The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2827 Number: 33 , p. 443-454, Spring I 2015 ZİHİN HARİTALAMA TEKNİĞİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE ÖĞRENCİ BAŞARISI VE KALICILIĞINA ETKİSİ * THE IMPACT OF MIND MAPPING TECHNIQUE IN SOCIAL STUDIES COURSE ON STUDENTS' SUCCESS AND THE PERMANENCE OF KNOWLEDGE Arş. Gör. Ayça KARTAL Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Doç. Dr. İlhan TURAN Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Özet Bu çalışmada zihin haritalama tekniğinin ilkokul dördüncü sınıf Sosyal Bilgiler dersinde öğrencilerin başarısı ve kalıcılığına etkisini araştırmak amaçlanmıştır. Çalışmada denkleştirilmemiş eşitlenmemiş ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma 2010-2011 eğitim-öğretim yılında Rize ili Ardeşen ilçesindeki Köprüköy İlköğretim Okulu’nda yürütülmüştür. Çalışmada 4-A (N=14) sınıfı kontrol grubu olarak belirlenirken, 4-B (N=18) sınıfı da deney grubu olarak belirlenmiştir. Çalışmada veri toplama araçları olarak “Akademik Başarı Testi” kullanılmıştır. Akademik başarı testi, her iki gruptaki akademik başarının değişi mini belirlemek için araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Araştırmada nicel verilerin analizi kısmında iki grup durumunda, parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında Mann Whitney U test kullanılmıştır. Her grubun ön-test, son-test ve kalıcılık testleri arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek amacıyla Friedman testi kullanılmış ve post-hoc test olarak Wilcoxon Signed Rank testi kullanılmıştır. Sonuçlar % 95 güven aralığında, anlamlılık p<0,05 düzeyinde çift yönlü olarak değerlendirilmiştir. Sonuçlara göre, her iki grubun akademik başarı puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Ancak grup içi karşılaştırmalarda deney grubu lehine anlamlı farklılığın olduğu, kalıcılık testinde deney grubu lehine anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca deney grubu öğrencilerinin “Akademik Başarı Testi” puanlarının kendi içinde karşılaştırması yapıldığında, ön test -son test, ön test-kalıcılık testi ve son test-kalıcılık testi puanları arasında anlamlı bir fark olduğu; kontrol grubu için aynı karşılaştırma yapıldığında ise puanlar arasında anlamlı bir farklılaşmanın olmadığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, İlköğretim, Zihin Haritaları, Akademik Başarı, Kalıcılık * Bu çalışma “Zihin Haritalama Tekniğinin Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrenci Başarısı, Tutumu Ve Kalıcılığına Etkisi” başlıklı yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir.
12
Embed
ZİHİN HARİTALAMA TEKNİĞİNİN SOSYAL BİLGİLER . Gör. Ayça KARTAL. · PDF fileAnahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, ... resimli, renkli ve ... İngilizce “mind...
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
The Journal of Academic Social Science Studies
International Journal of Social Science
Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2827
Number: 33 , p. 443-454, Spring I 2015
ZİHİN HARİTALAMA TEKNİĞİNİN SOSYAL BİLGİLER
DERSİNDE ÖĞRENCİ BAŞARISI VE KALICILIĞINA ETKİSİ* THE IMPACT OF MIND MAPPING TECHNIQUE IN SOCIAL STUDIES
COURSE ON STUDENTS' SUCCESS AND THE PERMANENCE OF
KNOWLEDGE Arş. Gör. Ayça KARTAL
Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı
Doç. Dr. İlhan TURAN
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim
Dalı Özet
Bu çalışmada zihin haritalama tekniğinin ilkokul dördüncü sınıf Sosyal Bilgiler
dersinde öğrencilerin başarısı ve kalıcılığına etkisini araştırmak amaçlanmıştır.
Çalışmada denkleştirilmemiş eşitlenmemiş ön test-son test kontrol gruplu yarı
deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma 2010-2011 eğitim-öğretim yılında Rize ili
Ardeşen ilçesindeki Köprüköy İlköğretim Okulu’nda yürütülmüştür. Çalışmada 4-A
(N=14) sınıfı kontrol grubu olarak belirlenirken, 4-B (N=18) sınıfı da deney grubu olarak
belirlenmiştir. Çalışmada veri toplama araçları olarak “Akademik Başarı Testi”
kullanılmıştır. Akademik başarı testi, her iki gruptaki akademik başarının değişimini
belirlemek için araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Araştırmada nicel verilerin
analizi kısmında iki grup durumunda, parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında
Mann Whitney U test kullanılmıştır. Her grubun ön-test, son-test ve kalıcılık testleri
arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek amacıyla Friedman testi kullanılmış
ve post-hoc test olarak Wilcoxon Signed Rank testi kullanılmıştır. Sonuçlar % 95 güven
aralığında, anlamlılık p<0,05 düzeyinde çift yönlü olarak değerlendirilmiştir.
