την πλατεία πιο κοντά στον άνθρωπο, έτσι ώστε

αφενός να ενισχυθεί η έννοια της γειτονιάς και αφετέρου να υπάρχει η δυνατότητα για έναν

χώρο, που να διατίθεται στον κάτοικό της, για απόδραση, συνάντηση και συναναστροφή. Ο

χώρος αυτός, πρέπει να είναι φιλικός προς τον κάτοικο, να του παρέχει αυτά που του στερεί το

χαώδες αστικό τοπίο με την απροσωπία του. Επίσκεψη στην πλατεία, συνεπάγεται ελευθερία,

ελευθερία απ’ τα δεσμά του αυτοκινήτου, του κορεσμού, του θορύβου και των ρύπων.


Σελίδα | 42

Αποδέσμευση απ’ την εγρήγορση για τυχόν αυτοκίνητα και γενικά χαλάρωση και απόλαυση

των αισθήσεων, της ακοής, της όσφρησης και της όρασης. Ο σχεδιασμός σε συνάρτηση με τις

ανάγκες των κατοίκων αποβλέπει στην ικανοποίηση των παραπάνω και στην μετατροπή της

πλατείας σε προέκταση του σαλονιού, σ’ ένα χώρο κοινωνικοποίησης, σ’ ένα χώρο για τον

οποίο ο επισκέπτης να νοιάζεται και να δείχνει ενδιαφέρον. Μάλιστα, το ενδιαφέρον αυτό

αποτελεί την αφετηρία ενίσχυσης των δεσμών με την πόλη του και καλλιέργειας μιας

συλλογικής συνείδησης- αντίληψης για τον αστικό χώρο.


Σελίδα | 43

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Ο δημόσιος χώρος της πλατείας Αυδή έχει έντονη κοινωνικότητα, είναι ελκυστικός και

παρουσιάζει μια ποιότητα στον αστικό χώρο. Οι περιμετρικές χρήσεις γης όπως κατοικία και

αναψυχή, τα στοιχεία πρασίνου, ο ήπιας χαρακτήρας της γειτονιάς, η γειτνίαση με την πλ.

Δουρούτη, συνθέτουν ένα «δυνατό» αστικό τοπίο, το οποίο ξεφεύγει από τις σκηνές της

γκρίζας μητρόπολης. Όμως, αυτός ο δημόσιος χώρος μπορεί να γίνει καλύτερος και να δώσει

πολύ περισσότερα στους χρήστες του αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.

Ο επανασχεδιασμός που πραγματοποιείται είναι μια πρώτη κίνηση, προκειμένου ο δημόσιος

υπό μελέτη χώρος να βελτιωθεί ακόμα περισσότερο, να καλέσει τον κάτοικο και τον

επισκέπτη να τον χρησιμοποιήσουν παραπάνω και να τον γνωρίσουν καλύτερα. Αξιοποιείται

λοιπόν μέσα από τον σχεδιασμό η δυναμική του δημόσιου αυτού χώρου , τοποθετώντας τον

στο επίκεντρο της γειτονιάς, μιας γειτονιάς ήπιας και φιλικής.

Έτσι λοιπόν δημιουργείται ένα ελκυστικό και αξιόλογο κέντρο γειτονιάς, έτοιμο να υποδεχτεί

όλο και περισσότερους χρήστες και να αποτελέσει ένα σημαντικό στοιχείο στην σύγχρονη

πόλη της Αθήνας και ιδιαίτερα στο ιστορικό της κέντρο.

Εικόνα 23: Πεζόδρομος Γιατράκου, μια γραμμική πλατεία του Μεταξουργείου(πηγή: www.panoramio.com)


Σελίδα | 44

Βιβλιογραφία

Gehl, J. (2013). Η ζωή ανάμεστα στα κτήρια. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.

Lefebvre, H. (1977). Δικαίωμα στην πόλη : χώρος και πολιτική. Κουκίδα.

transport learning. (2011). Σχεδιασμός και διαμόρφωση δρόμων, μέτρα ήπιας κυκλοφορίας.

Bucharest.

urban design associates. the urban design handbook: techniques and working methods.

London.

wikipedia/Kotzia_Square. (n.d.). From http://en.wikipedia.org/wiki/Kotzia_Square

Αθανασόπουλος, Κ. (2009). Προς μια μέθοδο ένταξης των πολιτών στο σχεδιασμό έργων

βιώσιμης αστικής κινητικότητας. Διδαδκτορική Διατριβή , Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων

Μηχανικών, ΕΜΠ . Αθήνα.

