Agata Gniadkowska-Szymańska * Zastosowanie różnych strategii inwestycyjnych na rynku opcji w Polsce Wstęp Nie jest tajemnicą dla inwestora, że czasy na rynku zmieniają się szybciej niż w otaczającej rzeczywistości. Kto nie jest w stanie nadążyć za rynkiem, prędzej czy później przekona się, że rynek nie żartuje, a jego prawa dotyczą wszystkich uczestników bez wyjątku. Dlatego stare "Trend is your friend" (Trend jest twoim przyjacielem) brzmi często dwuznacznie w dzisiejszych czasach. Statystyki dowodzą, że już ponad 2/3 aktywności rynku to trendy horyzontalne [http://bossa.pl, dostęp dnia 28.05.2009], a tradycyjne metody inwestowania giełdowego – "buy and hold" (kup i trzymaj) przechodzą poważny kryzys [Hull, White, 1987], [Taylor, Xu, 1994], [Heynen, 1994]. A skoro trend nie zawsze jest przyjacielem inwestora to czas najwyższy rozejrzeć się za nowym spo- sobem inwestowania [Muck, 2006, s. 82-96]. Dlatego w tym artykule chciałabym zająć się zastosowaniem wybranych strategii opcyjnych na rynku polskim. Jest to bardzo interesujące i słabo zbadane zagadnienie na naszym rynku opcji. Opcje są notowane na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościo- wych [www.gpw.pl, dostęp dnia 25.05.2009] oraz na Warszawskiej Giełdzie Towarowej [www.wgt.com.pl, dostęp dnia 25.05.2009]. Jednak polski rynek opcji jest rynkiem jeszcze dość słabo rozwiniętym i mało płynnym, co może powodować pewne trudności z pozyskaniem odpo- wiednich danych. Jednak zaangażowanie inwestorów na rynku instru- mentów pochodnych rośnie [Grossman, Sanford, 1988, s. 275–298]. Co- raz większe jest także zainteresowanie inwestorów zagranicznych in- strumentami pochodnymi notowanymi na GPW. W swoim artykule na przykładzie dwóch wybranych strategii op- cyjnych chciałabym pokazać, czy opłacalne jest inwestowanie według nich. Do analizy zostanie wykorzystany gotowy arkusz do symulacji * Mgr, Katedra Ekonomii Przemysłu i Rynku Kapitałowego, Wydział Ekonomiczno- Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki, [email protected], 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. 41/43
17
Embed
Zastosowanie różnych strategii inwestycyjnych na rynku ...jmf.wzr.pl/pim/2013_1_4_9.pdf · Zastosowanie różnych strategii inwestycyjnych na ... – wygasają w terminie ich wygaśnięcia,
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Agata Gniadkowska-Szymańska*
Zastosowanie różnych strategii inwestycyjnych na
rynku opcji w Polsce
Wstęp Nie jest tajemnicą dla inwestora, że czasy na rynku zmieniają się
szybciej niż w otaczającej rzeczywistości. Kto nie jest w stanie nadążyć
za rynkiem, prędzej czy później przekona się, że rynek nie żartuje, a jego
prawa dotyczą wszystkich uczestników bez wyjątku. Dlatego stare
"Trend is your friend" (Trend jest twoim przyjacielem) brzmi często
dwuznacznie w dzisiejszych czasach. Statystyki dowodzą, że już ponad
2/3 aktywności rynku to trendy horyzontalne [http://bossa.pl, dostęp
dnia 28.05.2009], a tradycyjne metody inwestowania giełdowego – "buy
and hold" (kup i trzymaj) przechodzą poważny kryzys [Hull, White,
1987], [Taylor, Xu, 1994], [Heynen, 1994]. A skoro trend nie zawsze jest
przyjacielem inwestora to czas najwyższy rozejrzeć się za nowym spo-
sobem inwestowania [Muck, 2006, s. 82-96]. Dlatego w tym artykule
chciałabym zająć się zastosowaniem wybranych strategii opcyjnych na
rynku polskim. Jest to bardzo interesujące i słabo zbadane zagadnienie
na naszym rynku opcji.
