ZASADY FUNKCJONOWANIA GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE S.A.
Jan 13, 2016
ZASADY FUNKCJONOWANIA GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W
WARSZAWIE S.A.
AGENDA
WprowadzenieSystemy notowańFazy sesji giełdowejKursy giełdoweZlecenia giełdoweIndeksy giełdoweDystrybucja informacjiAnimatorzy
3
WPROWADZENIE
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest najważniejszą instytucją wtórnego rynku papierów wartościowych w Polsce
GPW powstała w kwietniu 1991 roku. Przy jej tworzeniu jako wzór przyjęto giełdę w Lyonie
4
GPW w Warszawie jest spółką akcyjną, której akcjonariuszami są banki, domy maklerskie i Skarb Państwa
Obrót na GPW odbywa się zgodnie z wymogami przepisów, a wszystkie notowane papiery zostały wcześniej dopuszczone do publicznego obrotu przez Komisję Nadzoru Finansowego
WPROWADZENIE
5
Celem GPW jest:
organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi
promowanie obrotu papierami wartościowymi
upowszechnianie informacji związanych z obrotem papierami wartościowymi
WPROWADZENIE
6
ZADANIA GIEŁDY
Umożliwienie przepływu kapitałów od tych, którzy szukają jak najlepszej lokaty do tych, którzy potrafią z tych kapitałów zrobić jak najlepszy użytek.
7
ZADANIA GIEŁDY
Mobilizacja oszczędności – giełda stwarza możliwość osiągania zysków, inwestorzy wspomagają giełdę środkami finansowymi oczekując dochodów
8
Wycena notowanych papierów wartościowych – wycena przez rynek aktualnej wartości przedsiębiorstw notowanych na giełdzie
ZADANIA GIEŁDY
9
10
Architektura systemu
11
RYNKI NOTOWAŃ
Akcje spółek giełdy warszawskiej notowane są na rynkach:
podstawowym
równoległym
12
RYNKI NOTOWAŃ
KryteriumRynek
podstawowyRynek
równoległyWartość akcji dopuszczonych
do obrotu giełdowego (iloczyn liczby wszystkich akcji emitenta i prognozowanej ceny
rynkowej tychakcji, a w przypadku gdy określenie tej
ceny nie jest możliwe – kapitały własne
emitenta)
5 mln EUROgdy warunki rynku podstawowego nie
są spełnione
Ilość akcji w posiadaniu akcjonariuszy,
z których każdy uprawniony jest do wykonywania mniej niż 5%
głosów na walnym zgromadzeniu emitenta
a) min 15% akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego lubb) min 100.000 akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego owartości równej co najmniej 1.000.000 euro liczonej wg ostatniej ceny sprzedaży lub emisyjnej
gdy warunki rynku podstawowego nie
są spełnione
13
SYSTEMY NOTOWAŃ
Papiery wartościowe na warszawskiej giełdzie
notowane są w ramach następujących systemów
notowań:
System notowań ciągłych
System notowań jednolitych z dwukrotnym określeniem kursów
14
SYSTEMY NOTOWAŃ
System notowań ciągłych
Kursy mogą ulegać zmianom w ciągu danej sesji giełdowej w miarę napływających ofert – kupna sprzedaży
15
SYSTEMY NOTOWAŃ
System notowań jednolitych
Cena poszczególnych walorów ustalana jest jedynie na początku sesji giełdowej na podstawie zleceń, jakie napłynęły przed otwarciem sesji
Kursy jednolite nie ulegają zmianom w ciągu określonej części sesji, według nich rozliczane są wszystkie transakcje
16
SYSTEM NOTOWAŃ CIĄGŁYCHW systemie notowań ciągłych znajdują się:
akcje wchodzące w skład indeksów WIG20, TechWIG, NFIpozostałe akcje o wystarczającej płynnościobligacje skarbowe i inne, prawa pierwszeństwa z obligacji,certyfikaty inwestycyjnelisty zastawneinstrumenty pochodne (opcje na akcje, opcje na indeks, kontrakty terminowe na indeksy, kontrakty terminowe na kursy walut, kontrakty terminowe na akcje, warratnty opcyjne) prawa poboru z akcji notowanych w systemie notowań ciągłychprawa do nowych akcji, jeśli będą notowane w systemie notowań ciągłychjednostki indeksowe
17
SYSTEM NOTOWAŃ JEDNOLITYCH
W systemie notowań jednolitych z dwukrotnym
określeniem kursów znajdują się:
• akcje spółek o mniejszej płynności
• prawa poboru i prawa do nowych akcji jeśli dane akcje notowane są również w systemie jednolitym z dwukrotnym określeniem kursu
18
FAZY SESJI GIEŁDOWEJNotowania jednolite z dwoma fixingami
Notowania ciągłe
Notowania ciągłe - kontrakty terminowe
19
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
20
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Przed otwarciem
możliwe jest wprowadzanie zleceńzlecenia trafiają do centralnego arkusza zleceń, lecz nie są zawierane transakcjearkusz zleceń jest na bieżąco udostępniany użytkownikom systemupo wprowadzeniu każdego nowego zlecenia jest kalkulowany Teoretyczny Kurs Otwarcia (TKO), który jest podawany do publicznej wiadomości
21
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Interwencja
nie można składać zleceńjedynie animatorzy mogą dokonywać modyfikacji złożonych wcześniej przez siebie zleceńdozwolone są modyfikacje w zakresie: zwiększenia wolumenu zlecenia, zwiększenia ceny w zleceniu kupna, zmniejszenia ceny w zleceniu sprzedażymodyfikacje są widoczne dla wszystkich uczestników rynku