Sonuçlara göre, her iki grubun akademik başarı puanları arasında anlamlı bir
farklılık bulunamamıştır. Ancak grup içi karşılaştırmalarda deney grubu lehine anlamlı
farklılığın olduğu, kalıcılık testinde deney grubu lehine anlamlı bir farklılık olduğu
tespit edilmiştir. Ayrıca deney grubu öğrencilerinin “Akademik Başarı Testi”
puanlarının kendi içinde karşılaştırması yapıldığında, ön test-son test, ön test-kalıcılık
testi ve son test-kalıcılık testi puanları arasında anlamlı bir fark olduğu; kontrol grubu
için aynı karşılaştırma yapıldığında ise puanlar arasında anlamlı bir farklılaşmanın
olmadığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, İlköğretim, Zihin Haritaları, Akademik
Başarı, Kalıcılık
* Bu çalışma “Zihin Haritalama Tekniğinin Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrenci Başarısı, Tutumu Ve Kalıcılığına Etkisi”
başlıklı yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir.
444
Ayça KARTAL & İlhan DURAN
Abstract
The aim of this study was to investigate the impact of mind mapping technique
on students' success and permanence of knowledge in social studies course in the fourth
grade of elementary school.
The research, carried out as semi-experimental, was put into practice in the
second term of 2010-2011 academic year for the fourth grade students of Köprüköy
Primary School in Ardeşen, Rize. In the study, the class of 4-B (N=14) was determined as
the control group while the class of 4-A (N=18) was determined as the experimental
group. In the study, academic achievement test was used as data collection tools.
Academic achievement test was developed to determine the exchange of academic
achievements of the students by researchers. For the research, Mann Whitney U test was
used in the Analysis of quantitative data (if the two groups) and in the comparison of the
parameters between groups. Friedman test was used in order to determine whether
there is a significant difference between pre test-final test of each group. Wilcoxon
Signed Rank test was used as the post-hoc test. Results were evaluated at 95%
confidence interval and p <0.05 level of significance.
According to the results of the research, no significant difference was found
between final test academic achievement scores of experimental group and control
group. The results of the retention test applied to the students, a significant difference
was found in favor of experimental group. When the scores of academic achievement
test belonging to experimental group students were compared within itself, a significant
difference was found between the scores of pre test-final test, pre test- retention test,
final test-retention test.
Key Words: Social Studies, Primary, Mind Maps, Academic Achievement,
Permenance
1. GİRİŞ
Bireyi topluma hazırlamada önemli rol üstlenen Sosyal Bilgiler dersi, sosyal bilimler
içinde yer alan farklı disiplinlerin bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur. Bu bağlamda, ders
içeriğinde yer alan öğrenme alanları, bireyin topluma uyum sağlamasını kolaylaştıracak, onları
hayata hazırlayacak değerleri ve kavramları disiplinler arası işbirliği ile sunmaktadır.
Türkiye’de Sosyal Bilgiler eğitiminde dünyadaki gelişmeler esas alınarak, 1991 yılından itibaren
program geliştirme çalışmaları yoğunlaştırılmış; 2005 yılında pilot uygulamalar sonucu verimli
olduğu sonucuna varılan yeni program, 2005-2006 öğretim yılında uygulamaya konulmuştur
(Kılıçoğlu, 2009, s. 9). Programın geliştirilmesinde eski yöntem olarak nitelendirilen davranışçı
kuramın ezbercilik, öğretmen odaklı öğrenme metotları terk edilerek, yapılandırmacı
yaklaşımın temelini oluşturan tematik öğrenme, problem çözme ve iş birlikli öğrenmenin esas
alındığı sosyal yapılandırmacılık esas alınmıştır (Öztürk, 2006, s. 47). Her yeniliğin
uygulanmasında karşılaşılan sorunlar olduğu gibi, yeni programın ders içerisindeki
uygulamalarında da eksikliklerin olması doğaldır (Kamber, 2007, s. 2). Derslerin işlenişinde
kullanılan yöntem ve teknikler, programın uygulanmasında karşılaşılan sorunların bir parçasını
oluşturmaktadır. Sosyal Bilgiler dersinin öğrenciler tarafından öğrenilmesi zor soyut kavramlar
içermesi (Günaydın, 2008, s. 16), derslerde daha çok düz anlatım ve soru-cevap yöntemlerinin
kullanılmasına sebep olmaktadır (Yükselir, 2006, s. 4). Bu da öğrencilerin, konu ve kavramları
ezberleyerek öğrenmesine yol açmaktadır. Bu durum yapılandırmacılığı temel alan yeni
programın uygulanmasında aksaklıklara yol açmaktadır. Yeni öğretim yöntem ve tekniklerinin
kullanılmasının, bu eksikliklerin giderilmesinde yarar sağlayabileceği düşünülmektedir. Bunun
yanı sıra, Tokcan (2007, s. 52) bu aksaklıkların giderilmesinde son yıllarda hızla artan beyin ve
öğrenme üzerine yapılan çalışmalardan da yararlanılabileceğini savunmuştur. Bu çalışmalar
genelde öğrenmenin gerçekleştiği yer olan beyin ve beynin yapısı temel alınarak geliştirilmiştir.
