This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1. DENZ ZYALVA 9 EYLL NVERSTES PEDAGOJK FORMASYON RETM
TEKNOLOJLER VE MATERYAL TASARIMI FNAL DEV ZEKA VE KLK
2. Zekann Tanmlanmas Psikolojide zeka eitli ekillerde
tanmlanmtr. Kelime anlam olarak zihin keskinlii, abuk anlama, abuk
kavrama anlamna gelir. Psikolojik zellikler zekann birer grnmdrler.
Zeki insan daha kolay renir, daha ayrntl alglar, daha dikkatlidir,
bellek gc daha fazladr, daha kolay akl yrtr.
3. Sonu olarak bu eylemler bireyin zekas hakknda ip ular verir.
Ama zeka hi bir zaman bu zelliklerin bir toplam deildir. Zekay
ancak bunlarn oluturduu bir btnlk, bir dzey olarak dnmek
gerekir.
4. Zekay tanmlama giriimlerinde farkl yaklamlar dikkat eker.
rnein; Zeka, soyut dnme gcdr. (Terman) Zeka, yeni karlalan
durumlarn gereklerini dnme ve yeni koullara uyabilme gcdr. (Stern)
Zeka, iyi dnme, iyi anlama, iyi muhakeme gcdr. (Binet)
5. Fakat bu tanmlardan hi biri tam olarak zekay vermez. Zeka,
insann amaca ynelik etkinliklerinde; onu mantkl dnmeye, evresine
uyum salamaya ynelten tm kapasitesi olarak tanmlanabilir.
6. Zekay Aklayc Kuramlar Zekay aklayc kuramlar iki grupta
toplanabilir: Yapsal kuramlar Bilgi ilemleme kuramlar
7. Yapsal kuramlar Zekann yaps nasldr ? sorusuna cevap
arayanlarn aklamalar yapsal niteliktedir. Zekay tek etmenle aklayan
kuramlar onu, renme veya dnme gibi bir genel yetenek olarak alrlar.
Zeka soyut dnme gcdr Zeka iyi dnme, iyi anlama, iyi muhakeme gcdr.
Gibi tanmlar bu erevedeki tanmlardr.
8. Zekay ift etmenle aklayan kuramlara gre; Zeka bir genel
yetenek ile resim, mzik, beceri vb. zel yeteneklerden oluur. Genel
yetenek (G faktr), kiiler arasnda grlen ayrlklarn nedenidir. zel
yetenekler (S faktr) bireyin eilimli olduu alanlarda baarl olmasn
salar.
9. Bilgi ilemleme kuramlar Jean Piagetnin gelitirdii bu kuram,
zihinsel geliimi ve bu geliim aamalarnda ocuun neleri yapabileceini
aklar. Piagetye gre zihin drt evreden geerek olgunluk dzeyine eriir
ve geliimini tamamlar.
11. Piagetye gre ocukta bir evreden dierine geite temel etken
dengesizliktir. ocuk, iinde bulunduu dnemde bir tasarm oluturur.
Zihindeki tasarma uymayan bir durumla karlat zaman denge bozulur.
ocuk, yeni gerekleri de iine alacak ekilde yeni tasarmlar
gelitirir.
12. Zekay belirleyen etmenler 1)Zekada kaltm-evre etkileri Bu
iki etkenin de zeka zerinde etkisi olduu bilinmektedir. Aratrma
sonular gstermitir ki, zekann geliebilme snrlar kaltmla belirlenir.
Uygun evre koullar bunu en st snrna kadar gelitirmede etkilidir.
Ama evre koullar ne kadar mkemmel olursa olsun, kaltmn izdii snrlar
alamaz.
13. 2) Zekada yaa bal gelimeler Piagetnin kuramna gre zeka,
11-12 yalarna kadar hzl bir geliim gsterir. 2-5 yalar arasnda bu hz
ok yksektir. 12 yandan sonra gelime hz biraz dmekle birlikte,
olgunlama snrna kadar devam eder. Zekada olgunlama snr bireyler
arasnda farkllk gsterir. Yaklak 19-20 yalarnda bu snra ulalr.
Yaklak 50 yalarndan sonra zihin gc zayflamaya balar. Elbette bu
durum iin de istisnalar sz konusudur.
14. Zekann llmesi Bireylerin eitli zelliklerini tanmaya ve
karlatrmaya yarayan lme aralarna test denir. Psikolojide zekay len
testler uygulan biimine gre snflandrlabilir.
15. *Bireysel testler: Bireylere tek tek uygulanan testlerdir.