22
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Fixing
następuje realizacja zleceń wprowadzonych do systemu w fazie przed otwarciemzostaje wyznaczona cena otwarcia (notowania ciągłe) lub kurs jednolity (notowania jednolite), równe ostatniemu znanemu TKO z fazy przed otwarciem
23
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Notowania ciągłe
możliwe jest wprowadzanie zleceń transakcje są realizowane natychmiast po wprowadzeniu zlecenia, które może być zrealizowane
24
FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Dogrywka
wszyscy uczestnicy rynku mogą składać zlecenia kupna i sprzedaży po wyznaczonym kursie otwarciatransakcje zawierane są w sposób ciągłyalokacja zleceń odbywa się według czasu przyjęcia zlecenia do systemu
25
SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
Zamrożenie
następuje podczas notowań ciągłych, gdy:
wprowadzone zlecenie PKC nie może być wykonane w całości zlecenie z limitem mogłoby spowodować zawarcie transakcji poza widełkami ograniczającymi wahania kursu instrumentu
przyjmowanie zleceń ulega wstrzymaniuogłasza się równoważenie rynku
26
Równoważenie
może wystąpić:podczas otwarcia/zamknięcia notowań ciągłychw trakcie notowań ciągłych (po wprowadzeniu zlecenia powodującego zamrożenie instrumentu)
następuje jeżeli cena równowagi nie może być wyznaczona w granicach obowiązujących widełekogłasza się fazę przed sesją – przyjmuje się zlecenia i na ich podstawie wyznacza kurs równowagi
SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
27
Równoważenie – c.d.
Giełda może:
przedłużyć równoważenie rynkurozszerzyć widełki, aby objęły one wyznaczony kurszakończyć notowania i ogłosić kurs nietransakcyjny równy dolnym/górnym widełkom
SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ
28
KURSY GIEŁDOWE
W fazie przed sesją na bieżąco jest wyliczany i publikowany TKO w oparciu o przyjmowane zlecenia
Ostatni znany TKO staje się kursem otwarcia dla danego instrumentu
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia
29
KURSY GIEŁDOWE
TKO jest wyznaczany przy zastosowaniu kolejno następujących zasad:
maksymalizacja wolumenu obrotu
minimalizacja różnicy pomiędzy popytem a podażą
minimalizacja różnicy pomiędzy kursem określanym a kursem odniesienia
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia
30
KURSY GIEŁDOWE
Wyznaczony kurs musi zapewniać, że:
Wszystkie aktywne:zlecenia PKCzlecenia kupna z limitem ceny wyższymzlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym
od kursu określonego muszą być zrealizowane w całości
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia
31
KURSY GIEŁDOWE
Dodatkowo przy wyznaczonym kursie:
zlecenia PCROi aktywne zlecenia z limitem ceny równym kursowi określonemu
mogą być zrealizowane całkowicie, częściowo lub mogą pozostać niezrealizowane
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia
32
KURSY GIEŁDOWE
Dodatkowo przy wyznaczonym kursie:
wszystkie zlecenia kupna z limitem ceny niższym od kursu określonegowszystkie zlecenia sprzedaży z limitem ceny wyższym od kursu określonego
nie są realizowane
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia
33
KURSY GIEŁDOWE
KURS NIETRANSAKCYJNY – podawany jeśli nie można wyznaczyć kursu jednolitego w dopuszczalnych widełkach
Transakcje nie są zawierane, a określony kurs stanowi punkt odniesienia na następną sesję
Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia
34
REALIZACJA ZLECEŃ
Zlecenia są realizowane z zachowaniem:
priorytetu ceny
czasu przyjęcia lub uaktywnienia
oraz minimalizacji liczby transakcji
35
Kolejność realizacji zleceń:
PKCz limitem wyższym (zlecenia kupna) lub niższym (zlecenia sprzedaży)PCROz limitem ceny równym określonemu kursowiwśród zleceń PKC lub z tym samym limitem ceny jako ostatnie realizowane są zlecenia z warunkiem limitu aktywacji
REALIZACJA ZLECEŃ
36
KURSY GIEŁDOWE
Notowania ciągłe rozpoczynają się od ustalenia kursu otwarcia
Następnie transakcje mogą być zawierane po różnych cenach
Notowania w systemie notowań ciągłych
37
Transakcje zawierane są po kursie najlepszego zlecenia oczekującego na rynku
Jednostką transakcyjną jest 1 instrument (akcja, obligacja, kontrakt terminowy)
Notowania w systemie notowań ciągłych
KURSY GIEŁDOWE
38
OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓWDla instrumentów finansowych, dla których w momencie wprowadzenia do systemu błędnego zlecenia, nie były zdefiniowane dynamiczne ograniczenia, wartości przedziału zmiany wahań kursów, o którym mowa w § 113 ust. 1 pkt. 2) Regulaminu Giełdy, są następujące:
Kurs odniesienia dla przedziału zmiany wahań kursów wyznacza przewodniczący sesji w momencie otrzymania wniosku o anulowanietransakcji.