Zihin Haritalama Tekniğinin Sosyal Bilgiler Dergisinde Öğrenci Başarısı ve Kalıcılığına Etkisi 445
Zihin haritalama tekniği de beynin yapısı dikkate alınarak geliştirilmiş çalışmalardan biridir.
Araştırmacılar, beynin tam kapasiteyle kullanımını destekleyecek, öğrenmenin daha anlamlı
kılınmasını sağlayacak yöntem ve tekniklerin, çağımızın donanımlı insan modelini yetiştirmede
önemli pay sahibi olacağı görüşündedir. Özellikle beyni temel alan yöntem ve tekniklerin
Sosyal Bilgiler gibi “ezbere dayalı” olarak görülen bir derste uygulanmasının, öğrencilerin
öğrenme isteğini arttıracağı gibi, konu ve kavramların öğreniminde eski ve yeni bilgiler
arasında bağ kurarak, bilgiyi ezberden ziyade “inşa ederek” öğrenmesini daha kolay hale
getireceği düşünülmektedir (Erduran Avcı ve Yağbasan, 2008, s. 3; Kahveci ve Ay, 2008, s. 109;
Keleş ve Çepni, 2006, s. 80). Ausubel’e göre bilginin birey tarafından anlamlandırılması esastır
(Senemoğlu, 2005). Anlamlı öğrenmenin gerçekleştirilmesi için, yeni öğrenilen bilgilerle önceki
bilgilerin bütünleştirilmesi gerekmektedir ki bu durum yapılandırmacı yaklaşımın da temelini
oluşturmaktadır (Kara ve Özgün Koca, 2004; Senemoğlu, 2005). Ausubel, yeni bilgiler ve eski
bilgilerin ilişkilendirilmesinde, fikirler arasındaki ilişkilerin fark edilmesinde ön örgütleyicilerin
önemli olduğunu belirtmiştir (Senemoğlu, 2005, s. 479). İnsan beyni öğrenme işlevini
gerçekleştirirken monoton olan bilgileri almakta ve işlemekte zorlanmakta; ancak ilginç gelen,
resimli, renkli ve aralarında bağlantı kurabildiği bilgileri hafızada daha uzun süre
saklayabilmektedir ve bu durum öğrenmeyi olumlu yönde etkilemektedir (Yaşar, 2006, s. 49).
Anlamlı öğrenmeyi sağlayan ön örgütleyici görsel araçlar, öğrenmeyi arttırmak için farklı
amaçlarla kullanılırlar (Goodnough ve Woods, 2002, s. 2). Zihin haritaları, bu araçlar içinde en
eğlenceli ve en zevkli olanıdır. Zihin haritalama tekniğinin mucidi olarak bilinen Tony Buzan,
zihin haritalamayı, anahtar sözcükler ve anahtar görüntüler kullanarak (genelde kağıt
üzerinde) bilgi saklama, düzenleme ve önem sırasına göre organize etme tekniği olarak
tanımlamıştır (Buzan, 2009, s. 12). Chan (2004, s. 21), zihin haritalama tekniğinin farklı isimlerle
belirtildiğini ancak bu isimlendirmelerin temelde aynı kavramı karşıladığına dikkat çekmiştir.
Aydın (2009, s. 32), zihin haritalamanın, zihin haritasının yapılış aşamasına verilen ad
olduğunu belirterek; zihin haritasının, İngilizce “mind map” ifadesinin karşılığı olarak
kullanılmakta olduğunu, ilgili literatür tarandığında “mind map”in karşılığı olarak bellek
haritası, akıl haritası, beyin haritası, anlam haritası ve fikir haritası, ifadelerinin de kullanıldığını
ifade etmiş ve zihin haritasının ulusal literatürde çevirilerine ilişkin farklılıklarına dikkat
çekmiştir.
1.1. Zihin Haritasının Yapılışı
Zihin haritasının yapım aşamasını şu şekilde özetleyebiliriz Buzan (2009, ss. 30-48;
Gelb, 2002, ss. 95-97):
Sayfayı yatay kullanarak, sayfanın merkezine fikrinizi en iyi ifade eden bir görsel ya da
simge kullanın. Eğer kelime ile ifade edilecekse, kelimenin farklı renklerle (en az üç renk) ve
değişik yazı sitiliyle yazılması, zihin haritasını daha ilgi çekici hale getirir. Zihin haritası
yapımında olabildiğince farklı çeşitte renkler, farklı boyutlarda imgeler ve kodlar kullanmaya
çalışın. Anahtar kelimeleri, kıvrımlı oklarla merkezdeki ana düşünceye bağlayın. Fikirlerin
birbiriyle bağlantı kurmasını sağlayın. Her anahtar kelimeyi üzerindeki yer aldığı okun
boyutuyla eş olacak şekilde yazmaya çalışın ve her kelimenin tek satırda yer almasına özen
gösterin. Her düşünceyi en fazla 2 kelimeyle ifade etmeye çalışın, fikirlerinizin yan dallara
ayrılmasına izin verin. Her çeşitte renk ve her türde boya (pastel boya, kalın uçlu kuru boyalar,
ince uçlu kuru boyalar, keçeli kalemler vb.) kullanmaya özen gösterin.
Bu çalışmada, İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Yaşadığımız Yer” ve