Binet Simon Zeka Testi, Wechler Belleveue zeka testi gibi. *Grup
testleri: Birden fazla bireye ayn anda uygulanan testlerdir. Ordu
Alfa, Ordu Beta zeka testleri gibi.
16. Zeka testlerinin deerlendirilmesi Zekann ve diper
zelliklerin llmesinde doru ve gvenilir sonular elde edebilmek baz
koullara baldr. yi bir testin zellikleri; *Testin norm grubuna gre
standart normlar saptanm olmal, *Testin gvenirlii yksek olmal
*Testin geerlii yksek olmal *Test, farkl kltrde retilmise kltrel
standardizasynu yaplm olmal *Test, ynergesine gre uygulanmal *Test,
uzman kiilerce uygulanmal ve deerlendirilmelidir.
17. Zeka testlerinin eletirisi Testler gzlemle ulalamayacak
sonular daha ksa srede ve saysal olarak veren aralardr. Fakat test
sonularna ne kadar gvenmek gerekir? Testler daha ok danma ilevi
grrler. Hi bir zaman son l olamazlar. Test sonularna gre insana
olumsuz bir nitelik yklemek yanl olur. Karar verme aamasnda btn
kantlar dikkatli deerlendirilmelidir diyebiliriz.
18. Zeka ynnden zel gruplar Zeka gerilii Zeka gerilii, hem
toplumsal hem bireysel adan nemli bir sorundur. Bunlar bakma muhta
bireylerdir. Zeka gerilii olan bireye verilen eitimde ama, bireyin
kendi kendine yaayabilecek, kendine bakabilecek duruma
gelmesidir.
19. Zeka blm 0-24 arasnda olan idiotlar kendilerine bakamazlar,
bakma muhtatrlar. Eitimle yrmeyi renebilirler. Zeka blm 25-49
arasndaki embesiller retildii zaman kendi kendilerine giyinebilir,
yemeini yiyebilir, ok basit baz ileri renebilirler.
20. Zeka blm 50-69 arasnda olanlar embesillere gre daha ar
ileri renebilirler. Zeka blm 70-89 arasnda olanlar ge renirler.
Eitimlerine dikkat edilirse, pek ok normal insann yapt ileri
baarabilirler.
21. stn zeka Hayatta baarl olmu kiilerin ou bu gruptan kar. stn
zekal ocuklarn kapasitelerini gelitirebilmek iin zel eitim
gereklidir. Bunlar abuk kavrayan, renen, yenilik arayan ocuklardr.
Tekrarlardan sklrlar.
23. Yetenekleri lme iki amala yaplr: Bireylerin en yetenekli
olduklar alanlarla, hi yetenekli olmadklar alanlar saptayarak baarl
olaca alanlarda meslek sahibi olmalar, yani meslee yneltme amacyla,
zel yetenek gereken ilerde o ie en ok yetenei olan seerek, kiiyi
meslee seme amacyla.
24. KLK Kiilik nedir ? nsann btn ilgilerinin, yeteneklerinin,
konuma biiminin, tavrlarnn, grnnn ve evresine uyum biiminin
zelliklerini kapsar.
25. Kiilik, bir insan dier insanlardan ayran, onu farkl yapan,
insan kendisi klan btn zellikleri ierir. O halde kiilik, bir insann
kendine zg zelliklerinin ortaya koyduu hal, hareket, tavr olarak
tanmlanabilir.
26. Kiilik geliimi ve rgtlenmesi Kaltm ve evre kiiliin
olumasnda iki temel etkendir. Birey kaltmla getirdikleri ile evre
etkenlerini deerlendirir, yorumlar, biime sokar ve sentezleyerek
kiiliini yanstan tepkileri verir.
27. KLK KURAMLARI Temel eilim kuramlar Kiilii tanma insan
vcuduna anlamlar vermekle balamtr. Kiilik tpk burun yaps, sa rengi,
gz rengi gibi doutan gelir. Fizyolojik yapnn kiilie etkisi
aratrlmtr. Hormonlarda anormal salglama, eitli etkiler ve
hastalklar ortaya karr. Ama salkl insanda normal hormon
salglanmasnn kiilii nasl etkiledii tam olarak aklanamamtr.
28. Psikodinamik kuramlar Psikodinamik kuramlara gre insann
gzlenebilen zellikleri, kkleri derinlerde olan i etmenlere dayanr.
Bilinaltna itilen duygu, dnce, arzu ve istekler insann kiiliini
etkiler. Kuramn nemli temsilcileri ; Freud, Adler ve Jungtur.