Opcje są notowane na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościo-
wych [www.gpw.pl, dostęp dnia 25.05.2009] oraz na Warszawskiej
Giełdzie Towarowej [www.wgt.com.pl, dostęp dnia 25.05.2009]. Jednak
polski rynek opcji jest rynkiem jeszcze dość słabo rozwiniętym i mało
płynnym, co może powodować pewne trudności z pozyskaniem odpo-
wiednich danych. Jednak zaangażowanie inwestorów na rynku instru-
mentów pochodnych rośnie [Grossman, Sanford, 1988, s. 275–298]. Co-
raz większe jest także zainteresowanie inwestorów zagranicznych in-
strumentami pochodnymi notowanymi na GPW.
W swoim artykule na przykładzie dwóch wybranych strategii op-
cyjnych chciałabym pokazać, czy opłacalne jest inwestowanie według
nich. Do analizy zostanie wykorzystany gotowy arkusz do symulacji
* Mgr, Katedra Ekonomii Przemysłu i Rynku Kapitałowego, Wydział Ekonomiczno-
Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki, [email protected], 90-214 Łódź, ul.
Rewolucji 1905 r. 41/43
Agata Gniadkowska-Szymańska 140
opcyjnych strategii inwestycyjnych przygotowany przez GPW, na pod-
stawie którego zostanie oceniona strategia.
Specjaliści działają na rynku opcji wykorzystując różne strategie
inwestowania w te instrumenty, jednak różni uczestnicy rynku kierują
się różnymi celami strategicznymi i dlatego nie istnieje optymalna pozy-
cja opcyjna, zadowalająca wszystkich. Dlatego chciałabym sprawdzić,
czy zastosowanie wybranych strategii opcyjnych pozwoli inwestorowi
zabezpieczyć się przed nieprzewidzianymi zmianami kursów akcji lub
wartości indeksu. Biorąc pod uwagę dość niską płynność polskiego ryn-
ku opcji, stosowanie strategii inwestycyjnych wymaga dużej cierpliwo-
ści lub może stanowić tylko sposób na zabezpieczenie swoich interesów
przez inwestora. Chciałabym pokazać także, iż polski rynek opcji stwa-
rza możliwości do stosowania różnych strategii i zarabiania zarówno na
wzrostach jak i na spadkach kursów instrumentów finansowych.
1. Możliwość zastosowania wybranych strategii na polskim
rynku opcji i ich skuteczności Wraz z rozwojem instrumentów finansowych stosowanych na roz-
winiętych rynkach, inwestorzy rozszerzali swoje możliwości dzięki sto-
sowaniu różnych strategii. [Whaley, 2000, s. 12-17]. Należy jednak pa-
miętać, że nawet doświadczeni gracze czasem ponoszą starty inwestując
z zastosowaniem danych strategii. Polski rynek kapitałowy jest dość
młodym rynkiem i nie wszystkie instrumenty inżynierii finansowej mo-
gą być wykorzystane ze względu na ich znikomą płynność.
1.1. Metoda
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie wychodząc naprze-
ciw inwestorom stworzyła arkusze programu MS EXCEL do symulacji
złożonych strategii inwestycyjnych na rynku instrumentów pochodnych
(opcje, futures). Arkusze te są dostępne na oficjalniej stronie GPW
[www.gpw.pl, dostęp dnia 25.05.2009] i gotowe do pobrania na swój
osobisty komputer. Arkusz umożliwia symulację strategii inwestycyj-
nych z wykorzystaniem opcji oraz kontraktów terminowych (zwanych
w instrukcji oraz w arkuszu – futures). Można symulować strategie in-
westycyjne złożone maksymalnie z 4 instrumentów (futures lub opcji),
jednak opartych na tym samym instrumencie bazowym (można np. sy-
mulować strategie złożone z różnych serii futures na WIG20 oraz opcji
na WIG20). Arkusz umożliwia utworzenie strategii, których składowe:
– wygasają w terminie ich wygaśnięcia,
Zastosowanie różnych strategii inwestycyjnych na rynku opcji w Polsce 141
– są zamykane przed terminem wygaśnięcia,
– część jest zamykana w terminie wygaśnięcia, a część przed terminem
wygaśnięcia.