39
W przypadku równoważenia rynku, można zmienić ograniczenia wahań kursów danego papieru wartościowego
Największe dopuszczalne odchylenie od kursu odniesienia nie może przekroczyć:
21% dla akcji6 punktów procentowych dla obligacji
OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓWNotowania ciągłe
40
OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓWNotowania jednolite
Kurs na drugim fixingu na danej sesji może maksymalnie różnić się od kursu na pierwszym fixingu o 21%, jednak nie więcej niż 33,1% od kursu ostatniego fixingu na poprzedniej sesji
41
OGRANICZENIA DYNAMICZNE
Na pierwszej sesji, na której notowany jest dany instrument finansowy obowiązują ograniczenia dynamiczne.
42
DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW
W zależności od wysokości kursu papieru wartościowego, różna jest dokładność, z jaką są notowane papiery wartościowe na giełdzie
43
DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW
Sposób notowania
instrumentu
Rodzaj instrumentu
w złotych
akcje, PDA, prawa poboru, certyfikaty
inwestycyjne, warranty, walutowe kontrakty
terminowe
w punktach kontrakty terminowe na indeksy (np.USD, EURO)
w procentach wartości nominalnej
obligacje
44
DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW
45
ZLECENIA GIEŁDOWE
System giełdowy WARSET stosowany na
GPW gwarantuje równe traktowanie wszystkich inwestorów:
indywidualnych i instytucjonalnychkrajowych i zagranicznych
46
ZLECENIA GIEŁDOWE
System WARSET zapewnia System WARSET zapewnia inwestorom:inwestorom:
dostęp do rynku i informacji giełdowych, bez względu na to, gdzie inwestorzy się znajdują
wykonanie prawie natychmiastowe i automatyczne ich zleceń
47
ZLECENIA GIEŁDOWE
Dwie zasady pierwszeństwa przy wykonywaniu zleceń:
CENA (najważniejsza)CZAS
48
ZLECENIA GIEŁDOWE
CENA
• zlecenie zakupu z wyższym limitem jest realizowane przed zleceniami o niższym limicie
• zlecenie sprzedaży z najniższym limitem jest realizowane przed zleceniami o wyższym limicie
49
ZLECENIA GIEŁDOWE
CZAS
dwa zlecenia tego samego typu i z tą samą ceną są realizowane według czasu zarejestrowania w systemie giełdowym
50
ZLECENIA GIEŁDOWE
Inwestor składając zlecenie określa:
rodzaj oferty (kupno/sprzedaż)limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu cenytermin ważności zlecenianazwę instrumentu finansowegoliczbę papierów wartościowych (wolumen)dodatkowe warunki wykonania zlecenia
51
ZLECENIA GIEŁDOWE
Na podstawie złożonego zlecenia w biurze maklerskim, biuro sporządza zlecenie maklerskie, które jest przekazywane do realizacji na Giełdę
INWESTOR
PUNKT OBSŁUGI KLIENTA
CENTRALA BIURA
MAKLERSKIEGO
MAKLER GIEŁDOWY
KOMPUTER GIEŁDY
Droga zlecenia składanego przez inwestora
53
OD ZLECENIA DO ROZLICZENIA
54
RODZAJE ZLECEŃ
Kryteria podziału zleceń składanych przez
inwestorów:
Limit ceny w zleceniuZlecenia z dodatkowym warunkiem wykonaniaTermin ważności zlecenia
55
RODZAJE ZLECEŃ
Kryterium limit ceny w zleceniu
Zlecenia z limitem cenyZlecenia bez limitu
PCR (po cenie rynkowej)PCRO (po cenie rynkowej na otwarcie)PKC (po każdej cenie)
56
RODZAJE ZLECEŃ
Kryterium zlecenia z dodatkowym
warunkiem wykonania
Wmin – minimalna wielkość (wolumen) wykonaniaLimAkt – limit aktywacjiWUJ – wielkość ujawniana
57
Kryterium termin ważności zlecenia
zlecenia z określonym terminem ważności