Αθανασόπουλος, Κ. (n.d.). Συμμετοχικός σχεδιασμός: Ο αυριανός ρόλος του μηχανικού.

Σημειώσεις στα πλαίσια του μαθήματος "κοινωνιολογία του χώρου", Σχολή Αγρονόμων και

Τοπογράφων Μηχανικών,ΕΜΠ . Αθήνα.

Αραβαντινός, Α. (2007). Πολεοδομικός Σχεδιασμός , για μια βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού

χώρου. Αθήνα: Συμμετρία.

Βασενχόβεν, Λ. (2012). Θεωρία του Σχεδιασμού του Χώρου. Διδακτικές σημειώσεις, Σχολή

Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ,ΕΜΠ . Αθήνα.

Βασενχόβεν, Λ. (1999). Υπάρχει ακόμη Θεωρία του Σχεδιασμού του Χώρου;. 10ο Πανελλήνιο

Αρχιτεκτονικό Συνέδριο,Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών –

Πανελλήνια Ενωση Αρχιτεκτόνων. Αθήνα.

Βλαστός Θάνος, Μηλάκης Δημήτρης. (2006). Πολεοδομία vs Μεταφορές :από την απόκλιση

στη σύγκλιση. Αθήνα .

Βλαστός, Θ. (1993). Μεταφορές και κοινωνικό περιβάλλον. 4 ΤΡΟΧΟΙ .

Γκουμοπούλου, Γ. (2013). Όψεις του αστικού τοπίου στο δημόσιο χώρο. Διπλωματική εργασία,

Δ.Π.Μ.Σ. "πολεοδομία-χωροταξία", Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ . Αθήνα.

Ίδρυμα Ωνάση. (2014). re think athens : Η Αθήνα στο κέντρο ,οριστικές μελέτες. Αθήνα.

Καούνη, Δ. (2011). Κοινωνική διάσταση του χώρου- Μελετώντας τις πλατείες του

Μεταξουργείου. Σπουδαστική εργασία στο μάθημα"Περιβαλλοντικές συνιστώσες του

σχεδιασμού και της οικιστικής ανάπτυξης",Δ.Π.Μ.Σ."πολεοδομία-χωροταξία"Σχολή

Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ . Αθήνα.

Κορακάκη Αντωνία, Μαυρικάκη Βασιλική. (2014). Ο δημόσιος χώρος ως σημείο ρηξης ή

εγκάταλειψης και ο δημόσιος χώρος ως πεδίο "κατανάλωσης" : Η Αθηναϊκή περίπτωση.

Ερευνητική εργασία ,Τμήμα αρχιτεκτόνων μηχανικών , Πολυτεχνείο Κρήτης . Χανιά.

Μπάκα, Π. (2009). Βιοκλιματικός σχεδιασμός στον αστικό δημόσιο χώρο με στόχο τη

βιωσιμότητα. Σπουδαστική εργασία στο μάθημα "Περιβαλλοντικές συνιστώσες του σχεδιασμού

και της οικιστικής ανάπτυξης",Δ.Π.Μ.Σ."πολεοδομία-χωροταξία",Σχολή Αρχιτεκτόνων

Μηχανικών ΕΜΠ . Αθήνα.


Σελίδα | 45

Πολυχρονόπουλος, Δ. (2003). "Εικονικός Χώρος" ένας δημόσιος χώρος? Μετασχηματισμοί

ελληνικής πόλης στη σοσιαλιστική θεωρία, προοπτικές και καθημερινή πράξη, (p. 14). Αθήνα.

Σαρηγιάννης, Γ. (2000). Αθήνα 1830-2000 : εξέλιξη- πολεοδομία- μεταφορές. Αθήνα:

Συμμετρία.

Σαρηγιάννης, Γ. (2010). Δρόμοι και πεζόδρομοι στον αστικό χώρο. Διδακτικές σημειώσεις στο

Δ.Π.Μ.Σ. "πολεοδομία-χωροταξία", Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΕΜΠ . Αθήνα.

Φραντζεσκάκης Ι.,Πιτσιάβα- Λατινοπούλου Μ., Τσαμπούλας Δ. (1997). Διαχείριση

Κυκλοφορίας. Αθήνα: Παπασωτηρίου.

ζητήματα δημόσιου χώρου: η περίπτωση της πλατείας Λ.Αυδή στο Μεταξουργείο

Documents