Arkusz nie zawiera gotowych strategii, jest narzędziem uniwersal-
nym umożliwiającym zbudowanie każdej strategii spełniającej określone
założenia. Arkusze te występują w dwóch formach:
– uproszczonej – dzięki której możemy tylko przeprowadzić symula-
cję strategii inwestycyjnych z wykorzystaniem opcji oraz kontraktów
terminowych (futures);
– rozbudowanej – w której możemy, oprócz przeprowadzenia prostej
symulacji, wykonać dodatkowo złożoną analizę scenariuszy.
Funkcja podstawowa arkusza umożliwia konstrukcję dwóch do-
wolnych strategii inwestycyjnych oraz analizę ich opłacalności dla róż-
nych (założonych przez użytkownika) wartości instrumentu bazowego
(np. indeksu WIG20). Wyniki każdej strategii (potencjalne zyski i straty)
prezentowane są liczbowo oraz w postaci rysunków (na rysunkach pre-
zentowana jest nie tylko linia otrzymanej strategii, ale również jej skła-
dowych).
Podstawowa funkcja arkusza umożliwia przeanalizowanie opłacal-
ności poszczególnych strategii. Dzięki temu, że możemy jednocześnie
zbudować dwie różne strategie, mamy możliwość łatwego porównania
ich wyników ze sobą (możemy szybko sprawdzić, która z nich spełnia
nasze oczekiwania).
Dzięki funkcji dodatkowej można np. przeprowadzić symulację
zachowania się wybranej strategii w efekcie zmiany różnych czynników
(nie tylko zmiany wartości instrumentu bazowego). Przykładowo moż-
na sprawdzić, jak zachowa się strategia w wyniku upływu czasu do
terminu wygaśnięcia lub zmiany zmienności instrumentu bazowego.
W jednej symulacji można wygenerować maksymalnie 10 różnych sce-
nariuszy *www.pochodne.gpw.pl, dostęp dnia 25.05.2009].
Arkusze programu EXCEL pozwalające na przeprowadzenie takiej
symulacji wydają się dość proste w obsłudze i możliwe do wykorzysta-
nia przez przeciętnego inwestora giełdowego, dlatego postanowiłam
posłużyć się nimi przy badaniu wybranych strategii opcyjnych.
1.2. Wybór strategii i zebranie danych
Polski rynek opcji jest rozwijającym się rynkiem, dlatego często in-
strumenty finansowe, takie jak opcje lub kontrakty terminowe, nie po-
siadają dużej płynności. Dodatkowo zakup i sprzedaż kontraktów ter-
Agata Gniadkowska-Szymańska 142
minowych jest związany z dużym ryzykiem. Na polskiej giełdzie noto-
wane są opcje na indeks WIG20, zarówno opcje kupna jak i sprzedaży.
Największą płynność mają opcje z krótkim terminem do wygaśnięcia.
Natomiast opcje o długim terminie wygaśnięcia cechują się brakiem
płynności. Inwestorzy zazwyczaj spekulują wykorzystując kontrakty
terminowe, dlatego rynek ten jest płynny tylko w okresie bliskiego wy-
gaśnięciu danej serii opcji lub innych kontraktów.
Przykładowe symulacje oparte zostały na dwóch strategiach: spre-
ad motyla i spread byka. Dodatkowo w celach porównawczych prze-
prowadzona została symulacja z wykorzystaniem strategii spreadu nie-
dźwiedzia. Strategie te są dość proste w budowie, a wyniki umożliwiają
łatwe podjęcie decyzji inwestycyjnych.