zlecenia bez określonej daty ważnościDZIEŃ (ważne do końca sesji giełdowej)DOM (ważność domyślna, bezterminowo)WiN (ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji, niezrealizowana część zlecenia traci ważność)WuA (ważne do momentu zawarcia pierwszych transakcji, musi być zrealizowane w całości lub nie jest realizowane w ogóle
RODZAJE ZLECEŃ
58
ZLECENIA GIEŁDOWE
Zlecenie kupna/sprzedaży z określoną przez inwestora ceną
Limit dla zlecenia kupna określa MAKSYMALNĄ cenę zakupu papierów wartościowych
Limit dla zlecenia sprzedaży określa MINIMALNĄ cenę sprzedaży papierów wartościowych
Zlecenie z limitem ceny
59
Zlecenie z limitem ceny
ZLECENIA GIEŁDOWE
Termin ważności Ilość Limit aktywacji
ważne do końca sesji giełdowej
ważne domyślnie
ważne do pierwszego wykonania
wykonaj lub anuluj
ważne do konkretnej daty
określona ilość
z warunkiem minimalnej wielkości
wykonania
z warunkiem wielkości ujawnienia
60
ZLECENIA GIEŁDOWE
W zleceniu PCR inwestor nie określa limitu ceny, po której chce dokonać transakcjiZlecenie PCR jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu po cenie wyłącznie pierwszego NAJLEPSZEGO oczekującego w arkuszu zlecenia przeciwnego
Zlecenie po cenie rynkowej (PCR)
61
ZLECENIA GIEŁDOWE
Realizowana jest TYLKO najlepsza oferta po stronie przeciwnej
Niezrealizowana część zlecenia staje się zleceniem z limitem równym kursowi ostatniej zawartej transakcji
Zlecenie po cenie rynkowej (PCR)
62
Zlecenie PCRO może być składane:
wyłącznie w trakcie notowań ciągłych z wyjątkiem fazy równoważenia rynku
ZLECENIA GIEŁDOWEZlecenie po cenie rynkowej (PCR)
63
ZLECENIA GIEŁDOWE
Inwestor składając takie zlecenie chce nabyć określoną liczbę akcji, nie określając dokładnie ceny zakupu
Niezrealizowana część zlecenia PCRO staje się zleceniem z limitem ceny równym ostatniej zrealizowanej transakcji
Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)
64
Zlecenia PCRO biorą udział w wyznaczaniu kursu otwarcia
Zlecenia PCRO są realizowane przed zleceniami z limitem równym kursowi jednolitemu, otwarcia, zamknięcia, kursowi określonemu w wyniku równoważenia rynku
Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)
ZLECENIA GIEŁDOWE
65
nie mogą być modyfikowane w fazie interwencji
nie mogą zawierać dodatkowych warunków: LimAkt, Wmin, WUJ, WuA
Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)
ZLECENIA GIEŁDOWE
66
ZLECENIA GIEŁDOWE
W fazie równoważenia przyjmowane są
tylko zlecenia:
z limitem cenyPCROPKC
67
STRUKTURA ORGANIZACYJNA
68
STRUKTURA ORGANIZACYJNA
Walne Zgromadzenie Giełdy
mogą w nim uczestniczyć wszyscy akcjonariusze GPW
do kompetencji WZA należy:
dokonywanie zmian w statucie
zatwierdzanie regulaminu Giełdy
wybór Rady Giełdy
69
Rada Giełdy
nadzoruje działalność Giełdy
dopuszcza do obrotu giełdowego papiery wartościowe
decyduje o nadaniu lub cofnięciu statusu członka Giełdy
Rada składa się z przedstawicieli banków, domów maklerskich, instytucji finansowych, izb gospodarczych i emitentów
STRUKTURA ORGANIZACYJNA
70
Zarząd Giełdy
Kieruje bieżącą działalnością Giełdyokreśla zasady wprowadzania papierów wartościowych do obrotuokreśla datę rozpoczęcia działania członka giełdy na giełdzie na wniosek członka giełdy,nadzoruje działalność maklerów giełdowych i domów maklerskich w zakresie obrotu giełdowego
STRUKTURA ORGANIZACYJNA