29. Freudun en nemli tezlerinden biri kiilik kuramdr. Ona gre
kiilik, temel yapdan oluur. Bunlar; id (alt benlik), ego(benlik),
sper ego(st benlik)dur. Ayrca bkz.
30. d : Doyurulmas gereken temel ihtiyalar yer alr. Haz
ilkesine dayanr.
31. Ego : nsann psikolojik yandr. Bireyin kendisi ve evresi ile
ilikilerinde bilinli olarak tepki oluturur. d ile sper ego arasnda
denge salar. Kiiliin etkin ve da yansyan yandr.
32. Sper ego : nsann toplumsal yandr. Toplumun deer yarglar,
benlik amalar ve vicdandan oluur.
33. RENME KURAMLARI Davranlar, kiilii bir insann kendine zg
olan, olduka sk gzlenebilen davran ve alkanlklarnn tm olarak
tanmlarlar. Bu davran ve alkanlklarn kazanlmas da renme yollarna
dayanr. Bireyin herhangi bir konuda gsterdii tepki, koullanma,
gzleyerek veya rnek alarak renme yollaryla kazanlmtr. Bir bakma
kiilik de u-o-t ilikisiyle gsterilebilir.
34. D evreden gelen uyarclar ve organizmann alcl ve renme
yoluyla kazand btn zellikleri tepkinin temel kaynadr.
35. Hmanistik ve varoluu kuramlar Varoluu felsefeye gre, insan
gerekte olduu gibi anlalmaya allmaldr. Kendi yaamna anlam
vermelidir. nk yaama anlam verebilecek tek varlk, yine kendisidir.
zgr iradeyle kendi varln gerekletirmek insana sorumluluk verir.
nsann kendi sorumluluunu yklenmesi de ona zgrlk salar. Bu yaklam,
hem insann btnl ve zgr iradesiyle varoluu hemde tedavi yntemlerina
zgrlk getirmesiyle nemlidir. En nemli temsilcileri ; Murray ve
Maslowdur.
36. Hmanistik felsefeye gre, her insan yaayaca hayat kendisi
iin anlaml hale getirmek durumundadr. Bu , ona nasl bir insan olaca
sorumluluunu da ykler. Semek, karar vermek, tercih etmek gibi
yeteneklere sahip olan, amalar beklentileri bulunan insann,
kendisinden baka hi kimse onun adna karar verme hakkna sahip
deildir. En nemli temsilcisi Carl Rogerstr.
38. Anketler ve kiilik envanterleri Anketler : Kiilikle ilgili
olarak hazrlanan sorularn yazl veya szl olarak cevaplandrlmasna
dayanr. Verilen cevaplarn samimi olmas gerekir. Deerlendirilmesi
kolaydr. Kazanlm alkanlklarla ilgli bilgi verir. Kiilik
emvanterleri : eitli kiilik zellikleri, ilgiler, ihtiyalar ve eitli
problemlerle ilgili bilgiler, ksa ksa ve ok sayda maddelenir.
Deneklerden kendisi ile ilgili maddeleri iaretlemesi istenir.
aretlenen maddeler ve saysn gre sonu deerlendirilir. Grme (mlakat)
Kiilik zelliklerini saptamak amacyla yaplan grmelerdir. Serbest
grme veya soru listelerine dayanan grme olarak yaplabilir.
Grmecinin alannda uzman ve objektif olmas gereklidir.
39. Deerlendirme lekleri Kiilik zelliklerinin, iki uta
derecelendirilmi bir boyutta gsterilmesine dayanr. Sk kullanlan bir
lektir. Denei yakndan tanyan biri onu deerlendirir. Sonu denek
hakknda genel bir fikir verir.
40. Projektif testler Bireylerin i dnyasn da yanstmak amacyla
hazrlanmtr. nsan eksik kalan noktalar tamamlarken, yaplanmam
ekilleri yorumlarken kendi i dnyasna malzemeleri kullanr. Bu
prensibe dayanan ve standart hale getirilmi testler hazrlanmtr.
Resim yorumlama testleri ; Morgan ve Murrar tarafndan
gelitirilmitir. TAT testi olarak bilinir. Testte 31 tane resim
vardr. Her kart verilirken resme uygun bir hikaye anlatlmas veya
resimdeki kiinin ne dndn anlatmas istenir. Mrekkep lekesi testi ;
Herman Rorschach tarafndan hazrlanmtr. Mrekkep lekeli 10 karttan
oluur. Kartlar srasyla denee verilir Neye benziyor? gibi sorulara
cevap istenir.