Jedną z najbardziej znanych i popularnych strategii inwestycyjnych
na rynkach opcji jest spread byka. Strategię tę można stosować przy wy-
korzystaniu opcji na WIG20. Umożliwia zarabianie na wzroście wartości
instrumentu bazowego. Strategię tworzy się przy wykorzystaniu dwóch
opcji kupna na ten sam instrument bazowy z tym samym terminem do
wygaśnięcia, jednak z różnym kursem wykonania. Jedną serię opcji ku-
pujemy, a drugą wystawiamy, należy jednak pamiętać, aby kupić i wy-
stawić opcje w tej samej ilości. Z parytetu opcji kupna-sprzedaży wyni-
ka, że cena płacona przez inwestora jest wyższa niż zapłata za wysta-
wiany przez niego instrument pochodny. Początkowo ponosi więc on
stratę na takim zagraniu. Spread byka może też polegać na zakupie opcji
sprzedaży o niższej cenie wykonania oraz wystawieniu opcji sprzedaży
o wyższej cenie wykonania. W przeciwieństwie do strategii wykorzystu-
jącej opcje kupna jest w tym przypadku dodatni przepływ pieniężny
w chwili rozpoczęcia strategii. Jednak maksymalny zysk możliwy do
osiągnięcia przy strategii wykorzystującej opcje sprzedaży jest niższy
niż z podobnej strategii wykorzystującej opcje kupna [Kulatilaka, Perot-
ti, 1997].
Z utworzeniem strategii związany jest koszt początkowy, który jest
równy różnicy pomiędzy premią zapłaconą za opcje kupione, a premią
otrzymaną za opcje wystawione. Strategię tę charakteryzuje jednak
ograniczenie maksymalnego zysku. Jeżeli wzrost wartości instrumentu
bazowego będzie większy niż zakładaliśmy wówczas strategia przynie-
sie stały zysk niezależnie od tego jak duże wzrosty nastąpią [Hull, 1999,
s. 254-256]. Rysunki 1 i 2 przedstawiają kształtowanie się zyskowności
z danej inwestycji przy wykorzystaniu tej strategii.
Zastosowanie różnych strategii inwestycyjnych na rynku opcji w Polsce 143
Rysunek 1. Spread byka wykorzystujący opcje kupna
Źródło: Opracowanie własne na podstawie *Hull, 1999, s. 255].
Rysunek 2. Spread byka wykorzystujący opcje sprzedaży
Źródło: Opracowanie własne na podstawie *Hull, 1999, s. 255].
Zysk z każdej z dwóch pozycji jest zaznaczony cienką linią. Zysk
wynikający z całej strategii zaznaczono linia pogrubioną, jest on sumą
zysków częściowych.
Inwestorzy stosujący spread byka liczą na wzrost kursów akcji, na-
tomiast w przypadku spreadu niedźwiedzia inwestorzy spodziewają się
spadku kursów akcji. Spread niedźwiedzia jest strategią, tak jak w przy-
padku poprzedniej strategii, którą można tworzyć przy wykorzystaniu
opcji na WIG20. Umożliwia zarabianie na spadku wartości instrumentu
bazowego. Strategię tworzy się przy wykorzystaniu dwóch opcji sprze-
daży na ten sam instrument bazowy z tym samym terminem do wyga-
śnięcia, jednak różnym kursem wykonania. Jedną serię kupujemy,
Zysk/
strata
S
X1
X2
Zysk/
strata
S
Zysk/
strata
S
X1
X2
Agata Gniadkowska-Szymańska 144
a drugą wystawiamy, należy jednak pamiętać, aby kupić i wystawić op-
cje w tej samej ilości. Inwestor kupuje opcję sprzedaży o wyższej cenie
wykonania i wystawia opcje sprzedaży o cenie niższej [Schwartz i inni,
2001].
Podobnie jak w przypadku spreadu byka, oprócz opcji sprzedaży
można zastosować także opcje kupna. Jednak w tym przypadku cena
wykonania opcji kupionej jest wyższa niż cena wykonania opcji sprze-
danej. Z utworzeniem strategii także związany jest koszt początkowy,
który jest równy różnicy pomiędzy premią zapłaconą za opcje kupione,
a premią otrzymaną za opcje wystawione.
Strategię tę charakteryzuje jednak ograniczenie maksymalnego zy-
sku. Jeżeli spadek wartości instrumentu bazowego będzie większy niż
zakładaliśmy, wówczas strategia będzie notowała stały zysk niezależnie
od tego jak duże spadki nastąpią [Hull, 1999, s. 256-257]. Rysunki 3 i 4
przedstawiają kształtowanie się zyskowności z danej inwestycji przy